VERZOEK OM INPUT

VOOR EEN EFFECTBEOORDELING

ONTWERP

Titel van het initiatief

EU-wetgevingshandeling over bezorgdiensten

Leidend DG (verantwoordelijke eenheid)

DG GROW/ E5

Verwacht soort initiatief

Verordening

Indicatieve planning

Vierde kwartaal van 2026

Aanvullende informatie

https://ec.europa.eu/growth/sectors/postal-services_nl.

Dit document dient slechts ter informatie. Het loopt niet vooruit op de eindbeslissing van de Commissie over de vraag of dit initiatief zal worden voortgezet en welke invulling dat uiteindelijk zal krijgen. Alle elementen van het beschreven initiatief, waaronder de planning, kunnen veranderen.

A. Politieke context, probleemomschrijving en subsidiariteitscontrole

Politieke context

Het EU-regelgevingskader voor postdiensten bestaat uit de richtlijn postdiensten (1997, herzien in 2002 en 2008) en de verordening betreffende grensoverschrijdende pakketbezorgdiensten (2018). Bij de richtlijn zijn de brievenpostmarkten opengesteld voor concurrentie, waarbij de universele dienst wordt gewaarborgd en specifieke maatregelen ter bescherming van de gebruiker zijn ingevoerd. De verordening heeft het toezicht op grensoverschrijdende pakketbezorging verbeterd. De afgelopen twee decennia heeft de postsector echter aanzienlijke veranderingen ondergaan: de afname van het brievenvolume heeft steeds meer druk gezet op de financiële houdbaarheid van de universele dienst. Tegelijkertijd is het aantal pakketleveringen als gevolg van e-commerce toegenomen, wat heeft geleid tot problemen op het gebied van consumentenbescherming. In de evaluatie van de Commissie van 2021 werd bevestigd dat de richtlijn nog altijd relevant is, maar werden ook verouderde en ondoeltreffende bepalingen geïdentificeerd. In het tegelijkertijd gepubliceerde uitvoeringsverslag van 2021 van de verordening betreffende grensoverschrijdende pakketbezorgdiensten werden verbeterpunten vastgesteld, maar werd besloten dat het te vroeg was om de verordening te herzien. In de prospectieve studie van 2024 over de toekomst van de postsector werd voorspeld dat de belangrijkste uitdagingen van de sector zouden blijven voortbestaan en werd voorgesteld om het EU-regelgevingskader voor de postsector te actualiseren. In de strategie voor de eengemaakte markt van 2025 werd een herziening van het EU-regelgevingskader voor de postsector aangekondigd.

Problemen die met het initiatief worden aangepakt

Dit initiatief heeft tot doel de volgende problemen aan te pakken.

·Probleem 1: De financiering van de universeledienstverplichting (UDV) wordt geleidelijk aan onhoudbaar, wat een impact kan hebben op de toegankelijkheid.

Ten gevolge van de daling van het brievenpostvolume leiden de vereiste bezorgfrequentie en de kwaliteit van de universele postdiensten voor brievenpost tot onhoudbare kosten van universele dienstverlening. De duurzaamheid van het bezorgnetwerk ter ondersteuning van de universele dienst komt in het gedrang, waardoor voor kwetsbare groepen en afgelegen bestemmingen het risico ontstaat dat er geen postdienst beschikbaar is. De uiteenlopende benaderingen van lidstaten om de universele dienst te blijven garanderen, dreigen versplintering van de eengemaakte postmarkt te veroorzaken.

·Probleem 2: Het toepassingsgebied en de doeltreffendheid van systemen voor klachtenbehandeling verschillen tussen lidstaten en zijn onvoldoende aangepast aan e-commerce

Het groeiende aantal e-commerceleveringen heeft geleid tot bezorgdheden over de mogelijk ontoereikende consumentenbescherming op dit vlak, met name wanneer meerdere partners betrokken zijn bij het proces, zoals bij grensoverschrijdende bezorging. Ontvangers van e-commerceleveringen hebben geen gewaarborgd recht om rechtstreeks bij de aanbieder van de leveringen verhaal te halen of op toegang tot het externe klachtenmechanisme, tenzij het gaat om een aanbieder van een universele dienst.

·Probleem 3: De wetgeving in dit domein is niet op gelijke wijze van toepassing op alle belanghebbende marktdeelnemers

Als gevolg van e-commerce neemt het aantal marktdeelnemers dat pakketten bezorgt toe, maar niet alle marktdeelnemers vallen duidelijk binnen het toepassingsgebied van de postdienstenrichtlijn. In de prospectieve studie van 2024 over de postsector wordt gewezen op een mogelijk gebrek aan duidelijkheid op dit punt in het EU-rechtskader, wat gevolgen kan hebben voor het gelijke speelveld.

