KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 22.9.2023

COM(2023) 543 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Siódme sprawozdanie roczne w sprawie Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji

Spis treści

1.    Wprowadzenie    

1.1.    Turcja a kryzys uchodźczy    

1.2    Reakcja UE na kryzys i ustanowienie instrumentu    

2.    Funkcjonowanie instrumentu    

3.    Zdolności finansowe, czas realizacji i charakter finansowania    

4.    Wdrażanie instrumentu    

5.    Monitorowanie i ocena    

6.    Audyt    

7.    Komunikacja i eksponowanie działań    

8.    Wnioski i dalsze działania    

1.Wprowadzenie

Zgodnie z art. 8 ust. 1 decyzji Komisji z dnia 24 listopada 2015 r. 1 w sprawie koordynacji działań Unii i państw członkowskich przy użyciu mechanizmu koordynacji (dalej zwanej „decyzją”) Komisja ma obowiązek systematycznie informować Parlament Europejski i Radę o wdrażaniu Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji (dalej zwanego „instrumentem”). Art. 8 ust. 2 decyzji stanowi, że Komisja składa Parlamentowi Europejskiemu i Radzie doroczne sprawozdanie z wdrażania instrumentu. Pierwsze takie sprawozdanie zostało opublikowane w marcu 2017 r. 2 . Wszystkie sprawozdania roczne można znaleźć na stronie internetowej Instrumentu Pomocy dla Uchodźców. Data graniczna niniejszego sprawozdania przypada na luty 2023 r.

1.1.Turcja a kryzys uchodźczy

Ze względu na swoje położenie geograficzne Turcja jest ważnym krajem przyjmującym i tranzytowym dla uchodźców i migrantów. Kraj ten przyjął ponad cztery mln uchodźców, co stanowi największą liczbę na świecie. Liczba ta obejmuje ponad 3,5 mln zarejestrowanych uchodźców z Syrii 3 oraz około 305 tys. zarejestrowanych uchodźców i osób ubiegających się o azyl pochodzących głównie z Afganistanu, Iraku, Iranu i Somalii 4   5 . Skala tego zjawiska ma duży wpływ na społeczności przyjmujące. Przedłużająca się obecność syryjskich uchodźców w Turcji i rosnąca liczba osób o nieuregulowanym statusie przybywających z Afganistanu do Turcji w następstwie kryzysu z lata 2021 r. stanowi coraz większe wyzwanie dla spójności społecznej między uchodźcami, migrantami i społecznościami przyjmującymi, w szczególności w kontekście pogorszenia koniunktury gospodarczej.

Turcja w dalszym ciągu podejmuje bardzo istotne działania związane z przyjmowaniem i zaspokojeniem potrzeb ponad czterech milionów uchodźców i migrantów oraz potwierdza swoje zaangażowanie w realizację oświadczenia UE-Turcja z marca 2016 r. 6 . Chociaż Turcja nie stanęła w obliczu masowego napływu migrantów i uchodźców w wyniku pogorszenia się sytuacji w Afganistanie pod względem bezpieczeństwa, wzdłuż granicy turecko-irańskiej wciąż utrzymywała się presja. W 2022 r. oświadczenie wciąż przynosiło pozytywne efekty. W 2022 r. liczba przybywających migrantów o nieuregulowanym statusie wzrosła jednak na wszystkich szlakach w porównaniu z rokiem 2021. Ponadto, mimo że przesiedlenia uchodźców do państw członkowskich UE zostały wznowione po krótkiej przerwie spowodowanej pandemią COVID-19, Turcja utrzymała zawieszenie powrotów z wysp greckich wprowadzone w marcu 2020 r. 

Na posiedzeniu w październiku 2020 r. Rada Europejska zgodziła się na uruchomienie pozytywnej agendy UE–Turcja. Określono cztery obszary priorytetowe: poprawa funkcjonowania unii celnej oraz wznowienie dyskusji w sprawie jej modernizacji; migracja i wsparcie dla uchodźców; dialogi wysokiego szczebla oraz kontakty międzyludzkie i mobilność. Rada Europejska na posiedzeniu w czerwcu 2021 r. potwierdziła gotowość UE do zaangażowania się wraz z Turcją w stopniowy, proporcjonalny i odwracalny sposób w działania mające na celu zacieśnienie współpracy w wielu obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, przy zachowaniu ustalonych warunków określonych w marcu 2021 r. i we wcześniejszych konkluzjach Rady Europejskiej. W październiku 2021 r. w Ankarze odbył się dialog wysokiego szczebla UE-Turcja na temat migracji i bezpieczeństwa.

Rada Europejska na posiedzeniu w czerwcu 2021 r. wezwała Komisję do niezwłocznego przedstawienia formalnych wniosków w sprawie kontynuacji finansowania pomocy dla uchodźców syryjskich i społeczności przyjmujących w Turcji, Jordanii, Libanie i innych częściach regionu, zgodnie z oświadczeniem członków Rady Europejskiej z marca 2021 r. i w kontekście ogólnej polityki migracyjnej UE. Komisja przeznaczyła 3 mld EUR z budżetu UE na wsparcie uchodźców w Turcji na lata 2021–2023 i do tej pory przekazała 2,2 mld EUR na obszary takie jak podstawowe potrzeby i wsparcie społeczno-gospodarcze, edukacja, zarządzanie granicami oraz ochrona.

1.2Reakcja UE na kryzys i ustanowienie instrumentu

W 2015 r. Unia Europejska i jej państwa członkowskie postanowiły zwiększyć swoje zaangażowanie polityczne i finansowe we wspieranie wysiłków Turcji związanych z przyjmowaniem uchodźców. W odpowiedzi na wezwanie państw członkowskich UE do udostępnienia znacznej ilości dodatkowych środków na wsparcie dla uchodźców w Turcji Komisja ustanowiła Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji w drodze decyzji z dnia 24 listopada 2015 r., zmienionej 10 lutego 2016 r. 7 i ponownie 14 marca i 24 lipca 2018 r. Instrument ten stanowi mechanizm koordynacji uruchamiania zasobów udostępnionych w ramach budżetu UE i dodatkowych wkładów od państw członkowskich włączonych do budżetu UE jako zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel. Państwa członkowskie podjęły polityczne zobowiązanie do wpłacenia wkładów krajowych w ramach wspólnego porozumienia między państwami członkowskimi UE a Komisją Europejską, które przedstawiciele rządów państw członkowskich przyjęli 3 lutego 2016 r. i które zostało zaktualizowane przy okazji porozumienia w sprawie drugiej transzy instrumentu 8 . Wspólne porozumienie ustanawia również warunki udzielania wsparcia. W ramach pierwszej transzy instrumentu (2016–2017) przyznano łącznie 3 mld EUR. Wspomniana kwota 3 mld EUR została udostępniona dodatkowo do kwoty 345 mln EUR 9 przyznanej Turcji przez Komisję w odpowiedzi na syryjski kryzys uchodźczy jeszcze przed rozpoczęciem wdrażania tego instrumentu i miała charakter uzupełniający w stosunku do pomocy dwustronnej państw członkowskich 10 . Dodatkowa kwota w wysokości 3 mld EUR została udostępniona w ramach drugiej transzy instrumentu (2018–2019), co podniosło łączną kwotę udostępnioną w ramach instrumentu do 6 mld EUR. Instrument został uruchomiony w dniu 17 lutego 2016 r., podczas pierwszego posiedzenia komitetu sterującego. Po posiedzeniu Komisja niezwłocznie przeszła do udzielania zamówień na pierwsze projekty w ramach instrumentu. Do 31 grudnia 2020 r. Komisja przyznała pełną pulę środków operacyjnych instrumentu. Do końca 2022 r. z łącznej kwoty 6 mld EUR wypłacono 5 mld EUR. 

