ITER: Umowa między Euratomem a Japonią w dziedzinie syntezy jądrowej

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Umowa między Rządem Japonii a Europejską Wspólnotą Energii Atomowej dotycząca wspólnej realizacji działań w ramach szeroko zakrojonej koncepcji w dziedzinie badań nad energią fuzji jądrowej

Decyzja 2007/614/Euratom dotycząca zawarcia przez Komisję umowy między Europejską Wspólnotą Energii Atomowej a rządem Japonii dotyczącej wspólnej realizacji działań w ramach szeroko zakrojonej koncepcji w dziedzinie badań nad energią fuzji jądrowej

JAKIE SĄ CELE UMOWY I DECYZJI?

• Niniejsza umowa między UE a Japonią ma na celu ustanowienie ram dla realizacji „działań w ramach szeroko zakrojonej koncepcji” w dziedzinie energii termojądrowej jako kontynuacji projektu ITER. Umowa zawarta wstępnie na okres dziesięciu lat jest otwarta dla innych stron umowy ITER. Umowa pozostaje w mocy po upływie tego okresu, o ile nie zostanie wypowiedziana przez którąkolwiek ze stron.
• Na mocy decyzji zatwierdza się umowę w imieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Działania

Działania w ramach szeroko zakrojonej koncepcji obejmują trzy projekty badawcze prowadzone w Japonii:

• projekt uzupełniający koncepcję międzynarodowej instalacji napromieniowywania materiałów przeznaczonych do syntezy jądrowej (IFMIF/EVEDA) w celu umożliwienia testowania i kwalifikacji zaawansowanych materiałów w środowisku porównywalnym do środowiska elektrowni termojądrowej;
• satelicki program dotyczący tokamaka mający na celu opracowanie scenariuszy operacyjnych w perspektywie projektów ITER i DEMO;
• projekt dotyczący międzynarodowego ośrodka badań nad energią fuzji jądrowej, organu odpowiedzialnego za koordynowanie działań w zakresie projektowania i prac badawczo-rozwojowych (B+R) projektu DEMO, szeroko zakrojonych przeprowadzanych na wielką skalę symulacji procesów plazmowych w syntezie jądrowej przez superkomputery i doświadczeń zdalnych w celu ułatwienia szerokiego udziału naukowców w doświadczeniach przeprowadzonych w ramach projektu ITER.

Struktura

Organy strukturyzujące działania w ramach szeroko zakrojonej koncepcji obejmują:

• komitet sterujący;
• sekretariat;
• komitet(-y) projektu;
• kierownika( ów) projektu i zespół( oły) projektowe;
• agencje wdrażające.

Instrumenty wdrożeniowe

• Po przeprowadzeniu konsultacji z odpowiednim komitetem projektu najpóźniej do dnia 31 marca każdego roku każdy kierownik projektu przedkłada komitetowi sterującemu do zatwierdzenia plan projektu obejmujący czas trwania projektu zawierający:
  • opis wszystkich planowanych działań;
  • szczegółowy harmonogram głównych etapów wdrożenia;
  • przegląd działań wykonanych i pozostałych do wykonania.
• Po przeprowadzeniu konsultacji z właściwym komitetem projektu najpóźniej do dnia 31 października każdego roku każdy kierownik projektu przedkłada komitetowi sterującemu do zatwierdzenia program prac na rok następny, zawierający:
  • szczegóły odpowiedniego planu projektu;
  • programowy opis działań, jakie mają zostać podjęte (cele, plany, bieżące wydatki i wkłady, jakie mają zostać wniesione przez każdą ze stron itp.).
• Najpóźniej do 31 marca każdego roku kierownicy projektu przedkładają komitetowi sterującemu do zatwierdzenia sprawozdanie roczne. Dokument ten jest następnie przekazywany stronom i agencjom wdrożeniowym.
• Każda ze stron może zainicjować audyt finansowy w dowolnym momencie w czasie trwania niniejszej umowy oraz w okresie maksymalnie pięciu lat od jej wygaśnięcia lub rozwiązania.

Zasoby

• Zasoby przeznaczone na realizację działań w ramach szeroko zakrojonej koncepcji mogą obejmować:
  • wkłady wnoszone w naturze;
  • konkretne części składowe, sprzęt, materiały oraz inne towary i usługi;
  • ekspertów udostępnianych zespołom projektowym;
  • personel udostępniany poszczególnym organom;
  • wkłady finansowe.
• Wartość wkładu UE wnoszonego głównie w naturze wynosi około 340 mln EUR.

W marcu 2020 r. Euratom i Japonia podpisały wspólną deklarację, potwierdzając, że począwszy od 2020 r., szeroko zakrojona koncepcja ma obejmować przede wszystkim obsługę i eksploatację obiektów, które zostały już utworzone, dla wspólnego dobra obu stron. W związku z pierwszym udanym wygenerowaniem plazmy w ramach projektu ITER oraz rozpoczęciem eksploatacji reaktora zespoły prowadzące działania w ramach szeroko zakrojonej koncepcji będą ściślej współpracować ze stronami umowy ITER w celu zagwarantowania szybkiej i skutecznej realizacji projektu ITER.

Własność intelektualna

• Umowa zawiera definicję własności intelektualnej przewidzianą w art. 2 Konwencji ustanawiającej Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO) z dnia 14 lipca 1967 r.
• Kierownicy projektu mają obowiązek poinformowania komitetu sterującego o jakimkolwiek potencjalnym utworzeniu chronionych praw własności intelektualnej oraz wskazania jurysdykcji, w której należy ubiegać się o udzielenie takiej ochrony.
• Strony powinny:
  • wspierać możliwie jak najszersze rozpowszechnianie informacji wynikających z realizacji umowy;
  • dopilnować, by informacje generowane przez zespoły projektowe i agencje wdrożeniowe były udostępniane nieodpłatnie każdej ze stron na potrzeby badań i rozwoju energii syntezy jądrowej;
  • posiadać niewyłączną, nieodwołalną i nieodpłatną licencję we wszystkich państwach na tłumaczenie, reprodukcję i publiczne upowszechnianie publikacji naukowo-technicznych wynikających bezpośrednio z realizacji umowy;
  • zapewnić właściwą i bezpłatną wymianę informacji niezbędną do realizacji zadań zespołów projektowych oraz rozpowszechniania informacji oznaczonych jako poufne zgodnie z zasadami zachowania poufności. Prawa do własności intelektualnej i tytuły własności do niej utworzone przez pracowników agencji wdrażającej będą należeć do tej agencji.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Umowa weszła w życie w dniu 1 czerwca 2007 r.

KONTEKST

• Szeroko zakrojona koncepcja – zaawansowana działalność badawcza w dziedzinie energii fuzji jądrowej – broszura (Komisja Europejska)
• Współpraca w zakresie energii syntezy jądrowej między UE a Japonią: wykorzystanie energii słonecznej – komunikat prasowy (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Umowa między Rządem Japonii a Europejską Wspólnotą Energii Atomowej dotycząca wspólnej realizacji działań w ramach szeroko zakrojonej koncepcji w dziedzinie badań nad energią fuzji jądrowej (Dz.U. L 246 z 21.9.2007, s. 34–46)

Decyzja Rady 2007/614/Euratom z dnia 30 stycznia 2007 r. dotycząca zawarcia przez Komisję umowy między Europejską Wspólnotą Energii Atomowej a rządem Japonii dotyczącej wspólnej realizacji działań w ramach szeroko zakrojonej koncepcji w dziedzinie badań nad energią fuzji jądrowej (Dz.U. L 246 z 21.9.2007, s. 32–33)

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2020