This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62019CJ0132
Judgment of the Court (Second Chamber) of 9 December 2020.#Groupe Canal + v European Commission.#Appeal – Competition – Agreements, decisions and concerted practices – Television distribution – Regulation (EC) No 1/2003 – Article 9 and Article 16(1) – Decision making commitments binding – Absolute territorial protection – Misuse of powers – Preliminary assessment – No obligation on the European Commission to take account of considerations relating to the application of Article 101(3) TFEU – Agreements intended to partition national markets – No obligation on the Commission to analyse the relevant national markets one by one – Proportionality – Adverse effect on the contractual rights of third parties.#Case C-132/19 P.
Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 9 grudnia 2020 r.
Groupe Canal + przeciwko Komisji Europejskiej.
Odwołanie – Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Telewizyjna działalność nadawcza – Rozporządzenie (WE) nr 1/2003 – Artykuł 9 i art. 16 ust. 1 – Decyzja uznająca zobowiązania za wiążące – Całkowita ochrona terytorialna – Nadużycie władzy – Ocena wstępna – Brak obowiązku wzięcia pod uwagę przez Komisję Europejską względów dotyczących stosowania art. 101 ust. 3 TFUE – Porozumienia mające na celu podział rynków krajowych – Brak obowiązku przeprowadzenia przez Komisję analizy każdego z rozpatrywanych rynków krajowych z osobna – Proporcjonalność – Naruszenie wynikających z umowy uprawnień osób trzecich.
Sprawa C-132/19 P.
Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 9 grudnia 2020 r.
Groupe Canal + przeciwko Komisji Europejskiej.
Odwołanie – Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Telewizyjna działalność nadawcza – Rozporządzenie (WE) nr 1/2003 – Artykuł 9 i art. 16 ust. 1 – Decyzja uznająca zobowiązania za wiążące – Całkowita ochrona terytorialna – Nadużycie władzy – Ocena wstępna – Brak obowiązku wzięcia pod uwagę przez Komisję Europejską względów dotyczących stosowania art. 101 ust. 3 TFUE – Porozumienia mające na celu podział rynków krajowych – Brak obowiązku przeprowadzenia przez Komisję analizy każdego z rozpatrywanych rynków krajowych z osobna – Proporcjonalność – Naruszenie wynikających z umowy uprawnień osób trzecich.
Sprawa C-132/19 P.
Court reports – general
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2020:1007
z dnia 9 grudnia 2020 r. ( *1 )
Odwołanie – Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Telewizyjna działalność nadawcza – Rozporządzenie (WE) nr 1/2003 – Artykuł 9 i art. 16 ust. 1 – Decyzja uznająca zobowiązania za wiążące – Całkowita ochrona terytorialna – Nadużycie władzy – Ocena wstępna – Brak obowiązku wzięcia pod uwagę przez Komisję Europejską względów dotyczących stosowania art. 101 ust. 3 TFUE – Porozumienia mające na celu podział rynków krajowych – Brak obowiązku przeprowadzenia przez Komisję analizy każdego z rozpatrywanych rynków krajowych z osobna – Proporcjonalność – Naruszenie wynikających z umowy uprawnień osób trzecich
W sprawie C‑132/19 P
mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 15 lutego 2019 r.,
Groupe Canal+ SA, z siedzibą w Issy-les-Moulineaux (Francja), którą reprezentowali P. Wilhelm, P. Gassenbach i O. de Juvigny, avocats,
wnosząca odwołanie,
w której pozostałymi uczestnikami postępowania są:
Komisja Europejska, którą reprezentowali A. Dawes, C. Urraca Caviedes oraz L. Wildpanner, w charakterze pełnomocników,
strona pozwana w pierwszej instancji,
Republika Francuska, którą reprezentowali E. de Moustier oraz P. Dodeller, w charakterze pełnomocników,
Union des producteurs de cinéma (UPC), z siedzibą w Paryżu (Francja), którą reprezentował E. Lavaux, avocat,
C More Entertainment AB, z siedzibą w Sztokholmie (Szwecja),
European Film Agency Directors – EFADs, z siedzibą w Brukseli (Belgia), którą reprezentował O. Sasserath, avocat,
Bureau européen des unions de consommateurs (BEUC), z siedzibą w Brukseli (Belgia), które reprezentowała A. Fratini, avvocatessa,
interwenienci w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (druga izba),
w składzie: A. Arabadjiev (sprawozdawca), prezes izby, K. Lenaerts, prezes Trybunału, pełniący obowiązki sędziego drugiej izby, A. Kumin, N. Wahl i F. Biltgen, sędziowie,
rzecznik generalny: G. Pitruzzella,
sekretarz: V. Giacobbo, administratorka,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 lutego 2020 r.,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 maja 2020 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
W swoim odwołaniu Groupe Canal + SA wnosi o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 12 grudnia 2018 r., Groupe Canal +/Komisja (T‑873/16, EU:T:2018:904, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym Sąd oddalił jej skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji Europejskiej z dnia 26 lipca 2016 r. dotyczącej postępowania przewidzianego w art. 101 TFUE oraz w art. 53 porozumienia EOG (sprawa AT.40023 – Transgraniczny dostęp do telewizji kodowanej), która nadaje moc wiążącą zobowiązaniom zaproponowanym przez Paramount Pictures International Ltd i Viacom Inc., w ramach umów licencyjnych dotyczących treści audiowizualnych zawartych przez nich ze Sky UK Ltd oraz Sky plc (zwaną dalej „sporną decyzją”). |
I. Ramy prawne
2 |
Zgodnie z motywem 13 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. [101 i 102 TFUE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 8, t. 2, s. 205): „Jeżeli w trakcie postępowania mogącego prowadzić do stwierdzenia istnienia porozumienia lub zakazanych praktyk [zakazania danego porozumienia lub danej praktyki] przedsiębiorstwa przedstawiają Komisji zobowiązania uwzględniające zastrzeżenia Komisji, Komisja powinna mieć możliwość wydania decyzji, która czyni te zobowiązania wiążącymi dla zainteresowanych przedsiębiorstw. Decyzje Komisji [w sprawie zobowiązań] powinny stwierdzać, że nie ma już podstaw do jej działania, bez rozstrzygania, czy w ogóle zaszło lub nadal zachodzi naruszenie. Decyzje w sprawie zobowiązań pozostają bez uszczerbku dla uprawnień organów ochrony konkurencji i sądów państw członkowskich w zakresie stwierdzania naruszenia i rozstrzygania w sprawie. Decyzje w sprawie zobowiązań nie dotyczą spraw, w których Komisja zamierza nałożyć grzywnę”. |
3 |
Artykuł 9 tego rozporządzenia stanowi: „1. Jeżeli Komisja zamierza przyjąć decyzję nakazującą zaprzestania naruszenia i zainteresowane przedsiębiorstwa zaproponują zobowiązania uwzględniające zastrzeżenia wyrażone przez Komisję we wstępnej fazie rozpatrywania sprawy, Komisja może, w drodze decyzji, uczynić takie zobowiązania wiążącymi dla przedsiębiorstw. Decyzja taka może zostać przyjęta na czas określony i oznacza, że nie ma już dalszych podstaw do podejmowania działań przez Komisję. 2. Komisja może, działając z urzędu lub na wniosek, wznowić postępowanie:
|
4 |
Artykuł 16 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia przewiduje: „Jeżeli krajowe sądy orzekają w sprawie porozumień, decyzji lub praktyk na mocy art. [101] lub [102] [TFUE], które są już przedmiotem decyzji Komisji, nie mogą wydawać decyzji sprzecznych z decyzją wydaną przez Komisję. Sądy muszą również unikać wydawania decyzji pozostających w sprzeczności z decyzją rozważaną przez Komisję w trakcie postępowania, które Komisja wszczęła. W tym celu sąd krajowy może rozważyć, czy konieczne jest zawieszenie toczącego się postępowania. Obowiązek ten pozostaje bez uszczerbku dla praw i obowiązków wynikających z art. [267 TFUE]”. |
II. Okoliczności powstania sporu i sporna decyzja
5 |
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu zostały przedstawione przez Sąd w punktach 1–12 zaskarżonego wyroku w następujący sposób:
|
III. Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok
6 |
Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 8 grudnia 2016 r. na podstawie art. 263 TFUE Groupe Canal + wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. |
7 |
Postanowieniem prezesa piątej izby Sądu z dnia 13 lipca 2017 r.Groupe Canal +/Komisja (T‑873/16, niepublikowanym, EU:T:2017:556), po pierwsze, Bureau européen des unions de consommateurs (BEUC) zostało dopuszczone do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji, a po drugie, Union des producteurs de cinéma (UPC), European Film Agency Directors – EFADs i C More Entertainment AB zostały dopuszczone do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania Groupe Canal +. Ponadto postanowieniem prezesa piątej izby Sądu z tego samego dnia Republika Francuska została dopuszczona do postępowania w charakterze interwenienta popierającego żądania Groupe Canal +. |
8 |
W uzasadnieniu skargi Groupe Canal + podniosła cztery zarzuty, dotyczące, po pierwsze, oczywistego błędu w ocenie zgodności istotnych postanowień z art. 101 TFUE i skutków nałożonych zobowiązań, po drugie, naruszenia art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 w odniesieniu do określenia zastrzeżeń wynikających z nałożonych zobowiązań, po trzecie – naruszenia zasady proporcjonalności, i po czwarte – nadużycia władzy. |
9 |
W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił skargę Groupe Canal +. |
IV. Postępowanie i żądania stron przed Trybunałem
10 |
W swoim odwołaniu Groupe Canal + wnosi do Trybunału o:
|
11 |
Komisja wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania i obciążenie Groupe Canal + kosztami postępowania. |
12 |
Republika Francuska wnosi do Trybunału o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i wyciągnięcie z tego wszelkich konsekwencji w odniesieniu do spornej decyzji. |
13 |
UPC wnosi do Trybunału o:
|
14 |
EFADs wnosi do Trybunału o:
|
15 |
BEUC wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania w całości i obciążenie Groupe Canal + całością kosztów, które poniósł. |
V. W przedmiocie odwołania
16 |
Na poparcie odwołania Groupe Canal + podnosi cztery zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia prawa, które miał popełnić Sąd, uznając, że Komisja nie dopuściła się w spornej decyzji nadużycia władzy. Zarzut drugi dotyczy naruszenia przez Sąd zasady kontradyktoryjności. Zarzut trzeci dotyczy braku uzasadnienia i niepełnego zbadania okoliczności faktycznych. Zarzut czwarty dotyczy naruszenia prawa, które Sąd miał popełnić przy wykładni art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 i pkt 128 zawiadomienia Komisji w sprawie najlepszych praktyk w zakresie prowadzenia postępowań w związku z art. 101 i 102 TFUE (Dz.U. 2011, C 308, s. 6, zwanego dalej „najlepszymi praktykami”), a także naruszenia zasady proporcjonalności i poszanowania uprawnień osób trzecich. |
A. W przedmiocie dopuszczalności
1. Argumentacja stron
17 |
BEUC utrzymuje, że zarzuty odwołania pierwszy, trzeci i czwarty są oczywiście niedopuszczalne, ponieważ Groupe Canal + ograniczyła się do powtórzenia argumentów, które podniosła w pierwszej instancji. |
2. Ocena Trybunału
18 |
Z art. 256 TFUE, art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz art. 168 § 1 lit. d) i art. 169 regulaminu postępowania przed Trybunałem wynika, że odwołanie musi dokładnie wskazywać zakwestionowane części wyroku lub postanowienia, którego uchylenie ma na celu, oraz zawierać argumenty prawne, które szczegółowo uzasadniają to żądanie. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału odwołanie, które ogranicza się do powtórzenia zarzutów i argumentów już przedstawionych przed Sądem, nie spełnia tego wymogu. Odwołanie takie stanowi bowiem w rzeczywistości żądanie mające na celu zwykłe zbadanie na nowo skargi przedłożonej Sądowi, co nie wchodzi w zakres kompetencji Trybunału (zob. w szczególności wyrok z dnia 4 lipca 2000 r., Bergaderm i Goupil/Komisja, C‑352/98 P, EU:C:2000:361, pkt 35; a także postanowienie z dnia 3 września 2019 r., ND i OE/Komisja, C‑317/19 P, niepublikowane, EU:C:2019:688, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo). |
19 |
Niemniej jednak gdy wnoszący odwołanie kwestionuje wykładnię lub zastosowanie przez Sąd prawa Unii, kwestie prawne rozpatrywane w pierwszej instancji mogą ponownie być rozważane w ramach odwołania. Gdyby bowiem wnoszący odwołanie nie mógł oprzeć odwołania na zarzutach i argumentach podniesionych już przed Sądem, postępowanie odwoławcze byłoby częściowo pozbawione sensu (wyrok z dnia 14 października 2010 r., Deutsche Telekom/Komisja, C‑280/08 P, EU:C:2010:603, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo). |
20 |
W niniejszej sprawie o ile prawdą jest, że szereg podniesionych przez Groupe Canal + w ramach jej odwołania argumentów, rozpatrywanych odrębnie, jest analogicznych do argumentów podniesionych przed Sądem, o tyle w zarzutach odwołania Groupe Canal + powołuje się na naruszenia prawa popełnione przez Sąd w ramach dokonanej przez niego oceny i precyzyjnie wskazuje kwestionowane punkty zaskarżonego wyroku. |
21 |
W tych okolicznościach zarzutów pierwszego, trzeciego i czwartego rozpatrywanych łącznie nie można uznać za niedopuszczalne. W ramach oceny każdego z tych zarzutów odwołania należy jednak zbadać dopuszczalność poszczególnych zastrzeżeń podniesionych na jego poparcie. |
B. Co do istoty
1. W przedmiocie zarzutu pierwszego
a) Argumentacja stron
22 |
Groupe Canal +, popierana przez EFADs i UPC, podnosi zasadniczo, że Sąd naruszył prawo i uchybił obowiązkowi uzasadnienia poprzez oddalenie jej argumentów, zgodnie z którymi wydanie spornej decyzji stanowi nadużycie władzy, gdyż umożliwiło Komisji uzyskanie pod pretekstem zamiaru zaprzestania praktyk antykonkurencyjnych tego, czego przyznania Parlament Europejski jej odmówił, a mianowicie zakończenia wyłączności terytorialnej w sektorze produkcji filmowej w całym EOG. |
23 |
Po pierwsze, Sąd naruszył prawo, uznając w pkt 129 zaskarżonego wyroku, że Komisja nie dopuściła się żadnego nadużycia władzy, ponieważ zobowiązania grupy Paramount są zgodne z dotyczącymi konkurencji zastrzeżeniami wyrażonymi przez tę instytucję we wstępnej ocenie. Sąd oparł się na błędnej przesłance, ponieważ ocena ta dotyczyła jedynie terytoriów Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, a Komisja nawet nie zbadała sytuacji konkurencyjnej dotyczącej Francji, podczas gdy zobowiązania grupy Paramount miały zastosowanie do całego EOG. |
24 |
Po drugie, Sąd niesłusznie uznał w pkt 130 zaskarżonego wyroku, że Komisja może zgodnie z prawem wydać sporną decyzję, ponieważ proces legislacyjny dotyczący kwestii blokowania geograficznego nie doprowadził jeszcze do przyjęcia tekstu legislacyjnego. Sąd bowiem albo nie uwzględnił w swojej analizie, albo przemilczał w swoim uzasadnieniu, że Komisja nie mogła pominąć przyjęcia przez Parlament w dniu 19 stycznia 2016 r., czyli około sześciu miesięcy przed wydaniem tej decyzji, rezolucji zatytułowanej „W kierunku aktu o jednolitym rynku cyfrowym” (zwanej dalej „rezolucją”), w której instytucja ta podkreśliła konieczność nierozszerzania na sektor produkcji filmowej polityki Komisji zmierzającej do podważenia postanowień w zakresie blokowania geograficznego. Sąd pominął w ten sposób fakt, że Komisja postanowiła, z pełną znajomością rzeczy, narzucić sektorowi produkcji filmowej, pomimo sprzeciwu Parlamentu, swą wolę położenia kresu blokowaniu geograficznemu w dziedzinie usług audiowizualnych, wydając decyzję, która pozwoliłaby jej osiągnąć cel szerszy niż zaprzestanie praktyk antykonkurencyjnych i który miałby skutek erga omnes. |
25 |
Nawet przy założeniu, że Komisja mogła pominąć rezolucję, Sąd powinien był uznać - mając na uwadze, że Parlament zastanawiał się nad przyjęciem tekstu legislacyjnego przyznającego sektorowi audiowizualnemu możliwość utrzymania klauzul w zakresie blokowania geograficznego, obecnie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym oraz w sprawie zmiany rozporządzeń (WE) nr 2006/2004 oraz (UE) 2017/2394 i dyrektywy 2009/22/WE (Dz.U. 2018, L 60, s. 1) – że Komisja była co najmniej zobowiązana zawrzeć w spornej decyzji klauzulę umożliwiającą przegląd zobowiązań grupy Paramount w wypadku zmiany ram prawnych. Zarówno z motywu 8 tego rozporządzenia, jak i z art. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1128 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie transgranicznego przenoszenia na rynku wewnętrznym usług online w zakresie treści (Dz.U. 2017, L 168, s. 1), motywu 10 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/789 z dnia 17 kwietnia 2019 r. ustanawiającej przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mające zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/83/EWG (Dz.U. 2019, L 130, s. 82) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz.U. 2019, L 130, s. 92) wynika, że prawodawca Unii przyznał po wydaniu spornej decyzji, iż treści audiowizualne mogą w szczególności podlegać ograniczeniom geograficznym. |
26 |
Komisja i BEUC kwestionują zasadność argumentacji Groupe Canal +. Komisja utrzymuje ponadto, że argumenty Groupe Canal +, zgodnie z którymi Komisja nie mogła pominąć rezolucji i powinna była zawrzeć w spornej decyzji klauzulę przeglądową w przypadku zmiany ram prawnych, są niedopuszczalne, ponieważ zostały sformułowane po raz pierwszy przed Trybunałem. |
b) Ocena Trybunału
27 |
Należy uznać, wbrew temu, co utrzymuje Komisja, że są dopuszczalne argumenty Groupe Canal + oparte na naruszeniu prawa, jakiego miał dopuścić się Sąd, po pierwsze, nie uwzględniwszy w swojej analizie faktu, że Komisja nie mogła pominąć rezolucji lub przemilczawszy ten fakt w uzasadnieniu, a po drugie, nie uznawszy, że Komisja powinna była w świetle procesu legislacyjnego dotyczącego kwestii blokowania geograficznego, zawrzeć w spornej decyzji postanowienie umożliwiające przegląd zobowiązań grupy Paramount w wypadku zmiany ram prawnych. |
28 |
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału umożliwienie stronie podniesienia po raz pierwszy przed Trybunałem zarzutu, którego nie powoływała ona wcześniej przed Sądem, oznaczałoby bowiem umożliwienie jej żądania od Trybunału rozstrzygnięcia sporu szerszego niż ten, który miał rozstrzygać Sąd. W ramach odwołania kompetencje Trybunału są zasadniczo ograniczone do badania dokonanej przez Sąd oceny podniesionych przed nim zarzutów. Jednakże argument, który nie został podniesiony w pierwszej instancji, nie stanowi nowego zarzutu, który jest niedopuszczalny na etapie odwołania, jeśli jest on jedynie rozszerzeniem argumentacji przedstawionej już w ramach zarzutu podniesionego w skardze przed Sądem (wyrok z dnia 28 lutego 2019 r., Alfamicro/Komisja, C‑14/18 P, EU:C:2019:159, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo). |
29 |
W niniejszej sprawie argumenty, o których mowa w pkt 27 niniejszego wyroku, są ściśle związane z zarzutem czwartym przedstawionym w skardze w pierwszej instancji, opartym na nadużyciu władzy, i – w zakresie, w jakim zmierzają one do wykazania, że Sąd niesłusznie uznał, iż Komisja, wydając sporną decyzję, nie pominęła procesu legislacyjnego dotyczącego kwestii blokowania geograficznego – stanowią one rozszerzenie tego zarzutu, a nie nowy zarzut podniesiony po raz pierwszy w ramach odwołania. Ponadto z pkt 252 skargi w pierwszej instancji wynika, że Groupe Canal + powołała się na wspomnianą rezolucję przed Sądem. |
30 |
Argumentów tych nie można jednak uwzględnić. |
31 |
Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem akt jest dotknięty wadą nadużycia władzy tylko wtedy, gdy z obiektywnych, właściwych dla danej sprawy i spójnych poszlak wynika, że został on przyjęty wyłącznie lub w znacznej mierze w celu innym niż wskazany albo w celu obejścia procedury przewidzianej w traktacie dla okoliczności danej sprawy (wyrok z dnia 31 stycznia 2019 r., Islamic Republic of Iran Shipping Lines i in./Rada, C‑225/17 P, EU:C:2019:82, pkt 115 i przytoczone tam orzecznictwo). |
32 |
W tym względzie Sąd słusznie zauważył w pkt 130 zaskarżonego wyroku, że dopóki proces legislacyjny dotyczący kwestii blokowania geograficznego nie doprowadzi do przyjęcia tekstu legislacyjnego, pozostaje on bez uszczerbku dla uprawnień przyznanych Komisji na podstawie art. 101 TFUE i rozporządzenia nr 1/2003. |
33 |
Ponadto Groupe Canal + ani nie twierdziła, ani nie wykazała przed Sądem, że Komisja nie jest uprawniona do wszczęcia dochodzenia, o którym mowa w pkt 1 zaskarżonego wyroku, przytoczonym w pkt 5 niniejszego wyroku, i do wydania w ramach tego dochodzenia, w stosownym przypadku, decyzji na podstawie art. 7 lub art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 lub że jakikolwiek akt sprzeciwia się wydaniu lub zakazuje wydania decyzji na podstawie art. 9 TFUE w sprawie przyjęcia zobowiązań zaproponowanych przez przedsiębiorstwo w celu uwzględnienia wyrażonych przez Komisję zastrzeżeń odnośnie do zgodności z art. 101 TFUE postanowień umownych, które zawierają ograniczenie możliwości dokonywania transgranicznej sprzedaży biernej usług rozpowszechniania programów telewizyjnych przez wiodących nadawców telewizji kodowanej w Unii. |
34 |
Co się tyczy aktów prawa wtórnego, na które powołują się Groupe Canal +, EFADs i UPC, nie mogą one podważyć analizy Sądu, ponieważ zostały przyjęte po wydaniu spornej decyzji. |
35 |
Z powyższych rozważań wynika, iż Sąd nie naruszył prawa, gdy uznał zasadniczo w pkt 130 zaskarżonego wyroku, że wszczynając dochodzenie wspomniane w pkt 1 zaskarżonego wyroku, o którym mowa w pkt 5 niniejszego wyroku, i wydając sporną decyzję, Komisja działała w ramach swoich kompetencji i że Groupe Canal + nie wykazała, iż instytucja ta dopuściła się nadużycia władzy. |
36 |
Jeśli chodzi o zarzut Groupe Canal + oparty na naruszeniu prawa, jakie popełnił Sąd, odrzucając w pkt 129 zaskarżonego wyroku jej argument, zgodnie z którym Komisja dopuściła się nadużycia władzy, ponieważ zobowiązania zaproponowane przez grupę Paramount nie uwzględniały wyrażonych przez Komisję we wstępnej ocenie zastrzeżeń dotyczących konkurencji, należy stwierdzić, że nawet gdyby zostało wykazane, iż zobowiązania te nie uwzględniały wspomnianych zastrzeżeń, taka okoliczność nie może świadczyć o nadużyciu władzy. |
37 |
W konsekwencji należy oddalić to zastrzeżenie, jak również zarzut pierwszy w całości. |
2. W przedmiocie zarzutu trzeciego
38 |
Zarzut trzeci składa się z dwóch części, z których pierwsza dotyczy naruszenia obowiązku uzasadnienia ze względu na to, że Sąd nie ustosunkował się do podniesionego przez Groupe Canal + zarzutu, iż Komisja nie wzięła pod uwagę kontekstu gospodarczego i prawnego, w który wpisują się istotne postanowienia, a druga na niepełnym zbadaniu okoliczności faktycznych, ponieważ Sąd uznał, że ewentualny spadek przychodów Groupe Canal + pochodzących od klientów znajdujących się we Francji mógłby zostać zrównoważony możliwością kierowania przez Groupe Canal + oferty do odbiorców w całym EOG. |
a) W przedmiocie części pierwszej
1) Argumentacja stron
39 |
Groupe Canal +, popierana przez EFADs, UPC i Republikę Francuską, twierdzi, że Sąd naruszył prawo, orzekając w pkt 39 zaskarżonego wyroku, że kontrola zgodności z prawem spornej decyzji może dotyczyć jedynie tego, czy okoliczności przedstawione w tej decyzji potwierdzają zastrzeżenia dotyczące konkurencji, następnie czy – w przypadku potwierdzenia rzeczonych zastrzeżeń – zobowiązania grupy Paramount, które staną się wiążące, będą uwzględniały te zastrzeżenia, i wreszcie czy grupa Paramount nie zaproponowała mniej uciążliwych zobowiązań, które uwzględniałyby w równie adekwatny sposób wyrażone zastrzeżenia. Sąd naruszył również prawo, uznając w pkt 62–66 zaskarżonego wyroku, że kwestia, czy zachowanie, które wzbudziło wspomniane zastrzeżenia, spełnia łączne przesłanki zastosowania art. 101 ust. 3 TFUE, nie ma związku z istotą decyzji takiej jak sporna decyzja i że w konsekwencji Sąd nie ma obowiązku orzekania w przedmiocie argumentów Groupe Canal +, jakoby istotne postanowienia miały promować tworzenie kultury i różnorodność kulturową. |
40 |
Sąd nie ustosunkował się do zarzutu opartego na tym, że Komisja nie uwzględniła francuskiego kontekstu prawnego i gospodarczego, w jaki wpisywały się istotne postanowienia i naruszył tym samym ciążący na nim obowiązek uzasadnienia. Nie umożliwił on Groupe Canal + poznania powodów, dla których Sąd nie uwzględnił jej argumentów. Sąd nie odzwierciedlił bowiem w swojej ocenie obowiązku uwzględnienia kontekstu gospodarczego i prawnego, w jaki wpisują się te postanowienia. Sąd nie uwzględnił zatem orzecznictwa Trybunału, zgodnie z którym, po pierwsze, aby ocenić, czy dane porozumienie między przedsiębiorstwami wykazuje stopień szkodliwości wystarczający do tego, aby uznać je za ograniczenie konkurencji „ze względu na cel” w rozumieniu art. 101 TFUE, należy skupić się w szczególności na kontekście gospodarczym i prawnym, w jaki się ono wpisuje, z uwzględnieniem charakteru danych towarów lub usług, jak również rzeczywistych warunków funkcjonowania i struktury rozpatrywanego rynku lub rynków, a po drugie, do Sądu należy dokonanie kontroli, czy powołane dowody stanowią wszystkie istotne dane, które należy przeanalizować przy dokonywaniu oceny złożonej sytuacji i czy uzasadniają one wysnute wnioski. |
41 |
Sąd nie przeprowadził pogłębionej analizy kontekstu prawnego i gospodarczego, w jaki wpisywały się istotne postanowienia, lecz poprzestał na stwierdzeniu w „rozstrzygający” sposób w pkt 40–42 zaskarżonego wyroku, że ze względu na ich treść, cele oraz kontekst prawny i gospodarczy postanowienia te, które prowadzą do całkowitej wyłączności terytorialnej, zmierzają do wykluczenia wszelkiej konkurencji transgranicznej, co zdaniem Sądu jest wystarczające dla uzasadnienia zastrzeżeń Komisji. |
42 |
Zdaniem Republiki Francuskiej Sąd nie określił, na czym polegają zastrzeżenia dotyczące konkurencji mogące uzasadniać wydanie decyzji na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003, i nie ustalił, czy istotne postanowienia wykazywały stopień szkodliwości wystarczający do tego, aby uznać je prima facie za ograniczenie konkurencji ze względu na cel. Ponadto cel wspierania różnorodności kulturowej jest nierozerwalnie związany z kontekstem prawnym i gospodarczym, w jaki wpisują się istotne postanowienia, i nie może być zatem wykluczony z ich badania w świetle art. 101 ust. 3 TFUE. |
43 |
Groupe Canal + utrzymuje ponadto, że opierając się w pkt 43–50 zaskarżonego wyroku na wyroku z dnia 4 października 2011 r., Football Association Premier League i in. (C‑403/08 i C‑429/08, EU:C:2011:631), aby stwierdzić, że istotne postanowienia mogły powodować po stronie Komisji zastrzeżenia ze względu na ich antykonkurencyjny cel, Sąd naruszył prawo, ponieważ wyrok ten nie dotyczy sektora produkcji filmowej. Sąd pominął zatem szczególny kontekst gospodarczy i prawny sektora produkcji filmowej, podczas gdy Trybunał orzekł w wyroku z dnia 6 października 1982 r., Coditel i in. (262/81, EU:C:1982:334, pkt 15, 16), że elementy charakteryzujące przemysł i rynek produkcji filmowej w Unii, w szczególności te dotyczące dubbingu lub wprowadzania napisów dla odbiorców mających różne formy wyrazu kulturowego, możliwości transmisji telewizyjnej oraz systemu finansowania produkcji filmowej, wskazują, iż licencja wyłączna na reprezentację nie jest w stanie sama w sobie uniemożliwić, ograniczyć lub zakłócić konkurencji. |
44 |
Komisja i BEUC podważają zasadność tych argumentów. |
2) Ocena Trybunału
45 |
Przede wszystkim w odniesieniu do argumentu Groupe Canal +, dotyczącego tego, że Sąd nie uzasadnił oddalenia jej argumentacji dotyczącej uwzględnienia kontekstu gospodarczego i prawnego, w jaki wpisują się istotne postanowienia, należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem spoczywający na Sądzie na mocy art. 36 i art. 53 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej obowiązek uzasadnienia nie nakazuje Sądowi dokonania wyjaśnienia, które podejmowałoby w sposób wyczerpujący punkt po punkcie argumentację przedstawioną przez strony sporu. Uzasadnienie to może być zatem dorozumiane, pod warunkiem że umożliwia ono zainteresowanym poznanie podstaw, na których Sąd oparł swe rozstrzygnięcie, a Trybunałowi dostarcza elementów wystarczających do dokonania kontroli w trybie odwołania (wyrok z dnia 14 września 2016 r., Trafilerie Meridionali/Komisja, C‑519/15 P, EU:C:2016:682, pkt 41). |
46 |
W tym względzie należy podnieść, że w pkt 40 zaskarżonego wyroku Sąd zasadniczo wskazał zastrzeżenia Komisji w odniesieniu do istotnych postanowień, stwierdzając, iż w motywach 37–44 spornej decyzji wyjaśniła ona, że porozumienia prowadzące do całkowitej wyłączności terytorialnej prowadziłyby do ponownych podziałów rynków krajowych i pozostawałyby w sprzeczności z traktatowym celem ustanowienia jednolitego rynku i że takie postanowienia umowne uznaje się zatem za zmierzające do ograniczenia konkurencji, chyba że inne okoliczności wynikające z ich kontekstu gospodarczego i prawnego pozwalają stwierdzić, że jest mało prawdopodobne, by postanowienia te miały doprowadzić do takiego skutku. |
47 |
W pkt 41 zaskarżonego wyroku Sąd zwięźle przedstawił motywy 46–49 zaskarżonej decyzji, z których wynika, że Komisja uznała, iż z uwagi na ich treść, cele oraz kontekst gospodarczy i prawny istotne postanowienia zmierzają do wykluczenia wszelkiej konkurencji transgranicznej i zapewnienia całkowitej ochrony terytorialnej nadawcom będącym kontrahentami grupy Paramount. |
48 |
O ile prawdą jest, że Sąd natychmiast stwierdził, kontynuując myśl z pkt 41 zaskarżonego wyroku, że te rozważania Komisji są zasadne, o tyle z uważnej lektury całego uzasadnienia tego wyroku wynika, iż wbrew temu, co twierdzi Groupe Canal +, postępując w ten sposób, Sąd nie sformułował „rozstrzygającego” wniosku bez przeprowadzenia pogłębionej analizy argumentów, lecz przedstawił wynik swojego badania, a następnie w pkt 43–73 wspomnianego wyroku przedstawił tok rozumowania, który doprowadził go do tego wyniku, w tym powody, dla jakich istotne postanowienia mogły jego zdaniem powodować po stronie Komisji zastrzeżenia w świetle art. 101 ust. 1 TFUE. |
49 |
Ponadto z pkt 51–58 zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd wyraźnie zbadał argumenty Groupe Canal +, Republiki Francuskiej, EFADs, UPC i C More Entertainment dotyczące zgodności z prawem istotnych postanowień w świetle art. 101 ust. 1 TFUE ze względu na kontekst gospodarczy i prawny, w jaki wpisują się te postanowienia, nie wspominając o argumentach tych stron, opartych na tym, że skutkiem owych postanowień było sprzyjanie różnorodności kulturowej bez naruszenia konkurencji, które to argumenty Sąd zbadał w pkt 59–72 tego wyroku. |
50 |
W konsekwencji należy stwierdzić, że uzasadnienie zawarte w pkt 40–73 zaskarżonego wyroku umożliwia zainteresowanym, w szczególności Groupe Canal +, poznanie podstaw, na których Sąd oparł swe rozstrzygnięcie, a Trybunałowi dostarcza elementów wystarczających do dokonania kontroli w ramach niniejszego odwołania. Sąd nie uchybił zatem ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia, gdy odrzucił argumentację Groupe Canal + dotyczącą kontekstu gospodarczego i prawnego, w jaki wpisują się istotne postanowienia. |
51 |
Następnie w zakresie, w jakim Groupe Canal + zarzuca Sądowi, że naruszył on prawo w pkt 43–50 wspomnianego wyroku, opierając się na wyroku z dnia 4 października 2011 r., Football Association Premier League i in. (C‑403/08 i C‑429/08, EU:C:2011:631), aby dojść do wniosku, że istotne postanowienia mogły powodować po stronie Komisji zastrzeżenia ze względu na ich antykonkurencyjny cel, należy zauważyć, że chociaż sprawa leżąca u podstaw tego wyroku nie odnosiła się wprawdzie do sektora produkcji filmowej, to jednak z pkt 134, 141 i 142 tego wyroku wynika, iż sprawa ta dotyczyła sytuacji podobnej pod względem handlowym i konkurencyjnym do sytuacji w niniejszym przypadku, w której wyłączne umowy licencyjne zawarte między podmiotem praw własności intelektualnej a organizacjami nadawczymi zawierały dodatkowe obowiązki mające na celu zapewnienie przestrzegania terytorialnych ograniczeń wykorzystywania tych licencji, w szczególności nałożony na te organizacje obowiązek podjęcia działań uniemożliwiających dostęp do objętych ochroną przedmiotów na zewnątrz terytorium, którego dotyczy dana umowa licencyjna. |
52 |
Ponadto nie ma sprzeczności między tym wyrokiem a wyrokiem z dnia 6 października 1982 r., Coditel i in. (262/81, EU:C:1982:334), który dotyczy sektora produkcji filmowej. Zamiast poparcia dla argumentu Groupe Canal +, zgodnie z którym postanowienia umowne takie jak istotne postanowienia można uznać za obowiązujące bez żadnych zastrzeżeń, ponieważ stanowią podstawowy element systemu finansowania kinematografii, w pkt 15 i 16 wyroku z dnia 6 października 1982 r., Coditel i in. (262/81, EU:C:1982:334), do których odnosi się Groupe Canal +, wskazano bowiem jedynie, że licencja wyłączna na reprezentację przyznana przez podmiot praw autorskich do filmu nie ma sama w sobie na celu uniemożliwienia, ograniczenia lub zakłócenia konkurencji. Ponadto Trybunał wyraźnie uwzględnił w pkt 17 tego wyroku, że wykonywanie prawa autorskiego do filmu i wynikające z prawa autorskiego prawo do prezentacji filmu może zakłócić konkurencję na rynku produkcji filmowej. |
53 |
Tymczasem w przeciwieństwie do sprawy, w której zapadł wspomniany wyrok, sprawa, w której zapadł wyrok z dnia 4 października 2011 r., Football Association Premier League i in. (C‑403/08 i C‑429/08, EU:C:2011:631), dotyczyła właśnie dodatkowych obowiązków mających na celu zapewnienie przestrzegania terytorialnych ograniczeń korzystania z licencji udzielanych przez podmiot prawa własności intelektualnej. |
54 |
W tych okolicznościach należy stwierdzić, że Sąd nie naruszył prawa, gdy uznał w pkt 46–50 zaskarżonego wyroku, powołując się na wyrok z dnia 4 października 2011 r., Football Association Premier League i in. (C‑403/08 i C‑429/08, EU:C:2011:631), że z orzecznictwa Trybunału wynika, iż postanowienia umów licencyjnych przewidujące wzajemne zobowiązania mające na celu wyeliminowanie transgranicznego świadczenia usług nadawania treści audiowizualnej będących przedmiotem odnoszących się do nich porozumień oraz przyznające w ten sposób całkowitą ochronę każdemu nadawcy mogą, ze względu zarówno na realizowane cele, jak i na kontekst gospodarczy i prawny, w jaki się wpisują, zostać uznane za porozumienia mające na celu ograniczenie konkurencji w rozumieniu art. 101 ust. 1 TFUE i że ponieważ istotne postanowienia zawierały takie zobowiązania, to postanowienia te mogły, bez uszczerbku dla wydania ewentualnej późniejszej decyzji stwierdzającej ostatecznie w następstwie kompletnego badania naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE lub brak naruszenia tego postanowienia, powodować po stronie Komisji zastrzeżenia dotyczące konkurencji w niniejszej sprawie. |
55 |
Wreszcie należy również oddalić argument Groupe Canal + oparty na naruszeniu prawa, jakiego miał dopuścić się Sąd poprzez uznanie zasadniczo w pkt 39 i 62–66 zaskarżonego wyroku, że kwestia, czy zachowanie, które wzbudziło po stronie Komisji zastrzeżenia dotyczące konkurencji, spełnia przesłanki zastosowania art. 101 ust. 3 TFUE, nie ma związku z samym charakterem decyzji wydanej na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 i że w konsekwencji w ramach kontroli zgodności z prawem takiej decyzji nie spoczywał na Sądzie obowiązek orzekania w przedmiocie argumentów dotyczących stosowania tego postanowienia traktatu FUE. |
56 |
Jak bowiem słusznie zauważył Sąd w pkt 62 zaskarżonego wyroku, art. 101 ust. 3 TFUE znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy uprzednio stwierdzono naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 7 lutego 2013 r., Slovenská sporiteľňa, C‑68/12, EU:C:2013:71, pkt 30). |
57 |
Tymczasem ponieważ Komisja jest zwolniona z obowiązku dokonywania kwalifikacji i stwierdzania naruszenia przy wydawaniu decyzji na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 (wyrok z dnia 29 czerwca 2010 r., Komisja/Alrosa, C‑441/07 P, EU:C:2010:377, pkt 40), nie może ona w ramach takiej decyzji być zobowiązana do dokonania ostatecznej oceny, czy porozumienie, decyzja lub uzgodniona praktyka spełniają warunki określone w art. 101 ust. 3 TFUE. |
58 |
Ponadto, jak słusznie wskazał Sąd w pkt 62 zaskarżonego wyroku, zastosowanie art. 101 ust. 3 TFUE polega na ustaleniu sprzyjających konkurencji skutków porozumienia naruszającego art. 101 ust. 1 TFUE i zbadaniu, czy te skutki sprzyjające konkurencji przeważają nad skutkami antykonkurencyjnymi. |
59 |
Otóż z art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 wynika, że decyzje, które Komisja wydaje na podstawie tego przepisu, opierają się na wstępnej ocenie antykonkurencyjnego charakteru rozpatrywanego zachowania. Dlatego też, ze względu na to, że taka decyzja nie zawiera pogłębionej i pełnej oceny wszystkich antykonkurencyjnych skutków tego zachowania, Komisja nie może porównać tych powołanych przed nią skutków i skutków sprzyjających konkurencji, o ile zostaną one wykazane. |
60 |
Z powyższego wynika, że Sąd nie naruszył prawa, gdy orzekł w pkt 62 zaskarżonego wyroku, iż kwestia, czy zachowanie, które wzbudziło po stronie Komisji zastrzeżenia dotyczące konkurencji, spełnia przesłanki zastosowania art. 101 ust. 3 TFUE, nie ma związku z samym charakterem decyzji wydanej na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003. |
61 |
Jeśli chodzi o okoliczność, że Komisja wypowiedziała się wstępnie w motywach 50–52 spornej decyzji w przedmiocie zastosowania art. 101 ust. 3 TFUE w niniejszym przypadku, należy zauważyć, iż motywy te stanowiły część uzasadnienia wstępnej oceny dokonanej przez Komisję w odniesieniu do istotnych postanowień i nie zawierały żadnej ostatecznej oceny odnośnie do tej kwestii, lecz miały na celu jedynie wskazanie, że Komisja uwzględniła w tej ocenie argumenty, które grupa Paramount przedstawiła już we wspomnianej kwestii przed wysłaniem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. |
62 |
W tych okolicznościach część pierwszą zarzutu trzeciego należy oddalić jako bezzasadną. |
b) W przedmiocie części drugiej
1) Argumentacja stron
63 |
Groupe Canal +, popierana przez EFADs, UPC i Republikę Francuską, twierdzi, że poprzez stwierdzenie w pkt 57 i 69 zaskarżonego wyroku, iż ewentualny spadek przychodów Groupe Canal + pochodzących od klientów znajdujących się we Francji może zostać zrównoważony faktem, iż Groupe Canal + korzysta odtąd ze swobody kierowania swej oferty do odbiorców w całym EOG, a nie wyłącznie we Francji, Sąd nie uwzględnił specyfiki sektora produkcji filmowej i nie zbadał wszystkich przedstawionych mu okoliczności faktycznych. Sąd nie wziął w szczególności pod uwagę sporządzonego przez firmy prawnicze Oxera i O & O w maju 2016 r. i przedstawionego przez Groupe Canal + badania, zatytułowanego „The impact of cross-border [access] to audiovisual content on EU consumers” [„Wpływ [dostępu] transgranicznego do treści audiowizualnych na konsumentów w UE”], z którego wynika, że wyłączność terytorialna jest niezbędna do finansowania kinematografii europejskiej ze względu na różnorodność wrażliwości kulturowej w Unii, że wartość filmów europejskich różni się w poszczególnych państwach członkowskich czy też w poszczególnych obszarach językowych, że produkcja na poziomie europejskim jest finansowana głównie przez nadawców na podstawie systemu całkowitej ochrony terytorialnej. Spadek przychodów nie może zostać wyrównany, ponieważ Groupe Canal + nie może już uwydatnić wyłączności dystrybucji niektórych treści, a konsumenci znajdujący się we Francji wybierają przede wszystkim zawarcie umowy z podmiotami, które nadają atrakcyjne treści najczęściej w języku angielskim. Koszt licencji wieloterytorialnej jest znacznie wyższy niż koszt licencji krajowej, co sprawia, że ta pierwsza licencja jest niedostępna dla dystrybutorów. Koszt pozyskania nowych abonentów znajdujących się poza tradycyjnym terytorium dystrybutora prowadzi do drastycznego ograniczenia jego swobody wyboru pod względem produkcji. W każdym razie ograniczenia geograficzne, które są nieodłącznie związane z licencjami nabytymi przez Groupe Canal +, nie pozwalają tej spółce na swobodne kierowanie swojej oferty do odbiorców znajdujących się w całej Unii. |
64 |
Komisja i BEUC podważają zasadność tych argumentów. |
2) Ocena Trybunału
65 |
Na wstępie należy zaznaczyć, że w zakresie, w jakim argumenty przedstawione w ramach części drugiej zarzutu trzeciego mają na celu zakwestionowanie rozważań zawartych w pkt 69 zaskarżonego wyroku, argumenty te należy oddalić jako bezskuteczne. |
66 |
Z użycia w pkt 67 zaskarżonego wyroku wyrażenia „w każdym razie”, a w pkt 72 tego wyroku wyrażenia „nawet jeśli należałoby uznać, że Komisja miała obowiązek zbadać możliwość zastosowania art. 101 ust. 3 TFUE”, wynika bowiem, iż dokonana przez Sąd w pkt 67–72 wspomnianego wyroku ocena została przeprowadzona tytułem uzupełnienia, na wypadek gdyby należało uznać, że Komisja miała obowiązek zbadania możliwości zastosowania art. 101 ust. 3 TFUE. |
67 |
Tymczasem ponieważ Sąd, jak wynika z badania części pierwszej zarzutu trzeciego odwołania, słusznie orzekł, że w ramach postępowania, które doprowadziło do wydania spornej decyzji, Komisja nie była zobowiązana do dokonania oceny, czy przesłanki z art. 101 ust. 3 TFUE zostały spełnione, zastrzeżenia skierowane przeciwko pkt 69 zaskarżonego wyroku, nawet gdyby były zasadne, nie mogą w żadnym razie prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku. |
68 |
W zakresie, w jakim argumenty przedstawione w ramach części drugiej zarzutu trzeciego odnoszą się do rozważań zawartych w pkt 57 zaskarżonego wyroku, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 256 TFUE i art. 58 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odwołanie ogranicza się do kwestii prawnych. Tym samym jedynie Sąd jest właściwy do dokonywania, po pierwsze, ustaleń faktycznych, a po drugie, oceny tych okoliczności faktycznych. Jedynie w sytuacji gdy nieprawidłowość dokonanych przez Sąd ustaleń owych okoliczności faktycznych wynika z akt sprawy, które zostały mu przedłożone, lub w wypadku przeinaczenia dowodów zebranych na poparcie tych samych okoliczności faktycznych, to ustalenie i ocena tych dowodów stanowią kwestie prawne poddane kontroli Trybunału w ramach odwołania (postanowienie z dnia 19 grudnia 2019 r., OPS Újpest/Komisja, C‑741/18 P, niepublikowane, EU:C:2019:1104, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo). |
69 |
Tymczasem te argumenty Groupe Canal + ograniczają się do podważenia dokonanej przez Sąd oceny okoliczności faktycznych, zgodnie z którą możliwy spadek dochodów strony skarżącej generowanych przez klientów spoza Francji może zostać zrównoważony faktem, że dzięki realizacji zobowiązań uznanych za wiążące na podstawie spornej decyzji Groupe Canal + korzysta obecnie ze swobody świadczenia usług na rzecz klientów w całym EOG, a nie tylko we Francji, bez powołania się na przeinaczenie zakresu tych zobowiązań. |
70 |
W związku z tym wspomniane argumenty Groupe Canal + są niedopuszczalne. |
71 |
W świetle powyższych rozważań część drugą zarzutu trzeciego należy częściowo oddalić jako pozbawioną znaczenia dla sprawy a w pozostałej części – odrzucić jako niedopuszczalną. |
72 |
W związku z powyższym zarzut trzeci należy oddalić. |
3. W przedmiocie zarzutu drugiego
a) Argumentacja stron
73 |
Groupe Canal + zauważa, że aby stwierdzić w pkt 72 zaskarżonego wyroku, iż dokonana przez Komisję ocena wstępna prowadząca do wniosku, że przesłanki art. 101 ust. 3 TFUE nie zostały spełnione, nie jest błędna, Sąd uznał w pkt 67 tego wyroku, że istotne postanowienia nakładały ograniczenia wykraczające poza to, co jest konieczne do produkcji i dystrybucji utworów audiowizualnych wymagającej ochrony praw własności intelektualnej, a w pkt 70 wspomnianego wyroku – że te postanowienia eliminowały wszelką konkurencję w odniesieniu do filmów amerykańskich. Tymczasem żadna z tych uwag nie była poddana dyskusji przez strony w ramach postępowania przed Sądem. Sąd naruszył zatem zasadę kontradyktoryjności. |
74 |
Komisja kwestionuje zasadność argumentacji Groupe Canal +. Komisja i BEUC uważają, że zarzut drugi jest w każdym wypadku pozbawiony znaczenia dla sprawy ze względu na to, iż dotyczy uzupełniającej podstawy uzasadnienia zaskarżonego wyroku. BEUC uważa przede wszystkim, że zarzut ten jest niedopuszczalny, ponieważ jest on oczywiście nieprecyzyjny. |
b) Ocena Trybunału
75 |
Zarzut drugi dotyczy pkt 67, 70 i 72 zaskarżonego wyroku, które odnoszą się do kwestii zastosowania w niniejszej sprawie art. 101 ust. 3 TFUE. |
76 |
W tym względzie, bez potrzeby badania, czy – jak utrzymuje BEUC – zarzut ten należy uznać za niedopuszczalny, z powodów przedstawionych w pkt 66 i 67 niniejszego wyroku należy uznać, że wspomniany zarzut jest bezskuteczny. |
77 |
Z powyższego wynika, że zarzut drugi należy oddalić. |
4. W przedmiocie zarzutu czwartego
78 |
Zarzut czwarty składa się z dwóch części, z których pierwsza dotyczy naruszenia zasady proporcjonalności i przestrzegania uprawnień osób trzecich, którego miał dopuścić się Sąd poprzez uznanie, że Komisja nie była zobowiązana do przeprowadzenia analizy każdego z rozpatrywanych rynków krajowych z osobna, a druga – naruszenia pkt 128 najlepszych praktyk oraz wynikających z umowy uprawnień osób trzecich, czego miał dopuścić się Sąd poprzez uznanie, że sporna decyzja nie ma wpływu na możliwość wystąpienia przez Groupe Canal + do sądu krajowego w celu dochodzenia jej uprawnień wynikających z umowy. |
a) W przedmiocie części pierwszej
1) Argumentacja stron
79 |
Groupe Canal +, popierana przez UPC i Republikę Francuską, zauważa zasadniczo, że przyjmując zobowiązania grupy Paramount dotyczące wszystkich umów zawartych z nadawcami z EOG, podczas gdy wstępna ocena dokonana przez Komisję i wyrażone przez tę instytucję zastrzeżenia dotyczące konkurencji odnosiły się jedynie do praw wyłącznych przyznanych grupie Sky w Zjednoczonym Królestwie i w Irlandii, Komisja przeprowadziła rozumowanie „przez ekstrapolację”, uchylając się od obowiązku zbadania innych rynków krajowych, i z tego powodu nie uwzględniła specyfiki innych rynków, w szczególności rynku francuskiego, który ma tę szczególną cechę, że finansowanie twórczości audiowizualnej jest realizowane głównie przez nadawców, w tym przez Groupe Canal +. Uznając w pkt 118 zaskarżonego wyroku stanowisko Komisji za zgodne z prawem, Sąd naruszył zasadę proporcjonalności i uprawnienia osób trzecich, co jest sprzeczne z wyrokiem z dnia 29 czerwca 2010 r., Komisja/Alrosa (C‑441/07 P, EU:C:2010:377, pkt 41). |
80 |
Komisja, wspierana przez BEUC, kwestionuje zasadność tego zarzutu. |
2) Ocena Trybunału
81 |
W niniejszej sprawie zostało ustalone, że wstępna ocena dokonana przez Komisję dotyczyła jedynie niektórych postanowień umów licencyjnych zawartych przez grupę Paramount z grupą Sky, na podstawie których grupa Paramount udzieliła grupie Sky licencji wyłącznych na terytorium Zjednoczonego Królestwa i Irlandii. Z pkt 3 zaskarżonego wyroku wynika bowiem, że Komisja skoncentrowała swoje dochodzenie na dwóch powiązanych ze sobą postanowieniach tych umów. Pierwsze z postanowień miało na celu zakazanie grupie Sky pozytywnych odpowiedzi na spontaniczne zainteresowanie odbiorców zamieszkujących na terytorium EOG, lecz poza obszarem Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, zawarciem umów na świadczenie usług rozpowszechniania programów telewizyjnych lub ograniczenie jej swobody w tym zakresie. Drugie z tych postanowień wymagało od grupy Paramount, by w ramach umów zawieranych przez nią z nadawcami z siedzibą w EOG, ale poza obszarem Zjednoczonego Królestwa, zakazywała tym ostatnim pozytywnych odpowiedzi na spontaniczne zainteresowanie konsumentów zamieszkałych na terytorium Zjednoczonego Królestwa lub Irlandii zawarciem umów na świadczenie usług rozpowszechniania programów telewizyjnych lub ograniczała swobodę nadawców w tym zakresie. |
82 |
Ponadto w szczególności z pkt 8–10 zaskarżonego wyroku wynika, że zobowiązania grupy Paramount, które stały się wiążące na mocy spornej decyzji, dotyczyły również podobnych postanowień zawartych w umowach licencyjnych, które grupa Paramount zawarła lub mogła zawrzeć z innymi nadawcami telewizyjnymi z siedzibą w EOG. |
83 |
Sąd stwierdził w pkt 40 i 41 zaskarżonego wyroku, że zastrzeżenia Komisji w odniesieniu do istotnych postanowień dotyczą faktu, iż postanowienia te prowadzą do całkowitej wyłączności terytorialnej, prowadząc tym samym do ponownych podziałów rynków krajowych i pozostając w sprzeczności z traktatowym celem ustanowienia jednolitego rynku. |
84 |
Jak słusznie przypomniał Sąd w pkt 46 zaskarżonego wyroku, zgodnie z orzecznictwem Trybunału porozumienie prowadzące do przywrócenia barier na rynkach krajowych może pozostawać w sprzeczności z traktatowym celem integracji tych rynków poprzez ustanowienie jednolitego rynku. W związku z tym umowy mające na celu podział rynków według granic państwowych lub utrudnienie wzajemnej penetracji rynków krajowych można uznać, biorąc pod uwagę zarówno cele, do których osiągnięcia zmierzają, jak i kontekst gospodarczy i prawny, w jaki się wpisują, za porozumienia mające na celu ograniczenie konkurencji w rozumieniu art. 101 ust. 1 TFUE. |
85 |
Porozumienia takie mogą bowiem zagrozić prawidłowemu funkcjonowaniu jednolitego rynku, naruszając w ten sposób jeden z głównych celów Unii, niezależnie od sytuacji zaistniałej na rynkach krajowych. |
86 |
W związku z tym Sąd słusznie uznał w pkt 118 zaskarżonego wyroku, że istotne postanowienia, w zakresie, w jakim mają na celu podział rynków krajowych w obrębie EOG, przy czym ich kontekst gospodarczy i prawny nie pozwala stwierdzić, że nie mogą one zagrażać konkurencji, mogły skutecznie, w kontekście stosowania art. 9 rozporządzenia nr 1/2003, powodować zastrzeżenia Komisji dotyczące konkurencji odnoszące się do całego tego obszaru geograficznego, mimo że Komisja nie przeprowadziła analizy każdego z rozpatrywanych rynków krajowych z osobna. |
87 |
Wynika stąd, że pierwszą część zarzutu czwartego należy oddalić jako bezzasadną. |
b) W przedmiocie części drugiej
1) Argumentacja stron
88 |
Groupe Canal + podnosi, że uznając w pkt 104 zaskarżonego wyroku, iż sporna decyzja nie stanowi ingerencji w jej swobodę umów, ponieważ mogła ona dochodzić przed sądem krajowym stwierdzenia zgodności istotnych postanowień z art. 101 ust. 1 TFUE i wyciągnięcia wobec grupy Paramount konsekwencji przewidzianych w prawie krajowym, Sąd naruszył wynikającą z art. 9 rozporządzenia nr 1/2003, z pkt 128 najlepszych praktyk i z przypisu 76 do najlepszych praktyk zasadę, zgodnie z którą celem ani skutkiem decyzji wydanej na podstawie tego art. 9 nie może być uczynienie zobowiązań wiążącymi podmioty, które ich nie zaproponowały i do nich nie przystąpiły. |
89 |
Ponadto wskazując w pkt 103 zaskarżonego wyroku, że w przypadku gdyby sąd krajowy zobowiązał grupę Paramount do naruszenia jej zobowiązań, do Komisji należałoby wznowienie dochodzenia, Sąd wyraźnie uznał, iż realizacja tych zobowiązań zależy od woli Groupe Canal +, bez wyciągania z tego wniosku wszelkich konsekwencji prawnych. |
90 |
Groupe Canal +, popierana przez Republikę Francuską, utrzymuje zasadniczo, że uznawszy w pkt 100 zaskarżonego wyroku, iż sporna decyzja może co najwyżej wpłynąć na rozstrzygnięcie sądu krajowego jedynie w zakresie, w jakim zawiera ona ocenę wstępną, Sąd poważnie naruszył uprawnienia osób trzecich, w niniejszym przypadku przysługujące Groupe Canal +. Decyzja ta pozbawia bowiem Groupe Canal + swobody umów, gdyż w rzeczywistości nie może ona doprowadzić do tego, by sąd krajowy zaprzeczył Komisji i uznał ważność spornych postanowień. W tym względzie z wyroku z dnia 23 listopada 2017 r., Gasorba i in. (C‑547/16, EU:C:2017:891, pkt 28, 29) wynika według nich, że sądy krajowe nie mogą pominąć decyzji wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 i że mają one obowiązek uwzględnienia dokonanych przez Komisję wstępnych ocen i uznania ich za przesłankę, a nawet uprawdopodobnienie antykonkurencyjnego charakteru danego porozumienia. Swoboda tych sądów byłaby zachowana jedynie w przypadku, gdy postanowią one kontynuować dochodzenia w przedmiocie zgodności danych porozumień z prawem konkurencji. |
91 |
Republika Francuska dodaje, że wpływ decyzji wydanej na podstawie art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 na ocenę dokonaną przez sąd krajowy jest wzmacniany wraz z zobowiązaniami wynegocjowanymi z innymi przedsiębiorstwami z danego sektora, w związku z czym kolejne zobowiązania mogą stanowić normę, od której trudno jest odstąpić sądowi krajowemu. Ponadto okoliczność, że w przypadku gdyby sąd krajowy uznał, iż dane porozumienie nie narusza art. 101 ust. 1 TFUE, Komisja musiałaby wznowić dochodzenie zgodnie z art. 9 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1/2003, mogłaby zniechęcić sąd krajowy do zakwestionowania wstępnej oceny dokonanej przez Komisję. |
92 |
Komisja, popierana przez BEUC, uważa ponadto, że Sąd słusznie orzekł w pkt 83–108 zaskarżonego wyroku, iż realizacja zobowiązań grupy Paramount nie zależy od woli osób trzecich, w tym od Groupe Canal +. Oferując te zobowiązania, grupa Paramount skorzystała bowiem z przysługującej jej swobody umów, aby nie realizować już określonych postanowień umownych lub nie być już nimi związaną, a decyzja ta nie była uzależniona od woli osób trzecich. Ponadto przyjęcie przez Komisję wspomnianych zobowiązań nie pozbawiłoby Groupe Canal + możliwości wystąpienia do sądu krajowego w celu ochrony jej uprawnień w ramach jej stosunków umownych z grupą Paramount. Jeżeli sąd krajowy uzna, że istotne postanowienia nie naruszają art. 101 ust. 1 TFUE lub że spełniają one przesłanki określone w ust. 3 tego artykułu, jego zadaniem będzie ocena, czy wynik postępowania przed nim może doprowadzić grupę Paramount do naruszenia zobowiązań, które stały się wiążące na podstawie spornej decyzji. Aby uniknąć sytuacji, w której wynik tego postępowania mógłby doprowadzić do naruszenia wspomnianych zobowiązań przez grupę Paramount, sąd krajowy może odmówić nakazania wykonania istotnych postanowień, jednocześnie nakazując grupie Paramount, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi, zastępcze wykonanie zobowiązania poprzez zapłatę odszkodowania. Sąd rozważył takie rozwiązanie w pkt 103 zaskarżonego wyroku. |
93 |
Ponadto zdaniem Komisji Sąd słusznie uznał w pkt 102 zaskarżonego wyroku, iż Groupe Canal + może uzyskać od sądu krajowego orzeczenie stojące w sprzeczności z decyzją Komisji i uznające zgodność z prawem istotnych postanowień umownych. Z pkt 29 wyroku z dnia 23 listopada 2017 r., Gasorba i in. (C‑547/16, EU:C:2017:891) miałoby wynikać, że sąd krajowy powinien jedynie uwzględnić dokonaną przez Komisję wstępną ocenę wyrażoną w spornej decyzji i uznać ją za przesłankę, a nawet uprawdopodobnienie antykonkurencyjnego charakteru istotnych postanowień. |
2) Ocena Trybunału
94 |
W ramach badania części drugiej zarzutu trzeciego podniesionego w pierwszej instancji, opartej na naruszeniu, z naruszeniem zasady proporcjonalności, wynikających z umowy uprawnień osób trzecich, takich jak Groupe Canal +, Sąd uznał zasadniczo w pkt 89 i 90 zaskarżonego wyroku, że decyzja wydana na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 jest wiążąca jedynie dla przedsiębiorstw, które zaproponowały „zobowiązanie” w rozumieniu tego przepisu, i jej celem lub skutkiem nie może być uczynienie takiego zobowiązania wiążącym dla tych podmiotów gospodarczych, które go nie zaproponowały i do niego nie przystąpiły. |
95 |
W pkt 91 i 92 zaskarżonego wyroku Sąd uznał w szczególności, że w sytuacji gdy zobowiązanie polega na odstąpieniu od stosowania postanowień umownych przyznających uprawnienia osobom trzecim, przyznanie Komisji uprawnień do uczynienia go wiążącym w stosunku do osób trzecich takich jak Groupe Canal +, które go nie zaproponowały i których nie dotyczyło postępowanie wszczęte przez Komisję, stanowiłoby ingerencję w swobodę umów danego podmiotu gospodarczego, wykraczającą poza art. 9 rozporządzenia nr 1/2003. |
96 |
Sąd zbadał następnie, czy w świetle jej treści oraz kontekstu prawnego, w jakim została ona przyjęta, celem lub skutkiem spornej decyzji jest zaproponowane przez grupę Paramount zobowiązanie zbliżone, z naruszeniem wspomnianego art. 9, do zobowiązania, jakie zaproponowała Groupe Canal +. W tym względzie zauważył on, po pierwsze, w pkt 94 zaskarżonego wyroku, że z decyzji tej nie wynika, by nakładała ona jakiekolwiek zobowiązania na kontrahentów grupy Paramount takich jak Groupe Canal +. |
97 |
Po drugie, Sąd uznał w pkt 95 zaskarżonego wyroku z jednej strony, że dla grupy Paramount fakt przyjęcia ogólnego zobowiązania niedochodzenia na drodze sądowej realizacji zobowiązań nadawców w zakresie biernej sprzedaży praw do rozpowszechniania programów telewizyjnych poza obszarem podlegającym wyłączności, takim jak przewidziany w pkt 2.2 lit. a) załącznika do spornej decyzji, oznacza automatycznie, że grupa Paramount nie przestrzega ciążącego na niej obowiązku zakazania takiej sprzedaży, jak to zostało przewidziane w pkt 2.2 lit. b) tego załącznika, a z drugiej strony, że zobowiązanie to pociąga za sobą z kolei automatycznie podważenie uprawnień umownych nadawców będących kontrahentami grupy Paramount, polegających na tym, że grupa Paramount zapewnia każdemu z nadawców całkowitą wyłączność terytorialną w odniesieniu do każdej umowy licencyjnej dotyczącej produkcji telewizji kodowanej. |
98 |
W pkt 96 zaskarżonego wyroku Sąd uznał, że pytaniem, jakie pojawia się w tym kontekście, jest kwestia, czy skutek ten powoduje sama sporna decyzja, w którym to przypadku chodziłoby o skutek nieodwracalny względem osoby trzeciej, która ani nie zaproponowała przyjęcia zobowiązania, które stało się wiążące, ani zobowiązania takiego nie zawarła, czy też oświadczenie grupy Paramount, że nie będzie się już wywiązywać z istotnych postanowień, jest co do zasady krokiem, który podejmuje ona na własne ryzyko, i nie narusza w żaden sposób prawa jej kontrahentów do dochodzenia przed sądem krajowym realizacji omawianych postanowień umownych. |
99 |
Ponadto Sąd uznał w szczególności w pkt 100 i 102 zaskarżonego wyroku, że w ramach wniesionej przez przedsiębiorstwo skargi zmierzającej do zapewnienia realizacji jego uprawnień wynikających z umowy, które zostały naruszone zobowiązaniami uznanymi przez Komisję za wiążące na mocy decyzji wydanej na podstawie art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, sąd krajowy może dojść do wniosków częściowo lub zupełnie odmiennych od zawartej w tej decyzji wstępnej oceny dokonanej przez Komisję w świetle prawa konkurencji i uznać, że postanowienia będące przedmiotem zobowiązań nie naruszają art. 101 ust. 1 TFUE. |
100 |
Ponadto w pkt 103 zaskarżonego wyroku Sąd uznał zasadniczo, że sądy krajowe są uprawnione do wydania orzeczenia, które może spowodować naruszenie przez grupę Paramount zobowiązań uznanych za wiążące na podstawie spornej decyzji. |
101 |
Sąd w pkt 104 tego wyroku wywiódł z tych rozważań, że sporna decyzja nie narusza możliwości dochodzenia przez Groupe Canal + przed sądem krajowym stwierdzenia zgodności istotnych postanowień z art. 101 ust. 1 TFUE i wyciągnięcia wobec grupy Paramount konsekwencji przewidzianych w prawie krajowym. |
102 |
Sąd stwierdził w pkt 106 wspomnianego wyroku, że wydając zaskarżoną decyzję Komisja, działała w granicach uprawnień przyznanych jej w art. 9 rozporządzenia nr 1/2003, chroniąc cel realizowany tym przepisem – inspirowany względami ekonomii procesowej i efektywności, bez uszczerbku dla uprawnień wynikających z umowy lub uprawnień procesowych Groupe Canal + w sposób, który wykraczałby poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu. |
103 |
Groupe Canal + zarzuca zasadniczo Sądowi, że naruszył on zasadę proporcjonalności poprzez zmniejszenie znaczenia skutków spornych zobowiązań podjętych przez grupę Paramount, które stały się wiążące na podstawie spornej decyzji, w odniesieniu do wynikających z umowy uprawnień Groupe Canal +, podnosząc, że Sąd oparł się na błędnym założeniu co do skutecznego, w tym kontekście, charakteru powództwa wniesionego do sądu krajowego na podstawie takich uprawnień. |
104 |
W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada proporcjonalności wymaga, aby akty prawne instytucji Unii były odpowiednie do realizacji zgodnych z prawem celów zamierzonych przez dane uregulowanie i nie wykraczały poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów (wyrok z dnia 11 grudnia 2018 r., Weiss i in., C‑493/17, EU:C:2018:1000, pkt 72 i przytoczone tam orzecznictwo). |
105 |
Urzeczywistnianie przez Komisję zasady proporcjonalności w kontekście art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 ogranicza się do dokonania weryfikacji, czy rozpatrywane zobowiązania uwzględniają zastrzeżenia, o których instytucja ta poinformowała zainteresowane przedsiębiorstwa i czy przedsiębiorstwa te nie zaproponowały zobowiązań mniej dotkliwych, które uwzględniałyby wskazane zastrzeżenia w równie adekwatny sposób. Przy dokonywaniu takiej weryfikacji Komisja powinna jednak wziąć pod uwagę interesy osób trzecich (wyrok z dnia 29 czerwca 2010 r., Komisja/Alrosa, C‑441/07 P, EU:C:2010:377, pkt 41). |
106 |
Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 123 opinii, w przypadku gdy Komisja weryfikuje zobowiązania nie pod kątem możliwości uwzględnienia za ich pomocą zastrzeżeń dotyczących konkurencji, lecz w odniesieniu do wpływu na interesy osób trzecich, zasada proporcjonalności wymaga, aby uprawnienia, które przysługują tym osobom i które mają znaczenie w świetle prawa pierwotnego Unii, nie zostały pozbawione treści. |
107 |
W tym kontekście w pkt 91 i 92 zaskarżonego wyroku Sąd słusznie orzekł zasadniczo, że uznanie przez Komisję za wiążące zobowiązania podmiotu gospodarczego polegającego na odstąpieniu od stosowania niektórych postanowień umownych wobec jego kontrahenta, takiego jak Groupe Canal +, który tego zobowiązania nie zaproponował i którego nie dotyczyło postępowanie w przedmiocie tego zobowiązania, oraz w sytuacji gdy zgodnie z pkt 128 najlepszych praktyk nie został przedstawiony żaden dowód jego zgody na zobowiązanie stanowiłoby ingerencję w swobodę umów tego kontrahenta, wykraczającą poza art. 9 rozporządzenia nr 1/2003. Zauważywszy następnie w pkt 94 zaskarżonego wyroku, że ze spornej decyzji, wydanej na podstawie wspomnianego art. 9, nie wynika, by nakładała ona bezpośrednio jakiekolwiek zobowiązanie na Groupe Canal +, Sąd zaznaczył jednak w pkt 95 tego wyroku, również słusznie, że zobowiązania grupy Paramount, które stały się wiążące na mocy tej decyzji, oznaczają automatycznie, iż grupa Paramount nie przestrzega niektórych swoich zobowiązań umownych wobec Groupe Canal + w ramach ich umowy licencyjnej, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2014 r. |
108 |
Nie ma wątpliwości co do tego, że, jak wynika z motywu 13 rozporządzenia nr 1/2003, decyzje, które Komisja wydaje na podstawie art. 9 tego rozporządzenia, pozostają bez uszczerbku dla uprawnień w szczególności sądów państw członkowskich w zakresie stwierdzania naruszenia art. 101 i 102 TFUE i orzekania w danej sprawie. Dlatego też wydana zgodnie z art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia decyzja Komisji Europejskiej w sprawie zobowiązań odnoszących się do określonych porozumień zawartych pomiędzy przedsiębiorstwami nie stoi na przeszkodzie przeprowadzeniu przez sądy krajowe analizy tych właśnie porozumień pod kątem ich zgodności z regułami konkurencji oraz ewentualnemu stwierdzeniu ich nieważności na podstawie art. 101 ust. 2 TFUE (wyrok z dnia 23 listopada 2017 r., Gasorba i in., C‑547/16, EU:C:2017:891, pkt 30). |
109 |
Jednakże zgodnie z art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1/2003 jeżeli krajowe sądy orzekają w sprawie porozumień, decyzji lub praktyk na mocy art. 101 lub 102 TFUE, które są już przedmiotem decyzji Komisji, nie mogą wydawać orzeczeń sprzecznych z decyzją wydaną przez Komisję. |
110 |
Otóż orzeczenie sądu krajowego zobowiązujące przedsiębiorstwo, które podjęło zobowiązania uznane za wiążące na mocy decyzji wydanej na podstawie art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, do naruszania tych zobowiązań, byłoby w sposób oczywisty sprzeczne z tą decyzją. |
111 |
Z powyższego wynika, że, orzekłszy zasadniczo w pkt 103 zaskarżonego wyroku, iż sądy krajowe rozpatrujące skargę zmierzającą do zapewnienia realizacji wynikających z umowy uprawnień Groupe Canal +, mogłyby w danym przypadku nakazać grupie Paramount naruszenie jej zobowiązań, które stały się wiążące na mocy spornej decyzji, Sąd naruszył art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1/2003. |
112 |
Ponadto zgodnie z orzecznictwem Trybunału (wyrok z dnia 14 grudnia 2000 r., Masterfoods i HB, C‑344/98, EU:C:2000:689, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo), które obecnie zostało usystematyzowane w art. 16 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia nr 1/2003, spójne stosowanie reguł konkurencji i ogólna zasada pewności prawa wymagają, aby sądy krajowe, jeżeli orzekają w przedmiocie porozumień, decyzji lub praktyk, które mogą jeszcze stanowić przedmiot decyzji Komisji, unikały wydawania orzeczeń sprzecznych z decyzją rozważaną przez Komisję do celów stosowania art. 101 ust. 1 i art. 102 TFUE oraz art. 101 ust. 3 TFUE. |
113 |
Tymczasem ponieważ decyzje oparte na art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 są, jak wynika z brzmienia tego przepisu, podejmowane „[j]eżeli Komisja zamierza przyjąć decyzję nakazującą zaprzestania naruszenia”, z orzecznictwa przypomnianego w powyższym punkcie niniejszego wyroku wynika, że w przypadku decyzji opartej na tym przepisie sądy krajowe nie mogą wobec danych zachowań wydać „negatywnych” orzeczeń, stwierdzających brak naruszenia art. 101 i 102 TFUE w sytuacjach, w których Komisja może jeszcze wznowić postępowanie na podstawie art. 9 ust. 2 tego rozporządzenia i wydać w danym przypadku decyzję dotyczącą formalnego stwierdzenie naruszenia. |
114 |
W związku z tym Sąd naruszył również prawo, gdy uznał zasadniczo w pkt 100, 102 i 104 zaskarżonego wyroku, że sąd krajowy może w danym wypadku stwierdzić, iż postanowienia takie jak istotne postanowienia nie naruszają art. 101 ust. 1 TFUE, i uwzględnić wniesione przez przedsiębiorstwo powództwo zmierzające do zapewnienia realizacji jego uprawnień wynikających z umowy, które zostały naruszone zobowiązaniami uznanymi przez Komisję za wiążące, lub do uzyskania odszkodowania. |
115 |
Z powyższego wynika, że interwencja sądu krajowego nie może zaradzić w sposób odpowiedni i skuteczny brakowi weryfikacji na etapie wydania decyzji podjętej na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003 proporcjonalnego charakteru środka w świetle ochrony wynikających z umowy uprawnień osób trzecich. |
116 |
W tych okolicznościach należy uznać, że Sąd błędnie uznał zasadniczo w pkt 96–106 zaskarżonego wyroku, iż możliwość zwrócenia się do sądu krajowego przez kontrahentów grupy Paramount, w tym Groupe Canal +, może zaradzić stwierdzonym w pkt 95 tego wyroku skutkom zobowiązań grupy Paramount, które stały się wiążące w spornej decyzji, dla wynikających z umowy uprawnień wspomnianych kontrahentów. |
117 |
Co prawda, jak przypomina Sąd w pkt 101 zaskarżonego wyroku, Trybunał zauważył w wyroku z dnia 29 czerwca 2010 r., Komisja/Alrosa (C‑441/07 P, EU:C:2010:377, pkt 49), w kontekście dochodzenia dotyczącego dwóch przedsiębiorstw, które zawarły umowę, której wejście w życie było uzależnione od uzyskania od Komisji atestu negatywnego lub wyłączenia, że okoliczność, iż indywidualne zobowiązania zaproponowane przez przedsiębiorstwo zostały uznane przez Komisję za wiążące, nie oznacza, że inne przedsiębiorstwa pozbawione są możliwości ochrony swych ewentualnych uprawnień wynikających ze stosunków z tymże przedsiębiorstwem. Jednakże z uwagi na ograniczenia właściwości sądów krajowych wskazane w pkt 109, 110, 112 i 113 niniejszego wyroku należy stwierdzić, że wynikające z umowy uprawnienia osoby trzeciej, takiej jak Groupe Canal +, nie mogą być chronione w odpowiedni sposób w ramach skargi wniesionej do takiego sądu w okolicznościach, w których Komisja uznaje za wiążące zobowiązanie, na podstawie którego kontrahent osoby trzeciej powinien odstąpić od stosowania niektórych ze swoich zobowiązań wobec tej osoby trzeciej, które to zobowiązania zostały dobrowolnie przyjęte na podstawie bezwarunkowego obowiązującego już porozumienia, podczas gdy postępowanie wszczęte przez Komisję nie dotyczyło wspomnianej osoby trzeciej. |
118 |
Wynika stąd, że część drugą zarzutu czwartego należy uwzględnić. |
119 |
Z powyższego wynika, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem prawa w zakresie dokonanej przez Sąd oceny proporcjonalnego charakteru spornej decyzji w odniesieniu do naruszenia interesów osób trzecich. |
120 |
W świetle wszystkich powyższych rozważań należy uchylić zaskarżony wyrok. |
VI. W przedmiocie wniesionej do Sądu skargi
121 |
Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w przypadku uchylenia orzeczenia Sądu Trybunał może wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala. |
122 |
Tak jest w niniejszym przypadku. |
123 |
W części drugiej zarzutu trzeciego podniesionego w pierwszej instancji Groupe Canal + utrzymuje zasadniczo, że uznając zobowiązania grupy Paramount w spornej decyzji za wiążące, Komisja w sposób nieproporcjonalny naruszyła wynikające z umowy uprawnienia osób trzecich takich jak Groupe Canal +, naruszając tym samym zasadę proporcjonalności. |
124 |
W tym względzie, jak wynika z pkt 107 niniejszego wyroku, w sytuacji gdy zobowiązanie polega na odstąpieniu od stosowania postanowień umownych przyznających uprawnienia osobie trzeciej, przyznanie Komisji prawa do uczynienia tych zobowiązań wiążącymi w stosunku do tej osoby trzeciej, która ich nie zaproponowała i której nie dotyczyło postępowanie wszczęte przez Komisję, stanowiłoby ingerencję w swobodę umów danego podmiotu gospodarczego, wykraczającą poza art. 9 rozporządzenia nr 1/2003. |
125 |
W niniejszej sprawie, chociaż z akt sprawy wynika, że sporna decyzja nie nakłada obowiązków na nadawców będących kontrahentami grupy Paramount, to jednak – jak stwierdził zasadniczo Trybunał w pkt 107 niniejszego wyroku – zobowiązania tej ostatniej, uznane za wiążące na podstawie spornej decyzji, prowadzą automatycznie do podważenia wynikających z umowy uprawnień tych nadawców, w tym Groupe Canal +, w stosunku do grupy Paramount, polegających na tym, że ta ostatnia zapewnia każdemu z nadawców całkowitą wyłączność terytorialną w odniesieniu do każdej umowy licencyjnej dotyczącej produkcji telewizji kodowanej. Na podstawie tej decyzji grupa Paramount jest bowiem zobowiązana w szczególności do nieprzestrzegania niektórych zobowiązań mających na celu zapewnienie tej wyłączności, wynikających z jej umów ze wspomnianymi nadawcami programów telewizyjnych, a w szczególności zobowiązań przewidzianych w art. 3 i 12 jej umowy licencyjnej zawartej z Groupe Canal +, która to umowa weszła w życie w dniu 1 stycznia 2014 r. |
126 |
Tymczasem, jak wskazał zasadniczo rzecznik generalny w pkt 125 opinii, takie zobowiązania mogą stanowić istotny element równowagi gospodarczej, którą ci nadawcy i grupa Paramount ustalili, korzystając z przysługującej im swobody umów. |
127 |
W tych okolicznościach, jak wynika z analizy części drugiej zarzutu czwartego odwołania, a w szczególności z pkt 108–117 niniejszego wyroku, możliwość zwrócenia się do sądu krajowego przez kontrahentów grupy Paramount, w tym Groupe Canal +, nie może zaradzić w odpowiedni sposób tym skutkom spornej decyzji dla wynikających z umowy uprawnień wspomnianych kontrahentów. Wynika stąd, że uznając we wspomnianej decyzji zobowiązania grupy Paramount za wiążące, Komisja z naruszeniem wymogu wskazanego w pkt 106 niniejszego wyroku pozbawiła treści wynikające z umowy uprawnienia osób trzecich, w tym Groupe Canal +, w stosunku do grupy Paramount, i tym samym naruszyła zasadę proporcjonalności. |
128 |
W konsekwencji należy uwzględnić część drugą zarzutu trzeciego podniesionego w pierwszej instancji i wobec tego stwierdzić nieważność spornej decyzji, bez konieczności badania pozostałych argumentów i zarzutów podniesionych w pierwszej instancji. |
VII. W przedmiocie kosztów
129 |
Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania jeżeli odwołanie jest zasadne i Trybunał wydaje orzeczenie kończące postępowanie w sprawie, rozstrzyga on również o kosztach. |
130 |
Zgodnie z art. 138 § 1 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. |
131 |
Ponieważ Groupe Canal +, EFADs, UPC i C More Entertainment AB wniosły o obciążenie Komisji kosztami postępowania, a ta ostatnia przegrała sprawę, należy obciążyć ją, poza jej własnymi kosztami, kosztami poniesionymi przez Groupe Canal +, EFADs i UPC w ramach niniejszego postępowania odwoławczego i w postępowaniu w pierwszej instancji oraz kosztami poniesionymi przez C More Entertainment AB w postępowaniu w pierwszej instancji. |
132 |
Ponieważ Republika Francuska nie wniosła o obciążenie Komisji kosztami postępowania, należy obciążyć ją jej własnymi kosztami. |
133 |
Zgodnie z art. 140 § 3 regulaminu postępowania, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, BEUC jako interwenient przed Sądem pokrywa własne koszty. |
Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: francuski.