(1)

W dniu 29 marca 2017 r. Zjednoczone Królestwo notyfikowało swój zamiar wystąpienia z Unii zgodnie z art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Traktaty przestaną mieć zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa z dniem wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po tej notyfikacji, to znaczy z dniem 30 marca 2019 r., chyba że Rada Europejska, w porozumieniu ze Zjednoczonym Królestwem, podejmie jednomyślnie decyzję o przedłużeniu tego okresu.

(2)

W zakresie stosunków z pozostałymi 27 państwami członkowskimi oraz w braku jakichkolwiek przepisów szczególnych, wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii spowodowałoby wygaśnięcie wszystkich praw i obowiązków wynikających z prawa Unii w odniesieniu do dostępu do rynku, ustanowionych na mocy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 (3) i (WE) nr 1073/2009 (4).

(3)

Wielostronny system kwot Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (EKMT) stanowi jedyne inne dostępne ramy prawne, które mogłyby stanowić podstawę dla transportu drogowego towarów między Unią a Zjednoczonym Królestwem po dniu wystąpienia. Jednakże ze względu na ograniczoną liczbę zezwoleń obecnie dostępnych w ramach systemu EKMT oraz ograniczony zakres objętych nim rodzajów operacji transportu drogowego, obecnie system nie jest w stanie w pełni sprostać potrzebom w zakresie transportu drogowego towarów między Unią a Zjednoczonym Królestwem.

(4)

W celu uniknięcia poważnych zakłóceń, w tym związanych z porządkiem publicznym, konieczne jest zatem ustanowienie tymczasowego zestawu środków umożliwiających przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego posiadającym licencję w Zjednoczonym Królestwie transport drogowy towarów i przewóz osób między jego terytorium a terytorium pozostałych 27 państw członkowskich lub z terytorium Zjednoczonego Królestwa na jego własne terytorium z tranzytem przez jedno lub większą liczbę państw członkowskich. W celu zapewnienia odpowiedniej równowagi między Zjednoczonym Królestwem a pozostałymi państwami członkowskimi, przyznane w ten sposób prawa powinny być uzależnione od przyznania równoważnych praw oraz podlegać określonym warunkom zapewniającym uczciwą konkurencję.

(5)

Gibraltar nie jest objęty zakresem terytorialnym niniejszego rozporządzenia i wszelkie występujące w nim odniesienia do Zjednoczonego Królestwa nie obejmują Gibraltaru.

(6)

Prawo do wykonywania operacji transportowych na terytorium państwa członkowskiego lub pomiędzy państwami członkowskimi stanowi podstawowe osiągnięcie rynku wewnętrznego i w następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii, w przypadku braku odmiennych postanowień w tym zakresie, nie powinno być dłużej dostępne dla przewoźników drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa, którzy nie mają siedziby w Unii. Należy jednak przewidzieć tymczasowe środki stopniowego wycofywania, aby umożliwić przewoźnikom drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa wykonywanie ograniczonej liczby dodatkowych operacji na terytorium Unii w ramach operacji między Zjednoczonym Królestwem a Unią. W bezpośrednim następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii bez umowy o wystąpieniu, takie środki powinny przyczynić się do zapobiegania zakłóceniom przepływu ruchu, przewidywanym w wyniku dodatkowych kontroli pojazdów oraz ich ładunków, a także do zapobiegania powstaniu zagrożeń dla porządku publicznego. Powinny one przyczynić się do złagodzenia, w szczególności, naporu na przejścia graniczne, których jest niewiele i na których takie zakłócenia są najbardziej prawdopodobne, gdyż pojazdy nie są zmuszone do natychmiastowego powrotu. Środki te powinny być proporcjonalne, nie powinny przyznawać tego samego poziomu praw, który przysługuje unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów na mocy przepisów dotyczących rynku wewnętrznego, oraz powinny być stopniowo wycofywane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(7)

