1. 

W odniesieniu do systemu wprowadzonego w decyzji ramowej 2002/584/WSiSW ( 2 ) Trybunał podkreślił ostatnio, że każdy europejski nakaz aresztowania i każda procedura przekazania w ramach Unii Europejskiej winny być bezwzględnie poprzedzone wydaniem krajowego nakazu aresztowania lub innego podlegającego wykonaniu orzeczenia sądowego o tej samej mocy prawnej.

2. 

Czy wymóg ten, wynikający zgodnie z wykładnią Trybunału z art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej, jest spełniony w przypadku krajowego nakazu aresztowania ( 3 ) wydanego przez policję państwa członkowskiego wydającego nakaz i zatwierdzonego przez prokuratora tego państwa? Co do zasady takie właśnie pytanie rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy) – jako organ wykonujący europejski nakaz aresztowania ( 4 ) – zadaje Trybunałowi we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

3.

Artykuł 6 TUE stanowi:

„1.   Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej [zwanej dalej »kartą«], […], która ma taką samą moc prawną jak traktaty.

Postanowienia karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w traktatach.

Prawa, wolności i zasady zawarte w karcie są interpretowane zgodnie z postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII karty regulującymi jej interpretację i stosowanie oraz z należytym uwzględnieniem wyjaśnień, o których mowa w karcie, które określają źródła tych postanowień.

2.   Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej »EKPC«)]. Przystąpienie do [EKPC] nie ma wpływu na kompetencje Unii określone w traktatach.

3.   Prawa podstawowe, zagwarantowane w [EKPC] oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa”.

4.

Zgodnie z art. 47 zatytułowanym „Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu”:

„Każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule.

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Każdy ma możliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy i przedstawiciela.

[…]”.

5.

W motywie 5 decyzji ramowej przewidziano:

„Cel Unii, jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, prowadzi do zniesienia ekstradycji między państwami członkowskimi i zastąpienia jej systemem przekazywania osób między organami sądowymi. […]”.

6.

Zgodnie z motywem 6 decyzji ramowej:

„Europejski nakaz aresztowania przewidziany w niniejszej decyzji ramowej stanowi pierwszy konkretny środek w dziedzinie prawa karnego wprowadzający [w życie] zasadę wzajemnego uznawania, którą Rada Europejska określa [określiła] jako »kamień węgielny« współpracy sądowej”.

7.

W rozumieniu motywu 10 decyzji ramowej:

„Mechanizm europejskiego nakazu aresztowania opiera się na wysokim stopniu zaufania w stosunkach między państwami członkowskimi. Jego wykonanie [stosowanie] można zawiesić jedynie w przypadku poważnego i trwałego naruszenia przez jedno z państw członkowskich zasad określonych w art. 6 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej, ustalonych [stwierdzonego] przez Radę na podstawie art. 7 ust. 1 wymienionego traktatu ze skutkami określonymi w jego art. 7 ust. 2”.

8.

Zgodnie z art. 1 decyzji ramowej zatytułowanym „Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązani[e] do jego wykonania”:

„1.   Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną [orzeczenie sądowe wydane] przez państwo członkowskie w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności].

2.   Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej.

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją [prowadzi do zmiany] obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej”.

9.

Artykuł 6 decyzji ramowej zatytułowany „Właściwe organy sądowe [Określenie właściwych organów sądowych]” przewiduje:

„1.   Wydającym nakaz organem sądowym jest organ sądowy wydającego nakaz państwa członkowskiego, właściw[y] dla wydania europejskiego nakazu aresztowania na mocy prawa obowiązującego w tym państwie.

2.   Wykonującym nakaz organem sądowym jest organ sądowy wykonującego nakaz państwa członkowskiego, właściw[y] dla wykonania europejskiego nakazu aresztowania na mocy prawa obowiązującego w tym państwie.

3.   Każde państwo członkowskie powiadamia Sekretariat Generalny Rady o właściwym w świetle jego prawa organie sądowym”.

10.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 decyzji ramowej dotyczącym treści i formy europejskiego nakazu aresztowania:

„1.   Europejski nakaz aresztowania zawiera następujące informacje podawane zgodnie z formularzem znajdującym się w załączniku:

[…]

[…]”.

11.

