Sprawa C‑614/14

postępowanie karne

przeciwko

Atanasowi Ognyanovowi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofijski gradski syd)

„Odesłanie prejudycjalne — Artykuł 267 TFUE — Artykuł 94 regulaminu postępowania przed Trybunałem — Treść wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym — Przepis krajowy przewidujący wyłączenie sądu krajowego ze względu na wyrażenie wstępnego stanowiska we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym poprzez stwierdzenie okoliczności faktycznych i prawnych — Karta praw podstawowych Unii Europejskiej — Artykuł 47 akapit drugi i art. 48 ust. 1”

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 5 lipca 2016 r.

1. Pytania prejudycjalne – Wystąpienie do Trybunału – Treść wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym – Ustawodawstwo krajowe przewidujące wyłączenie sądu odsyłającego ze względu na przedstawienie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy w postępowaniu głównym

   (art. 267 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47 akapit drugi, art. 48 ust. 1; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 94)

2. Pytania prejudycjalne – Właściwość sądu krajowego – Ustalenie i ocena stanu faktycznego sporu – Zmiana jego początkowej oceny w wyniku ogłoszenia przez Trybunał wyroku – Obowiązek uwzględnienia przez sąd krajowy w pełni wykładni prawa Unii przyjętej przez Trybunał

   (art. 267 TFUE)

3. Prawo Unii Europejskiej – Pierwszeństwo – Sprzeczne prawo krajowe – Niestosowanie istniejących przepisów z mocy prawa – Obowiązek zmiany utrwalonego orzecznictwa, które opiera się na niezgodnej z prawem Unii interpretacji prawa krajowego

   (art. 267 TFUE)

1.  Artykuł 267 TFUE i art. 94 regulaminu postępowania przed Trybunałem, rozpatrywane w świetle art. 47 akapit drugi i art. 48 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi krajowemu interpretowanemu w ten sposób, że zobowiązuje on sąd odsyłający do wyłączenia się z toczącej się przed Trybunałem sprawy ze względu na to, iż sąd ten przedstawił we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym okoliczności faktyczne i prawne tej sprawy.

   Przedstawiając bowiem we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym okoliczności faktyczne i prawne rozpatrywanej w postępowaniu głównym sprawy, sąd odsyłający jedynie działa zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 267 TFUE i art. 94 regulaminu postępowania. W tych okolicznościach fakt, że ten sąd przedstawił we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym istotne okoliczności faktyczne i prawne rozpatrywanej w postępowaniu głównym sprawy, odpowiada wymogowi współpracy związanemu z mechanizmem odesłania prejudycjalnego i sam w sobie nie może naruszać ani określonego w art. 47 akapit drugi karty prawa do dostępu do bezstronnego sądu, ani zagwarantowanego w art. 48 ust. 1 karty prawa do domniemania niewinności. W tym względzie przepis krajowy, zgodnie z którym przedstawienie przez sąd krajowy we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym okoliczności faktycznych i prawnych rozpatrywanej sprawy stanowi wypadek stronniczości, może w szczególności skutkować powstrzymaniem się przez sąd krajowy od zadania pytań prejudycjalnych Trybunałowi w celu uniknięcia wyłączenia ze sprawy i narażenia się na sankcje dyscyplinarne lub wniesienia niedopuszczalnych wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. A zatem taki przepis narusza przyznane sądom krajowym w art. 267 TFUE prerogatywy i w konsekwencji wpływa na skuteczność ustanowionej w ramach mechanizmu odesłania prejudycjalnego współpracy między Trybunałem a sądami krajowymi.

   (por. pkt 22, 23, 25, 26; pkt 1 sentencji)

2.  Prawo Unii, w szczególności art. 267 TFUE, należy interpretować w ten sposób, że nie wymaga ono ani nie zakazuje, aby sąd odsyłający dokonywał, po wydaniu orzeczenia w trybie prejudycjalnym, nowego wysłuchania stron oraz nowych czynności dowodowych mogących skłonić go do zmiany stwierdzeń odnoszących się do okoliczności faktycznych i prawnych, których dokonał w ramach wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, pod warunkiem że sąd ten w pełni uwzględni wykładnię prawa Unii przyjętą przez Trybunał.

   (por. pkt 30; pkt 2 sentencji)

3.  Prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie temu by sąd odsyłający stosował zasadę krajową interpretowaną w ten sposób, że zobowiązuje ona ów sąd do wyłączenia się z toczącej się sprawy ze względu na to, iż sąd ten przedstawił we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym okoliczności faktyczne i prawne tej sprawy, ponieważ jest ona sprzeczna z tym prawem. W istocie sąd odsyłający ma obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności art. 267 TFUE, w razie potrzeby odstępując z własnej inicjatywy od stosowania interpretacji zasady krajowej, gdy interpretacja ta jest niezgodna z prawem Unii.

   (por. pkt 36, 37; pkt 3 sentencji)