Wybierz funkcje eksperymentalne, które chcesz wypróbować

Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex

Dokument 62010CJ0533

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 14 czerwca 2012 r.
Compagnie internationale pour la vente à distance (CIVAD) SA przeciwko Receveur des douanes de Roubaix i in.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez tribunal d’instance de Roubaix.
Wspólnotowy kodeks celny – Artykuł 236 ust. 2 – Zwrot należności celnych pobranych niezgodnie z prawem – Termin – Rozporządzenie (WE) nr 2398/97 – Ostateczne cło antydumpingowe z tytułu przywozu bawełnianej bielizny pościelowej pochodzącej z Egiptu, Indii oraz Pakistanu – Rozporządzenie (WE) nr 1515/2001 – Zwrot ceł antydumpingowych uiszczonych na podstawie rozporządzenia, które zostało później uznane za nieważne – Pojęcie siły wyższej – Chwila powstania obowiązku zwrotu należności celnych przywozowych.
Sprawa C‑533/10.

Zbiór orzeczeń – ogólne

Identyfikator ECLI: ECLI:EU:C:2012:347

WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 14 czerwca 2012 r. ( *1 )

„Wspólnotowy kodeks celny — Artykuł 236 ust. 2 — Zwrot należności celnych pobranych niezgodnie z prawem — Termin — Rozporządzenie (WE) nr 2398/97 — Ostateczne cło antydumpingowe z tytułu przywozu bawełnianej bielizny pościelowej pochodzącej z Egiptu, Indii oraz Pakistanu — Rozporządzenie (WE) nr 1515/2001 — Zwrot ceł antydumpingowych uiszczonych na podstawie rozporządzenia, które zostało później uznane za nieważne — Pojęcie siły wyższej — Chwila powstania obowiązku zwrotu należności celnych przywozowych”

W sprawie C-533/10

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez tribunal d’instance de Roubaix (Francja) postanowieniem z dnia 8 listopada 2010 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 17 listopada 2010 r., w postępowaniu:

Compagnie internationale pour la vente à distance (CIVAD) SA

przeciwko

Receveur des douanes de Roubaix,

Directeur régional des douanes et droits indirects de Lille,

Administration des douanes,

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: K. Lenaerts, prezes izby, J. Malenvoský, R. Silva de Lapuerta, G. Arestis (sprawozdawca) i D. Šváby, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Cruz Villalón,

sekretarz: R. Şereş, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 października 2011 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

w imieniu Compagnie internationale pour la vente à distance (CIVAD) SA przez F. Citrona oraz B. Servaisa, avocats,

w imieniu rządu francuskiego przez G. de Bergues’a, B. Cabouata, J.S. Pilczera oraz C. Candat, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu rządu czeskiego przez M. Smolka oraz J. Vláčila, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu Komisji Europejskiej przez L. Bouyon oraz M.H. van Vlieta, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 8 grudnia 2011 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 236 ust. 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 302, s. 1) w brzmieniu zmienionym na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2700/2000 z dnia 16 listopada 2000 r. (Dz.U. L 311, s. 17) (zwanego dalej „kodeksem celnym”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Compagnie internationale pour la vente à distance (CIVAD) SA (międzynarodową kompanią sprzedaży na odległość, zwaną dalej „spółką CIVAD”) a Receveur des douanes de Roubaix (naczelnikiem urzędu celnego w Roubaix), Directeur régional des douanes et droits indirects de Lille (dyrektorem izby celnej w Lille) oraz Administration des douanes (głównym urzędem celnym) w przedmiocie wniosku o zwrot ceł antydumpingowych, które spółka CIVAD uiściła w sposób nienależny z tytułu przywozu bawełnianej bielizny pościelowej pochodzącej z Pakistanu.

Ramy prawne

3

Artykuł 236 kodeksu celnego stanowi:

„1.   Należności celne przywozowe lub wywozowe podlegają zwrotowi, gdy okaże się, że w chwili uiszczenia kwota tych należności nie była prawnie należna lub że kwota ta została zaksięgowana niezgodnie z art. 220 ust. 2.

Należności celne przywozowe lub wywozowe podlegają umorzeniu, gdy okaże się, że w chwili zaksięgowania kwota tych należności nie była prawnie należna lub że kwota ta została zaksięgowana niezgodnie z art. 220 ust. 2.

