EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 1.7.2020

COM(2020) 274 final

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

Europese vaardighedenagenda voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht

{SWD(2020) 121 final}
{SWD(2020) 122 final}

“De beste investering in onze toekomst is een investering in onze mensen. Vaardigheden en onderwijs zijn de drijvende kracht achter het concurrerende en innovatieve vermogen van Europa. Maar Europa is nog niet over de hele linie klaar. Ik wil ervoor zorgen dat we alle middelen en instrumenten aanwenden om deze onevenwichtigheid te corrigeren.”

Voorzitter Von der Leyen

“Iedereen heeft recht op hoogwaardige en inclusieve voorzieningen voor onderwijs, opleiding en een leven lang leren om de vaardigheden te verwerven en te onderhouden die nodig zijn om ten volle aan het maatschappelijk leven te kunnen deelnemen en overgangen op de arbeidsmarkt met succes te kunnen opvangen.”

Eerste beginsel van de Europese pijler van sociale rechten

We leven in een overgangstijd. De groene en digitale transitie veranderen de manier waarop we leven, werken en interageren. De overgang in de EU naar een hulpbronnenefficiënte, circulaire, gedigitaliseerde en klimaatneutrale economie en de brede toepassing van kunstmatige intelligentie en robotica zullen naar verwachting nieuwe banen creëren 1 , terwijl andere banen zullen veranderen of zelfs zullen verdwijnen. De demografische verandering zal vereisen dat Europa al zijn talenten en diversiteit benut. Tegelijkertijd zal deze verandering nieuwe werkgelegenheid in de zilveren en de zorgsector scheppen. Deze transities laten zien dat er behoefte is aan een ongeëvenaarde verschuiving op het vlak van vaardigheden om het volledige potentieel ervan te kunnen benutten.

De COVID‑19-pandemie heeft de digitale transitie versneld. Hoewel telewerk en afstandsonderwijs voor miljoenen mensen in de EU een realiteit zijn geworden, zijn de beperkingen van onze huidige digitale paraatheid ook vaak aan het licht gekomen. De pandemie heeft de reeds bestaande kloof op het gebied van digitale vaardigheden nog vergroot en er ontstaan nieuwe ongelijkheden, omdat veel mensen niet over de vereiste digitale vaardigheden beschikken of zich op het werk of op school onvoldoende met de digitalisering vertrouwd kunnen maken.

De pandemie heeft ook aanzienlijke gevolgen gehad voor de carrièremogelijkheden van veel mensen in de EU. Het bbp van de EU zal naar schatting in 2020 met meer dan 7 % dalen en de werkloosheid zal tot 9 % stijgen, vergeleken met 6,6 % eind 2019. Sommige landen zullen nog sterker worden getroffen. Uit ramingen van de Commissie 2 blijkt dat sommige sectoren in 2020 naar verwachting de grootste verliezen in reële bruto toegevoegde waarde zullen lijden, variërend van 20 % tot 40 % vergeleken met 2019. Bovendien zou de omzet van een aantal specifieke sectoren in het tweede kwartaal van 2020 kunnen dalen met meer dan 70 %. Landen en regio’s waar de economie sterk afhankelijk is van deze sectoren, zullen grotere moeilijkheden ondervinden om zich te herstellen.

Om deze uitdaging aan te gaan en de beide transities energiek voort te zetten heeft de Commissie een ambitieus herstelprogramma voorgesteld om een duurzamer, veerkrachtiger en rechtvaardiger Europa voor de volgende generatie op te bouwen 3 . Op Europa’s weg naar herstel wordt de noodzaak om vaardigheden te verbeteren en aan te passen een dwingende noodzaak. Dit is ook van cruciaal belang om de EU als geopolitieke speler in staat te stellen een leidende rol te spelen bij het wereldwijde herstel.

De EU heeft nu meer dan ooit behoefte aan een paradigmaverschuiving op het gebied van vaardigheden. Een verschuiving die een ambitieuze vaardighedenagenda voor banen oplevert om de dubbele transitie aan te drijven en het herstel van de sociaaleconomische gevolgen van de COVID‑19-pandemie te waarborgen en om:

·een duurzaam concurrentievermogen te bevorderen: Vaardigheden en een leven lang leren zijn van cruciaal belang voor duurzame groei op lange termijn, productiviteit en innovatie en daarom een sleutelfactor voor het concurrentievermogen van bedrijven van alle grootten, en met name kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) 4 . Door mensen de juiste vaardigheden te laten verwerven kunnen ze doeltreffender werken en geavanceerde technologieën benutten 5 . Bovendien wordt het belangrijkste obstakel voor bedrijfsinvesteringen geëlimineerd 6 , worden mismatches op de arbeidsmarkt voorkomen 7 en wordt het fundament gelegd voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) en bedrijfsgebaseerde innovatie. Europa kan alleen met de juiste vaardigheden zijn wereldwijde concurrentiepositie versterken en voor een duurzaam economisch herstel zorgen dat op de groene en digitale transitie is afgestemd. Dit betekent vooral dat de doelstellingen van de Europese Green Deal — de groeistrategie van de EU — en voor de in de nieuwe industriestrategie van de EU vastgestelde strategische sectoren en ecosystemen moeten worden verwezenlijkt.

·sociale rechtvaardigheid te waarborgen: De toegang tot bij- en omscholing is van vitaal belang voor de tientallen miljoenen werknemers die worden geconfronteerd met arbeidstijdverkorting of werkloosheid, ongeacht hun huidige niveau van vaardigheden of het gebied van hun kwalificaties. Het herstel van Europa zal alleen succesvol zijn als het cohesief is en niemand aan zijn lot wordt overgelaten. Wie over de juiste vaardigheden beschikt, kan gemakkelijker op de arbeidsmarkt actief en mobiel blijven. Dit vereist gelijke toegang tot extra bijscholingsmogelijkheden voor iedereen, ongeacht geslacht, ras of etnische afstamming, godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid, en met inbegrip van laaggekwalificeerde/laaggeschoolde volwassenen en mensen met een migrantenachtergrond. Ook moeten alle gebieden worden bestreken, van grote steden tot plattelands-, kust- en afgelegen gebieden in de hele EU.

·onze veerkracht te vergroten: tijdens de laatste paar maanden zijn een aantal beroepen onder grote druk komen te staan. Het betreft met name gezondheids- en zorgprofessionals, alsook eerstelijnswerkers in de detailhandel, het vervoer, de sociale of sanitaire dienstverlening en leerkrachten en opleiders. Beschikken over genoeg geschoolde werknemers in deze strategische sectoren is van cruciaal belang om in tijden van crisis voor een doeltreffende toegang tot basisgezondheidszorg, sociale of onderwijsdiensten voor de burgers te zorgen. Voor het individu betekent de verbetering van de veerkracht door middel van vaardigheden een vermindering van de afhankelijkheid van de marktomstandigheden en het vergroten van zijn of haar potentieel om door transities in het dagelijkse leven en het beroepsleven te navigeren. Bovendien blijkt uit de COVID‑19-pandemie ook de noodzaak om digitaal klaar te zijn om educatieve en zakelijke activiteiten voort te zetten. Uitdagingen op het gebied van IT-infrastructuur en e‑systemen hebben aangetoond dat onze menselijke capaciteit voor paraatheid en reactie op het gebied van cyberbeveiliging moet worden verbeterd.

Om te slagen moet een leven lang leren voor iedereen een realiteit worden in Europa. Alle Europeanen moeten toegang hebben tot aantrekkelijke, innovatieve en inclusieve leerprogramma’s, onder meer omdat vaardigheden sneller verouderd raken. Onderwijs op jonge leeftijd blijft van fundamenteel belang, maar is slechts het begin van een leven lang leren: van voor- en vroegschoolse educatie en opvang en basis- en middelbaar onderwijs tot technisch onderwijs, beroepsonderwijs en ‑opleiding, tertiair onderwijs en volwasseneneducatie. Een leven lang leren — ook op oudere leeftijd — is wat het verschil zal maken. Toch neemt jaarlijks minder dan 40 % van de volwassenen deel aan educatie. Dit is niet voldoende om onze economie weer op gang te brengen en alle voordelen van de groene en digitale transitie te benutten. Iedereen in de EU moet zich kunnen bij- en omscholen en daarvoor beloond worden.

