16.5.2006   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 115/56

1.1

Het initiatief „Culturele Hoofdstad van Europa” (European Capital of Culture — ECOC) is een doeltreffend instrument om de Europese cultuur en de lokale culturen onder de aandacht te brengen, te ondersteunen, te verrijken en te ondergaan. Het is een goede zaak dat aanwijzing tot ECOC zeer positieve gevolgen voor de steden in kwestie met zich mee brengt, niet alleen op cultureel gebied, maar ook dankzij de economische en werkgelegenheidskansen die daardoor in de sectoren toerisme, recreatie en sport worden geschapen, en dankzij de belangrijke katalyserende rol die dit initiatief speelt bij het streven om steden nieuw leven in te blazen.

1.2

De ECOC zou een nog belangrijker rol kunnen spelen als het evenement zou worden geïntegreerd in de langetermijnstrategie voor culturele ontwikkeling van de betrokken steden. Het evenement zou moeten bijdragen tot een meer duurzame benadering van culturele ontwikkeling. Het Comité constateert met genoegen dat er in de ECOC steeds meer rekening wordt gehouden met de regionale dimensie, wat betekent dat de omliggende regio door de steden wordt betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van de culturele programma's.

1.3

Er is te weinig aandacht geweest voor de grote waarde en mogelijkheden van de ECOC, wat vooral te wijten is aan een ontoereikende financiering door de EU, aan onvoldoende aandacht voor de ontwikkeling van de Europese dimensie van de ECOC en verbetering van de zichtbaarheid van de steden en aan het feit dat de steden geen steun hebben gekregen bij het voorbereiden en uitvoeren van hun culturele programma's.

1.4

De Europese Unie heeft in de voorbije jaren nagelaten het ECOC-initiatief te gebruiken voor het bevorderen van de Europese integratie en identiteit. Dit is een gemiste kans, gezien de vele publiciteit rond het evenement en de brede bekendheid die het geniet. Naar de mening van het Comité zou de ECOC ertoe kunnen bijdragen dat de burgers zich meer gaan identificeren met de Europese Unie.

1.5

Het valt toe te juichen dat de Commissie is gekomen met een voorstel om de procedure voor het selecteren van de ECOC te veranderen en toezicht te houden op de culturele programma's zoals die door de aangewezen steden worden voorbereid.

1.6

Met haar voorstel probeert de Commissie oplossingen te vinden voor een groot aantal tekortkomingen in de huidige selectieprocedure. De voorgestelde aanpak getuigt van een goed gevoel voor evenwicht tussen verschillende behoeften: introductie van echte competitie tussen de steden; versterking van de rol van de jury; meer nadruk op de Europese dimensie van de ECOC, en erkenning van de inbreng van de lidstaten en de rol van de Raad in het proces van voordracht en aanwijzing van de steden.

1.7

De volgende onderdelen van de voorgestelde procedures voor selectie en toezicht zijn stappen in de goede richting:

1.8

De Europese Commissie zou ten volle rekening moeten houden met de cruciale rol die steden gaan spelen tijdens het proces van selectie en toezicht. Wat dit betreft, laat het voorstel in zijn huidige vorm aan de ene kant te veel vragen open en biedt het aan de andere kant te weinig ruimte voor de steden, waardoor gegadigden voor de ECOC niet goed weten waar ze aan toe zijn.

1.9

Voorts zijn vraagtekens te zetten bij de volgende punten:

1.10

Met name de volgende onderdelen van de voorgestelde procedures voor selectie en toezicht behoeven nadere toelichting:

1.11

Op de in art. 5 voorgestelde samenstelling van de jury — dertien leden, waarvan zeven vertegenwoordigers zijn van de Europese instellingen en zes worden voorgedragen door de lidstaten in kwestie — is niets aan te merken. Wel zouden de lidstaten één afgevaardigde van de betreffende nationale vereniging van lokale en/of stedelijke overheden als lid moeten benoemen.

1.12

Het is goed als criterium te hanteren dat de programma's van de twee aangewezen steden raakvlakken met elkaar dienen te hebben. Het monitoringpanel speelt in dit verband een cruciale rol en zal erop moeten toezien dat er in de fase van voorbereiding van de programma's ook werkelijk sprake is van een dergelijke wisselwerking.

1.13

Alle lidstaten moeten t.a.v. het ECOC-initiatief op voet van gelijkheid worden behandeld, ongeacht het tijdstip van hun toetreding. Het valt te betreuren dat de Europese Commissie opnieuw heeft nagelaten in te spelen op toekomstige uitbreidingen van de EU. Het Comité verzoekt de Commissie dan ook op dit punt opheldering te verschaffen tegenover de landen die momenteel over toetreding onderhandelen.