Należności nie podlegają zwrotowi ani umorzeniu, w przypadku gdy fakty, które doprowadziły do zapłacenia lub zaksięgowania kwoty prawnie nienależnej, są wynikiem świadomego działania osoby zainteresowanej.

2.   Należności celne przywozowe lub wywozowe są zwracane lub umarzane po złożeniu wniosku przed upływem trzech lat, licząc od dnia powiadomienia dłużnika o tych należnościach. Wniosek należy złożyć we właściwym urzędzie celnym.

Termin ten może zostać przedłużony, jeżeli osoba zainteresowana udowodni, iż ze względu na nieprzewidziane okoliczności lub działanie siły wyższej nie mogła złożyć wniosku w terminie.

Organy celne dokonują zwrotu lub umorzenia z urzędu, gdy same przed upływem tego terminu stwierdzą, że zaistniała jedna z okoliczności określonych w ust. 1 akapity pierwszy i drugi”.

4

Zgodnie z art. 243 ust. 1 kodeksu celnego „[k]ażda osoba ma prawo odwołać się od decyzji organów celnych w zakresie stosowania przepisów prawa celnego, która dotyczy bezpośrednio i indywidualnie tej osoby”.

5

Na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 2398/97 z dnia 28 listopada 1997 r. (Dz.U. L 332, s. 1; sprostowanie w Dz.U. 1998, L 107, s. 16) wprowadzono ostateczne cło antydumpingowe na przywóz bawełnianej bielizny pościelowej pochodzącej z Egiptu, Indii i Pakistanu.

6

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1515/2001 z dnia 23 lipca 2001 r. w sprawie środków, które Wspólnota może podjąć po przyjęciu przez Organ ds. Rozstrzygania Sporów WTO sprawozdania dotyczącego zagadnień antydumpingowych i antysubsydyjnych (Dz.U. L 201, s. 10) określa te środki w art. 1 ust. 1 w następujący sposób:

„1.   W każdym przypadku, gdy ORS [Organ ds. Rozstrzygania Sporów Światowej Organizacji Handlu (WTO)] przyjmuje sprawozdanie dotyczące środków przyjętych przez Wspólnotę na podstawie rozporządzenia [Rady] (WE) nr 384/96 [z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony przed dumpingowym przywozem z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (Dz.U. 1996, L 56, s. 1)], rozporządzenia [Rady] (WE) nr 2026/97 [z dnia 6 października 1997 r. w sprawie ochrony przed przywozem towarów subsydiowanych z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (Dz.U. L 288, s. 1)] lub tego rozporządzenia (»środek kwestionowany«), działając względem projektu przedłożonego [w oparciu o projekt przedłożony] przez Komisję w oparciu o zwykłą większość [zwykłą większością głosów] oraz po konsultacjach z Komitetem Doradczym powołanym na podstawie art. 15 rozporządzenia (WE) nr 384/96 lub art. 25 rozporządzenia (WE) nr 2026/97 (»Komitet Doradczy«), Rada może przyjąć jeden lub większą liczbę środków, które uznaje za właściwe:

a)

odwołać [uchylić] lub wprowadzić zmiany do kwestionowanego środka; lub

b)

przyjąć wszelkie pozostałe środki szczególne, które w tych okolicznościach uznaje się za właściwe”.

7

Artykuł 3 tego rozporządzenia stanowi:

„Wszelkie środki przyjęte na podstawie tego rozporządzenia stają się skuteczne od daty ich wejścia w życie i nie stanowią podstawy do zwrotu opłat [należności] celnych pobranych przed tą datą, chyba że ustalono inaczej”.

8

Gdy chodzi o zalecenia sformułowane w sprawozdaniach przyjętych przez ORS w dniach 30 października 2000 r. i 1 marca 2001 r. w przedmiocie ceł antydumpingowych z tytułu przywozu pochodzącego z Indii (zwanych dalej „sprawozdaniami ORS”), Rada w art. 2 rozporządzenia (WE) nr 160/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. zmieniającego rozporządzenie nr 2398/97 (Dz.U. L 26, s. 1) umorzyła postępowanie antydumpingowe w przedmiocie przywozu bawełnianej bielizny pościelowej pochodzącej z Pakistanu.

