52021DC0079

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 24.2.2021

COM(2021) 79 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie żywności i środków spożywczych poddanych promieniowaniu jonizującemu w latach 2018–2019

Spis treści

STRESZCZENIE

1 KONTEKST

2 ZATWIERDZONE JEDNOSTKI PRZEPROWADZAJĄCE NAPROMIENIANIE

3 WYNIKI KONTROLI DOKONANYCH W JEDNOSTKACH PRZEPROWADZAJĄCYCH NAPROMIENIOWANIE W LATACH 2018–2019

4 WYNIKI KONTROLI NA ETAPIE WPROWADZANIA PRODUKTÓW DO OBROTU

STRESZCZENIE

Zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 1999/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lutego 1999 r. 1 w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich dotyczących środków spożywczych oraz składników środków spożywczych poddanych działaniu promieniowania jonizującego państwa członkowskie co roku przesyłają Komisji:

— wyniki kontroli przeprowadzonych w jednostkach przeprowadzających napromienianie w odniesieniu do kategorii i ilości produktów poddawanych promieniowaniu oraz stosowane dawki, oraz

— wyniki kontroli przeprowadzonych na etapie wprowadzania produktów do obrotu handlowego.

W art. 7 ust. 4 wspomnianej dyrektywy nakłada się na Komisję obowiązek opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej:

— szczegółowych danych dotyczących zatwierdzonych jednostek przeprowadzających napromienianie w państwach członkowskich, a także wszelkich zmian ich statusu,

— sprawozdania w oparciu o informacje dostarczane co roku przez krajowe organy nadzoru.

Niniejsze sprawozdanie obejmuje okres od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. Zawiera ono zestawienie informacji przesłanych Komisji przez 28 państw członkowskich i jedno państwo EFTA (Norwegię) w 2018 r. oraz przez 27 państw członkowskich bez państw EFTA w 2019 r. Jedno państwo członkowskie (Łotwa) nie przedstawiło żadnych danych za 2019 r.

Okres: 1.1.2018 r.–31.12.2019 r.

Państwa objęte sprawozdaniem: Państwa członkowskie UE i państwa EFTA

Źródło: 28 państw członkowskich i Norwegia

Jednostki przeprowadzające napromienianie:

— Liczba państw posiadających jednostki przeprowadzające napromienianie: 14 państw członkowskich i Norwegia

— Liczba zatwierdzonych jednostek: 24

— Liczba zamkniętych jednostek: 0

— Liczba państw przeprowadzających napromienianie: 10 państw członkowskich

Dane dotyczące napromieniania:

— Ilość produktów poddanych napromienianiu: 7 832 tony (-23,3 % w porównaniu z 2016–2017)

— Główne towary poddane napromienianiu: żabie udka (65,1 %), drób (20,6 %) oraz suszone zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (14,0 %)

— Główne miejsce napromieniania: Belgia (81,4 %)

Kontrole na etapie wprowadzania do obrotu:

— Liczba zbadanych próbek: 9 808

— Liczba próbek niespełniających wymogów: 83 (1 %)

— Główne towary poddane analizie: zioła i przyprawy (39 %) oraz zboża, nasiona, warzywa, owoce i uzyskane z nich produkty (24 %)

1KONTEKST

Napromienianie żywności polega na przetwarzaniu środków spożywczych przy pomocy określonego rodzaju energii promieniowania, znanej jako promieniowanie jonizujące. Energia promieniowania ma różne długości fal i stopnie mocy i znika z chwilą usunięcia źródła energii. Napromienianie jest wykorzystywane w celach sanitarnych i fitosanitarnych, aby zabić bakterie (takie jak Salmonella, Campylobacter i E. coli), które mogą powodować zatrucia pokarmowe, oraz zlikwidować organizmy szkodliwe dla roślin lub produktów roślinnych, takie jak owady i inne agrofagi. Stosowane jest również do opóźniania dojrzewania owoców, powstrzymywania kiełkowania warzyw lub wypuszczania pędów przez warzywa (takie jak cebula i ziemniaki), a także do wydłużenia okresu przechowywania żywności. Napromienianie żywności nie może zastąpić właściwego obchodzenia się z żywnością. Napromieniona żywność nadal wymaga odpowiedniego schładzania i w razie potrzeby musi być gotowana przed spożyciem.

