(1)

Op 4 november 1998 heeft de Autoriteit de multisectorale kaderregeling betreffende regionale steun voor grote investeringsprojecten goedgekeurd (1). Deze kaderregeling is op 1 januari 1999 in werking getreden voor een aanvankelijke proefperiode van drie jaar. De geldigheidsduur werd in 2001 verlengd tot 31 december 2002.

(2)

De onderhavige kaderregeling is uitsluitend van toepassing op regionale steun zoals omschreven in de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen (2), d.w.z. op grond van artikel 61, lid 3, onder a) en c), van de EER-Overeenkomst verleende steun die ten doel heeft initiële investeringen, met inbegrip van de daaruit voortvloeiende werkgelegenheidsschepping, te stimuleren. Deze kaderregeling is niet van invloed op de beoordeling van steunvoornemens uit hoofde van andere bepalingen van de EER-Overeenkomst, zoals met name artikel 61, lid 3, onder b). Wat de ijzer- en staalindustrie en de sector synthetische vezels betreft, is deze kaderregeling ook van toepassing op niet krachtens andere bepalingen vrijgestelde gevallen van individuele verlening van aanzienlijke steun aan kleine en middelgrote ondernemingen. Zij geldt niet voor gevallen van herstructureringssteun, die onder de communautaire richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden blijven vallen (3). Deze kaderregeling laat eveneens de toepassing onverlet van de bestaande horizontale kaderregelingen, zoals de kaderregeling van de Toezichthoudende Autoriteit inzake staatssteun voor onderzoek en ontwikkeling (4) en de kaderregeling van de Toezichthoudende Autoriteit inzake staatssteun ten behoeve van het milieu (5).

(3)

De steunintensiteit van regionale investeringssteun die niet van de aanmeldingsverplichting zoals bedoeld in artikel 1, lid 3, van protocol 3 bij de Toezichtovereenkomst is vrijgesteld, zal worden beperkt op basis van de in de kaderregeling vastgelegde criteria.

(4)

Krachtens de kaderregeling is geen voorafgaande aanmelding van steun onder bepaalde drempels voor grote investeringsprojecten vereist wanneer de steun krachtens een reeds door de Autoriteit goedgekeurde steunregeling wordt toegekend. Deze kaderregeling laat evenwel de verplichting van de EVA-staten onverlet om nieuwe individuele (ad hoc)-steun aan te melden die niet van de aanmeldingsverplichting zoals bedoeld in artikel 1, lid 3, van de Toezichtovereenkomst is vrijgesteld. Ook individuele (ad hoc-)steunmaatregelen zullen op basis van de in deze kaderregeling neergelegde regels worden onderzocht.

(1)

De steunplafonds die de Autoriteit voor alle voor regionale steun in aanmerking komende gebieden heeft vastgesteld, zijn over het algemeen bedoeld om voldoende stimulansen te bieden voor de ontwikkeling van de steungebieden. Aangezien er evenwel telkens slechts één plafond geldt, zijn deze plafonds, wanneer zij op grootschalige projecten worden toegepast, doorgaans te hoog in verhouding tot de regionale handicaps. De onderhavige kaderregeling heeft ten doel de stimulans voor grote projecten tot een zodanig niveau te beperken dat onnodige concurrentieverstoringen zoveel mogelijk worden vermeden.

(2)

Grote investeringen kunnen daadwerkelijk bijdragen tot de regionale ontwikkeling, niet alleen doordat zij onder meer andere ondernemingen naar het gebied lokken en tot de invoering van geavanceerde technologieën leiden, maar ook doordat zij tot een betere opleiding van de arbeidskrachten bijdragen. Dergelijke investeringen hebben evenwel minder te lijden onder de ernstige problemen die eigen zijn aan achtergebleven gebieden. Ten eerste kunnen grote investeringen tot schaalvoordelen aanleiding geven, hetgeen in een vermindering van de lokatiegebonden initiële kosten resulteert. Ten tweede zijn zij in vele opzichten niet afhankelijk van het gebied waarin de materiële investering wordt gedaan. Voor grote investeringsprojecten kan immers gemakkelijk kapitaal en krediet op de wereldmarkten worden opgenomen. Dergelijke projecten ondervinden voorts ook geen hinder van het beperktere aanbod van financiële diensten in een bepaald achtergebleven gebied. Bovendien kunnen ondernemingen die grote investeringen verrichten, een beroep doen op een geografisch grotere groep arbeidskrachten en gemakkelijker geschoolde werknemers naar de gekozen lokatie overplaatsen.