9

W pkt 1 sentencji wyroku z dnia 27 września 2007 r. w sprawie C-351/04 Ikea Wholesale, Zb.Orz. s. I-7723, Trybunał orzekł, że art. 1 rozporządzenia nr 2398/97 jest nieważny, w zakresie w jakim Rada zastosowała metodę „zerowania” negatywnych marginesów dumpingu dla każdego z typów rozpatrywanych produktów w celu ustalenia marginesu dumpingu dotyczącego produktu objętego dochodzeniem. W tych okolicznościach Trybunał orzekł także w pkt 2 sentencji tego samego wyroku, że importer, taki jak objęty postępowaniem przed sądem krajowym, na tle którego zapadł tenże wyrok, który przedstawił w postępowaniu głównym skargę na decyzje, w których zażądano od niego zapłaty cła antydumpingowego na podstawie rozporządzenia nr 2398/97, uznanego w tymże wyroku za nieważne, jest co do zasady uprawniony do powołania się na tę nieważność w postępowaniu przed sądem krajowym w celu uzyskania zwrotu tych należności celnych zgodnie z art. 236 ust. 1 kodeksu celnego.

Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

10

Celem statutowym spółki CIVAD, mającej siedzibę we Francji, jest wysyłkowa sprzedaż towarów; spółka ta wprowadziła do obrotu bawełnianą bieliznę pościelową pochodzącą z Pakistanu.

11

Pismami z dni 26 lipca i 28 października 2002 r. spółka CIVAD zwróciła się do Administration des douanes o zwrot ceł antydumpingowych, które zapłaciła z tytułu zgłoszeń przywozowych złożonych w oparciu o rozporządzenie nr 2398/97 za okresy: od dnia 15 grudnia 1997 r. do dnia 25 stycznia 1999 r., od dnia 1 lutego do dnia 23 lipca 1999 r. oraz od dnia 29 lipca 1999 r. do dnia 25 stycznia 2002 r.

12

Pismem z dnia 17 marca 2008 r. Administration des douanes przychyliła się do wniosku spółki CIVAD w kwestii zgłoszeń przywozowych złożonych w okresie od dnia 29 lipca 1999 r. do dnia 25 stycznia 2002 r. Oddaliła natomiast ten wniosek w zakresie dotyczącym zgłoszeń przywozowych złożonych w pozostałych wymienionych terminach, gdyż wniosek ten został złożony po upływie trzyletniego terminu, o którym mowa w art. 236 ust. 2 akapit pierwszy kodeksu celnego.

13

Pismem z dnia 24 kwietnia 2008 r. spółka CIVAD zwróciła się do Administration des douanes o ponowne rozpatrzenie sprawy, twierdząc, że nie była w stanie złożyć wniosków o zwrot przed ogłoszeniem w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej tekstu rozporządzenia nr 160/2002 dotyczącego umorzenia postępowania antydumpingowego w przedmiocie przywozów pochodzących z Pakistanu. Pismem z dnia 14 sierpnia 2008 r. Administration des douanes oddaliła ten wniosek.

14

Pismem z dnia 2 lipca 2009 r. spółka CIVAD wniosła, na podstawie art. 243 kodeksu celnego, skargę przeciwko Receveur des douanes de Roubaix, Directeur régional des douanes et droits indirects de Lille oraz Administration des douanes do tribunal d’instance de Roubaix (sądu rejonowego w Roubaix).

15

W tych okolicznościach tribunal d’instance de Roubaix, uznając, że rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu wymaga dokonania wykładni art. 236 ust. 2 kodeksu celnego, postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi do rozstrzygnięcia:

„1)

Czy niezgodność z prawem rozporządzenia wspólnotowego, które ani de facto, ani de iure nie może stanowić przedmiotu indywidualnej skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez podmiot gospodarczy, stanowi dla takiego podmiotu wypadek siły wyższej, uzasadniający przekroczenie terminu określonego w art. 236 ust. 2 [kodeksu celnego]?