18 marca 2016 r. szefowie państw i rządów Unii Europejskiej oraz Turcji potwierdzili swoje zobowiązanie do realizacji wspólnego planu działania i uzgodnili dalsze działania mające na celu pogłębienie stosunków między Turcją a UE oraz rozwiązanie kryzysu migracyjnego 11 . Turcja i Unia Europejska uznały, że potrzebne są dalsze szybkie i zdecydowane działania. Dokładniej rzecz biorąc, w oświadczeniu UE–Turcja z dnia 18 marca 2016 r. (zwanym dalej „oświadczeniem”) wezwano między innymi do wyeliminowania nieuregulowanej migracji z Turcji do UE przez zakłócenie modelu działalności przemytników oraz zaoferowanie migrantom alternatywy, która nie wiąże się z narażaniem życia, oraz do przyspieszenia procesu wdrażania instrumentu.

W 2022 r. łączna liczba osób, które przybyły z Turcji do Grecji, Włoch i Bułgarii, wyniosła 33 460 w porównaniu z 21 295 w 2021 r. (wzrost o 58 %). Odnotowano przybycie do Grecji 7 443 osób, w porównaniu z 15 582 w 2021 r. (spadek o 209 %); do Włoch – 15 805 osób, w porównaniu z 12 916 w 2021 r. (wzrost o 22 %) i do Bułgarii – 1 900 osób, w porównaniu z 936 w 2021 r. (wzrost o ponad 200 %). Odnotowano przybycie 173 osób z Turcji do Rumunii. Szlak migracyjny z Turcji na Cypr pozostaje bardzo aktywny. W 2022 r. łączna liczba przybywających osób o nieuregulowanym statusie na obszary Cypru kontrolowane przez rząd wyniosła 18 260 (17 437 po przekroczeniu zielonej linii i 823 łodzią zarówno z Syrii, jak i z Turcji), co stanowi 56-procentowy wzrost w porównaniu z rokiem 2021.

Turcja nadal mierzy się ze znaczną presją migracyjną. W 2022 r. liczba migrantów o nieuregulowanym statusie deportowanych z Turcji do państw trzecich wyniosła 124 441 osób, co stanowi 161-procentowy wzrost w porównaniu z rokiem 2021. Według Prezydencji na rzecz Zarządzania Migracjami (PMM) w 2022 r. w porównaniu z rokiem 2021 r. Turcja odnotowała 206-procentowy wzrost powrotów obywateli Afganistanu, 28-procentowy wzrost powrotów obywateli Pakistanu i 180-procentowy wzrost powrotów cudzoziemców innych narodowości. W 2022 r. uniemożliwiono wjazd do kraju 280 206 migrantom o nieuregulowanym statusie.

Kontynuowano wdrażanie przewidzianego w oświadczeniu systemu przesiedleń „jeden za jednego”. W okresie od kwietnia 2016 r. do lutego 2023 r. z Turcji do UE przesiedlono 37 397 syryjskich uchodźców. Od 2016 r. na podstawie oświadczenia z wysp greckich do Turcji odesłano 2 140 migrantów. Władze tureckie nie odwołały swojej decyzji z marca 2020 r. o zawieszeniu operacji powrotowych przewidzianych w oświadczeniu i od tej pory nie przeprowadzono żadnych operacji powrotowych pomimo wielokrotnych wniosków ze strony władz greckich i Komisji Europejskiej 12 . Państwa członkowskie nie rozpoczęły programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych, który może rozpocząć się po ustaniu nielegalnych wjazdów na teren UE z Turcji, lub przynajmniej po ich znacznym i trwałym ograniczeniu. .

2.Funkcjonowanie instrumentu 

Omawiany instrument to mechanizm koordynacji, który umożliwia sprawne, skuteczne i wydajne świadczenie pomocy UE na rzecz uchodźców w Turcji przy jednoczesnym zapewnieniu należytego zarządzania finansami. Zapewnia on optymalne wykorzystanie istniejących unijnych instrumentów finansowych w formie pomocy humanitarnej lub rozwojowej w celu zaspokojenia w kompleksowy i skoordynowany sposób potrzeb uchodźców i społeczności przyjmujących 13 .

Komitet sterujący instrumentem przedstawia wytyczne strategiczne w sprawie priorytetów, rodzajów wspieranych działań, przydzielanych kwot i uruchamianych instrumentów finansowania, a także, w stosownych przypadkach, w sprawie warunków dotyczących wdrażania zobowiązań Turcji w ramach wspólnego planu działania UE–Turcja z dnia 29 listopada 2015 r. (zwanego dalej „wspólnym planem działania”) 14 . W trakcie 2022 r. – siódmego roku wdrażania instrumentu – odbyły się dwa posiedzenia komitetu sterującego: w dniach 23 czerwca i 8 grudnia.

Istotne znaczenie mają również stabilność interwencji podejmowanych w ramach instrumentu i współodpowiedzialność władz tureckich. Priorytetowe obszary wsparcia określa się w oparciu o kompleksową i niezależną ocenę potrzeb 15 , ze szczególnym uwzględnieniem grup szczególnie wrażliwych. Ocenę tę zaktualizowano w 2018 r. 16 .

W ramach instrumentu koordynuje się środki finansowe pochodzące z następujących instrumentów finansowania zewnętrznego 17 : pomoc humanitarna 18 , Europejski Instrument Sąsiedztwa 19 , Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju 20 , Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) 21 oraz Instrument na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju 22 . Środki finansowane z budżetu Unii wdrażane są zgodnie z mającymi do niego zastosowanie zasadami finansowymi oraz uregulowaniami dotyczącymi zarówno zarządzania bezpośredniego, jak i pośredniego.

Wdrażanie środków pomocy jest uzależnione od ścisłego przestrzegania przez Turcję zobowiązań określonych we wspólnym planie działania i w oświadczeniu.

