52010DC0125

[pic] | KOMISJA EUROPEJSKA |

Bruksela, dnia 31.3.2010

KOM(2010)125 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Trzecie sprawozdanie monitorujące dotyczące restrukturyzacji przemysłu stalowego w Bułgarii

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Trzecie sprawozdanie monitorujące dotyczące restrukturyzacji przemysłu stalowego w Bułgarii

WPROWADZENIE

W protokole 2 do Układu Europejskiego[1] Unia Europejska wyraziła zgodę na uzgodnienia przejściowe w sprawie pomocy restrukturyzacyjnej, aby umożliwić Bułgarii ukończenie procesu restrukturyzacji przemysłu stalowego. Bułgaria otrzymała zgodę na przyznanie pomocy państwa w celu restrukturyzacji pod warunkiem, że:

- prowadzi to do rentowności przedsiębiorstw korzystających z pomocy w normalnych warunkach rynkowych po zakończeniu okresu restrukturyzacji,

- wysokość i intensywność takiej pomocy są ściśle ograniczone do zakresu koniecznego do przywrócenia takiej rentowności i stopniowo redukowane,

- program restrukturyzacji jest powiązany z racjonalizacją i redukcją całkowitych mocy produkcyjnych w Bułgarii.

Pierwotnie okres restrukturyzacji miał trwać do końca 2006 r. Bułgaria poinformowała jednak, że nie zdoła spełnić wymogów protokołu 2 zgodnie z krajowym programem restrukturyzacji (KPR) i indywidualnym planem biznesowym (IBP). Dlatego też przed przystąpieniem do UE Bułgaria przedstawiła zmieniony program restrukturyzacji i plan biznesowy oraz wnioskowała o przedłużenie okresu restrukturyzacji. Decyzją Rady Stowarzyszenia UE-Bułgaria nr 3/2006 z dnia 29 grudnia 2006 r.[2] zmieniono protokół 2, przedłużając okres restrukturyzacji do końca 2008 r. oraz określając obowiązki Komisji w zakresie monitorowania i sprawozdawczości. Jedynym przedsiębiorstwem objętym przedłużonym KPR było Kremikovtzi AD.

Komisja przyjęła dwa sprawozdania monitorujące za lata 2006[3] i 2007[4].

WYNIKI MONITOROWANIA

Niniejsze trzecie i końcowe sprawozdanie monitorujące stanowi uzupełnienie poprzednich sprawozdań Komisji i zawiera ocenę wyników osiągniętych do końca 2008 r., czyli ostatniego roku restrukturyzacji. Już w poprzednich sprawozdaniach Komisja zauważyła niezgodność z celami restrukturyzacji wymienionymi w protokole, dotyczącymi rentowności, inwestycji w zakresie technologii i ochrony środowiska, sprzedaży, obniżenia kosztów oraz wydajności. Od tamtej pory władze Bułgarii poinformowały Komisję, że wdrażanie IBP dla Kremikovtzi AD zostało przerwane w dniu 6 sierpnia 2008 r. w związku z ogłoszeniem niewypłacalności i wszczęciem postępowania upadłościowego przez sąd miejski w Sofii. Obecnie działalność przedsiębiorstwa znajduje się pod nadzorem syndyka wyznaczonego przez sąd.

Monitorowanie kluczowych wskaźników restrukturyzacji

Pomoc państwa

Decyzja Rady Stowarzyszenia nr 3/2006 określa limit kwoty pomocy państwa, którą można przyznać przedsiębiorstwu Kremikovtzi AD oraz zakazuje przyznawania wsparcia publicznego jakiemukolwiek innemu przedsiębiorstwu w sektorze stalowym. Maksymalna kwota pomocy państwa przyznanej przedsiębiorstwu Kremikovtzi AD wynosi 432,6 mln BGN. Ponieważ przedsiębiorstwo nie wykorzystało, a tym samym nie otrzymało, części pomocy na restrukturyzację zatrudnienia, kwota pomocy państwa faktycznie wypłaconej wyniosła jednak 431,1 mln BGN.

W 2008 r. przedsiębiorstwu Kremikovtzi nie została przyznana żadna dodatkowa pomoc państwa, nie udzielono jej też żadnemu innemu producentowi stali w Bułgarii.