2)

W wypadku odpowiedzi przeczącej na pytanie pierwsze – czy przepis art. 236 akapit ostatni [kodeksu celnego] nakłada na organy celne obowiązek dokonania z urzędu zwrotu ceł antydumpingowych, w sytuacji gdy zostanie stwierdzona bezprawność takiego rozporządzenia w związku z podważeniem jego zgodności z prawem przez państwo członkowskie Światowej Organizacji Handlu:

a)

licząc od pierwszego oświadczenia zainteresowanego państwa kwestionującego zgodność z prawem rozporządzenia antydumpingowego;

b)

licząc od dnia złożenia sprawozdania zespołu orzekającego ds. rozstrzygania sporów stwierdzającego niezgodność z prawem rozporządzenia antydumpingowego;

c)

licząc od dnia złożenia sprawozdania przez organ apelacyjny Światowej Organizacji Handlu, w następstwie którego Wspólnota Europejska uznała niezgodność z prawem rozporządzenia antydumpingowego?”.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

W przedmiocie pytania pierwszego

16

W pierwszym pytaniu sąd krajowy zapytuje w istocie, czy art. 236 ust. 2 kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że bezprawność rozporządzenia stanowi przejaw siły wyższej, pozwalającej na wydłużenie trzyletniego terminu, w którym importer może żądać zwrotu należności celnych uiszczonych na podstawie takiego rozporządzenia.

17

Należy na wstępie przypomnieć, że zgodnie z art. 236 ust. 2 akapit pierwszy kodeksu celnego aby uzyskać zwrot należności celnych przywozowych, podmiot gospodarczy musi złożyć wniosek do właściwego organu celnego w terminie trzech lat od dnia, w którym wysokość tych należności została podana do wiadomości dłużnika.

18

W niniejszej sprawie, gdy chodzi o należności uiszczone od dnia 1 lutego 1999 r. do dnia 23 lipca 1999 r. oraz od dnia 15 grudnia 1997 r. do dnia 25 stycznia 1999 r., nie jest kwestionowane, że spółka CIVAD złożyła odpowiednie wnioski o zwrot po upływie terminu trzyletniego.

19

Należy przypomnieć, że w pkt 1 sentencji ww. wyroku w sprawie Ikea Wholesale Trybunał orzekł, że art. 1 rozporządzenia nr 2398/97 jest nieważny, w zakresie w jakim Rada zastosowała metodę „zerowania” negatywnych marginesów dumpingu dla każdego z typów rozpatrywanych produktów w celu ustalenia marginesu dumpingu dotyczącego produktu objętego dochodzeniem.

20

W pkt 67 ww. wyroku w sprawie Ikea Wholesale Trybunał zbadał także konsekwencje, jakie należy wyciągnąć ze stwierdzenia tejże nieważności, i doszedł do wniosku, że w takiej sytuacji cła antydumpingowe zapłacone na podstawie rozporządzenia nr 2398/97 nie są prawnie należne w rozumieniu art. 236 ust. 1 kodeksu celnego i powinny co do zasady zostać zwrócone przez krajowe organy celne zgodnie z tym przepisem, jeżeli przesłanki, którym podlega taki zwrot – w tym przesłanka wskazana w art. 236 ust. 2 kodeksu celnego – zostały spełnione (zob. także wyrok z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie C-419/08 P Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, Zb.Orz. s. I-2259, pkt 25).

21

Z powyższego wynika, że po tym jak Trybunał orzecze nieważność rozporządzenia antydumpingowego, podmiot gospodarczy nie może już, co do zasady, żądać zwrotu ceł antydumpingowych, które zapłacił na podstawie tego rozporządzenia i w odniesieniu do których termin trzyletni określony w art. 236 ust. 2 kodeksu celnego już upłynął. Artykuł 236 ust. 2 kodeksu celnego ustanawia bowiem trzyletni termin na zwrot należności celnych, które nie były prawnie należne.

22

Trybunał uznał, że jest zgodne z prawem Unii, by krajowy przepis proceduralny ustanawiał rozsądny termin, w którym podmiot gospodarczy zobowiązany jest wystąpić o zwrot opłaty pobranej z naruszeniem prawa Unii, a w razie uchybienia temu terminowi – przewidujący prekluzję. Taki termin prekluzyjny nie może uczynić w praktyce niemożliwym albo nadmiernie trudnym wykonywania praw przyznanych przez prawo Unii. W tym względzie Trybunał już orzekł, że trzyletni termin prekluzyjny wydaje się być rozsądny (zob. wyroki: z dnia 17 listopada 1998 r. w sprawie C-228/96 Aprile, Rec. s. I-7141, pkt 19; z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie C-445/06 Danske Slagterier, Zb.Orz. s. I-2119, pkt 32; z dnia 15 kwietnia 2010 r. w sprawie C-542/08 Barth, Zb.Orz. s. I-3189, pkt 28).

