Sprawa C-195/03

Ministerie van Financiën

przeciwko

Merabiemu Papismedovi i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hof van beroep te Antwerpen)

Wspólnotowy kodeks celny – Przedstawienie towarów organom celnym – Pojęcie – Papierosy zgłoszone jako „urządzenia kuchenne” – Powstanie długu celnego w przywozie – Dłużnik celny

Opinia rzecznika generalnego J. Kokott przedstawiona w dniu 30 września 2004 r.  I–0000

Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 3 marca 2005 r.  I–0000

Streszczenie wyroku

1.     Unia celna – Dozór celny – Zakres – Poddanie dozorowi wszystkich towarów wprowadzonych zgodnie z prawem lub nielegalnie na terytorium Wspólnoty

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 4 pkt 13 i art. 37)

2.     Unia celna – Powstanie długu celnego w następstwie nielegalnego wprowadzenia towarów – Pojęcie nielegalnego wprowadzenia – Towar przedstawiony organom celnym pod niewłaściwą nazwą – Włączenie

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 202)

3.     Unia celna – Powstanie długu celnego w następstwie nielegalnego wprowadzenia towarów – Pojęcie dłużnika – Towar przedstawiony organom celnym pod niewłaściwą nazwą – Ocena dokonana przez sąd krajowy – Kryteria

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 202 ust. 3)

1.     Łączna analiza art. 4 pkt 13 i art. 37 rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny pozwala stwierdzić, że towary przywożone na terytorium Wspólnoty poddawane są dozorowi celnemu od momentu ich wprowadzenia na to terytorium, niezależnie od tego, czy wprowadzenie odbyło się zgodnie z prawem, czy też z naruszeniem art. 38–41 oraz art. 177 akapit pierwszy tiret drugie kodeksu celnego. Ustalenie, czy wprowadzenie odbyło się zgodnie z prawem, czy też z naruszeniem wymienionych wyżej przepisów, powinno być dokonane w ramach czynności kontrolnych przez organy właściwe w sprawie dozoru celnego. Z powyższego wynika, że poddanie towarów takiemu dozorowi nie zależy od tego, czy zostały one zgodnie z prawem wprowadzone na terytorium Wspólnoty.

(por. pkt 22)

2.     Towary przedstawione organom celnym, dla których złożono deklarację skróconą oraz potwierdzono dokument dotyczący zewnętrznego tranzytu wspólnotowego, nie zostały zgodnie z prawem wprowadzone na obszar celny Wspólnoty, jeśli w dokumentacji przedstawionej organom celnym towary te zostały ujęte pod niewłaściwą nazwą. W takim wypadku dług celny powstaje na podstawie art. 202 rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny, który określa sposoby powstania długu celnego z chwilą nielegalnego wprowadzania towarów.

(por. pkt 32, 36 oraz pkt 1–2 sentencji)

3.     W celu określenia osoby będącej dłużnikiem celnym w przypadku złożenia deklaracji skróconej lub zgłoszenia celnego ujmujących towary pod niewłaściwą nazwą, sąd krajowy winien dokonać weryfikacji, czy dana osoba, która złożyła deklarację skróconą lub zgłoszenie celne, jest z powodu wskazania niewłaściwej nazwy towaru odpowiedzialna za nielegalne wprowadzenie tego towaru. Jeśli tak nie jest, to do tego sądu należy zbadanie, czy poprzez swoje działanie osoba ta uczestniczyła we wprowadzeniu towaru, skoro wiedziała ona lub powinna była wiedzieć, że wprowadzenie to jest nielegalne.

(por. pkt 41 oraz pkt 3 sentencji)

WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba)

z dnia 3 marca 2005 r.(*)

Wspólnotowy kodeks celny – Przedstawienie towarów organom celnym – Pojęcie – Papierosy zgłoszone jako „urządzenia kuchenne” – Powstanie długu celnego w przywozie – Dłużnik celny

W sprawie C‑195/03

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Hof van beroep te Antwerpen (Belgia) postanowieniem z dnia 7 maja 2003 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 12 maja 2003 r., w postępowaniu:

Ministerie van Financiën

przeciwko

Merabiemu Papismedovi i in.,

przy udziale:

KBC Lease Belgium NV,

Volvo Truck Finance Belgium NV,

TRYBUNAŁ (szósta izba),

w składzie: J.-P. Puissochet, pełniący obowiązki prezesa szóstej izby, S. von Bahr i U. Lõhmus (sprawozdawca), sędziowie,

rzecznik generalny: J. Kokott,

sekretarz: R. Grass,

uwzględniając procedurę pisemną,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–       w imieniu M. Papismedova przez E. Geversa, advocaat,

–       w imieniu rządu belgijskiego przez A. Snoecx, działającą w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu rządu fińskiego przez T. Pynnę, działającą w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez X. Lewisa, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez F. Tuytschaevera, advocaat,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 30 września 2004 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1       Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 202–204 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 302, str. 1, zwany dalej „kodeksem celnym”).

