This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52012DC0417
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL AND THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE Security Industrial Policy Action Plan for an innovative and competitive Security Industry
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Polityka w zakresie sektora bezpieczeństwa Plan działania na rzecz innowacyjnego i konkurencyjnego sektora bezpieczeństwa
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Polityka w zakresie sektora bezpieczeństwa Plan działania na rzecz innowacyjnego i konkurencyjnego sektora bezpieczeństwa
/* COM/2012/0417 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Polityka w zakresie sektora bezpieczeństwa Plan działania na rzecz innowacyjnego i konkurencyjnego sektora bezpieczeństwa /* COM/2012/0417 final */
1. Wprowadzenie Zapewnienie bezpieczeństwa jest jednym z
głównych problemów każdego społeczeństwa. Nie istnieje
dziedzina polityki, która nie obejmowałaby istotnego elementu
bezpieczeństwa. Pewne i bezpieczne otoczenie stanowi podstawę, na
której opiera się każde stabilne społeczeństwo.
Konkurencyjny sektor bezpieczeństwa w UE, oferujący rozwiązania
na rzecz poprawy bezpieczeństwa, może w istotny sposób
przyczynić się do odporności społeczeństwa
europejskiego. Sektor bezpieczeństwa jest sektorem o
znacznym potencjale w zakresie wzrostu i zatrudnienia. W ciągu ostatnich
dziesięciu lat wielkość światowego rynku
bezpieczeństwa wzrosła niemal dziesięciokrotnie z około 10
mld EUR do około 100 mld EUR w roku 2011. Liczne badania pokazują,
że rynek bezpieczeństwa w UE, jak i na całym świecie
będzie w dalszym ciągu wzrastać, w tempie wyższym niż
średni wzrost PKB[1].
W odpowiedzi na ten znaczny potencjał
wzrostu rynku Komisja uczyniła sektor bezpieczeństwa jednym z
głównych elementów inicjatywy przewodniej strategii „Europa 2020” pt.
„Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji —
Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie”[2]. W dokumencie tym Komisja
ogłosiła rozpoczęcie specjalnej inicjatywy na rzecz polityki
dotyczącej sektora bezpieczeństwa. Niniejszy plan działania stanowi pierwszy
krok w kierunku tej specjalnej inicjatywy. Głównym celem jest wzmocnienie
wzrostu gospodarczego i zwiększenie zatrudnienia w unijnym sektorze
bezpieczeństwa. Dzięki wysokiemu poziomowi rozwoju
technologicznego wiele unijnych przedsiębiorstw (zajmujących się
bezpieczeństwem) wciąż jest wśród światowych liderów w
większości segmentów sektora bezpieczeństwa. Ostatnie tendencje
i prognozy rynkowe świadczą jednakże o tym, że w ciągu
najbliższych lat udział przedsiębiorstw europejskich w rynku
światowym będzie stale się zmniejszać. Prognozy dla tego
sektora i niezależne badania przewidują, że jeżeli nie
zostaną podjęte żadne działania zmierzające do zwiększenia
konkurencyjności unijnego sektora bezpieczeństwa, obecny udział
w rynku przedsiębiorstw unijnych działających sektorze
bezpieczeństwa może spaść o jedną piątą, z
około 25 % światowego rynku w 2010 r. do 20 % w 2020 r. Wiodące na rynku przedsiębiorstwa
amerykańskie wciąż osiągają najlepsze wyniki
technologiczne. Dodatkowo korzystają one również ze zharmonizowanych
ram prawnych i stabilnego rynku wewnętrznego. Daje im to nie tylko
solidną podstawę, ale również przewagę w postaci
wyraźnie rozpoznawalnej i odróżniającej się „marki
amerykańskiej”, która w konkurencji międzynarodowej okazała
się ogromną korzyścią dla tych przedsiębiorstw w
porównaniu z przedsiębiorstwami unijnymi. Ten brak podobnej „marki unijnej” jest
szczególnie istotny, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że w
przyszłości główne rynki technologii bezpieczeństwa nie
będą znajdować się w Europie, lecz w krajach o gospodarkach
wschodzących w Azji, Ameryce Południowej i na Bliskim Wschodzie. Kraje azjatyckie coraz szybciej
wypełniają lukę technologiczną, która oddziela je od
przedsiębiorstw unijnych. W przypadku utraty przewagi technologicznej
przedsiębiorstwa unijne będą musiały stawić czoła
ostrej konkurencji, także ze względu na to, że firmy unijne
często znajdują się niekorzystnej sytuacji pod względem
kosztów produkcji. Głównym celem Komisji jest zatem zapewnienie
lepszego funkcjonowania europejskiego rynku wewnętrznego dla technologii
bezpieczeństwa. Korzystne warunki na rynku wewnętrznym,
zwiększenie konkurencji i obniżenie kosztów produkcji poprzez
wykorzystanie korzyści skali są również niezbędne do wzmocnienia
pozycji unijnego sektora bezpieczeństwa w tych krajach wschodzących,
które stanowią przyszłość sektora bezpieczeństwa.