W sprawie stosunku do innych instrumentów prawnych art. 31 ust. 1 lit. a) decyzji ramowej przewiduje:

„1.   Bez uszczerbku dla ich stosowania w relacjach [stosunkach] między państwami członkowskimi i państwami trzecimi niniejsza decyzja ramowa od dnia 1 stycznia 2004 r. zastępuje odnośne przepisy [postanowienia] następujących [k]onwencji, mających zastosowanie w stosunkach między państwami członkowskimi w dziedzinie ekstradycji:

[…]”.

12.

W świetle informacji przekazanych sądowi odsyłającemu przez węgierskie ministerstwo sprawiedliwości w dniu 14 lipca 2016 r., jak również informacji udostępnionych przez rząd tego państwa, prokuratura jest niezależnym organem władzy wykonawczej, której szef mianowany jest przez parlament na okres dziewięciu lat.

13.

Artykuł 28 ust. 3 i 4 węgierskiego kodeksu postępowania karnego ( 5 ) powierza prokuraturze funkcję nakazywania właściwym organom (w tym m.in. służbom policji) wszczynania „postępowań przygotowawczych” i kontrolowania ich zgodności z prawem. Prokuratura może jednak sama prowadzić wspomniane postępowania przygotowawcze ( 6 ). W szczególności musi ona „monitorować legalność stosowania środków przymusu zarządzonych w toku postępowania karnego, które wiążą się z ograniczeniem lub pozbawieniem wolności osobistej” ( 7 ).

14.

W tym kontekście do funkcji prokuratora należy zatwierdzenie, zmiana lub odrzucenie nakazu „zatrzymania” wydanego przez policję. Artykuł 28 ust. 4 lit. c) kodeksu postępowania karnego pozwala mu na „zmianę lub uchylenie decyzji organu dochodzeniowo-śledczego”.

15.

Artykuł 126 kodeksu postępowania karnego dopuszcza możliwość „zatrzymania” osoby, tzn. tymczasowego pozbawienia jej wolności, kiedy istnieją uzasadnione podejrzenia, że dana osoba dopuściła się przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności, oraz gdy istnieją przesłanki, by sądzić, że wobec tej osoby zostanie zastosowane „tymczasowe aresztowanie”. „Zatrzymanie” może zostać zarządzone przez sędziego, prokuratora lub organ dochodzeniowo-śledczy, a długość zatrzymania nie może przekraczać 72 godzin. Po upływie tego czasu dana osoba musi zostać zwolniona, chyba że sędzia wyda wobec tej osoby nakaz „tymczasowego aresztowania”.

16.

Zgodnie z art. 129 i nast. kodeksu postępowania karnego zarządzenie „tymczasowego aresztowania” (oznaczającego „sądowe pozbawienie wolności zatrzymanego, w oczekiwaniu na wydanie ostatecznego orzeczenia”) ( 8 ) należy do wyłącznej kompetencji sędziów. „Wstępne aresztowanie” można zarządzić przed wniesieniem przez prokuratora aktu oskarżenia lub po jego wniesieniu.

17.

W postępowaniach karnych wszczętych przeciwko Halilowi Ibrahimowi Özçelikowi, obywatelowi tureckiemu, Veszprémi Járásbíróság (sąd rejonowy w Veszprém, Węgry) wydał w dniu 21 czerwca 2016 r. europejski nakaz aresztowania, w którym zwrócono się o jego przekazanie w związku z popełnieniem na Węgrzech dwóch przestępstw podlegających karze w tym państwie członkowskim ( 9 ).

18.

H.I. Özçelik przebywa obecnie w areszcie w Zwaag (Niderlandy) w oczekiwaniu na wyrok rechtbank Amsterdam (sądu rejonowego w Amsterdamie).

19.

W pkt 1 lit. b) formularza załączonego do europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez Veszprémi Járásbíróság (sąd rejonowy w Veszprém) za podstawę rzeczonego nakazu wskazano (krajowy) nakaz aresztowania nr 19060/93/2014.bü, wydany przez jednostkę policji w Ajce (Węgry) i zatwierdzony przez prokuratora w tym samym mieście w dniu 14 czerwca 2016 r.

20.