·Probleem 4: Grensoverschrijdende problemen met de bezorging belemmeren grensoverschrijdende e-commerce

Er zijn aanwijzingen dat consumenten die online kopen, problemen ondervinden die veroorzaakt worden door interoperabiliteitsproblemen bij grensoverschrijdende e-commerceleveringen. Vanwege de vele nationale en lokale actoren in de bezorgketen kunnen verschillen in de verwerking van pakketbezorgingen leiden tot problemen bij de opslag en tracering van pakketten en bij gegevensuitwisseling.

·Probleem 5: De administratieve lasten voor aanbieders en regelgevers zijn onevenredig
De lasten van regelgevers om gegevens te verzamelen en te verwerken en de kennisgevings- en rapporteringsverplichtingen waaraan marktdeelnemers moeten voldoen, kunnen verminderd, vereenvoudigd en gestroomlijnd worden om nalevingskosten te drukken.

Grondslag van het EU-optreden (rechtsgrondslag en subsidiariteitscontrole)

Dit initiatief heeft betrekking op de postdiensten, waarvoor de EU de bevoegdheid deelt met de lidstaten. De hieropvolgende subsidiariteitsoverwegingen rechtvaardigen maatregelen op EU-niveau.

·Grensoverschrijdende problemen op het gebied van postdiensten kunnen niet doeltreffend door nationale maatregelen worden aangepakt, wat leidt tot verstoringen op de eengemaakte markt.

·Uiteenlopende nationale benaderingen van de universeledienstverplichtingen kunnen belemmeringen vormen voor de voorziening en het gebruik van postdiensten in de EU, waardoor de werking van de eengemaakte markt kan worden verstoord.

·EU-brede normen inzake consumentenrecht, transparantie en klachtenbehandeling zijn doeltreffender voor zowel grensoverschrijdende aanbieders als gebruikers.

Rechtsgrondslag

De rechtsgrondslag is artikel 114 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU).

Praktische noodzaak van EU-optreden

De postdienstensector is onmisbaar voor de eengemaakte markteconomie omdat de sector e-commerceleveringen en zakelijke transacties mogelijk maakt, goed is voor 0,4 % van de omzet van het bedrijfsleven in de EU en 1,59 miljoen mensen tewerkstelt 1 . Uit de evaluatie van de richtlijn postdiensten uit 2021 is gebleken dat sommige bepalingen van de richtlijn niet volledig beantwoorden aan de behoeften en verwachtingen van postgebruikers en marktdeelnemers, wat onnodige kosten en lasten met zich meebrengt. Een toenemend aantal nationale afwijkingen van de universeledienstverplichting kan leiden tot inconsistente dienstverleningsniveaus, barrières voor grensoverschrijdende bezorging en verstoringen van de eengemaakte postmarkt. Daarom is er behoefte aan EU-optreden om verdere versnippering van de postmarkt van de EU te voorkomen en toegang tot en de kwaliteit van de universele dienst op de eengemaakte markt te waarborgen. Verschillende inefficiënte bepalingen van de verordening betreffende grensoverschrijdende pakketbezorgdiensten en enkele inconsistenties in de richtlijn postdiensten moeten eveneens worden aangepakt.

B. Doelstellingen en beleidsopties

Doelstellingen

De modernisering van het EU-regelgevingskader voor de postsector is erop gericht de volgende hoofddoelstellingen te verwezenlijken:

·Doelstelling 1: Waarborgen van universele toegang tot de postbezorgdiensten voor alle burgers en bedrijven op het gehele grondgebied van de EU en onder financieel houdbare voorwaarden.

·Doelstelling 2: De rechten van gebruikers verduidelijken en waar nodig verbeteren door de bescherming van gebruikers te versterken 2 .

·Doelstelling 3: Een gelijk speelveld in de postsector waarborgen door te zorgen voor een gelijke behandeling van aanbieders van postbezorgingsdiensten en een doeltreffende monitoring en handhaving van de markt.

·Doelstelling 4: De ontwikkeling van oplossingen voor grensoverschrijdende bezorging ondersteunen, om naadloze en efficiënte dienstverlening op de eengemaakte markt voor e-commerce te waarborgen.

·Doelstelling 5: De administratieve lasten verminderen door de regels voor bezorging te vereenvoudigen en te verduidelijken en tegelijkertijd te zorgen voor meer doeltreffendheid en harmonisatie van het toezicht en de regelgeving op het niveau van de lidstaten.

Beleidsopties

Om de belangrijkste problemen en de oorzaken daarvan aan te pakken, zijn de volgende beleidsopties geïdentificeerd.

