Sprawa C-269/09

Komisja Europejska

przeciwko

Królestwu Hiszpanii

„Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego — Artykuły 18 WE, 39 WE i 43 WE — Artykuły 28 i 31 porozumienia EOG — Przepisy podatkowe — Przeniesienie przez podatnika miejsca zamieszkania za granicę — Obowiązek wliczenia wszelkich dochodów dotychczas nieprzypisanych do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy — Utrata ewentualnych korzyści w postaci odroczenia terminu zapłaty należności podatkowych”

Streszczenie wyroku

1. Państwa członkowskie – Zachowane kompetencje – Podatki bezpośrednie– Obowiązek wykonywania tej kompetencji z poszanowaniem prawa Unii

2. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Ogólne postanowienie traktatu uszczegółowiony w postanowieniach dotyczących swobody przemieszczania się pracowników oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej

   (art. 18 WE, 39 WE, 43 WE)

3. Swobodny przepływ osób – Pracownicy – Postanowienia traktatu – Przedmiot – Zasady mające na celu ułatwienie wykonywania działalności zawodowej na całym terytorium Unii

4. Obywatelstwo Unii – Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Ograniczenia – Przepisy podatkowe – Przeniesienie przez podatnika miejsca zamieszkania do innego państwa członkowskiego – Obowiązek wliczenia wszelkich dochodów dotychczas nieprzypisanych do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy – Niedopuszczalność – Względy uzasadniające – Skuteczny pobór należności podatkowych – Zapewnienie podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi – Spójność systemu podatkowego – Brak

   (art. 18 WE, 39 WE, 43 WE, dyrektywa Rady 2008/55)

5. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Przepisy krajowe uniemożliwiające lub zniechęcające obywatela państwa członkowskiego do opuszczenia jego państwa pochodzenia – Niedopuszczalność – Uzasadnienie, które musi opierać się na obiektywnych przesłankach interesu ogólnego niezwiązanych z przynależnością państwową osób

6. Umowy międzynarodowe – Porozumienie tworzące Europejski Obszar Gospodarczy – Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Przepisy podatkowe – Przeniesienie przez podatnika miejsca zamieszkania do innego państwa będącego stroną tego porozumienia – Obowiązek wliczenia wszelkich dochodów dotychczas nieprzypisanych do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy – Ograniczenie – Względy uzasadniające – Skuteczny pobór należności podatkowych – Przesłanki

   (porozumienie EOG, art. 28, 31)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 47)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 49)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 51)

4.  Ustanawiając i utrzymując w mocy przepis zobowiązujący podatników, którzy przenoszą miejsce zamieszkania do innego państwa członkowskiego, do wliczenia wszelkich dotychczas nieprzypisanych dochodów do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy, w którym byli uznawani za rezydentów podatkowych, państwo członkowskie uchybia zobowiązaniom, jakie ciążą na nim na mocy art. 18 WE, 39 WE i 43 WE.

   W istocie nawet jeżeli zgodnie z ich brzmieniem postanowienia traktatu dotyczące swobodnego przemieszczania się osób mają na celu zapewnienie traktowania krajowego na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego, to jednocześnie sprzeciwiają się one przepisom zabraniającym lub zniechęcającym obywateli państwa członkowskiego do opuszczenia ich państwa pochodzenia w celu skorzystania z prawa do swobodnego przemieszczania. Jest tak w wypadku ustawodawstwa państwa członkowskiego, które powoduje po stronie podatnika przenoszącego swoje miejsce zamieszkania, powstanie obowiązku zapłaty podatku wcześniej, niż są to zobowiązani zrobić podatnicy nadal zamieszkujący w pierwszym państwie członkowskim. Taka różnica w traktowaniu, która stawia w gorszym położeniu z finansowego punktu widzenia osoby, które przenoszą miejsce zamieszkania za granicę, nie może być wytłumaczona obiektywną różnicą sytuacji. W odniesieniu bowiem do uregulowań państwa członkowskiego mających na celu opodatkowanie uzyskanych dochodów sytuacja osoby przenoszącej miejsce zamieszkania do innego państwa członkowskiego jest podobna do sytuacji osoby pozostającej w pierwszym z tych państw członkowskich. W związku z powyższym taka różnica w traktowaniu stanowi ograniczenie w korzystaniu ze swobód ustanowionych w art. 39 WE i 43 WE.

   Ograniczenie to nie może być uzasadnione koniecznością zapewnienia skutecznego poboru należności podatkowych, ponieważ ramy współpracy pomiędzy właściwymi organami państw członkowskich na poziomie Unii ustanowione w szczególności w dyrektywie 2008/55 w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących niektórych opłat, ceł, podatków i innych obciążeń, są wystarczające i pozwalają państwu członkowskiemu pochodzenia dokonać poboru należności podatkowej w innym państwie członkowskim. Obowiązek nałożony przez omawiane przepisy krajowe jest zatem nieproporcjonalny wobec celu jakim jest zapewnienie skutecznego poboru należności podatkowych.