W dniu 8 lipca 2016 r. rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) zwrócił się do organów węgierskich o złożenie wyjaśnień na temat roli prokuratury, a w szczególności jej niezależności od władzy wykonawczej, zatwierdzania nakazów aresztowania wydawanych przez policję i stosowanych w tym celu kryteriów, jak również skutków takiego zatwierdzania. Rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) zwrócił się również z zapytaniem, czy osoba, która zatwierdziła nakaz zatrzymania wydany przez policję, może następnie interweniować w tej samej sprawie jako przedstawiciel prokuratury.

21.

W odpowiedzi z dnia 14 lipca 2016 r. organy węgierskie podkreśliły niezależność prokuratury od władzy wykonawczej, jej rolę w zapewnieniu przestrzegania praw osób zatrzymanych przez policję, jej uprawnienia do zmiany lub uchylenia decyzji wydanych przez policję jako organu odpowiedzialnego za prowadzenie postępowania przygotowawczego, w tym nakazów aresztowania, jeśli uzna, że decyzje te są niezgodne z ustawą lub przedmiotem postępowania przygotowawczego; oraz możliwość interwencji członka prokuratury, który zatwierdził wewnętrzny nakaz aresztowania, jako przedstawiciela tego organu w postępowaniu karnym.

22.

Uwzględniając powyższe informacje, rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) zastanawia się, czy krajowy nakaz aresztowania wydany przez policję, a następnie zatwierdzony przez członka węgierskiej prokuratury może zostać uznany za „orzeczenie sądowe” w rozumieniu art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej. W tych okolicznościach sąd postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

23.

Zgodnie z oceną sądu odsyłającego (przedstawioną w kolejnych pozycjach rozdziału 4.3 postanowienia odsyłającego):

24.

W dniu 16 sierpnia 2016 r. do Trybunału wpłynęło postanowienie odsyłające z wnioskiem o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego (art. 267 akapit czwarty TFUE). Sąd odsyłający uzasadnił swój wniosek tym, że H.I. Özçelik jest pozbawiony wolności, a jego dalsze przetrzymywanie w areszcie jest zależne od rozstrzygnięcia istoty sprawy.

25.

Na spotkaniu administracyjnym w dniu 1 września 2016 r. Trybunał postanowił rozpatrzyć niniejszą sprawę w pilnym trybie prejudycjalnym.

26.

Uwagi na piśmie złożyły rządy węgierski i niderlandzki oraz Komisja Europejska.

27.

W dniu 5 października 2016 r. odbyła się rozprawa, podczas której na mocy art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zainteresowane strony – a dokładnie rząd węgierski – zostały wezwane do udzielenia odpowiedzi na postawione im pytania.

28.

W trakcie rozprawy przedstawiciele rządów niderlandzkiego, niemieckiego i węgierskiego oraz Komisja Europejska przedłożyli swoje uwagi.

29.

W pkt 26–31 opinii, którą przedstawiam równocześnie w sprawie Poltorak ( 12 ), wyjaśniam, dlaczego bronię autonomicznego charakteru pojęć „organu sądowego” i „orzeczenia sądowego” stosowanych w decyzji ramowej. Aby uniknąć niepotrzebnego przedłużania niniejszej opinii i powtarzania tych samych argumentów, odsyłam do rzeczonych punktów.

30.

W pkt 32 i następnych punktach wspomnianej opinii proponuję dokonać wykładni obu pojęć zgodnie z obowiązującymi hermeneutycznymi kryteriami Trybunału, który kładzie nacisk na pierwsze pojęcie (organu sądowego) ze względu na wspomniany „ścisły związek między charakterem orzeczenia sądowego a rodzajem podmiotu, który to orzeczenie wydaje” ( 13 ).

31.

Zważywszy na fakt, że wątpliwości sądu odsyłającego dotyczą autonomii oraz znaczenia pojęcia „orzeczenia sądowego” w rozumieniu decyzji ramowej oraz jego znaczenia, uważam, że moje stanowisko w tej kwestii zostało wyraźnie przedstawione w równoległej opinii w sprawie Poltorak.

32.

W przeciwieństwie do wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie Poltorak, w niniejszej sprawie pytania sądu odsyłającego nie dotyczą organu właściwego dla wydania europejskiego nakazu aresztowania, lecz organu właściwego do wydania uprzedniego krajowego nakazu aresztowania.

33.