2       Wniosek ten złożony został w ramach postępowania karnego z oskarżenia Ministerie van Financiën przeciwko M. Papismedovowi, E. Geldofowi, A. Ben-Orowi, R. Peerowi, M Peerowi, B. Tavdidischviliemu, J. Janssensowi, J. Hoste’owi, F. Decockowi i J. Jorisowi, G. Vanbelleghem oraz przeciwko spółce Transocean System Transport BVBA i spółce United Logistic Partners BVBA w przedmiocie nielegalnego przywozu towarów polegającego na ich usunięciu spod dozoru celnego.

 Ramy prawne

 Uregulowania wspólnotowe

3       Pojęcia „dozoru celnego” oraz „przedstawienia towarów organom celnym” zdefiniowane są, odpowiednio, w art. 4 pkt 13 i pkt 19 kodeksu celnego. Pierwsze z tych pojęć oznacza „ogólne działania prowadzone przez organy celne w celu zapewnienia przestrzegania przepisów prawa celnego oraz, w razie potrzeby, innych przepisów mających zastosowanie do towarów znajdujących się pod dozorem celnym”, drugie zaś oznacza „zawiadomienie organów celnych, w wymaganej formie, o dostarczeniu towarów do urzędu celnego albo do innego miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organy celne”.

4       Tytuł III kodeksu celnego poświęcony jest przepisom stosowanym wobec towarów wprowadzonych na obszar celny Wspólnoty do czasu otrzymania przez nie przeznaczenia celnego. Samo wprowadzanie towarów na obszar celny oraz ich przedstawianie organom celnym uregulowane są, odpowiednio, w rozdziale 1, w art. 37–39, oraz w rozdziale 2, w art. 40–42 tego kodeksu. Co się zaś tyczy deklaracji skróconej i rozładunku towarów przedstawianych organom celnym, są one uregulowane w rozdziale 3, w art. 43–47 tego kodeksu.

5       Artykuł 38 kodeksu celnego stanowi:

„1. Towary wprowadzane na obszar celny Wspólnoty zostają bezzwłocznie przewiezione przez osobę, która dokonała wprowadzenia, trasą określoną przez organy celne i zgodnie z ich instrukcjami:

a)      do urzędu celnego wyznaczonego przez organy celne albo w inne miejsce wyznaczone lub uznane przez te organy; bądź

b)      do wolnego obszaru celnego, jeżeli towary mają być wprowadzone bezpośrednio do tego wolnego obszaru celnego:

–       drogą morską lub powietrzną lub

–       drogą lądową bez przejazdu przez inną część obszaru celnego Wspólnoty, o ile wolny obszar celny przylega do granicy lądowej państwa członkowskiego i państwa trzeciego.

2. Każda osoba przejmująca odpowiedzialność za przewóz towarów po ich wprowadzeniu na obszar celny Wspólnoty, w szczególności w wyniku przeładunku, staje się odpowiedzialna za wykonanie zobowiązania określonego w ust. 1.

[…]”.

6       Artykuł 40 wymienionego wyżej rozporządzenia przewiduje, co następuje:

„Towary, które zgodnie z art. 38 ust. 1 lit. a) zostały dostarczone do urzędu celnego albo miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organy celne, zostają przedstawione organom celnym przez osobę, która wprowadziła je na obszar celny Wspólnoty, lub w zależności od przypadku przez osobę, która przejęła odpowiedzialność za przewóz towarów po ich wprowadzeniu”.

7       Artykuł 43 tego kodeksu brzmi następująco:

„Z zastrzeżeniem art. 45 towary przedstawiane, w rozumieniu art. 40, organom celnym są ujęte w deklaracji skróconej.

Deklaracja skrócona zostaje złożona wraz z przedstawieniem towarów organom celnym. Organy celne mogą wyrazić zgodę na późniejsze złożenie deklaracji, jednak nie później niż w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu przedstawienia towarów organom celnym”.

8       Rozdział 2 tytułu VII kodeksu celnego dotyczy powstania długu celnego. Określa on między innymi chwilę powstania tego długu oraz osobę dłużnika. Jeśli przywozu dokonano zgodnie z procedurą dopuszczenia do obrotu towaru podlegającego należnościom przywozowym lub objęcia takiego towaru procedurą odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem z należności celnych przywozowych, stosuje się art. 201 kodeksu. Jeśli zaś przywóz towarów był nielegalny lub towary zostały usunięte spod dozoru celnego, stosuje się odpowiednio art. 202 lub art. 203 tego kodeksu.