Vaardigheden voor een baan verweven moet hierbij het leidende beginsel zijn. Dit betekent dat moet worden begonnen met het in kaart brengen van de vaardigheden van elk individu, het aanbieden van gerichte opleidingen die voldoen aan specifieke bij- en omscholingsbehoeften en het helpen van elk individu bij het vinden van een baan waarnaar op de arbeidsmarkt vraag is.

Hoewel de meeste verantwoordelijkheden voor het vaardighedenbeleid op nationaal, regionaal en lokaal niveau blijven, heeft Europa een belangrijke rol te spelen. Veel mensen werken voor kleine ondernemingen die deel uitmaken van waardeketens die heel Europa bestrijken. In alle sectoren, van de automobiel- tot de textielsector, van farmaceutische producten tot energie, is er een Europese keten van talent. De versterking van deze keten zal de eengemaakte markt en de veerkracht van onze economie versterken. De EU kan de lidstaten aanmoedigen en ondersteunen bij de uitvoering van beleidsmaatregelen die in dezelfde richting gaan en op doeltreffende wijze de dubbele transitie aan de orde stellen en de veerkracht van onze economie en onze samenleving versterken.

Europa biedt ook waardevolle steun via zijn begroting. Het voorstel van de Commissie voor een Next Generation EU 8 gebruikt de EU-begroting om het herstel van de lidstaten te ondersteunen en de economie op gang te brengen. Met een herziene langetermijnbegroting van 1,1 biljoen EUR, die wordt versterkt door een specifiek tijdelijk “Next Generation EU”-instrument (750 miljard EUR), mobiliseert de EU om te investeren in een duurzaam, inclusief en rechtvaardig herstel. Investeringen in vaardigheden staan centraal in deze voorstellen. Ze bieden de lidstaten ongekende mogelijkheden voor het financieren van beleidsmaatregelen op het gebied van vaardigheden die de veerkracht bij economische schokken versterken, evenals het vermogen om zich sneller van de huidige baisse te herstellen en de twee transities tot stand te brengen.

Uitgaand van de vaardighedenagenda 9 uit 2016 en met behulp van het potentieel van het herstelplan voor Europa bestrijkt deze nieuwe vaardighedenagenda de volgende vijf bouwstenen en:

De nieuwe vaardighedenagenda voert de Europese pijler van sociale rechten uit, en met name het eerste beginsel, namelijk het recht op hoogwaardige en inclusieve voorzieningen voor onderwijs, opleiding en een leven lang leren. De agenda is ook stevig verankerd in de Europese Green Deal 10 , de nieuwe digitale strategie 11 , de nieuwe industriestrategie en de nieuwe kmo-strategie 12 , aangezien vaardigheden van essentieel belang zijn voor het succes ervan. De agenda steunt bovendien het vandaag door de Commissie aangenomen voorstel voor een aanbeveling van de Raad over een “Een brug naar banen — versterking van de jongerengarantie” en houdt rekening met de bevindingen van het recente Report on the Impact of Demographic Change 13 . Ook in het nieuwe actieplan voor de circulaire economie en in de biodiversiteitsstrategie van de EU voor 2030 wordt de nadruk gelegd op de sleutelrol van vaardigheden bij de transitie naar een groene economie.

De agenda is verbonden met andere beleidsinitiatieven die een leven lang leren ondersteunen. De agenda zal worden gevolgd door andere voorstellen die voor een nieuwe impuls zullen zorgen op het gebied van onderwijs, met name een initiatief om de Europese onderwijsruimte tegen 2025 te verwezenlijken door de obstakels voor leren in de hele Unie uit de weg te ruimen en innovatieve en inclusieve vormen van onderwijs en opleiding voor iedereen te bevorderen. Ook de Europese onderzoeksruimte bevordert de bij- en omscholing van talent, met name in de academische wereld. Samen zullen deze initiatieven bijdragen tot de opbouw van een cultuur van een leven lang leren in Europa, een vraaggestuurde aanpak bij de versterking van de samenwerking met de industrie bevorderen en de inzetbaarheid van de burgers vergroten.

1.Samenwerking in het kader van een pact voor vaardigheden

Er is een groot potentieel voor het stimuleren van gezamenlijke maatregelen om het effect van investeringen in vaardigheden zo groot mogelijk te maken. Het beleid en de maatregelen op het gebied van vaardigheden worden gedeeld door tal van actoren. Ministeries, aanbieders van onderwijs en opleidingen, de industrie zelf, onderzoeksorganisaties, sociale partners, kamers van koophandel en arbeidsbureaus zijn slechts een aantal van de actoren die van bij- en omscholing een realiteit helpen maken. Gezamenlijke inspanningen kunnen particulieren en bedrijven in de hele waardeketen duidelijkheid verschaffen, de kosten verlagen en de aandacht op prioriteiten focussen.

Succesvolle vaardighedenprogramma’s combineren de verschillende fasen om elke werknemer bij zijn of haar om- of bijscholing te begeleiden: van de identificatie van de vaardigheden die nodig zijn voor de twee transities, de opbouw van die vaardigheden door middel van gerichte opleidingsprogramma’s en steun voor de toepassing ervan op de werkplek of bij het vinden van nieuwe banen.

Een eerste bouwsteen van de vaardighedenagenda is het bevorderen van samenwerking via een pact voor vaardigheden.

Het pact voor vaardigheden zal bruggen bouwen tussen reeds bestaande EU-initiatieven voor samenwerking en — in voorkomend geval — het centrale toegangspunt worden voor:

·de blauwdruk voor sectorale samenwerking op het gebied van vaardigheden. De blauwdruk stelt sectorale kennis over vaardigheden vast, brengt de belangrijkste behoeften per beroepsgroep in kaart, definieert beroepsprofielen en rolt opleidingsprogramma’s uit. Het idee om vaardigheden voor een baan te verwerven is opgeslagen in het DNA van de blauwdrukken en de blauwdrukken zullen worden opgeschaald, voor meer sectoren worden opengesteld en van een versterkte begroting kunnen profiteren. Het blauwdrukproces zal aanzienlijk worden versneld om ervoor te zorgen dat het tijdig resultaten oplevert die beantwoorden aan de behoeften aan vaardigheden van ondernemingen en individuele personen. De vernieuwde blauwdrukken zullen ook een link naar werkgelegenheidskansen toevoegen aan het einde van het opleidingsprogramma.

·de versterkte Europese Alliantie voor leerlingplaatsen. Zoals uiteengezet in de Communication on Youth Employment Support: Bridge to Jobs for the Next Generation 16 , zal de alliantie naar nieuwe toezeggingen streven om het aantal leerlingplaatsen ondanks de huidige economische baisse in stand te houden en programma’s voor het leerlingwezen te ontwikkelen. De hernieuwde alliantie zal nieuwe nationale coalities voor het leerlingwezen tot stand brengen om de leerlingen een stem te geven en de sociale dialoog te versterken.

·de coalitie voor digitale vaardigheden en banen. De coalitie zal naar toezeggingen van de lidstaten, ondernemingen, sociale partners, non-profitorganisaties en aanbieders van onderwijs streven voor nieuwe opleidingsprogramma’s, de aanwerving van werknemers of de omscholing van werknemers ter verbetering van de digitale vaardigheden. Een recente oproep om toezeggingen in de context van COVID‑19 heeft meer dan 70 nieuwe toezeggingen opgeleverd 17 . Door de administratieve steun voor de coalitie te versterken zal de Commissie voor een onestopshop zorgen om digitale inhoud, beste praktijken en opleidingsmogelijkheden — onder meer voor kmo’s — te kunnen delen.

Het Pact voor vaardigheden is pansectoraal en staat open voor alle belanghebbenden. Het zal zich aanvankelijk focussen op de industriële ecosystemen die het hardst door de huidige crisis zijn getroffen en op de in de Europese Green Deal aangemerkte prioritaire gebieden, waarvoor ambitieuze bij- en omscholingsstrategieën essentieel zijn om het herstel energiek aan te drijven. Andere ecosystemen en gebieden zullen later aan bod komen.