Zmniejszenie mocy produkcyjnych

W celu zrównoważenia przewagi konkurencyjnej związanej z otrzymaniem pomocy państwa przedsiębiorstwu Kremikovtzi AD nakazano całkowite zamknięcie walcowni walcówki o mocach produkcyjnych równych 500 000 ton produktów końcowych. W ramach monitorowania ustalono, że jednostka ta została zamknięta do końca okresu restrukturyzacji zgodnie z właściwym prawodawstwem UE[5].

Rentowność

Na koniec okresu restrukturyzacji w 2008 r. Kremikovtzi AD miało osiągnąć długoterminową rentowność[6]. Jednak już w połowie 2008 r. sytuacja przedsiębiorstwa jeszcze się pogorszyła do tego stopnia, że nie było ono w stanie dłużej obsługiwać swoich długów, w związku z czym konieczne było wszczęcie postępowania upadłościowego. Zgodnie z zasadami Komisji w zakresie pomocy państwa przedsiębiorstwo niewypłacalne nie jest rentowne.

Stwierdzenie nierentowności uzasadnia się następnie na podstawie wyników finansowych przedsiębiorstwa. Danych finansowych przedstawionych przez przedsiębiorstwo nie można uznać za dokładny opis sytuacji, ponieważ nie wyjaśniono wielu ważnych kwestii, a audytorzy odmówili wydania opinii w sprawie nieskonsolidowanych sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa Kremikovtzi za lata 2006, 2007 i 2008. Sprawozdania finansowe niepoddane audytowi pokazują jednak, że wyniki uzyskane w 2008 r. były ujemne, co jest niezgodne z zobowiązaniami w zakresie rentowności przyjętymi w indywidualnym planie biznesowym (IBP). Wyniki te [-33,1 % EBITDA/obroty (poziom docelowy: 13,5 %) oraz -107,1 % EBIT/obroty (poziom docelowy: 1,5 %)] były nawet gorsze od uzyskanych w 2007 r.

Głównym powodem tej sytuacji był brak płynności wynikający z faktu, iż właściciele przedsiębiorstwa nie dokonali uzgodnionego w IBP zastrzyku finansowego jako „wkładu własnego”. Jednym ze skutków braku płynności był negatywny wpływ na warunki kredytowania narzucone przez dostawców surowców, co skutkowało wzrostem cen, jakie przedsiębiorstwo musiało płacić za surowce (przy szczytowym wzroście cen na światowym rynku stali).

W późniejszym okresie 2008 r. przedsiębiorstwo nie kupowało surowców na rynku światowym, lecz zaangażowało się głównie w handel barterowy (w wyniku trwających problemów z płynnością) w ramach umów na dostarczanie produktów końcowych w zamian za surowce. W konsekwencji wzrost cen surowców miał bardzo ograniczony wpływ na rentowność przedsiębiorstwa, ponieważ rzeczywiste ceny zakupu nie podlegały wahaniom na rynku światowym, lecz zależały raczej od warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwo Kremikovtzi AD.

W tym samym czasie na rentowność negatywnie wpłynęła strategia przedsiębiorstwa polegająca na narzucaniu klientom warunków prefinansowania (w płatnościach zaliczkowych) w zamian za niższe ceny sprzedaży. Przedsiębiorstwo skupiło się raczej na pośrednikach niż na użytkownikach końcowych, nie zważając na niższe marże. Ze względu na warunki tych umów handlowych przedsiębiorstwo uzyskiwało ceny sprzedaży niższe od średniej rynkowej.

Obniżenie kosztów

Dalszym skutkiem braku płynności było niedokonanie inwestycji modernizacyjnych niezbędnych do odzyskania przez przedsiębiorstwo konkurencyjności, zwłaszcza w fazie płynnej procesu produkcji stali, w której nowoczesne wyposażenie techniczne ma szczególne znaczenie. W niektórych obszarach, takich jak zużycie energii i surowców, konieczne obniżenie kosztów można osiągnąć w perspektywie długoterminowej wyłącznie poprzez inwestycje modernizacyjne uzgodnione w IBP. W okresie 2006–2008 r. takie inwestycje stanowiły jednak 43 % poziomu docelowego przewidzianego w IBP. Inwestycje technologiczne zrealizowane w 2008 r. wyniosły tylko 1,7 % poziomu docelowego przewidzianego w IBP na ten rok.

Kolejnym powodem braku obniżenia kosztów w celu osiągnięcia rentowności było niskie wykorzystanie mocy produkcyjnych w 2008 r. (produkcja stali – 30 %, półprodukty i produkty końcowe – 20 %), czego skutkiem była niemożność ograniczenia przez Kremikovtzi AD zużycia nakładów i surowców na wyprodukowaną jednostkę.

