VERZOEK OM INPUT

VOOR EEN INITIATIEF (zonder effectbeoordeling)

Titel van het initiatief

Technische actualiseringen van de richtsnoeren inzake staatssteun in het kader van het emissiehandelssysteem (ETS)

Leidend DG – verantwoordelijke eenheid

DG Concurrentie – Eenheid B.3

Verwacht soort initiatief

Mededeling van de Commissie

Indicatieve planning

Vierde kwartaal 2025

Aanvullende informatie

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A52020XC0925%2801%29&qid=1743598788920 en https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A52021XC1230%2801%29&qid=1743598788920. 

Dit document dient slechts ter informatie. Het loopt niet vooruit op de eindbeslissing van de Commissie over de vraag of dit initiatief zal worden voortgezet en welke invulling dat uiteindelijk zal krijgen. Alle elementen van het initiatief dat in dit document is beschreven, waaronder de planning, kunnen veranderen.

A. Politieke context, probleemomschrijving en subsidiariteitscontrole

Politieke context

In het EU-kompas voor concurrentievermogen, het Europees actieplan voor staal en metaal en het actieplan voor de Europese chemische industrie wordt benadrukt dat er gerichte acties nodig zijn om het concurrentievermogen en de decarbonisatie van energie-intensieve industrieën te ondersteunen.

De richtsnoeren inzake staatssteun voor de compensatie van indirecte kosten in het kader van het emissiehandelssysteem (ETS) van de EU (de “ETS-richtsnoeren inzake staatssteun”) stellen de lidstaten in staat bepaalde energie-intensieve sectoren te compenseren voor de stijging van de elektriciteitsprijzen als gevolg van de toepassing van het EU-ETS.

De bestaande ETS-richtsnoeren inzake staatssteun zijn vastgesteld voor de volledige duur van de huidige fase van het EU-ETS (die loopt van 2021 tot 2030) om de voorspelbaarheid te waarborgen. Hierin is bepaald dat sommige technische parameters zo nodig in 2025 moeten worden geactualiseerd op basis van de meest recente beschikbare gegevens.

In het actieplan voor de Europese chemische industrie (goedgekeurd op 8 juli 2025) wordt aangegeven dat, aangezien de prijsaannamen ten tijde van de vaststelling van de bestaande ETS-richtsnoeren inzake staatssteun de huidige marktomstandigheden niet langer weerspiegelen omdat de prijzen nu ook van invloed zijn op andere sectoren, de Commissie de ETS-richtsnoeren inzake staatssteun tegen het einde van het jaar zal actualiseren om er andere sectoren in op te nemen.

Probleem dat met het initiatief wordt aangepakt

Door steun aan bepaalde elektriciteitsintensieve industrieën toe te staan om het effect van de CO2-prijs op de elektriciteitsprijzen te verminderen, beperken de ETS-richtsnoeren inzake staatssteun het risico op koolstoflekkage en dragen zij zo bij tot het concurrentievermogen van deze industrieën. Dit initiatief vormt een aanvulling op de maatregelen die zijn toegestaan uit hoofde van het Staatssteunkader Clean Industrial Deal (Cisaf). Eventuele overlappingen tussen dit initiatief en de mogelijkheden in het kader van het Cisaf worden aangepakt en in aanmerking genomen via specifieke bepalingen in het Cisaf.

Het initiatief is erop gericht het in het actieplan voor chemische stoffen beschreven belangrijkste probleem het hoofd te bieden, namelijk het feit dat de prijsaannamen van 2020 de huidige marktomstandigheden niet langer weerspiegelen omdat de prijzen nu ook van invloed zijn op andere sectoren dan die welke destijds voor compensatie in aanmerking kwamen. Toen de richtsnoeren in 2020 werden vastgesteld, werd daarin bovendien bepaald dat sommige technische parameters (CO2-emissiefactoren, geografische gebieden en efficiëntiebenchmarks) zo nodig in 2025 moesten worden geactualiseerd op basis van de meest recente beschikbare gegevens.

Grondslag van het EU-optreden (rechtsgrondslag en subsidiariteitscontrole)

Overheidsfinanciering die voldoet aan de criteria van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), vormt staatssteun en moet krachtens artikel 108, lid 3, VWEU bij de Commissie worden aangemeld. De ETS-richtsnoeren inzake staatssteun bieden het kader op grond waarvan maatregelen kunnen worden beoordeeld die gebaseerd zijn op de mogelijkheid voor de lidstaten om steun te verlenen, zoals bepaald in artikel 10 bis, lid 6, en artikel 10 ter van Richtlijn 2003/87/EG, die van toepassing is op het EU-emissiehandelssysteem.