(3)

Indien grote investeringsprojecten veel staatssteun ontvangen omdat zij van het volledige regionale plafond profiteren, neemt ook het gevaar toe dat de handel ongunstig wordt beïnvloed en dat het verstorende effect ten opzichte van concurrenten in andere EER-landen wordt versterkt. De kans is immers groter dat de begunstigde van de steun een zeer belangrijke partij op de betrokken markt is, en dus dat de investering waarvoor de steun werd toegekend, de concurrentieverhoudingen op die markt verandert.

(4)

Daarenboven beschikken ondernemingen die grote investeringen doen, gewoonlijk over een aanzienlijke onderhandelingsmacht ten opzichte van de steunverlenende instanties. Investeerders in grote projecten overwegen immers vaak alternatieve locaties in verschillende EER-landen, wat tot een spiraal van steeds genereuzere steuntoezeggingen kan leiden waarbij soms veel meer steun wordt toegekend dan vereist is om de regionale handicaps te compenseren.

(5)

Een dergelijk subsidieopbod kan tot gevolg hebben dat voor grote investeringsprojecten steunintensiteiten worden toegestaan die hoger zijn dan de extra kosten die verbonden zijn aan de keuze om in een achtergebleven regio te investeren.

(6)

Een steunbedrag dat hoger is dan het noodzakelijke minimum om de regionale nadelen te compenseren, zal naar alle waarschijnlijkheid leiden tot negatieve effecten (inefficiënte locatiekeuzes), een grotere concurrentievervalsing en, aangezien steun te beschouwen is als een dure overdracht van de belastingbetalers naar de ontvangers van steun, tot een nettodaling van de welvaart.

(7)

De recente ervaring heeft geleerd dat grote investeringsprojecten die regionale investeringssteun genieten, kapitaalintensiever zijn dan kleinere investeringsprojecten. Een gunstiger behandeling van kleinere investeringsprojecten komt derhalve neer op een gunstiger behandeling van arbeidsintensievere projecten in steungebieden, hetgeen bijdraagt tot de schepping van arbeidsplaatsen en het terugdringen van de werkloosheid.

(8)

Bij sommige categorieën investeringen is de kans op een ernstige verstoring van de mededinging groter en het gunstige effect op de betrokken regio twijfelachtig. Dat geldt in het bijzonder voor investeringen in sectoren waar één enkel bedrijf een groot marktaandeel bezit, of waar de bestaande sectorale productiecapaciteit een aanzienlijke stijging vertoont zonder dat daar een overeenkomstige toename van de vraag naar de betrokken producten tegenover staat. Meer algemeen is het gevaar van mededingingsvervalsing groter in sectoren die met structurele problemen te kampen hebben, waar de bestaande productiecapaciteit reeds de marktvraag naar de producten overtreft, of waar de vraag naar de betrokken producten gestaag afneemt.

(1)

Onverminderd de verenigbaarheidscriteria die in de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen zijn neergelegd, en onverminderd de aanmeldingsverplichting van punt 4 van deel 26A.3. of de overgangsbepalingen van deel 26A.8., wordt regionale investeringssteun voor investeringen waarmee voor steun in aanmerking komende uitgaven (6) van de hieronder vermelde orde van grootte zijn gemoeid, op basis van de volgende schaal aan een lager regionaal steunplafond onderworpen:

(2)

Het toelaatbare steunbedrag voor een project van meer dan 50 miljoen EUR moet bijgevolg worden berekend volgens de volgende formule: maximaal steunbedrag = R(50 + 0,50 B + 0,34 C), waarbij R overeenstemt met het niet-gecorrigeerde regionale plafond, B met de voor steun in aanmerking komende uitgaven tussen 50 miljoen EUR en 100 miljoen EUR, en, in voorkomend geval (7), C met de voor steun in aanmerking komende uitgaven boven 100 miljoen EUR.

