Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu z Czarnogórą

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi a Republiką Czarnogóry

Decyzja 2010/224/UE, Euratom dotycząca zawarcia Układu o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi a Republiką Czarnogóry

JAKIE SĄ CELE DECYZJI I UMOWY?

Decyzja oznacza zawarcie przez Unię Europejską (UE) Układu o stabilizacji i stowarzyszeniu (SAA) z Czarnogórą.

Cele układu są następujące:

• wspieranie wysiłków podejmowanych przez Czarnogórę w celu umacniania demokracji i zasad państwa prawa;
• wspieranie stabilizacji politycznej, gospodarczej i instytucjonalnej Czarnogóry, jak i stabilizacji w całym regionie Bałkanów Zachodnich;
• stworzenie odpowiednich ram dla dialogu politycznego w celu umożliwienia rozwoju bliskich stosunków politycznych między UE a Czarnogórą;
• wspieranie wysiłków podejmowanych przez Czarnogórę w celu rozwijania współpracy gospodarczej i międzynarodowej, także poprzez zbliżenie jej przepisów do przepisów UE;
• wspieranie wysiłków podejmowanych przez Czarnogórę w celu zakończenia procesu przekształcenia swojej gospodarki w sprawnie działającą gospodarkę rynkową;
• promowanie harmonijnych stosunków gospodarczych oraz stopniowe rozwijanie strefy wolnego handlu między UE a Czarnogórą;
• wzmacnianie współpracy regionalnej we wszystkich dziedzinach objętych układem.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu składa się z 10 tytułów.

• 1.

  Zasady ogólne

  Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu opiera się na szeregu zasadniczych zasad. Czarnogóra zobowiązuje się:

  • szanować zasady demokracji, praw człowieka i prawa międzynarodowego (co obejmuje pełną współpracę z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla Byłej Jugosławii), a także zasady państwa prawa i gospodarki rynkowej;
  • współpracować i zwalczać rozprzestrzenianie broni masowego rażenia (BMR) i środków jej przenoszenia, w tym poprzez:
    • podejmowanie kroków mających na celu, w zależności od przypadku, podpisanie, ratyfikowanie lub przystąpienie do wszystkich odpowiednich instrumentów międzynarodowych i ich pełną realizację,
    • ustanowienie skutecznego systemu kontroli wywozu na poziomie krajowym, obejmującego kontrolę wywozu, jak również tranzytu towarów związanych z BMR, w tym kontroli ostatecznego użycia technologii podwójnego zastosowania pod kątem BMR oraz przewidującego skuteczne sankcje w przypadku naruszenia kontroli wywozu,
    • walkę z terroryzmem i realizację zobowiązań międzynarodowych w tej dziedzinie,
    • wypełnianie zobowiązań międzynarodowych;
  • wspierać pokój i stabilność na arenie międzynarodowej i w regionie oraz rozwijać współpracę i stosunki dobrosąsiedzkie w regionie, w tym poprzez:
    • rozwijanie projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania,
    • dopuszczanie stosownego zakresu wzajemnych ustępstw dotyczących przepływu osób, towarów, kapitału i usług.
• 2.

  Dialog polityczny

  Dialog polityczny między stronami ma być nadal rozwijany. Ma on na celu promowanie w szczególności:

  • pełnej integracji Czarnogóry ze wspólnotą państw demokratycznych i stopniowego zbliżenia do UE;
  • coraz większej zbieżności stanowisk stron w kwestiach międzynarodowych;
  • współpracy regionalnej i rozwoju dobrosąsiedzkich stosunków;
  • wspólnych poglądów na bezpieczeństwo i stabilność w Europie, w tym w dziedzinach objętych wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa UE.
• 3.

  Współpraca regionalna

  Czarnogóra jest zobowiązana do:

  • aktywnego promowania współpracy regionalnej;
  • negocjacji z państwami, które już podpisały układ o stabilizacji i stowarzyszeniu z UE, aby zawrzeć umowy dwustronne dotyczące współpracy regionalnej;
  • realizacji współpracy regionalnej z państwami zaangażowanymi w proces stabilizacji i stowarzyszenia w niektórych lub wszystkich dziedzinach współpracy objętych układem;
  • zawarcia, o ile to możliwe, umów o współpracy z państwami kandydującymi do członkostwa w UE, które nie są zaangażowane w proces stabilizacji i stowarzyszenia.

  UE wspiera przedsięwzięcia o wymiarze regionalnym lub transgranicznym poprzez swoje programy pomocy technicznej.

• 4.

  Swobodny przepływ towarów

  • Obie strony zobowiązują się do stopniowego ustanawiania dwustronnej strefy wolnego handlu w okresie trwającym maksymalnie 5 lat.
  • W układzie o stabilizacji i stowarzyszeniu określono proces obniżania i znoszenia taryf celnych i kontyngentów taryfowych, którymi objęte są towary pochodzące z UE i Czarnogóry.
• 5.