3.Zdolności finansowe, czas realizacji i charakter finansowania

Instrument obejmuje łączny budżet w kwocie 6 mld EUR uruchamiany w dwóch transzach. Projekty w ramach pierwszej i drugiej transzy będą realizowane najpóźniej do połowy 2025 r., przy czym wiele projektów w ramach pierwszej transzy zostało już zakończonych, a zakończenie większości projektów planowane jest wcześniej. Wyjątkowo, ze względu na pandemię COVID-19, przedłużono okres realizacji projektów w ramach środka szczególnego z 2016 r. o wartości 1,6 mld EUR, co umożliwi osiągnięcie wyznaczonych celów wszystkich odnośnych projektów.

W ramach pierwszej transzy wyasygnowano 3 mld EUR, w tym 1 mld EUR z budżetu UE i 2 mld EUR od państw członkowskich w formie dwustronnych wkładów 23 . Podobnie w przypadku drugiej transzy wyasygnowano 3 mld EUR, w tym 2 mld EUR z budżetu UE i 1 mld EUR ze środków pochodzących od państw członkowskich 24 .

Jeżeli chodzi o środki z budżetu UE, z przeznaczonej na lata 2016–2017 i pochodzącej z budżetu UE kwoty 1 mld EUR w 2016 r. uruchomiono środki w wysokości 250 mln EUR, a w 2017 r. – środki w wysokości 750 mln EUR. Z przeznaczonej na lata 2018–2019 i pochodzącej z budżetu UE kwoty 2 mld EUR w 2018 r. uruchomiono środki w wysokości 550 mln EUR. Pozostała kwota została uruchomiona w 2019 r.

Jeżeli chodzi o środki państw członkowskich w ramach pierwszej transzy państwa członkowskie przekazały na potrzeby instrumentu: 677 mln EUR w 2016 r., 847 mln EUR w 2017 r., 396 mln EUR w 2018 r. i 80 mln EUR w 2019 r. W ramach drugiej transzy państwa członkowskie przekazały 68 mln EUR w 2018 r., 202 mln EUR w 2019 r., 265 mln EUR w 2020 r., 166 mln EUR w 2021 r. i 165 mln EUR w 2022 r., a pozostałe płatności (134 mln EUR) zaplanowano w 2023 r. Wkłady państw członkowskich przekazywane są bezpośrednio do budżetu UE w formie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel na podstawie art. 21 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) rozporządzenia finansowego i następnie przypisywane odpowiednio do linii budżetowych przeznaczonych na Instrument Pomocy Przedakcesyjnej i pomoc humanitarną.

Nadal utrzymuje się odpowiednia równowaga pomiędzy tempem wpłat dokonywanych przez państwa członkowskie na rzecz instrumentu a tempem pokrywanych z nich wypłat.

W ramach komponentu humanitarnego instrumentu przeznaczono kwotę 19,50 mln EUR jako rezerwę na ewentualne finansowanie działań podejmowanych w związku z napływem uchodźców z Syrii w 2019 r. Ponieważ rezerwa nie została wykorzystana, kwotę tę zakontraktowano w 2020 r. na pokrycie działań w zakresie zdrowia i ochrony, co zakończyło proces programowania dla drugiej transzy instrumentu.

Do 31 grudnia 2020 r. Komisja przyznała pełną pulę środków operacyjnych instrumentu. Do końca 2022 r. z łącznej kwoty 6 mld EUR wypłacono nieco ponad 5 mld EUR.

4.Wdrażanie instrumentu

Instrument jest wdrażany jako pomoc humanitarna i rozwojowa. W ramach pierwszej transzy na poszczególne komponenty przeznaczono odpowiednio około 1,4 mld EUR i 1,6 mld EUR. Z uwagi na przedłużający się kryzys w Syrii działania w ramach drugiej transzy coraz bardziej koncentrują się na wsparciu społeczno-gospodarczym i tworzeniu źródeł utrzymania. W ramach drugiej transzy 1,04 mld EUR przeznaczono na pomoc humanitarną, a 1,9 mld EUR na pomoc rozwojową 25 .

W ogólnym ujęciu podział pomocy humanitarnej i rozwojowej w ramach instrumentu przedstawia się następująco:

Szczegółowe informacje można znaleźć w tabeli projektów 26 zamieszczonej w internecie.

Programowanie instrumentu zakończono w grudniu 2019 r., a na koniec 2020 r. zakontraktowano pełną pulę środków operacyjnych instrumentu w wysokości 6 mld EUR, z czego do końca 2022 r. wypłacono ponad 5 mld EUR.  

Należy zauważyć, że pomoc udzielana w ramach instrumentu opiera się na projektach. Wypłaty zależą od postępów w realizacji interwencji podejmowanych w ramach instrumentu.

Szczególną uwagę zwraca się na uchodźców i osoby ubiegające się o azyl spoza Syrii. Podczas interwencji podejmowanych w ramach instrumentu zawsze dąży się do angażowania lokalnych społeczności przyjmujących uchodźców.

Pomoc humanitarna w ramach instrumentu ma pomóc uchodźcom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji przez zapewnianie godnych środków wsparcia w celu zaspokojenia ich podstawowych potrzeb oraz zagwarantowania im ochrony. Pomaga ona również wyeliminować luki za pośrednictwem wyspecjalizowanych agencji i organizacji partnerskich w sektorach zdrowia i edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych. Pomoc humanitarna UE jest świadczona zgodnie z Konsensusem europejskim w sprawie pomocy humanitarnej z 2007 r. 27 , który stanowi, że UE jako podmiot prowadzący działania humanitarne przestrzega zasad: humanitaryzmu, neutralności, bezstronności i niezależności, jak określono w art. 214 TFUE oraz w rozporządzeniu w sprawie pomocy humanitarnej (nr 1257/96) 28   29 .

W ramach komponentu humanitarnego instrumentu 21 partnerów wdrożyło łącznie 65 projektów w ramach pierwszej i drugiej transzy. Projekty te mają na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb, takich jak ochrona, edukacja i zdrowie uchodźców znajdujących się w najgorszej sytuacji w Turcji. W ramach pierwszej transzy przyznano i zakontraktowano na pomoc humanitarną kwotę około 1,4 mld EUR, z której wypłacono 1,3 mld EUR, natomiast w ramach drugiej transzy zakontraktowano kwotę 1,04 mld EUR, z której do 31 stycznia 2023 r. wypłacono 1,035 mln EUR.

Pomoc rozwojowa służy natomiast zaspokajaniu bardziej długoterminowych potrzeb w dziedzinie zdrowia, edukacji i rozwoju społeczno-gospodarczego uchodźców, zwłaszcza w zakresie dostępu do usług publicznych i źródeł utrzymania, a także infrastruktury miejskiej. Koncentruje się również na grupach szczególnie wrażliwych i pozwala uwzględnić aspekt płci w ramach poszczególnych interwencji, np. poprzez ochronę kobiet i dziewcząt przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć oraz zapewnienie lepszego dostępu do opieki w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.