(3)

Wanneer een grote onderneming bijvoorbeeld 80 miljoen EUR investeert in een steungebied waarvoor het niet-aangepaste regionale steunplafond gelijk is aan 25 % nettosubsidie-equivalent (NSE), zou het maximaal toelaatbare steunbedrag op 16,25 miljoen EUR NSE belopen, hetgeen overeenstemt met een steunintensiteit van 20,3 % NSE. Voor een grote onderneming die 160 miljoen EUR in hetzelfde gebied investeert, zou het maximaal toelaatbare steunbedrag 23,85 miljoen EUR NSE belopen, hetgeen overeenstemt met een steunintensiteit van 14,9 % NSE.

(4)

De EVA-staten zijn evenwel verplicht elk geval van regionale investeringssteun aan te melden indien de voorgenomen steun hoger is dan het maximaal toelaatbare steunbedrag voor een investering van 100 miljoen EUR dat volgens de schaal en de regels van punt 1 van deel 26A.3 is berekend (8). Afzonderlijk aan te melden projecten komen in de volgende twee gevallen niet voor investeringssteun in aanmerking:

Het is aan de EVA-staat te bewijzen dat de onder (a) en (b) bedoelde situaties niet bestaan (9). Voor de toepassing van de punten (a) en (b) wordt het schijnbaar verbruik bepaald op het passende niveau van de Prodcom-nomenclatuur (10) in de EER, of, indien dergelijke gegevens niet beschikbaar zijn, volgens een andere, algemeen aanvaarde marktsegmentatie voor de betrokken producten waarvoor dadelijk beschikbare statistische gegevens voorhanden zijn.

(1)

Wat de ijzer- en staalindustrie zoals omschreven in bijlage B bij deze kaderregeling (11) betreft, merkt de Autoriteit op dat onder het EGKS-Verdrag vallende ijzer- en staalbedrijven gedurende vrij lange tijd hebben gefunctioneerd zonder een beroep te kunnen doen op investeringssteun, die voor andere industriesectoren wel beschikbaar was. De ijzer- en staalbedrijven zijn deze situatie gewend en hebben hun strategieën daaraan aangepast. Gelet op de specifieke kenmerken van de ijzer- en staalsector (in het bijzonder de structuur ervan, de bestaande overcapaciteit op Europees en wereldniveau, het bijzonder kapitaalintensieve karakter van de sector, de ligging van het merendeel van de ijzer- en staalfabriekinstallaties in voor regionale steun in aanmerking komende gebieden en de aanzienlijke hoeveelheden overheidsmiddelen die voor de herstructurering van de ijzer- en staalsector en de omschakeling van de ijzer- en staalgebieden zijn uitgetrokken) en gezien de ervaring die in het verleden met de toepassing van minder strenge staatssteunregels is opgedaan, lijkt het gerechtvaardigd investeringssteun aan deze sector te blijven verbieden, ongeacht de omvang van de investering. De Autoriteit acht regionale steun aan de ijzer- en staalindustrie dan ook niet met de gemeenschappelijke markt verenigbaar. Deze onverenigbaarheid geldt ook voor de individuele verlening van aanzienlijke steun aan kleine en middelgrote ondernemingen die niet krachtens andere bepalingen is vrijgesteld.

(1)

De Autoriteit is in het verleden steeds van mening geweest dat investeringen in sectoren die met ernstige overcapaciteit of een gestage daling van de vraag worden of dreigen te worden geconfronteerd, het risico op een vervalsing van de mededinging vergroten zonder dat deze investeringen de noodzakelijke compenserende voordelen voor het betrokken gebied meebrengen. Omdat deze investeringen uit regionaal oogpunt minder voordelig zijn, is het aangewezen investeringssteun voor projecten in sectoren waar structurele problemen heersen, terug te schroeven tot een lager niveau dan datgene dat voor andere sectoren is toegestaan.