·Gezondheid: De COVID‑19-pandemie heeft ons eraan herinnerd hoe sterk we afhankelijk zijn van gezondheidswerkers, die vaardigheden moeten verwerven en een opleiding moeten volgen op het gebied van infectiebestrijding, quarantaineprotocollen, het gebruik van beschermend materiaal en verantwoordelijkheden op het gebied van klinisch beheer. Terwijl de gezondheidszorg en de sociale zorg goed zijn voor 10 % van de totale werkgelegenheid in de EU, wordt in ramingen uitgegaan van een toename met meer dan 830 000 nieuwe banen, wat samen met de vervangingsbehoeften neerkomt op 8 miljoen nieuwe banen de komende 10 jaar 18 . . Om te voldoen aan de behoeften van de gezondheidszorg om nieuwe digitale technologieën (bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie) die de kwaliteit van de zorg verbeteren en de efficiëntie van de gezondheidsstelsels in de lidstaten vergroten, met succes te kunnen benutten, zal de vraag naar digitale basis- en gevorderde vaardigheden tegen 2030 aanzienlijk toenemen 19 . Dit brengt een aanzienlijke vaardighedenkloof aan het licht, die nog zal verergeren als gevolg van de vergrijzing van de bevolking en de toename van chronische ziekten. Het dichten van deze kloof is van cruciaal belang om een hoog niveau van veerkracht en rechtvaardigheid van de nationale stelsels van sociale voorzieningen in de hele EU te waarborgen.

·Bouwsector: De COVID‑19-pandemie heeft een belangrijk effect gehad op de sector 20 , die voornamelijk bestaat uit kleine en micro-ondernemingen die lokale werkgelegenheid bieden (meer dan 90 % zijn kmo’s 21 ). Deze sector van 12 miljoen werknemers heeft moeite om jonge en gekwalificeerde werknemers aan te trekken 22 . Er doen zich vaardighedenkloven voor op het gebied van groen design en groene technologieën en materialen. Bij het herstel moet de bijscholing worden toegespitst op energie- en hulpbronnenefficiëntie, gedecentraliseerde oplossingen voor hernieuwbare energie, circulariteit, digitalisering en de renovatie van bestaande constructies om aan de toegankelijkheidsvoorschriften te voldoen 23 . De beschikbaarheid van geschoolde bouwvakkers is van cruciaal belang voor het welslagen van de renovatiegolf in het kader van de Europese Green Deal.

·Automobielindustrie en vervoer: De reisbeperkingen tijdens de COVID‑19-pandemie hebben aanzienlijke gevolgen voor de luchtvaart, het spoorwegvervoer, de zeevaart, de binnenscheepvaart en het wegvervoer gehad en de vervoersector — waar meer dan 9 miljoen mensen in de EU werkzaam zijn — zwaar getroffen 24 . De inperkingsmaatregelen hebben ook de automobielindustrie en de uitgebreide toeleveringsketen ervan ontwricht en ten minste 1,1 miljoen banen zijn door de sluiting van fabrieken getroffen 25 . De automobielsector, die goed is voor 7 % van het bbp van de EU, werd al geconfronteerd met grote structurele veranderingen en met de noodzaak in digitalisering, groene technologie (bijvoorbeeld batterijen voor de elektrificatie van het vervoer en andere alternatieve brandstofoplossingen 26 ) en meer connectiviteit en automatisering te investeren en bestaande bedrijfsmodellen en waardeketens te transformeren. Het vervoer en in het bijzonder de automobielsector hebben behoefte aan een duidelijke agenda om een reeks nieuwe vaardigheden te stimuleren, waaronder de analyse van big data, de ontwikkeling van software, kunstmatige intelligentie, robotica, chemie, elektronische engineering en een nieuwe reeks zachte vaardigheden. Het maximale gebruik van deze vaardigheden doorheen het hele ecosysteem en alle toeleveringsketens moet worden aangemoedigd, bijvoorbeeld bij de uitrol van de elektrische laadinfrastructuur.

·Toerisme: De COVID‑19-pandemie heeft de activiteit met 80 % verminderd en zonder dringende maatregelen worden 6 miljoen banen in bedreigd 27 . De behoeften aan vaardigheden variëren van online marketing, recycling en beheer van afval-, water- en energiediensten voor de transitie naar een duurzamer toerisme tot intercultureel begrip en communicatie en nieuwe hygiëneprotocollen 28 . Het optimaliseren van de ervaring van reizigers zal worden gebaseerd op een combinatie van digitale gegevens en menselijke dienstverlening. In de bestaande blauwdruk 29 zijn deze vaardighedenkloven en nieuwe beroepsprofielen al geïdentificeerd. De blauwdruk moet nu worden opgeschaald aangezien de technologische innovatie en de sociale trends aan een sneller tempo veranderen dan sommige bedrijven kunnen bijhouden. Het personeel moet in staat zijn om in verschillende afdelingen en op verschillende niveaus te werken en van verschillende hulpmiddelen en toepassingen gebruik te maken.

2. Vaardigheden voor een baan verwerven: beleidsmaatregelen op elkaar afstemmen om resultaten te boeken

De tweede bouwsteen van de vaardighedenagenda omsluit het concept “vaardigheden voor banen” en omvat een ruime benadering van om- en bijscholing doorheen de hele waardeketen.

Het begint met betrouwbare kennis over vaardigheden om opleidingen te kunnen geven die relevant zijn voor de arbeidsmarkt. Dit moet worden ingebed in de nationale strategieën voor vaardigheden en in de opleidings- en onderwijsstelsels. Individuele ondernemingen moeten ook interne processen ontwikkelen om vaardighedenkloven op te sporen en na te gaan hoe hun werknemers kunnen worden bijgeschoold.

In dit deel wordt ingegaan op de belangrijkste onderdelen van het concept ”vaardigheden voor banen”, waarvan het doel erin bestaat de beroepsbevolking in de EU te ondersteunen bij het optimaal benutten van de groene en digitale transitie.

2.1.De kennis over vaardigheden verbeteren: de basis voor bij- en omscholing

De eerste stap om ervoor te zorgen dat mensen de vaardigheden kunnen verwerven die zij nodig hebben voor een huidige of toekomstige baan, bestaat erin actuele informatie over de behoeften aan vaardigheden te verzamelen. Maar vaak komt de kennis over vaardigheden te laat om een doordachte keuze te kunnen maken. De kennis over vaardigheden moet toegankelijk, gemakkelijk te begrijpen, gericht en actueel zijn. Naast enquêtes over afgestudeerden en de matching van administratieve gegevens hebben kunstmatige intelligentie en de analyse van big data een groot potentieel. Kunstmatige intelligentie en big data kunnen worden gebruikt om nieuwe beroepsprofielen in verschillende sectoren te definiëren op basis van de vereiste specifieke vaardigheden.

Het EU-agentschap Cedefop heeft de analyse van big data met behulp van online vacatures in een proefproject gebruikt om na te gaan welke vaardigheden werkgevers op regionaal niveau verlangen 30 en de blauwdrukken voor sectorale samenwerking op het gebied van vaardigheden hebben de behoeften aan vaardigheden in belangrijke sectoren onderzocht. Op basis van deze succesverhalen zijn hernieuwde inspanningen nodig om de kennis over vaardigheden verder te verdiepen (met inachtneming van zowel regionale als sectorale dimensies) en deze informatie te bundelen en op een toegankelijke manier te presenteren, ook ten behoeve van onderwijs- en opleidingsinstellingen en ‑organisaties.

2.2.Nationale vaardighedenstrategieën, de rol van arbeidsbureaus en legale migratie bevorderen

Om vaardigheden voor een baan te kunnen verwerven zijn nationale vaardighedenstrategieën nodig, waarbij alle belanghebbenden worden betrokken. Nationale vaardighedenstrategieën, die worden ontworpen en uitgevoerd in het kader van een overheidsbrede aanpak, stemmen de inspanningen op het gebied van werkgelegenheid, onderwijs, onderzoek, industrie en regionale ontwikkeling op elkaar af. De sociale partners, het maatschappelijk middenveld en belanghebbenden bij onderwijs, opleiding en de arbeidsmarkt moeten bij de strategieën worden betrokken, die voortbouwen op bestaande nationale vaardighedenstrategieën.

In het licht van de aanhoudende crisis en de gevolgen daarvan voor de werkloosheid, met name van jongeren, moeten zowel de openbare (ODA’s) als de particuliere diensten voor arbeidsvoorziening — in samenwerking met de onderwijs- en opleidingsinstanties en de aanbieders van onderwijs en opleiding, evenals de nationale coalities voor digitale vaardigheden en banen — een cruciale bijdrage leveren tot de nationale vaardighedenstrategieën. De ODA’s kunnen een grotere rol spelen bij het verwijzen van mensen naar meer en betere bij- en omscholingsmogelijkheden en het vergroten van de relevantie van de onderwijs- en opleidingsstelsels voor de arbeidsmarkt. De nationale vaardighedenstrategieën stemmen de nationale en regionale beleidsmaatregelen en investeringen af op gezamenlijk overeengekomen belangrijke uitdagingen. Ze maken de lidstaten ook wegwijs bij de projecten die ze medefinancieren met Europese fondsen.