Wątpliwości niderlandzkiego sądu wykonującego nakaz wynikają z faktu, że węgierskim organem, który w tym przypadku wydał krajowy nakaz aresztowania przeciwko H.I. Özçelikowi, była jednostka policji w Ajce, a decyzja tego organu została utrzymana w mocy lub zatwierdzona przez węgierską prokuraturę w dniu 14 czerwca 2016 r.

34.

Należy jednak podkreślić, że europejski nakaz aresztowania wydany przeciwko H.I. Özçelikowi, w przeciwieństwie do krajowego nakazu aresztowania, został wydany w dniu 21 czerwca 2016 r. przez Veszprémi Járásbíróság (sąd rejonowy w Veszprém), którego rola jako „organu sądowego” w rozumieniu decyzji ramowej jest bezdyskusyjna. Moim zdaniem wspomniany fakt może mieć istotny wpływ, do którego później się odniosę, na udzielenie odpowiedzi na pytania zawarte w odesłaniu prejudycjalnym.

35.

Zacznę od założenia, że poprzez zatwierdzenie lub utrzymanie w mocy krajowego nakazu aresztowania przez prokuraturę, który wcześniej był podpisany jedynie przez policję, prokuratura stała się rzeczywistym organem decyzyjnym (lub też współdecyzyjnym) rzeczonego nakazu. W ramach swoich uprawnień w postępowaniu karnym prokuratura „przywłaszczyła” sobie uprzednią decyzję wydaną przez policję, nadając jej taką samą moc jak każdej innej decyzji, którą wydaje. Można zatem uznać, że w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko H.I. Özçelikowi to właśnie prokuratura jest prawdziwym „autorem” krajowego nakazu aresztowania.

36.

Z tego założenia mogą wynikać co najmniej dwie konsekwencje. Po pierwsze, że Trybunał nie musi w niniejszej sprawie w sposób abstrakcyjny rozważać kwestii uznania prokuratur państw członkowskich (w przypadku gdy jakieś państwo wymieniło prokuraturę w informacji, którą należało przekazać do Rady, zgodnie z art. 6 ust. 3 decyzji ramowej) jako właściwych dla wydawania europejskich nakazów aresztowania w rozumieniu art. 1 oraz art. 6 ust. 1 decyzji ramowej. Pragnę podkreślić, że w postępowaniu głównym to sąd rejonowy, a nie prokurator skierował europejski nakaz aresztowania do rechtbank Amsterdam (sądu rejonowego w Amsterdamie).

37.

Drugą konsekwencją tego założenia jest to, że postawione pytania ograniczają się jedynie do wyjaśnienia, czy krajowe nakazy aresztowania wydane (a dokładniej utrzymane w mocy lub zatwierdzone) przez węgierską prokuraturę odpowiadają którejś z kategorii prawnych, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej, takich jak „podlegając[y] wykonaniu wyrok[…], […] środ[ek] zabezpieczając[y] [nakaz aresztowania] lub […] [jakiekolwiek] inn[e] podlegając[e] wykonaniu orzeczeni[e] sądow[e] mające analogiczny skutek prawny [o tej samej mocy prawnej] […]”.

38.

Jednakże w nawiązaniu do wspomnianego przeze mnie wcześniej ścisłego związku między charakterem orzeczenia sądowego a rodzajem podmiotu, który wydał to orzeczenie, odpowiedź na te pytania nie może być udzielona bez przeprowadzenia pewnych wstępnych rozważań nad ewentualnym uznaniem prokuratora za organ sądowy w rozumieniu decyzji ramowej. W świetle decyzji ramowej ze struktury takiego organu sądowego wynika kilka cech, które – porównawszy je ze statusem i funkcjami prokuratury w węgierskim postępowaniu karnym – pozwolą wypowiedzieć się w kwestii charakteru „orzeczenia sądowego” krajowego nakazu aresztowania zatwierdzonego przez prokuratora węgierskiego, jak również ustalić, czy taki nakaz aresztowania może być objęty zakresem stosowania art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej.

39.

W art. 3 pierwotnego wniosku dotyczącego decyzji ramowej ( 14 ) zawarto definicję organu sądowego (wydającego lub wykonującego europejski nakaz aresztowania), która w obu przypadkach w sposób wyraźny obejmowała, poza sądami, prokuratora ( 15 ).