(2)

Tot dusver waren verschillende gevoelige industriële sectoren aan specifieke, striktere staatssteunregels onderworpen (12). In punt 3 van deel 26.1 van de vorige multisectorale kaderregeling is bepaald dat deze specifieke sectorale regels van toepassing blijven.

(3)

Een van de doelstellingen van de vorige multisectorale kaderregeling was te voorzien in de mogelijkheid om de bestaande sectorale regels door één enkel instrument te vervangen. De Autoriteit wil deze herziening aangrijpen om bovenbedoelde gevoelige industriesectoren onder het toepassingsgebied van de multisectorale kaderregeling te brengen, onder voorbehoud van de in deel 26A.8 vervatte overgangsbepalingen.

(4)

Tegen 31 december 2003 zullen de sectoren die met ernstige structurele problemen te kampen hebben, in een aan deze kaderregeling gehechte lijst van sectoren worden gespecificeerd. In deze sectoren zal dan geen regionale investeringssteun meer toegelaten zijn, behoudens het bepaalde in deze afdeling.

(5)

Met het oog op de opstelling van deze lijst van sectoren zullen de ernstige structurele problemen in beginsel worden gemeten aan de hand van gegevens over het schijnbaar verbruik op het passende niveau van de CPA-nomenclatuur (13) in de EER, of, indien dergelijke informatie niet beschikbaar is, volgens een andere, algemeen aanvaarde marktsegmentatie voor de betrokken producten waarvoor dadelijk beschikbare statistische gegevens voorhanden zijn. Er zal worden aangenomen dat er ernstige structurele problemen bestaan wanneer de betrokken sector achteruitgaat (14). De lijst van sectoren zal regelmatig worden geactualiseerd. Hoe vaak deze actualiseringen moeten geschieden, zal bij de opstelling van de lijst van sectoren worden vastgesteld.

(6)

Voor de sectoren die in de lijst van sectoren met ernstige structurele problemen zijn opgenomen, moeten vanaf 1 januari 2004 alle gevallen van regionale investeringssteun voor investeringsprojecten waarmee voor steun in aanmerking komende uitgaven zijn gemoeid die een door de Autoriteit bij de opstelling van de lijst van sectoren vast te stellen bedrag (15) overschrijden, afzonderlijk bij de Autoriteit worden aangemeld. De Autoriteit zal deze aanmeldingen onderzoeken op grond van de volgende regels: in de eerste plaats moet het ondersteunde project voldoen aan de algemene beoordelingscriteria die in de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen zijn neergelegd; ten tweede zullen de voor steun in aanmerking komende uitgaven zoals omschreven in punt 3 van deel 26A.11 die een door de Autoriteit bij de opstelling van de lijst van sectoren vast te stellen bedrag overtreffen, niet voor investeringssteun in aanmerking komen, behalve in de in punt 7 van deel 26A.5 bedoelde gevallen.

(7)

In afwijking van punt 6 in deel 26A.5 kan de Autoriteit toestaan dat aan in de lijst van sectorenopgenomen sectoren investeringssteun wordt toegekend op grond van de in deel 26A.3 van deze kaderregeling vastgestelde steunintensiteiten, mits de betrokken EVA-staat aantoont dat, hoewel de sector vermoedelijk krimpt, de markt voor het betrokken product een snelle groei doormaakt (16).

(1)

Bij de opstelling van deze kaderregeling heeft de Autoriteit ernaar gestreefd dat de regeling zo duidelijk, ondubbelzinnig, voorspelbaar en doelmatig mogelijk is en zo weinig mogelijk extra administratieve lasten met zich meebrengt.

(2)

Teneinde de doorzichtigheid en een efficiënte controle te garanderen, is het aangewezen een standaardformulier op te stellen met behulp waarvan de EVA-staten de Autoriteit beknopte informatie in de in bijlage A voorgeschreven vorm kunnen verstrekken wanneer op grond van de onderhavige kaderregeling steun voor investeringen van meer dan 50 miljoen EUR wordt verleend. Wanneer een onder deze kaderregeling vallende steunmaatregel ten uitvoer wordt gelegd, dient de betrokken EVA-staat deze beknopte informatie binnen 20 werkdagen vanaf het tijdstip dat de bevoegde autoriteit de steun heeft toegekend, aan de Autoriteit mede te delen.