Met het oog op de juiste vaardigheden voor de twee transities en het aangaan van de demografische uitdagingen kan ook een meer strategische aanpak van legale migratie worden gevolgd, die erop gericht is talent beter aan te trekken en te behouden. Het is aan de lidstaten om te beslissen hoeveel migrerende werknemers ze toelaten, maar een sterk EU-kader kan hen helpen die arbeidsmigranten aan te trekken die de EU nodig heeft, en ervoor zorgen dat de arbeidsmigratie iedereen ten goede komt. Om legale migratie te kanaliseren naar regio’s en beroepen met een tekort aan vaardigheden is er behoefte aan een betere matching en duidelijke procedures. Er moet meer worden gedaan om de legale mogelijkheden om naar de EU te komen te verbeteren, evenals de erkenning van de competenties van onderdanen van derde landen op de arbeidsmarkt van de EU. Dit moet gebeuren in partnerschap met derde landen om zowel de ontwikkeling als de mobiliteit te bevorderen door meer te investeren in vaardigheden. Ten slotte is het ook belangrijk om strategischer gebruik te maken van het potentieel en de vaardigheden van migranten uit derde landen die al in de EU verblijven. Ondanks een stijgend onderwijsniveau hebben zij nog steeds te maken met een gemiddeld lager kwalificatieniveau, wat een belemmering vormt voor de integratie op de arbeidsmarkt op lange termijn.

2.3.Beroepsonderwijs en ‑opleiding (BOO) toekomstbestendig maken

Onderwijs- en opleidingsorganisaties moeten relevante vaardigheden aanbieden tijdens het hele traject van een leven lang leren. Vanaf de allereerste dagen van de Europese samenwerking heeft beroepsonderwijs en ‑opleiding (BOO) een centrale plaats ingenomen in het EU-project en BOO is sindsdien ook onderdeel geworden van het bredere Europese samenwerkingskader voor onderwijs en opleiding en de Europese onderwijsruimte. Tegenwoordig zijn ongeveer de helft van de jonge lerenden in de EU BOO-lerenden, in toenemende mate op hogere niveaus 32 . Europa heeft behoefte aan flexibele, veerkrachtige en toekomstbestendige BOO-systemen die jongeren kunnen helpen met succes toe te treden tot een veranderende arbeidsmarkt en ervoor zorgen dat volwassenen toegang hebben tot beroepsopleidingen die zijn afgestemd op de groene en digitale transitie.

2.4. Het initiatief Europese universiteiten verder ontwikkelen en wetenschappers bijscholen

Het hoger onderwijs is van essentieel belang om studenten de vaardigheden bij te brengen die ze in de toekomst nodig hebben. Universiteiten genereren de geavanceerde kennis en vaardigheden die de samenleving helpen innoveren om de grote uitdagingen aan te gaan. Ze rusten mensen uit met hoogwaardige vaardigheden die hen in staat stellen hun professionele, sociale en persoonlijke ontwikkeling impulsen te geven. De snel veranderende transitieprocessen op de arbeidsmarkt en in de samenleving vereisen een transformatie van de instellingen voor tertiair onderwijs en een betere afstemming ervan op het economische klimaat om ervoor te zorgen dat afgestudeerden over de door de arbeidsmarkt vereiste educatie en vaardigheden beschikken, en vooral over die vaardigheden die voor de dubbele transitie nodig zijn.

Onderzoekers spelen een voortrekkersrol op het gebied van wetenschap en innovatie en vereisen een specifieke reeks vaardigheden. Er kan meer worden gedaan om de kernvaardigheden te definiëren die ze nodig hebben voor een succesvolle loopbaan binnen en buiten de academische wereld, en om de mobiliteit van wetenschappers in heel Europa te bevorderen.

2.5.Vaardigheden om de groene en digitale transitie in banen en daarbuiten te begeleiden

De banen van morgen vereisen vaardigheden voor de twee transities. De groene transitie vereist investeringen in vaardigheden van mensen om het aantal professionals die groene technologieën bouwen en beheersen, waaronder digitale, te vergroten, groene producten, diensten en bedrijfsmodellen te ontwikkelen, innovatieve natuurlijke oplossingen te creëren en de ecologische voetafdruk van activiteiten te helpen verkleinen 37 . Bovendien zal Europa alleen een klimaatneutraal continent, een hulpbronnenefficiënte samenleving en een circulaire economie worden met een geïnformeerde bevolking en beroepsbevolking die begrijpt hoe ze groen moet denken en handelen.

Bovendien vergt de verwezenlijking van een digitale transitie waarin de mens centraal staat, een koerswijziging op het gebied van digitale vaardigheden. Nu al hebben Europeanen, zowel mannen als vrouwen, behoefte aan digitale vaardigheden in hun dagelijkse leven en op het werk: in sommige beroepscategorieën vereist meer dan 90 % van de banen specifieke digitale vaardigheden 38 . Door de pandemie en de consequenties ervan voor ons dagelijks leven en onze economieën is nog duidelijker geworden hoe belangrijk digitalisering is op alle economische en maatschappelijke gebieden in de EU. Bijna 40 % van de werknemers is vanwege de inperkingsmaatregelen gaan telewerken 39 . Bovendien is tussen 2005 en 2016 40 % van de nieuwe banen in digitaal intensieve sectoren gecreëerd 40 . Er kan echter niet worden voldaan aan de snel groeiende vraag naar digitale deskundigen. Er is bijvoorbeeld een tekort aan 291 000 deskundigen op het gebied van cyberbeveiliging 41 .

Daarnaast zal de invoering van digitale technologieën in alle economische sectoren, ook in niet-technologische sectoren, een meer digitaal geschoolde beroepsbevolking vereisen op alle vaardigheidsniveaus en in alle leeftijdscategorieën. De COVID‑19-pandemie en de daaruit voortvloeiende inperkingsmaatregelen hebben de aandacht er nogmaals ondubbelzinnig op gevestigd dat de beroepsbevolking in Europa en de bevolking als geheel snel het niveau van hun digitale vaardigheden moeten opkrikken 42 . Dit was vooral zichtbaar in de onderwijssector, voor zowel studenten, leerkrachten als opleiders.

STEM-vaardigheden (wetenschap, technologie, engineering en wiskunde) zijn van cruciaal belang als motor van de twee transities. In tijden van snelle technologische innovatie hebben bedrijven behoefte aan mensen met STEM-vaardigheden van hoog niveau. Dergelijke vaardigheden zijn noodzakelijk om van nieuwe technologieën gebruik te kunnen maken en een hoog niveau van STEM-vaardigheden is van cruciaal belang om innovatie in geavanceerde ICT-gebieden (bijvoorbeeld KI of cyberbeveiliging) te bevorderen. Slechts 20 % van de jongeren in Europa studeert echter af met een diploma tertiair STEM-onderwijs, d.w.z. minder dan twee miljoen STEM-afgestudeerden per jaar 43 . Dit aantal moet worden verhoogd; dat kan door met name meer jonge vrouwen te stimuleren een STEM-traject te volgen. Momenteel studeert 50 % minder vrouwen dan mannen in de EU af in een STEM-discipline, hoewel er grote verschillen bestaan tussen de lidstaten 44 . De keuze voor een STEM-opleiding in plaats van een andere opleiding hoger onderwijs hangt vaak af van de prestaties in de middelbare school 45 , maar aangezien meisjes op het punt van digitale vaardigheden beter presteren dan jongens 46 , wordt het duidelijk dat algemene sociale percepties en attitudes ook een rol spelen 47 . Er moet aan jonge lerenden, en met name aan meisjes, beter worden uitgelegd welke mogelijkheden de keuze voor een STEM-opleiding biedt.

