Sprawa C-8/08

T-Mobile Netherlands BV i in.

przeciwko

Raad van bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven)

„Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym — Artykuł 81 ust. 1 WE — Pojęcie „uzgodniona praktyka” — Związek przyczynowy między uzgodnieniem a zachowaniem przedsiębiorstw na rynku — Ocena dokonywana na podstawie zasad prawa krajowego — Wystarczający charakter jednorazowego spotkania lub konieczność istnienia trwałego i regularnego uzgodnienia”

Opinia rzecznika generalnego J. Kokott przedstawiona w dniu 19 lutego 2009 r.   I ‐ 4533

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 4 czerwca 2009 r.   I ‐ 4562

Streszczenie wyroku

1. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Cel lub skutek antykonkurencyjny – Kryteria oceny – Zastosowanie tych samych kryteriów do porozumienia, decyzji lub uzgodnionej praktyki

   (art. 81 ust. 1 WE)

2. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Naruszenie konkurencji – Kryteria oceny – Cel antykonkurencyjny – Wystarczające ustalenie

   (art. 81 ust. 1 WE)

3. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Cel antykonkurencyjny – Kryteria oceny

   (art. 81 ust. 1 WE)

4. Konkurencja – Reguły wspólnotowe – Uwzględnienie z urzędu – Zastosowanie z urzędu przez sądy krajowe

   (art. 81 WE)

5. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Konieczność istnienia związku przyczynowego pomiędzy uzgodnieniem a zachowaniem przedsiębiorstw na rynku – Domniemanie istnienia tego związku przyczynowego – Obowiązek zastosowania tego domniemania przez sądy krajowe

   (art. 81 ust. 1 WE)

6. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Konieczność istnienia związku przyczynowego pomiędzy uzgodnieniem a zachowaniem przedsiębiorstw na rynku – Domniemanie istnienia tego związku przyczynowego

   (art. 81 ust. 1 WE)

1.  Pojęcia „porozumienie”, „decyzja związków przedsiębiorstw” lub „praktyka uzgodniona” stanowią, z subiektywnego punktu widzenia, formy zmowy mające taki sam charakter i różniące się od siebie jedynie intensywnością i formami, w których się ujawniają. Kryteria określone przez orzecznictwo Trybunału na potrzeby oceny, czy zachowanie ma na celu zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji, mają zatem zastosowanie niezależnie od tego, czy chodzi o porozumienie, decyzję związków przedsiębiorstw lub uzgodnioną praktykę.

   (por. pkt 23, 24)

2.  By dokonać oceny, czy uzgodniona praktyka jest zakazana na mocy art. 81 ust. 1 WE, uwzględnienie jej konkretnych skutków jest zbędne, jeśli okazuje się, że ma ona na celu zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz wspólnego rynku. Rozróżnienie „naruszeń ze względu na cel” i „naruszeń ze względu na skutek” jest związane z okolicznością, że pewne formy zmowy między przedsiębiorstwami można uznać, z uwagi na sam ich charakter, za szkodliwe dla prawidłowego funkcjonowania normalnej konkurencji. Nie jest zatem konieczne badanie skutków uzgodnionej praktyki, jeżeli został stwierdzony jej antykonkurencyjny cel.

   (por. pkt 29, 30)

3.  Uzgodniona praktyka ma cel antykonkurencyjny w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, gdy ze względu na swoją treść i cele oraz kontekst gospodarczy i prawny, w jaki się wpisuje, może konkretnie zapobiec, ograniczyć lub zakłócić konkurencję wewnątrz wspólnego rynku. Nie jest konieczne, aby doszło do rzeczywistego zapobieżenia, ograniczenia lub zakłócenia konkurencji ani aby zaistniał bezpośredni związek pomiędzy uzgodnioną praktyką a cenami konsumenckimi.

   Wymiana informacji pomiędzy konkurentami realizuje cel antykonkurencyjny, jeżeli może wyeliminować niepewność co do zachowania planowanego przez przedmiotowe przedsiębiorstwa, w szczególności w odniesieniu do daty, zakresu i warunków dostosowań, których dane przedsiębiorstwo miałoby dokonać, włącznie z dostosowaniem dotyczącym obniżenia wynagrodzenia pośredników, a nie cen konsumenckich.

   (por. pkt 27, 28, 30, 31, 35, 36, 39, 41, 43; pkt 1 sentencji)

4.  Artykuł 81 WE wywołuje bezpośrednie skutki w stosunkach między jednostkami i przyznaje im prawa, które sądy krajowe są zobowiązane chronić. Stanowi on przepis polityki publicznej, niezbędny do osiągnięcia zadań powierzonych Wspólnocie Europejskiej, który musi być stosowany z urzędu przez sądy krajowe.

   Jeżeli chodzi o stosowanie art. 81 WE, wykładnia nadana mu przez Trybunał jest wiążąca dla wszystkich sądów krajowych państw członkowskich.

   (por. pkt 49, 50)

5.  W ramach oceny istnienia związku przyczynowego między uzgodnieniem a zachowaniem na danym rynku, w którym uczestniczą przedmiotowe przedsiębiorstwa, związku, którego istnienie jest wymagane dla stwierdzenia zaistnienia uzgodnionej praktyki w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, sąd krajowy ma obowiązek, z zastrzeżeniem dowodu przeciwnego, który muszą przedstawić zainteresowane przedsiębiorstwa, zastosowania domniemania istnienia tego związku, zgodnie z którym należy domniemywać, iż przedsiębiorstwa te, jeżeli dalej działają na rynku, uwzględniają informacje uzyskane od swych konkurentów. Owo domniemanie stanowi integralną część mającego zastosowanie prawa wspólnotowego.

   (por. pkt 51–53; pkt 2 sentencji)

6.  W celu zastosowania art. 81 ust. 1 WE w zakresie, w jakim przedsiębiorstwo uczestniczące w uzgodnieniu dalej działa na danym rynku, domniemanie istnienia związku przyczynowego pomiędzy uzgodnieniem a zachowaniem tego przedsiębiorstwa na tym rynku ma zastosowanie, nawet jeżeli uzgodnienie zostało oparte tylko i wyłącznie na jednorazowym spotkaniu.

   W istocie decydująca jest nie tyle liczba spotkań odbytych przez odnośne przedsiębiorstwa, ile fakt, czy kontakt bądź kontakty, które miały miejsce, stworzyły tym przedsiębiorstwom możliwość wzięcia pod uwagę informacji wymienionych z ich konkurentami w celu zdeterminowania ich zachowania na danym rynku i świadomego zastąpienia praktycznej współpracy między nimi zagrażającego konkurencji. Jako że może zostać stwierdzone, że przedsiębiorstwa te doprowadziły do uzgodnienia i dalej działają na tym rynku, wymaganie od nich przedstawienia dowodu, iż uzgodnienie to nie miało wpływu na ich zachowanie na tym rynku, jest uzasadnione.

   (por. pkt 61, 62; pkt 3 sentencji)