Szczególną uwagę należy zwrócić na wsparcie dla MŚP w
ich wysiłkach w zakresie dostępu do międzynarodowych rynków w
państwach trzecich. W ramach europejskiego forum badań i
innowacji w dziedzinie bezpieczeństwa (ESRIF), jak i w późniejszych
komunikatach Komisji[3]
zajęto się już niektórymi z tych problemów. Dla sektora ICT
promowanie bezpieczeństwa stanowi integralną część
sprzętu i produktów oferowanych przez przedsiębiorstwa ICT i ma
kluczowe znaczenie dla przyszłej konkurencyjności tego sektora.
Kwestia ta zostanie poruszona także w przygotowywanej europejskiej
strategii na rzecz bezpieczeństwa w internecie. Jednak do chwili obecnej
nie istniało spójne podejście UE zmierzające do uczynienia
unijnego sektora bezpieczeństwa bardziej konkurencyjnym i innowacyjnym. Jak pokazują obecne badania i opinie
zainteresowanych stron[4],
globalna konkurencja skupi się na wytwarzaniu produktów i technologii –
nie zaś na usługach – ponieważ stanowią one ogromną
większość potencjału eksportowego sektora
bezpieczeństwa. Niniejszy plan działania nie obejmuje zatem
usług w zakresie bezpieczeństwa jako takich (np. pracowników ochrony
na miejscu), lecz tylko te, które odnoszą się do instalacji i
konserwacji urządzeń bezpieczeństwa. Komisja wykorzysta wszystkie instrumenty
pozostające do jej dyspozycji, aby stworzyć prawdziwy rynek
wewnętrzny dla technologii bezpieczeństwa i zapewnić tym samym
unijnemu sektorowi bezpieczeństwa silną bazę wewnątrz UE w
celu zwiększenia udziałów w rynkach wschodzących. Komisja zagwarantuje, że wszelkie
inicjatywy podejmowane w celu rozwoju rynku wewnętrznego dla technologii
bezpieczeństwa będą zgodne z Kartą praw podstawowych, a w
szczególności zapewnią poszanowanie prawa do prywatności i
ochrony danych osobowych. 2. Unijny sektor i rynek
bezpieczeństwa Wartość światowego rynku
bezpieczeństwa szacowana jest na około 100 mld EUR (dane z 2011 r.)
przy około 2 mln zatrudnionych osób na całym świecie. Unijny
rynek bezpieczeństwa szacuje się w przedziale od 26 mld EUR do 36,5
mld EUR i zatrudnia on około 180 000 pracowników (dane z 2011 r.). Jednakże obecnie nie istnieje jasna
definicja sektora bezpieczeństwa, a metodologiczna klasyfikacja tego
sektora jest utrudniana przez liczne czynniki: ·
Sektor bezpieczeństwa jako taki nie jest
uwzględniany w głównych nomenklaturach statystycznych (NACE, PRODCOM
itp.). ·
Wytwarzanie produktów związanych z
bezpieczeństwem jest ukryte wśród szerokiej gamy pozycji. W danych
statystycznych dotyczących tych pozycji nie rozróżnia się
między działalnością związaną z
bezpieczeństwem i z nim niezwiązaną. ·
Brak jest dostępnych danych statystycznych na
poziomie europejskim pochodzących od samego sektora. ·
Z perspektywy dostaw dostawcy sprzętu i
systemów bezpieczeństwa mogą niechętnie podawać informacje
dotyczące wydatków związanych z bezpieczeństwem. Aby rozwiązać problem braku danych
dotyczących sektora oraz rynku bezpieczeństwa, Komisja opracuje
podstawę empiryczną, dzięki której możliwe będzie
uzyskanie bardziej wiarygodnych danych dotyczących rynków
bezpieczeństwa. Do takiego przedsięwzięcia niezbędna jest
współpraca z głównymi stowarzyszeniami branżowymi. Unijny sektor bezpieczeństwa można
jednak zasadniczo podzielić na następujące podsektory[5]: ·
ochronę lotnictwa, ·
ochronę na morzu; ·
bezpieczeństwo granic; ·
ochronę infrastruktury krytycznej; ·
wywiad antyterrorystyczny (w tym
bezpieczeństwo cybernetyczne i komunikację); ·
zarządzanie kryzysowe i ochronę
ludności; ·
ochronę bezpieczeństwa fizycznego; oraz ·
odzież ochronną. Rynek
bezpieczeństwa ma trzy cechy charakterystyczne: (1)
Jest on rynkiem wysoce rozdrobnionym i
podzielonym wzdłuż granic państwowych, a nawet regionalnych. Bezpieczeństwo, będące jednym z najbardziej wrażliwych
obszarów polityki, jest dziedziną, w której państwa członkowskie
niechętnie rezygnują ze swoich prerogatyw krajowych. (2)
Jest to rynek instytucjonalny. W dużej części rynek bezpieczeństwa jest nadal
rynkiem instytucjonalnym, tj. nabywcami są organy publiczne. Nawet w tych
dziedzinach, w których jest to rynek komercyjny, wymogi bezpieczeństwa
są nadal w dużej mierze kształtowane poprzez prawodawstwo. (3)
Ma on duży wymiar społeczny. Bezpieczeństwo, będące jedną z najważniejszych
potrzeb ludzkich, jest również dziedziną bardzo wrażliwą.