Een aanzienlijk aantal mensen in Europa koestert ambities als ondernemer, waarbij zich ook een stijgende tendens naar sociaal ondernemerschap aftekent. Beide bevorderen het scheppen van banen en dragen bij tot economische groei dankzij meer mededinging, productiviteit en innovatie. Om deze ambities werkelijkheid te doen worden is een koerswijziging nodig waarbij de nadruk wordt gelegd op de ontwikkeling van ondernemersvaardigheden. Systemen en praktijken op het gebied van loopbaanbegeleiding moeten de ondernemersdimensie naar behoren bestrijken. De aantrekkelijkheid van en de belangstelling voor ondernemerschap kunnen ook worden vergroot door meer voorlichting over sociaal ondernemerschap en andere bedrijfsmodellen van de sociale economie. De sociale economie is een pionier bij het scheppen van banen, bijvoorbeeld in het kader van de circulaire economie, en ondersteunt ook de sociale inclusie en de groene transitie.

Naast technische vaardigheden heeft de arbeidsmarkt in toenemende mate behoefte aan transversale vaardigheden zoals samenwerken, kritisch denken en het creatief oplossen van problemen. De toenemende invloed van robots en algoritmen op onze arbeidsmarkten verhoogt nog de behoefte aan exclusief “menselijke” vaardigheden zoals empathie en aanpassingsvermogen aan veranderingen in complexe omgevingen. Deze vaardigheden, waarnaar grote vraag is op de arbeidsmarkt, zijn ook bijzonder belangrijk gezien de groeiende zilveren en zorgeconomie als gevolg van demografische veranderingen. Hoewel scholen een rol te spelen hebben, worden deze vaardigheden vaak ontwikkeld buiten formele leerprocessen, op het werk en in het dagelijkse leven. Het kan moeilijk zijn om deze vaardigheden op te sporen, te herkennen en onder de aandacht te brengen; daarom moet in de volgende fase van het optreden van de EU op het gebied van transversale vaardigheden meer worden gedaan om deze vaardigheden in beeld te brengen.

De COVID‑19-pandemie en de daarmee verband houdende inperkingsmaatregelen hebben het belang aangetoond van levensvaardigheden en ons vermogen om ons aan te passen, de veranderingen in goede banen te leiden en zorg voor elkaar als gemeenschap te dragen. Veerkracht, mediageletterdheid, burgerschapscompetentie en financiële, ecologische en gezondheidsgeletterdheid zijn in dit verband van cruciaal belang. Open en democratische samenlevingen zijn afhankelijk van actieve burgers die in staat zijn informatie uit verschillende bronnen te onderscheiden, desinformatie te herkennen, weloverwogen beslissingen te nemen, veerkracht aan de dag te leggen en verantwoordelijk te handelen.

De Europese agenda voor volwasseneneducatie heeft de Europese samenwerking op dit gebied de afgelopen tien jaar vergemakkelijkt. Er moet meer worden gedaan om mensen te helpen deze vaardigheden te verwerven en om de bijscholingstrajecten 49 voor volwassenen te versterken, met name voor volwassenen met lagere niveaus van vaardigheden en kwalificaties. Dit gaat verder dan het verwerven van vaardigheden voor een baan en omvat ook vrijwilligerswerk en oudere mensen, die eveneens nieuwe vaardigheden nodig hebben.

3.Hulpmiddelen ontwikkelen die mensen in staat stellen een leven lang vaardigheden te verwerven

De derde bouwsteen van de vaardighedenagenda zal de nodige hulpmiddelen ontwikkelen om iedereen — werknemers, werklozen en inactieven — in staat te stellen een leven lang vaardigheden te verwerven. Vaardigheden kunnen mensen helpen vooruitgang te boeken tijdens hun loopbaan en met succes transities op de arbeidsmarkt te maken. Alleen door een echte cultuur van een leven lang leren tot stand te brengen kunnen we voor een concurrerende economie en een hechte samenleving zorgen en het recht op hoogwaardige en inclusieve voorzieningen voor onderwijs, opleiding en een leven lang leren concreet gestalte geven overeenkomstig het eerste beginsel van de Europese pijler van sociale rechten.

3.1.Iedereen in staat stellen te leren: individuele leerrekeningen

Gebrek aan tijd om een opleiding te volgen, de kosten van opleidingen en onwetendheid over de noodzaak of de mogelijkheden om een opleiding te volgen, zijn belangrijke obstakels voor bij- en omscholing 50 . Directe prikkels om een opleiding te volgen, zoals individuele leerrekeningen, kunnen van een leven lang leren een realiteit maken. Ze stellen financiële middelen ter beschikking om zich aan de veranderende behoeften aan vaardigheden op het werk aan te passen of van beroep of sector te veranderen, bijvoorbeeld door naar een andere lidstaat te verhuizen. Individuele leerrekeningen kunnen ervoor zorgen dat opleidingsrechten tussen banen (of van een baan naar werkloosheid en opnieuw naar een baan) overdraagbaar zijn en de invoering ervan kan worden gecombineerd met aanzienlijke verbeteringen op het punt van loopbaanbegeleiding en validering en de kwaliteit en transparantie van het opleidingsaanbod.

Waar individuele leerrekeningen bestaan, verschilt de financiering ervan van land tot land overeenkomstig de strategische keuzes die op nationaal niveau zijn gemaakt. In Frankrijk bijvoorbeeld worden ze hoofdzakelijk gefinancierd via een werkgeversbijdrage, terwijl Nederland ze met overheidsmiddelen wil financieren. Bij het onderzoek naar deze rekeningen zal de Commissie zich over dit kernelement buigen en er vooral voor zorgen dat het geschikt is voor kmo’s.

Individuele leerrekeningen kunnen er ook voor zorgen dat voldoende financiële middelen voor opleiding beschikbaar zijn in tijden van economische neergang. Ze stellen individuele personen in staat om opleidingsrechten over langere perioden te verzamelen, zodat ze deze rechten tijdens perioden van geringe economische activiteit kunnen gebruiken, bijvoorbeeld tijdens perioden van arbeidstijdverkorting wanneer ze meer tijd hebben om een opleiding te volgen. Zo wordt voorkomen dat vaardigheden als gevolg van onvrijwillige inactiviteit aan waarde verliezen en kunnen mensen worden geholpen de vaardigheden te verwerven die ze nodig hebben voor een succesvolle transitie op de arbeidsmarkt.

3.2.Leerresultaten naar waarde schatten: microcredentials

Werknemers in staat stellen zich een leven lang bij- en om te scholen betekent ook ervoor zorgen dat alle leerervaringen naar waarde worden geschat. Werknemers volgen in toenemende mate korte en op maat gesneden opleidingen volgen en ze moeten daarvoor de nodige erkenning krijgen. Dergelijke cursussen kunnen worden aangeboden door een verscheidenheid van aanbieders van onderwijs en opleiding (bijvoorbeeld instellingen voor hoger onderwijs, aanbieders van beroepsonderwijs en ‑opleiding, onderzoeksorganisaties, bedrijven, sociale partners, kamers van koophandel, nijverheid of ambachten en maatschappelijke organisaties).

Microcredentials 51 erkennen de resultaten van dergelijke korte cursussen, vaak op digitaal gebied, en geven die resultaten weer. Ze kunnen de doorstroming tussen verschillende onderwijstrajecten en ‑stelsels versterken en de flexibiliteit verbeteren. Ze kunnen het leerproces beter afstemmen op individuele behoeften, waardoor innovatieve en inclusieve benaderingen worden bevorderd en de toegang tot en de transities op de arbeidsmarkt worden vergemakkelijkt. Ze kunnen ook het verdere leerproces vergemakkelijken, aangezien ze kunnen worden gecumuleerd om een grotere credential te verkrijgen, zodat individuen leerresultaten die mettertijd, over de grenzen heen, in tal van instellingen en sectoren en ook online via e‑learning zijn verworven, kunnen accumuleren. Tot op heden bestaan er echter geen Europese normen om de kwaliteit, de transparantie en het gebruik van microcredentials in de hele EU te ondersteunen.

3.3.Vaardigheden onder de aandacht brengen: het nieuwe Europass-platform

Zodra iemand over een certificaat beschikt waaruit zijn of haar vaardigheden blijken, moeten die vaardigheden bij sollicitaties of aanvragen voor voortgezet onderwijs onder de aandacht kunnen worden gebracht. Nieuwe technologie biedt mogelijkheden om vaardigheden buiten het traditionele cv om onder de aandacht te brengen en om mensen van leer- en werkgelegenheidskansen op de hoogte te brengen.