(3)

De EVA-staten dienen gedetailleerde dossiers over de op grond van deze kaderregeling verleende individuele steun bij te houden. Deze dossiers moeten alle informatie bevatten die noodzakelijk is om te kunnen nagaan of de overeenkomstig deze kaderregeling vastgestelde maximale steunintensiteit in acht is genomen. De EVA-staten dienen elk dossier betreffende een individuele steunmaatregel te bewaren gedurende een periode van tien jaar, te rekenen vanaf de datum van toekenning van de steun. De betrokken EVA-staat verstrekt de Autoriteit op haar schriftelijk verzoek binnen 20 werkdagen, of binnen de langere termijn die de Autoriteit in haar verzoek vaststelt, alle gegevens die zij nodig acht om te kunnen nagaan of het bepaalde in deze kaderregeling is nageleefd.

(1)

Deze kaderregeling zal van toepassing zijn tot en met 31 december 2009. De Autoriteit zal de kaderregeling vóór die datum beoordelen. Zij kan deze kaderregeling vóór 31 december 2009 wijzigen om gewichtige redenen die met het mededingingsbeleid verband houden, of om met andere EER-beleidsterreinen of internationale verplichtingen rekening te houden. Een dergelijke herziening zal evenwel het verbod op investeringssteun aan de ijzer- en staalindustrie onverlet laten.

(2)

Wat de ijzer- en staalindustrie zoals omschreven in bijlage B betreft, zal het bepaalde in deze kaderregeling met ingang van 1 januari 2003 van toepassing zijn. De bestaande specifieke sectorale regels voor bepaalde ijzer- en staalsectoren die niet onder het EGKS-Verdrag vielen (17), vervallen met ingang van die datum. Wat de automobielindustrie zoals omschreven in bijlage C en de sector synthetische vezels zoals omschreven in bijlage D betreft, zal het bepaalde in deze kaderregeling met ingang van 1 januari 2003 van toepassing zijn. Aanmeldingen die door de Autoriteit vóór 1 januari 2003 worden geregistreerd voor de automobielindustrie en de sector synthetische vezels zullen evenwel worden beoordeeld op basis van de criteria die van kracht waren op het tijdstip van de aanmelding.

(3)

Voor de andere sectoren dan die welke in punt 2 van deel 26A.7 zijn vermeld, zal het bepaalde in de kaderregeling met ingang van 1 januari 2004 van toepassing zijn. De vorige multisectorale kaderregeling zal tot en met 31 december 2003 van toepassing blijven. Voor 1 januari 2004 ingeschreven aanmeldingen zullen echter worden onderzocht in het licht van de ten tijde van de aanmelding geldende criteria.

(4)

De Autoriteit zal nagaan of de zonder haar goedkeuring verstrekte investeringssteun met de EER-Overeenkomst verenigbaar is; zij zal dit doen:

(1)

Tot de toepassingsdatum van de in punt 4 van deel 26A.5 bedoelde lijst van sectoren:

(2)

Vóór de toepassingsdatum van de in punt 4 van deel 26A.5 bedoelde lijst van sectoren zal de Autoriteit beslissen of en in hoeverre de automobielindustrie zoals omschreven in bijlage C en de sector synthetische vezels zoals omschreven in bijlage D in de lijst van sectoren moeten worden opgenomen.

(3)

Wat de scheepsbouw betreft, zullen de bestaande regels op grond van Besluit nr. 12/99 van het Gemengd Comité van de EER tot 31 december 2003 van kracht blijven. De Autoriteit zal vóór deze datum onderzoeken of de steunverlening aan de scheepsbouw onder de onderhavige kaderregeling dient te vallen en deze bedrijfstak in de lijst van sectoren moet worden opgenomen.

