KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 20.9.2021

COM(2021) 578 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

32. sprawozdanie roczne dotyczące ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej i zwalczania nadużyć finansowych (2020 r.)

{SWD(2021) 257 final} - {SWD(2021) 258 final} - {SWD(2021) 259 final} - {SWD(2021) 262 final} - {SWD(2021) 263 final} - {SWD(2021) 264 final}

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

32. sprawozdanie roczne dotyczące ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej i zwalczania nadużyć finansowych (2020 r.)

Spis treści

WYKAZ SKRÓTÓW

STRESZCZENIE

1.Wprowadzenie

2.Interesy finansowe UE w 2020 r.

3.Podmioty chroniące interesy finansowe UE i główne zmiany w 2020 r.

3.1.Ramy legislacyjne UE

3.2.Ramy kontroli interesów finansowych UE

3.2.1.Poziom UE

3.2.2.Szczebel państw członkowskich

4.Współpraca na rzecz zwalczania nadużyć finansowych

4.1.Współpraca międzyinstytucjonalna na szczeblu UE

4.1.1.Współpraca między Komisją (OLAF), Parlamentem Europejskim i Radą

4.1.2.Współpraca między OLAF-em a Europejskim Trybunałem Obrachunkowym

4.1.3.Uzgodnienia robocze między OLAF-em a EPPO

4.1.4.Współpraca między OLAF-em a Europolem

4.2.Współpraca między UE a organami państw członkowskich

4.2.1.Działalność Komitetu Doradczego ds. Koordynacji w zakresie Nadużyć Finansowych (COCOLAF)

4.2.2.Współpraca celna

4.2.3.Wspólne operacje celne

4.3.Współpraca między państwami członkowskimi UE

4.4.Współpraca z państwami trzecimi

5.Ukierunkowanie na inicjatywy przyjęte, wdrożone lub trwające w 2020 r.

5.1.Strategia Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych

5.2.Program Herkules: wspieranie działań państw członkowskich UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych

5.3.Dochody: Szczebel UE

5.3.1.Pakiet dotyczący VAT w handlu elektronicznym

5.3.2.Zwalczanie nadużyć finansowych związanych z cłami

5.3.3.Zwalczanie nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi

5.4.Dochody: Szczebel państw członkowskich UE

5.5.Wydatki: Szczebel UE

5.5.1.Praworządność – warunkowość

5.5.2.Budżet UE na lata 2021–2027

5.5.3.Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

5.5.4.Wsparcie techniczne w ramach programu wspierania reform strukturalnych

5.6.Wydatki: Szczebel państw członkowskich UE

6.Nieprawidłowości, nadużycia finansowe i ryzyko

6.1.Od wykrycia do ryzyka

6.1.1.Oszustwa związane z VAT – „Badanie i sprawozdania dotyczące luki w podatku VAT w państwach członkowskich UE-28” (opublikowane w 2020 r.)

6.1.2.Nieprawidłowości i nadużycia finansowe w zakresie dochodów

6.1.3.Nieprawidłowości i nadużycia finansowe w zakresie wydatków

6.2.Dodatkowe ryzyko nieprawidłowości i nadużyć finansowych w 2021 r. i w kolejnych latach

6.2.1.Ryzyko związane z COVID-19 w odniesieniu do dochodów

6.2.2.Ryzyko związane z COVID-19 w odniesieniu do wydatków

6.2.3.Ryzyko związane z Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

7.Narzędzia mające na celu skuteczniejsze zwalczanie nadużyć finansowych

7.1.ARACHNE

7.2.System wczesnego wykrywania i wykluczania (EDES)

7.3.Projekt GetI

7.4.Krajowe narzędzia informatyczne służące do ochrony interesów finansowych UE

8.Wnioski i zalecenia

WYKAZ SKRÓTÓW

STRESZCZENIE

UE i państwa członkowskie wspólnie ponoszą odpowiedzialność za ochronę interesów finansowych UE. Aby wyjść z kryzysu wywołanego pandemią COVID-19 i wesprzeć transformację w kierunku bardziej nowoczesnej i zrównoważonej Europy, unijne państwa członkowskie zatwierdziły pakiet finansowy obejmujący wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027 („budżet UE”), wynoszący 1,074 bln EUR i tymczasowe narzędzie służące odbudowie gospodarki, Next Generation EU, o wartości 750 mld EUR; instrumenty te zostaną zainwestowane w zieloną, cyfrową i odporną Europę z nowymi źródłami unijnych dochodów. Łączna wartość pakietu wynosi ponad 1,8 bln EUR.

W ostatnich latach utworzono odnowioną unijną strukturę zwalczania nadużyć finansowych mającą na celu ochronę pieniędzy unijnych podatników; strukturę tę oparto na: zreformowanym Europejskim Urzędzie ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), uprawnieniach dochodzeniowych i prokuratorskich Prokuratury Europejskiej (EPPO), roli koordynacyjnej Eurojustu, zdolnościach analitycznych Europolu oraz ścisłej współpracy z organami krajowymi i między nimi.

W ciągu 2020 r. rozwijano tę współpracę poprzez zawieranie porozumień roboczych, tworzenie wspólnych inicjatyw i operacji oraz wymianę dobrych praktyk i szkoleń.

W 2020 r. i w pierwszej połowie 2021 r. kilka kluczowych wydarzeń i instrumentów dodatkowo przyczyniło się do przygotowania UE i organów krajowych do lepszej ochrony interesów finansowych UE. Należą do nich następujące wydarzenia:

·rozpoczęła działalność Prokuratura Europejska;

·dzięki zmienionemu rozporządzeniu przygotowano OLAF do współpracy z Prokuraturą Europejską i wzmocniono jego uprawnienia dochodzeniowe;

·wprowadzono system warunkowości w celu ochrony budżetu UE przed naruszeniami zasad państwa prawa, które to naruszenia mają wpływ na ochronę interesów finansowych UE;

·poczyniono istotne postępy we wdrażaniu strategii Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych – wdrożono już dwie trzecie zaplanowanych działań, a pozostała jedna trzecia jest w trakcie wdrażania.

W 2020 r. w porównaniu z latami ubiegłymi odnotowano spadek liczby nadużyć finansowych i nieprawidłowości zgłoszonych przez właściwe organy unijne i krajowe. O ile spadek liczby nieprawidłowości związanych z nadużyciami finansowymi można wytłumaczyć pewnymi efektami cyklicznymi, o tyle spadku wskaźnika wykrywalności i zgłaszania nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi w niektórych obszarach wydatków nie można już łatwo wyjaśnić i spadek ten może budzić pewne obawy. Ponadto oprócz znanych zagrożeń pojawiają się nowe wyzwania. Związane są one z nowymi sposobami zarządzania funduszami unijnymi i ich wydawania, ze skutecznością i osiąganiem konkretnych celów oraz z obszarami zwiększonych wydatków, na przykład w związku z zieloną i cyfrową transformacją oraz sektorem zdrowia.

Skuteczne radzenie sobie z tymi zagrożeniami będzie wymagało nowych metod i narzędzi, odnowionej i wspólnej europejskiej wizji zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe UE. Ta wizja będzie oparta na osiągnięciach z lat poprzednich i będzie obejmowała skuteczniejsze gromadzenie i wykorzystywanie danych, większą przejrzystość, lepiej skoordynowane, spójne starania państw członkowskich na rzecz zwalczania nadużyć finansowych poprzez krajowe strategie zwalczania nadużyć finansowych, wzmocnioną współpracę między organami krajowymi, państwami członkowskimi i UE.

1.Wprowadzenie 

UE i państwa członkowskie wspólnie ponoszą odpowiedzialność za ochronę interesów finansowych UE i zwalczanie nadużyć finansowych. Organy unijnych państw członkowskich zarządzają największą częścią unijnych wydatków i pobierają tradycyjne zasoby własne (TZW). Komisja sprawuje ogólny nadzór w obu tych obszarach, określa normy i sprawdza zgodność z przepisami. Zgodnie z art. 325 ust. 5 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) Komisja we współpracy z państwami członkowskimi UE przedkłada sprawozdanie roczne Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w sprawie środków zastosowanych w celu zwalczania nadużyć finansowych i innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe Unii („sprawozdanie o ochronie interesów finansowych UE”). W odniesieniu do 2020 r. niniejsze sprawozdanie i dokumenty towarzyszące 1 spełniają to zobowiązanie.

Rok 2020 upłynął pod znakiem pandemii COVID-19 i jej skutków. Instytucje Unii zareagowały bezprecedensowymi decyzjami w zakresie polityki finansowej i gospodarczej. Sfinalizowały negocjacje i zatwierdziły unijny budżet na lata 2021–2027, a także negocjacje i budżet w odniesieniu do narzędzia Next Generation EU i jego flagowego programu: Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF). Budżet w wysokości 1,8 bln EUR pomoże odbudować Europę, aby uczynić ją bardziej zieloną, bardziej cyfrową, odporniejszą i lepiej przystosowaną do obecnych i przyszłych wyzwań. Ochrona interesów finansowych UE będzie miała zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia ambitnych celów tej historycznej umowy w sprawie budżetu.

W sprawozdaniu o ochronie interesów finansowych UE z 2020 r. przedstawiono:

I)przegląd interesów finansowych UE w następstwie strategicznych decyzji podjętych w 2020 r.;

II)główne podmioty na poziomie UE i krajowym;

III)współpracę między tymi podmiotami;

IV)najbardziej znaczące inicjatywy, jakie podjęto;

V)zagrożenia, na które są i będą narażone interesy finansowe UE, w oparciu o nieprawidłowości i nadużycia finansowe wykryte przez organy unijne i krajowe;

VI)narzędzia opracowane w celu zwalczania nadużyć finansowych.

2.Interesy finansowe UE w 2020 r.

Interesy finansowe Unii obejmują dochody, wydatki i aktywa objęte budżetem UE i budżetami instytucji, organów, urzędów i agencji UE, a także budżetami, którymi one zarządzają i które monitorują.

Strona dochodów w budżecie składa się z ceł, podatku od wartości dodanej oraz udziału w dochodzie narodowym brutto państw członkowskich UE.

Rysunek 1 przedstawia zasoby do dyspozycji UE w 2020 r.

Rysunek 1 – Dochód UE w 2020 r. 2

UE finansuje swoje strategie za pośrednictwem tych zasobów (zob. rysunek 2 ).

Rysunek 2 – Wydatki UE w 2020 r. 3

Mimo że budżet jest wykonywany co roku 4 , jest on częścią długoterminowego budżetu Unii, wieloletnich ram finansowych (WRF), w których ustala się limity wydatków na okres siedmiu lat. Podczas gdy 2020 r. był ostatnim rokiem WRF 2014–2020 5 , był on także rokiem, w którym określono ramy prawne kolejnego długoterminowego budżetu.

Budżet UE jest wydawany w drodze trzech różnych trybów zarządzania (zob. rysunek 3 ).

Rysunek 3 – Tryby zarządzania budżetem UE

Aby wyjść z kryzysu wywołanego pandemią COVID-19 i wesprzeć transformację w kierunku bardziej nowoczesnej i zrównoważonej Europy, państwa członkowskie UE zatwierdziły długoterminowy budżet UE na lata 2021–2027 6 wynoszący 1,074 bln EUR oraz tymczasowe narzędzie służące odbudowie gospodarki, Next Generation EU, o wartości 750 mld EUR. Łącznie wartość tego pakietu wynosi ponad 1,8 bln EUR (zob. rysunek 4 ).

Rysunek 4 – Wydatki UE w latach 2021–2027

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) 7 stanowi zasadniczą część Next Generation EU przy budżecie wynoszącym 672,5 mld EUR w postaci pożyczek i bezzwrotnego wsparcia finansowego dostępnego na lata 2021–2026 8 .