De nieuwe Europass wordt samen met de vaardighedenagenda gelanceerd en is ontwikkeld om het online-instrument van de EU te worden om mensen te helpen hun vaardigheden en kwalificaties doeltreffend onder de aandacht te brengen en hen proactief te begeleiden naar leer- of werkgelegenheidskansen. Europass biedt gratis instrumenten en informatie in alle officiële talen van de EU voor lerenden, werknemers en werkzoekenden om elk stadium van hun loopbaan en leerproces te beheren.

4.Ambitieuze doelstellingen op het gebied van vaardigheden vaststellen

In deze agenda schetst de Commissie een nieuwe en dynamische benadering van het vaardighedenbeleid op EU-niveau met als doel de lidstaten richtsnoeren te bieden, de twee transities tot stand te helpen brengen en het herstel van de negatieve sociaaleconomisch gevolgen van de COVID‑19-pandemie te waarborgen. Om succesvol te zijn moet een leven lang leren voor iedereen een realiteit worden in Europa, in elke lidstaat en in elke regio.

Met het oog op resultaten en rekening houdend met de dynamiek van het herstel en de aan snelheid winnende transities, stelt de Commissie voor kwantitatieve doelstellingen op basis van bestaande indicatoren 55 vast te stellen, die uiterlijk in 2025 moeten worden gemonitord.

Allereerst moeten we het percentage volwassenen dat aan leeractiviteiten in het algemeen deelneemt, aanzienlijk verhogen — alleen dit is een garantie voor een leven lang leren. Om ervoor te zorgen dat het herstel en de twee transities sociaal rechtvaardig zijn, stelt de Commissie bovendien specifieke doelstellingen voor inzake de deelname van laaggekwalificeerde volwassenen en werklozen aan leeractiviteiten.

®Tegen 2025 moeten jaarlijks 120 miljoen volwassenen in de EU aan leeractiviteiten deelnemen. Dit komt overeen met 50 % van de volwassen bevolking en ongeveer 540 miljoen opleidingsactiviteiten voor deze groep gedurende de volgende vijf jaar.

®Tegen 2025 moeten jaarlijks 14 miljoen laaggekwalificeerde volwassenen in de EU aan leeractiviteiten deelnemen. Dit komt overeen met 30 % van alle laaggekwalificeerde volwassenen en ongeveer 60 miljoen opleidingsactiviteiten voor deze groep gedurende de volgende vijf jaar.

De monitoring van deze indicator zal — in combinatie met de in deze mededeling beschreven acties — ook het percentage laaggekwalificeerde volwassenen helpen terugdringen, dat 22 % (2019) bedraagt en in Europa hoger is dan bij de wereldwijde concurrenten van Europa.

®Tegen 2025 moeten 2 miljoen werkzoekenden — oftewel 20 % van de werkzoekenden — een recente leerervaring hebben opgedaan. Dit komt overeen met ongeveer 40 miljoen leeractiviteiten voor deze groep gedurende de volgende vijf jaar 56 .

Wat de inhoud van de leeractiviteiten betreft, zal een grote verscheidenheid van vaardigheden nodig zijn om ervoor te zorgen dat het herstel en de twee transities een succes zijn. Als gevolg van de door COVID‑19 ingegeven inperkingsmaatregelen is nog duidelijker geworden dat digitale vaardigheden van cruciaal belang zijn voor werken, leren en sociale interactie. Daarom is de vierde doelstelling die moet worden gemonitord, het percentage volwassenen met ten minste digitale basisvaardigheden.

®Tegen 2025 moeten 230 miljoen volwassenen ten minste over digitale basisvaardigheden beschikken, d.w.z. 70 % van de volwassen bevolking in de EU.

De groene transitie moet rechtvaardig zijn en bijzondere aandacht schenken aan de bijzonder hard getroffen werknemers en regio’s. Vaardigheden zijn in dit verband van cruciaal belang. Vooralsnog bestaan er geen kwantitatieve indicatoren met betrekking tot groene vaardigheden. De Commissie zal dergelijke indicatoren ontwikkelen (actie 6).

De lidstaten, de aanbieders van onderwijs en opleiding, de sociale partners, het bedrijfsleven, de vertegenwoordigers van lerenden en alle belanghebbenden worden verzocht in het kader van het Europees semester voor de coördinatie van het economisch beleid te bespreken hoe deze doelstellingen kunnen worden verwezenlijkt.

De voortgang bij de verwezenlijking van de doelstellingen zal regelmatig worden gemonitord in het kader van het Europees semester 57 . De voortgang zal in het jaarlijks gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid worden bekendgemaakt en als analytische basis dienen voor meer gerichte landspecifieke aanbevelingen inzake vaardigheden, onderwijs en opleiding. Waar mogelijk zal de Commissie de doelstellingen monitoren per gender en geografische gebied en voor andere kwetsbare groepen dan laaggekwalificeerden en werklozen, zoals personen met een handicap.

Bovendien moet de leermobiliteit van BOO-lerenden overal in de EU verder worden bevorderd, zoals voorgesteld in het nieuwe Erasmus+-programma en aangekondigd in de aanbeveling van de Raad over beroepsonderwijs en ‑opleiding, waarin de Commissie voorstelt de mobiliteit van BOO-lerenden in de EU te verhogen van 6 % naar 8 %.

5.De doelstellingen verwezenlijken: investeringen ontsluiten

De verwezenlijking van deze ambitieuze doelstellingen tegen 2025 vereist een aanzienlijke mobilisering van particuliere en overheidsinvesteringen in vaardigheden. De verwezenlijking van de overkoepelende doelstelling inzake de deelname van volwassenen aan leeractiviteiten vereist naar schatting 48 miljard EUR extra investeringen per jaar 62 .

Daarnaast zal voor de uitvoering van de vaardighedenagenda ook extra financiering nodig zijn om de uitrol van de verschillende acties op EU-, nationaal, regionaal en lokaal niveau te waarborgen.

5.1.EU-begroting om investeringen in menselijk kapitaal te ondersteunen en te ontsluiten 63

Het voorstel van de Commissie voor Next Generation EU voorziet in aanzienlijke middelen als onderdeel van een groot begrotingsinitiatief om de economische en sociale gevolgen van de crisis aan te pakken. De Commissie zal ervoor zorgen dat haar instrumenten goed worden gebruikt om investeringen in menselijk kapitaal te ondersteunen en te ontsluiten die gendergelijkheid en inclusiviteit bevorderen. De lidstaten zullen worden aangemoedigd de financiële middelen van de EU te gebruiken om nationale programma’s voor de om- en bijscholing van de beroepsbevolking uit te voeren.

Op korte termijn zal REACT-EU, gefinancierd door Next Generation EU en het voorstel voor een aangepast financieel kader voor 2020, voorzien in 55 miljard EUR financiering voor het cohesiebeleid voor 2020‑22. Dit zal het Europees Sociaal Fonds in staat stellen extra financiering ter beschikking te stellen voor het ontwikkelen van vaardigheden in het kader van de groene en digitale transitie.

Bovendien biedt de faciliteit voor herstel en veerkracht, die over 560 miljard EUR aan subsidies en leningen beschikt, de lidstaten ruime mogelijkheden om bij- en omscholingsmaatregelen te financieren. In het voorstel van de Commissie voor landspecifieke aanbevelingen in 2020 werd de nadruk gelegd op onmiddellijke maatregelen om de sociaaleconomische impact van de pandemie te beperken, en werden vaardigheden, onderwijs en opleiding aangemerkt als kortetermijnprioriteit voor 22 lidstaten. De nationale plannen voor herstel en veerkracht die de lidstaten zullen opstellen om toegang te krijgen tot financiering uit deze faciliteit, moeten vaardigheden aanmerkenen als een prioriteit voor de programmering.

In de periode 2021‑2027 zal het Europees Sociaal Fonds Plus met een voorgesteld budget van 86 miljard EUR een belangrijke financieringsbron voor nationale om- en bijscholingsactiviteiten blijven.

Daarnaast zal de voorgestelde 24,6 miljard EUR van Erasmus+ tot de ontwikkeling van vaardigheden bijdragen en een aantal van de bovenvermelde acties financieren, zoals de Europese universiteiten, de kenniscentra voor beroepsopleiding en de blauwdrukken voor sectorale samenwerking op het gebied van vaardigheden. Bovendien kan Erasmus+ een aanzienlijke toename van fysieke en virtuele leermobiliteit in de hele EU ondersteunen, waardoor nieuwe leermogelijkheden ontstaan die thuis mogelijk niet toegankelijk zijn.