23

Orzecznictwo to ma także zastosowanie wówczas, gdy – w drodze wyjątku – ustawodawca Unii postanowi, tak jak w sprawie przed sądem krajowym, by dokonać harmonizacji przepisów proceduralnych regulujących wnioski o zwrot nieprawidłowo nałożonych opłat. Rozsądny termin prekluzyjny, niezależnie od tego, czy nałożony przez prawo krajowe, czy unijne, leży w interesie pewności prawa, która chroni zarówno podmiot prywatny, jak i zainteresowany organ administracji publicznej, i nie wyklucza, by podmiot prywatny wykonywał swe prawa przyznane mu przez prawo Unii (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Aprile, pkt 19; w sprawie Danske Slagterier, pkt 32; w sprawie Barth, pkt 28).

24

Gdy chodzi o kwestię, czy bezprawność rozporządzenia nr 2398/87 może zostać uznana za przejaw siły wyższej, należy przypomnieć, że na mocy art. 236 kodeksu celnego zwrot uiszczonych należności celnych przywozowych lub wywozowych może zostać przyznany tylko na określonych warunkach oraz w precyzyjnie wskazanych okolicznościach. Zwrot taki stanowi wyjątek od ogólnego reżimu prawnego przywozu i wywozu i w rezultacie wykładni przepisów przewidujących taki zwrot należy dokonywać w sposób ścisły (wyroki: z dnia 13 marca 2003 r. w sprawie C-156/00 Niderlandy przeciwko Komisji, Rec. s. I-2527, pkt 91; z dnia 17 lutego 2011 r. w sprawie C-78/10 Berel i in., Zb.Orz. s. I-717, pkt 62).

25

Dlatego pojęcie siły wyższej w rozumieniu art. 236 ust. 2 akapit drugi kodeksu celnego należy interpretować ściśle.

26

W tym względzie należy przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, że ponieważ pojęcie siły wyższej nie ma jednakowej treści w różnych dziedzinach stosowania prawa Unii, jego znaczenie powinno zostać ustalone w oparciu o ramy prawne, w których ma wywierać skutki (wyrok z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie C-314/06 Société Pipeline Méditerranée et Rhône, Zb.Orz. s. I-12273, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).

27

W prawie celnym pojęcie siły wyższej należy rozumieć, co do zasady, jako nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności niezależne od podmiotu, który się na nie powołuje, których następstw nie można było uniknąć, mimo zachowania należytej staranności (wyrok z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie C-334/08 Komisja przeciwko Włochom, Zb.Orz. s. I-6865, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

Z powyższego wynika, że tak jak to stwierdził już Trybunał, pojęcie „siły wyższej” obejmuje, poza aspektem przedmiotowym dotyczącym okoliczności nadzwyczajnych i niezależnych od podmiotu, aspekt podmiotowy, polegający na obowiązku zabezpieczenia się przez zainteresowanego przed skutkami nadzwyczajnych zdarzeń poprzez przedsięwzięcie odpowiednich środków bez konieczności nadmiernych poświęceń (ww. wyrok w sprawie Société Pipeline Méditerranée et Rhône, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

W sprawie takiej jak przed sądem krajowym żadna z powyższych przesłanek nie może być uznana za spełnioną.

30

W pierwszej kolejności, gdy chodzi o aspekt przedmiotowy, bezprawność rozporządzenia antydumpingowego takiego jak rozporządzenie nr 2398/97 nie może być uznana za okoliczność nadzwyczajną. Dość przypomnieć w tej kwestii, że Unia oparta jest na zasadzie praworządności, zgodnie z którą instytucje, organy, urzędy i agencje podlegają sądowej kontroli w zakresie zgodności wydawanych przez nie aktów między innymi z traktatami UE i FUE. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 56 swej opinii, z samej natury prawa Unii wynika, że przepisy, które składają się na to prawo, mogą zostać uznane za nieważne.

31

Co się tyczy aspektu podmiotowego, skarżąca w postępowaniu przed sądem krajowym mogła była złożyć wniosek o zwrot, poczynając od pierwszej płatności ceł antydumpingowych na podstawie rozporządzenia nr 2398/97, w szczególności w celu podważenia ważności tego rozporządzenia.