·Referentiescenario – Geen verandering: Het EU-regelgevingskader voor de postsector zou onveranderd blijven. De Commissie kan aanvullende richtsnoeren verstrekken om de toepassing van de regels te verduidelijken en afstemming te verbeteren.

·Optie 1 – Beperkte herziening: Een beperkte herziening van de richtlijn postdiensten zou erop gericht zijn de bepalingen van het huidige kader te actualiseren om de belangrijkste tekortkomingen die zijn vastgesteld in de evaluatie van 2021 aan te pakken en het kader aan te passen aan de actuele technologische behoeften, marktbehoeften en gebruikersbehoeften. De herziening zou de lidstaten meer flexibiliteit bieden om de universele diensten af te stemmen op nationale omstandigheden, definities bij te werken opdat ze de rechtspraak weerspiegelen en een gelijk speelveld te waarborgen voor alle aanbieders van postdiensten. Sommige aanpassingen van de kennisgevingsverplichting kunnen worden overwogen om de administratieve lasten voor regelgevers te verlichten. Bij deze optie zou de verordening betreffende grensoverschrijdende pakketbezorgdiensten niet worden herzien.

·Optie 2 – Bredere herziening: Bij een bredere herziening van zowel de richtlijn postdiensten als de verordening betreffende grensoverschrijdende pakketbezorgdiensten 3 , die zouden kunnen worden samengevoegd tot een enkele rechtshandeling, zouden dezelfde elementen aan bod komen als in optie 1 en worden daarnaast aanvullende aspecten in beschouwing genomen. Door de richtlijn en de verordening op elkaar af te stemmen en het rechtskader in het licht van de marktontwikkelingen te actualiseren, zou deze herziening de verplichte inzamelings- en leveringsfrequentie en de kwaliteitseisen voor grensoverschrijdende brievenpost verder kunnen verminderen of afschaffen, problemen met transparantie kunnen aanpakken, vergunningspraktijken kunnen harmoniseren en de toepassing van het sectorspecifieke klachtenbehandelingsmechanisme kunnen uitbreiden.

·Optie 3 – Nieuw toepassingsgebied: Door de richtlijn en de verordening samen te voegen in een enkele rechtshandeling, zou het toepassingsgebied van de EU-regelgeving voor de postsector via deze optie volledig herzien worden om nadruk te leggen op de levering van goederen, zonder brievenpost uit te sluiten. Daarnaast zou de toegang tot efficiënte en betaalbare bezorgdiensten in de EU worden gegarandeerd, terwijl financieel houdbare voorwaarden worden gewaarborgd. Deze optie zou ook zorgen voor een uniforme en betere consumentenbescherming in de hele EU, met name in e-commerce. Daarnaast zou de optie een eerlijk en gelijk speelveld voor aanbieders van bezorgdiensten creëren, interoperabiliteit tussen grensoverschrijdende bezorgpartners (bv. van volgsystemen) aanpakken, vereisten vereenvoudigen en harmoniseren en nationale regelgevende instanties beter in staat stellen om een gelijk speelveld te waarborgen.

·Aanvullende (maar elkaar niet uitsluitende) elementen die onder optie 3 in overweging worden genomen, kunnen het volgende omvatten.

oDefinitie van bezorging op basis van de inhoud: het definiëren van het concept postbezorging op basis van inhoud, functie en andere criteria dan vorm, zoals beschikbaarheid voor publieke of particuliere bezorging en de garantie op toegang tot efficiënte en betaalbare bezorgdiensten voor alle gebruikers in de EU, onder financieel houdbare voorwaarden.

oDoelgerichte universele dienst: het definiëren van bezorging, ongeacht de vorm, met het oog op het behoud van een basisniveau van de universele dienst voor alleen de meest kwetsbare gebruikers.

oToegankelijke prijzen voor pakketten van universele diensten: ernaar streven de eengemaakte markt voor pakketbezorging te verwezenlijken door ervoor te zorgen dat EU-burgers en kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) over minstens één betaalbare optie voor grensoverschrijdende bezorging tussen alle lidstaten beschikken.

Alle opties vereisen wetswijzigingen en kunnen aangevuld worden met andere wetgevings- en niet-wetgevingsinstrumenten. Het voorstel kan een combinatie zijn van bovenstaande opties en elementen.

C. Waarschijnlijke effecten

Economische gevolgen: Lagere kosten voor lidstaten en aanbieders van de universele dienst door de vereisten voor de universele dienst te verminderen. Zorgen voor een gelijk speelveld, waardoor bedrijven worden aangemoedigd om te investeren en te innoveren en de consumenten van meer keuze, betere kwaliteit en scherpere prijzen worden voorzien.