   Omawiane ograniczenie nie może również być uzasadnione potrzebą zapewnienia właściwego podziału kompetencji podatkowych między państwami członkowskimi, państwo pochodzenia nie traci bowiem z chwilą przeniesienia przez podatnika miejsca zamieszkania do innego państwa członkowskiego prawa do wykonywania swoich kompetencji podatkowych w odniesieniu do działalności prowadzonej na jego terytorium i nie musi rezygnować z prawa do ustalenia odpowiadającej jej kwoty opodatkowania.

   Ponadto w braku, w ustawodawstwie krajowym, bezpośredniego związku między korzyścią podatkową w postaci możliwości przypisania dochodów do kolejnych okresów opodatkowania z jednej strony a kompensacją tej korzyści poprzez jakiekolwiek obciążenie podatkowe z drugiej strony, ustawodawstwo to nie może być uzasadnione koniecznością zapewnienia spójności systemu podatkowego.

   (por. pkt 52, 53, 57, 59–61, 67, 68, 79, 87, 88, 101; pkt 1 sentencji)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 91, 92)

6.  Ustanawiając i utrzymując w mocy ustawodawstwo, które zobowiązuje podatników, którzy przenoszą miejsce zamieszkania do państwa będącego stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) niebędącego państwem członkowskim Unii, do wliczenia wszelkich dotychczas nieprzypisanych dochodów do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy, w którym byli uznawani za rezydentów podatkowych, państwo członkowskie nie uchybia zobowiązaniom, jakie ciążą na nim na mocy art. 28 i 31 porozumienia EOG.

   W istocie takie ograniczenie swobody przemieszczania się pracowników oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej jest w odniesieniu do obywateli państw członkowskich porozumienia EOG uzasadniona koniecznością zapewnienia skutecznego poboru należności podatkowych, ponieważ ramy współpracy pomiędzy właściwymi organami państw członkowskich ustanowione w prawie Unii, nie istnieją pomiędzy tymi organami oraz właściwymi organami państwa będącego stroną porozumienia EOG, jeżeli ostatnie z wymienionych państw nie przyjęły żadnego zobowiązania do wzajemnej pomocy w poborze lub egzekucji podatków.

   (por. pkt 95–99)

Sprawa C-269/09

Komisja Europejska

przeciwko

Królestwu Hiszpanii

„Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego — Artykuły 18 WE, 39 WE i 43 WE — Artykuły 28 i 31 porozumienia EOG — Przepisy podatkowe — Przeniesienie przez podatnika miejsca zamieszkania za granicę — Obowiązek wliczenia wszelkich dochodów dotychczas nieprzypisanych do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy — Utrata ewentualnych korzyści w postaci odroczenia terminu zapłaty należności podatkowych”

Streszczenie wyroku

1. Państwa członkowskie — Zachowane kompetencje — Podatki bezpośrednie– Obowiązek wykonywania tej kompetencji z poszanowaniem prawa Unii

2. Obywatelstwo Unii — Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich — Ogólne postanowienie traktatu uszczegółowiony w postanowieniach dotyczących swobody przemieszczania się pracowników oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej

   (art. 18 WE, 39 WE, 43 WE)

3. Swobodny przepływ osób — Pracownicy — Postanowienia traktatu — Przedmiot — Zasady mające na celu ułatwienie wykonywania działalności zawodowej na całym terytorium Unii

4. Obywatelstwo Unii — Swobodny przepływ osób — Swoboda przedsiębiorczości — Ograniczenia — Przepisy podatkowe — Przeniesienie przez podatnika miejsca zamieszkania do innego państwa członkowskiego — Obowiązek wliczenia wszelkich dochodów dotychczas nieprzypisanych do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy — Niedopuszczalność — Względy uzasadniające — Skuteczny pobór należności podatkowych — Zapewnienie podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi — Spójność systemu podatkowego — Brak

   (art. 18 WE, 39 WE, 43 WE, dyrektywa Rady 2008/55)

5. Obywatelstwo Unii — Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich — Przepisy krajowe uniemożliwiające lub zniechęcające obywatela państwa członkowskiego do opuszczenia jego państwa pochodzenia — Niedopuszczalność — Uzasadnienie, które musi opierać się na obiektywnych przesłankach interesu ogólnego niezwiązanych z przynależnością państwową osób

6. Umowy międzynarodowe — Porozumienie tworzące Europejski Obszar Gospodarczy — Swobodny przepływ osób — Swoboda przedsiębiorczości — Przepisy podatkowe — Przeniesienie przez podatnika miejsca zamieszkania do innego państwa będącego stroną tego porozumienia — Obowiązek wliczenia wszelkich dochodów dotychczas nieprzypisanych do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy — Ograniczenie — Względy uzasadniające — Skuteczny pobór należności podatkowych — Przesłanki

   (porozumienie EOG, art. 28, 31)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 47)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 49)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 51)

4.  Ustanawiając i utrzymując w mocy przepis zobowiązujący podatników, którzy przenoszą miejsce zamieszkania do innego państwa członkowskiego, do wliczenia wszelkich dotychczas nieprzypisanych dochodów do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy, w którym byli uznawani za rezydentów podatkowych, państwo członkowskie uchybia zobowiązaniom, jakie ciążą na nim na mocy art. 18 WE, 39 WE i 43 WE.