3.Podmioty chroniące interesy finansowe UE i główne zmiany w 2020 r.

Wiele podmiotów dba o interesy finansowe UE i nieustannie pracuje nad tym, by zapewnić ich lepszą ochronę; zarówno poprzez kształtowanie wymaganych ram legislacyjnych, jak i poprzez wdrażanie polityk, które leżą u ich podstaw.

3.1.Ramy legislacyjne UE

Komisja proponuje przepisy w dziedzinie zwalczania nadużyć finansowych; następnie w sprawie tych przepisów decydują Parlament Europejski i Rada („współustawodawcy”).

Rysunek 5 – Role instytucji Unii Europejskiej w procesie legislacyjnym

Tabela 1 przedstawia główne akty ustawodawcze przyjęte w 2020 r. i na początku 2021 r.

Tabela 1 – Najważniejsze przyjęte akty

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („Trybunał”) zapewnia jednolite stosowanie i interpretację prawa Unii. W 2020 r. Trybunał wydał trzy decyzje w obszarze ochrony interesów finansowych UE.

3.2.Ramy kontroli interesów finansowych UE

Rysunek 6 ukazuje złożoność unijnych ram kontroli, w których uczestniczy wiele podmiotów na szczeblu europejskim i krajowym.

Rysunek 6 – Ramy kontroli: przegląd

3.2.1.Poziom UE

Instytucje i organy UE zajmują się zarówno dochodami, jak i wydatkami UE.

Komisja określa strategie i przekłada na politykę i inicjatywy ogólne cele polityczne opracowane wspólnie przez instytucje UE. Departamenty Komisji zarządzają poszczególnymi obszarami polityki i wspierającymi je programami wydatków. Zarządzanie zasobami finansowymi może odbywać się według dowolnego z trybów przedstawionych na rysunku 3 . Komisja jest odpowiedzialna za wykonanie budżetu UE.

Parlament Europejski sprawuje demokratyczny nadzór w celu zapewnienia, aby Komisja i pozostałe instytucje właściwie obchodziły się z funduszami UE. Parlament Europejski, na zalecenie Rady, podejmuje decyzję o udzieleniu absolutorium, tj. ostatecznego zatwierdzenia budżetu na dany rok. Parlament Europejski podejmuje stosowną decyzję po dokładnym zbadaniu przez jego Komisję Kontroli Budżetowej (CONT) sprawozdań finansowych Komisji.

Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenia gospodarkę, skuteczność, wydajność, legalność i prawidłowość działań UE mających na celu poprawę rozliczalności, przejrzystości i zarządzania finansami.

Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) prowadzi niezależne dochodzenia w sprawie nadużyć finansowych i korupcji związanych z funduszami UE oraz opracowuje politykę UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i wszelkiej innej nielegalnej działalności naruszającej interesy finansowe UE.

Prokuratura Europejska (EPPO) posiada uprawnienia do prowadzenia dochodzeń i ścigania przestępstw mających wpływ na interesy finansowe UE w 22 uczestniczących państwach członkowskich UE 27 . Swoją działalność rozpoczęła w dniu 1 czerwca 2021 r.

Eurojust, Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych, koordynuje prace organów krajowych – zarówno z państw członkowskich UE, jak i z państw trzecich – w zakresie prowadzenia dochodzeń w sprawie przestępstw transgranicznych i ich ścigania.

Europol, Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania, działa jako ośrodek wsparcia dla operacji w dziedzinie egzekwowania prawa, centrum informacji o działalności przestępczej oraz ośrodek wiedzy fachowej w dziedzinie egzekwowania prawa.

3.2.2.Szczebel państw członkowskich

Jeżeli chodzi o dochody, państwa członkowskie UE są odpowiedzialne za wdrażanie przepisów prawa celnego, przeprowadzanie kontroli celnych oraz pobieranie ceł, akcyzy i VAT należnych przy przywozie.

Organy celne państw członkowskich realizują wiele innych celów, takich jak stosowanie środków niefinansowych ukierunkowanych na poprawę bezpieczeństwa wewnętrznego UE, ochronę UE przed nieuczciwym i nielegalnym handlem oraz ochronę środowiska.

Organy celne państw członkowskich odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu równowagi między potrzebą ułatwiania handlu poprzez szybsze i bezproblemowe procedury przywozowe a potrzebą stosowania kontroli celnych przy wsparciu UE.

Państwa członkowskie UE zarządzają również około trzema czwartymi wydatków z budżetu UE za pośrednictwem wielu organów (instytucji zarządzających, agencji płatniczych, instytucji audytowych, jednostek certyfikujących), których liczba może się różnić w zależności od wielkości danego państwa, kwoty środków UE, którymi należy zarządzać, oraz stopnia decentralizacji. Najwyższe organy kontroli odgrywają istotną rolę w nadzorowaniu legalności i prawidłowości działań krajowych organów publicznych. Ponieważ nadużycia finansowe i korupcja są przestępstwami, krajowe organy ścigania, prokuratura i służby sądowe odgrywają zasadniczą rolę w ochronie interesów finansowych UE wraz z wyspecjalizowanymi organami takimi jak urzędy ds. zwalczania nadużyć finansowych i korupcji.

Ten złożony system 32 zapewnia kilka poziomów kontroli (zob. rysunek 7 ).

Rysunek 7 – Ramy ochrony unijnych środków finansowych wydatkowanych w ramach zarządzania dzielonego

Jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych (AFCOS): utworzone na podstawie rozporządzenia (UE, EURATOM) nr 883/2013 („rozporządzenie w sprawie OLAF-u”) AFCOS ułatwiają skuteczną współpracę i wymianę informacji z OLAF-em, w tym informacji o charakterze operacyjnym. W kilku państwach członkowskich UE skutecznie odgrywają one rolę koordynującą i sterującą w odniesieniu do zwalczania nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe UE.

4.Współpraca na rzecz zwalczania nadużyć finansowych

Istniejące złożona struktura zwalczania nadużyć finansowych wymagają ścisłej współpracy między poszczególnymi podmiotami.

4.1.Współpraca międzyinstytucjonalna na szczeblu UE

4.1.1.Współpraca między Komisją (OLAF), Parlamentem Europejskim i Radą

W 2020 r. kilka posiedzeń Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego poświęcono działalności OLAF-u, a Urząd mógł przedstawić swoje wyniki. OLAF reprezentował Komisję w kilku grupach roboczych Rady, w szczególności w Grupie Roboczej ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.

W dniu 1 grudnia 2020 r. OLAF uczestniczył wraz z Komisją, Parlamentem Europejskim, Radą, Europejskim Prokuratorem Generalnym i Komitetem Nadzoru OLAF w międzyinstytucjonalnej wymianie poglądów na temat OLAF-u oraz omówił nową unijną strukturę zwalczania nadużyć finansowych, w tym reorganizację OLAF-u i współpracę z EPPO. Było to wydarzenie na wysokim szczeblu, charakteryzujące się ukierunkowanymi i pozytywnymi dyskusjami, które utorowały drogę do lepszej współpracy między OLAF-em, EPPO, Eurojustem i Europolem.

4.1.2.Współpraca między OLAF-em a Europejskim Trybunałem Obrachunkowym

Chociaż Europejski Trybunał Obrachunkowy i OLAF mają różne zakresy działania, ich wspólną misją jest ochrona interesów finansowych UE i zapewnienie należytego zarządzania finansami w ramach unijnego budżetu. Trybunał informuje OLAF o wszelkich podejrzeniach dotyczących nadużyć finansowych lub innych nielegalnych działań, które wykrył w trakcie swoich audytów lub które zostały mu zgłoszone. W 2020 r. OLAF otrzymał od Trybunału sześć takich powiadomień, z których wszystkie doprowadziły do wszczęcia dochodzeń.

W następstwie porozumienia administracyjnego zawartego w maju 2019 r. OLAF i Trybunał usprawniły współpracę poprzez organizację wspólnych corocznych warsztatów oraz wymianę programów szkoleniowych, wiedzy fachowej i wyników analizy ryzyka. Coroczne warsztaty zaplanowane na 2020 r. musiały zostać przełożone na 2021 r. z powodu pandemii COVID-19.

4.1.3.Uzgodnienia robocze między OLAF-em a EPPO 

Ramy prawne regulujące działalność EPPO i OLAF-u przewidują uzgodnienia robocze między tymi dwoma organami w celu określenia praktycznych aspektów ich stosunków. Uzgodnienia robocze zostały ustalone w listopadzie 2020 r. i podpisane w dniu 5 lipca 2021 r.

Ogólnie uzgodnienia te określają mechanizmy niezbędne do zapewnienia skutecznej sprawozdawczości oraz niepowielania i komplementarności działań dochodzeniowych obu urzędów. Przewidują one ścisłą współpracę poprzez ustanowienie praktycznych sposobów wymiany informacji i aspektów technicznych na potrzeby zapewnienia wzajemnego pośredniego dostępu do ich systemów zarządzania sprawami.

4.1.4.Współpraca między OLAF-em a Europolem

Jesienią 2020 r. OLAF i Europol podpisały uzgodnienia robocze, w wyniku których ustanowiono zabezpieczony kanał komunikacji (SIENA) i wyznaczono urzędnika łącznikowego OLAF-u w Europolu.

4.2.Współpraca między UE a organami państw członkowskich 

4.2.1.Działalność Komitetu Doradczego ds. Koordynacji w zakresie Nadużyć Finansowych (COCOLAF)

Komitet Doradczy ds. Koordynacji w zakresie Nadużyć Finansowych (COCOLAF) stanowi miejsce współpracy Komisji (reprezentowanej przez OLAF) i ekspertów z państw członkowskich. Na spotkaniach tego komitetu omawia się najważniejsze wydarzenia w obszarze zwalczania nadużyć finansowych oraz przygotowuje się niniejsze sprawozdanie. Głównymi elementami struktury prac komitetu są cztery grupy robocze i posiedzenie plenarne. W 2020 r. odbyły się wirtualne spotkania poświęcone następującym tematom:

•dochodzenia OLAF-u w państwach członkowskich UE;

•ryzyko nadużyć finansowych i środki zmniejszające ryzyko w kontekście kryzysu związanego z COVID-19;

•możliwości wykorzystania systemu wczesnego wykrywania i wykluczania (EDES) w celu ochrony interesów finansowych UE w ramach zarządzania dzielonego;

•działania w zakresie budowania zdolności w celu wykrywania nadużyć finansowych i korupcji w europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych oraz zapobiegania tym zjawiskom;

•główne tendencje i sposoby działania w zakresie nadużyć finansowych i nieprawidłowości;

•nowy trójkąt w kontekście walki z nadużyciami finansowymi: AFCOS, OLAF i EPPO.

4.2.2.Współpraca celna

Z uwagi na transgraniczny charakter oszustw celnych konieczna jest współpraca między organami celnymi państw członkowskich UE w celu zapobiegania naruszeniom przepisów prawa celnego i rolnego, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie i ich ścigania. Wymiana informacji może odbywać się na poziomie UE między państwami członkowskimi lub między nimi a Komisją, bądź też na poziomie międzynarodowym z państwami niebędącymi członkami UE. Wymiana informacji na szczeblu UE odbywa się na podstawie rozporządzenia w sprawie wzajemnej pomocy 49 albo systemu zarządzania ryzykiem celnym w odniesieniu do informacji związanych z ryzykiem 50 , natomiast wymiana z państwami niebędącymi członkami UE odbywa się na podstawie specjalnych porozumień (zob. sekcja 4.4).

Organy celne mogą również współpracować ze sobą oraz prowadzić wymianę informacji i najlepszych praktyk poprzez wspólne działania, seminaria, kursy szkoleniowe, grupy projektowe, wizyty robocze oraz operacje transgraniczne finansowane z unijnych programów działań: „Cła 2020” i Herkules III 51 .