9       Wymieniony wyżej art. 202 stanowi:

„1. Dług celny w przywozie powstaje w wyniku:

a)       nielegalnego wprowadzenia na obszar celny Wspólnoty towaru podlegającego należnościom przywozowym, lub

b)       nielegalnego wprowadzenia na pozostałą część obszaru celnego Wspólnoty towaru podlegającego należnościom przywozowym i znajdującego się w wolnym obszarze celnym lub składzie wolnocłowym.

Nielegalnym wprowadzeniem towaru w rozumieniu niniejszego artykułu jest każde wprowadzenie dokonane z naruszeniem przepisów art. 38–41 i art. 177 tiret drugie.

2. Dług celny powstaje z chwilą nielegalnego wprowadzenia towaru.

3. Dłużnikami są:

–       osoba, która dokonała nielegalnego wprowadzenia,

–       osoby, które uczestniczyły we wprowadzeniu i które jednocześnie wiedziały lub powinny były wiedzieć, że wprowadzenie to jest nielegalne,

–       jak również osoby, które nabyły lub posiadały taki towar i które w chwili jego nabycia lub wejścia w jego posiadanie wiedziały bądź powinny były wiedzieć, że jest to towar wprowadzony nielegalnie”.

10     Zgodnie z art. 203 kodeksu celnego dług celny w przywozie powstaje również w wyniku usunięcia spod dozoru celnego towaru podlegającego należnościom przywozowym, zaś zgodnie z art. 204 tego kodeksu źródłem jego powstania jest także niewykonanie jednego z obowiązków wynikających z czasowego składowania towaru podlegającego należnościom przywozowym lub ze stosowania procedury celnej, którą towar ten został objęty oraz niedopełnienie jednego z warunków wymaganych do objęcia towaru procedurą lub do zastosowania obniżonych bądź zerowych stawek należności celnych przywozowych ze względu na przeznaczenie towaru w przypadkach innych niż te określone w art. 203, chyba że zostanie potwierdzone, iż uchybienia te nie miały rzeczywistego wpływu na prawidłowe przeprowadzenie składowania czasowego lub odpowiedniej procedury celnej.

 Uregulowania krajowe

11     Artykuł 257 ust. 3 ustawy ogólnej z dnia 18 lipca 1977 r. dotyczącej ceł i akcyzy (Belgisch Staatsblad z dnia 21 września 1977 r.), utrzymanej w mocy ustawą z dnia 6 lipca 1978 r. (Belgisch Staatsblad z dnia 12 sierpnia 1978 r.), stanowi:

„Kto bez uprzedniego zezwolenia organów właściwych w sprawach celnych i w zakresie akcyzy nadaje towarom, których dotyczą dokumenty celne, o których mowa w ust. 1, przeznaczenie inne niż wyraźnie wskazane w tych dokumentach, podlega karom przewidzianym, stosownie do przypadku, w art. 157, art. 220–225, art. 227 i art. 277 albo karze przewidzianej w art. 231”.

 Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

12     Oskarżonym w postępowaniu przed sądem krajowym postawiono zarzut uczestnictwa, w charakterze sprawców, współsprawców, pomocników lub osób zainteresowanych, w dokonaniu nielegalnego przywozu, polegającego na usunięciu z tranzytu 709 pojemników, z których każdy zawierał 10 000 papierosów, ukrytych za 29 kartonami zawierającymi urządzenia kuchenne.

13     W dniu 10 czerwca 2001 r. do portu w Antwerpii (Belgia) zawinął załadowany kontenerami statek MSC Rafaela. Jego załadunek został zgłoszony organom celnym przez spółkę MSC Belgium NV. Ze statku tego wyładowano kontener, który według deklaracji skróconej, przedstawionej tym organom, zawierał 406 kartonów urządzeń kuchennych pochodzących z Chin, a przeznaczonych dla spółki United Logistic Partners z siedzibą w Merksem (Belgia).

14     W dniu 11 czerwca 2001 r. organy celne po zbadaniu zawartości kontenera stwierdziły, że za dwoma rzędami kartonów zawierających urządzenia kuchenne znajdowały się pojemniki o identycznym wyglądzie, które zawierały kartony z papierosami. Następnie kontener ponownie zamknięto, zapieczętowano i poddano obserwacji. Żaden z przedstawionych organom celnym dokumentów nie zawierał wzmianki o istnieniu ładunku w postaci 7 090 000 papierosów.