W ramach komponentu dotyczącego pomocy rozwojowej pomyślnie postępowała realizacja 26 projektów, na które podpisano umowy w ramach pierwszej transzy. 15 z tych projektów wdrożono w ramach regionalnego funduszu powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii na łączną kwotę 293 mln EUR, która nie uwzględnia środków zarządzanych bezpośrednio za pośrednictwem Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej 30 .

Z łącznej kwoty 3,5 mld EUR przeznaczonej na pomoc rozwojową w ramach obu transz instrumentu wypłacono już 2,6 mld EUR na rzecz partnerów wykonawczych 31 . Kwota 1,9 mld EUR przyznana w ramach drugiej transzy została w pełni zakontraktowana w grudniu 2020 r., z czego 1 mld EUR wypłacono do końca grudnia 2022 r. W ramach komponentu dotyczącego pomocy rozwojowej zawarto 17 umów.

W 2022 r. na wdrażanie instrumentu miały wpływ bardzo wysoka inflacja w Turcji oraz wyzwania związane z kursami walutowymi, co spowodowało konieczność ograniczenia zakresu niektórych projektów, a w konsekwencji spadek liczby wybudowanych obiektów. Znaczące zmiany warunków rynkowych i stopy inflacji negatywnie wpłynęły w szczególności na zamówienia obejmujące kilka działań.

Wymienione czynniki, takie jak rosnąca inflacja, dewaluacja liry tureckiej i związany z tym wzrost cen materiałów budowlanych, stanowiły wyzwanie dla realizacji projektów, w szczególności projektów infrastrukturalnych. Komisja prowadzi ocenę projektów, których dotyczy ta sytuacja, aby określić wszelkie trudności w ukończeniu projektów, a także zacieśniła współpracę z partnerami wykonawczymi i zintensyfikowała misje w terenie. W czasie składania sprawozdania ocena ta jest nadal w toku.

Interwencje podejmowane w ramach instrumentu według obszarów priorytetowych

Postępy w podziale na obszary priorytetowe we wdrażaniu pomocy finansowanej w ramach obu transz instrumentu są przedstawiane w sporządzanych dwa razy do roku sprawozdaniach z monitorowania instrumentu 32 : odnotowano znaczące osiągnięcia w zakresie udzielania pomocy uchodźcom i społecznościom przyjmującym w następujących obszarach priorytetowych:

Edukacja

Na priorytetowy obszar edukacji przeznaczono z instrumentu ponad 1,5 mld EUR, w tym 545 mln EUR 33 na infrastrukturę edukacyjną.

W ramach humanitarnego komponentu instrumentu ponad 181 mln EUR przeznaczono na edukację. Program warunkowych transferów pieniężnych na rzecz edukacji wspiera zapisywanie i uczęszczanie dzieci do szkół dzięki wypłatom, które co miesiąc są przekazywane rodzinom uchodźców, pod warunkiem że uczniowie regularnie uczęszczają na zajęcia. Do października 2022 r. komponent gotówkowy programu warunkowych transferów pieniężnych na rzecz edukacji był finansowany w ramach humanitarnego komponentu instrumentu dzięki dopłatom uzupełniającym wynoszącym 85 mln EUR przyznanym w ramach budżetu korygującego zatwierdzonego w lipcu 2020 r., natomiast działania wspierające zdolności do płynnego przechodzenia kontynuowano do grudnia 2022 r. W październiku 2022 r. program ten przeniesiono do komponentu dotyczącego pomocy rozwojowej. Do października 2022 r. z programu warunkowych transferów pieniężnych na rzecz edukacji skorzystało 811 181 dzieci. Ze środków finansowych w ramach dodatkowej pomocy dla uchodźców w Turcji we wrześniu 2022 r. podpisano czwarty etap CCTE na kwotę 210 mln EUR, co zakończyło proces przejścia od pomocy humanitarnej do długoterminowej pomocy rozwojowej w dziedzinie edukacji.

W styczniu 2023 r. zakończyła się realizacja dotacji bezpośredniej w ramach inicjatywy przewodniej instrumentu (PIKTES II 34 ) w wysokości 400 mln EUR dla Ministerstwa Edukacji Narodowej; kontynuowano ją w drodze nowego projektu PIKTES+ 35 o łącznym budżecie 300 mln EUR finansowanego w ramach dodatkowej pomocy dla uchodźców w Turcji. PIKTES wspiera ministerstwo przez zwiększenie liczby dzieci-uchodźców zapisanych do szkół, ich zatrzymanie i przejście do systemu kształcenia formalnego przy jednoczesnym utrzymaniu jakości edukacji i spójności społecznej. Do marca 2022 r. nieco ponad 747 000 syryjskich dzieci zapisano do szkół w ramach kształcenia formalnego. Ponad 44 000 dzieci uczęszczało do przedszkola, ponad 328 000 do szkoły podstawowej, 282 323 do szkoły średniej I stopnia i 77 361 do szkoły średniej II stopnia, natomiast ponad 7 500 uczniów było objętych formalną nauką na odległość w szkołach średnich. Do czerwca 2022 r. 63 489 dzieci-uchodźców otrzymało szkolenie wyrównawcze, a 41 038 dzieci-uchodźców otrzymało szkolenie uzupełniające w ramach instrumentu. Jeżeli chodzi o wsparcie potencjału dydaktycznego systemu edukacji, w ramach PIKTES II zatrudniono 3 321 pracowników dydaktycznych i personelu doradczego (nauczyciele i doradcy zawodowi uczestniczący w projekcie PIKTES) i wynagradzano 22 834 nauczycieli będących pracownikami służby cywilnej oraz 15 917 szkolnych pracowników administracyjnych. Jeżeli chodzi o sprzyjające środowisko edukacyjne, w szkołach zatrudniono 3 020 pracowników sprzątających i 1 580 pracowników ochrony. Według stanu na czerwiec 2022 r. w ramach PIKTES II 3 886 nauczycieli, 10 126 nauczycieli będących pracownikami służby cywilnej i 8 154 szkolnych pracowników administracyjnych przeszło szkolenia w zakresie różnych tematów związanych z edukacją włączającą.

Liczba uczniów-uchodźców i uczniów ze społeczności przyjmującej otrzymujących wspierane w ramach instrumentu stypendia na naukę w placówkach kształcenia i szkolenia technicznego i zawodowego (TVET) lub w instytucjach szkolnictwa wyższego osiągnęła 29 049. Większość z tych uczniów stanowili uchodźcy. Zachowana została równowaga płci.