Środki i technologie bezpieczeństwa mogą mieć wpływ na
prawa podstawowe i często powodować obawy o ewentualne naruszenie
prywatności. 3. Główne problemy
unijnego sektora bezpieczeństwa Te trzy szczególne cechy rynku
bezpieczeństwa są również czynnikami warunkującymi trzy
główne problemy, przed którymi stoi unijny sektor bezpieczeństwa: (1)
Rozdrobnienie unijnego rynku
bezpieczeństwa Głównym problemem jest bardzo
rozdrobniony charakter unijnego rynku bezpieczeństwa (np. brak zharmonizowanych
procedur certyfikacji i norm). Różne podejścia doprowadziły w
efekcie do stworzenia co najmniej 27 różnych rynków bezpieczeństwa,
przy czym każdy z nich jest podzielony na znaczną liczbę
sektorów bezpieczeństwa. Powoduje to nie tylko wyjątkową sytuację
w odniesieniu do rynku wewnętrznego, ale ma to także znaczny
negatywny wpływ zarówno na podaż (przemysł), jak i popyt
(publiczni i prywatni nabywcy technologii bezpieczeństwa). Prowadzi to do
wysokich barier wejścia na rynek oraz utrudnia – jeśli nie uniemożliwia
– prawdziwe osiąganie korzyści skali. Ponadto taki stan rzeczy
prowadzi do braku konkurencji wśród dostawców oraz do nieoptymalnego
wykorzystania środków publicznych. (2)
Luka między badaniami naukowymi a
rynkiem W działalności związanej z
badaniami i rozwojem (B+R) w zakresie nowych technologii unijny sektor
bezpieczeństwa ma często trudności w przewidywaniu, czy na rynku
będzie na nie zapotrzebowanie, a nawet brakuje mu pewności, czy rynek
dla nich będzie jeszcze w ogóle istniał. Jakkolwiek jest to
powszechny problem, pojawiający się także w wielu innych
sektorach przemysłowych, to jest on szczególnie istotny dla sektora
bezpieczeństwa, który ma głównie do czynienia z rynkiem
instytucjonalnym. Prowadzi to do wielu negatywnych skutków: na
przykład potencjalnie obiecujące koncepcje B+R nie są rozwijane,
co oznacza, że niektóre technologie, które mogłyby poprawić
bezpieczeństwo obywateli, nie są dostępne dla potencjalnych
nabywców. (3)
Wymiar społeczny technologii
bezpieczeństwa Społeczna akceptacja nowych produktów i
technologii stanowi ogólne wyzwanie w różnych sektorach
przemysłowych. Istnieje jednak szereg cech, które odróżniają
technologie bezpieczeństwa od innych obszarów. Technologie
bezpieczeństwa mogą bezpośrednio lub pośrednio
dotyczyć podstawowych praw, takich jak prawa do poszanowania życia
prywatnego i rodzinnego, ochrony danych osobowych, prywatności i
godności ludzkiej. Problemy związane ze społeczną
akceptacją technologii bezpieczeństwa mają liczne negatywne konsekwencje.
Dla przemysłu oznacza to ryzyko inwestowania w technologie, które
zostają następnie odrzucone przez społeczeństwo, co
prowadzi do marnowania środków. Nabywcy zaś są zmuszeni do
zakupu mniej kontrowersyjnego produktu, który jednak nie spełnia
całkowicie wymogów bezpieczeństwa. 4. Rozwiązywanie problemów Komisja określiła kilka kluczowych
działań politycznych w celu zwiększenia konkurencyjności
unijnego sektora bezpieczeństwa, stymulowania jego wzrostu oraz tworzenia
miejsc pracy. Działania te dotyczą: ·
zmniejszenia rozdrobnienia rynku poprzez: utworzenie ogólnounijnych lub międzynarodowych norm,
harmonizację unijnych procedur certyfikacji i oceny zgodności dla
technologii bezpieczeństwa oraz lepsze wykorzystanie synergii między
technologiami bezpieczeństwa i obrony; ·
zmniejszenia luki między badaniami
naukowymi a rynkiem poprzez: dostosowanie programów
finansowania i lepsze zasady prawa własności intelektualnej, ich
wykorzystanie i komercjalizację, jak również pełne wykorzystanie
zamówień przedkomercyjnych w kontekście badań nad
bezpieczeństwem w ramach programu „Horyzont 2020”[6]; ·
lepszej integracji wymiaru społecznego poprzez gruntowną ocenę skutków społecznych, w tym
wpływu na prawa podstawowe, oraz poprzez tworzenie mechanizmów badania
skutków społecznych w fazie B+R. 4.1. Zmniejszenie rozdrobnienia rynku 4.1.1. Normalizacja Normy odgrywają istotną rolę w
ograniczaniu rozdrobnienia rynków i pomagają przemysłowi
osiągać korzyści skali. Normy mają również ogromne
znaczenie dla nabywców, zwłaszcza w odniesieniu do interoperacyjności
technologii wykorzystywanych przez jednostki odpowiedzialne za udzielanie
pierwszej pomocy, organy ścigania itp. Ponadto normy są
niezbędne dla zapewnienia jednolitej jakości podczas świadczenia
usług w zakresie bezpieczeństwa. Stworzenie ogólnounijnych norm i ich
promowanie w skali światowej jest także ważnym elementem
globalnej konkurencyjności unijnego sektora bezpieczeństwa. Jednak na poziomie unijnym istnieje tylko
kilka norm w dziedzinie bezpieczeństwa. Rozbieżne normy krajowe
stanowią poważną przeszkodę w tworzeniu prawdziwego rynku
wewnętrznego w zakresie bezpieczeństwa, a tym samym hamują
konkurencyjność unijnego przemysłu. Jeżeli UE chce w
znacznym stopniu przyczynić się do tworzenia norm światowych,
pokonanie tych rozbieżności krajowych jest podstawowym krokiem. Komisja zapowiedziała już w
komunikacie w sprawie strategicznej wizji w zakresie norm europejskich
konieczność przyspieszenia wysiłków dotyczących
normalizacji w dziedzinie bezpieczeństwa[7].