4.2.3.Wspólne operacje celne

Wspólne operacje celne („WOC”) to ukierunkowane działania ograniczone czasowo, mające na celu zwalczanie nadużyć finansowych oraz przemytu towarów wrażliwych w ustalonych obszarach zagrożonych lub na określonych szlakach handlowych.

Oprócz dochodzeń w sprawach oszustw skarbowych i fałszerstw OLAF koordynuje szeroko zakrojone WOC obejmujące UE oraz międzynarodowych partnerów operacyjnych. Wsparcie OLAF-u jest dostosowane do każdej WOC i może obejmować wykorzystanie stałej infrastruktury technicznej, narzędzi informatycznych i komunikacyjnych, w szczególności wirtualnej jednostki koordynacji działań celnych (VOCU) na potrzeby bezpiecznej wymiany informacji, a także specjalnej analizy strategicznej oraz wsparcia administracyjnego i finansowego. W tabeli 2 przedstawiono WOC, w których OLAF uczestniczył w 2020 r.

Tabela 2 – Wspólne operacje celne w 2020 r.

4.3.Współpraca między państwami członkowskimi UE

Państwa członkowskie prowadzą współpracę w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, a niekiedy współpraca ta jest finansowana w ramach programu Herkules (zob. sekcja 5.2). Niektóre z tych projektów zostały krótko opisane w tabeli 3 .

Tabela 3 – Projekty w zakresie współpracy finansowane w ramach programu Herkules zakończone w 2020 r.

4.4.Współpraca z państwami trzecimi

Współpraca z państwami trzecimi w celu zapobiegania naruszeniom prawa celnego oraz wykrywania i zwalczania ich opiera się na umowach o wzajemnej pomocy administracyjnej. Obecnie obowiązują umowy w ponad 80 państwach, w tym w państwach będących głównymi partnerami handlowymi UE, takich jak Stany Zjednoczone, Chiny i Japonia. W 2020 r. zakończono negocjacje ze Zjednoczonym Królestwem i z Uzbekistanem; nadal trwały negocjacje z Australią, Indonezją oraz państwami Afryki Wschodniej i Południowej (tzw. ESA5).

Umowy o wolnym handlu zazwyczaj zawierają klauzulę o zwalczaniu nadużyć finansowych, która pozwala na tymczasowe wycofanie preferencji taryfowej dla produktu w przypadku poważnego oszustwa celnego oraz uporczywego braku wystarczającej współpracy, aby je zwalczyć. W 2020 r. zakończono negocjacje ze Zjednoczonym Królestwem; nadal trwały negocjacje z Australią, Chile, Nową Zelandią i Indonezją.

5.Ukierunkowanie na inicjatywy przyjęte, wdrożone lub trwające w 2020 r.

5.1.Strategia Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych

Strategia Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych (CAFS), przyjęta w kwietniu 2019 r., oraz towarzyszący jej plan działania zawierający 63 działania pełnią ważną rolę w zapobieganiu potencjalnemu sprzeniewierzeniu środków unijnych. W 2020 r. osiągnięto znaczne postępy we wdrażaniu tych działań. Do czerwca 2021 r. wdrożono dwie trzecie działań, zaś wdrażanie pozostałej jednej trzeciej było w toku 53 .

Strategia ta ma dwa cele priorytetowe: (i) usprawnienie gromadzenia i analizy danych oraz (ii) usprawnienie koordynacji, współpracy i procesów.

Zgodnie z założeniami pierwszego celu OLAF zintensyfikował swoje prace analityczne, na przykład w zakresie oceny ryzyka nadużyć finansowych w związku z COVID-19 (zob. sekcja 6.2.2), udostępnianej służbom Komisji, oraz w zakresie nieprawidłowości i nadużyć finansowych związanych z unijnym finansowaniem infrastruktury zdrowotnej (zob. ramka 13 ).

Zgodnie z założeniami drugiego celu CAFS poczyniono znaczne postępy w zakresie szeregu działań mających na celu zwiększenie koordynacji i współpracy między służbami Komisji oraz wyposażenie Komisji w bardziej skuteczny system nadzoru nad nadużyciami finansowymi. Przede wszystkim zintensyfikowano kontakty i współpracę między służbami Komisji, w szczególności poprzez utworzenie grup składających się z przedstawicieli Komisji w ramach sieci prewencji oraz wykrywania nadużyć (FPDNet) kierowanej przez OLAF. Grupy te są tworzone według trybu zarządzania lub według tematów, np. grupa ds. spraw wewnętrznych i grupa ds. zarządzania ryzykiem nadużyć finansowych – obie rozpoczęły prace wiosną 2021 r.

W ramach CAFS Komisja zobowiązała się również do poprawy monitorowania działań podejmowanych w następstwie zaleceń OLAF-u, które mają zasadnicze znaczenie dla odzyskiwania środków unijnych i postawienia oszustów przed sądem. W związku z tym w 2020 r. Komisja i OLAF podjęły znaczne starania w celu zapewnienia jak największej skuteczności takiego monitorowania, dokonując przeglądu około 1 400 zaleceń finansowych wydanych w okresie od stycznia 2012 r. do czerwca 2019 r. Łącznie suma kwot zalecanych do odzyskania na lata 2012–2020 wynosi ponad 6 mld EUR, z czego ponad połowa związana jest ze sprawami celnymi.

5.2.Program Herkules: wspieranie działań państw członkowskich UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych 

W ramach programu Herkules III 54 na lata 2014–2020 promowano działania na rzecz zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i wszelkich innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe UE. W 2020 r. 55 , tj. w ostatnim roku jego realizacji, budżet programu wynosił 16,44 mln EUR, a jego środki przeznaczono na sfinansowanie:

·działań wzmacniających zdolności operacyjne i techniczne organów krajowych i regionalnych w państwach członkowskich oraz wsparcia IT (74 % budżetu programu);

·działań szkoleniowych, konferencji, seminariów i wymian personelu skierowanych przede wszystkim do pracowników organów ścigania w państwach członkowskich UE i krajach partnerskich, a także badań porównawczych i publikacji naukowych (26 % budżetu).

Pandemia COVID-19 miała duży wpływ na ogólną realizację programu. Większość działań szkoleniowych zaplanowanych na 2020 r. przełożono na 2021 r. albo w miarę możliwości przeprowadzono wirtualnie. Większość umów o udzielenie dotacji przedłużono, co pozwoliło beneficjentom na kontynuowanie realizacji ich projektów.

Beneficjenci dotacji w ramach programu Herkules III przyznanych w latach 2017–2019 odnotowali znaczące postępy osiągnięte dzięki sprzętowi i szkoleniom sfinansowanym w ramach programu 56 .

5.3.Dochody: Szczebel UE

5.3.1.Pakiet dotyczący VAT w handlu elektronicznym

Z powodu kryzysu związanego z COVID-19 państwa członkowskie i przedsiębiorstwa miały trudności z dokonaniem postępów w zakresie zmian w systemach informatycznych niezbędnych do wdrożenia przepisów dotyczących VAT w handlu elektronicznym do dnia 1 stycznia 2021 r. W związku z tym wejście w życie pakietu dotyczącego VAT w handlu elektronicznym odroczono o sześć miesięcy. Przepisy celne mające zastosowanie do handlu elektronicznego zostały również dostosowane, aby umożliwić sprawne wdrożenie przepisów dotyczących VAT w handlu elektronicznym.

Komisja przyjęła również we wrześniu 2020 r. plan działania dotyczący ceł 57 , w którym zaproponowano działania mające na celu sprostanie wyzwaniom związanym z handlem elektronicznym oraz nasilenie walki z oszustwami związanymi z VAT i oszustwami celnymi, takimi jak zaniżanie wartości, niewłaściwy opis towarów i fałszywe deklaracje pochodzenia.

W dniu 18 lutego 2020 r. Rada przyjęła pakiet ustawodawczy 58 , w którym nałożono na dostawców usług płatniczych obowiązek przesyłania informacji o płatnościach transgranicznych pochodzących z państw członkowskich UE oraz o beneficjencie („odbiorcy”) tych płatności transgranicznych. W ramach tego pakietu dostawcy usług płatniczych oferujący usługi płatnicze w UE będą musieli monitorować odbiorców płatności transgranicznych i przesyłać organom państw członkowskich UE informacje o tych odbiorcach, którzy otrzymują więcej niż 25 płatności transgranicznych na kwartał.

Informacje te zostaną następnie scentralizowane w europejskiej bazie danych, centralnym elektronicznym systemie informacji o płatnościach (CESOP), a następnie udostępnione ekspertom ds. zwalczania nadużyć finansowych w państwach członkowskich UE za pośrednictwem sieci Eurofisc. Celem tego nowego środka jest zapewnienie organom podatkowym państw członkowskich UE odpowiednich narzędzi do wykrywania ewentualnych oszustw związanych z VAT w handlu elektronicznym, popełnianych przez sprzedawców mających siedzibę w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim.

Przesyłanie danych musi rozpocząć się w dniu 1 stycznia 2024 r.

5.3.2.Zwalczanie nadużyć finansowych związanych z cłami

Pandemia COVID-19 wywarła silny wpływ na organy celne, które mimo trudnej sytuacji musiały wypełniać swoje podstawowe zadania. Na początku lutego 2020 r. Komisja wprowadziła specjalny system ostrzegania dotyczący kryzysu w systemie zarządzania ryzykiem celnym, aby usprawnić i scentralizować wymianę informacji związanych z ryzykiem dotyczącym COVID-19. Państwa członkowskie UE bardzo szybko zareagowały; wymiana informacji osiągnęła wyjątkowy poziom.

W maju 2020 r. Komisja przyjęła wytyczne w sprawie ustalania priorytetów ryzyka przy kontrolach celnych, w których to wytycznych przewidziano tymczasowe środki mające na celu wsparcie państw członkowskich UE. Opisano w nich główne rodzaje ryzyka, którymi należy się zająć w pierwszej kolejności, w zależności od wpływu kryzysu na te państwa.

Komisja przeprowadza, na miejscu lub zdalnie, wizyty monitorujące i kontrolne, aby zapewnić prawidłowe stosowanie przepisów prawa celnego i przepisów w zakresie TZW. W przypadkach, w których współpraca i postępy w rozwiązywaniu nierozstrzygniętych kwestii są uznawane za niewystarczające, stosuje się środki naprawcze.

Jak stwierdzono w sprawozdaniu o ochronie interesów finansowych UE za 2019 r., takie środki naprawcze zostały już zastosowane przez Komisję wobec Zjednoczonego Królestwa w związku z zaniżaniem wartości wyrobów włókienniczych i obuwia z Chin (zob. ramka 1 ). W 2020 r. Komisja podjęła dalsze kroki w celu określenia ilościowego podobnych strat w zakresie TZW odnotowanych we wszystkich państwach członkowskich UE i przesłała im wstępne obliczenia potencjalnych strat w zakresie TZW związanych z przywozem z Chin wyrobów włókienniczych i obuwia o prawdopodobnie zaniżonej wartości, który miał miejsce na ich terytorium. Ponadto Komisja określiła ilościowo potencjalne straty w zakresie TZW w odniesieniu do uchylania się od ceł antydumpingowych na panele fotowoltaiczne i poinformowała o tym zainteresowane państwa członkowskie UE.

5.3.3.Zwalczanie nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi

Walka z nielegalnym handlem wyrobami tytoniowymi jest ważnym elementem polityki UE na rzecz ochrony interesów finansowych UE. Przez cały 2020 r. Komisja kontynuowała wdrażanie drugiego planu działania na rzecz walki z nielegalnym handlem wyrobami tytoniowymi. Realizacja większości kluczowych działań była w toku albo została zakończona do końca roku. W UE Komisja udzielała państwom członkowskim pomocy we wdrażaniu nowego systemu identyfikowalności wyrobów tytoniowych uruchomionego w 2019 r. Poczyniono znaczne postępy w obszarze analizy i danych wywiadowczych. Na przykład niezależne laboratorium tytoniowe rozpatrzyło w 2020 r. ponad 150 wniosków. Badanie mające na celu określenie metodyki pomiaru nielegalnego rynku wyrobów tytoniowych zostało ukończone w 2020 r. i opublikowane na początku 2021 r.