1.14

Het in het programma „Cultuur 2007” vervatte voorstel om de financiële bijdrage van de EU aan alle Culturele Hoofdsteden te verdrievoudigen stemt tot voldoening, omdat hierdoor de betrokkenheid van de EU het best onder de aandacht wordt gebracht, recht wordt gedaan aan de nieuwe nadruk die in de culturele programma's van de steden op de Europese dimensie wordt gelegd, en beter tegemoet kan worden gekomen aan de verwachtingen van de aangewezen steden zelf.

1.15

Op de begroting voor de Culturele Hoofdstad voor Europa mag op generlei wijze worden gesnoeid, net zomin als er bezuinigingen mogen worden doorgevoerd binnen het programma „Cultuur 2007” en in het kader van de lopende onderhandelingen over de Financiële Vooruitzichten voor 2007-2013.

1.16

De Commissie dient zo snel mogelijk duidelijkheid te verschaffen omtrent bepaalde punten in haar voorstel: hoe stelt ze zich voor om aangewezen steden d.m.v. een „prijs” financieel te ondersteunen, en in hoeverre is een dergelijke aanpak voor deze steden gunstiger dan de huidige gang van zaken? Verder zou de Commissie voor een dergelijke vorm van ondersteuning beter een andere term dan „prijs” kunnen gebruiken, omdat dit woord associaties wekt met een beloning of eerbewijs voor het winnen van een wedstrijd, terwijl hier toch sprake is van een bedrag dat wordt uitbetaald als wordt voldaan aan bepaalde programmacriteria.

1.17

Het is zorgwekkend dat steden na hun aanwijzing tot Culturele Hoofdstad vaak zo lang moeten wachten op de uitkering van de subsidies door de Commissie. Pas na afloop van het jaar waarin ze aangewezen zijn, kunnen ze rekenen op een behoorlijk bedrag.

1.18

Andere voorstellen over alternatieve manieren waarop de Europese Commissie de aangewezen steden kan financieren en ondersteunen bij de voorbereiding en uitvoering van hun culturele programma's zouden worden toegejuicht.

1.19

Verder zou het aan te bevelen zijn als de Europese Commissie de steden ook nog na het jaar van aanwijzing blijft steunen, zodat de ECOC nog lange tijd kan nawerken en voor een blijvend cultureel resultaat kan zorgen. Het monitoringpanel zou er in dit verband op kunnen toezien dat de programma's van steden duurzame resultaten hebben, wat met geld van de EU gemakkelijk te verwezenlijken is.

1.20

Het algemene voorstel van de Commissie om derde landen bij de ECOC te betrekken door terug te grijpen op het initiatief „Cultuurmaand”, verdient ondersteuning. Deze aanpak verdient de voorkeur boven de praktijk van aanwijzing van een extra ECOC uit een derde land. Wel zal uitsluitsel moeten worden gegeven over de wijze waarop het initiatief „Cultuurmaand” op EU-niveau gefinancierd zal worden.

1.21

Steden die worden aangewezen als Culturele Hoofdstad, en de (minstens twee) voor de „Cultuurmaand” aan te wijzen steden, moeten bepaalde activiteiten op elkaar afstemmen, waarbij speciale nadruk dient te liggen op grensoverschrijdende en interregionale culturele samenwerking. Deze activiteiten en de raakvlakken met het initiatief „Cultuurmaand” zouden een centrale plaats moeten innemen in de culturele programma's van de ECOC. Naar de mening van het Comité zal een dergelijke aanpak de Europese dimensie van de ECOC ten goede komen.

1.22

Het voorstel over de toekomstige deelname van derde landen had in verbinding met het huidige voorstel inzake de ECOC moeten worden opgesteld, zodat de aanwijzingen tot ECOC en voor de „Cultuurmaand” gelijktijdig hadden kunnen plaatsvinden.

1.23

Het CvdR voelt zich sterk betrokken bij het ECOC-initiatief en verklaart zich bereid een actieve rol te spelen in het proces van selectie en toezicht, zoals voorgesteld door de Europese Commissie.