W związku z tym w 2011 r. Komisja zleciła europejskim organizacjom
normalizacyjnym zgromadzenie szczegółowych informacji o istniejących
międzynarodowych, europejskich i krajowych normach w dziedzinie
bezpieczeństwa, jak również przygotowanie wykazu luk w normalizacji.
Główne luki zostały zidentyfikowane w następujących
obszarach: –
produkty chemiczne, biologiczne, radiologiczne i
jądrowe oraz materiały wybuchowe – minimalne normy w zakresie
wykrywania, jak również normy pobierania próbek, w tym w dziedzinie
ochrony lotnictwa; –
bezpieczeństwo granic – wspólne normy
techniczne i normy interoperacyjności dla automatycznych systemów kontroli
granicznej, jak również normy dla identyfikatorów biometrycznych; oraz –
zarządzanie kryzysowe i ochrona ludności
– normy w zakresie interoperacyjności komunikacyjnej, a także
interoperacyjności dowodzenia i kontroli, w tym interoperacyjności
organizacyjnej, jak również w zakresie masowego powiadamiania
ludności. Działanie
1: W oparciu o te początkowe priorytety
Komisja zwróci się do europejskich organizacji normalizacyjnych o
opracowanie konkretnych i szczegółowych harmonogramów normalizacji. Takie
harmonogramy powinny koncentrować się na następnej generacji
narzędzi i technologii. W tym celu niezbędne będzie
zaangażowanie użytkowników końcowych i sektora
bezpieczeństwa oraz zachowanie spójności polityki. Okres
realizacji: od połowy 2012 r. 4.1.2. Procedury certyfikacji/oceny
zgodności Nie istnieją obecnie ogólnounijne systemy
certyfikacji dla technologii bezpieczeństwa. Systemy krajowe bardzo
różnią się między sobą, co w znaczący sposób
przyczynia się do rozdrobnienia rynku bezpieczeństwa. Komisja
określiła dziedziny[8],
w których w początkowej fazie należałoby ustanowić
ogólnounijne systemy certyfikacji, począwszy od: –
urządzeń kontrolnych (do wykrywania) na
lotniskach; oraz –
systemów alarmowych[9]. W odniesieniu do urządzeń
kontrolnych na lotniskach istnieje cała grupa aktów prawnych UE, które
określają wymagania eksploatacyjne dla takich urządzeń[10]. Jednakże prawodawstwo to
nie zawiera wymaganego mechanizmu oceny zgodności, tak aby certyfikacja
urządzeń kontrolnych w jednym państwie członkowskim
była wzajemnie uznawana w każdym innym państwie
członkowskim. Brak zharmonizowanych norm i prawnie wiążącej
oceny zgodności na poziomie UE w odniesieniu do urządzeń
kontrolnych na lotniskach powoduje rozdrobnienie rynku wewnętrznego. Jeśli chodzi o systemy alarmowe, istnieje
już kilka norm europejskich. Ponadto istnieje zarządzany przez sam
sektor mechanizm certyfikacji CertAlarm. Jednakże problem tego systemu
polega na tym, że jest on zarządzany przez podmioty prywatne, a
organy państw członkowskich nie mają obowiązku akceptowania
certyfikatów wydanych w ramach tego programu. W przyszłości produkty certyfikowane
na podstawie ogólnoeuropejskiego systemu certyfikacji mogłyby
otrzymywać „oznakowanie bezpieczeństwa UE”, podobne do oznakowania CE
stosowanego w dziedzinie bezpieczeństwa produktów. Zgodnie z sugestią
europejskiego forum badań i innowacji w dziedzinie bezpieczeństwa
takie oznakowanie mogłoby działać jako „znak jakości” dla
produktów związanych z bezpieczeństwem (wyprodukowanych i
zatwierdzonych w UE). Według ostrożnych szacunków w
przypadku tych dwóch kategorii produktów przemysł mógłby
zaoszczędzić na kosztach badań i certyfikacji do 29 mln EUR
rocznie. Zharmonizowanie procedur certyfikacji w
odniesieniu do systemów kontrolnych na lotniskach i systemów alarmowych powinno
mieć również pozytywny wpływ na tworzenie wyraźniejszej
tożsamości europejskiej tych technologii w postaci ewentualnej „marki
europejskiej”. Taka marka powinna przyczynić się do wzmocnienia
światowej konkurencyjności przedsiębiorstw unijnych
względem amerykańskich i chińskich konkurentów. Działanie
2: Po szczegółowej analizie oceny skutków i
konsultacjach z zainteresowanymi stronami Komisja przedstawiłaby dwa wnioski
ustawodawcze: wniosek ustanawiający ogólnounijny zharmonizowany system
certyfikacji urządzeń kontrolnych (do wykrywania) na lotniskach oraz
wniosek ustanawiający ogólnounijny zharmonizowany system certyfikacji
systemów alarmowych. Celem jest osiągnięcie wzajemnego uznawania
systemów certyfikacji. Okres
realizacji: od połowy 2012 r. do końca 2014 r. 4.1.3.