Od czasu wejścia w życie Protokołu w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi do ramowej konwencji o ograniczeniu użycia tytoniu (Protokół do FCTC) w 2018 r. OLAF, w ścisłej współpracy ze służbami Komisji i państwami członkowskimi UE, jest aktywnym podmiotem na arenie wielostronnej. Współpraca międzynarodowa koncentrowała się na zabezpieczeniu łańcucha dostaw wyrobów tytoniowych. Przed drugim posiedzeniem stron zaplanowanym na listopad 2021 r. OLAF występuje w roli „kluczowego koordynatora” grupy roboczej ds. śledzenia ruchu i pochodzenia. Ponadto OLAF dzieli się swoją wiedzą fachową jako aktywny członek grupy roboczej ds. pomocy i współpracy.

5.4.Dochody: Szczebel państw członkowskich UE

Aby lepiej chronić dochody UE, niektóre państwa członkowskie UE przyjęły konkretne środki 59 , jak pokazano w tabeli 4 .

Tabela 4 – Środki przyjęte przez państwa członkowskie UE w odniesieniu do dochodów w 2020 r.

5.5.Wydatki: Szczebel UE

Przyjęciu pakietu wydatków na potrzeby budżetu UE na lata 2021–2027 i NGUE towarzyszą przepisy niezbędne do zapewnienia wystarczającej ochrony interesów finansowych UE.

5.5.1.Praworządność – warunkowość

Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 wprowadzono ogólny system warunkowości w celu ochrony budżetu UE.

Celem systemu jest ochrona budżetu UE przed naruszeniem przez zasad państwa prawa, które to naruszenia mają wpływ lub stwarzają duże ryzyko wpłynięcia na należyte zarządzanie finansami w ramach budżetu lub na interesy finansowe UE w wystarczająco bezpośredni sposób. W związku z tym jest on powiązany z budżetem UE. Na podstawie tego rozporządzenia Komisja może zaproponować Radzie odpowiednie środki w celu ochrony budżetu UE lub interesów finansowych UE, takie jak zawieszenie i zakończenie płatności, a także zakaz zaciągania nowych zobowiązań prawnych i korekty finansowe. Rozporządzenie uzupełnia inne procedury ustanowione na mocy przepisów UE w celu ochrony unijnego budżetu, w tym dochodzenia prowadzone przez OLAF i EPPO. Komisja będzie nadal wykorzystywać wszystkie dostępne instrumenty w celu skutecznej ochrony budżetu UE, w tym np. system wczesnego wykrywania i wykluczania, kontrole i audyty lub korekty finansowe. Komisja będzie stosować mechanizm warunkowości począwszy od 2021 r., gdy uzna, że inne instrumenty nie są skuteczniejsze w ochronie budżetu UE.

W lipcu 2021 r. Komisja opublikowała drugie roczne sprawozdanie na temat praworządności 60 , w którym przedstawiono podsumowanie zarówno stanu praworządności w UE, jak i ocenę sytuacji w poszczególnych państwach członkowskich UE. W ramach sprawozdania na temat praworządności monitoruje się istotne zmiany – zarówno pozytywne, jak i negatywne – dotyczące praworządności w państwach członkowskich UE. Sprawozdanie obejmuje cztery filary: (i) system wymiaru sprawiedliwości, (ii) ramy antykorupcyjne, (iii) niektóre kwestie związane z pluralizmem mediów oraz (iv) inne kwestie instytucjonalne związane z mechanizmami kontroli i równowagi. Jest to instrument odrębny od rozporządzenia w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii i stanowi ważne źródło informacji dla Komisji.

5.5.2.Budżet UE na lata 2021–2027

Opracowywane ramy legislacyjne w odniesieniu do budżetu UE na lata 2021–2027 spowodują pewne istotne zmiany i uproszczą zarządzanie funduszami UE, w szczególności w europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych, przy jednoczesnym zwiększeniu:

·udziału płatności opartych na wynikach, a nie na kosztach;

·stosowania uproszczonych metod rozliczania kosztów i kwot ryczałtowych.

Zatwierdzenie budżetu UE na lata 2021–2027 wymaga również określenia szczegółowych rozporządzeń dla każdego programu wydatków. Uzgodniono specjalne przepisy dotyczące zwalczania nadużyć finansowych w celu przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF-owi i Trybunałowi Obrachunkowemu niezbędnych praw i dostępu w celu zapewnienia, aby wszelkie strony trzecie uczestniczące we wdrażaniu funduszy unijnych przyznawały równoważne prawa. W przypadku OLAF takie prawa muszą obejmować prawo do prowadzenia dochodzeń, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, przewidzianych w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013.

Przepisy te miałyby również zastosowanie do państw trzecich uczestniczących w programach unijnych.

5.5.3.Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

Po przedstawieniu w maju 2020 r. wniosku w sprawie rozporządzenia ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności Komisja opublikowała we wrześniu 2020 r. wytyczne dla państw członkowskich UE dotyczące przygotowania krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, które to wytyczne zostały zaktualizowane w następstwie porozumienia politycznego między Parlamentem a Radą w grudniu 2020 r. 61

W lipcu 62 i grudniu 2020 r. Rada Europejska podkreśliła znaczenie należytego zarządzania finansami i ochrony interesów finansowych UE dla tego nowego instrumentu.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie RRF w ramach oceny krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności Komisja sprawdza, czy państwa członkowskie UE wprowadziły systemy kontroli wewnętrznej w celu zarządzania instrumentem zapewniającym, że otrzymane środki finansowe są wykorzystywane zgodnie z prawem unijnym i krajowym, oraz umożliwiają w szczególności zapobieganie konfliktom interesów, nadużyciom finansowym, korupcji i podwójnemu finansowaniu, wykrywanie ich i korygowanie.

Podczas wdrażania RRF państwa członkowskie UE muszą zapewnić należyte zarządzanie finansami w odniesieniu do tych funduszy i odzyskać kwoty nienależnie wypłacone. W szczególności państwa członkowskie UE muszą gromadzić ustandaryzowane kategorie danych dotyczących ostatecznych odbiorców środków finansowych, wykonawców, podwykonawców i beneficjentów rzeczywistych do celów audytu i kontroli oraz zapewnić dostęp do tych danych Komisji, OLAF-owi, ETO i EPPO (w stosownych przypadkach).

Komisja udostępni państwom członkowskim UE system informacji i monitorowania, w tym jednolite narzędzie do eksploracji danych i punktowej oceny ryzyka, w celu uzyskania dostępu do odnośnych danych oraz ich analizy.

Do wniosków o płatność w ramach RRF państwa członkowskie UE muszą załączyć deklarację zarządczą i podsumowanie przeprowadzonych audytów, w tym stwierdzonych niedociągnięć i podjętych działań naprawczych.

Po dokonaniu płatności Komisja przeprowadzi kontrole oparte na analizie ryzyka.

Podsumowując, wprowadzono kompleksowy zestaw środków mających na celu wzmocnienie ochrony interesów finansowych UE; w pierwszych miesiącach 2021 r. państwa członkowskie UE ściśle współpracowały z Komisją, aby odzwierciedlić to w swoich planach odbudowy i zwiększania odporności przedłożonych w drugim kwartale 2021 r. Komisja będzie dokładnie monitorować proces wykonania tych planów.

5.5.4.Wsparcie techniczne w ramach programu wspierania reform strukturalnych

W 2020 r. w ramach programu wspierania reform strukturalnych zapewniono wsparcie techniczne w odniesieniu do szeregu działań w zakresie walki z korupcją i nadużyciami finansowymi. Rozpoczęto realizację projektów z udziałem władz z szeregu państw członkowskich UE, aby:

·podnosić świadomość i standardy w zakresie walki z przekupstwem w międzynarodowych transakcjach handlowych;

·opracować ramy oceny ryzyka i analizy behawioralnej w celu lepszego zarządzania ryzykiem korupcji;

·wzmocnić koordynację działań w zakresie zapobiegania korupcji i jej wykrywania;

·poprawić wykrywanie ryzyka nadużyć finansowych związanych z dotacjami oraz

·zwiększyć skuteczność wdrażania i monitorowania działań antykorupcyjnych.

5.6.Wydatki: Szczebel państw członkowskich UE

W 2020 r. szereg państw członkowskich UE przyjęło środki mające na celu lepszą ochronę zasobów pochodzących z budżetu UE, wydatkowanych w ramach zarządzania dzielonego. Obejmują one szeroki zakres inicjatyw, takich jak strategie sektorowe, zacieśnienie współpracy między zainteresowanymi podmiotami, wzmocnienie walki z korupcją lub zapobieganie konfliktom interesów 63 . Niektóre z tych inicjatyw przedstawiono w tabeli 5 , natomiast kolejne środki dotyczące narzędzi informatycznych służących zwalczaniu nadużyć finansowych opisano w sekcji 6.5.

Tabela 5 – Środki przyjęte przez państwa członkowskie UE w odniesieniu do wydatków w 2020 r.

6.Nieprawidłowości, nadużycia finansowe i ryzyko 

6.1.Od wykrycia do ryzyka

Na interesy finansowe UE mogą negatywnie wpływać:

·zmniejszenie zasobów budżetu UE, które ma niekorzystny wpływ na możliwość finansowania polityki UE;

·wzrost kosztów związanych z określoną pozycją wydatków;

·marnotrawstwo środków przeznaczonych na finansowanie projektów o niskiej jakości lub nieprzynoszących oczekiwanych rezultatów;

·niewłaściwe wykorzystanie takich środków do celów innych niż te, na które zostały pierwotnie przyznane (beneficjent lub projekt nieuprawnione do objęcia wsparciem finansowym).

Jeżeli niekorzystny wpływ na budżet UE wynika z naruszenia przepisów, określa się go jako „nieprawidłowość” 64 . W przypadku umyślnego zachowania, takiego jak działanie lub zaniechanie odnoszące się do wykorzystywania lub przedstawiania nieprawdziwych, niepoprawnych lub niepełnych oświadczeń lub dokumentów lub nieujawnienia informacji z naruszeniem szczególnego obowiązku, zachowanie takie stanowi „nadużycie finansowe” 65 . W związku z tym nieprawidłowość może być wynikiem błędnej interpretacji przepisu, podczas gdy nadużycie finansowe jest wynikiem umyślnego naruszenia przepisu.

Inne niezgodne z prawem zachowania mogą mieć wpływ na interesy finansowe UE, takie jak korupcja 66 czynna lub bierna oraz sprzeniewierzenie środków finansowych lub aktywów UE przez urzędnika publicznego, któremu bezpośrednio lub pośrednio powierzono zarządzanie nimi 67 .

Nadużycia finansowe na szkodę budżetu UE mogą być również popełniane w związku z popełnianiem innych przestępstw w kontekście przestępstw źródłowych. Kluczową rolę w tym kontekście odgrywają unijne ramy prawne dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, nawet jeśli nie są one bezpośrednio związane z ochroną budżetu UE 68 .

Ramy kontroli wprowadzone na szczeblu europejskim i krajowym (zob. sekcja 3.2) mają na celu zapobieganie tym zagrożeniom, ich wykrywanie i korygowanie. Państwa członkowskie ponoszą w pierwszej kolejności odpowiedzialność za zarządzanie około 80 % budżetu wydatków i za pobieranie niemalże wszystkich dochodów. Państwa członkowskie UE powinny zgłaszać Komisji wykryte przez siebie przypadki nieprawidłowości (w tym potencjalnych nadużyć finansowych 73 ) 74 . Na podstawie tych powiadomień („zgłoszone nadużycia finansowe” lub „zgłoszone nieprawidłowości”) Komisja może zidentyfikować najczęściej powtarzające się rodzaje zagrożeń i schematy nadużyć finansowych.