  Przepływ pracowników, prawo przedsiębiorczości, świadczenie usług i przepływ kapitału

  • Obywatele Czarnogóry pracujący legalnie w państwie członkowskim UE muszą być wolni od wszelkich form dyskryminacji. Czarnogóra w ten sam sposób traktuje pracowników z UE.
  • Określa się zasady koordynowania systemów ubezpieczeń społecznych dla obywateli Czarnogóry, legalnie zatrudnionych na terytorium państwa członkowskiego, oraz dla członków ich rodzin legalnie przebywających na jego terytorium. Czarnogóra w ten sam sposób traktuje pracowników z UE.
  • Przedsiębiorstwa (w tym spółki zależne i oddziały) mające siedzibę na terytorium jednej ze stron będą mogły rozpocząć działalność na terytorium drugiej strony na tych samych warunkach co przedsiębiorstwa mające siedzibę na terytorium tej drugiej strony.
  • Obie strony podejmują kroki w kierunku stopniowego zezwalania na świadczenie usług przez swoje przedsiębiorstwa lub przez swoich obywateli na terytorium drugiej strony.
  • Zezwala się na dokonywanie, w walucie w pełni wymienialnej, wszelkich płatności i transferów na rachunku bieżącym w ramach bilansu płatniczego między UE a Czarnogórą.
• 6.

  Zbliżenie przepisów krajowych do przepisów UE

  • Czarnogóra zobowiązuje się zapewnić, że jej istniejące przepisy prawne i przyszłe ustawodawstwo będą stopniowo dostosowywane do dorobku prawnego UE, a ponadto że takie przepisy prawne i ustawodawstwo będą właściwie wdrażane i egzekwowane.
  • Obie strony stosują oparte na prawie unijnym zasady konkurencji w odniesieniu do działań, które mogą wpływać na handel między nimi.
• 7.

  Sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo

  W układzie o stabilizacji i stowarzyszeniu zwrócono uwagę na zasady państwa prawa oraz wzmacnianie instytucji na wszystkich szczeblach. Współpraca jest ukierunkowana na szereg konkretnych obszarów, w tym:

  • niezawisłość sądownictwa;
  • zwiększanie jego wydajności oraz zapewnianie szkoleń dla przedstawicieli zawodów prawniczych;
  • wizy, kontrole granic, kwestie azylowe i dotyczące migracji;
  • zapobieganie i kontrolę nielegalnej imigracji;
  • zapobieganie praniu pieniędzy, przestępczości zorganizowanej, korupcji, terroryzmowi i innej nielegalnej działalności, a także zwalczanie tych zjawisk.
• 8.

  Zasady współpracy

  UE i Czarnogóra mają ustanowić ścisłą współpracę w wielu różnych obszarach polityki, tak aby przyczyniać się do rozwoju i potencjału wzrostu Czarnogóry.

• 9.

  Współpraca finansowa

  • Aby pomóc w osiągnięciu celów układu o stabilizacji i stowarzyszeniu, Czarnogóra może otrzymywać pomoc finansową od UE w formie dotacji i pożyczek, w tym pożyczek od Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
  • Pomoc finansowa UE jest uzależniona od dalszych postępów w wypełnianiu kryteriów kopenhaskich.
• 10.

  Nadzór

  • Na mocy układu o stabilizacji i stowarzyszeniu ustanawia się Radę Stabilizacji i Stowarzyszenia, która nadzoruje jego stosowanie i wykonywanie.
  • W pełnieniu swoich zadań jest ona wspierana przez Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia składający się z jednej strony z przedstawicieli Rady Unii Europejskiej i przedstawicieli Komisji Europejskiej, a z drugiej strony z przedstawicieli rządu Czarnogóry.

Dwa załączniki do układu odnoszą się do czarnogórskich koncesji taryfowych na unijne produkty przemysłowe.

Podpisano kilka protokołów do układu. Dotyczą one:

• przystąpienia Chorwacji do UE w 2013 r.;
• ustaleń dotyczących handlu przetworzonymi produktami rolnymi;
• ustaleń mających zastosowanie do win i wyrobów spirytusowych;
• nieograniczonego tranzytu drogowego między terytoriami stron;
• pomocy państwa w przemyśle stalowym;
• zasad wzajemnej pomocy administracyjnej między stronami w sprawach celnych;
• rozstrzygania sporów; oraz
• udziału Czarnogóry w programach UE.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Układ wszedł w życie 1 maja 2010 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Czarnogóra (Komisja Europejska)
• Bałkany Zachodnie (Europejska Służba Działań Zewnętrznych)
• Przegląd – Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Czarnogóry, z drugiej strony (Dz.U. L 108 z 29.4.2010, s. 3–354).

Kolejne zmiany układu zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Decyzja Rady i Komisji 2010/224/UE, Euratom z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zawarcia Układu o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Czarnogóry, z drugiej strony (Dz.U. L 108 z 29.4.2010, s. 1–2).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1529 z dnia 15 września 2021 r. ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III) (Dz.U. L 330 z 20.9.2021, s. 1–26).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Komunikat w sprawie polityki rozszerzenia UE w 2018 r. (COM(2018) 450 final z 17.4.2018).

Dokument roboczy służb Komisji – Sprawozdanie w sprawie postępów Czarnogóry w 2018 r. dołączony do dokumentu – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Komunikat w sprawie polityki rozszerzenia UE w 2018 r. (SWD(2018) 150 final z 17.4.2018).

Ostatnia aktualizacja: 28.11.2022