Stosowanie rtęci, przechowywanie jej i handel nią

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2017/852 – ochrona zdrowia ludzkiego i środowiska przed ekspozycją na rtęć i związki rtęci

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Niniejsze rozporządzenie (rozporządzenie w sprawie rtęci) służy ochronie zdrowia ludzkiego i środowiska poprzez określenie środków i warunków dotyczących:

• stosowania i przechowywania rtęci, związków rtęci i mieszanin rtęci oraz handlu nimi;
• produkcji i stosowania produktów z dodatkiem rtęci (tj. produktów, w których rtęć jest celowo dodawana w celu realizacji funkcji, której ma służyć produkt) oraz handlu nimi;
• stosowania rtęci i związków rtęci w procesie produkcji;
• gospodarowania odpadami rtęci.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Handel rtęcią, związkami rtęci i mieszaninami rtęci

Zakazy przewidziane rozporządzeniem:

• wywóz rtęci od 1 stycznia 2018 r. (wywóz był już zakazany od 15 marca 2011 r. na mocy poprzedniego rozporządzenia w sprawie rtęci, rozporządzenia (WE) nr 1102/2008);
• Wywóz mieszanin rtęci i związków rtęci wymienionych w załączniku I na dzień 1 stycznia 2018 r. lub 1 stycznia 2020 r. (w zależności od związku);
• przywóz rtęci i mieszanin rtęci wymienionych w załączniku I ze źródeł takich jak sektor chloro-alkaliczny, inny niż w celu unieszkodliwiania odpadów.

Handel, produkcja i wprowadzanie do obrotu produktów z dodatkiem rtęci

Zakazy przewidziane rozporządzeniem:

• wywóz, przywóz i produkcja w Unii Europejskiej (UE) produktów z dodatkiem rtęci wymienionych w załączniku II od 31 grudnia 2018 r. lub 31 grudnia 2020 r., w zależności od produktu;
• produkcja i wprowadzanie do obrotu nowych produktów z dodatkiem rtęci*, chyba że zostanie udowodnione, że zapewniają one znaczące korzyści dla środowiska lub zdrowia i zostaną dopuszczone przez Komisję Europejską w drodze aktu wykonawczego.

Amalgamat dentystyczny

• Od 1 lipca 2018 r. nie wolno stosować amalgamatu stomatologicznego w wypełnieniach zębów mlecznych, leczeniu dentystycznym dzieci poniżej 15. roku życia oraz matek karmiących i kobiet w ciąży.
• Państwa członkowskie UE muszą przygotować krajowy plan działań, który zastosują w celu stopniowego wyeliminowania amalgamatu dentystycznego.
• Podmioty prowadzące gabinety stomatologiczne muszą zapewnić, by odpady amalgamatu (cząstki, pozostałości i wypełnienia) były zbierane i przekazywane uprawnionym przedsiębiorstwom specjalizującym się w gospodarowaniu odpadami.

Stosowanie rtęci w procesach produkcyjnych

Zakazy przewidziane rozporządzeniem:

• stosowanie rtęci i związków rtęci w procesie produkcji, w którym:
  • rtęć lub związki rtęci są wykorzystywane jako katalizatory* (od 1 stycznia 2018 r.), w tym do produkcji poliuretanu,
  • rtęć jest wykorzystywana jako elektroda* (na dzień 1 stycznia 2022 r.);
• nowe procesy produkcyjne wykorzystujące rtęć lub związki rtęci*, chyba że zostanie udowodnione, że zapewniają one znaczące korzyści dla środowiska lub zdrowia i zostaną formalnie zatwierdzone przez Komisję.

Stosowanie rtęci w tradycyjnym wydobyciu złota na małą skalę

Od 1 stycznia 2018 r. zabrania się tradycyjnego wydobycia i przetwarzania na małą skalę złota, gdzie amalgamat rtęci wykorzystuje się do pozyskania złota z rudy.