W poniższych sekcjach pokrótce przedstawiono główne tendencje w zakresie wykrywania nieprawidłowości i nadużyć finansowych w przeszłości, zgłoszone przez państwa członkowskie UE. Tendencje te wskazują na ryzyko, które może być istotne z punktu widzenia przyszłych działań. Przypadki wykrycia w przeszłości można postrzegać jako wskaźniki nieodłącznego ryzyka i słabości systemów zarządzania, które zostały wykorzystane przez oszustów. Bez znacznej poprawy w zakresie zapobiegania istnieje ryzyko, że podobne nieprawidłowości i nadużycia finansowe będą miały miejsce również w przyszłości.

6.1.1.Oszustwa związane z VAT – „Badanie i sprawozdania dotyczące luki w podatku VAT w państwach członkowskich UE-28” (opublikowane w 2020 r.)

Państwa członkowskie UE tracą miliardy euro dochodów z VAT z powodu oszustw podatkowych i nieodpowiednich systemów poboru podatków. „Luka w podatku VAT” (różnica między teoretycznie należnym VAT a kwotą VAT faktycznie pobraną) ma wpływ na interesy finansowe UE.

Całkowita luka w podatku VAT w państwach członkowskich UE wyniosła w 2018 r. około 140 mld EUR. Według prognoz Komisji luka w podatku VAT prawdopodobnie zmniejszyła się w 2019 r. i może spaść poniżej 130 mld EUR lub 10 % łącznych zobowiązań z tytułu VAT.

Wyniki poszczególnych państw członkowskich UE nadal znacznie odbiegają od mediany z 2018 r. wynoszącej 9,2 %. Luka w podatku VAT zmniejszyła się w przypadku 21 państw członkowskich, najbardziej znacząco na Węgrzech (-5,1 %), na Łotwie (-4,4 %) i w Polsce (-4,3 %). Największy wzrost odnotowano w Luksemburgu (+2,5 %), a następnie na Litwie (+0,8 %) i w Austrii (+0,5 %).

6.1.2.Nieprawidłowości i nadużycia finansowe w zakresie dochodów

Liczba zgłoszonych przypadków w porównaniu ze średnią z pięciu lat zmniejszyła się w przypadku zarówno związanych, jak i niezwiązanych z nadużyciami finansowymi nieprawidłowości dotyczących dochodów UE. Odnośna kwota wzrosła w przypadku nieprawidłowości związanych z nadużyciami finansowymi, ale zmniejszyła się w przypadku nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi 75 .

Tabela 6 – Dochody: nieprawidłowości wykryte przez organy krajowe – tradycyjne zasoby własne

Wydaje się, że pandemia COVID-19 wywarła mniejszy wpływ na ogólną sytuację w 2020 r. niż można się było spodziewać Zróżnicowanie liczby przypadków zgłoszonych jako nieprawidłowości związane lub niezwiązane z nadużyciami finansowymi oraz powiązanych kwot raczej mieści się w zwykłym przedziale wahań rocznych (zob. ramka po prawej stronie). Niektóre państwa członkowskie UE odczuły jednak dotkliwiej skutki pandemii niż inne (zob. sekcja 5.3.1).

Kontrole prowadzone przez służby ds. zwalczania nadużyć finansowych stanowiły najskuteczniejszą metodę wykrywania przypadków nadużyć finansowych i powiązanych kwot w 2020 r. Kontrole po zwolnieniu towarów i kontrole podczas zwalniania towarów były równie istotne dla wykrywania zorganizowanej przestępczości związanej z uchylaniem się od płacenia ceł oraz nowych metod nadużyć finansowych.

Nieprawidłowości niezwiązane z nadużyciami finansowymi wykrywano przede wszystkim podczas kontroli po zwolnieniu towarów. W ujęciu pieniężnym około 43 % łącznych szacowanych i ustalonych kwot wykryto podczas kontroli po zwolnieniu towarów, a 29 % – podczas kontroli podatkowej, która zyskała w 2020 r. na znaczeniu jako metoda wykrywania nadużyć.

6.1.3.Nieprawidłowości i nadużycia finansowe w zakresie wydatków

W ciągu ostatnich pięciu lat liczba zgłoszonych nieprawidłowości (związanych i niezwiązanych z nadużyciami finansowymi) dotyczących wydatków UE w odniesieniu do okresu programowania 2007–2013 zmniejszyła się, natomiast nieprawidłowości związane z budżetem UE 78 na lata 2014–2020 rosły, zgodnie z cyklami wdrażania. Zgłoszone nieprawidłowości związane z wydatkami rocznymi (pomoc bezpośrednia dla rolników i środki wspierania rynku) utrzymywały się na stałym poziomie.

Tabela 7 – Wydatki: nieprawidłowości wykryte przez sektor budżetowy w 2020 r.

Rolnictwo – w ciągu ostatnich pięciu lat (zob. ramka poniżej) zgłaszanie związanych z nadużyciami finansowymi nieprawidłowości dotyczących rozwoju obszarów wiejskich za lata 2014–2020 rozpoczęło się powoli – co może wskazywać na niewystarczające starania na rzecz wykrywania w państwach członkowskich UE – i zgodnie z oczekiwaniami zmniejszyło się w odniesieniu do okresu programowania 2007–2013. Zgłaszanie nadużyć finansowych było stosunkowo stabilne w odniesieniu do wsparcia dla rolnictwa (w tym pomocy bezpośredniej dla rolników i środków rynkowych).

Wydaje się, że w stosunku do płatności otrzymywanych przez państwa członkowskie UE rozwój obszarów wiejskich jest bardziej dotknięty nadużyciami finansowymi niż pomoc bezpośrednia dla rolników. Pomoc bezpośrednia opiera się bowiem na uprawnieniach i funkcjonują systemy wspierające zapobieganie nadużyciom.

Środki rynkowe pochłaniają mniej zasobów finansowych, ale liczba zgłoszonych nadużyć finansowych w stosunku do płatności jest nawet wyższa niż w przypadku rozwoju obszarów wiejskich (zob. rysunek 14 ). Zgłoszone nadużycia dotyczą w szczególności krajowych programów wsparcia dla sektora wina (środki inwestycyjne, promocja, zwłaszcza na rynkach poza UE, oraz restrukturyzacja i przekształcanie winnic), sektora owoców i warzyw (pomoc dla grup producentów na wstępne uznanie, zwłaszcza w odniesieniu do środków inwestycyjnych). Wydaje się, że również sektor „promocji” częściej prowadzi do nadużyć finansowych, zarówno na rynkach UE, jak i poza UE.

Rysunek 14 – Udział poszczególnych elementów wspólnej polityki rolnej (WPR) w płatnościach i kwotach finansowych związanych z nieprawidłowościami (UE-27 – 2020 r.)

Polityka spójności i polityka rybołówstwa – w ciągu ostatnich pięciu lat liczba wykrytych i zgłoszonych nieprawidłowości związanych i niezwiązanych z nadużyciami finansowymi w odniesieniu do okresu programowania 2007–2013 w przypadku europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI, tj. Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Rybackiego) spadła zgodnie z cyklem wdrażania (zob. ramka po prawej stronie). Liczba zgłoszonych nieprawidłowości w odniesieniu do okresu 2014–2020 rosła. W przypadku nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi wzrost ten był jednak ograniczony, co wskazuje na wyjątkowy spadek liczby wykrytych nieprawidłowości (i powiązanych kwot finansowych) w porównaniu z poprzednim okresem programowania. Różnica ta jest znaczna w przypadku wszystkich funduszy, ale w szczególności w przypadku Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Rysunek 15 – Rodzaje nieprawidłowości wykrytych w przypadkach związanych i niezwiązanych z nadużyciami finansowymi – okres programowania 2014–2020

Wydatki bezpośrednie – wykryte przez Komisję nieprawidłowości związane z nadużyciami finansowymi w odniesieniu do wydatków bezpośrednich zmniejszyły się od 2016 r. i utrzymywały się na stosunkowo stałym poziomie w ciągu ostatnich trzech lat. W odniesieniu do nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi rok 2020 był rokiem, w którym odnotowano najniższe wartości zarówno w odniesieniu do liczby przypadków, jak i odnośnych kwot.

6.2.Dodatkowe ryzyko nieprawidłowości i nadużyć finansowych w 2021 r. i w kolejnych latach 

Rok 2020 był bezprecedensowy w ostatnim czasie ze względu na pandemię COVID-19. W tym kontekście Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności również zmienia sytuację pod względem ryzyka. Nowe cele i istotne zmiany w środowisku muszą wywołać szybkie działania państw członkowskich UE i Komisji na rzecz zidentyfikowania i oceny dodatkowego ryzyka nieprawidłowości i nadużyć finansowych.

6.2.1.Ryzyko związane z COVID-19 w odniesieniu do dochodów

Rok 2020 upłynął pod znakiem pandemii COVID-19 i gwałtownego spadku przepływów importowych. Dotkliwie ucierpiała wymiana handlowa w UE-27 82 . Odnotowano znaczny spadek przywozu (-11,6 %) w porównaniu z 2019 r. 83  Spadek wielkości przywozu i znaczne przesunięcie w kierunku handlu elektronicznego spowodowane pandemią COVID-19 doprowadziły nie tylko do zmian w liczbie towarów zgłoszonych do odprawy celnej, ale również do zmiany obciążenia pracą i modelów pracy służb celnych. Reakcja organów krajowych na te wyzwania oraz szybkość, z jaką organy celne były w stanie dostosować się do nowych okoliczności, są tylko częściowo porównywalne, ponieważ zasady lockdownu zmieniały się znacznie w ciągu roku w poszczególnych państwach członkowskich UE i w określonych regionach w niektórych państwach członkowskich UE.

Na podstawie ogólnych danych liczbowych wydaje się jednak, że zmiana całkowitej liczby zgłoszonych nieprawidłowości (związanych i niezwiązanych z nadużyciami finansowymi) oraz powiązanych kwot raczej mieści się w zwykłym przedziale wahań rocznych 84 , a zatem prawdopodobnie pandemia COVID-19 miała na nią mniejszy wpływ. Niemniej wydaje się, że oszustwa celne dotknęły państwa członkowskie UE w różnym stopniu podczas pandemii COVID-19. Podczas gdy wskaźniki wykrywalności 85 w Belgii, Bułgarii, Niemczech, Chorwacji, na Węgrzech, w Polsce, Słowenii i Szwecji były najwyższe w 2020 r. w porównaniu z poprzednimi pięcioma latami, wskaźniki wykrywalności we Włoszech, Niderlandach, Austrii, Portugalii i Słowacji były najniższe 86 .

W przypadku towarów związanych z pandemią COVID-19 w 2020 r. odnotowano nieznaczny wzrost kwot zgłoszonych jako nieprawidłowe, w szczególności w odniesieniu do takich towarów jak odzież ochronna. Z analizy wynika jednak, że wpływ nieprawidłowości dotyczących towarów związanych z pandemią COVID-19 pozostał stosunkowo niski w 2020 r. (6 % łącznej liczby nieprawidłowości zgłoszonych w 2020 r. i 3 % powiązanych kwot).

6.2.2.Ryzyko związane z COVID-19 w odniesieniu do wydatków

Pandemia COVID-19 skłoniła instytucje Unii i państwa członkowskie UE, aby umożliwiły wsparcie reakcji na kryzys z wykorzystaniem budżetu UE dzięki zapewnieniu niezbędnych zasobów i elastyczności. W Unii obowiązują rygorystyczne przepisy służące ochronie budżetu unijnego przed nadużyciami finansowymi. Oszuści szybko dostosowują jednak swoje metody działania. Szereg kluczowych potencjalnych zagrożeń związanych z pandemią COVID-19 może otworzyć przed nimi nowe możliwości.