W ramach instrumentu nadal wspierano rozwój infrastruktury edukacyjnej i zmniejszano przepełnienie szkół. Odnotowano znaczny postęp w zakresie liczby zmodernizowanych i ukończonych placówek edukacyjnych. Dużym osiągnięciem w zakresie modernizacji było zainstalowanie 8 700 tablic interaktywnych w szkołach podstawowych i średnich. Do tej pory ponad 12 000 obiektów zostało zmodernizowanych dzięki wsparciu w ramach instrumentu. Ponadto wybudowano 117 szkół, a w 108 szkołach rozpoczęto świadczenie usług edukacyjnych. Dotyczący czystej energii projekt o wartości 40 mln EUR, zakontraktowany w ramach pierwszej transzy, ma na celu dostarczanie energii do 120 szkół dzięki dwóm farmom słonecznym i dachowym instalacjom fotowoltaicznym. W trzech szkołach zakończono montaż pokryć dachowych, a w kolejnych 48 szkołach osiągnięto średnio 90-procentowy postęp prac. Ponadto rozpoczęto prace remontowe mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej w kolejnych 41 szkołach, a do końca roku 2022 odnotowano 70-procentowy postęp w ich realizacji.

Ochrona

Na ochronę przeznaczono łącznie około 211 mln EUR, głównie za pośrednictwem projektów w ramach humanitarnego komponentu instrumentu.

Komponent humanitarny instrumentu wspiera proces rejestracji i weryfikacji uchodźców w celu zapewnienia im możliwości uregulowania statusu w Turcji oraz ułatwienia im dostępu do usług. Oprócz pojedynczych interwencji w zakresie ochrony, mających na celu zniwelowanie luk oraz reagowanie na konkretne potrzeby i sytuację osób zagrożonych, ochrona została uwzględniona także w pozostałych filarach strategii reagowania humanitarnego (potrzeby podstawowe, opieka zdrowotna i edukacja). Ogólnym celem jest skuteczniejsze rozwiązanie kwestii podatności uchodźców na zagrożenia, uregulowanie ich statusu i włączenie ich w szerszą sieć usług publicznych oraz usług świadczonych przez ONZ/NGO. W okresie sprawozdawczym pomoc nadal koncentrowała się na najbardziej wrażliwych grupach (np. sezonowych pracownikach migrujących w rolnictwie, kluczowych grupach uchodźców itp.). Ponadto projekty finansowane z funduszu powierniczego Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii obejmowały udzielenie wsparcia w zakresie przyjmowania uchodźców w ośrodkach gminnych oraz kierowania uchodźców znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji do odpowiednich placówek.

W ramach komponentu dotyczącego pomocy rozwojowej pod koniec 2020 r. zakontraktowano dotację bezpośrednią dla Ministerstwa Rodziny, Pracy i Opieki Społecznej na kwotę 20 mln EUR. Celem tego projektu jest usprawnienie świadczenia prewencyjnych i ochronnych usług społecznych dla uchodźców znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji oraz członków społeczności przyjmujących. W 2022 r. otwarto osiem z planowanych 18 nowych ośrodków pomocy społecznej i poczyniono postępy, jeżeli chodzi o otwarcie sześciu ośrodków opieki dziennej dla osób starszych. Rozpoczęto również działania przygotowawcze, w szczególności umeblowanie 75 jednostek ochrony dzieci, utworzenie dziesięciu mobilnych ośrodków usług społecznych, zapewnienie wsparcia materialnego jednostkom ds. ochrony przed przemocą i monitorowania przemocy, a także wyszkolenie około 4 000 pracowników Ministerstwa Rodziny, Pracy i Opieki Społecznej na szczeblu centralnym i na szczeblu prowincji.

Opieka zdrowotna

Na priorytetowy obszar zdrowia publicznego przeznaczono w ramach instrumentu 800 mln EUR.

Głównym filarem wsparcia w ramach instrumentu jest SIHHAT, projekt finansowany w drodze dwóch kolejnych przydziałów środków: 300 mln EUR w 2016 r. i 210 mln EUR w 2020 r. SIHHAT wspiera tureckie Ministerstwo Zdrowia w jego działaniach na rzecz zapewnienia bezpłatnego i sprawiedliwego dostępu do opieki zdrowotnej dla 4 mln uchodźców. W 30 prowincjach działa łącznie 187 ośrodków opieki zdrowotnej dla migrantów, a w placówkach wspieranych przez UE pracuje około 4 000 pracowników opieki zdrowotnej, z czego 75 % jest pochodzenia syryjskiego. Wdrażanie projektu SIHHAT II jest kontynuowane w dotychczasowym tempie i przynosi wymierne rezultaty. W 2022 r. rozpoczęto przygotowania do SIHHAT III. SIHHAT III powinien zapewnić kontynuację świadczenia usług opieki zdrowotnej dla uchodźców po 2023 r., kiedy powinna zakończyć się realizacja SIHHAT II.

Ukończono budowę dwóch finansowanych w ramach instrumentu szpitali – Dörtyol/Hatay i Kilis. Oba szpitale zostały oficjalnie otwarte – odpowiednio w czerwcu i grudniu 2022 r. – i są w pełni funkcjonalne. Świadczą wysokiej jakości pomocniczą opiekę zdrowotną na rzecz uchodźców i społeczności przyjmujących. Ponadto w ramach instrumentu, jako uzupełnienie SIHHAT, buduje się i odnawia ośrodki opieki zdrowotnej dla migrantów, dostarcza zestawy dla matek i zestawy higieniczne, a także odnawia oddziały fizykoterapii.

Proces przekształcenia usług w zakresie rehabilitacji fizycznej z pomocy humanitarnej w pomoc rozwojową jest prawie zakończony. Partner w dziedzinie pomocy humanitarnej skutecznie zapewnia bezpieczny i włączający dostęp do usług uchodźcom z niepełnosprawnościami i uchodźcom, którzy z innych powodów wymagają szczególnego traktowania, dzięki gotowości oddziałów fizykoterapii i rehabilitacji wybudowanych w ramach SHIFA 36 , finansowanego przez UE projektu realizowanego przez Bank Rozwoju Rady Europy.

Podczas przygotowań do SIHHAT III Komisja zamierza zwrócić szczególną uwagę na grupy szczególnie wrażliwe (uchodźcy poza ich pierwotną prowincją rejestracji, obywatele narodowości innych niż syryjska, LGBTQI+ i uchodźcy z niepełnosprawnościami) i konkretne usługi, w tym w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i psychicznego oraz wsparcie psychologiczno-społeczne.