15     W tym samym dniu służby celne w Antwerpii potwierdziły odnoszący się do zakwestionowanego ładunku dokument dotyczący zewnętrznego tranzytu wspólnotowego, który to dokument zastępuje zgłoszenie celne. W dokumencie tym jako zgłaszający zewnętrzny tranzyt wspólnotowy wymieniona została spółka Transocean System Transport BVBA, zaś magazyn Eurolog znajdujący się w Merksem wymieniony został jako miejsce przeznaczenia towaru, które to miejsce uznawane jest za skład celny typu „B”, mogący przyjmować towary będące jeszcze pod dozorem celnym.

16     W dniu 12 czerwca 2001 r. J. Janssens zgłosił się jako kierowca ciężarówki, by odebrać będący przedmiotem postępowania kontener. Po jego załadowaniu ciężarówka nie udała się w kierunku magazynu Eurolog, lecz wyruszyła w stronę magazynu znajdującego się w Schoten (Belgia), które to miejsce nie jest uznawane za skład celny. Ciężarówka ta została rozładowana w obecności wielu innych osób będących oskarżonymi w postępowaniu przed sądem krajowym. Dochodzenie przeprowadzone przez funkcjonariuszy specjalnej inspekcji właściwej w sprawach celnych i w zakresie akcyzy w Antwerpii potwierdziło, że rzeczony kontener zawierał 29 kartonów urządzeń kuchennych oraz 709 pojemników zawierających po 10 000 papierosów.

17     W związku z powyższym wszczęto postępowanie karne. Powoływana na okres wakacji sądowych izba tymczasowa Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen (sądu pierwszej instancji w Antwerpii) orzekająca w sprawach karnych wydała w dniu 30 lipca 2001 r. wyrok, który następnie został zaskarżony do Hof van beroep te Antwerpen (sądu apelacyjnego w Antwerpii). Organy celne twierdzą, że będące przedmiotem postępowania towary zostały zgodnie z prawem wprowadzone na teren Wspólnoty, lecz że zostały one usunięte spod dozoru celnego z uwagi na to, że przesyłka, dla której potwierdzono dokument dotyczący zewnętrznego tranzytu wspólnotowego, nie dotarła na miejsce przeznaczenia wymienione w dokumencie celnym. Zdaniem M. Papismedova doszło do nielegalnego przywozu papierosów, nie zaś do ich usunięcia spod dozoru celnego.

18     W powyższych okolicznościach Hof van beroep te Antwerpen postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy towary, dla których złożono deklarację skróconą zawierającą ich niewłaściwą nazwę/nazwę handlową (w niniejszym przypadku chodzi o określenie »urządzenia kuchenne« w miejsce określenia »papierosy«), lub towary, które zostały zgłoszone pod niewłaściwą nazwą/nazwą handlową dla potrzeb procedury celnej (takiej jak procedura zewnętrznego tranzytu wspólnotowego) należy, pomimo tego zamierzonego czy też niezamierzonego niewłaściwego wskazania nazwy/nazwy handlowej, uważać za wprowadzone zgodnie z prawem na obszar celny Wspólnoty i w konsekwencji znajdujące się pod dozorem celnym (czasowe składowanie lub objęcie procedurą celną)?

2)      Czy w przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze i jeśli towary, które zostały zgłoszone, w sposób zamierzony czy też niezamierzony, pod niewłaściwą nazwą/nazwą handlową zostały usunięte spod dozoru celnego, należy przyjąć, że dług celny powstaje na podstawie art. 203 Wspólnotowego kodeksu celnego i czy osobę, na której ciążą obowiązki wynikające z czasowego składowania towarów lub z procedury celnej, której towary te zostały poddane (choć pod niewłaściwą nazwą), należy także uważać za dłużnika celnego?

3)      Czy w przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze i jeśli organy celne stwierdzą, że dane towary znajdujące się pod dozorem celnym zostały, w sposób zamierzony lub niezamierzony, zgłoszone pod niewłaściwą nazwą/nazwą handlową, podczas gdy towary te nie zostały (jeszcze) usunięte spod dozoru celnego i organy celne mają jeszcze do nich dostęp, należy stwierdzić, że dług celny w odniesieniu do towarów, które zostały zgłoszone pod niewłaściwą nazwą/nazwą handlową, powstaje na podstawie art. 204 Wspólnotowego kodeksu celnego, czy należy raczej uznać, że dług celny w odniesieniu do tych towarów jeszcze nie powstał?