1.24

Wat de benoeming van de juryleden betreft (art. 5), moet duidelijker worden geformuleerd dat ook tijdens de aanwijzing van de Culturele Hoofdsteden een vertegenwoordiger van het CvdR in de jury zit. Het Comité zou ook graag vast willen houden aan de mogelijkheid om een persoonlijke plaatsvervanger te benoemen, zodat het een actieve rol kan blijven spelen in het geval zijn vertegenwoordiger in de jury verhinderd is de vergaderingen bij te wonen.

2.1

De ECOC moet door de steden worden geïntegreerd in een lange-termijnstrategie inzake culturele ontwikkeling, zulks ter bevordering van een duurzamer benadering van culturele ontwikkeling en versterking van de invloed en nawerking van de ECOC in de steden.

2.2

Het Europees Parlement, de Raad en de Europese Commissie worden verzocht de tijdspanne tussen de voordracht van steden door de lidstaten en de aanwijzing tot Culturele Hoofdstad door de Raad zo kort mogelijk te houden, zodat de steden zoveel mogelijk tijd overhouden voor de voorbereiding van hun programma's.

2.3

De lidstaten wordt verzocht als één van hun zes kandidaten voor de ECOC-jury een vertegenwoordiger van hun nationale vereniging van lokale en/of stedelijke overheden aan te wijzen.

2.4

De Europese Commissie wordt verzocht een oplossing te zoeken ter vermindering van de administratieve lasten waarmee de aangewezen steden tijdens de periode van voorbereiding door de invoering van de nieuwe toezichtregelingen te maken krijgen.

2.5

De aangewezen steden zouden, ter vergemakkelijking van hun planning, ruimschoots vóór de uitvoering van hun programma op de hoogte moeten worden gesteld van het bedrag dat ze aan EU-subsidies toegekend krijgen. Het is een goede zaak dat de Commissie de „prijs” aan steden die voldoen aan de criteria, zes maanden voor het begin van het jaar waarin de aanwijzing plaatsvindt, toekent, maar ze zou meer duidelijkheid moeten verschaffen over de wijze en onder welke voorwaarden deze „prijs” wordt toegekend.

2.6

De Europese Commissie dient zo snel mogelijk de procedures voor de toewijzing van de fondsen te stroomlijnen en meer vaart te zetten achter de uitbetaling van de bedragen aan de Culturele Hoofdsteden.

2.7

De Europese Commissie zou er goed aan doen om, in het kader van het monitoringproces, de aangewezen steden de kans te geven via een nieuw op te zetten raadgevend orgaan te profiteren van de praktische ervaringen en expertise. Bij deze vorm van dienstverlening moet aandacht zijn voor en moet worden uitgegaan van de behoeften van de steden; ze zou bedoeld moeten zijn als aanvulling op de informatie die de steden reeds krijgen via de website van de Commissie. Een en ander kan op twee verschillende manieren gestalte krijgen:

2.8

De Europese Commissie wordt verzocht aanvullende voorstellen te doen over andere manieren om de aangewezen steden te steunen en te helpen bij het voorbereiden en uitvoeren van hun culturele programma's. Daarbij wordt met name gedacht aan:

2.9

De Europese Commissie zou de steden na afloop van het jaar waarin ze aangewezen zijn als Culturele Hoofdstad financieel en anderszins moeten blijven steunen, teneinde te waarborgen dat de ECOC langere tijd doorwerkt en in de stad voor een blijvend cultureel resultaat zorgen.

2.11

De Europese Commissie moet zo snel mogelijk duidelijkheid verschaffen over de mogelijkheden die de ECOC biedt t.a.v. toekomstige uitbreidingen van de EU.

2.12

Het verdient aanbeveling om twee steden uit derde landen uit te kiezen in het kader van het „Cultuurmaand-initiatief”, en wel tegelijk met de aanwijzing van steden tot ECOC, zodat er al in een vroeg stadium van de voorbereiding door deze steden kan worden samengewerkt en de Europese dimensie van de culturele programma's van de ECOC kan worden versterkt.

2.13

De vertegenwoordiger van het Comité van de Regio's in de jury zal, zoals dat tot nu toe ook gebruikelijk is geweest, een eigen gekozen lid moeten blijven. Vanuit een oogpunt van interne coördinatie zou deze vertegenwoordiger bij voorkeur voor twee en niet voor drie jaar moeten worden benoemd.

2.14

In het voorstel voor een besluit zou de rol van het Comité van de Regio's in het monitoringpanel moeten worden bevestigd. Ook zou hierin moeten worden opgenomen dat dit panel de taak krijgt er actief toe bij te dragen dat er in de fase van voorbereiding meer wisselwerking komt tussen de culturele programma's van de aangewezen steden.