32

Należy bowiem przypomnieć, że wymienione wyżej traktaty ustanowiły zupełny system środków ochrony prawnej i procedur, mający na celu nadanie Trybunałowi Sprawiedliwości właściwości w zakresie badania legalności aktów wydawanych przez organy, urzędy i agencje Unii (zob. wyrok z dnia 29 czerwca 2010 r. w sprawie C-550/09 E i F, Zb.Orz. s. I-6213, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

33

W tym kontekście, gdy podmiot gospodarczy jest zdania, że zastosowanie rozporządzenia antydumpingowego naruszyło jego interes, a rozporządzenie to uważa za niezgodne z prawem i złożył wniosek o zwrot uiszczonych należności celnych na podstawie art. 236 ust. 2 kodeksu celnego, zaś wniosek ten został oddalony – podmiot ten może wszcząć postępowanie przed właściwym sądem krajowym, powołując się na niezgodność z prawem tego rozporządzenia. Sąd krajowy może, a w pewnych wypadkach – jest zobowiązany wystąpić do Trybunału, na zasadach określonych w art. 267 TFUE, z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym ważności kwestionowanego rozporządzenia (ww. wyrok w sprawie Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, pkt 24).

34

Ponieważ spółka CIVAD miała sposobność zakwestionowania ważności rozporządzenia nr 2398/97 przed upływem trzyletniego terminu określonego w art. 236 ust. 2 akapit pierwszy kodeksu celnego poprzez złożenie wniosku o zwrot na podstawie przepisu tegoż akapitu, nieważność tego rozporządzenia, orzeczona następnie przez Trybunał w ww. sprawie Ikea Wholesale, nie może być uznana za przejaw siły wyższej, który przeszkodził spółce CIVAD w złożeniu wniosku o zwrot w przewidzianym terminie.

35

W tych okolicznościach na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 236 ust. 2 akapit drugi kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że niezgodność rozporządzenia z prawem nie stanowi przejawu siły wyższej w rozumieniu tego przepisu, pozwalającej na przedłużenie trzyletniego terminu, w którym importer może wystąpić o zwrot należności celnych uiszczonych w oparciu o to rozporządzenie.

W przedmiocie pytania drugiego

36

W pytaniu drugim sąd krajowy zapytuje, czy art. 236 ust. 2 akapit trzeci kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że krajowe organy celne są zobowiązane z urzędu dokonać zwrotu ceł antydumpingowych pobranych w oparciu o rozporządzenie, co do którego ORS uznał następnie, że jest niezgodne z porozumieniem o stosowaniu artykułu VI Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu z 1994 r. (Dz.U. 1994, L 336, s. 103, zwanego dalej „porozumieniem antydumpingowym”), zawartego w załączniku 1A do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO), podpisanego w Marrakeszu w dniu 15 kwietnia 1994 r. i zatwierdzonego decyzją Rady 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. dotyczącą zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji porozumień będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (Dz.U. L 336, s. 1).

37

Należy przede wszystkim przypomnieć, że zgodnie z art. 236 ust. 2 akapit trzeci kodeksu celnego organy celne zobowiązane są dokonywać zwrotu lub umorzenia z urzędu, gdy same przed upływem trzyletniego terminu od dnia zawiadomienia dłużnika o tych należnościach stwierdzą, że kwota należności nie była prawnie należna w rozumieniu art. 236 ust. 1 tego kodeksu.

38

Ustalenie przez ORS, że rozporządzenie antydumpingowe jest niezgodne z porozumieniem antydumpingowym, nie stanowi czynnika pozwalającego na zwrot należności celnych zgodnie z art. 236 ust. 1 i 2 kodeksu celnego.

39

Akty instytucji, organów i agencji Unii objęte są bowiem domniemaniem ważności, wobec czego wywołują one skutki prawne aż do czasu ich cofnięcia, stwierdzenia nieważności w wyniku skargi o stwierdzenie nieważności albo uznania za nieważne w następstwie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym lub wskutek podniesienia zarzutu niezgodności z prawem (wyroki: z dnia 5 października 2004 r. w sprawie C-475/01 Komisja przeciwko Grecji, Zb.Orz. s. I-8923, pkt 18; z dnia 12 lutego 2008 r. w sprawie C-199/06 CELF i ministre de la Culture et de la Communication, Zb.Orz. s. I-469, pkt 60).

