7.6.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 169/1

(1)

W swoim komunikacie z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowanym „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” („strategia »Europa 2020« ”) Komisja podkreśliła potrzebę stworzenia warunków sprzyjających inwestowaniu w wiedzę i innowacje w celu osiągnięcia w Unii inteligentnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Zarówno Parlament Europejski, jak i Rada zatwierdziły tę strategię.

(2)

W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 (3) ustanowiony został „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020) („program »Horyzont 2020« ”). Program „Horyzont 2020” ma na celu osiągnięcie większego wpływu na badania naukowe i innowacje poprzez przyczynienie się do wzmocnienia partnerstw publiczno-publicznych, w tym poprzez udział Unii w programach podjętych przez kilka państw członkowskich zgodnie z art. 185 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

(3)

Partnerstwa publiczno-prywatne powinny dążyć do zapewnienia ściślejszej synergii, zwiększenia koordynacji i unikania zbędnego powielania unijnych, międzynarodowych, krajowych i regionalnych programów badawczych oraz powinny w pełni przestrzegać ogólnych zasad programu „Horyzont 2020”, w szczególności dotyczących otwartości i przejrzystości. Należy ponadto zapewnić otwarty dostęp do publikacji naukowych.

(4)

Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 743/2008/WE (4) Wspólnota postanowiła wnieść wkład finansowy w program Eurostars, wspólny program badawczo-rozwojowy podjęty przez wszystkie państwa członkowskie i pięć państw uczestniczących w sieci EUREKA, inicjatywie międzyrządowej utworzonej w 1985 r. w celu wspierania współpracy w zakresie badań przemysłowych („program Eurostars”).

(5)

W kwietniu 2012 r. Komisja przedstawiła Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z okresowej oceny programu Eurostars przeprowadzonej przez grupę niezależnych ekspertów dwa lata po rozpoczęciu tego programu. W ogólnej opinii ekspertów program Eurostars spełnia swoje cele, zapewnia wartość dodaną europejskim małym i średnim przedsiębiorstwom (zwanym dalej „MŚP”) prowadzącym działalność w zakresie badań i rozwoju i powinien być kontynuowany po 2013 r. Uznaje się również, że program Eurostars zaspokaja szereg rzeczywistych potrzeb MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju; przyciągnął on dużą liczbę wniosków, przy czym budżet projektów kwalifikujących się do finansowania przekracza budżet początkowy. Wydano szereg zaleceń dotyczących ulepszenia tego programu, głównie w odniesieniu do potrzeby dalszej integracji programów krajowych i poprawy działalności operacyjnej, aby uzyskać krótszy czas oczekiwania na zawarcie umowy i zwiększyć przejrzystość procedur.

(6)

Należy stosować definicję MŚP zawartą w zaleceniu Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącym definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (5).

(7)

Zgodnie z decyzją Rady 2013/743/UE (6) wsparcia można udzielić na rzecz działania opartego na programie Eurostars i przekształcającym go w kierunku wskazanym w jego ocenie okresowej.

(8)

Drugi podjęty wspólnie przez kilka państw członkowskich program badawczo-rozwojowy mający na celu wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju („program Eurostars-2”), dostosowany do strategii „Europa 2020”, jej inicjatywy przewodniej „Unia innowacji” i do komunikatu Komisji z dnia 17 lipca 2012 r. zatytułowanego „Wzmocnionego partnerstwa w ramach europejskiej przestrzeni badawczej na rzecz doskonałości i wzrostu gospodarczego”, będzie miał na celu wspieranie MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju poprzez współfinansowanie ich prorynkowych projektów badawczych we wszelkich dziedzinach. W związku z tym, w połączeniu z działaniami w ramach celu „Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych” określonego w programie „Horyzont 2020” program Eurostars-2 przyczyni się do osiągnięcia celów części tego programu „Wiodąca pozycja w przemyśle”, tj. do przyspieszenia rozwoju technologii i innowacji, które zapewnią podstawy działania przedsiębiorstwom przyszłości i pomogą innowacyjnym europejskim MŚP przeobrazić się w firmy wiodące na rynku światowym. W ramach udoskonaleń w stosunku do poprzedniego programu Eurostars w programie Eurostars-2 należy położyć nacisk na skrócenie czasu na udzielenie dotacji, silniejszą integrację oraz lżejszą, przejrzystą i efektywniejszą administrację przynoszącą w ostatecznym rozrachunku korzyści MŚP prowadzącym działalność w zakresie badań i rozwoju. Zachowanie oddolnego charakteru oraz ukierunkowanego na potrzeby przedsiębiorstw programu skupiającego się głównie na potencjale rynku, tak jak w poprzednim programie Eurostars, stanowi klucz do powodzenia programu Eurostars-2.