4)      Czy w przypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie pierwsze należy uznać, że towary, które w sposób zamierzony lub niezamierzony, zgłoszone zostały pod niewłaściwą nazwą/nazwą handlową, wprowadzono nielegalnie na obszar celny Wspólnoty (tj. z naruszeniem postanowień art. 38–41 oraz art. 177 akapit pierwszy tiret drugie Wspólnotowego kodeksu celnego) w ten sposób, że dług celny w odniesieniu do tych towarów powstaje na podstawie art. 202 Wspólnotowego kodeksu celnego, i czy osoba składająca deklarację skróconą lub zgłoszenie mające na celu objęcie towarów procedurą celną, w których niewłaściwie oznaczyła nazwę/nazwę handlową towarów, może być uznana za dłużnika celnego tylko jeśli odpowiada ona definicji pojęcia »dłużnik« zawartej w art. 202 ust. 3 Wspólnotowego kodeksu celnego?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

 W przedmiocie pytania pierwszego

19     Poprzez pierwsze z zadanych pytań Hof van beroep te Antwerpen chciałby co do zasady ustalić, czy towary przedstawione organom celnym, dla których złożono deklarację skróconą i dla których potwierdzono dokument dotyczący zewnętrznego tranzytu wspólnotowego, zostały zgodnie z prawem wprowadzone na teren Wspólnoty, jeśli w dokumentacji przedstawionej organom celnym towary te zgłoszone zostały pod niewłaściwą nazwą (w niniejszym przypadku chodzi o określenie „urządzenia kuchenne” w miejsce określenia „papierosy”).

20     Wydaje się, iż z postanowienia odsyłającego wynika, że w opinii Hof van beroep te Antwerpen istnieje związek między poddaniem towarów wprowadzonych na obszar celny Wspólnoty dozorowi celnemu a zgodnością z prawem takiego wprowadzenia. Należy więc na wstępie rozważyć, czy związek taki faktycznie istnieje.

21     „Dozór celny” zdefiniowany został w art. 4 pkt 13 kodeksu celnego i oznacza ogólne działania prowadzone przez organy celne w celu zapewnienia przestrzegania przepisów prawa celnego. Zgodnie z treścią art. 37 tego kodeksu, towary wprowadzane na obszar celny Wspólnoty podlegają, od chwili ich wprowadzenia, dozorowi celnemu. W ramach tego dozoru mogą one być przedmiotem kontroli dokonywanej przez organy celne zgodnie z obowiązującymi przepisami i pozostają one pod dozorem celnym tak długo, jak jest to niezbędne do określenia ich statusu celnego, a w przypadku towarów niewspólnotowych – aż do zmiany ich statusu celnego bądź ich wprowadzenia do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego albo ich powrotnego wywozu bądź zniszczenia.

22     Łączna analiza tych artykułów pozwala stwierdzić, że towary przywożone na terytorium Wspólnoty poddawane są dozorowi celnemu od momentu ich wprowadzenia na to terytorium, niezależnie od tego, czy wprowadzenie odbyło się zgodnie z prawem, czy też z naruszeniem art. 38–41 oraz art. 177 akapit pierwszy tiret drugie kodeksu celnego. Ustalenie, czy wprowadzenie odbyło się zgodnie z prawem, czy też z naruszeniem wymienionych wyżej przepisów, powinno być dokonane w ramach czynności kontrolnych przez organy właściwe w sprawie dozoru celnego. Z powyższego wynika, że poddanie towarów takiemu dozorowi nie zależy od tego, czy zostały one zgodnie z prawem wprowadzone na terytorium Wspólnoty.

23     Rząd belgijski twierdzi, że w świetle art. 202 kodeksu celnego, który definiuje nielegalne wprowadzenie towaru jako wprowadzenie dokonane z naruszeniem art. 38–41 oraz art. 177 akapit pierwszy tiret drugie tego kodeksu, wprowadzenie towarów do obszaru celnego Wspólnoty jest zgodne z prawem, jeśli postąpiono zgodnie z wymienionymi wyżej przepisami, tj. jeśli towar przekroczył jedną z granic zewnętrznych i został przewieziony do urzędu celnego. Z uwagi na to, że przewidziany w art. 43 i nast. kodeksu obowiązek złożenia deklaracji skróconej nie należy do tych przepisów, których naruszenie może spowodować, że wprowadzenie towarów na ten obszar uznane będzie za nielegalne, niewłaściwe nazewnictwo handlowe zastosowane wobec towarów w tym dokumencie nie wpływa na zgodność z prawem ich wprowadzenia na teren Wspólnoty. A zatem zdaniem rządu belgijskiego, sprzecznym z prawem wprowadzeniem towarów jest ich nielegalny przywóz nieuznawanymi trasami lub przez nieuznane przejścia graniczne.