W okresie 2006–2008 r. inwestycje w zakresie ochrony środowiska wyniosły tylko 23 % poziomu docelowego przewidzianego w IBP.

Wydajność i zatrudnienie

W 2008 r. przedsiębiorstwo Kremikovtzi AD zatrudniało 5 190 osób, czyli 8 % poniżej poziomu docelowego przewidzianego w IBP na ten rok. Wskaźnik wydajności nie wzrósł jednak w stosunku do 2007 r. z powodu mniejszej wielkości produkcji. Nawet w pierwszej połowie 2008 r., przed kryzysem, wydajność osiągnęła 20 % poziomu docelowego przewidzianego w IBP. Do końca okresu restrukturyzacji wydajność wyniosła 26 % poziomu docelowego przewidzianego w IBP (mniej niż 20 % normy międzynarodowej) i tylko 13 % średniej wydajności osiąganej przez inne bułgarskie przedsiębiorstwa przemysłu stalowego. Miało to negatywny wpływ na efektywność i skuteczność działalności przedsiębiorstwa.

Ochrona środowiska

Bułgaria złożyła wniosek o przyznanie jej okresu przejściowego na stosowanie dyrektywy IPPC[7]. W drodze odstępstwa do dnia 30 października 2007 r. przedsiębiorstwo Kremikovtzi AD miało otrzymać w pełni skoordynowane pozwolenie zawierające wiążący harmonogram uzyskania pełnej zgodności do dnia 31 grudnia 2011 r. W kwietniu 2007 r. EMEPA wydała decyzję odmowną w sprawie wydania zintegrowanego pozwolenia przedsiębiorstwu Kremikovtzi AD. W maju 2007 r. przedsiębiorstwo ponownie złożyło wniosek. Postępowanie nie zostało jednak zakończone z powodu ogłoszenia niewypłacalności.

WNIOSKI

Przedsiębiorstwu Kremikovtzi nie udało się osiągnąć celów restrukturyzacji do końca pierwotnego okresu restrukturyzacji w 2006 r. W drodze wyjątku okres restrukturyzacji przedsiębiorstwa został przedłużony o dwa lata. W tym czasie sytuacja nie uległa jednak poprawie i ostatecznie doszło do upadłości przedsiębiorstwa.

Komisja uważa, że kluczowym warunkiem przyznania pomocy restrukturyzacyjnej jest istotny wysiłek ze strony przedsiębiorstwa i jego właścicieli. Oznacza to, że przedsiębiorstwo powinno wnieść „własny wkład finansowy” do pomocy finansowej udzielanej z funduszy publicznych. Kwota inwestycji własnych, na której opierał się IBP dla Kremikovtzi, nie została wniesiona. Przedsiębiorstwu nie udało się osiągnąć rentowności głównie z powodu braku kapitału na inwestycje modernizacyjne i braku kapitału obrotowego.

Komisja podkreśla, że nie było to spowodowane kryzysem gospodarczym. Już w pierwszej połowie 2008 r. i w 2007 r. poziom działalności przedsiębiorstwa w kilku zakładach był niższy niż docelowy poziom mocy produkcyjnych przewidziany w IBP głównie z powodu braku kapitału obrotowego. Z tego samego powodu utrudniona była realizacja programu inwestycyjnego. W pierwszej połowie 2008 r. wyniki operacyjne charakteryzowały się znacznym spadkiem wielkości i wartości sprzedaży, co w połączeniu ze stale pogarszającymi się warunkami prowadzenia działalności, powodowało straty. Już wtedy oba wskaźniki rentowności – EBIT i EBITDA – były ujemne. W związku z powyższym zaistniałej sytuacji nie można wytłumaczyć światowym kryzysem, ponieważ sytuacja przedsiębiorstwa zaczęła pogarszać się już w 2007 r., kiedy na rynku stali odnotowano wyjątkowy wzrost. Ponadto postępowanie upadłościowe rozpoczęto w sierpniu 2008 r., przed kryzysem finansowym z września 2008 r.

W świetle tych ustaleń Komisja stwierdza, że postanowienia protokołu 2 do Układu Europejskiego[8] i przepisy decyzji Rady Stowarzyszenia UE–Bułgaria nr 3/2006 z dnia 29 grudnia 2006 r.[9] zmieniającej ten protokół były przestrzegane tylko w odniesieniu do kwoty przyznanej pomocy restrukturyzacyjnej i zmniejszenia mocy produkcyjnych netto. Komisja zauważa jednak, że wskaźniki restrukturyzacji (rentowność, wydajność i obniżenie kosztów) nie zostały osiągnięte i znajdowały się znacznie poniżej uzgodnionych poziomów docelowych.