Horizon Europa zal een sleutelrol spelen bij het herstel, met name wat betreft de dubbele transitie, de industrie en het mkb, maar ook door de ondersteuning van universiteiten, onderzoekers, braincirculation en mobiliteit. Het nieuwe programma Digitaal Europa zal investeren in de ontwikkeling van het academische aanbod op digitale gebieden en in gespecialiseerde opleidingsmogelijkheden op gebieden als gegevens, cyberbeveiliging en kunstmatige intelligentie om de huidige tekorten aan deze vaklui aan te pakken.

Andere middelen kunnen de bij- en omscholing van de Europese beroepsbevolking rechtstreeks ondersteunen. De investeringen van de lidstaten in “infrastructuur met een hoge sociale impact” voor onderwijs en opleiding — met inbegrip van digitale infrastructuur — kunnen verder worden ondersteund door het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling en InvestEU, dat in het kader van het onderdeel sociale investeringen en vaardigheden (met een voorgestelde begrotingsgarantie van 3,6 miljard EUR) onder meer investeringen kan ondersteunen in kritieke infrastructuur op het gebied van onderwijs en opleiding.

In het kader van de groene transitie heeft de Commissie investeringen in vaardigheden voor een groene transitie als een prioriteit voor alle 27 lidstaten aangemerkt bij het gebruik van het Fonds voor een rechtvaardige transitie en de voorgestelde totale begroting van 40 miljard EUR ervan. De leenfaciliteit voor de overheidssector in het kader van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie, die naar verwachting tussen 25 en 30 miljard EUR zal mobiliseren, kan ook in vaardigheden investeren 64 . Voorgesteld is het maximumbedrag van het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering in het toekomstige financiële kader te verdubbelen ter ondersteuning van de bijscholing van werknemers en zelfstandigen die worden ontslagen in het kader van massale herstructureringen in de industrie. Ook andere programma’s, zoals het moderniseringsfonds, zullen bij- en omscholingsprogramma’s financieren om werknemers in regio’s en sectoren die door de groene transitie worden getroffen, te helpen.

Een niet-exhaustieve lijst van concrete acties die uit de toekomstige EU-begroting kunnen worden ondersteund om de vaardighedenagenda, met inbegrip van het pact voor vaardigheden, uit te voeren door met name gebruik te maken van de middelen van Next Generation EU, omvat onder meer de volgende acties:

5.2.Het faciliterend kader verbeteren om investeringen van de lidstaten en de particuliere sector in vaardigheden te ontsluiten

EU-middelen kunnen als katalysator fungeren, maar investeringen in vaardigheden moeten worden gefinancierd door andere particuliere en overheidsinvesteringen. Dat loont: 1 euro die in om- en bijscholing wordt geïnvesteerd, levert ten minste 2 euro aan inkomsten of besparingen op 65 . Daarom zal de Commissie, naast concrete financieringsmogelijkheden via EU-programma’s, een aantal acties uitvoeren ter ondersteuning van particuliere en overheidsinvesteringen in vaardigheden en menselijk kapitaal.

Conclusie

Het is nu tijd om te handelen. Met deze oproep tot actie wil de Commissie vaardigheden de komende vijf jaar een centrale plaats op de Europese beleidsagenda toekennen om van het recht op een leven lang leren een realiteit te maken en het eerste beginsel van de Europese pijler van sociale rechten uit te voeren. Het herstel van onze economie, het versterken van het wereldwijde concurrentievermogen van Europa en de urgente verdere ontwikkeling van de dubbele groene en digitale transitie vereisen een stoutmoedig vaardighedenbeleid. Hiervoor zal de Commissie:

·ondernemingen, sociale partners en andere belanghebbenden voorstellen SAMEN TE WERKEN in het kader van een ambitieus pact voor vaardigheden;

·VAARDIGHEDEN VOOR BANEN ontwikkelen dankzij een toekomstgerichte benadering van de ontwikkeling van vaardigheden, op basis van solide kennis over vaardigheden en moderne en dynamische onderwijs- en opleidingsvoorzieningen die rechtstreeks gekoppeld zijn aan de behoeften van de arbeidsmarkt en de samenleving;

·DE MENSEN IN STAAT STELLEN hun vaardigheden te ontwikkelen door innovatieve instrumenten te ontwikkelen die de leertrajecten flexibeler en toegankelijker maken.

Om deze ambitie te verwezenlijken stelt de Commissie ambitieuze kwantitatieve doelstellingen voor die het mogelijk maken de vooruitgang jaarlijks te meten. De Commissie roept de lidstaten en alle belanghebbenden op een revolutie op het gebied van vaardigheden tot stand te helpen brengen en ten volle gebruik te maken van de ongekende mogelijkheden die Next Generation EU biedt.

(1)    Vóór de uitbraak van de COVID‑19-pandemie werd geschat dat tegen 2030 1 miljoen banen zouden worden gecreëerd. Employment and Social Developments in Europe (ESDE), 2019. Ook werd geschat dat deze technologieën de komende 5 jaar wereldwijd bijna 60 miljoen nieuwe banen zouden opleveren.

(2)    Identifying the recovery needs, SWD (2020) 98 final.

(3)    COM(2020)442 final.

(4)    Europese Commissie (2017), Investment in Human Capital – Assessing the Efficiency of Public Spending on Education, Nota voor de Eurogroep van 6 november 2017.

(5)    Woessmann, L., The Economic Case for Education, EENEE Analytical Report No. 20, Ifo Institute and University of Munich, 2017.

(6)    In de investeringsenquête van de Europese Investeringsbank van 2017 noemde bijna 80 % van de ondernemingen het gebrek aan geschoold personeel een obstakel voor investeringen.

(7)    Europese Commissie (2014), The Economic Case for Education. Achtergronddocument van de diensten van de Commissie voor het oriënterend debat in de Raad op 12 december 2014.

(8)    COM(2020)441 final/2.

(9)    COM(2016) 381 final.

(10)    Mededeling van de Commissie over de Europese Green Deal, COM(2019) 640 final.

(11)

   Europese digitale strategie, 2020 https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/content/european-digital-strategy

(12)    COM(2020) 102 final en COM(2020) 103 final.

(13)    COM (2020) 241 final.

(14)    Onder meer antidiscriminatie- en genderoverwegingen.

(15)    Zoals vermeld in de in maart 2020 aangenomen industriestrategie van de EU.

(16)    COM(2020) 276 final.

(17)    Toezeggingen zijn toezeggingen van particuliere of overheidsorganisaties om een rechtstreekse bijdrage te leveren tot het verkleinen van de kloof op het gebied van digitale vaardigheden in Europa, zoals de toezegging te zorgen voor opleidingen of stages ter bevordering van vaardigheden of voor toegang tot mogelijkheden om digitale vaardigheden te ontwikkelen. Ze zijn te vinden op:  https://pledgeviewer.eu/

(18)    CEDEFOP Skills Panorama, Health professionals and associate professionals.

(19)    EIT Health and McKinsey, 2020, “Transforming healthcare with AI: The impact on the workforce and organisations”.

(20)    OESO, Evaluating the initial impact of COVID‑19 containment measures on economic activity, Figuur 1.

(21)    In 2017 waren 94 % van de ondernemingen in de bouwsector kmo’s, Eurostat [sbs_sc_con_r2].

(22)    European Builders Construction, webpagina over vaardigheden.

(23)    Richtlijn (EU) 2019/882 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten.

(24)    Transport in Figures 2019 https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/f0f3e1b7-ee2b-11e9-a32c-01aa75ed71a1

(25)    European Automobile Manufacturers Association (ACEA), Employment impact of COVID‑19 on the European auto industry.

(26)    Er is een blauwdrukproject (“ALBATTS”) met betrekking tot de vereiste vaardigheden in de batterijsector, opgestart dat niet alleen van belang zal zijn voor de automobielsector, maar ook voor de groeiende sector van de energieopslag.

(27)    COM(2020) 550 final: Toerisme en vervoer in en na 2020.

(28)    C(2020) 3251 EU Guidance for the progressive resumption of tourism services and for health protocols in hospitality establishments – COVID‑19 2020/C 169/01.

(29)    https://nexttourismgeneration.eu/

(30)    Cedefop ‘Skills Ovate’, NUTS 2 level.