24     Przyjęcie powyższego twierdzenia prowadziłoby do nadmiernego zawężenia zakresu stosowania art. 202 kodeksu celnego.

25     Pojęcie „nielegalnego wprowadzenia” można zdefiniować na podstawie licznych przepisów kodeksu celnego. Wśród nich, jak słusznie zauważył rząd belgijski, znajduje się art. 202 tego kodeksu, który definiuje je jako każde wprowadzenie towaru podlegającego należnościom przywozowym i znajdującego się w wolnym obszarze celnym lub składzie wolnocłowym na obszar celny Wspólnoty lub też na inną część jej terytorium dokonane z naruszeniem art. 38–41 oraz art. 177 akapit pierwszy tiret drugie tego kodeksu.

26     A zatem nielegalnym wprowadzaniem jest przywóz towarów z pominięciem kolejnych etapów procedury przewidzianych w kodeksie celnym. Po pierwsze, zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 kodeksu towary wprowadzane na obszar celny Wspólnoty powinny być bezzwłocznie przewiezione do wyznaczonego urzędu celnego bądź do wolnego obszaru celnego. Po drugie, zgodnie z treścią art. 40 kodeksu, towary, które zostały dostarczone do urzędu celnego powinny zostać przedstawione organom celnym. Przedstawienie towarów organom celnym zdefiniowane jest w art. 4 pkt 19 kodeksu jako zawiadomienie organów celnych, w wymaganej formie, o dostarczeniu towarów do urzędu celnego albo do innego miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organy celne.

27     Z treści przywołanych wyżej przepisów wynika, że aby towar mógł być uznany za wprowadzony zgodnie z prawem na obszar celny Wspólnoty, należy po dokonaniu jego przywozu przewieźć go do wyznaczonego urzędu celnego bądź do wolnego obszaru celnego i przedstawić organom celnym. Ostatni z wymienionych wyżej obowiązków, który ciąży na osobie dokonującej wprowadzenia lub osobie odpowiedzialnej za transport, przewidziany został po to, by organy celne nie tylko wiedziały, że towar został przywieziony, lecz również były w posiadaniu stosownych danych na temat rodzaju danego artykułu czy produktu, a także znały ilość przywiezionego towaru. Te właśnie informacje umożliwiają prawidłową identyfikację towarów dla potrzeb klasyfikacji taryfowej i, w stosownych przypadkach, dla potrzeb naliczenia należności celnej.

28     W sprawie dotyczącej wprowadzenia na obszar celny Wspólnoty papierosów ukrytych w pojeździe i ujawnionych przez organy celne państwa członkowskiego podczas czynności kontrolnych Trybunał orzekł, że ze względu na to, iż z przedstawionych dokumentów nie wynikały prawdziwe cechy przywożonych towarów, a zainteresowane podmioty nie powiadomiły organów celnych o tych cechach, należało uznać, że nie dokonano przedstawienia tych towarów organom celnym w rozumieniu art. 40 kodeksu celnego (zob. wyrok z 4 marca 2004 r. w sprawach połączonych C‑238/02 i C‑246/02 Viluckas i Jonusas, Rec str. I‑0000, pkt 28).

29     Prawdą jest, jak zauważa rząd belgijski, że pojęcie „nielegalnego wprowadzenia” obejmuje wyłącznie wprowadzenie z naruszeniem art. 38–41 i art. 177 akapit pierwszy tiret drugie kodeksu celnego, podczas gdy obowiązek złożenia organom celnym deklaracji skróconej wynika z art. 43 i nast. kodeksu. Zdaniem tego rządu, z powyższego wynika, że wprowadzenie towarów do Wspólnoty należy uznać za zgodne z prawem, jeśli zostały one złożone w miejscu wyznaczonym lub uznanym przez organy celne lub na terenie wolnego obszaru celnego i powiadomiono o ich przywozie, bez konieczności ich zgłoszenia pod jakimkolwiek ogólnym lub handlowym oznaczeniem.

30     Tego ostatniego poglądu nie sposób podzielić. Przewidziany w art. 40 kodeksu celnego obowiązek przedstawienia towarów organom celnym pociąga za sobą, przy uwzględnieniu art. 43 i 45 kodeksu, związany z nim obowiązek niezwłocznego złożenia deklaracji skróconej lub niezwłocznego dopełnienia formalności celem nadania danym towarom przeznaczenia celnego; oznacza to, że jeśli istnieje obowiązek objęcia tych towarów jedną z procedur celnych, należy złożyć zgłoszenie celne. Z samej treści art. 43 akapit drugi kodeksu wynika, że te dwie czynności dokonywane są, co do zasady, jednocześnie, z uwagi na to, że termin, który organy celne mogą wyznaczyć na złożenie deklaracji skróconej, upływa nie później niż w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu przedstawienia towarów organom celnym. Ponadto zgodnie z art. 44 ust. 1 kodeksu deklaracja skrócona powinna zawierać dane niezbędne do identyfikacji towarów.