(9)

Aby uwzględnić czas trwania programu „Horyzont 2020”, zaproszenia do składania wniosków na mocy programu Eurostars-2 należy ogłosić najpóźniej do dnia 31 grudnia 2020 r. W należycie uzasadnionych przypadkach zaproszenia do składania wniosków można ogłosić do dnia 31 grudnia 2021 r.

(10)

Podczas konferencji ministerialnej sieci EUREKA, która odbyła się w dniu 22 czerwca 2012 r. w Budapeszcie, zatwierdzono wizję strategiczną dotyczącą programu Eurostars-2 („dokument budapeszteński”). Ministrowie zobowiązali się wesprzeć kontynuację programu Eurostars po jego zakończeniu w 2013 r. przez okres objęty programem „Horyzont 2020”. Będzie to obejmowało wzmocnione partnerstwo na rzecz realizacji zaleceń zawartych w okresowej ocenie programu Eurostars. W dokumencie budapeszteńskim określono dwa główne cele programu Eurostars-2. Po pierwsze, cel strukturalny polegający na pogłębieniu synchronizacji i dostosowania krajowych programów badawczych w obszarze finansowania, który jest kluczowym elementem względem procesie tworzenia europejskiej przestrzeni badawczej przez kraje członkowskie. Po drugie cel merytoryczny polegający na wspieraniu MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju, które uczestniczą w transgranicznych projektach dotyczących badań i innowacji. W dokumencie budapeszteńskim zaproszono Unię do udziału w programie Eurostars-2.

(11)

W celu uproszczenia należy zmniejszyć obciążenia administracyjne dla wszystkich stron. Należy unikać podwójnych audytów i nieproporcjonalnej ilości dokumentacji oraz sprawozdań. Przy prowadzeniu audytów należy w stosownych przypadkach uwzględnić specyfikę programów krajowych.

(12)

Audyty podmiotów otrzymujących środki unijne w ramach programu Eurostars-2 należy przeprowadzać zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1291/2013.

(13)

Państwa uczestniczące zamierzają wnosić wkład w realizację programu Eurostars-2 przez czas trwania tego programu (lata 2014–2024).

(14)

Działania w ramach programu Eurostars-2 powinny być dostosowane do celów i zasad podejścia oddolnego zawartych w programie „Horyzont 2020” oraz do zasad i warunków ogólnych określonych w art. 26 rozporządzenia (UE) nr 1291/2013.

(15)

Należy ustanowić pułap wkładu finansowego Unii na rzecz programu Eurostars-2 przez czas trwania programu „Horyzont 2020”. W ramach tego pułapu należy zachować elastyczność dotyczącą wkładu Unii, który powinien być równy przynajmniej jednej trzeciej, nie więcej jednak niż połowie wkładu państw uczestniczących, aby zapewnić masę krytyczną niezbędną do zaspokojenia zapotrzebowania ze strony projektów kwalifikujących się do wsparcia finansowego, uzyskać znaczny efekt dźwigni i zapewnić silniejszą integrację krajowych programów badawczych państw uczestniczących.

(16)

Zgodnie z celami rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 każde państwo członkowskie oraz każde państwo stowarzyszone w ramach programu „Horyzont 2020” powinny być uprawnione do udziału w programie Eurostars-2.