40

Ponieważ jedynie Trybunał jest właściwy do stwierdzenia, że akt Unii, taki jak rozporządzenie antydumpingowe, jest nieważny, a celem tej kompetencji jest zapewnienie pewności prawa poprzez jednolite stosowanie prawa Unii (zob. wyrok z dnia 22 czerwca 2010 r. w połączonych sprawach C-188/10 i C-189/10 Melki i Abdeli, Zb.Orz. s. I-5667, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo), okoliczność, że ORS ustalił, że rozporządzenie antydumpingowe narusza porozumienie antydumpingowe, nie wpływa na domniemanie zgodności z prawem takiego rozporządzenia.

41

A zatem rozporządzenie nr 2398/97 wiązało w całości i było bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich – nawet pomimo ustaleń poczynionych przez ORS – tak długo, jak długo nie została stwierdzona jego nieważność, nie zostało zmienione albo nie zostało uchylone przez właściwe instytucje Unii.

42

W tym względzie przypomnieć należy, że zgodnie z art. 1 i 3 rozporządzenia nr 1515/2001 ilekroć ORS przyjmuje sprawozdanie dotyczące środka antydumpingowego lub antysubsydyjnego zastosowanego przez Unię, Rada może – o ile uzna to za stosowane – uchylić lub zmienić taki środek albo zastosować inne szczególne środki, które uzna za właściwe; wszelkie środki zastosowane na tej zasadzie przez Radę są skuteczne od dnia ich wejścia w życie i nie mogą stanowić podstawy do zwrotu należności celnych pobranych przez tą datą, chyba że zostanie postanowione coś innego.

43

Wynika stąd, że ponieważ rozporządzenie nr 2398/97 nie zostało przez Trybunał uznane za nieważne aż do dnia 27 września 2007 r., to jest do dnia ogłoszenia ww. wyroku w sprawie Ikea Wholesale, i ponieważ nie zostało ono także ani uchylone, ani zmienione na mocy rozporządzenia nr 160/2002 – niezależnie od ustaleń ORS co do zgodności rozporządzenia nr 2398/97 z porozumieniem antydupingowym – rozporządzenie to objęte było domniemaniem ważności, wobec czego krajowe organy celne nie mogły przed tą datą uznać, że należności celne nałożone w oparciu o to rozporządzenie nie były prawnie należne w rozumieniu art. 236 ust. 1 kodeksu celnego. Krajowe organy celne nie mogły też w takich okolicznościach z urzędu dokonać przed tą datą zwrotu należności celnych uiszczonych na podstawie rozporządzenia nr 2398/97 na podstawie art. 236 ust. 2 akapit trzeci kodeksu celnego.

44

Z uwagi na powyższe na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 236 ust. 2 akapit trzeci kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, iż przepis ten nie zezwala krajowym organom celnym na dokonanie z urzędu zwrotu ceł antydumpingowych pobranych zgodnie z unijnym rozporządzeniem na tej podstawie, że ORS uznał, iż rozporządzenie to jest niezgodne z porozumieniem antydumpingowym.

W przedmiocie kosztów

45

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

 

1)

Artykuł 236 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks celny, w brzmieniu zmienionym na mocy rozporządzenia (WE) nr 2700/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 listopada 2000 r., należy interpretować w ten sposób, że niezgodność rozporządzenia z prawem nie stanowi przejawu siły wyższej w rozumieniu tego przepisu, pozwalającej na przedłużenie trzyletniego terminu, w którym importer może wystąpić o zwrot należności celnych uiszczonych w oparciu o to rozporządzenie.

 

2)

Artykuł 236 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia (EWG) nr 2913/92, w brzmieniu zmienionym na mocy rozporządzenia (WE) nr 2700/2000, należy interpretować w ten sposób, że przepis ten nie zezwala krajowym organom celnym na dokonanie z urzędu zwrotu ceł antydumpingowych pobranych zgodnie z unijnym rozporządzeniem na tej podstawie, że Organ ds. Rozstrzygania Sporów uznał, iż rozporządzenie to jest niezgodne z porozumieniem o stosowaniu artykułu VI Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu z 1994 r., zawartego w załączniku 1A do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO), podpisanego w Marrakeszu w dniu 15 kwietnia 1994 r. i zatwierdzonego decyzją Rady 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. dotyczącą zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji porozumień będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994).

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: francuski.

Góra