31     Z powyższego wynika, że w sytuacji, w której przewidzianemu w art. 40 kodeksu celnego przedstawieniu towarów organom celnym towarzyszy złożenie deklaracji skróconej lub zgłoszenia celnego, zawierających niemający związku z rzeczywistością opis towarów, mamy do czynienia z nieprawidłowym zawiadomieniem organów celnych o fakcie przywozu towarów w rozumieniu art. 4 pkt 19 kodeksu. W takich wypadkach nie można uznać, że przekazano stosownym władzom dane niezbędne do ustalenia tożsamości towarów tylko dlatego, że doszło do przedstawienia pewnych dokumentów. Konieczne jest jeszcze, by oświadczenia zawarte w dokumentach towarzyszących przedstawieniu towarów organom celnym były prawdziwe. Jeśli w dokumentach tych nie ma żadnej wzmianki o istotnej partii towarów przedstawianych organom celnym, należy uznać, że wprowadzenie tych towarów na obszar celny odbyło się nielegalnie.

32     W tych okolicznościach należy udzielić następującej odpowiedzi na pytanie pierwsze: towary przedstawione organom celnym, dla których złożono deklarację skróconą oraz potwierdzono dokument dotyczący zewnętrznego tranzytu wspólnotowego, nie zostały zgodnie z prawem wprowadzone na obszar celny Wspólnoty, jeśli w dokumentacji przedstawionej organom celnym towary te zostały ujęte pod niewłaściwą nazwą.

33     Z uwagi na to, że pytania drugie i trzecie zostały zadane jedynie na wypadek udzielenia przez Trybunał odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze, nie ma konieczności udzielania na nie odpowiedzi.

 W przedmiocie pytania czwartego

34     Pytanie czwarte składa się z dwóch części. W pierwszej części Hof van beroep te Antwerpen chciałby co do zasady ustalić, czy dług celny dotyczący towarów przedstawionych organom celnym i zgłoszonych pod niewłaściwą nazwą (w niniejszym przypadku chodzi o określenie „urządzenia kuchenne” w miejsce określenia „papierosy”) powstaje na podstawie art. 202 kodeksu celnego. W drugiej części zapytuje on zasadniczo, czy osoba składająca deklarację skróconą lub zgłoszenie celne niewłaściwie wskazujące nazwę towarów, która to osoba nie figuruje jako taka na liście zawartej w wymienionym wyżej art. 202 ust. 3, może jednak być uznana za dłużnika celnego, jeśli odpowiada ona zawartej w tym przepisie definicji tego pojęcia.

 W przedmiocie pierwszej części pytania czwartego

35     Jak już wcześniej stwierdzono w odpowiedzi na pytanie pierwsze, nie mamy do czynienia ze zgodnym z prawem wprowadzeniem na teren Wspólnoty towarów przedstawionych organom celnym, jeśli w dokumentacji przedstawionej właściwym organom zostały one ujęte pod niewłaściwą nazwą (w niniejszym przypadku chodzi o określenie „urządzenia kuchenne” w miejsce określenia „papierosy”). Jeśli wprowadzenie towarów odbyło się nielegalnie, zastosowanie znajduje art. 202 kodeksu celnego, który określa sposoby powstania długu celnego. Z powyższego wynika, że dług celny będący następstwem tego rodzaju działania powstaje na podstawie art. 202.

36     A zatem w odpowiedzi na część pierwszą pytania czwartego należy stwierdzić, że dług celny w odniesieniu do towarów przedstawionych organom celnym i zgłoszonych pod niewłaściwą nazwą powstaje na podstawie art. 202 kodeksu celnego.

 W przedmiocie drugiej części pytania czwartego

37     Zgodnie z treścią art. 202 ust. 3 kodeksu celnego dług celny w przypadku nielegalnego wprowadzenia na obszar celny Wspólnoty towarów obciąża trzy kategorie osób: osoby, które dokonały nielegalnego wprowadzenia, osoby, które uczestniczyły we wprowadzeniu i które jednocześnie wiedziały lub powinny były wiedzieć, że wprowadzenie to jest nielegalne, oraz osoby, które nabyły lub posiadały taki towar i które w chwili jego nabycia lub wejścia w jego posiadanie wiedziały bądź powinny były wiedzieć, że jest to towar wprowadzony nielegalnie.