(17)

Krajem partnerskim programu Eurostars-2 może zostać każde państwo członkowskie sieci EUREKA lub państwo z nią stowarzyszone, które nie jest państwem członkowskim ani państwem stowarzyszonym w ramach programu „Horyzont 2020”.

(18)

Wkład finansowy Unii powinien być uzależniony od złożenia przez państwa uczestniczące formalnych zobowiązań do wnoszenia wkładu w realizację programu Eurostars-2 oraz od wywiązywania się przez nie z tych zobowiązań. Wsparcie finansowe w ramach programu Eurostars-2 powinno przede wszystkim mieć formę dotacji na projekty wybrane w następstwie zaproszeń do składania wniosków opublikowanych w ramach tego programu. Aby osiągnąć cele programu Eurostars-2, państwa uczestniczące zapewniają wkład finansowy wystarczający do sfinansowania rozsądnej liczby wniosków wybranych w ramach każdego zaproszenia.

(19)

Do wspólnej realizacji programu Eurostars-2 potrzebna jest struktura służąca tej realizacji. Uczestniczące państwa postanowiły wyznaczyć sekretariat sieci EUREKA na strukturę służącą realizacji programu Eurostars-2. Sekretariat sieci EUREKA jest międzynarodowym stowarzyszeniem o charakterze niekomercyjnym utworzonym zgodnie z prawem belgijskim w 1997 r. przez państwa członkowskie sieci EUREKA i od 2008 r. odpowiada za realizację programu Eurostars. Rola sekretariatu sieci EUREKA wykracza poza realizację programu Eurostars, ponieważ jest on jednocześnie sekretariatem inicjatywy EUREKA, mającym własne struktury zarządzania związane z zarządzaniem projektami sieci EUREKA wykraczającym poza program Eurostars. Unia, reprezentowana przez Komisję, jest członkiem założycielem inicjatywy EUREKA i pełnoprawnym członkiem stowarzyszenia sekretariatu sieci EUREKA.

(20)

Aby zapewnione zostało osiągnięcie celów programu Eurostars-2, sekretariat sieci EUREKA powinien odpowiadać za organizację zaproszeń do składania wniosków, weryfikację kryteriów kwalifikowalności, wzajemną ocenę, wybór i monitorowanie projektów oraz za przydział wkładu Unii. Ocena wniosków powinna być przeprowadzana na szczeblu centralnym przez niezależnych ekspertów zewnętrznych na odpowiedzialność sekretariatu sieci EUREKA na podstawie zaproszeń do składania wniosków. Lista rankingowa projektów powinna być wiążąca dla państw uczestniczących pod względem przydziału finansowania z wkładu finansowego Unii oraz z wkładu państw uczestniczących.

(21)

Ogółem program Eurostars-2 powinien wykazywać wyraźne postępy w kierunku dalszego dostosowania i synchronizacji krajowych programów badań i innowacji jako rzeczywiście wspólny program charakteryzujący się lepszą synchronizacją naukową, zarządczą i finansową. Silniejszą integrację naukową należy osiągnąć poprzez wspólne określanie i realizowanie działań, przy czym powinna ona zapewniać doskonałość i duże oddziaływanie wybranych projektów. Integracja zarządcza powinna zapewniać dalsze zwiększanie doskonałości operacyjnej i rozliczalności programu. Silniejsza integracja finansowa powinna opierać się na całkowitym i rocznym odpowiednim wkładzie finansowym wnoszonym przez państwa uczestniczące w programie Eurostars-2 oraz na wysokim poziomie synchronizacji krajowej. Należy to osiągnąć poprzez stopniową harmonizację krajowych zasad finansowania.

(22)

Unijnym wkładem finansowym należy zarządzać zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami oraz zasadami zarządzania pośredniego określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (7) oraz w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 1268/2012 (8).