(31)    Het online-instrument zal gedetailleerde en actuele informatie over vaardigheden verstrekken (met name op regionaal en sectoraal niveau) en een momentopname van de vraag naar vaardigheden op de arbeidsmarkt in real-time bieden, die met zeer korte tussenpozen kan worden herhaald en de mogelijkheid biedt om trends in de behoeften aan vaardigheden en nieuwe behoeften aan vaardigheden op te sporen.

(32)    BOO-programma’s bestrijken verschillende niveaus van onderwijs en opleiding. In absolute cijfers zijn het grootste aantal BOO-lerenden (8,5 miljoen lerenden) ingeschreven voor programma’s hoger middelbaar onderwijs. Ter vergelijking: 1,5 miljoen lerenden zijn ingeschreven voor postsecundaire niet-tertiaire beroepsprogramma’s, 1,2 miljoen lerenden voor korte tertiaire beroepsprogramma’s, 1,2 miljoen lerenden voor beroepsprogramma’s op bachelorniveau en 0,7 miljoen lerenden voor beroepsprogramma’s op masterniveau. Bron: Unesco-Oecd-Eurostat (UOE) joint data collection on education and training.

(33)    Om de excellentie en internationalisering van beroepsonderwijs en ‑opleiding te ondersteunen, is het de bedoeling dat Europese beroepskernprofielen een bepaald aandeel van een gemeenschappelijke opleidingsinhoud op Europees niveau bepalen. De profielen — als onderdeel van het Europass-platform en waar mogelijk aangevuld met digitale leermiddelen voor beroepsonderwijs — hebben het potentieel om de mobiliteit van lerenden en werknemers, de automatische erkenning van kwalificaties en de ontwikkeling van gezamenlijke curricula, kwalificaties en microcredentials voor BOO aanzienlijk te vergemakkelijken.

(34)    European Commission Study on Mapping of Centres of Vocational Excellence:    
https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=8250&furtherPubs=yes

(35)    Deze ambitie is gebaseerd op het voorstel van de Commissie voor het volgend meerjarig financieel kader.

(36)    Deze actie zal worden gecoördineerd met de Europese onderzoeksruimte.

(37)    De uitrol van de EU-strategie voor de bio-economie is hiervan een goed voorbeeld met acties die de ontwikkeling van vaardigheden, synergie met onderwijs en een leven lang leren mogelijk maken.

(38)     ICT for work: Digital Skills in the Workplace: study carried out for the European Commission by Ecorys and Danish Technology Institute, 2017

(39)     Eurof ound, Living, working and Covid ‑ 19 , april  2020 .

(40)    OESO (2019), Going Digital: Shaping Policies, Improving Lives, OECD Publishing, Parijs. Cf. OECD Employment Outlook 2019 : The Future of Work, box 2.1.

(41)    ENISA, Cybersecurity skills development in the EU, maart 2020.

(42)    De index van de digitale economie en samenleving (DESI) van de Commissie monitort jaarlijks het niveau van digitale basis- en gevorderde vaardigheden in elke lidstaat en in de EU.

(43)    https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Tertiary_education_statistics#Graduates

(44)    De gegevens over STEM-afgestudeerden in het tertiair onderwijs zijn afkomstig van Eurostat [educ_uoe_gra_gra04].

(45)    OESO, Why don’t more girls choose STEM careers

(46) 2018 International Computer and Information Literacy Study (ICILS)

(47)    Europese Commissie, 2016, Does the EU need more STEM graduates ?, section 3.3.1.

(48)     The Gender Equality Strategy highlights the support for women’s entrepreneurship by EU cohesion policy.

(49)    PB C 484/01 van 24.12.2016.

(50)    Op basis van gegevens van de EU-enquête volwasseneneducatie.

(51)    Micro-credentials kunnen worden gedefinieerd als bewijsstukken die iemands leerresultaten erkennen, op kleine leervolumes betrekking hebben en voor de gebruiker zichtbaar zijn in de vorm van een certificaat, een badge of een aantekening (afgegeven in een digitaal formaat of op papier).

(52)    EURES is het Europees portaal voor beroepsmobiliteit dat het vrije verkeer van werknemers in de hele EU vergemakkelijkt. Het biedt een onlinedatabase van vacatures en een schat aan informatie over mobiliteit binnen de EU voor werkzoekenden en werkgevers. https://ec.europa.eu/eures/public/homepage

(53)

   EURAXESS — Onderzoekers in beweging https://euraxess.ec.europa.eu / verleent informatie en ondersteunende diensten aan professionele onderzoekers, ondersteunt de mobiliteit en de loopbaanontwikkeling van onderzoekers en bevordert de wetenschappelijke samenwerking tussen Europa en de wereld.

(54)    Legaal verblijvende migranten ondervinden nog steeds moeilijkheden om hun buiten de EU verworven vaardigheden en kwalificaties onder de aandacht te brengen. Zie JRC (2020) “Foreign Degrees, Region of Birth and Under-utilisation of Tertiary Education in the EU”.

(55)    De beschikbare indicatoren laten vaak niet toe het kwalitatieve aspect van opleidingen in kaart te brengen. Deze vaardighedenagenda zorgt uiteraard voor een kwalitatieve koerswijziging door het beginsel “vaardigheden voor een baan verwerven” op de voorgrond te plaatsen.

(56)    Uitgaande van een gemiddelde duur van de leeractiviteiten van 3 maanden.

(57)    De vier indicatoren hangen samen met het sociaal scorebord, dat de Europese pijler van sociale rechten vergezelt. Naast de twee indicatoren inzake de deelname van volwassenen aan leeractiviteiten gedurende de laatste 12 maanden en digitale basisvaardigheden, die reeds in het sociaal scorebord zijn opgenomen, worden twee extra indicatoren voorgesteld inzake de deelname van laaggekwalificeerde en werkloze volwassenen aan onderwijs en opleiding. Deze indicatoren worden algemeen erkend en zijn in 2018 door het Comité voor de werkgelegenheid onderschreven (gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid 2019) en sindsdien in het Europees semester gebruikt. De indicator inzake digitale vaardigheden is dezelfde als in de index van de digitale economie en samenleving (DESI).

(58)    De indicator toont het percentage volwassenen van 25 tot en met 64 jaar dat tijdens de 12 maanden vóór het enquête-interview heeft deelgenomen aan ten minste één formele of niet-formele onderwijs- of opleidingsactiviteit (met uitzondering van begeleid werkplekleren). De huidige bron van gegevens voor deze indicator is de EU-enquête volwasseneneducatie. Vanaf 2020 zal de EU-arbeidskrachtenenquête de bron van gegevens voor deze indicator zijn.

(59)    De definitie en de bronnen van de indicator zijn vergelijkbaar met die van de eerste indicator over de deelname van volwassenen aan leeractiviteiten. Het belangrijkste verschil is dat wordt ingezoomd op laaggekwalificeerde volwassenen, d.w.z. volwassenen met hoogstens een diploma lager middelbaar onderwijs als hoogste formele onderwijskwalificatie. De indicator meet dus het percentage laaggekwalificeerde volwassenen dat verklaart aan formele of niet-formele onderwijs- en opleidingsactiviteiten te hebben deelgenomen gedurende een periode van 12 maanden.

(60)    De gegevens zijn afkomstig van de EU-arbeidskrachtenenquête. Onder “een recente leerervaring” wordt de deelname aan formele of niet-formele onderwijs- en opleidingsactiviteiten tijdens de laatste 4 weken verstaan.

(61)    De bron van gegevens voor deze indicator is de Communautaire enquête van de EU betreffende het ICT-gebruik door gezinnen en individuele personen.

(62)    Deze schatting is gebaseerd op het aantal extra volwassen lerenden dat in elk land nodig is om het percentage van 50 % deelname te halen (in vergelijking met de huidige deelnameniveaus), in combinatie met de landspecifieke vaste bedragen per uur opleiding van werknemers voor vergoedingen uit het Europees Sociaal Fonds krachtens Gedelegeerde Verordening 2019/2170 van de Commissie en uitgaande van een onderwijs- of opleidingsduur van 100 uur per jaar.

(63)    De bedragen in dit hoofdstuk zijn in prijzen van 2018.

(64)    Voorstel voor een verordening betreffende de leenfaciliteit voor de overheidssector in het kader van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie, COM(2020) 453 final.

(65)    “A Strategist’s Guide to Upskilling”, PwC, 15 juli 2019.

(66)    Understanding Social Impact Bonds, OECD Working Paper 2016, blz. 4.