Wykorzystywanie synergii między technologiami bezpieczeństwa i obrony Wyraźnie odróżnić można
rynek bezpieczeństwa (cywilnego) od rynku obrony (wojskowej). Jednak
istnienie wspomnianych dwóch odrębnych rynków może samo w sobie
być uznawane za rozdrobnienie. Do pewnego stopnia takie rozdrobnienie jest
normalne, zważywszy że baza przemysłowa zaopatrująca te dwa
rynki nie jest w pełni identyczna, a użytkownicy końcowi,
obszary zastosowań, jak i wymogi także różnią się od
siebie. Rozdrobnienie to jest jednak na wyższym poziomie - w zakresie B+R
i rozwoju zdolności, a także na niższym poziomie - w dziedzinie
normalizacji. Prowadzi to czasami do powielania wysiłków w zakresie B+R
oraz niemożności osiągania korzyści skali ze względu
na różne normy na tych dwóch rynkach. W odniesieniu do B+R dąży się
obecnie do osiągnięcia synergii cywilno-wojskowej we współpracy
z Europejską Agencją Obrony za pośrednictwem europejskich ram
współpracy. W ramach tej współpracy prowadzona jest bieżąca
koordynacja między tematem „Bezpieczeństwo” w ramach siódmego
programu ramowego (7PR) a działaniami EAO w zakresie badań nad
obronnością. Celem jest zsynchronizowanie tych badań, aby
uniknąć ich powielania oraz wykorzystać ewentualną
synergię. Komisja zamierza kontynuować i zacieśniać tę
współpracę w ramach programu „Horyzont 2020”. W odniesieniu do współpracy na jeszcze
wyższym poziomie, jakkolwiek byłaby ona bardzo użyteczna w celu
zapewnienia bardziej zsynchronizowanego planowania zdolności, Komisja jest
zdania, że w kwestii bezpieczeństwa cywilnego zaangażowanych
jest tak wiele organów publicznych, że obecnie niemożliwe jest
wspólne planowanie zdolności z obszarem obrony, w którym zazwyczaj
występuje tylko jeden podmiot na państwo członkowskie, tj.
krajowe ministerstwo obrony. W odniesieniu do współpracy na
niższym szczeblu Komisja uważa, że należy
dążyć do opracowania „norm hybrydowych”, tj. norm, które
mają zastosowanie zarówno do bezpieczeństwa cywilnego, jak i
technologii obronnych, w tych dziedzinach, gdzie technologie te są takie
same, a obszary zastosowań są bardzo podobne. Komisja rozważa
kilka obiecujących obszarów dla takich „norm hybrydowych”, między
innymi radiostacje programowalne i niektóre wymagania technologiczne dla
bezzałogowych systemów latających (np. technologie wykrywania i
unikania, wymogi w zakresie zdatności do lotu). Szacuje się, że
w przypadku samych radiostacji programowalnych „normy hybrydowe” mogłyby
prowadzić do ogólnego wzrostu sprzedaży w wysokości 1 mld EUR. Działanie 3:
Komisja, w ścisłej współpracy z Europejską Agencją
Obrony, zamierza wydać europejskim organizacjom normalizacyjnym zlecenia
na opracowanie „norm hybrydowych”. Pierwsze zlecenie zostanie wkrótce wydane
dla radiostacji programowalnych. Okres
realizacji: od połowy 2012 r. 4.2. Zmniejszenie luki między
badaniami a rynkiem 4.2.1. Dostosowanie programów
finansowania, zasady prawa własności intelektualnej, ich
wykorzystanie i komercjalizacja Wniosek Komisji dotyczący programu
„Horyzont 2020” ustanawia ścisły związek z licznymi dziedzinami
polityki, a zwłaszcza z dziedziną spraw wewnętrznych. W tym celu
„Horyzont 2020” przewiduje szczególne przepisy dotyczące praw
własności intelektualnej w badaniach nad bezpieczeństwem, co
pozwoli Komisji i jej państwom członkowskim nie tylko na dostęp
do zaawansowanych projektów w dziedzinie badań nad bezpieczeństwem,
ale również umożliwi wykorzystanie ich – na sprawiedliwych i
rozsądnych warunkach – w kolejnych zamówieniach publicznych[11]. Powinno to doprowadzić do bardziej
bezpośredniego i szybszego wykorzystywania wyników unijnych badań nad
bezpieczeństwem przez organy krajowe oraz bliższej współpracy z głównie
publicznymi użytkownikami końcowymi, co wzmocni znacznie wysiłki
zmierzające do likwidacji luki między badaniami a rynkiem w
dziedzinie bezpieczeństwa. Ponadto dwa elementy Funduszu
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zaproponowanego na następny okres
finansowania, dotyczące odpowiednio: granic zewnętrznych i
współpracy wizowej i policyjnej oraz zapobiegania i zwalczania
przestępczości oraz zarządzania kryzysowego, przewidują
możliwość działań finansowanych przez Unię,
mających na celu testowanie i walidację wyników pochodzących z
unijnych projektów badawczych w zakresie bezpieczeństwa[12]. Aby ta możliwość była
skutecznie wykorzystywana, niezbędnym elementem są szczególne
przepisy dotyczące praw własności intelektualnej w zakresie
badań nad bezpieczeństwem, które pozwolą Komisji na korzystanie
z tych praw własności intelektualnej na sprawiedliwych i
rozsądnych warunkach. Dzięki temu Komisja będzie w stanie
wykorzystywać wyniki badań w zakresie bezpieczeństwa w ramach
kolejnych testów i walidacji. Jeżeli potrzebne będą