(23)

Aby chronić interesy finansowe Unii, Komisja powinna mieć prawo do zmniejszenia, zawieszenia lub zakończenia wnoszenia wkładu finansowego Unii, jeśli program Eurostars-2 jest realizowany niewłaściwie, częściowo lub z opóźnieniem bądź jeżeli państwa uczestniczące nie wnoszą swojego wkładu w finansowanie programu Eurostars-2 lub wnoszą go częściowo lub z opóźnieniem. Prawa te należy przewidzieć w umowie o delegowaniu zadań, która ma zostać zawarta między Unią a sekretariatem sieci EUREKA.

(24)

Udział w działaniach pośrednich finansowanych w ramach programu Eurostars-2 podlega rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 (9). Z powodu szczególnych potrzeb operacyjnych programu Eurostars-2 niezbędne jest jednak uwzględnienie odstępstw od tego rozporządzenia zgodnie z jego art. 1 ust. 3.

(25)

Aby ułatwić udział MŚP, które są bardziej przyzwyczajone do kanałów krajowych i które w innym wypadku prowadziłyby swoją działalność w zakresie badań wyłącznie w granicach swojego państwa, wkład finansowy w ramach programu Eurostars-2 należy zapewniać zgodnie z dobrze znanymi zasadami ich programów krajowych i realizować go za pośrednictwem umowy o finansowaniu zarządzanej bezpośrednio przez organy krajowe, stanowiącej połączenie finansowania unijnego z odpowiadającym mu finansowaniem krajowym. Należy zatem przewidzieć odstępstwo od art. 15 ust. 9, art. 18 ust. 1, art. 23 ust. 1, 5–7 oraz art. 28–34 rozporządzenia (UE) nr 1290/2013.

(26)

Zaproszenia do składania wniosków w programie Eurostars-2 powinny być również ogłaszane w jednym portalu dla uczestników, jak również za pośrednictwem pozostałych elektronicznych środków upowszechniania programu „Horyzont 2020” zarządzanych przez Komisję.

(27)

Należy chronić interesy finansowe Unii z zastosowaniem proporcjonalnych środków w całym cyklu wydatkowania, w tym poprzez zapobieganie nieprawidłowościom, ich wykrywanie i analizowanie, odzyskiwanie środków utraconych, niewłaściwie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, poprzez nakładanie kar administracyjnych i finansowych zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 966/2012.

(28)

Komisja, we współpracy z państwami uczestniczącymi, powinna przeprowadzić ocenę okresową dotyczącą przede wszystkim jakości i skuteczności programu Eurostars-2 oraz postępów w osiąganiu wyznaczonych celów, a także przeprowadzić ocenę końcową i przygotować sprawozdanie z tych ocen.

(29)

Na wniosek Komisji sekretariat sieci EUREKA i państwa uczestniczące powinny przekazać Komisji wszelkie informacje, która musi ona uwzględnić w sprawozdaniach z oceny programu Eurostars-2.

(30)

Ponieważ cele niniejszej decyzji, a mianowicie wspieranie transnarodowych działań badawczych podejmowanych przez MŚP intensywnie korzystające z badań oraz przyczynianie się do integracji, dostosowywania i synchronizacji krajowych programów finansowania badań, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie z powodu braku transgranicznego wymiaru oraz braku komplementarności i interoperacyjności programów krajowych, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działania możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,

1)

„MŚP” oznacza mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa, zgodnie z definicją zawartą w zaleceniu 2003/361/WE;

2)

„MŚP prowadzące działalność w zakresie badań i rozwoju” oznacza MŚP, które spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:

1)

promowanie działań badawczych, które spełniają następujące warunki:

2)

zwiększanie dostępności, efektywności i skuteczności finansowania publicznego dla MŚP w Europie poprzez dopasowanie, harmonizację i synchronizację krajowych mechanizmów finansowania istniejących w państwach uczestniczących;

3)

promowanie i zwiększanie uczestnictwa MŚP, które nie mają wcześniejszego doświadczenia w badaniach transnarodowych.