38     Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, z brzmienia tego przepisu wynika, że zamiarem prawodawcy wspólnotowego było stworzenie szerokiej definicji osób, które mogą być uznane za dłużników celnych w przypadku nielegalnego wprowadzenia towaru podlegającego należnościom przywozowym (wyrok z dnia 23 września 2004 r. w sprawie C‑414/02 Spedition Ulustrans, Zb.Orz. str. I‑0000, pkt 25). Zamiarem jego było również stworzenie wyczerpującej listy warunków umożliwiających identyfikację osób będących dłużnikami celnymi (ww. wyrok w sprawie Spedition Ulustrans, pkt 39).

39     Ponadto Trybunał już wcześniej podkreślał, że art. 202 ust. 3 tiret pierwsze kodeksu celnego mówi o „osobie”, która dokonała nielegalnego wprowadzenia, nie precyzując, czy chodzi o osobę fizyczną, czy prawną. A zatem każda „osoba” może być uznana za dłużnika celnego w rozumieniu wymienionego wyżej przepisu, o ile można uznać, że poprzez swoje działania jest ona odpowiedzialna za nielegalne wprowadzenie towaru (ww. wyrok w sprawie Spedition Ulustrans, pkt 26). Co do wykładni tego przepisu, Trybunał stwierdził również, że mimo iż inne osoby mogą być uznane za dłużników celnych w odniesieniu do tych samych towarów na podstawie innych postanowień wymienionego wyżej art. 202 ust. 3, osoba, która dokonała fizycznego wprowadzenia towaru bez jego zgłoszenia, uznawana jest za dłużnika na podstawie art. 202 ust. 3 tiret pierwsze (ww. wyrok w sprawach połączonych Viluckas i Jonusas, pkt 29).

40     Z drugiej strony, zakwalifikowanie danej osoby jako „dłużnika” w rozumieniu art. 202 ust. 3 tiret drugie i trzecie kodeksu celnego poddane jest warunkom opartym na elementach subiektywnej oceny, a mianowicie należy stwierdzić, że dana osoba fizyczna lub prawna świadomie uczestniczyła w działaniach zmierzających do nielegalnego wprowadzenia towarów lub też świadomie nabyła lub posiadała towary wprowadzone nielegalnie. Tego rodzaju elementy z samej swej istoty uniemożliwią w niektórych przypadkach zakwalifikowanie danej osoby jako dłużnika (ww. wyrok w sprawie Spedition Ulustrans, pkt 27 i 28).

41     Wobec powyższych rozważań, odpowiadając na część drugą pytania czwartego należy stwierdzić, że do sądu krajowego należy dokonanie, w świetle okoliczności zawisłej przed nim sprawy, weryfikacji, czy dana osoba, która złożyła deklarację skróconą lub zgłoszenie celne jest z powodu wskazania niewłaściwej nazwy towaru odpowiedzialna za nielegalne wprowadzenie tego towaru. Jeśli tak nie jest, to do tego sądu należy zbadanie, czy poprzez swoje działanie osoba ta uczestniczyła we wprowadzeniu towaru, skoro wiedziała lub powinna była wiedzieć, że wprowadzenie to jest nielegalne.

 W przedmiocie kosztów

42     Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

1)      Towary przedstawione organom celnym, dla których złożono deklarację skróconą oraz potwierdzono dokument dotyczący zewnętrznego tranzytu wspólnotowego nie zostały zgodnie z prawem wprowadzone na obszar celny Wspólnoty, jeśli w dokumentacji przedstawionej organom celnym towary te zostały ujęte pod niewłaściwą nazwą.

2)      Dług celny w odniesieniu do towarów przedstawionych organom celnym i zgłoszonych pod niewłaściwą nazwą powstaje na podstawie art. 202 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny.

3)      Do sądu krajowego należy dokonanie, w świetle okoliczności zawisłej przed nim sprawy, weryfikacji, czy dana osoba, która złożyła deklarację skróconą lub zgłoszenie celne jest z powodu wskazania niewłaściwej nazwy towaru odpowiedzialna za nielegalne wprowadzenie tego towaru. Jeśli tak nie jest, to do tego sądu należy zbadanie, czy poprzez swoje działanie osoba ta uczestniczyła we wprowadzeniu towaru, skoro wiedziała ona lub powinna była wiedzieć, że wprowadzenie to jest nielegalne.

Podpisy

---

* Język postępowania: niderlandzki.