40.

W uzasadnieniu tego wniosku dodano, że pojęcie „organu sądowego” odpowiada pojęciu zastosowanemu w Europejskiej konwencji o ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 r., w której to z kolei za takowe uznawano „organy sądowe w ścisłym znaczeniu i prokuraturę, z wyłączeniem organów policji” ( 16 ).

41.

W decyzji ramowej nie znalazł jednak poparcia kierunek wskazany w art. 3 wniosku, w następstwie czego z art. 1 i 6 przyjętego ostatecznie tekstu znikło odniesienie do prokuratury. Niełatwo jest określić przyczyny tego zniknięcia. Czy chciano pozbyć się odniesienia do prokuratury, czy też może założono, że nawet bez konkretnego odniesienia jest ona częścią organów sądowych państw członkowskich upoważnionych do wydawania europejskich nakazów aresztowania ( 17 )?

42.

Do dzisiaj istnieje pewna niepewność w tej sprawie ( 18 ), jako że – o ile się nie mylę – żaden z sądów państw członkowskich nie zgłosił jej przed Trybunałem. W rezultacie wciąż istnieją trudności w zakresie wykładni tej kwestii.

43.

Po przyjęciu decyzji ramowej niektóre państwa członkowskie powiadomiły Sekretariat Generalny Rady, zgodnie z art. 6 ust. 3 rzeczonej decyzji, że wśród „właściwy[ch] w świetle [ich] prawa organ[ów] sądowy[ch]” w zakresie wydawania i wykonywania europejskich nakazów aresztowania znajdują się ich prokuratury. W sensie ściśle prawnym informacje te nie przesądzają jednak o zgodności działań podejmowanych przez poszczególne państwa członkowskie z decyzją ramową ani nie stanowią warunku takiej zgodności. Przepis ten upoważnia państwa członkowskie do wyznaczenia lub wybrania spośród swoich odnośnych organów sądowych tych organów, które uznają za właściwe w zakresie wykonywania i wydawania europejskich nakazów aresztowania, jednak nie pozwala im na rozszerzenie pojęcia organu sądowego na organy, które z tego statusu nie korzystają.

44.

Jednak wśród tych państw członkowskich, które przyznały prokuraturze status organu sądowego właściwego w zakresie wydawania lub wykonywania europejskich nakazów aresztowania, nie ma Węgier. Zgodnie z powiadomieniem przesłanym przez Węgry do Rady w dniu 26 kwietnia 2004 r. na podstawie art. 6 ust. 3 decyzji ramowej „[…] do celów przeprowadzenia postępowania karnego wydającym nakaz organem będzie sąd właściwy w sprawie. Do celów wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego właściwym dla wydania europejskiego nakazu aresztowania będzie sąd penitencjarny” ( 19 ).

45.

Chociaż można by się pokusić o udzielenie ogólnej odpowiedzi na pytanie dotyczące uprawnień prokuratur państw członkowskich w zakresie wydawania europejskich nakazów aresztowania, nie sądzę, by niniejsze odesłanie prejudycjalne było do tego odpowiednią okazją, gdyż – jak już podkreślałem – europejski nakaz aresztowania został przekazany rechtbank Amsterdam (sądowi rejonowemu w Amsterdamie) przez sąd węgierski, który działał zgodnie z informacją przesłaną Radzie przez Węgry na podstawie art. 6 ust. 3 decyzji ramowej, a prokuratura tego kraju nie jest do tego upoważniona.

46.

Wracamy więc do punktu wyjścia, czyli do krajowej decyzji poprzedzającej europejski nakaz aresztowania. W decyzji ramowej ten nakaz krajowy ma z pewnością mniejsze znaczenie niż europejski nakaz aresztowania. W rzeczywistości pojawia się wyłącznie w art. 8, w którym sprecyzowano „informacje”, jakie powinny pojawić się w formularzu znajdującym się w załączniku do europejskiego nakazu aresztowania. Trybunał podkreślił w wyroku z dnia 1 czerwca 2016 r., Bob-Dogi ( 20 ), że krajowy nakaz aresztowania winien poprzedzać europejski nakaz aresztowania, jednak to temu drugiemu poświęca się w decyzji ramowej większą uwagę. Pierwszy z nich bowiem – jakkolwiek niezbędny – zaledwie poprzedza ten drugi.