Po pierwsze, istnieje ryzyko związane z zarządzaniem sytuacją nadzwyczajną, które wymaga uproszczonych procedur. Nadużywanie uproszczonych procedur może prowadzić do mniej konkurencyjnych zamówień publicznych i bezpośredniego udzielania zamówień, co zwiększa ryzyko konfliktu interesów i korupcji oraz utrudnia kontrolę. Procedury nadzwyczajne mogą prowadzić do obniżenia jakości specyfikacji istotnych warunków zamówienia, co ułatwia oszustom zawyżanie kosztów lub obniżanie jakości w trakcie realizacji. W przypadku pilnych działań finansowanie unijne może zostać przekazane po ich zakończeniu poza ramami zarządzania i kontroli funduszy UE (finansowanie wsteczne). Chociaż usługi firm doradczych mogą stanowić znaczącą pomoc, nadmierne poleganie na tych usługach może stwarzać ryzyko nadużyć finansowych. Zwiększony popyt i zakłócenie łańcuchów dostaw w sytuacjach nadzwyczajnych mogą skutkować nawiązywaniem stosunków umownych z nierzetelnymi kontrahentami.

Inne rodzaje ryzyka wynikają z presji, pod jaką znajdują się organy odpowiedzialne za zarządzanie funduszami UE. Spowodowane pandemią COVID-19 opóźnienia w realizacji aktualnych programów operacyjnych, nowe potrzeby związane z wydatkami w sytuacjach nadzwyczajnych oraz rozpoczęcie się kolejnego okresu programowania mogą stanowić czynniki skrajne korzystne z punktu widzenia oszustów, którzy wykorzystują sieci firm (przykrywek) oferujących te same usługi w ramach wielu projektów objętych różnymi programami operacyjnymi (ryzyko konfliktu interesów, podwójne finansowanie itp.) lub zawyżają koszty w drodze fałszywych transakcji wewnątrz sieci. Tego typu presja może dodatkowo utrudnić poradzenie sobie z wyzwaniem, jakim jest ocena oświadczeń wnioskodawców, ze względu na większe ryzyko zawyżania kosztów i finansowania przedsiębiorstw, które nie mają zdolności finansowej ani operacyjnej. Taka sytuacja może również skutkować mniejszym wykorzystaniem gwarancji lub spadkiem liczby lub jakości kontroli, do czego przyczyniają się również ograniczenia związane z podróżą.

Kolejne ryzyko mogą stwarzać beneficjenci, którzy bezpodstawnie powołują się na działanie „siły wyższej”, aby uzasadnić nieprzestrzeganie zobowiązań umownych w ramach realizacji programów. Może to prowadzić nawet do ogłaszania upadłości w sposób wprowadzający w błąd przez nieprawdziwe twierdzenie, że stan ten stanowi wynik kryzysu.

Takie ryzyko może istnieć w roku 2020 – w związku z czym konieczne jest dostosowanie strategii kontroli związanych z operacjami realizowanymi w okresie, w którym wyjątkowa sytuacja sanitarna była najtrudniejsza – oraz w roku 2021 i w latach kolejnych, przez co konieczne jest prowadzenie działań zapobiegawczych polegających na stosowaniu konkretnych środków ograniczających ryzyko i prowadzeniu ukierunkowanych działań służących wykrywaniu nieprawidłowości i nadużyć finansowych w przyszłości.

6.2.3.Ryzyko związane z Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

W odniesieniu do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w rozporządzeniu (UE) 2021/241 wskazano w szczególności cztery konkretne rodzaje ryzyka, wobec którego państwa członkowskie UE muszą zastosować odpowiednie środki: (i) nadużycia finansowe, (ii) korupcja, (iii) konflikt interesów oraz (iv) podwójne finansowanie.

W rozporządzeniu tym wymienione rodzaje ryzyka określono jako „poważne nieprawidłowości”.

RRF spowoduje napływ dużych kwot środków pieniężnych do niektórych państw członkowskich UE, które już obecnie wykazują słabą zdolność absorpcyjną środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. W związku z powyższym nastąpi wzrost presji na system zarządzania i kontroli.

Większość państw członkowskich UE w celu wdrożenia RRF musi opracować nowe narzędzia informatyczne służące do gromadzenia informacji i zarządzania nimi. Nie można zapewnić interoperacyjności między poszczególnymi systemami krajowymi.

W ramach realizacji RRF państwa członkowskie UE będą musiały zapewnić skuteczny i wydajny system kontroli wewnętrznej oraz opracować niezawodną infrastrukturę informatyczną w celu gromadzenia:

a) informacji na temat osiągnięcia kamieni milowych i wartości docelowych; oraz

b) ustandaryzowanych kategorii danych (dotyczących ostatecznych odbiorców, wykonawców, podwykonawców i beneficjentów rzeczywistych).

Komisja udostępni system informacji i monitorowania, w tym jednolite narzędzie do eksploracji danych i punktowej oceny ryzyka, w celu uzyskania dostępu do tych danych i informacji oraz ich analizy z myślą o ogólnym zastosowaniu przez państwa członkowskie UE.

Komisja, OLAF, Europejski Trybunał Obrachunkowy i, w stosownych przypadkach, EPPO mogą korzystać z systemu informacji i monitorowania w zakresie swoich uprawnień.

7.Narzędzia mające na celu skuteczniejsze zwalczanie nadużyć finansowych

Komisja będzie bazować na narzędziach, które już stosuje, i opracuje nowe narzędzia, aby zaradzić wyzwaniom, które pojawiły się w czasie pandemii COVID-19, oraz nowe sposoby zarządzania finansowaniem unijnym.

7.1.ARACHNE

Komisja zachęca do korzystania z Arachne, czyli zintegrowanego narzędzia informatycznego służącego do eksploracji danych i ich wzbogacania. Komisja opracowała ARACHNE, aby wspierać instytucje zarządzające w przeprowadzanych przez nie kontrolach administracyjnych i weryfikacjach zarządzania dotyczących funduszy strukturalnych (Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego). Zakres stosowania tego narzędzia rozszerzono również na projekty realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), a po reformie WPR narzędzie to będzie wykorzystywane w odniesieniu do wszystkich funduszy rolnych.

Arachne to kompleksowa baza danych dotyczących projektów UE realizowanych w ramach funduszy, zapewnianych przez instytucje zarządzające i agencje płatnicze, przy czym dane te są wzbogacone o informacje dostępne publicznie, co służy identyfikacji – na podstawie zestawu wskaźników ryzyka – projektów, beneficjentów, zamówień i wykonawców, w przypadku których potencjalnie może istnieć wysokie ryzyko nadużyć finansowych, konfliktu interesów i nieprawidłowości.

Narzędzie to zapewnia cenne ostrzeżenia o ryzyku przydatne przy przeprowadzaniu kontroli zarządczych, ale nie dostarcza żadnych dowodów błędu, nieprawidłowości lub nadużycia finansowego. ARACHNE może zwiększyć efektywność wyboru projektów i kontroli zarządczych oraz skuteczność identyfikacji nadużyć finansowych, zapobiegania im i ich wykrywania.

W świetle rodzajów ryzyka przedstawionych w sekcji 6 powszechne i systematyczne korzystanie z narzędzi takich jak ARACHNE umożliwiłoby intensyfikację zwalczania nadużyć finansowych, nieprawidłowości, przypadków konfliktu interesów i podwójnego finansowania.

7.2.System wczesnego wykrywania i wykluczania (EDES)

Komisja zarządza systemem wczesnego wykrywania i wykluczania („EDES”). O systemie wczesnego wykrywania i wykluczenia (EDES) jest mowa w art. 135–145 rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu UE 87 . EDES stanowi narzędzie wzmacniania ochrony interesów finansowych UE przed niewiarygodnymi podmiotami i osobami dzięki wykluczaniu takich wykonawców z udziału w procedurach przyznawania środków finansowych UE w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego. Do zakazanych praktyk należy wiele różnych zachowań wpływających na uczciwość zawodową (np. nadużycia finansowe, korupcja i poważne wykroczenia zawodowe) oraz należą do nich słabe wyniki (w tym poważne uchybienia w wykonywaniu umów).

EDES umożliwia w szczególności:

·wczesne wykrywanie podmiotów lub osób stwarzających zagrożenie dla interesów finansowych UE;

·wykluczenie takich wykonawców z możliwości pozyskania funduszy UE w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego lub nałożenie kary finansowej na takich wykonawców;

·rejestrację powyższych informacji w bazie danych EDES, która jest dostępna dla społeczności podmiotów finansowych odpowiedzialnych za wdrażanie funduszy unijnych;

·w najpoważniejszych przypadkach wykluczenia opublikowanie na stronach internetowych Komisji imion i nazwisk lub nazw odpowiednich osób lub podmiotów 88 .

EDES umożliwia scentralizowaną ocenę sytuacji wykluczenia, a zarazem chroni prawa podstawowe zainteresowanych osób i podmiotów, w szczególności ich prawo do bycia wysłuchanym.

Wyjątkową cechą i siłą systemu EDES jest uprawnienie przyznane instytucjom i organom UE 89 do działania, „jeżeli brak jest prawomocnego wyroku lub, stosownie do sytuacji, ostatecznej decyzji administracyjnej”. 90 Nałożenie sankcji może opierać się na ugruntowanych „faktach i ustaleniach” wynikających z audytów, weryfikacji lub kontroli przeprowadzonych przez właściwego urzędnika zatwierdzającego 91 , dochodzeń przeprowadzonych przez OLAF lub nieostatecznych decyzji administracyjnych organów krajowych lub organizacji międzynarodowych.

Odpowiedni urzędnik zatwierdzający może podjąć decyzję o nałożeniu sankcji na nierzetelnych wykonawców dopiero po uzyskaniu oficjalnego zalecenia 92 wydanego przez międzyinstytucjonalny panel funkcjonujący na szczeblu centralnym 93 .

7.3.Projekt GetI

Celem projektu GetI jest zwiększenie zdolności analitycznej pracowników OLAF-u wykonujących zarówno zadania operacyjne, jak i strategiczne poprzez poprawę dostępności i wizualizacji informacji oraz prędkości i elastyczności pod względem przeszukiwania danych.

Ze względu na różnorodność formatów danych i ilość danych nieustrukturyzowanych w ostatnich latach powstało zapotrzebowanie na środowisko, narzędzia i funkcje ułatwiające prowadzenie prac analitycznych. Za pomocą zbioru otwartych oprogramowań i oprogramowań handlowych projekt GetI służy automatyzacji wielu czasochłonnych zadań i wdrożeniu nowoczesnych technologii takich jak sztuczna inteligencja.

7.4.Krajowe narzędzia informatyczne służące do ochrony interesów finansowych UE

W 2020 r. państwa członkowskie poinformowały o opracowaniu kilku narzędzi informatycznych (zob. tabela 8 ) w celu zwiększenia ochrony interesów finansowych UE 94 , które to narzędzia będą miały szczególne znaczenie w kontekście eliminacji wyzwań powstałych w związku z pandemią COVID-19, a także nowych sposobów zarządzania finansowaniem unijnym.

Tabela 8 – narzędzia informatyczne zastosowane przez państwa członkowskie UE w 2020 r.

8.Wnioski i zalecenia

Kryzys zdrowotny spowodowany pandemią COVID-19 wywarł i nadal będzie wywierał znaczny wpływ gospodarczy i społeczny na nasze życie. W odpowiedzi UE opracowała największy od czasów planu Marshalla plan odbudowy w Europie obejmujący zasoby przewidziane w ramach kolejnego budżetu UE i narzędzia Next Generation EU.