(1)

Teneinde de toepassing van de in deze kaderregeling neergelegde regels te waarborgen, zal de Autoriteit dienstige maatregelen in de zin van artikel 1, lid 1, van protocol 3 van de Toezichtovereenkomst voorstellen. Deze dienstige maatregelen behelzen onder meer het volgende:

(2)

De EVA-staten moeten uiterlijk op 31 december 2003 alle nodige wijzigingen hebben verricht, behalve wat de maatregelen betreft ten aanzien van de ijzer- en staalindustrie, waarvoor de wijzigingen per 1 januari 2003 moeten zijn doorgevoerd, en ten aanzien van de sector synthetische vezels en de automobielindustrie, waarvoor de wijzigingen per 1 januari 2003 moeten zijn doorgevoerd. De EVA-staten worden verzocht binnen 20 werkdagen vanaf de datum waarop het schrijven aan hen wordt medegedeeld, uitdrukkelijk met de voorgestelde dienstige maatregelen in te stemmen. Bij ontstentenis van een antwoord neemt de Autoriteit aan dat de betrokken EVA-staat de voorgestelde maatregelen niet aanvaardt.

(1)

De EVA-staten worden verzocht van het aan deze kaderregeling gehechte aanmeldingsformulier (bijlage E) gebruik te maken om steunvoornemens uit hoofde van deze kaderregeling aan te melden.

(1)

De in deze kaderregeling gebruikte termen worden als volgt gedefinieerd:

(2)

Onder investeringsproject wordt verstaan een initiële investering in de zin van afdeling 25.4 van de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen. Een investeringsproject mag niet op kunstmatige wijze in onderprojecten worden verdeeld om aan het bepaalde in deze kaderregeling te ontkomen. Voor de toepassing van deze kaderregeling omvat een investeringsproject alle investeringen in vaste activa die door één of meer ondernemingen in een periode van drie jaar in een productie-installatie worden verricht. Een productie-installatie in de zin van deze kaderregeling is een geheel van economisch onscheidbare vaste activa die een welomlijnde technische functie vervullen, waartussen een materiële of functionele band bestaat en die op duidelijk omschreven doelstellingen zijn gericht, zoals de vervaardiging van een bepaald product. Wanneer twee of meer producten uit dezelfde grondstoffen worden vervaardigd, worden de productie-eenheden van deze producten als een en dezelfde productie-installatie aangemerkt.

(3)

De voor steun in aanmerking komende uitgaven moeten worden vastgesteld overeenkomstig de daartoe in de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen vastgelegde regels.

(4)

Onder regionaal steunplafond wordt de maximale steunintensiteit verstaan die in het betrokken steungebied op het tijdstip van de steunverlening voor grote ondernemingen is toegestaan.

De maximale steunintensiteiten worden overeenkomstig de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen vastgesteld op grond van de door de Autoriteit goedgekeurde regionale-steunkaart.

(5)

Een betrokken product is een product waarop het investeringsproject betrekking heeft, alsmede, in voorkomend geval, een product dat als vervanging daarvoor wordt beschouwd, hetzij door de consument (wegens de kenmerken van de producten, hun prijs en het gebruik waarvoor zij zijn bestemd), hetzij door de producent (ten gevolge van flexibiliteit van de productie-installaties). Wanneer het project betrekking heeft op een tussenproduct waarvoor geen markt bestaat, worden ook van dit product afgeleide producten als betrokken product aangemerkt.

(6)

Het schijnbare verbruik van het betrokken product is de productie vermeerderd met de invoer en verminderd met de uitvoer.

(7)

Wanneer de Autoriteit overeenkomstig deze kaderregeling het gemiddelde jaarlijkse groeipercentage van het schijnbare verbruik van een betrokken product vaststelt, zal zij, waar zulks passend is, rekening houden met aanmerkelijke veranderingen in de tendens.

(8)

Wanneer het investeringsproject op een dienstensector betrekking heeft, zal de Autoriteit zich voor de vaststelling van de omvang en de ontwikkeling van de markt niet op het schijnbaar verbruik baseren, maar in plaats daarvan uitgaan van de op het gebied van de betrokken diensten behaalde omzet volgens de algemeen aanvaarde marktsegmentatie voor de betrokken diensten waarvoor dadelijk beschikbare statistische gegevens voorhanden zijn.