Komisja wnioskuje, że KPR i IBP nie zostały w pełni zrealizowane i z tego powodu nie są zgodne z wymogami protokołu 2.

Jako skutek prawny nieosiągnięcia celów restrukturyzacji przez beneficjenta, Bułgaria zobowiązała się do zażądania zwrotu pomocy zgodnie z art. 3 akapit trzeci w brzmieniu określonym w art. 1 decyzji Rady Stowarzyszenia UE–Bułgaria nr 3/2006 z dnia 29 grudnia 2006 r. zmieniającej protokół 2 do Układu Europejskiego:

„Jeśli proces monitorowania realizacji działań restrukturyzacyjnych pokaże, że odpowiednie wymogi protokołu 2 do Układu Europejskiego oraz istotne środki restrukturyzacyjne (wraz ze wszystkimi zrealizowanymi inwestycjami) nie zostały wdrożone oraz że w trakcie okresu restrukturyzacji Bułgaria udzieliła dodatkowej pomocy państwa na rzecz przemysłu stalowego, a w szczególności na rzecz przedsiębiorstwa Kremikovtzi AD, Bułgaria zażąda zwrotu wszelkiej pomocy przyznanej przy naruszeniu tych warunków, zgodnie z przepisami obowiązującymi przed jej przystąpieniem do Unii Europejskiej lub po jej przystąpieniu”.

Obowiązek odzyskania pomocy wynikający z tego zobowiązania został potwierdzony przez bułgarskie organy odpowiedzialne za pomoc państwa, które wszczęły procedurę odzyskania pomocy. Nakaz odzyskania środków został zakwestionowany w toku postępowania upadłościowego. Komisja szczegółowo wyjaśniła skutki praktyczne i prawne wynikające z tego dla władz bułgarskich. Sprawozdanie końcowe potwierdza wstępną ocenę Komisji. W związku z tym Komisja powinna być informowana o rozwoju sytuacji w postępowaniu upadłościowym, w szczególności w zakresie żądania zwrotu pomocy państwa.

Równolegle Komisja wyda decyzję sui generis zgodnie z art. 3 akapit drugi w brzmieniu określonym w art. 1 decyzji Rady Stowarzyszenia UE–Bułgaria nr 3/2006 z dnia 29 grudnia 2006 r. zmieniającej protokół 2 do Układu Europejskiego, zgodnie z którym:

„Decyzję, czy program restrukturyzacji oraz biznesplan zostały całkowicie zrealizowane oraz są zgodne z wymogami art. 9 ust. 4 protokołu 2 do Układu Europejskiego, podejmuje Komisja Europejska”.

[1] Dz.U. C 358 z 31.12.1994, s. 3–222.

[2] UE-BG 1908/06 — http://register.consilium.europa.eu/pdf/en/06/st01/st01908-re01.en06.pdf.

[3] COM/2008/511.

[4] COM/2009/146.

[5] Decyzja 3010/91/EWWiS, Dz.U. L 286 z 16.10.1991, s. 20.

[6] Dz.U. C 244 z 1.10.2004, s. 2.Rentowność oznacza, że przedsiębiorstwo odzyskuje trwałą zyskowność na koniec okresu restrukturyzacji. Zgodnie z utrwaloną praktyką Komisja uważa, że przedsiębiorstwa powinny osiągnąć:- wynik operacyjny brutto: tj. EBITDA (zysk przed odliczeniem odsetek, podatków, deprecjacji i amortyzacji; ang. earnings before interest, taxes, depreciation and amortisation ), wyrażony jako odsetek obrotów, na poziomie przynajmniej 10 % dla niezintegrowanych przedsiębiorstw stalowych i 13,5 % dla zakładów zintegrowanych;- minimalną stopę zwrotu: tj. EBIT (zysk przed odliczeniem odsetek i podatków; ang. earnings before interest and taxes ), wyrażony jako odsetek obrotów, na poziomie co najmniej 1,5 %.

[7] Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r., Dz.U. L 257 z 10.10.1996, s. 26.

[8] Dz.U. C 358 z 31.12.1994, s. 3–222.

[9] UE-BG 1909/06 - decyzja o przyjęciu 3/2006.