możliwości, jakimi dysponuje Unia, w odpowiednich przypadkach Komisja
rozważy wzmocnienie tych środków testowych i walidacyjnych poprzez
zakup dla UE prototypów. Działanie
4: Komisja w pełni wykorzysta nowe przepisy
dotyczące praw własności intelektualnej w zakresie badań
nad bezpieczeństwem w ramach programu „Horyzont 2020”[13], w szczególności poprzez
możliwość przewidzianą w dwóch szczegółowych
programach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w celu testowania i
walidacji wyników pochodzących z unijnych projektów badawczych w zakresie
bezpieczeństwa. Okres
realizacji: od początku 2014 r. 4.2.2. Zamówienia przedkomercyjne Zamówienia przedkomercyjne[14] są bardzo
pożytecznym narzędziem, tworzącym pomost między badaniami a
rynkiem. W komunikacie dotyczącym „Unii innowacji”[15] Komisja podkreśliła
już ich znaczenie, w szczególności w dziedzinach, w których istnieje
rynek instytucjonalny lub rynek w dużej mierze regulowany przepisami,
uwzględniając fakt, że w sytuacji ograniczeń budżetowych
zamówienia publiczne na innowacyjne produkty i usługi są
niezbędne dla poprawy jakości i skuteczności usług
publicznych. Zamówienia przedkomercyjne powinny ostatecznie umożliwić
użytkownikom publicznym odgrywanie bardziej znaczącej roli w cyklu
innowacji poprzez zakup nowych technologii. Nabywcy powinni działać
jako „czynniki zmian”. Niemniej jednak dotychczas tylko nieliczne
państwa członkowskie skorzystały z programów zamówień
przedkomercyjnych w dziedzinie bezpieczeństwa. Na poziomie UE, w ramach
tematu „Bezpieczeństwo” 7PR, w zaproszeniu do składania wniosków z
2011 r. wprowadzono program walidacji przedeksploatacyjnej, który był
prekursorem dla ewentualnych przyszłych programów w zakresie zamówień
przedkomercyjnych. Program „Horyzont 2020” obejmuje specjalny
instrument zamówień przedkomercyjnych, który powinien w znacznym stopniu
pomóc w pokonywaniu praktycznych trudności związanych z
realizacją zamówień przedkomercyjnych. W oparciu o doświadczenia
amerykańskiego programu SBIR[16],
wstępnie zakładany 1-procentowy roczny wzrost dzięki wsparciu
B+R poprzez program zamówień przedkomercyjnych mógłby prowadzić
do zwiększenia sprzedaży w sektorze bezpieczeństwa o 2 mld EUR
między chwilą obecną a 2020 r.[17] Działanie
5: Komisja zamierza w pełni wykorzystać
instrument zamówień przedkomercyjnych określony w programie „Horyzont
2020” i przeznaczyć na niego znaczną część
budżetu na badania nad bezpieczeństwem. To nowe podejście do
finansowania powinno zbliżyć badania do rynku poprzez powiązanie
przemysłu, organów publicznych i użytkowników końcowych od
samego początku realizacji projektu badawczego. Komisja uważa,
że bezpieczeństwo granic i ochrona lotnictwa stanowią
najbardziej obiecujące obszary dla zamówień przedkomercyjnych. Komisja
będzie również zachęcała państwa członkowskie do
podjęcia podobnych inicjatyw na szczeblu krajowym, zgodnie z
właściwymi przepisami unijnymi w zakresie zamówień publicznych. Okres
realizacji: od początku 2014 r. 4.2.3. Dostęp do
międzynarodowych rynków zamówień publicznych Rynek zamówień publicznych UE jest tradycyjnie
bardzo otwarty. Tej otwartości nie zawsze jednak towarzyszy podobny
stopień otwartości po stronie naszych partnerów handlowych. Globalnie
jedynie jedna czwarta światowego rynku zamówień publicznych jest
otwarta na konkurencję międzynarodową. Komisja złożyła wniosek w
sprawie rozporządzenia[18],
które ma pomóc w otwarciu światowych rynków zamówień publicznych i
zapewnić europejskim przedsiębiorstwom dostęp do tych rynków na
sprawiedliwych zasadach. Rozporządzenie to ma dostarczyć szereg
narzędzi, które zagwarantują osiągnięcie tych celów. Działanie
6: Komisja w pełni wykorzysta dostępne
instrumenty, aby zapewnić dostęp sektora bezpieczeństwa do
międzynarodowych rynków zamówień publicznych na sprawiedliwych
zasadach. Ze względu na newralgiczny charakter technologii
bezpieczeństwa szczególną uwagę będzie się
zwracać na przepisy dotyczące eksportu. Okres
realizacji: od końca 2013 r. 4.2.4. Ograniczenie
odpowiedzialności cywilnej Aby zlikwidować lukę między
badaniami a rynkiem, a w szczególności aby zagwarantować, że
ryzyko związane z odpowiedzialnością nie zniechęci sektora
bezpieczeństwa do opracowywania, wprowadzania i komercjalizacji
technologii i usług, które mogłyby ratować życie, po
wydarzeniach z 11 września Stany Zjednoczone przyjęły
ustawę o bezpieczeństwie (Safety Act). Przewiduje ona ograniczenia
odpowiedzialności prawnej dla dostawców technologii i usług
antyterrorystycznych. Na rynkach państw trzecich przepisy te mogą
dać wiodącym na rynku przedsiębiorstwom amerykańskim
przewagę konkurencyjną w stosunku do ich konkurentów z UE. Oczywiste jest, że ustawa o
bezpieczeństwie powstała w szczególnym amerykańskim
kontekście prawnym, gdzie pozwy zbiorowe są częstym elementem.