W przypadku braku jakichkolwiek przepisów szczególnych wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii doprowadziłoby również do poważnych zakłóceń, w tym związanych z porządkiem publicznym, w świadczeniu usług przewozu drogowego osób. Umowa w sprawie międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami (5) (zwana dalej „umową INTERBUS”) stanowi jedyne dostępne ramy prawne będące podstawą przewozu autobusowego i autokarowego osób między Unią a Zjednoczonym Królestwem po dniu wystąpienia. Od dnia 1 kwietnia 2019 r. Zjednoczone Królestwo stanie się niezależną Umawiającą się Stroną umowy INTERBUS. Umowa INTERBUS obejmuje jednak wyłącznie usługi okazjonalne i w związku z tym jest nieodpowiednia, aby przeciwdziałać zakłóceniom wynikającym z wystąpienia, zważywszy na dużą liczbę osób, które nadal będą chciały podróżować między Unią a Zjednoczonym Królestwem. Umawiające się Strony wynegocjowały protokół do umowy INTERBUS, który obejmuje usługi regularne przewozu osób, przewiduje się jednak, że nie wejdzie on w życie na czas, aby stanowić realne alternatywne rozwiązanie obecnej sytuacji w okresie bezpośrednio po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa. Dlatego też w odniesieniu do usług regularnych i szczególnych usług regularnych przewozu osób autobusami i autokarami obecne instrumenty nie uwzględniają potrzeb przewozu drogowego osób między Unią a Zjednoczonym Królestwem. W celu złagodzenia wynikających z tego poważnych zakłóceń, które mogą zagrozić porządkowi publicznemu, stosowne jest zatem umożliwienie przewoźnikom ze Zjednoczonego Królestwa wykonywania przewozu osób ze Zjednoczonego Królestwa do Unii i z powrotem, pod warunkiem że Zjednoczone Królestwo przyzna unijnym przewoźnikom co najmniej równoważne prawa. Obowiązywanie praw przyznanych na mocy niniejszego rozporządzenia należy ograniczyć do krótkiego okresu, tak aby umożliwić wejście w życie protokołu do umowy INTERBUS dotyczącego usług regularnych, a Zjednoczonemu Królestwu – przystąpienie do tego protokołu.

Transgraniczne usługi przewozu autokarowego i autobusowego między Irlandią a Irlandią Północną mają szczególne znaczenie dla społeczności zamieszkujących regiony przygraniczne, gdyż zapewniają podstawową łączność między społecznościami, między innymi w ramach wspólnej strefy podróżowania. Zabieranie i dowożenie pasażerów w regionach po obu stronach granicy przyczynia się do opłacalności tych usług. W związku z tym należy utrzymać zezwolenie na zabieranie i dowożenie pasażerów przez przewoźników świadczących usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa w regionach przygranicznych Irlandii w ramach międzynarodowych usług autokarowego i autobusowego przewozu osób między Irlandią a Irlandią Północną. Prawa te powinny być przyznane na czas określony (do dnia 30 września 2019 r.), aby umożliwić wprowadzenie rozwiązań alternatywnych.

(8)

W celu odzwierciedlenia tymczasowego charakteru zestawu środków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, nie tworząc przy tym precedensu, należy ograniczyć ten zestaw środków do krótkiego okresu. W odniesieniu do operacji transportu drogowego towarów ograniczenie czasowe zostaje wprowadzone z myślą o możliwych ustaleniach dotyczących podstawowych połączeń w ramach systemu EKMT, z zastrzeżeniem zarówno ewentualnych negocjacji i wejścia w życie przyszłej umowy dotyczącej transportu drogowego towarów między Unią a Zjednoczonym Królestwem, jak i przyszłych unijnych przepisów dotyczących transportu. W zakresie przewozów autobusowych i autokarowych osób, ograniczenia czasowe wprowadza się, aby umożliwić wejście w życie protokołu do umowy INTERBUS dotyczącego usług regularnych, a Zjednoczonemu Królestwu – przystąpienie do tego protokołu, bez uszczerbku dla ewentualnego przyszłego porozumienia w tej sprawie między Unią a Zjednoczonym Królestwem.