Infrastruktura miejska

Infrastruktura miejska jest jednym z głównych priorytetów instrumentu. Wsparcie w ramach instrumentu obejmuje szereg gmin, którym zapewnia się podstawowe usługi komunalne, obejmujące dostawy wody i usługi sanitarne oraz gospodarowanie odpadami stałymi. Wsparciem objęta jest również infrastruktura lokalna dzięki zapewnieniu usług rekreacyjnych. W październiku 2021 r. zakończyła się budowa mechaniczo-biologicznego zakładu przetwarzania odpadów w Gaziantep. Zawarto dziewięć z 36 umów na wodę, ścieki i odpady stałe oraz zawarto umowy na 22 z 26 obiektów dla młodzieży i obiektów sportowych; obecnie trwa budowa tych obiektów.

Podstawowe potrzeby i wsparcie społeczno-gospodarcze

Na podstawowe potrzeby i wsparcie społeczno-gospodarcze przeznaczono z instrumentu ponad 2,83 mld EUR.

Interwencje w tym obszarze priorytetowym mają na celu zapewnienie zaspokojenia podstawowych potrzeb uchodźców znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji oraz zwiększenie ich odporności i samodzielności. Dzięki temu możliwe będzie stopniowe uniezależnienie się od pomocy społecznej i zwiększenie samodzielności oraz zyskanie źródeł utrzymania.

W ramach pomocy z instrumentu na zaspokojenie podstawowych potrzeb ponad 2,6 mln uchodźców otrzymało wsparcie umożliwiające im godne życie. Większości wsparcia udziela się za pomocą siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych (ESSN), czyli programu pomocy humanitarnej w zakresie pomocy społecznej, w ramach którego obecnie co miesiąc przekazuje się pomoc pieniężną za pomocą systemu kart debetowych do ponad 1,6 mln uchodźców będących beneficjentami tego programu. Na trzecią fazę ESSN przeznaczono 1,225 mln EUR. Kontynuację wsparcia ESSN zapewniono do drugiego kwartału 2023 r. 37 wraz z dalszym finansowaniem przydzielonym w ramach dodatkowego wsparcia dla uchodźców poza instrumentem.

W ramach drugiej transzy instrumentu Komisja podpisała z Ministerstwem Rodziny i Opieki Społecznej dotację bezpośrednią w wysokości 245 mln EUR, mającą na celu umożliwienie udzielania comiesięcznego wsparcia finansowego osobom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji porównywalnego z pomocą społeczną zapewnianą w ramach tureckiego systemu zabezpieczenia społecznego, tj. programu uzupełniającego ESSN (C-ESSN). Po zakończeniu etapu przygotowawczego dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów rozpoczęło się w lipcu 2021 r. i będzie kontynuowane co najmniej do maja 2023 r. Projekt ten jest realizowany równocześnie z siatką bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych i zapewnia wsparcie dla gospodarstw domowych, w których żyją osoby samotnie wychowujące dzieci, osoby starsze oraz osoby z niepełnosprawnością i poważną niepełnosprawnością. Pracownicy delegatury Unii i biura terenowego DG ECHO w Ankarze spotykają się regularnie, aby koordynować równoczesne wdrażanie ESSN i C-ESSN. W 2022 r. kontynuację programów C-ESSN and ESSN 38 zapewniono w ramach dodatkowego wsparcia dla uchodźców o wartości 3 mld EUR uruchomionego na lata 2021–23 39 .

Uchodźcy, którzy są w stanie wejść na rynek pracy, nadal otrzymują dodatkowe wsparcie społeczno-gospodarcze. Pomoc ta ma na celu zwiększenie szans uchodźców na zatrudnienie i przewiduje szkolenia zawodowe i szkolenia w zakresie umiejętności, naukę języka, doradztwo zawodowe, programy szkoleń w miejscu pracy oraz uproszczenie procesu wydawania pozwoleń na pracę, aby wspierać zarówno uchodźców syryjskich, jak i społeczności przyjmujące. Z dotacji dla przedsiębiorców oraz szkoleń w zakresie przedsiębiorczości mogą skorzystać zarówno nowe przedsiębiorstwa założone przez syryjskich uchodźców lub członków społeczności przyjmujących, jak i istniejące przedsiębiorstwa we współpracy z turecką Organizacją ds. Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw (KOSGEB) i Tureckim Bankiem Rozwoju i Inwestycji (TKYB). Kolejny projekt zapewnia wsparcie rozwoju i wdrażania modelu przedsiębiorczości społecznej prowadzonej przez kobiety w celu zapewnienia źródeł stałego dochodu zarówno syryjskim uchodźcom, jak i kobietom tureckim znajdującym się w trudnej sytuacji. Dwa kolejne projekty mają na celu wspieranie zatrudnienia w rolnictwie. Projekty powinny być realizowane najpóźniej do połowy 2025 r. W 2022 r. kontynuację wsparcia społeczno-gospodarczego dla uchodźców zapewniono w ramach dodatkowego wsparcia dla uchodźców o wartości 3 mld EUR uruchomionego na lata 2021–23.

Zarządzanie migracjami

W ramach pierwszej transzy instrumentu sfinansowano dwa projekty w tym obszarze priorytetowym na łączną kwotę 80 mln EUR. Pierwszy projekt zapewnił wsparcie UE na rzecz wzmocnienia zdolności tureckiej straży przybrzeżnej do przeprowadzania operacji poszukiwawczo-ratowniczych. Drugi projekt miał na celu wsparcie Dyrekcji Generalnej ds. Zarządzania Migracją (DGMM) w zarządzaniu powrotami z UE. Oba projekty zostały zakończone.

Aspekty płci w projektach realizowanych w ramach instrumentu

Interwencje w ramach instrumentu w dalszym ciągu są realizowane zgodnie z trzecim unijnym planem działania w sprawie równości płci pod hasłem „wspólne dążenie do świata, w którym panuje równość płci, na lata 2021–2025”. Propagowanie, ochrona i przestrzeganie praw człowieka w odniesieniu do kobiet i dziewcząt w całej ich różnorodności, promowanie równości płci oraz wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt pozostały priorytetami w 2022 r. Kwestie związane z płcią uwzględniono we wszystkich projektach w ramach instrumentu i są one na bieżąco monitorowane za pomocą zdezagregowanych danych (76 wskaźników). Uwzględnianie aspektu płci połączono ze specjalnymi działaniami opracowanymi z partnerami wykonawczymi mającymi ugruntowane doświadczenie w stosowaniu tego podejścia oraz zdolność do podejmowania dialogu z władzami tureckimi.

Instrument odegrał znaczącą rolę w zwiększaniu szans kobiet na zatrudnienie. Krótkoterminowe szkolenie w zakresie umiejętności zawodowych udało się ukończyć ponad 26 000 kobiet, a około 40 000 kobiet skorzystało z usług doradztwa w dziedzinie zatrudnienia. Ponadto wsparcie doradcze lub finansowe rozszerzono na około 500 przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety.