Chociaż nie przewiduje się ustanowienia odpowiednika amerykańskiej
ustawy o bezpieczeństwie w Europie, istnieje jednak potrzeba lepszego
zrozumienia i zbadania, w jakim stopniu kwestie odpowiedzialności
powstrzymują przemysł przed wprowadzaniem obiecujących
technologii i usług na rynek. Brak jest ogólnego porozumienia w tej kwestii
między zainteresowanymi stronami działającymi w tym sektorze, a
szczegółowa analiza prawna dotycząca zgodności z krajowymi i
unijnymi przepisami musi zostać dopiero przeprowadzona. Działanie 7:
Komisja otworzyła przetarg na przeprowadzenie szeroko zakrojonego badania,
poddającego analizie prawne i gospodarcze skutki ograniczenia
odpowiedzialności cywilnej. W ramach tego badania przeanalizowane
zostaną również ewentualne alternatywne rozwiązania kwestii
ograniczenia odpowiedzialności cywilnej, jakie zostały wprowadzone
amerykańską ustawą o bezpieczeństwie, takie jak dobrowolny
fundusz sektorowy, zalecenie Komisji itp. W badaniu zostaną odpowiednio
uwzględnione skutki dla praw podstawowych. Okres realizacji: 2012 r. - połowa 2013 r. 4.3. Lepsza integracja wymiaru
społecznego 4.3.1. Badanie wpływu
społecznego na etapie B+R Pełniejsze uwzględnianie wymiaru
społecznego w działaniach sektora bezpieczeństwa pomogłoby
zmniejszyć niepewność akceptacji społecznej. Powinno to
umożliwić skuteczne wykorzystywanie inwestycji w B+R, jak
również pozwolić nabywcom na zakup produktów, które w pełni
spełniają ich wymogi bezpieczeństwa i jednocześnie są
akceptowane przez społeczeństwo. W związku z powyższym Komisja
uważa, że wpływ społeczny i wpływ na prawa podstawowe
powinien już być uwzględniany poprzez zaangażowanie
społeczne przed etapem B+R i w jego trakcie. Pozwoliłoby to na
uwzględnienie kwestii społecznych na wczesnym etapie procesu. Komisja podjęła już szereg
inicjatyw mających na celu uwzględnienie wymiaru społecznego w
ramach tematu „Bezpieczeństwo” 7PR. Ze względu na program „Horyzont
2020” należy teraz skonsolidować te starania, aby
włączyć społeczeństwo do badań i innowacji i
uczynić badanie wpływu społecznego bardziej systematycznym. Komisja, w stosownych przypadkach, będzie
angażować społeczeństwo we wszystkie przyszłe projekty
badań w dziedzinie bezpieczeństwa i uczyni badanie skutków
społecznych obowiązkowym elementem tych projektów[19]. Komisja będzie w
szczególności „sprawdzać” społeczne skutki nowych technologii we
wszystkich programach zamówień przedkomercyjnych wskazanych powyżej. 4.3.2. Uwzględnienie ochrony
prywatności już w fazie projektowania i domyślna ochrona
prywatności w fazie projektowania Z jednej strony niezmiernie trudne jest
przełożenie uwarunkowań społecznych na wymogi
technologiczne, co jest tym bardziej skomplikowane przez szeroką gamę
produktów z dziedziny bezpieczeństwa oferowanych na rynku. Z drugiej
strony kwestie społeczne związane z bezpieczeństwem znacznie
różnią się pomiędzy państwami członkowskimi. W związku z powyższym Komisja
uważa, że najlepszym rozwiązaniem jest wprowadzenie koncepcji
„ochrony prywatności już w fazie projektowania” i „domyślnej
ochrony prywatności”[20]
w fazie projektowania. W tym celu przedsiębiorca pragnący
poddać kontroli swój proces produkcji jako zgodny z zasadą „ochrony
prywatności już w fazie projektowania”, musiałby
spełnić szereg wymogów określonych za pomocą odpowiedniej
normy unijnej. Taka norma miałaby charakter dobrowolny. Komisja jest
jednak przekonana, że wystąpi silna presja ze strony innych
przedsiębiorstw, aby spełniać taką normę, która
może być tak samo uznawana jak na przykład norma
zarządzania jakością ISO 9000[21]. Działanie
8: Komisja zleci europejskim organizacjom
normalizacyjnym opracowanie normy wzorowanej na istniejących systemach
zarządzania jakością, ale dostosowanej do zarządzania
kwestiami ochrony prywatności w fazie projektowania. Okres
realizacji: połowa 2012 r. – połowa 2015 r. 5. Monitorowanie Monitorowanie zaplanowanych środków
politycznych będzie nadzorowane za pośrednictwem specjalnej grupy