Het initiatief valt onder het beleidsterrein mededinging waarop de EU exclusieve bevoegdheden heeft (op grond van artikel 3 VWEU). Het subsidiariteitsbeginsel is daarom niet van toepassing.

Rechtsgrondslag

De rechtsgrondslagen voor het initiatief zijn artikel 107, lid 1, VWEU, artikel 107, lid 3, punt c), VWEU en artikel 108 VWEU.

Praktische noodzaak van EU-optreden

De EU moet actie ondernemen om de gerichte actualiseringen van de ETS-richtsnoeren inzake staatssteun uit te voeren, met inbegrip van de in het actieplan voor de Europese chemische industrie aangekondigde wijzigingen.

B. Wat is het beoogde resultaat van het initiatief en hoe wordt dit bereikt?

In lijn met het actieplan voor de Europese chemische industrie zal het initiatief er ook voor zorgen dat bij het bepalen welke sectoren in aanmerking komen, rekening wordt gehouden met de stijging van de CO2-prijzen sinds de effectbeoordeling en met het verhoogde risico op koolstoflekkage, waarbij de grondige effectbeoordeling van 2020 als basis dient.

Wat de technische parameters zoals CO2-factoren en geografische gebieden betreft, worden de meest recente openbaar beschikbare gegevens beoordeeld met behulp van de bestaande methodologie en zo nodig bijgewerkt.

De Commissie is van plan de efficiëntiebenchmarks voor elektriciteitsverbruik – alleen voor nieuw in aanmerking komende sectoren – vast te stellen aan de hand van een specifieke studie door een onafhankelijke contractant. Deze benchmarks moeten worden aangenomen als aanvulling op de ETS-richtsnoeren inzake staatssteun op basis van de specifieke studie.

Waarschijnlijke effecten

De gerichte en technische actualiseringen zullen bijdragen tot een betere dekking van sectoren met een reëel risico op koolstoflekkage, in overeenstemming met de reikwijdte en de methodologie die de Commissie in 2020 heeft toegepast. Dit zal het concurrentievermogen van energie-intensieve industrieën ondersteunen en zo ook de decarbonisatie van de productieprocessen ervan vergemakkelijken. De actualisering van de technische parameters zal er tevens voor zorgen dat de steun wordt berekend op basis van de meest recente beschikbare gegevens, zodat overcompensatie wordt vermeden.

De actualiseringen zullen gevolgen hebben voor twee belangrijke categorieën belanghebbenden:

1.Lidstaten en steunverlenende autoriteiten die regelingen in het kader van de bestaande richtsnoeren uitvoeren, moeten hun regelingen mogelijk aanpassen na de wijziging van de richtsnoeren.

2.Ondernemingen kunnen worden getroffen omdat de steun waarvoor zij in aanmerking komen wellicht anders wordt berekend. Nieuw in aanmerking komende sectoren kunnen van die steun profiteren, in tegenstelling tot vóór de wijziging.

Toekomstige monitoring

De lidstaten die regelingen aanmelden die vervolgens door de Commissie worden goedgekeurd, moeten jaarlijks bij de Commissie een verslag indienen over de uitvoering van hun regeling.

C. Betere regelgeving

Effectbeoordeling

De gerichte en technische aard van deze actualisering betekent dat een effectbeoordeling niet nodig is, in lijn met de regels voor betere regelgeving vanwege het beperkte scala aan beschikbare beleidsopties. De richtsnoeren zijn geldig tot 2030 en zijn bij de vaststelling ervan in 2020 aan een grondige effectbeoordeling onderworpen. Bij deze beperkte technische actualisering blijven de methoden en conclusies van de effectbeoordeling ongewijzigd, en de actualisering blijft beperkt tot sommige parameters en is gebaseerd op objectieve en verifieerbare gegevens.

Raadplegingsstrategie

Het initiatief is gebaseerd op de effectbeoordeling van 2020 en houdt een gerichte actualisering in om rekening te houden met recentere prijzen.

Belanghebbenden voor wie deze actualisering relevant is, krijgen de gelegenheid om technische input te leveren over de efficiëntiebenchmarks voor elektriciteitsverbruik die moeten worden vastgesteld voor nieuw in aanmerking komende sectoren, in het kader van een studie door een onafhankelijke contractant.

Belanghebbenden kunnen tot 5 september 2025 een bijdrage leveren aan dit verzoek om input.

Waarom deze raadpleging?

De Commissie geeft gevolg aan haar aankondiging in het chemische actieplan van 8 juli 2025.

Doelgroep

Betrokken belanghebbenden zijn onder meer marktdeelnemers in de industrie (bv. aluminiumproductie, vervaardiging van organische chemische stoffen) of nationale autoriteiten (bv. ministeries, specifieke agentschappen) die regelingen uitvoeren in het kader van de bestaande richtsnoeren.