   W istocie nawet jeżeli zgodnie z ich brzmieniem postanowienia traktatu dotyczące swobodnego przemieszczania się osób mają na celu zapewnienie traktowania krajowego na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego, to jednocześnie sprzeciwiają się one przepisom zabraniającym lub zniechęcającym obywateli państwa członkowskiego do opuszczenia ich państwa pochodzenia w celu skorzystania z prawa do swobodnego przemieszczania. Jest tak w wypadku ustawodawstwa państwa członkowskiego, które powoduje po stronie podatnika przenoszącego swoje miejsce zamieszkania, powstanie obowiązku zapłaty podatku wcześniej, niż są to zobowiązani zrobić podatnicy nadal zamieszkujący w pierwszym państwie członkowskim. Taka różnica w traktowaniu, która stawia w gorszym położeniu z finansowego punktu widzenia osoby, które przenoszą miejsce zamieszkania za granicę, nie może być wytłumaczona obiektywną różnicą sytuacji. W odniesieniu bowiem do uregulowań państwa członkowskiego mających na celu opodatkowanie uzyskanych dochodów sytuacja osoby przenoszącej miejsce zamieszkania do innego państwa członkowskiego jest podobna do sytuacji osoby pozostającej w pierwszym z tych państw członkowskich. W związku z powyższym taka różnica w traktowaniu stanowi ograniczenie w korzystaniu ze swobód ustanowionych w art. 39 WE i 43 WE.

   Ograniczenie to nie może być uzasadnione koniecznością zapewnienia skutecznego poboru należności podatkowych, ponieważ ramy współpracy pomiędzy właściwymi organami państw członkowskich na poziomie Unii ustanowione w szczególności w dyrektywie 2008/55 w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących niektórych opłat, ceł, podatków i innych obciążeń, są wystarczające i pozwalają państwu członkowskiemu pochodzenia dokonać poboru należności podatkowej w innym państwie członkowskim. Obowiązek nałożony przez omawiane przepisy krajowe jest zatem nieproporcjonalny wobec celu jakim jest zapewnienie skutecznego poboru należności podatkowych.

   Omawiane ograniczenie nie może również być uzasadnione potrzebą zapewnienia właściwego podziału kompetencji podatkowych między państwami członkowskimi, państwo pochodzenia nie traci bowiem z chwilą przeniesienia przez podatnika miejsca zamieszkania do innego państwa członkowskiego prawa do wykonywania swoich kompetencji podatkowych w odniesieniu do działalności prowadzonej na jego terytorium i nie musi rezygnować z prawa do ustalenia odpowiadającej jej kwoty opodatkowania.

   Ponadto w braku, w ustawodawstwie krajowym, bezpośredniego związku między korzyścią podatkową w postaci możliwości przypisania dochodów do kolejnych okresów opodatkowania z jednej strony a kompensacją tej korzyści poprzez jakiekolwiek obciążenie podatkowe z drugiej strony, ustawodawstwo to nie może być uzasadnione koniecznością zapewnienia spójności systemu podatkowego.

   (por. pkt 52, 53, 57, 59–61, 67, 68, 79, 87, 88, 101; pkt 1 sentencji)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 91, 92)

6.  Ustanawiając i utrzymując w mocy ustawodawstwo, które zobowiązuje podatników, którzy przenoszą miejsce zamieszkania do państwa będącego stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) niebędącego państwem członkowskim Unii, do wliczenia wszelkich dotychczas nieprzypisanych dochodów do podstawy opodatkowania za ostatni rok podatkowy, w którym byli uznawani za rezydentów podatkowych, państwo członkowskie nie uchybia zobowiązaniom, jakie ciążą na nim na mocy art. 28 i 31 porozumienia EOG.

   W istocie takie ograniczenie swobody przemieszczania się pracowników oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej jest w odniesieniu do obywateli państw członkowskich porozumienia EOG uzasadniona koniecznością zapewnienia skutecznego poboru należności podatkowych, ponieważ ramy współpracy pomiędzy właściwymi organami państw członkowskich ustanowione w prawie Unii, nie istnieją pomiędzy tymi organami oraz właściwymi organami państwa będącego stroną porozumienia EOG, jeżeli ostatnie z wymienionych państw nie przyjęły żadnego zobowiązania do wzajemnej pomocy w poborze lub egzekucji podatków.

   (por. pkt 95–99)