W ramach instrumentu zorganizowano cenne kursy języka tureckiego dla uchodźczyń. Kursy te ukończyło około 25 000 dorosłych uchodźczyń i 20 000 studentek. Ponadto około 55 000 dziewczynek-uchodźczyń korzystało z edukacji przedszkolnej zapewnionej dzięki projektom finansowanym w ramach instrumentu. Przyznano również stypendia edukacyjne dla 15 000 studentek. Na uwagę zasługuje fakt, że prawie 50 % nauczycieli i pracowników oświaty zaangażowanych w ramach instrumentu stanowią kobiety.

Dzięki programom przekazów pieniężnych uchodźczynie otrzymały równe świadczenia. Ponad milion kobiet otrzymuje regularne bezwarunkowe przekazy środków. Ponadto rodziny około 400 000 studentek otrzymały warunkowe środki pieniężne przeznaczone na wsparcie kształcenia. Niezależnie od programów przekazów pieniężnych około 500 000 uchodźczyń skorzystało z konsultacji dotyczących ochrony, natomiast około 550 000 uchodźczyń skorzystało z usług związanych z ochroną świadczonych w ramach projektów finansowanych ze środków instrumentu. 

5.Monitorowanie i ocena

Monitorowanie

System monitorowania instrumentu zaprojektowano w taki sposób, aby mógł być dostosowywany, udoskonalany i poprawiany przez cały okres jego funkcjonowania. W 2022 r. sprawozdawczość na temat osiągnięć w ramach instrumentu nadal opierała się na zaktualizowanych ramach wyników instrumentu 40 oraz teorii zmian instrumentu 41 . W 2022 r. – w czerwcu i w grudniu – opublikowano dwa sprawozdania z monitorowania instrumentu; można się z nimi zapoznać na stronie internetowej DG NEAR 42 . Sprawozdanie z monitorowania instrumentu obejmujące okres do grudnia 2022 r. ma być gotowe w czerwcu 2023 r. 

W realizacji zadań związanych z monitorowaniem i sprawozdawczością w ramach instrumentu Komisję nadal wspiera zespół wsparcia technicznego (SUMAF 43 ). Do końca 2022 r. odbyło się 239 wizyt monitorujących i sześć wizyt monitorujących ukierunkowanych na wyniki (ROM), 94 misje pomocy technicznej oraz 139 kontroli na miejscu/wizyt monitorujących; 61 % tych wizyt dotyczyło zamówień w ramach zarządzania bezpośredniego 44 . Kontynuowano również monitorowanie realizowanych w ramach instrumentu działań finansowanych w kontekście planów wdrażania pomocy humanitarnej, a w okresie sprawozdawczym przeprowadzono 89 wizyt monitorujących projekty.

Ocena

Komisja kontynuowała wdrażanie zaleceń ze strategicznego przeglądu śródokresowego instrumentu 45 , który opublikowano w lipcu 2021 r.

6.Audyt

W listopadzie 2022 r. Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) rozpoczął drugą kontrolę wykonania zadań dotyczącą instrumentu. W czasie sporządzania niniejszego sprawozdania kontrola ta była w toku. Trybunał zamierza przedstawić swoje ustalenia i zalecenia jesienią 2023 r.

7.Komunikacja i eksponowanie działań

W 2022 r. kontynuowano działania mające na celu zwiększenie widoczności działań realizowanych w ramach instrumentu, aby poprawić widoczność pomocy, której UE udziela Turcji w przyjmowaniu uchodźców. Priorytetami były: zapewnienie świadomości, widoczności i zrozumienia wśród ogółu społeczeństwa, mediów, decydentów i innych zainteresowanych stron w UE, Turcji i społeczności międzynarodowej.

Wydarzenia, ceremonie i obecność w mediach

W pierwszej połowie 2022 r. szef delegatury odbył cztery wizyty w Denizli, Konya, Mardin i Dörtyol, aby zwiększyć widoczność działań UE, co spotkało się ze znacznym zainteresowaniem. Wśród innych wydarzeń związanych z projektem można wymienić ceremonię otwarcia projektu pt. „Empowering the Private Sector to Foster Social and Economic Cohesion in Türkiye-FOSTER” [Wzmocnienie pozycji sektora prywatnego na rzecz wsparcia spójności społecznej i gospodarczej w Turcji] w lutym 2022 r., rozpoczęcie realizacji projektu pt. „Social Entrepreneurship, Empowerment and Cohesion in Refugee and Host Communities in Türkiye” [Przedsiębiorczość społeczna, upodmiotowienie społeczne i spójność społeczna w społeczności uchodźców i społecznościach przyjmujących w Turcji] (SEECO) w maju, ceremonię otwarcia nowego szpitala państwowego w Kilis w czerwcu oraz ceremonię podpisania projektu warunkowych transferów pieniężnych na rzecz edukacji w grudniu 2022 r., oznaczającą oficjalne przekazanie programu CCTE przez UNICEF rządowi Turcji. Widoczność działalności i działań propagowano za pośrednictwem komunikatów prasowych.

W 2022 r. zorganizowano wyjazd dla dziennikarzy mający na celu zapoznanie ich z finansowanymi przez UE projektami pomocy humanitarnej w Turcji. Zaowocowało to specjalnymi publikacjami w europejskich mediach, między innymi El Pais (ES), ANSA (IT), Publico (PT), Deutsche Welle (DE), ARD (DE), EFE (ES) i NRK (NO). Ponadto wspólnie z IFRC przeprowadzono zakrojoną na szeroką skalę kampanię informacyjną służącą zwiększeniu znajomości programu ESSN. Kampania ta obejmowała udane propagowanie programu w mediach społecznościowych w Niemczech, Włoszech, Szwecji, Turcji, Portugalii i Polsce.

8.Wnioski i dalsze działania

W 2022 r. poczyniono istotne postępy we wdrażaniu instrumentu. Zakontraktowano całą pulę środków operacyjnych instrumentu, z której wypłacono ponad 5 mld EUR. W ramach instrumentu nadal zapewnia się bardzo potrzebną pomoc dla uchodźców i przyjmujących ich społeczności w Turcji.

Kolejne etapy obejmują:

·dalsze skuteczne wdrażanie wszystkich projektów na rzecz uchodźców i społeczności przyjmujących, zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami;

·dalsze rozwijanie działań komunikacyjnych dotyczących instrumentu;

·organizacja posiedzenia komitetu sterującego w czerwcu 2023 r.;

··programowanie i wdrażanie dodatkowego wsparcia dla uchodźców i społeczności przyjmujących w Turcji w celu zapewnienia trwałości osiągnięć w ramach instrumentu.

(1)

Decyzja Komisji C(2015) 9500 z dnia 24.11.2015 w sprawie koordynacji działań Unii i państw członkowskich przy użyciu mechanizmu koordynacji – Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, zmieniona decyzją Komisji C(2016) 855 z 10.2.2016.