(9)

Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w art. 5 TUE niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(10)

Niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane od dnia następującego po dniu, w którym Traktaty przestaną mieć zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa, chyba że do tego dnia wejdzie w życie umowa o wystąpieniu zawarta ze Zjednoczonym Królestwem. Niniejsze rozporządzenie powinno w każdym przypadku przestać być stosowane w dniu 31 grudnia 2019 r. Po tym dniu Unia przestanie zatem wykonywać kompetencje wykonywane poprzez niniejsze rozporządzenie. Bez uszczerbku dla innych środków unijnych oraz pod warunkiem zgodności z tymi środkami, kompetencje te, zgodnie z art. 2 ust. 2 TFUE, będą następnie ponownie wykonywane przez państwa członkowskie. Odpowiednie kompetencje Unii i państw członkowskich w odniesieniu do zawierania umów międzynarodowych w dziedzinie transportu drogowego zostaną określone zgodnie z Traktatami oraz z uwzględnieniem odpowiednich przepisów ustawodawstwa Unii.

(11)

W razie konieczności, aby zaspokoić potrzeby rynku, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w celu przywrócenia równoważności praw przyznanych przez Unię przewoźnikom drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa oraz przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa z prawami przyznanymi przez Zjednoczone Królestwo unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz unijnym przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego, w tym w sytuacji, gdy prawa są przyznawane przez Zjednoczone Królestwo na podstawie kryterium państwa członkowskiego pochodzenia lub w inny sposób i nie są w równej mierze dostępne dla wszystkich unijnych przewoźników, a także w celu zaradzenia przypadkom nieuczciwej konkurencji ze szkodą dla unijnych przewoźników drogowego transportu towarów i unijnych przewoźników świadczących usługi przewozu autokarowego i autobusowego.

(12)

Akty delegowane powinny być zgodne z zasadą proporcjonalności, a zatem ich warunki powinny być współmierne do problemów wynikających z nieprzyznania równoważnych praw lub z nieuczciwych warunków konkurencji. Komisja powinna przewidzieć zawieszenie stosowania niniejszego rozporządzenia jedynie w najpoważniejszych przypadkach, w których unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz unijnym przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego Zjednoczone Królestwo nie przyznało równoważnych praw lub jeżeli przyznane prawa są minimalne, lub w przypadku gdy warunki konkurencji dla przewoźników drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa oraz przewoźników świadczących usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa różnią się tak znacznie od warunków konkurencji dla unijnych przewoźników, że świadczenie tych usług przez unijnych przewoźników nie jest dla nich opłacalne.

(13)

Przyjmując akty delegowane, szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te były przeprowadzone zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (6). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych. Należy zapewnić, aby żaden taki akt delegowany nie wpływał w sposób niepożądany na prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

(14)

W celu zapewnienia, aby prawa przyznane przez Zjednoczone Królestwo unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz unijnym przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego, równoważne prawom przyznanym na mocy niniejszego rozporządzenia przewoźnikom drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa oraz przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa, były w równym stopniu dostępne dla wszystkich unijnych przewoźników, należy tymczasowo rozszerzyć zakres stosowania rozporządzeń (WE) nr 1072/2009 i (WE) nr 1073/2009. Rozporządzenia te obejmują już część przejazdu między państwem członkowskim a państwem trzecim na terytorium dowolnego państwa członkowskiego, przez które przebiega tranzyt. W takim przypadku konieczne jest jednak zapewnienie, aby rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 miało zastosowanie również do części przejazdu odbywającej się na terytorium państwa członkowskiego załadunku lub rozładunku oraz aby rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 miało zastosowanie do części przejazdu odbywającej się na terytorium państwa członkowskiego, w którym zabiera się lub do którego dowozi się pasażerów. Celem takiego rozszerzenia zakresu stosowania jest zapewnienie, aby unijni przewoźnicy mogli wykonywać przewozy typu cross-trade do Zjednoczonego Królestwa lub ze Zjednoczonego Królestwa, a także dodatkowe przystanki podczas wykonywanego przez nich przewozu pasażerów,