Unijne ramy regulacyjne w zakresie napromieniania żywności („dyrektywy w sprawie napromieniania żywności”) obejmują:

— dyrektywę 1999/2/WE (dyrektywa ramowa) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lutego 1999 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich dotyczących środków spożywczych oraz składników środków spożywczych poddanych działaniu promieniowania jonizującego. Dyrektywa ta zawiera szczegółowe przepisy dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i przywozu żywności i składników żywności poddanych napromienianiu;

— dyrektywę 1999/3/WE (dyrektywa wykonawcza) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lutego 1999 r. w sprawie ustanowienia wspólnotowego wykazu środków spożywczych oraz składników środków spożywczych poddanych działaniu promieniowania jonizującego 2 . Wykaz obejmuje obecnie jedną kategorię żywności: suszone zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i przyprawy warzywne. Wykaz krajowych zezwoleń dotyczących żywności i składników żywności, które mogą być poddawane promieniowaniu jonizującemu, został opublikowany przez Komisję w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Żywność i składniki żywności mogą być poddawane napromienianiu wyłącznie w zatwierdzonych jednostkach przeprowadzających napromienianie. Jednostki w UE są zatwierdzane przez właściwe organy państw członkowskich. Zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 1999/2/WE państwa członkowskie mają obowiązek przekazywania Komisji wykazów swoich zatwierdzonych jednostek przeprowadzających napromienianie.

Wykaz zatwierdzonych jednostek przeprowadzających napromienianie w państwach członkowskich jest publikowany przez Komisję w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Na podstawie art. 6 dyrektywy 1999/2/WE na wszelkiej napromieniowanej żywności lub napromieniowanych składnikach żywności złożonej umieszcza się wyrazy „napromieniowane” lub „poddane promieniowaniu jonizującemu”.

Do celów egzekwowania prawidłowego etykietowania i wykrywania niedozwolonych produktów Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), po uzyskaniu odpowiedniego zlecenia od Komisji Europejskiej, ustalił normy dla kilku metod analitycznych.

2ZATWIERDZONE JEDNOSTKI PRZEPROWADZAJĄCE NAPROMIENIANIE

Pod koniec okresu sprawozdawczego (31 grudnia 2019 r.) w UE było 24 zatwierdzonych jednostek przeprowadzających napromienianie, które znajdowały się w 14 państwach członkowskich: Francja (5), Niemcy (4), Bułgaria (2), Niderlandy (2), Hiszpania (2), Belgia (1), Republika Czeska (1), Chorwacja (1), Estonia (1), Włochy (1), Węgry (1), Polska (1), Rumunia (1) i Zjednoczone Królestwo (1).

Spośród 14 wymienionych państw członkowskich w latach 2018–2019 cztery nie przeprowadziły napromieniania żadnych środków spożywczych: Bułgaria, Włochy, Rumunia i Zjednoczone Królestwo.

3WYNIKI KONTROLI DOKONANYCH W JEDNOSTKACH PRZEPROWADZAJĄCYCH NAPROMIENIOWANIE W LATACH 2018–2019

W latach 2018 i 2019 w państwach członkowskich UE działaniu promieniowania jonizującego poddano łącznie 7 832 ton produktów. Napromienianie odbywało się głównie w Belgii, gdzie poddano napromienieniu 81,4 % żywności napromieniowanej w UE.

Trzy główne produkty, które poddawano napromienianiu w UE, to żabie udka (65,1 %), drób (20,6 %) oraz suszone zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (14,0 %). Na wykresie 1 pokazano rozkład produktów poddanych napromienianiu w zatwierdzonych jednostkach w państwach członkowskich UE w latach 2018 i 2019.

Wykres 1 – Podział środków spożywczych poddanych napromienianiu w UE w latach 2018–2019 według kategorii

Od 2010 r. ilości środków spożywczych (w tonach) poddanych działaniu promieniowania jonizującego w UE zmniejszają się, jak pokazano na wykresie 2.

Wykres 2 – Ilość środków spożywczych poddanych działaniu promieniowania jonizującego w zatwierdzonych jednostkach przeprowadzających napromienianie w Unii Europejskiej od 2010 r.

4WYNIKI KONTROLI NA ETAPIE WPROWADZANIA PRODUKTÓW DO OBROTU

W okresie 2018–2019 9 808 próbek zostało przeanalizowanych przez 25 państw członkowskich, tj. średnio o 12,1 % mniej niż w 2016–2017 r. Dane dla każdego państwa członkowskiego są dostępne w załączniku II oraz podsumowane na wykresie 3.

Wykres 3 – Próbki przeanalizowane na etapie wprowadzania produktów do obrotu w każdym państwie członkowskim w latach 2018–2019

Trzy państwa członkowskie i Norwegia nie przeprowadziły żadnych kontroli analitycznych na etapie wprowadzania produktów do obrotu w latach 2018–2019 ze względu na ograniczenia budżetowe (Dania i Norwegia), brak zdolności laboratoryjnych (Cypr) lub inne priorytety w zakresie kontroli (Szwecja).

Z ogólnej liczby 9 808 próbek 83 nie było zgodnych z przepisami (1 %), a 88 próbek (1 %) dało niejednoznaczne wyniki. Zaobserwowane przypadki niezgodności dotyczyły przede wszystkim niepoprawnego etykietowania i zabronionego napromieniania. Odsetek niezgodności (1 %) był nieco wyższy niż w poprzednim sprawozdaniu (0,8 %).