Gospodarka odpadami

• Operatorzy zakładów przetwarzania odpadów mogą czasowo przechowywać odpady rtęci w postaci ciekłej, do czasu ostatecznego unieszkodliwienia, jeżeli spełnione są szczególne wymogi jej przechowywania oraz przechowywana jest ona w przeznaczonym, odpowiednio wyposażonym, obiekcie naziemnym.
• Tymczasowe składowanie odpadów rtęci w postaci ciekłej nie będzie dozwolone od 1 stycznia 2026 r. (rozporządzenie delegowane (UE) 2022/2526).
• Rozporządzenie wprowadza system zapewniający identyfikację pochodzenia na całej długości łańcucha gospodarowania odpadami rtęci. Wytwórcy odpadów i operatorzy obiektów gospodarowania odpadami rtęci muszą prowadzić rejestr informacji.

Sprawozdawczość

Do 1 stycznia 2020 r., a następnie w regularnych odstępach czasu, państwa członkowskie musiały składać Komisji sprawozdania i udostępniać publicznie:

• informacje dotyczące wykonania niniejszego rozporządzenia;
• informacje niezbędne do wypełnienia obowiązku sprawozdawczego UE w określonego w Konwencji z Minamaty w sprawie rtęci;
• podsumowanie informacji przekazywanych corocznie przez podmioty gospodarcze z określonych źródeł (np. oczyszczanie gazu ziemnego, górnictwo metali nieżelaznych i operacje wytapiania) odpowiednim organom krajowym w zakresie gospodarowania ich odpadami rtęciowymi;
• informacje dotyczące miejsc, w których znajdują się duże ilości rtęci lub odpadów rtęciowych (ponad 50 ton metrycznych rtęci), znajdujących się na ich terytorium.

Przegląd

• Do 30 czerwca 2020 r. Komisja musi przedstawić sprawozdanie z wyników swojej oceny dotyczącej konieczności uregulowania emisji rtęci z krematoriów, możliwości stopniowego zaprzestania stosowania amalgamatu dentystycznego przez wszystkich obywateli oraz zakazu wywozu, przywozu i produkcji dodatkowych produktów z dodatkiem rtęci, których wprowadzanie na rynek wewnętrzny jest już zabronione.
• Do 2024 r. opracuje ona sprawozdanie dotyczące wdrażania niniejszego rozporządzenia. Do obu sprawozdań może być dołączony wniosek ustawodawczy dotyczący przeglądu rozporządzenia.

Prawo krajowe

Państwa członkowskie mogą stosować na swoim terytorium bardziej restrykcyjne wymogi niż te określone w rozporządzeniu.

Konwencja z Minamaty

Rozporządzenie umożliwia UE i państwom członkowskim zatwierdzanie, ratyfikowanie i wdrażanie dotyczącej rtęci konwencji z Minamaty z 2013 r., podpisanej przez UE i państwa członkowskie, a także zapewnia spójność prawa UE z tą konwencją.

Uchylenie

Rozporządzenie to uchyla rozporządzenie (WE) nr 1102/2008 ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2018 r.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 1 stycznia 2018 r., z wyjątkiem załącznika III część I lit. d) (dotyczącej produkcji chloro-alkalicznej, w której rtęć stosowana jest jako elektroda), która ma zastosowanie od 11 grudnia 2017 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Rtęć (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/852 z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie rtęci oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1102/2008 (Dz.U. L 137 z 24.5.2017, s. 1–21).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2017/852 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2022/2526 z dnia 23 września 2022 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/852 w odniesieniu do czasowego składowania odpadów rtęciowych w postaci ciekłej (Dz.U. L 328 z 22.12.2022, s. 66–67).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/1752 z dnia 25 lutego 2019 r. określająca kwestionariusze, jak również format i częstotliwość sporządzania sprawozdań przygotowywanych przez państwa członkowskie zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/852 (Dz.U. L 269 z 23.10.2019, s. 5–11).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2017/2287 z dnia 8 grudnia 2017 r. określająca formularze, które mają być stosowane w odniesieniu do przywozu rtęci i niektórych mieszanin rtęci na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/852 w sprawie rtęci (Dz.U. L 328 z 12.12.2017, s. 118–122).

Ostatnia aktualizacja: 16.01.2023