Prekursory narkotyków: aspekty zewnętrzne

Niniejsze rozporządzenie ma w założeniach umocnić kontrolę nad importem, eksportem i tranzytem substancji chemicznych wykorzystywanych do produkowania nielegalnych narkotyków syntetycznych, w tym stymulantów z grupy amfetamin, jak ecstasy. Celem rozporządzenia jest przeciwdziałanie rosnącym zagrożeniom wynikającym z wytwarzania narkotyków syntetycznych w Europie Zachodniej poprzez zapobieganie nielegalnemu wykorzystywaniu tych substancji.

AKT

Rozporządzenie Rady (WE) nr 111/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. określające zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi.

STRESZCZENIE

W przedmiotowym rozporządzeniu określono zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy krajami Unii Europejskiej (UE) i krajami trzecimi. Pojęcie prekursorów narkotyków odnosi się do substancji wykorzystywanych do nielegalnego wytwarzania środków odurzających i substancji psychotropowych. Rozporządzenie ma zastosowanie do importu, eksportu oraz tranzytu prekursorów narkotyków i ma na celu uniemożliwienie ich nielegalnego wykorzystania.

Prawodawstwo obowiązujące w tej dziedzinie w założeniach musi być zgodne z art. 12 Konwencji Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, przyjętej w Wiedniu dnia 19 grudnia 1988 r., dotyczącej handlu tymi substancjami.

Z historycznego punktu widzenia UE była znacznym eksporterem prekursorów i importerem nielegalnie wytwarzanych środków odurzających. W ostatnich latach UE stała się również jednym z czołowych eksporterów nielegalnie wytwarzanych narkotyków syntetycznych oraz importerem prekursorów koniecznych do ich produkcji. W związku z tym zrodziła się konieczność zharmonizowania na szczeblu unijnym przepisów dotyczących składania wniosków o licencje na import lub eksport prekursorów narkotyków, udzielania lub odmowy udzielania takich licencji oraz ich zawieszania, tudzież unieważniania.

Biorąc pod uwagę ogromną skalę zjawiska handlu prekursorami narkotyków, konieczna jest modernizacja prawodawstwa w tej dziedzinie. Nowe procedury dotyczą najbardziej wrażliwych prekursorów narkotyków, aby nie obciążać nadmiernie procedurami administracyjnymi legalnych importerów.

Nadzór nad handlem

Celem niniejszego rozporządzenia jest:

• wprowadzenie wymogu posiadania zezwolenia na import i eksport konkretnych prekursorów narkotyków,
• wprowadzenie wymogu umieszczania etykiet na opakowaniach prekursorów narkotyków i właściwego dokumentowania takich substancji przez wszystkie podmioty gospodarcze,
• wprowadzenie wymogu posiadania licencji przez wszystkie podmioty gospodarcze,
• dopilnowanie obowiązku przeprowadzania inspekcji wszystkich przesyłek zawierających prekursory narkotyków w UE,
• wzmocnienie kontroli importu i eksportu,
• przeprowadzanie specjalnych kontroli na szczeblu UE w obrębie obszarów o podwyższonym ryzyku nielegalnego wykorzystywania takich substancji, jak np. w strefach wolnocłowych i tranzytowych.

Import, eksport i transit jakiejkolwiek substancji wymienionej w załączniku do niniejszego rozporządzenia musi być udokumentowany w sposób, który ujawnia nazwę substancji, jej ilość i masę, nazwę i adres eksportera, importera, dystrybutora oraz ostatecznego odbiorcy. Wszystkie zainteresowane podmioty gospodarcze muszą przechowywać rejestry wszystkich transakcji przez okres trzech lat.

Owe podmioty gospodarcze muszą posiadać licencję i być zarejestrowane jako posiadające licencję przez właściwe organy w kraju, w którym posiadają swoją siedzibę.

Kraje UE są odpowiedzialne za ustanowienie współpracy pomiędzy podmiotami gospodarczymi oraz właściwymi organami, aby umożliwić tym ostatnim zapobieganie nielegalnego wykorzystywania prekursorów narkotyków. W tym celu podmioty gospodarcze mają obowiązek przekazywania właściwym organom wszelkich istotnych informacji oraz informowania ich o wszelkich zawieranych transakcjach dotyczących substancji sklasyfikowanych.

Oprócz tego podmioty gospodarcze muszą w przypadku każdej transakcji złożyć na ręce właściwych organów w kraju UE, w którym importer lub eksporter posiada siedzibę, wniosek o udzielenie zezwolenia na import lub eksport. Wnioski o udzielenie zezwolenia muszą zawierać szczegółowe informacje na temat uzgodnień dotyczących transportu, nazwę i adres wszystkich podmiotów gospodarczych biorących udział w transakcji oraz charakter, ilość i masę danej substancji. Właściwe organy muszą podjąć decyzję w terminie do 15 dni roboczych od skompletowania dokumentacji dotyczącej wniosku.

Jeżeli istnieją uzasadnione podstawy, by podejrzewać, że może mieć miejsce nielegalne wykorzystanie sklasyfikowanych substancji, organy właściwe mogą wydać decyzję odmowną dotyczącą importu lub eksportu danej substancji.

Podobna procedura ma zastosowanie do krajów niewchodzących w skład UE, które poprosiły Komisję o informowanie ich o jakimkolwiek eksporcie substancji, który ich dotyczy, lub które zawarły z UE porozumienie w zakresie wydawania zezwoleń na import. W przypadku krajów uznanych za kraje podwyższonego ryzyka nielegalnego wykorzystania pewnych substancji sklasyfikowanych obowiązuje specjalna procedura.

Kraje UE są odpowiedzialne za przekazanie właściwym organom środków umożliwiających uzyskanie informacji i przeprowadzanie dochodzeń w celu uniemożliwienia nielegalnego wykorzystywania prekursorów narkotyków.

Niezwykle istotne jest obopólne wsparcie i zachowanie poufności pomiędzy organami administracyjnymi krajów UE. Kraje UE wyznaczają odpowiednie grzywny za naruszenie powyższych przepisów. Co roku informują Komisję o wynikach działań w zakresie nadzoru, na podstawie których Komisja sporządza roczny raport, przedstawiany następnie Międzynarodowemu Organowi Kontroli Środków Odurzających.

Komisja przygotowuje wytyczne dla przemysłu chemicznego. Zawierają one informacje, jak rozpoznać i zgłosić podejrzane transakcje, a także zaktualizowaną listę substancji niesklasyfikowanych wykorzystywanych do nielegalnej produkcji środków odurzających i substancji psychotropowych.

Kontekst

Po przyjęciu planu działania Unii Europejskiej w zakresie walki z narkotykami na lata 2000–2004 Komisja zorganizowała ocenę systemu kontrolnego w dziedzinie handlu prekursorami narkotyków. Uznała za konieczne rozszerzenie wymogów dotyczących nadzoru na podmioty gospodarcze prowadzące handel z krajami nienależącymi do UE, wprowadzenie ujednoliconych procedur udzielania licencji oraz wzmocnienie wymogów nadzoru celnego. Dlatego też niniejsze rozporządzenie zastępuje rozporządzenie Rady (EWG) nr 3677/90, które pierwotnie ustanawiało środki w celu uniemożliwienia nielegalnego wykorzystywania prekursorów narkotyków.

AKTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 7 stycznia 2010 r. na mocy art. 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. i art. 32 rozporządzenia Rady (WE) nr 111/2005 w sprawie wdrożenia i funkcjonowania prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego nadzorowania i kontroli handlu prekursorami narkotyków [COM(2009) 709 wersja ostateczna - nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym]. W sprawozdaniu tym dokonano oceny wdrożenia oraz funkcjonowania rozporządzeń Rady (WE) nr 111/2005 (powyżej) i 273/2004.

Na podstawie danych uzyskanych z krajów UE Komisja oceniła, że ramy prawne w zakresie kontrolowania handlu zapewniają na ogół proporcjonalne środki zapobiegające nielegalnemu wykorzystaniu prekursorów narkotyków bez wprowadzania utrudnień do legalnego obrotu tymi substancjami. Znacznie przyczyniła się do tego dobrze funkcjonująca współpraca pomiędzy podmiotami gospodarczymi i właściwymi organami. Oprócz tego unijne wytyczne dla przemysłu chemicznego wraz z nowym kursem internetowym dla podmiotów gospodarczych dobrze uzupełniają powyższe ramy prawne.

Kraje UE z powodzeniem zastosowały wspólny system licencjonowania dla prekursorów sklasyfikowanych w kategorii 1, który skutecznie funkcjonuje na potrzeby organów właściwych i przemysłu. Jednak wymagania dotyczące rejestracji w przypadku prekursorów sklasyfikowanych w kategorii 2 mogą odznaczać się pewnymi słabymi punktami, uniemożliwiając właściwą kontrolę handlu owymi substancjami i zapobieganie ich nielegalnemu wykorzystywaniu. Dodatkowo pewne przepisy (np. dotyczące deklaracji klientów lub kryteriów określania mieszanin) są rozmaicie interpretowane przez kraje UE. Inne trudności dotyczą niewystarczającego odsetka zgłoszeń do właściwych organów dokonywanych przez podmioty gospodarcze oraz pewnych aspektów prawodawstwa o handlu zewnętrznym, jak np. nieelastyczne terminy dotyczące powiadomień przed wywozem oraz brak uproszczonych procedur udzielania zezwoleń.

Dlatego też w sprawozdaniu przedstawiono następujące zalecenia:

• poprawa harmonizacji w stosowaniu ram legislacyjnych przez kraje UE, zwłaszcza poprzez rozpowszechnianie najlepszych praktyk,
• poprawa dostarczania informacji, np. poprzez zwiększenie częstotliwości obowiązku dostarczania informacji organom właściwym,
• możliwość zmiany istniejącego prawodawstwa w celu wzmocnienia środków kontrolnych dotyczących prekursorów zaliczonych do kategorii 2,
• wzmocnienie środków kontrolnych dotyczących preparatów farmaceutycznych/produktów leczniczych zawierających efedrynę lub pseudoefedrynę, przewożonych przez terytorium EU,
• zmiana wymogów proceduralnych, aby uzyskać poziom kontroli proporcjonalny do ryzyka nielegalnego wykorzystania substancji sklasyfikowanych.

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1277/2005 z dnia 27 lipca 2005 r. ustanawiające przepisy wykonawcze dotyczące rozporządzenia (WE) nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie prekursorów narkotykowych i rozporządzenia Rady (WE) nr 111/2005 określającego zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi [Dz.U. L 202 z 3.8.2005]. Rozporządzenie określa przepisy wykonawcze dotyczące odpowiedzialnego funkcjonariusza, przyznawania licencji i rejestracji podmiotów gospodarczych, dostarczania informacji, powiadamiania przed wywozem oraz zezwoleń na wywóz i przywóz prekursorów narkotyków.

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2011