Jak przedstawiono na wykresie 4, większość poddanych analizie produktów na etapie wprowadzania do obrotu stanowiły „zioła i przyprawy” (39 %) oraz „zboża, nasiona, warzywa, owoce i uzyskane z nich produkty” (24 %). Dla kategorii „pozostałe” (suplementy diety oraz zupy i sosy) odsetek ten wyniósł 20 %.

Wykres 4 – Kategorie środków spożywczych poddanych analizie na etapie wprowadzania produktów do obrotu w Unii Europejskiej w latach 2018–2019

(1)

Dyrektywa 1999/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lutego 1999 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich dotyczących środków spożywczych oraz składników środków spożywczych poddanych działaniu promieniowania jonizującego (Dz.U. L 066 z 13.3.1999, s. 16).

(2)

Dz.U. L 66 z 13.3.1999, s. 24.

Top

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 24.2.2021

COM(2021) 79 final

ZAŁĄCZNIKI

SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie żywności i środków spożywczych poddanych promieniowaniu jonizującemu w latach 2018-2019

ZAŁĄCZNIK I

Ilości środków spożywczych (w tonach) poddanych działaniu promieniowania jonizującego w zatwierdzonych jednostkach przeprowadzających napromienianie w państwach członkowskich UE

Państwo	Ilość poddana napromienianiu (w tonach)
Belgia	6377,0
Republika Czeska	33,2
Niemcy	308,9
Estonia	71,0
Hiszpania	363,0
Francja	355,6
Chorwacja	14,7
Węgry	243,0
Niderlandy	46,0
Polska	19,5
Ogółem w UE	7831,9

ZAŁĄCZNIK II

Przeanalizowane próbki oraz wyniki otrzymane w odniesieniu do Unii Europejskiej i państw EFTA

Państwo	Zgodne	Niejednoznaczne	Niezgodne	Liczba próbek ogółem	% próbek z UE ogółem
Belgia	134	18	3	155	1,6 %
Bułgaria	6	0	0	6	0,1 %
Republika Czeska	44	9	1	54	0,6 %
Dania	NPK	NPK	NPK	NPK	NPK
Niemcy	5314	26	22	5362	54,7 %
Estonia	24	0	0	24	0,2 %
Irlandia	124	0	0	124	1,3 %
Grecja	10	0	0	10	0,1 %
Hiszpania	296	0	1	297	3,0 %
Francja	218	7	18	243	2,5 %
Chorwacja	122	0	0	122	1,2 %
Włochy	874	1	5	880	9,0 %
Cypr	NPK	NPK	NPK	NPK	NPK
Łotwa	9	0	6	15	0,2 %
Litwa	25	0	0	25	0,3 %
Luksemburg	31	9	0	40	0,4 %
Węgry	115	0	0	115	1,2 %
Malta	117	0	3	120	1,2 %
Niderlandy	208	0	0	208	2,1 %
Austria	126	0	2	128	1,3 %
Polska	591	4	7	602	6,1 %
Portugalia	26	0	0	26	0,3 %
Rumunia	764	1	3	768	7,8 %
Słowenia	42	3	0	45	0,5 %
Słowacja	49	0	0	49	0,5 %
Finlandia	365	0	11	376	3,8 %
Szwecja	NPK	NPK	NPK	NPK	NPK
Zjednoczone Królestwo	3	10	1	14	0,1 %
OGÓŁEM W UE	9637	88	83	9808	100 %
OGÓŁEM W UE (%)	98,3 %	1 %	1 %	100 %

	NPK	NPK	NPK	NPK	NPK
Norwegia	0	0	0	0	100 %

NPK: Nie przeprowadzono kontroli.

ZAŁĄCZNIK III

Kategorie produktów poddanych napromienianiu oraz odpowiednie dawki w podziale na kraje.

Państwo	Środki spożywcze	Dawki pochłonięte (kGy)
Belgia	Sucha krew, osocze, koagulanty	1–4,7 4,4–6,1
	Mrożone żabie udka	1–5,1 3,9–5,5
	Drób	1–3,7 3,1–4
Chorwacja	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	10–10
Republika Czeska	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	2,49–10 2,99–9,98
Estonia	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	8–10
Francja	Mrożone żabie udka	5–5
Niemcy	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	5–10 10–10
Węgry	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	2–9 3–10
Niderlandy	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	2,4–15
	Suszone warzywa i owoce	2,0–15
Polska	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	5–10
Hiszpania	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	8,6–9,95 8,9–9,3
Norwegia	Zioła aromatyczne, przyprawy korzenne i warzywne (suszone)	10

Top

Choose the experimental features you want to try