Utworzono odnowioną unijną strukturę zwalczania nadużyć finansowych mającą na celu ochronę pieniędzy unijnych podatników; strukturę tę oparto na:

·uprawnieniach dochodzeniowych i prokuratorskich EPPO;

·roli koordynacyjnej Eurojustu;

·zdolnościach analitycznych Europolu oraz

·zreformowanym OLAF-ie, który wyposażono w narzędzia umożliwiające współpracę z EPPO i prowadzenie skuteczniejszych dochodzeń.

Należy prowadzić ścisłą i skuteczną współpracę z organami krajowymi, które są na etapie wprowadzania dostosowań w celu radzenia sobie z nowymi rodzajami ryzyka i nowymi sposobami zarządzania funduszami UE. Zarządzanie RRF i znaczna część programów wydatków na lata 2021–2027 będą opierały się na wynikach, a państwa członkowskie UE będą ponosić większą odpowiedzialność.

Takie nadzwyczajne zmiany nie przemawiają za przyjęciem dotychczasowego sposobu podstępowania. Do celów odbudowy Europy należy zwiększyć działania i środki, co z kolei wymaga odnowionej i wspólnej europejskiej wizji zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe UE.

Taka wizja mogłaby koncentrować się na następujących elementach:

·wydajniejsze gromadzenie i wykorzystanie danych, pełne wykorzystanie możliwości wynikających z łączności systemów IT oraz narzędzi do eksploracji danych i punktowej oceny ryzyka. Dzięki wykorzystaniu ogólnoeuropejskich narzędzi wydajność ta byłaby jeszcze większa i możliwe byłoby skuteczniejsze ukierunkowanie na ryzykowne obszary;

·zwiększenie przejrzystości z punktu widzenia beneficjentów (w tym wykonawców, podwykonawców i właścicieli rzeczywistych) finansowania publicznego (europejskiego i krajowego);

·lepiej skoordynowane, kompleksowe starania na rzecz zwalczania nadużyć finansowych na szczeblu państw członkowskich UE w oparciu o opracowanie i wdrożenie krajowych strategii zwalczania nadużyć finansowych;

·zacieśnienie współpracy w ramach organów krajowych, między państwami członkowskimi UE i z podmiotami na szczeblu europejskim.

Dochody

Unijna i krajowa polityka celna stanowiła istotny element reakcji UE na pandemię COVID-19 w 2020 r., jako że w jej ramach zapewniono sprawne przepływy handlowe na potrzeby Europejczyków i ochronę interesów finansowych UE. Niektórym państwom członkowskim UE udało się szybciej i w sposób bardziej elastyczny dostosować prowadzone działania kontrolne. Na zdolność państw członkowskich UE do przystosowania się do trudniej rzeczywistości w 2020 r. wpływały: stopień przyjmowania różnych rozwiązań na szczeblu krajowym oraz różny okres obowiązywania ograniczeń w przemieszczaniu się, a także wyzwania dotyczące poszczególnych państw.

Obecnie podstawowe znaczenie ma zbadanie wszystkich sposobów na zapewnienie, aby unia celna i organy celne państw członkowskich UE działały w sposób optymalny, pozostały elastyczne i odporne w czasach kryzysu oraz lepiej przewidywały problemy. Oznacza to przede wszystkim dodatkowy nacisk na zapewnienie większej dostępności i większego wykorzystania danych i analizy danych w celach celnych, a także rozwój odpowiedniego zestawu narzędzi prognostycznych i narzędzi wspólnego zarządzania kryzysowego. Dlatego należy podjąć dalsze działania w celu prowadzenia oceny ryzyka, standardowych kontroli oraz ogólnounijnej i międzynarodowej koordynacji i współpracy w zakresie wykrywania nieprawidłowości, mając na uwadze, że granice państw nie stanowią przeszkody dla nadużyć finansowych i rozpowszechniania konkretnych mechanizmów nadużyć finansowych.

Wydatki

Aby móc ograniczyć ryzyko, należy je najpierw zidentyfikować. Utrata szansy na identyfikację ryzyka osłabia państwa członkowskie UE i sprawia, że są one w pełni narażone na ryzyko zarówno pod względem jego skutków, jak i prawdopodobieństwa jego urzeczywistnienia się. W obecnej sytuacji kwestię o krytycznym znaczeniu jest prowadzenie przez państwa członkowskie UE szczegółowych i ukierunkowanych ocen ryzyka. Przyczyni się to do wzmocnienia przepisów dotyczących ram kontroli wewnętrznej.

W tym zakresie kluczowe znaczenie ma przejrzystość wykorzystania zasobów publicznych. W ten sposób zapewnia się nie tylko element odstraszający, ale również zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego, dzięki czemu podatnicy mają większe zaufanie do sposobu, w jaki organy publiczne zarządzają środkami publicznymi.

Analiza danych służąca identyfikacji podejrzanych transakcji i obraniu za cel takie transakcje stałą się podstawowym elementem zwalczania nadużyć finansowych, a jej znaczenie w najbliższych latach będzie nadal rosło.

Jeżeli chodzi o eksplorację danych i zdolności do oceny punktowej ryzyka, ogólnoeuropejskie narzędzie informatyczne:

·ułatwiłoby gromadzenie i monitorowanie danych przez Komisję oraz stanowiłoby bardzo przydatne narzędzie w realizacji zadań dochodzeniowych OLAF-u, EPPO i krajowych organów ścigania, szczególnie w sprawach transgranicznych;

·sprawiłoby, że Komisja, OLAF i państwa członkowskie UE miałyby większą możliwość (i) analizy wzorców i tendencji w zakresie ryzyka; (ii) identyfikacji beneficjentów obarczonych ryzykiem oraz (iii) wykluczenia nierzetelnych beneficjentów z finansowania unijnego.

(1)    Znane też jako „PIF report”, od francuskiego akronimu Protection des Intérêts Financiers, sprawozdaniu temu towarzyszą dokumenty robocze służb Komisji dotyczące:

(2)    Źródło: Dz.U. L 57 z 27.2.2020, s. 14.

(3)    Źródło: Dz.U. L 57 z 27.2.2020, s. 13.

(4)    Z coroczną procedurą przyjmowania budżetu można zapoznać się pod adresem: https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/about_the_european_commission/eu_budget/budgetary-procedure.pdf

(5)     Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020.

(6)     Rozporządzenie Rady (UE, EURATOM) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027.

(7)     Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

(8)    Fundusze pokrywają również środki wprowadzone od dnia 1 lutego 2020 r.

(9)    Dz.U. L 433l z 22.12.2020, s. 11.

(10)    Zob. sekcja 5.5.2.

(11)    Dz.U. L 433l z 22.12.2020, s. 1.

(12)    Zob. sekcja 5.5.1.

(13)    Dz.U. L 437 z 28.12.2020, s. 49.

(14)    Zob. ramka 4 .

(15)    Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17. Mimo że ten akt prawny przyjęto dopiero na początku 2021 r., jest on wynikiem intensywnych negocjacji przeprowadzonych w 2020 r. po osiągnięciu w lipcu porozumienia w Radzie Europejskiej w sprawie nowych WRF i NextGenerationEU.

(16)    Zob. sekcja 5.5.3.

(17)    Wyrok z dnia 1 października 2020 r., EU:C:2020:774.

(18)    Wyrok z dnia 1 października 2020 r., EU:C:2020:767.

(19)    Wyrok z dnia 26 marca 2020 r., EU:C:2020:240.

(20)    https://ec.europa.eu/anti-fraud/sites/default/files/pif_report_2019_pl.pdf, sekcja 3.3.1.

(21)    C-213/19.

(22)    Akta proceduralne 2019/2128(INI) , Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej – zwalczanie nadużyć finansowych - sprawozdanie roczne za 2018 r.

(23)    Komisja przedstawiła szczegółowe uwagi na temat rezolucji w oficjalnej odpowiedzi.

(24)     https://www.eca.europa.eu/en/Pages/DocItem.aspx?did=53898  

(25)    W 2020 r. OLAF i EPPO rozpoczęły negocjacje dotyczące ich organizacji pracy. Zob. sekcja 4.1.3.

(26)     http://ec.europa.eu/anti-fraud/sites/default/files/olaf_report_2020_en.pdf  

(27)    Do EPPO nie należą Dania, Irlandia, Węgry, Polska i Szwecja.

(28)    Dz.U. L 283 z 31.10.2017, s. 1.

(29)    Zob. sekcje 5 i 6 dokumentu pt. „Środki przyjęte przez państwa członkowskie w celu ochrony interesów Unii w 2020 r.” („Measures adopted by the Member States to protect the EU’s financial interests in 2020”) towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

(30)     „Note on Regulation (EU) 2018/1805 on the mutual recognition of freezing orders and confiscation orders” („Dokument informacyjny dotyczący rozporządzenia (UE) 2018/1805 w sprawie wzajemnego uznawania nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty”) | Eurojust | Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (europa.eu)

(31)    Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii, Dz.U. L 198 z 28.7.2017, s. 29.

(32)    Liczba organów i instytucji zaangażowanych w zarządzanie środkami finansowymi UE ma się zwiększyć wraz z wdrożeniem w 2021 r. Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

(33)    Zob. przypis 29.

(34)    Austria, Bułgaria, Chorwacja, Republika Czeska, Francja, Grecja, Węgry, Włochy, Łotwa, Litwa, Malta, Portugalia, Słowacja, Szwecja. Spośród nich Republika Czeska poinformowała Komisję o zaktualizowaniu swojej strategii, ale nie przekazała jeszcze nowego dokumentu; Portugalia poinformowała o przyjęciu strategii, ale nigdy formalnie nie przekazała jej Komisji.

(35)    Belgia, Cypr, Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Irlandia, Luksemburg, Niderlandy, Polska, Rumunia, Słowenia, Hiszpania.

(36)    Belgia, Estonia, Luksemburg, Polska, Rumunia.

(37)    Aby uzyskać więcej informacji na temat niektórych przyjętych lub zaktualizowanych strategii, zob. dokument towarzyszący niniejszemu sprawozdaniu pt. „Środki przyjęte przez państwa członkowskie w celu ochrony interesów Unii w 2020 r.” („Measures adopted by the Member States to protect the EU’s financial interests in 2020”) oraz informacje przekazane przez Bułgarię, Maltę i Szwecję.

(38)    Zob. sekcje 6.2 i 6.3.

(39)    Zob. sekcja 5 dokumentu pt. „Środki przyjęte przez państwa członkowskie w celu ochrony interesów Unii w 2020 r.” („Measures adopted by the Member States to protect the EU’s financial interests in 2020”) towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

(40)    Pełna analiza odpowiedzi udzielonych przez państwa członkowskie znajduje się w dokumencie „Działania następcze w związku z zaleceniami dotyczącymi sprawozdania Komisji w sprawie ochrony interesów finansowych UE – Zwalczanie nadużyć finansowych, 2019 r.” („Follow-up on recommendations to the Commission report on the protection of the EU’s financial interests – fight against fraud 2019”) towarzyszącym niniejszemu sprawozdaniu.

(41)    Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Niemcy, Estonia, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Niderlandy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Finlandia i Szwecja.

(42)    Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Niemcy, Estonia, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Niderlandy, Polska Portugalia, Rumunia, Słowenia, Finlandia i Szwecja.

(43)    Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Niemcy, Estonia, Grecja, Chorwacja, Włochy, Łotwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Finlandia i Szwecja.

(44)    Hiszpania, Francja, Litwa, Niderlandy, Polska i Słowacja.

(45)    Bułgaria, Niemcy, Estonia, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Chorwacja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Szwecja.

(46)    Belgia, Republika Czeska, Francja, Malta, Niderlandy, Austria, Słowacja i Finlandia.

(47)    Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Niemcy, Estonia, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Austria, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Szwecja i Finlandia.