Maatschappelijke effecten: Veranderingen van de verplichte frequentie van brievenbezorging kan gevolgen hebben voor de werkgelegenheid bij aanbieders van de universele dienst. Betere klachtenprocedures zullen het vertrouwen van gebruikers in grensoverschrijdende bezorging vergroten.

Milieueffecten: Een lagere frequentie van brievenbezorging kan de CO2-voetafdruk van postbezorging verkleinen en zo indirect bijdragen aan de vergroeningsdoelstellingen van de EU.

Gevolgen voor de grondrechten: Dit initiatief biedt burgers toegang tot diensten van algemeen economisch belang (artikel 36 van het Handvest van de grondrechten van de EU) en bevordert non-discriminatie (artikel 21 van het Handvest).

Effecten op het gebied van vereenvoudiging en/of administratieve lasten: Het initiatief zal de klachtenprocedures en tariefbeginselen verduidelijken, de administratieve lasten verminderen door de financieringsmechanismen minder belastend te maken en de rapporteringsverplichting en nalevingskosten voor aanbieders van post- en bezorgdiensten te verminderen (bv. gestroomlijnde universeledienstverplichting). Dit initiatief zou meer investeringen en innovatie in de hand werken en zo het concurrentievermogen van de postaanbieders in de EU vergroten. De vele kmo’s die betrokken zijn bij productie en detailhandel en goed zijn voor 31 % van de totale omzet van e-commerce in de EU, zouden hier positieve effecten van ervaren, aangezien betere en goedkopere leveringsoplossingen internationalisering en groei zouden bevorderen.

D. Instrumenten voor betere regelgeving

Effectbeoordeling

Voortbouwend op de evaluatie van de richtlijn postdiensten van 2021, relevante studies van de Commissie en bijdragen van belanghebbenden, zal een effectbeoordeling worden opgesteld in overeenstemming met de beginselen van betere regelgeving. Deze effectbeoordeling zal ondersteuning bieden bij het opzetten van dit initiatief en zal dienen ter onderbouwing van de beslissing van de Commissie.

Raadplegingsstrategie

Volgend op dit verzoek om input zal een twaalf weken durende openbare raadpleging in alle EU-talen worden gehouden om meer gedetailleerde standpunten te verzamelen die gebruikt kunnen worden bij de voorbereiding van het initiatief. Er zullen gerichte raadplegingen over specifieke beleidskwesties plaatsvinden met de voornaamste belanghebbenden (zoals aanbieders van universele en niet-universele diensten, lidstaten, nationale regelgevende instanties, sociale partners en gebruikers van postdiensten, waaronder consumenten, detailhandelaren en kmo’s). Aanvullende input zal verzameld worden via vergaderingen met relevante groepen, zoals de Europese Groep van regelgevende instanties voor postdiensten, het postrichtlijncomité en het comité voor de sectorale sociale dialoog voor postdiensten.

De effectbeoordeling zal voortbouwen op bestaande gegevens, waaronder de evaluatie van de richtlijn postdiensten en recente studies over de toekomstige scenario’s voor de sector, gebruikersbehoeften en e-commerce 4 . Een ondersteunende studie zal helpen om de problemen, doelstellingen en beleidsopties vast te stellen en de effecten van beleidsopties te kwantificeren.

Er zal een samenvattend feitenverslag van de openbare raadpleging gepubliceerd worden en een samenvattend verslag van alle raadplegingsactiviteiten zal bij de effectbeoordeling worden gevoegd, in overeenstemming met de richtsnoeren voor betere regelgeving.

Waarom deze raadpleging?

De raadpleging heeft als doel ervoor te zorgen dat alle belanghebbenden hun standpunten en ervaringen kunnen delen. De raadpleging zal de onderbouwing van het initiatief verbeteren en actualiseren.

Doelgroep

De raadpleging is bedoeld om standpunten te verzamelen van alle belanghebbenden die betrokken zijn bij post- en pakketbezorging. Met name wordt beoogd standpunten te verzamelen van gebruikers van bezorgdiensten, waaronder burgers en bedrijven in de hoedanigheid van ontvangers en verzenders, en webwinkels (met name kmo’s);    marktdeelnemers in de postsector, die verder kunnen worden opgedeeld in aanbieders van universele diensten (of gevestigde marktdeelnemers, voormalige monopolies, nationale postbedrijven) en andere aanbieders van bezorgdiensten (zoals integratoren, aanbieders van expres- en koeriersdiensten, alternatieve bedrijfsvormen); vakbonden en werkgeversorganisaties; de lidstaten en hun sectorale regelgevingsinstanties, maar ook lokale autoriteiten, nationale mededingingsautoriteiten, organen voor consumentenbescherming en douaneautoriteiten.