47.

Co do systemu stosowanego w postępowaniach karnych na jakimkolwiek etapie (tzn. zarówno podczas dochodzenia lub śledztwa, jak również samego postępowania sądowego) Trybunał orzekł, że „[…] postępowanie przygotowawcze lub wykonywanie kary lub środka zabezpieczającego związanego z pozbawieniem wolności lub […] rozprawa główna […] pozostają poza zakresem zastosowania decyzji ramowej i prawa Unii” ( 21 ).

48.

Logiczne jest zatem, że aby określić taki system, należy odnieść się do ustawodawstwa poszczególnych państw członkowskich, pod warunkiem jednak, że odpowiednie przepisy prawne spełniają wymogi w zakresie przestrzegania praw podstawowych określonych w EKPC, w tym prawa do wolności i prawa do skutecznego środka prawnego ustanowionych w art. 5 i 13 tej konwencji oraz art. 6 i 47 karty.

49.

Interwencja prokuratury na etapie postępowania przygotowawczego i, ewentualnie, sądowego postępowania karnego leży w zakresie porządku prawnego każdego państwa członkowskiego. Prawo Unii uznaje tę zasadę, a de facto, w odniesieniu do innego z głównych obszarów współpracy sądowej w sprawach karnych, o których mowa w art. 82 TFUE, w art. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych ( 22 ) wyraźnie zaliczono prokuraturę do organów upoważnionych do wydawania europejskiego nakazu dochodzeniowego ( 23 ).

50.

Uznanie prokuratury za organ upoważniony do wydania „orzeczenia sądowego” w celu przeprowadzenia jednej lub kilku określonych czynności dochodzeniowych w innym państwie członkowskim (zwanym dalej „państwem wykonującym”) w celu uzyskania materiału dowodowego pokazuje, w razie potrzeby, sposób, w jaki prawodawca Unii postrzega istotną funkcję, jaką pełni prokurator w postępowaniach karnych. Nie należy zapominać, że europejski nakaz dochodzeniowy jest kolejnym instrumentem zatwierdzonym w ramach zasady wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych, którą to zasadę od czasów posiedzenia Rady Europejskiej w Tampere w dniach 15–16 października 1999 r. powszechnie określa się mianem „kamienia węgielnego” współpracy sądowej w sprawach karnych.

51.

Prawdą jest, że nie można zrównać działania prokuratury w jednym i drugim obszarze (tzn. tym dotyczącym wolności, która zostaje odebrana na drodze aresztowania, oraz tym dotyczącym uzyskania materiału dowodowego). Mam na myśli to, że uznanie prokuratury za organ sądowy w rozumieniu dyrektywy 2014/41/UE w odniesieniu do nakazów dochodzeniowych, niekoniecznie oznacza, że takie uznanie winno być rozszerzone na decyzję ramową w odniesieniu do europejskich nakazów aresztowania. Ten fakt normatywny zdecydowanie popiera jednak tezę nadania szerokiej wykładni pojęciu „organu sądowego” w kontekście zasad współpracy w sprawach karnych (w tym współpracy dotyczącej europejskiego nakazu aresztowania), o której mowa w art. 82 TFUE, która pozwalałaby na objęcie zakresem tego pojęcia prokuratury.

52.

Taką argumentacją staram się zatem podkreślić charakterystyczną cechę prokuratury, a mianowicie jej zdolność – o ile tylko pozwalają na to wymogi konstytucyjne lub prawne poszczególnych państw członkowskich – do uczestniczenia w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości jako instrumentu aparatu państwowego, który wszczyna postępowania karne i może nawet wydawać, przynajmniej tymczasowo i na ograniczony okres, nakazy zatrzymania i aresztowania lub równoważne decyzje, zanim te zatrzymane osoby zostaną przekazane sądowi, który z kolei zadecyduje, czy winny one być zwolnione, czy też pozbawione wolności.

53.

W tym kontekście Trybunał podkreślił rolę prokuratury w postępowaniu karnym, uznając ją (w odniesieniu do niektórych jej decyzji w ramach tych postępowań) za „organ powołany do uczestniczenia w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych w określonym krajowym porządku prawnym” ( 24 ).

54.

Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznał, że członka prokuratury można uznać za „[sędziego lub innego urzędnika uprawnionego] przez ustawę do wykonywania władzy sądowej”, przed którym w świetle art. 5 ust. 3 EKPC należy postawić każdą osobę zatrzymaną lub aresztowaną w warunkach określonych w art. 5 ust. 1 lit. c).

55.

Rzeczywiście w różnych wyrokach wydawanych od dnia 4 grudnia 1979 r. ( 25 ), wśród których znajduje się ten wydany przez wielką izbę w dniu 29 marca 2010 r. ( 26 ), Europejski Trybunał Praw Człowieka interpretował pojęcia „właściwego organu sądowego” oraz „sędziego lub innego urzędnika uprawnionego przez ustawę do wykonywania władzy sądowej” (oba wyrażenia znajdują się w art. 5 EKPC dotyczącym prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego) w ten sposób, by objąć ich zakresem również członków prokuratury, o ile spełniają oni kryteria ustanowione przez te pojęcia (do tej kwestii powrócę później).

56.

Wreszcie, w odniesieniu do prawa krajowego należy zauważyć, że na Węgrzech prokuratorzy są upoważnieni do wydania nakazu aresztowania (w znaczeniu „zatrzymania”) danej osoby, jeśli spełnione są warunki określone w kodeksie postępowania karnego, do których odniosłem się wcześniej ( 27 ). Mogą oni także zatwierdzić lub uchylić analogiczny nakaz, który został wydany wcześniej przez policję. Moim zdaniem w obu przypadkach najważniejsze jest to, że te wystawione nakazy pozbawienia wolności, zatwierdzone lub utrzymane w mocy przez prokuraturę, są ograniczone przez prawo ( 28 ) do krótkiego okresu, jako że osoba zatrzymana winna zostać przekazana sądowi lub zwolniona w ciągu maksymalnie 72 godzin. Z kolei ta ostatnia instytucja jest jedynym organem właściwym dla wydania nakazu „tymczasowego aresztowania” wobec zatrzymanego, zanim dojdzie do wydania wobec niego wyroku.

57.

W tym kontekście normatywnym, który uważam za zgodny z art. 5 EKPC, prokuratura węgierska działa jako niezależny od władzy wykonawczej organ, który uczestniczy w wymiarze sprawiedliwości poprzez wszczynanie postępowań karnych z oskarżenia publicznego (tzn. zapewnia stosowanie krajowego ius puniendi), korzystając ze statusu innego niż status sądu i który jest także upoważniony do wydawania środków tymczasowych o ograniczonym czasie trwania wpływających na wolność osoby, z zastrzeżeniem konieczności wydania następnie orzeczenia przez sąd.

58.

Zgodnie z wykładnią art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej dokonaną przez Trybunał te trzy rodzaje decyzji przewidziane w tym przepisie (tzn. podlegający wykonaniu wyrok, nakaz aresztowania lub jakiekolwiek inne podlegające wykonaniu orzeczenie sądowe o tej samej mocy prawnej) wchodzą w zakres pojęcia „krajowego orzeczenia sądowego” odrębnego od wydanego później europejskiego nakazu aresztowania ( 29 ). W szczególności Trybunał orzekł, że przed wydaniem europejskiego nakazu aresztowania krajowy organ sądowy winien wydać „[orzeczenie takie] jak krajowy nakaz aresztowania, na którym opiera się europejski nakaz aresztowania” ( 30 ).

59.

Wydaje mi się, że treść art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej skłania w rzeczywistości do uznania krajowych nakazów aresztowania wydanych lub zatwierdzonych przez prokuraturę za „orzeczenie sądowe” w rozumieniu tego przepisu, czyli orzeczenie, na którym opiera się wydany później przez sąd europejski nakaz aresztowania.

60.

W wyroku Bob-Dogi – oprócz dosłownej wykładni – Trybunał uwzględnił w szczególności fakt, że bez uprzedniego krajowego nakazu aresztowania „[gwarancje procesowe i prawa podstawowe], których ochronę musi zapewnić wydający nakaz organ sądowy”, mogą zostać zagrożone, ponieważ w tej sytuacji pozbawiono by daną osobę „pierwszego poziomu ochrony” tych praw i gwarancji, czyli ochrony na poziomie ściśle krajowym ( 31 ).

61.