(48)    Irlandia, Grecja, Niderlandy i Słowenia.

(49)    Rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich i współpracy między państwami członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego, Dz.U. L 82 z 22.3.1997, s. 1.

(50)    Art. 46 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny, Dz.U. L 269 z 10.10.2013, s. 1.

(51)    Zob. sekcja 6.1.

(52)    Chodzi o numer strony w dokumencie pt. „Realizacja programu Herkules III w 2020 r.” („HERCULE III – 2020 implementation”) towarzyszącym niniejszemu sprawozdaniu.

(53)    Przegląd postępów zakończono w czerwcu 2021 r. Zob. dokument pt. „Strategia Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych (CAFS) – postępy we wdrażaniu planu działania na czerwiec 2021 r.” („Commission Anti-Fraud Strategy (CAFS) Action Plan State-of-Play June 2021”) towarzyszący niniejszemu sprawozdaniu.

(54)    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 250/2014 z dnia 26 lutego 2014 r. ustanawiające program na rzecz wspierania działalności w dziedzinie ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej (program Herkules III) i uchylające decyzję nr 804/2004/WE (Dz.U. L 84 z 20.3.2014, s. 6).

(55)    Decyzja Komisji C(2020) 28 final z dnia 16 stycznia 2020 r.

(56)    Zob. dokument pt. „Realizacja programu Herkules III w 2020 r.” („HERCULE III – 2020 implementation”) towarzyszący niniejszemu sprawozdaniu.

(57)    COM(2020) 581 final.

(58)    Dyrektywa Rady (UE) 2020/284 z dnia 18 lutego 2020 r. zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do wprowadzenia pewnych wymogów dla dostawców usług płatniczych (Dz.U. L 62 z 2.3.2020, s. 7) oraz rozporządzenie Rady (UE) 2020/283 z dnia 18 lutego 2020 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do środków służących wzmocnieniu współpracy administracyjnej w celu zwalczania oszustw w dziedzinie VAT (Dz.U. L 62 z 2.3.2020, s. 1).

(59)    Zob. sekcje 5 i 6 dokumentu pt. „Wdrażanie art. 325 TFUE przez państwa członkowskie” („Implementation of Article 325 TFEU by the Member States”) towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

(60)    COM(2021) 700 final. https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2021-rule-law-report/2021-rule-law-report-communication-and-country-chapters_en

(61)    SWD(2020) 205 opublikowany w dniu 17 września 2020 r. i zaktualizowany w następstwie porozumienia między Radą a Parlamentem dotyczącego rozporządzenia w sprawie RRF dokumentem SWD(2021) 12 final z 22.1.2021. Te oraz inne istotne informacje i dokumenty są dostępne na stronie internetowej: https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/recovery-coronavirus/recovery-and-resilience-facility_en

(62)    Konkluzje Rady obradującej w dniach 17–21 lipca 2020 r., pkt 22–24.

(63)    Zob. sekcje 5 i 6 dokumentu pt. „Środki przyjęte przez państwa członkowskie w celu ochrony interesów Unii w 2020 r.” („Measures adopted by the Member States to protect the EU’s financial interests in 2020”) towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

(64)    Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich. Dz.U. L 312 z 23.12.1995, s. 1.

(65)    Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 dyrektywy w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii. W odniesieniu do dochodów pochodzących z zasobów własnych z tytułu VAT w dyrektywie w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii nałożono na państwa członkowskie obowiązek penalizowania przestępstw przeciwko wspólnemu systemowi VAT, jeżeli są one związane z terytorium dwóch lub większej liczby państw członkowskich Unii i wiążą się z wystąpieniem całkowitej szkody w wysokości co najmniej 10 mln EUR (art. 2 ust. 2 dyrektywy).

(66)    Art. 4 ust. 2 dyrektywy w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii.

(67)    Art. 4 ust. 3 dyrektywy w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii.

(68)     https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/banking-and-finance/financial-supervision-and-risk-management/anti-money-laundering-and-counter-terrorist-financing_en W chwili przygotowywania niniejszego sprawozdania Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry i Włochy zgłosiły pełną transpozycję piątej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (dyrektywa UE 2018/843 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu), natomiast Irlandia, Niderlandy i Polska zgłosiły częściową transpozycję.

(69)    W rozumieniu decyzji ramowej Rady 2008/841/WSiSW z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej. Dz.U. L 300 z 11.11.2008, s. 42.

(70)    Zob. sprawozdanie Europolu pt. „2021 European Union Serious and Organised Crime Threat Assessment (EU SOCTA), 12 April 2021” [„Ocena zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością w Unii Europejskiej w 2021 r. (EU SOCTA), 12 kwietnia 2021 r.”], https://www.europol.europa.eu/activities-services/main-reports/european-union-serious-and-organised-crime-threat-assessment . EU SOCTA jest kompleksową analizą zagrożenia przestępczością zorganizowaną określającą obszary przestępczości o wysokim priorytecie, sporządzaną co cztery lata przez Europol na podstawie informacji przekazanych przez państwa członkowskie.

(71) Zob. „Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie unijnej strategii zwalczania przestępczości zorganizowanej 2021-2025”, COM(2021) 170 final .

(72)    Tamże, s. 25.

(73)    Ostateczna decyzja dotycząca tego, czy dana nieprawidłowość faktycznie stanowi nadużycie finansowe, należy do właściwych organów odnośnego państwa członkowskiego. Ponieważ postępowanie karne może trwać kilka lat, wszelkie odniesienia do wykrytych nadużyć finansowych w niniejszym dokumencie należy interpretować jako odnoszące się do przypadków „podejrzewanych nadużyć finansowych”, chyba że określono je konkretnie jako „stwierdzone nadużycia finansowe”.

(74)    Od tej zasady istnieją odstępstwa wskazane w rozporządzeniach szczegółowo określających obowiązki sprawozdawcze. Zob. sekcja 8 podręcznika dotyczącego zgłaszania nieprawidłowości .

(75)    Aby zapewnić porównywalność z poprzednimi latami, analizę za 2020 r. przeprowadza się na podstawie danych uzyskanych dla UE składającej się z 27 państw członkowskich oraz Zjednoczonego Królestwa. Zjednoczone Królestwo wystąpiło z UE w dniu 31 stycznia 2020 r. i nie jest już członkiem UE, lecz pozostaje częścią rynku wewnętrznego i unii celnej do dnia 31 grudnia 2020 r. zgodnie z umową o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE. W 2020 r. Zjednoczone Królestwo wykryło i zgłosiło dwa przypadki nieprawidłowości związanych z nadużyciami finansowymi (34 292 EUR) i 637 przypadków (70 788 223 EUR) nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi.

(76)    FDR (ang. Fraud Detection Rate) – wskaźnik wykrywalności nadużyć finansowych: stosunek kwot finansowych dotyczących nieprawidłowości związanych z nadużyciami finansowymi do całkowitej kwoty dokonanych płatności.

(77)    IDR (ang. Irregularity Detection Rate) – wskaźnik wykrywalności nieprawidłowości: stosunek kwot finansowych dotyczących nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi do całkowitej kwoty dokonanych płatności.

(78)    Obszary wydatków związane z okresami programowania dotyczą rozwoju obszarów wiejskich, polityki spójności, polityki rybołówstwa i polityki wewnętrznej.

(79)    FDR (ang. Fraud Detection Rate) – wskaźnik wykrywalności nadużyć finansowych: stosunek kwot finansowych dotyczących nieprawidłowości związanych z nadużyciami finansowymi do całkowitej kwoty dokonanych płatności.

(80)    IDR (ang. Irregularity Detection Rate) – wskaźnik wykrywalności nieprawidłowości: stosunek kwot finansowych dotyczących nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi do całkowitej kwoty dokonanych płatności.

(81)    Kategoria ta obejmuje kwestie związane z „konfliktem interesów” i „korupcją”.

(82)    Zjednoczone Królestwo wystąpiło z UE w dniu 31 stycznia 2020 r. i nie jest już członkiem UE, lecz pozostaje częścią jednolitego rynku do dnia 31 grudnia 2020 r. zgodnie z umową o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE.

(83)    Źródło: EUROSTAT, „Unijny handel towarami, na który pandemia COVID-19 wywarła silny wpływ w 2020 r.”, https://ec.europa.eu/eurostat/product?code=DDN-20210325-1

(84)      Biorąc pod uwagę, że we wrześniu 2019 r. wprowadzono nowe przepisy dotyczące zgłaszania przypadków nieprawidłowości związanych i niezwiązanych z nadużyciami finansowymi wykrytych podczas kontroli po odprawie celnej, czego potencjalnym skutkiem jest to, że wykrywanie po odprawie celnej nie jest już sztucznie dzielone na podstawie pozycji CN.

(85)      Pojedyncze większe przypadki wykryte w danym roku mogą mieć znaczący wpływ na wskaźniki roczne. Na wskaźniki wykrywalności może mieć również wpływ sposób opracowania strategii kontroli celnej przez państwo członkowskie w celu ukierunkowania kontroli na przywozy obarczone ryzykiem oraz w celu wykrywania nadużyć finansowych i nieprawidłowości związanych z TZW.

(86)

     Nie można wyciągnąć żadnych wniosków w odniesieniu do Cypru, Luksemburga i Malty ze względu na nieliczne przypadki zgłoszone w latach 2016–2020.

(87)    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012, Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1.

(88)     http://ec.europa.eu/budget/edes/index_en.cfm  

(89)    W zakresie wykonania swojego budżetu.

(90)    Zgodnie z brzmieniem art. 136 rozporządzenia finansowego.

(91)    Służby zatwierdzające mogą być służbami instytucji, agencji, urzędów i organów UE.

(92)    W sytuacjach, o których mowa w art. 136 ust. 1 lit. c)–h) rozporządzenia finansowego (tj. poważne wykroczenie zawodowe, nadużycie finansowe, poważne naruszenia zobowiązań umownych, innego rodzaju nieprawidłowości lub tworzenie firm przykrywek).

(93)    W celu zapoznania się ze szczegółowym przeglądem decyzji podjętych przez ten panel w 2020 r. zob. dokument „System wczesnego wykrywania i wykluczania (EDES) – panel, o którym mowa w art. 143 rozporządzenia finansowego” towarzyszący niniejszemu sprawozdaniu.

(94)    Zob. sekcja 5 dokumentu pt. „Środki przyjęte przez państwa członkowskie w celu ochrony interesów Unii w 2020 r.” („Measures adopted by the Member States to protect the EU’s financial interests in 2020”) towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 20.9.2021

COM(2021) 578 final

ZAŁĄCZNIKI

do

SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

32. sprawozdanie roczne dotyczące ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej i zwalczania nadużyć finansowych (2020 r.)

{SWD(2021) 257 final} - {SWD(2021) 258 final} - {SWD(2021) 259 final} - {SWD(2021) 262 final} - {SWD(2021) 263 final} - {SWD(2021) 264 final}

ZAŁĄCZNIK 1 – Nieprawidłowości zgłoszone jako nadużycia finansowe w 2020 r.

Liczba nieprawidłowości zgłoszonych jako nadużycia finansowe stanowi miarę wyników działań państw członkowskich na rzecz zwalczania nadużyć finansowych i innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe UE. W związku z tym danych liczbowych nie należy interpretować jako wskaźnika poziomu nadużyć finansowych na terytorium państw członkowskich. Niniejszy załącznik nie obejmuje państw trzecich (okres przedakcesyjny), Zjednoczonego Królestwa ani wydatków bezpośrednich.

ZAŁĄCZNIK 2 – Nieprawidłowości niezgłoszone jako nadużycia finansowe w 2020 r.

Niniejszy załącznik nie obejmuje państw trzecich (okres przedakcesyjny), Zjednoczonego Królestwa ani wydatków bezpośrednich.