(2)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017DC0130  

(3)

  https://en.goc.gov.tr/temporary-protection27

(4)

https://en.goc.gov.tr/irregular-migration

(5)

Jedna ze specyficznych cech systemu azylowego w Turcji wiąże się z faktem, że kraj ten podpisał Protokół nowojorski z 1967 r. do konwencji genewskiej z 1951 r. z zastrzeżeniem. W związku z tym zdecydowana większość uchodźców w Turcji nie może występować o pełnoprawny status uchodźcy, a jedynie o status „warunkowy”, który, o ile zostanie przyznany, ogranicza pobyt w kraju do momentu, kiedy uchodźca o uznanym statusie zostanie „przesiedlony do kraju trzeciego”.

(6)

  https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/

(7)

Decyzja Komisji C(2016) 60/03 z 10.2.2016 w sprawie Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, zmieniająca decyzję Komisji C(2015) 9500 z dnia 24 listopada 2015 r.

(8)

  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-11329-2018-INIT/en/pdf

(9)

Środki finansowe uruchomione w latach 2013–2015 w ramach różnych instrumentów finansowania zewnętrznego, a mianowicie Instrumentu Pomocy Humanitarnej (HUMA), Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) oraz Instrumentu na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju (IcSP), w tym szeregu działań realizowanych ze środków funduszu powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii (EUTF).

(10)

 Od początku kryzysu UE uruchomiła wszystkie narzędzia polityczne i humanitarne, którymi dysponuje, w celu wspierania ludności syryjskiej: od nadejścia kryzysu w 2011 r. uruchomiła łącznie kwotę 24,9 mld EUR pomocy humanitarnej, stabilizacyjnej i pomocy na rzecz budowania odporności https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/93313/node/93313_en .

(11)

  https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/

(12)

Zgodnie z nową grecką decyzją ministerialną Turcja będzie uznawana za bezpieczny kraj trzeci dla osób ubiegających się o azyl z Pakistanu, Bangladeszu, Syrii, Afganistanu i Somalii. Na tej podstawie wnioski złożone przez osoby wymienionych narodowości mogą zostać uznane za niedopuszczalne, a osoby ubiegające się o azyl zostaną odesłane do Turcji, gdzie zostaną uznane za bezpieczne i będą miały możliwość ubiegania się o status uchodźcy.

(13)

Decyzja Komisji C(2015) 9500 z 24.11.2015, art. 2 – Cele instrumentu.

(14)

Zob. art. 5 ust. 1 decyzji Komisji C(2015) 9500 zmienionej decyzją Komisji C(2016) 855.

(15)

  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2016_needs_assessment_.pdf  

(16)

  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/updated_needs_assessment.pdf  

(17)

Wkłady z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju zostały przesunięte i wdrożone odpowiednio w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej i funduszu powierniczego UE. Zasadniczo wszystkie wkłady z instrumentu wniesione na rzecz funduszu powierniczego UE (z IPA i w mniejszym stopniu z Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju) zostały wdrożone jako pomoc pozahumanitarna.

(18)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 dotyczące pomocy humanitarnej, Dz.U. L 163 z 2.7.1996, s. 1.

(19)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa, Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 27.

(20)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 ustanawiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju, Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 44.

(21)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 ustanawiające Instrument Finansowania Pomocy Przedakcesyjnej, Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 11.

(22)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 230/2014 ustanawiające Instrument na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju, Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 1.

(23)

 Łączną wielkość wkładów poszczególnych państw członkowskich można znaleźć na stronie  http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/02/03/refugee-facility-for-turkey/ .

(24)

  https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2018/06/29/facility-for-refugees-in-turkey-member-states-agree-details-of-additional-funding/  

(25)

Pozostała kwota 60 mln EUR przeznaczona jest na administracyjne i operacyjne wsparcie wdrażania instrumentu.

(26)

  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/system/files/2022-01/Facility%20table_December%202021.pdf  

(27)

Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich.

(28)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy humanitarnej.

(29)

Pomoc humanitarna Komisji Europejskiej opiera się na rocznych planach wdrażania pomocy dla poszczególnych krajów. Ramy współpracy między Komisją i jej partnerami w dziedzinie pomocy humanitarnej określone są w ramowych umowach finansowo-administracyjnych z organizacjami międzynarodowymi oraz w umowach partnerstwa ramowego z organizacjami pozarządowym.

(30)

Środkami z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej w ramach instrumentu zarządza się zgodnie z zasadami działań zewnętrznych zawartymi w części drugiej tytuł IV rozporządzenia finansowego i zasad jego stosowania.

(31)

Kwota ta obejmuje również wydatki w ramach projektów realizowanych przez regionalny fundusz powierniczy UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii, które nie zostały jeszcze pokryte z budżetu UE.

(32)

  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/enlargement-policy/negotiations-status/turkey/eu-facility-refugees-turkey_en  

(33)

Obejmuje to projekt dotyczący czystej energii o wartości 40 mln EUR w ramach funduszu powierniczego UE (FRIT 1).

(34)

Promowanie integracji dzieci syryjskich w systemie szkolnictwa II (PIKTES) II.

(35)

Promowanie edukacji włączającej dla dzieci w tureckim systemie szkolnictwa (PIKTES+)

(36)

„Strengthening Health Infrastructure for All” [„Wzmocnienie infrastruktury zdrowotnej dla wszystkich”].

(37)

  https://www.europarl.europa.eu/news/pl/press-room/20200706IPR82727/meps-approve-EU585-million-to-support-syrian-refugees-in-neighbouring-countries  

(38)

Planuje się, że kolejną fazę programu ESSN przejmie DG NEAR.

(39)

W dniu 4 stycznia 2022 r. przyjęto decyzję wykonawczą Komisji w sprawie indywidualnego środka na rzecz zapewnienia wsparcia pieniężnego uchodźcom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji w Turcji na lata 2022 i 2023 – C(2022) 7822 final – a w dniu 7 grudnia 2022 r. przyjęto decyzję wykonawczą Komisji w sprawie finansowania indywidualnego środka na rzecz kontynuacji wsparcia w zakresie podstawowych potrzeb oraz przejścia na źródła utrzymania dla uchodźców w Turcji w 2022 r. – C(2022) 8887.

(40)

  https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2022-06/Facility%20Results%20Framework_Jun2022.pdf  

(41)

  https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2022-06/Facility%20Theory%20of%20Change_Feb2022.pdf  

(42)

https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/enlargement-policy/negotiations-status/turkey/eu-facility-refugees-turkey_pl

(43)

Pomoc techniczna w celu wsparcia monitorowania działań finansowanych w ramach Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji – IPA/2018/393-877

(44)

Skumulowane dane liczbowe z 2017 r.

(45)

  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/strategic-mid-term-evaluation-facility-refugees-turkey-2016-201920_pl