a)

wykazania przez państwa uczestniczące, że ustanowiły program Eurostars-2 zgodnie z celami określonymi w art. 3;

b)

wyznaczenia przez państwa uczestniczące lub organizacje wskazane przez państwa uczestniczące sekretariatu sieci EUREKA jako struktury odpowiedzialnej za realizację programu Eurostars-2 oraz za przyjmowanie, przydzielanie i monitorowanie wkładu finansowego Unii;

c)

zobowiązania się każdego państwa uczestniczącego do wnoszenia wkładu w finansowanie programu Eurostars-2;

d)

wykazania przez sekretariat sieci EUREKA jego zdolności do realizacji programu Eurostars-2, w tym przyjmowania, przydzielania i monitorowania wkładu finansowego Unii, w ramach zarządzania pośredniego budżetem Unii zgodnie z art. 58, 60 i 61 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012; oraz

e)

ustanowienia modelu zarządzania programem Eurostars-2 zgodnie z załącznikiem II.

a)

realizacji przez sekretariat sieci EUREKA celów programu Eurostars-2 określonych w art. 3 oraz działań określonych w załączniku I zgodnie z zasadami uczestnictwa i upowszechniania, o których mowa w art. 8;

b)

utrzymywania właściwego i skutecznego modelu zarządzania zgodnie z załącznikiem II;

c)

spełnienia przez sekretariat sieci EUREKA wymogów w zakresie sprawozdawczości określonych w art. 60 ust. 5 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012;

d)

faktycznej wypłaty przez państwa uczestniczące wkładu finansowego wszystkim uczestnikom projektów programu Eurostars-2, które wybrano do finansowania w następstwie zaproszeń do składania wniosków opublikowanych w ramach programu Eurostars-2, co stanowi wypełnienie przez te państwa zobowiązania, o którym mowa w ust. 1 lit. c) niniejszego artykułu;

e)

przydziału na rzecz projektów programu Eurostars-2 środków z budżetów krajowych i z wkładu finansowego Unii zgodnie z listami rankingowymi projektów; oraz

f)

wykazania wyraźnych postępów we współpracy naukowej, zarządczej i finansowej poprzez określenie minimalnych celów działalności operacyjnej i etapów realizacji programu Eurostars-2.

a)

współfinansowania wybranych projektów programu Eurostars-2 przy użyciu odpowiednich krajowych form finansowania, głównie poprzez dotacje; przy wycenie wkładów państw uczestniczących wnoszonych w formach innych niż dotacja Komisja może skorzystać z utrwalonych zasad dotyczących ekwiwalentów dotacji;

b)

wkładu finansowego na pokrycie kosztów administracyjnych programu Eurostars-2, których nie pokryto z wkładu Unii określonego w art. 5 ust. 3.

a)

wymogi obowiązujące sekretariat sieci EUREKA w zakresie wskaźników efektywności określonych w załączniku II do decyzji (UE) nr 2013/743;

b)

wymogi dotyczące wkładu sekretariatu sieci EUREKA w odniesieniu do monitorowania, o którym mowa w załączniku III do decyzji (UE) nr 2013/743;

c)

konkretne wskaźniki efektywności związane z funkcjonowaniem sekretariatu sieci EUREKA w odniesieniu do programu Eurostars-2;

d)

wymogi obowiązujące sekretariat sieci EUREKA w zakresie przekazywania informacji na temat kosztów administracyjnych i szczegółowych danych dotyczących realizacji programu Eurostars-2;

e)

ustalenia dotyczące przekazywania danych koniecznych do zapewnienia możliwości wypełnienia przez Komisję jej obowiązków w zakresie sprawozdawczości i upowszechniania;

f)

obowiązek sekretariatu sieci EUREKA podpisania dwustronnych umów z krajowymi organami finansującymi przed przekazaniem wkładu finansowego Unii; w tych umowach dwustronnych określa się minimalne cele działalności operacyjnej i etapy realizacji programu Eurostars-2;

g)

przepisy dotyczące publikacji przez program Eurostars-2 zaproszeń do składania wniosków, w szczególności ogłaszania tych zaproszeń w jednym portalu dla uczestników, jak również za pośrednictwem pozostałych elektronicznych środków upowszechniania programu „Horyzont 2020” zarządzanych przez Komisję.