Nie sądzę, żeby był jakiś powód do niepokoju w tej sprawie, ponieważ węgierski kodeks postępowania karnego przyznaje zatrzymanemu prawo do bycia postawionym przed sądem w ciągu 72 godzin, w przypadku gdy krajowy nakaz aresztowania został wydany przez organ policji i zatwierdzony przez prokuraturę. Wymogi proceduralne określone w art. 5 EKPC, a konkretnie te odnoszące się do monitorowania legalności zatrzymania przez sąd, są w ten sposób spełnione.

62.

Uznanie prokuratury za „organ sądowy”, który w rozumieniu decyzji ramowej i pod wspomnianymi ściśle określonymi warunkami może wydawać lub utrzymywać w mocy tymczasowy nakaz pozbawienia wolności (tzn. krajowy nakaz aresztowania), nie oznacza utożsamienia jej z sądem zgodnie z art. 267 TFUE ( 32 ). Oprócz tego, że nie wszystko to co „sądowe” musi – ściśle mówiąc – „być objęte władzą sądową”, organami, które mają możliwość lub obowiązek przedstawiania pytań prejudycjalnych, są te organy, które rozstrzygają skierowane do nich spory, w przypadku których potrzebują wsparcia Trybunału. Prokuratura nie jest jednym z takich organów, niemniej jednak nie uniemożliwia to nadania jej statusu „organu sądowego” zgodnie z decyzją ramową, w przypadku gdy krajowe ustawodawstwo pozwala jej na wydawanie krajowych nakazów aresztowania. Te ostatnie z kolei mogą zostać uznane za nakazy aresztowania lub podlegające wykonaniu orzeczenia sądowe o tej samej mocy prawnej w rozumieniu art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej.

63.

Uznania prokuratury za „organ sądowy” uprawniony – w rozumieniu decyzji ramowej – do wydawania krajowych nakazów aresztowania nie wyklucza fakt, że członek prokuratury, który wydał rzeczony nakaz (lub zatwierdził nakaz wydany przez policję), może później interweniować w postępowaniu karnym przeciwko zatrzymanemu jako przedstawiciel prokuratury. Zastrzeżenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zawarte w wyrokach z dnia 4 grudnia 1979 r. i 29 marca 2010 r., o których wspominałem wcześniej ( 33 ), wyjaśnione są w kontekście art. 5 ust. 1 lit. c) EKPC ( 34 ), a mianowicie w odniesieniu do sytuacji, w której prokuratura stanowi alternatywę dla sądu w kwestii orzekania w sprawie pozostawienia osoby zatrzymanej w areszcie. W niniejszej sprawie jednak taka sytuacja nie zachodzi, gdyż – jak już wspomniałem – zgodnie z węgierskim kodeksem postępowania karnego osoby zatrzymane (z nakazu policji następnie zatwierdzonego przez prokuraturę) są przekazywane sądowi lub zwalniane. W tej sytuacji nie ma przeciwwskazań do tego, by przedstawiciel prokuratury kontynuował swoje działania na kolejnych etapach postępowania.

64.

W ramach argumentu końcowego muszę powrócić do punktu wyjścia: węgierski sąd, który wydał w tym przypadku europejski nakaz aresztowania, zrobił to oczywiście po zbadaniu i ocenieniu – zgodnie ze swoim uznaniem – warunków, w których taki nakaz mógł zostać wydany, które obejmują także istnienie krajowego nakazu aresztowania. Sąd ten musiał zatem wziąć pod uwagę okoliczności, w których ten krajowy nakaz aresztowania został wydany, tzn. przy udziale prokuratury, a przez to zapewnić kontrolę zgodności z prawem i zasadności jej działań. Nawet jeśli to prokuratura zatwierdziła wydany przez policję nakaz aresztowania, to Veszprémi Járásbíróság (sąd rejonowy w Veszprém) zatwierdził działania prokuratury, co z kolei ostatecznie zapewnia procesowi wydania europejskiego nakazu aresztowania odpowiednie gwarancje, szczególnie w odniesieniu do kwestii dotyczących pierwszego poziomu ochrony wymaganego przez orzecznictwo Trybunału (wyrok z dnia 1 czerwca 2016 r., Bob-Dogi ( 35 )).

65.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytania postawione przez rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy) w następujący sposób: