–

w imieniu Azienda Sanitaria Provinciale di Catania – A. Ravì, avvocato,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierał P. Garofoli, avvocato dello Stato,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – C. Georgieva i D. Recchia, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 107 i 108 TFUE.

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Azienda Sanitaria Provinciale di Catania (inspekcją sanitarną prowincji Katania, Włochy, zwaną dalej „ASPC”) a Assessorato della Salute della Regione Siciliana (dyrekcją ds. zdrowia regionu Sycylia, Włochy) w przedmiocie żądania zasądzenia od pierwszego z nich zapłaty odszkodowania na rzecz AU, hodowcy, który był zmuszony do uboju zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi.

3

Rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. [108 TFUE] (Dz.U. 1999, L 83, s. 1) w art. 1 lit. b) ppkt (ii) i art. 1 lit. c) stanowi:

„Do celów niniejszego rozporządzenia:

[…]

4

Artykuł 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia nr 659/1999 (Dz.U. 2004, L 140, s. 1), zatytułowany „Uproszczona procedura notyfikacyjna w odniesieniu do niektórych zmian pomocy istniejącej”, ma następujące brzmienie:

„1.   Dla [do] celów art. 1 lit. c) rozporządzenia […] nr 659/1999 zmiana pomocy istniejącej oznacza jakąkolwiek zmianę inną niż modyfikacje o czysto administracyjnym lub formalnym charakterze, która nie może wpłynąć na ocenę zgodności danego środka pomocowego [z rynkiem wewnętrznym]. Jednak wzrost pierwotnego budżetu istniejącego programu pomocowego [systemu pomocy] do 20% nie jest uznawany za zmianę pomocy istniejącej.

2.   Następujące zmiany pomocy istniejącej podlegają notyfikacji na uproszczonych formularzach [zgłoszeniowych], określonych w załączniku II:

[…]”.

5

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 [TFUE] do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.U. 2013, L 352, s. 9):

„1.   Uważa się, że środki pomocy nie spełniają wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 [TFUE] i dlatego są zwolnione z wymogu zgłoszenia przewidzianego w art. 108 ust. 3 [TFUE], jeżeli spełniają warunki określone w niniejszym rozporządzeniu.

2.   Całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 15000 EUR w okresie trzech lat podatkowych”.

6

Artykuł 7 tego rozporządzenia, zatytułowany „Przepisy przejściowe”, w ust. 1 stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie stosuje się do pomocy przyznanej przed jego wejściem w życie, jeżeli pomoc spełnia wszystkie warunki określone niniejszym rozporządzeniem. Pomoc, która nie spełnia tych warunków, będzie oceniana przez Komisję zgodnie z odpowiednimi ramami, wytycznymi, komunikatami oraz zawiadomieniami”.

7

Artykuł 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 702/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 [TFUE] (Dz.U. 2014, L 193, s. 1), które weszło w życie w dniu 1 lipca 2014 r., w pkt 12 i 29 ustanawia następujące definicje:

[…]

8

Artykuł 3 tego rozporządzenia, zatytułowany „Warunki wyłączenia”, stanowi:

„Programy pomocy [systemy pomocy], pomoc indywidualna przyznana w ramach programów pomocy [systemów pomocy] oraz pomoc ad hoc są zgodne z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 2 lub 3 [TFUE] i wyłączone z wymogu zgłoszenia ustanowionego w art. 108 ust. 3 [TFUE], jeżeli pomoc taka spełnia wszystkie warunki przewidziane w rozdziale I niniejszego rozporządzenia oraz szczególne warunki w odniesieniu do odpowiednich rodzajów pomocy ustanowione w rozdziale III niniejszego rozporządzenia”.

9

Jeśli chodzi o warunki przewidziane w rozdziale I rozporządzenia nr 702/2014, to art. 4 tego rozporządzenia ustanawia progi w postaci ekwiwalentu dotacji brutto, powyżej których rozporządzenie to nie ma zastosowania do pomocy indywidualnej, podczas gdy art. 5 i 6 wspomnianego rozporządzenia uzależniają stosowanie tego rozporządzenia odpowiednio od warunków przejrzystości i od efektu zachęty pomocy. Artykuły 9 i 10 tego rozporządzenia dotyczą odpowiednio publikacji i informacji oraz unikania podwójnej publikacji.

10

Jeśli chodzi o warunki przewidziane w rozdziale III rozporządzenia nr 702/2014, to art. 26 tego rozporządzenia w ust. 1 i 6 stanowi:

„1.   Pomoc dla [małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)] zajmujących się produkcją podstawową produktów rolnych na pokrycie kosztów zapobiegania chorobom zwierząt lub szkodnikom roślin, ich kontroli i zwalczania oraz pomoc na wyrównanie takim przedsiębiorstwom strat spowodowanych chorobami zwierząt lub inwazjami szkodników roślin jest zgodna z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. c) [TFUE] i jest wyłączona z wymogu zgłoszenia ustanowionego w jego art. 108 ust. 3, jeżeli spełnia warunki określone w niniejszym artykule ust. 2–13 i w rozdziale I.

[…]

6.   Programy pomocy [systemy pomocy] należy wprowadzić w ciągu trzech lat od daty poniesienia kosztu lub straty spowodowanej chorobą zwierząt lub szkodnikiem roślin.

Pomoc wypłacana jest w ciągu czterech lat od tej daty”.

11

Artykuł 51 rozporządzenia nr 702/2014, zatytułowany „Przepisy przejściowe”, w ust. 1 stanowi, że rozporządzenie to „stosuje się do pomocy indywidualnej przyznanej przed datą jego wejścia w życie, jeżeli dana pomoc indywidualna spełnia wszystkie warunki określone w niniejszym rozporządzeniu z wyjątkiem art. 9 i 10”.

12

Artykuł 1 Legge Regione Sicilia n. 12 – Interventi per favorire il risanamento e il reintegro degli allevamenti zootecnici colpiti dalla tubercolosi, dalla brucellosi e da altre malattie infettive e diffusive e contributi alle associazioni degli allevatori (ustawy regionalnej Sycylii nr 12 określającej działania na rzecz poprawy stanu zdrowia i odbudowy hodowli zwierząt dotkniętych gruźlicą, brucelozą oraz innymi chorobami zakaźnymi, a także składki na rzecz stowarzyszeń hodowców) z dnia 5 czerwca 1989 r. (Gazzetta ufficiale della Regione Sicilia nr 28 z dnia 7 czerwca 1989 r.) (zwanej dalej „ustawą regionalną nr 12/1989”) ma następujące brzmienie:

„1.   Do celów poprawy stanu zdrowia hodowli bydła dotkniętych gruźlicą, brucelozą i białaczką oraz hodowli owiec i kóz dotkniętych brucelozą, zgodnie z [legge 9 giugno 1964, n. 615 (ustawą nr 615 z dnia 9 czerwca 1964 r.)], oraz [leggi 23 gennaio 1968, n. 33 e n. 34 (ustawami nr 33 i 34 z dnia 23 stycznia 1968 r.)], z późniejszymi zmianami, właścicielom bydła poddanego ubojowi lub ubojowi selektywnemu wskutek zapadnięcia na gruźlicę, brucelozę i białaczkę oraz właścicielom owiec i kóz poddanych ubojowi lub ubojowi selektywnemu wskutek zapadnięcia na brucelozę przyznaje się odszkodowanie dodatkowe względem odszkodowania przewidzianego w obowiązujących przepisach krajowych, w zakresie wskazanym w tabeli stanowiącej załącznik do niniejszej ustawy.

2.   Assessore regionale per la sanità [(regionalny doradca ds. zdrowia)] jest zobowiązany do corocznego dostosowywania, w drodze dekretu, kwoty dodatkowego odszkodowania przewidzianego w ustawie regionalnej nr 12/1989 […], w takim samym stopniu, w jakim następuje coroczny wzrost kwot przyznawanych w tej dziedzinie przez państwo, w granicach środków budżetowych przewidzianych w niniejszej ustawie.

[…]

4.   Do tych samych celów, które wskazano w poprzednich ustępach, oraz aby ułatwić wprowadzanie środków naprawczych w hodowlach, przewiduje się wypłatę honorariów w kwocie 2000 lirów włoskich (ITL) [(około 1,03 EUR)], dodatkowych względem kwot przewidzianych w obowiązujących przepisach krajowych, na rzecz lekarzy weterynarii wykonujących wolny zawód uprawnionych do przeprowadzania czynności wskazanych w dekretach ministerialnych z dnia 1 czerwca 1968 r. i z dnia 3 czerwca 1968 r., za każdą przebadaną sztukę bydła. Łączne odszkodowanie nie może w żadnym razie przekroczyć 3000 ITL [(około 1,55 EUR)].

5.   Aby osiągnąć cele określone w niniejszym artykule przeznacza się kwotę 7 mld ITL [(około 3615000 EUR)] na bieżący rok obrotowy oraz 6 mld ITL [(około 3099000 EUR)] na każde z lat obrotowych 1990 i 1991”.

13

Zgodnie z art. 11 Legge Regione Sicilia n. 40 – Variazioni al bilancio della Regione ed al bilancio dell’Azienda delle forestdemaniali della regione siciliana per l’anno finanziario 1997 – Assestamento. Modifica dell’articolo 49 della legge regionale 7 agosto 1997, n. 30 (ustawy regionalnej Sycylii nr 40 dotyczącej zmian w budżecie regionu oraz budżecie regionalnej agencji Sycylii ds. lasów państwowych na rok obrotowy 1997 – zmiana art. 49 ustawy regionalnej nr 30 z dnia 7 sierpnia 1997 r.), z dnia 7 listopada 1997 r. (Gazzetta ufficiale della Regione Sicilia nr 62 z dnia 12 listopada 1997 r.) (zwanej dalej „ustawą regionalną nr 40/1997”):

„Aby osiągnąć cele określone w art. 1 [ustawy regionalnej nr 12/1989], z późniejszymi zmianami, przeznacza się kwotę 16 mld ITL [(około 8263310 EUR)] na wypłatę sum należnych od miejscowych inspekcji sanitarnych regionu Sycylia właścicielom zwierząt poddanych ubojowi wskutek zapadnięcia na gruźlicę, brucelozę, białaczkę i inne choroby zakaźne w latach 1993, 1994, 1995, 1996 i 1997, a także na wypłatę honorariów należnych lekarzom weterynarii wykonującym wolny zawód, którzy wykonywali działania sanitarne w tych latach”.

14

W art. 7 Legge Regione Sicilia n. 22 – Interventi urgenti per il settore agricolo (ustawy regionalnej Sycylii nr 22 dotyczącej pilnych interwencji w sektorze rolnym) z dnia 28 września 1999 r. (Gazzetta ufficiale della Regione Sicilia nr 47 z dnia 1 października 1999 r.) (zwanej dalej „ustawą regionalną nr 22/1999”) przyznano „na rok obrotowy 1999 kwotę 20 mld ITL [(około 10329138 EUR)] na cele określone w art. 11 ustawy regionalnej nr 40/1997”.

15

Zgodnie z art. 25 ust. 16 Legge Regione Sicilia n. 19 – Misure finanziarie urgenti e variazioni al bilancio della Regione per l’esercizio finanziario 2005. Disposizioni varie (ustawy regionalnej Sycylii nr 19 określającej pilne środki finansowe i zmieniającej budżet regionu na rok obrotowy 2005. Postanowienia różne) z dnia 22 grudnia 2005 r. (Gazzetta ufficiale della Regione Sicilia nr 56 z dnia 23 grudnia 2005 r.) (zwanej dalej „ustawą regionalną nr 19/2005”):

„Aby osiągnąć cele określone w art. 1 [ustawy regionalnej nr 12/1989], i zgodnie z przepisami art. 134 [legge regionale della Sicilia n. 32 (ustawy regionalnej Sycylii nr 32)] z dnia 23 grudnia 2000 r., przeznacza się kwotę 20 mln EUR na wypłatę sum należnych od miejscowych inspekcji sanitarnych regionu Sycylia właścicielom zwierząt poddanych ubojowi, dotkniętych chorobami zakaźnymi rozpowszechnionymi w okresie od 2000 r. do 2006 r., a także na wypłatę, za ten sam okres, honorariów należnych lekarzom weterynarii wykonującym wolny zawód, którzy wykonywali działania sanitarne. Na cele, o których mowa w niniejszym ustępie, na rok obrotowy 2005 przeznacza się kwotę 10 mln EUR [podstawowa pozycja budżetowa (PPB) 10.3.1.3.2, rozdział 417702]. W kolejnych latach obrotowych postępuje się zgodnie z art. 3 ust. 2 lit. i) ustawy regionalnej nr 10 z dnia 27 kwietnia 1999 r., wraz z późniejszymi zmianami”.

16

AU wniósł do Tribunale di Catania (trybunału w Katanii, Włochy) o nakazanie ASPC zapłaty na jego rzecz kwoty 11930,08 EUR tytułem odszkodowania przewidzianego w art. 1 ustawy regionalnej nr 12/1989. Odszkodowanie to jest finansowane zgodnie z art. 25 ust. 16 ustawy regionalnej nr 19/2005 na rzecz przedsiębiorców działających w sektorze hodowli, zmuszonych do poddania ubojowi bydła dotkniętego chorobami zakaźnymi (zwane dalej „odszkodowaniem rozpatrywanym w postępowaniu głównym”). Postanowieniem nr 81/08 sąd ten uwzględnił to żądanie.

17

ASPC wniosło jednak o uchylenie tego postanowienia i uzyskało je wyrokiem wydanym przez ten sam sąd.

18

Wyrokiem z dnia 24 lipca 2013 r. Corte d’appello di Catania (sąd apelacyjny w Katanii, Włochy) uwzględnił odwołanie wniesione przez AU i zmienił ten wyrok.

19

Sąd ten oddalił argument ASPC, zgodnie z którym środek przewidziany w art. 25 ust. 16 ustawy regionalnej nr 19/2005 (zwany dalej „środkiem z 2005 r.”) stanowił pomoc państwa, której nie można wprowadzić w życie do czasu uznania jej przez Komisję za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

20

Wspomniany sąd wskazał, że decyzją z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie pomocy państwa NN 37/98 (ex N 808/97) i NN 138/02 – Włochy (Sycylia) – Pomoc w następstwie chorób epizootycznych: art. 11 ustawy regionalnej nr 40/1997 „Zmiany w budżecie regionu i w budżecie krajowej agencji leśnej na rok obrotowy 1997 – zmiana art. 49 ustawy regionalnej nr 30/1997” (pomoc NN 37/98) oraz art. 7 ustawy regionalnej nr 22/1999 „Pilne interwencje w sektorze rolnym” (pomoc NN 138/02) [C(2002) 4786] (zwaną dalej „decyzją z 2002 r.”) Komisja zatwierdziła już, jako środek pomocy państwa zgodny z rynkiem wewnętrznym, przepisy ustaw regionalnych, które do roku 1997 finansowały odszkodowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym, a mianowicie art. 11 ustawy regionalnej nr 40/1997 i art. 7 ustawy regionalnej nr 22/1999 (zwane dalej „środkami z 1997 r. i 1999 r.”). Corte d’appello di Catania (sąd apelacyjny w Katanii) uznał, że dokonane przez Komisję w decyzji z 2002 r. stwierdzenie, zgodnie z którym środki z 1997 r. i 1999 r. były zgodne z rynkiem wewnętrznym, obejmuje środek z 2005 r., który również finansował to odszkodowanie.

21

Rozpatrując skargę kasacyjną wniesioną przez ASPC od wyroku Corte d’appello di Catania (sądu apelacyjnego w Katanii), sąd odsyłający, a mianowicie Corte suprema di cassazione (sąd kasacyjny, Włochy), zastanawia się, czy środek z 2005 r. stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, a jeśli tak, to czy środek ten jest zgodny z art. 107 i 108 TFUE.

22

W tych okolicznościach Corte suprema di cassazione (sąd kasacyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

23

Ze względu na ryzyko związane z pandemią koronawirusa rozprawa wyznaczona na dzień 30 kwietnia 2020 r. została odwołana.

24

W konsekwencji decyzją z dnia 6 kwietnia 2020 r. pytania, które zostały przesłane stronom przed rozprawą i na które strony miały udzielić odpowiedzi ustnej na rozprawie, zostały przekształcone w pytania wymagające odpowiedzi na piśmie, skierowane do zainteresowanych stron, o których mowa w art. 23 Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ponadto, w drodze środków organizacji postępowania Trybunału przewidzianych w art. 62 § 1 regulaminu postępowania, wezwano Republikę Włoską do udzielenia odpowiedzi na dodatkowe pytania.

25

ASPC, rząd włoski i Komisja udzieliły odpowiedzi na wspomniane pytania w terminie wyznaczonym przez Trybunał.

26

Jeśli chodzi o pytanie drugie, które należy zbadać w pierwszej kolejności, Komisja przypomina w uwagach na piśmie, że ocena zgodności środków pomocy z rynkiem wewnętrznym należy do jej wyłącznych kompetencji, wykonywanych pod kontrolą sądu Unii, i uważa, że pytanie to, które dotyczy zgodności środka z 2005 r. z art. 107 ust. 2 i 3 TFUE, należy w konsekwencji uznać za niedopuszczalne.

27

W tym względzie należy zauważyć, że we wspomnianym pytaniu sąd odsyłający powołuje się również na decyzję z 2002 r., w której Komisja zatwierdziła środki podobne do środka z 2005 r. Ponadto sam sąd odsyłający przyznaje w postanowieniu odsyłającym, że sąd krajowy nie jest właściwy w zakresie orzekania co do zgodności odszkodowania rozpatrywanego w postępowaniu głównym z rynkiem wewnętrznym.

28

Jednakże do sądu krajowego należy zapewnienie ochrony – do czasu wydania przez Komisję decyzji końcowej – praw jednostek przed ewentualnym naruszeniem przez władze państwowe obowiązków, o których mowa w art. 108 ust. 3 TFUE. Tego rodzaju naruszenie, na które powołują się jednostki, a które zostaje stwierdzone przez sądy krajowe, powinno prowadzić te sądy do wyciągnięcia z niego wszelkich konsekwencji, zgodnie z prawem krajowym, aczkolwiek orzeczenia wydawane w tym zakresie przez sądy krajowe nie obejmują oceny zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym, która to ocena wchodzi w zakres wyłącznych kompetencji Komisji, poddanej kontroli Trybunału (wyrok z dnia 2 maja 2019 r., A‑Fonds, C‑598/17, EU:C:2019:352, pkt 46). W tym kontekście sąd krajowy może być zobowiązany do zwrócenia się do Trybunału, na podstawie art. 267 TFUE, o elementy wykładni prawa Unii, które są niezbędne dla rozstrzygnięcia przedstawionego mu sporu.

29

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 108 ust. 3 TFUE należy interpretować w ten sposób, że wprowadzony przez państwo członkowskie środek mający na celu finansowanie przez okres trwający kilka lat w kwocie wynoszącej 20 mln EUR, po pierwsze, odszkodowania na rzecz hodowców, którzy zostali zmuszeni do uboju zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi, a po drugie, honorariów należnych lekarzom weterynarii wykonującym wolny zawód, którzy wykonywali działania sanitarne, powinien podlegać procedurze uprzedniej kontroli przewidzianej w tym przepisie, nawet jeśli podobne środki zostały zatwierdzone Komisję.

30

Na wstępie należy przypomnieć, że art. 108 TFUE ustanawia odrębne tryby postępowania w zależności od tego, czy dana pomoc państwa została zakwalifikowana jako istniejąca, czy jako nowa. O ile art. 108 ust. 1 TFUE pozwala na realizowanie istniejącej pomocy tak długo, jak długo Komisja nie stwierdzi jej niezgodności z rynkiem wewnętrznym, o tyle art. 108 ust. 3 TFUE ustanawia obowiązek zgłoszenia Komisji w odpowiednim czasie planów przyznania nowej pomocy lub zmiany pomocy istniejącej, których nie można wprowadzać w życie, dopóki postępowanie wyjaśniające nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2018 r., Carrefour Hypermarchés i in., C‑510/16, EU:C:2018:751, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).

31

Należy zatem zbadać, czy środek rozpatrywany w postępowaniu głównym można uznać za „pomoc istniejącą”.

32

Zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (ii) rozporządzenia nr 659/1999 pojęcie „pomocy istniejącej” obejmuje „pomoc dozwoloną, czyli takie programy pomocowe [systemy pomocy] i pomoc indywidualną, które zostały dozwolone przez Komisję lub przez Radę”, podczas gdy zgodnie z art. 1 lit. c) tego rozporządzenia „nowa pomoc” oznacza „każdą pomoc, czyli programy pomocowe [systemy pomocy] i pomoc indywidualną, która nie jest pomocą istniejącą, włącznie ze zmianami istniejącej pomocy”.

33

Ponadto art. 4 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 794/2004 stanowi, że „[do] celów art. 1 lit. c) rozporządzenia [nr 659/1999] zmiana pomocy istniejącej oznacza jakąkolwiek zmianę inną niż modyfikacje o czysto administracyjnym lub formalnym charakterze, która nie może wpłynąć na ocenę zgodności danego środka pomocowego z rynkiem [wewnętrznym]”.

34

W niniejszej sprawie jest bezsporne, że środki z 1997 r. i 1999 r., których przedmiotem było sfinansowanie odszkodowania rozpatrywanego w postępowaniu głównym i w ramach których przeznaczono na ten cel odpowiednio kwotę 16 mld ITL (około 8263310 EUR) i 20 mld ITL (około 10329138 EUR) za okres od 1993 r. do 1997 r., zostały zatwierdzone przez Komisję w decyzji z 2002 r. Środki te stanowią zatem, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 48 opinii, zatwierdzony system pomocy i co za tym idzie – „pomoc istniejącą” w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt (ii) rozporządzenia nr 659/1999.

35

Jeśli chodzi o środek z 2005 r., to o ile jego cel, a mianowicie refinansowanie odszkodowania przewidzianego w art. 1 ustawy regionalnej nr 12/1989, pokrywa się z celem środków z 1997 r. i 1999 r., o tyle przewiduje on jednocześnie, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 53 opinii, zwiększenie o 20 mln EUR budżetu przeznaczonego na system pomocy zatwierdzony przez Komisję w decyzji z 2002 r. oraz przedłużenie okresu refinansowania odszkodowania z roku 2000 do roku 2006.

36

Otóż takich zmian wprowadzonych do zatwierdzonego systemu pomocy nie można uznać za mające charakter czysto formalny lub administracyjny w rozumieniu art. 4 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 794/2004. Przeciwnie, stanowią one zmianę pomocy istniejącej w rozumieniu art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999.

37

Z orzecznictwa Trybunału wynika bowiem, że przedłużenie okresu stosowania wcześniej zatwierdzonego systemu pomocy, połączone – lub nie – ze zwiększeniem budżetu przeznaczonego na ten system, prowadzi do powstania nowej pomocy, odrębnej od zatwierdzonego systemu pomocy (zob. podobnie wyroki: z dnia 20 maja 2010 r., Todaro Nunziatina & C., C‑138/09, EU:C:2010:291, pkt 46, 47; z dnia 4 grudnia 2013 r., Komisja/Rada, C‑111/10, EU:C:2013:785, pkt 58; z dnia 4 grudnia 2013 r., Komisja/Rada, C‑121/10, EU:C:2013:784, pkt 59; a także z dnia 26 października 2016 r., DEI i Komisja/Alouminion tis Ellados, C‑590/14 P, EU:C:2016:797, pkt 50, 58, 59).

38

Wśród zmian wprowadzonych do istniejącej pomocy, które co do zasady powinny być notyfikowane Komisji za pomocą uproszczonego formularza zgłoszeniowego, art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 794/2004 wymienia również „przedłużenie czasu trwania zatwierdzonego programu pomocowego [systemu pomocy] o okres do sześciu lat, z lub bez równoczesnego zwiększenia budżetu”.

39

W tych okolicznościach należy uznać, że środek przewidujący zarówno przedłużenie z roku 2000 do roku 2006 zatwierdzonego systemu pomocy, jak i zwiększenie o 20 mln EUR budżetu przeznaczonego na ten system pomocy, stanowi nową pomoc w rozumieniu art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999.

40

Państwo członkowskie, które zamierza ustanowić taką pomoc, musi zatem co do zasady przestrzegać przewidzianych w art. 108 ust. 3 TFUE obowiązku uprzedniego zgłoszenia tej pomocy Komisji oraz obowiązku powstrzymania się od jej wprowadzenia w życie dopóty, dopóki procedura, której ta pomoc podlega, nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej.

41

Należy jednak zbadać, czy – jak podnosi rząd włoski w uwagach na piśmie – środek z 2005 r. może być zwolniony z tego obowiązku zgłoszenia na podstawie art. 3 i 26 rozporządzenia nr 702/2014.

42

Rozporządzenie nr 702/2014, które zostało wydane na podstawie art. 108 ust. 4 TFUE, przewiduje w art. 3, że niezależnie od ogólnego obowiązku zgłoszenia każdego środka ustanawiającego lub zmieniającego „nową pomoc” w rozumieniu art. 108 ust. 3 TFUE, który stanowi jeden z podstawowych elementów systemu kontroli pomocy państwa, państwo członkowskie może powołać się na zwolnienie z tego obowiązku na podstawie tego rozporządzenia, jeżeli przyjęty przez nie środek pomocowy lub planowany przez nie plan pomocy spełnia przewidziane w tym rozporządzeniu warunki. Warunki te, będące złagodzeniem tego ogólnego obowiązku, powinny być interpretowane ściśle. A contrario pomoc państwa, która nie jest objęta zakresem rozporządzenia nr 702/2014, nadal podlega obowiązkowi zgłoszenia oraz niewprowadzania w życie, o których mowa w art. 108 ust. 3 TFUE (zob. analogicznie wyrok z dnia 5 marca 2019 r., Eesti Pagar, C‑349/17, EU:C:2019:172, pkt 59, 60, 86 i przytoczone tam orzecznictwo).

43

Jeśli chodzi, po pierwsze, o możliwość zastosowania ratione temporis rozporządzenia nr 702/2014 do sporu w postępowaniu głównym, to art. 51 tego rozporządzenia, dotyczący przepisów przejściowych, przewiduje w ust. 1, że rozporządzenie to stosuje się do pomocy indywidualnej przyznanej przed datą jego wejścia w życie, jeżeli dana pomoc indywidualna spełnia wszystkie warunki określone w tym rozporządzeniu, z wyjątkiem art. 9 i 10.

44

Zgodnie z art. 2 pkt 12 lit. b) rozporządzenia nr 702/2014 pojęcie „pomocy indywidualnej” w rozumieniu tego rozporządzenia obejmuje między innymi każdą pomoc przyznaną indywidualnym beneficjentom na podstawie systemu pomocy. Ponadto „data przyznania pomocy” została zdefiniowana w art. 2 pkt 29 wspomnianego rozporządzenia jako dzień, w którym beneficjent nabył prawo do otrzymania pomocy zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym.

45

O ile rozporządzenie nr 702/2014 nie definiuje terminu „przyznan[a]”, o którym mowa w art. 51 ust. 1 tego rozporządzenia, o tyle z orzecznictwa Trybunału wynika, że od momentu, w którym prawo do otrzymania wsparcia udzielonego przy użyciu zasobów państwowych zostało przyznane beneficjentowi na podstawie obowiązujących przepisów krajowych, pomoc należy uznać za przyznaną, a zatem faktyczne przekazanie przedmiotowych zasobów nie ma decydującego znaczenia (zob. podobnie wyroki: z dnia 21 marca 2013 r., Magdeburger Mühlenwerke, C‑129/12, EU:C:2013:200, pkt 40; a także z dnia 19 grudnia 2019 r., Arriva Italia i in., C‑385/18, EU:C:2019:1121, pkt 36).

46

Wynika z tego, że „pomoc indywidualna” w rozumieniu art. 2 pkt 12 rozporządzenia nr 702/2014, przyznana przed dniem 1 lipca 2014 r. na podstawie systemu pomocy takiego jak środek z 2005 r., jest objęta czasowym zakresem stosowania tego rozporządzenia.

47

Jeśli chodzi, po drugie, o warunki, od których spełnienia rozporządzenie nr 702/2014 uzależnia możliwość skorzystania z wyłączenia z ogólnego obowiązku zgłoszenia, z art. 3 tego rozporządzenia wynika, że aby pomoc indywidualna przyznana w ramach systemów pomocy była wyłączona z tego obowiązku, musi ona spełniać wszystkie warunki przewidziane w rozdziale I tego rozporządzenia, jak również szczególne warunki w odniesieniu do odpowiednich rodzajów pomocy ustanowione w rozdziale III tego rozporządzenia.

48

Odnośnie do warunków przewidzianych w rozdziale I rozporządzenia nr 702/2014 art. 4 tego rozporządzenia ustanawia progi w postaci ekwiwalentu dotacji brutto, powyżej których to rozporządzenie nie ma zastosowania do pomocy indywidualnej, podczas gdy art. 5 i 6 wspomnianego rozporządzenia uzależniają stosowanie tego rozporządzenia od warunków, odpowiednio, przejrzystości i efektu zachęty pomocy. Artykuły 7 i 8 rozporządzenia nr 702/2014 dotyczą, odpowiednio, intensywności pomocy i kosztów kwalifikowalnych, a także zasad kumulacji. Co się tyczy art. 9 i 10 tego rozporządzenia, dotyczących, odpowiednio, publikacji i informacji oraz unikania podwójnej publikacji, z art. 51 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że warunki przewidziane we wspomnianych art. 9 i 10 muszą być spełnione jedynie w odniesieniu do pomocy innej niż pomoc indywidualna przyznana przed wejściem w życie tego rozporządzenia.

49

Jeśli chodzi o szczególne warunki ustanowione w rozdziale III rozporządzenia nr 702/2014, to art. 26 tego rozporządzenia dotyczy pomocy na pokrycie kosztów zapobiegania chorobom zwierząt, ich kontroli i zwalczania oraz pomocy na wyrównanie strat spowodowanych takimi chorobami.

50

Zgodnie z art. 26 ust. 1 rozporządzenia nr 702/2014 pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw zajmujących się produkcją podstawową produktów rolnych na pokrycie kosztów zapobiegania między innymi chorobom zwierząt, ich kontroli i zwalczania oraz pomoc na wyrównanie takim przedsiębiorstwom strat spowodowanych między innymi chorobami zwierząt jest wyłączona z obowiązku zgłoszenia przewidzianego w art. 108 ust. 3 TFUE, jeżeli spełnia warunki określone we wspomnianym art. 26 ust. 2–13 i w rozdziale I rozporządzenia nr 702/2014. Wśród tych warunków art. 26 ust. 6 akapit drugi przewiduje, że pomoc taka jest wypłacana w ciągu czterech lat od daty poniesienia kosztu lub straty spowodowanej chorobą zwierząt.

51

Wreszcie jeśli chodzi o podniesioną przez Komisję w odpowiedzi na pytania zadane przez Trybunał kwestię, czy odszkodowanie żądane przez AU z tytułu środka z 2005 r. stanowi pomoc de minimis w rozumieniu rozporządzenia nr 1408/2013, które weszło w życie w dniu 1 stycznia 2014 r., należy zauważyć, że zgodnie z art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia, którego brzmienie jest analogiczne do brzmienia art. 51 ust. 1 rozporządzenia nr 702/2014, rozporządzenie nr 1408/2013 stosuje się do pomocy przyznanej przed jego wejściem w życie, jeżeli pomoc spełnia wszystkie warunki określone w tym rozporządzeniu.

52

Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 1 tego rozporządzenia za niespełniającą wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 TFUE i w związku z tym za niepodlegającą ogólnemu obowiązkowi zgłoszenia przewidzianemu w art. 108 ust. 3 TFUE uznaje się pomoc, która spełnia wszystkie warunki wymienione w tym rozporządzeniu, wśród których znajduje się warunek przewidziany w art. 3 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia, wskazany przez rzecznika generalnego w pkt 85 opinii, i zgodnie z którym całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekraczać 15000 EUR w okresie trzech lat podatkowych.

53

Z całości powyższych rozważań wynika, że art. 108 ust. 3 TFUE należy interpretować w ten sposób, że wprowadzony przez państwo członkowskie środek mający na celu finansowanie przez okres trwający kilka lat, w kwocie wynoszącej 20 mln EUR, po pierwsze, odszkodowania na rzecz hodowców, którzy zostali zmuszeni do uboju zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi, a po drugie, honorariów należnych lekarzom weterynarii wykonującym wolny zawód, którzy wykonywali działania sanitarne, powinien podlegać procedurze uprzedniej kontroli przewidzianej w tym przepisie, jeżeli środek ten nie jest objęty decyzją zatwierdzającą wydaną przez Komisję, chyba że spełnia on warunki określone w rozporządzeniu nr 702/2014 lub warunki określone w rozporządzeniu nr 1408/2013.

54

W świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie drugie nie ma potrzeby rozpatrywania pytania pierwszego.

55

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 108 ust. 3 TFUE należy interpretować w ten sposób, że wprowadzony przez państwo członkowskie środek mający na celu finansowanie przez okres trwający kilka lat, w kwocie wynoszącej 20 mln EUR, po pierwsze, odszkodowania na rzecz hodowców, którzy zostali zmuszeni do uboju zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi, a po drugie, honorariów należnych lekarzom weterynarii wykonującym wolny zawód, którzy wykonywali działania sanitarne, powinien podlegać procedurze uprzedniej kontroli przewidzianej w tym przepisie, jeżeli środek ten nie jest objęty decyzją zatwierdzającą wydaną przez Komisję Europejską, chyba że spełnia on warunki określone w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 702/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. uznającym niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 [TFUE] lub warunki określone w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 [TFUE] do pomocy de minimis w sektorze rolnym.