ekspertów utworzonej przez Komisję. Grupa ta będzie się
składać ze wszystkich odpowiednich podmiotów działających w
dziedzinie bezpieczeństwa. Grupa będzie spotykać się co
najmniej raz w roku w celu monitorowania postępów. 6. Podsumowanie Jest to pierwszy opracowany przez Komisje plan
działania dotyczący konkretnie bezpieczeństwa. Zapowiedziane
środki są zatem pierwszymi, zaś kompleksowość
podejścia – począwszy od etapu B+R po normalizację i certyfikację
– stanowi nowość. W zależności od przyszłych ocen
ewentualne dalsze obszary harmonizacji mogłyby obejmować sektor
transportu lądowego i morskiego, a także kwestię ograniczenia
odpowiedzialności cywilnej. Należy pamiętać, że
wszystkie działania wymienione w niniejszym dokumencie ściśle
wiążą się ze skłonnością państw
członkowskich do współpracy z instytucjami europejskimi, organami
normalizacyjnymi, zainteresowanymi podmiotami publicznymi i prywatnymi w celu
przezwyciężenia rozdrobnienia rynków bezpieczeństwa w UE. W
związku z tym Komisja zachęca państwa członkowskie do
udzielenia jej wsparcia w inicjatywie na rzecz zwiększania
konkurencyjności unijnych przedsiębiorstw działających w
dziedzinie bezpieczeństwa i ograniczenia istniejących barier
wejścia na rynek. Komisja jest przekonana, że środki
polityczne zarysowane w niniejszym planie działania będą
zdecydowanie przyczyniać się do poprawy konkurencyjności
europejskiego sektora bezpieczeństwa. Celem Komisji jest zapewnienie
unijnemu sektorowi bezpieczeństwa silnej bazy wewnątrz UE.
Dzięki niej sektor ten mógłby rozszerzać się na nowe i
wschodzące rynki, na których oczekuje się znacznego wzrostu rynku
bezpieczeństwa w przyszłości. Taki wzrost zarówno wewnątrz, jak i na
zewnątrz UE musi iść w parze ze wzmocnieniem środków
mających na celu lepsze uwzględnianie wymiaru społecznego w
działalności sektora bezpieczeństwa. Uwzględnienie ochrony
prywatności już w fazie projektowania i przestrzeganie praw podstawowych
musi zostać włączone do wszystkich unijnych technologii
bezpieczeństwa jako ich kluczowy aspekt. [1] Wszystkie dane liczbowe i badania wymienione w
niniejszym planie działania są szczegółowo omówione w dokumencie
roboczym służb Komisji załączonym do niniejszego planu
działania. [2] COM(2010) 614 wersja ostateczna. [3] COM(2009) 691 wersja ostateczna. [4] Zob. dokument roboczy służb Komisji. [5] Wykaz ten nie jest wyczerpujący; bardziej
szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych sektorów i
objętych nimi technologii można znaleźć w dokumencie
roboczym służb Komisji. [6] COM(2011) 809 wersja ostateczna. [7] COM(2011) 311 wersja ostateczna. [8] Szczegóły dotyczące uzasadnienia i kryteria
wyboru dziedzin można znaleźć w dokumencie roboczym
służb Komisji. [9] Należy zauważyć, że systemy alarmowe
stanowią bardzo ważny segment z rynkiem o wartości 4,5 mld EUR i
wielkości 50 % rynku w zakresie bezpieczeństwa fizycznego. [10] Zob. rozporządzenia (WE) nr 300/2008, (WE) nr
272/2009 i (UE) nr 185/2010. [11] COM(2011) 810 wersja ostateczna. [12] COM(2011) 750 i 753 wersja ostateczna. [13] Przyjęcie tych przepisów jest jednak wciąż
przedmiotem zatwierdzenia przez Radę Europejską i Parlament
Europejski. [14] Zamówienia przedkomercyjne są tutaj rozumiane jako
podejście do świadczenia usług B+R, w ramach którego prawa
własności intelektualnej nie należą (wyłącznie)
do instytucji zamawiającej. Zob. COM(2007) 799 wersja ostateczna. [15] COM(2010) 546 wersja ostateczna. [16] SBIR to skrót oznaczający „Small Business and
Innovation Research” (program innowacji i badań w małych
przedsiębiorstwach) i jest amerykańskim programem wsparcia innowacji
w MŚP wykorzystującym zamówienia przedkomercyjne. [17] Zob. dokument roboczy służb Komisji. [18] COM(2012) 124 wersja ostateczna. [19] Z wyjątkiem „nieodpowiednich” obszarów takich jak
badania nad technologiami podstawowymi i projekty dotyczące prognoz i
scenariuszy. [20] Więcej szczegółów dotyczących
domyślnej ochrony prywatności można znaleźć w
dokumencie roboczym służb Komisji. [21] COM(2012) 11.