(1)

De niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne sinds 24 februari 2022 heeft gevolgen voor de scheepvaartactiviteiten in de Oekraïense havens aan de Zwarte Zee, die goed waren voor ongeveer 90 % van de Oekraïense uitvoer van granen en oliehoudende zaden. Om Oekraïense landbouwers te ondersteunen en bij te dragen tot de voedselzekerheid in de wereld en in de Unie, waren dringend alternatieve logistieke routes nodig, en de Unie heeft concrete maatregelen genomen om de uitvoer van landbouwproducten uit Oekraïne en ruimere bilaterale handel met de Unie te faciliteren, zoals uiteengezet in de mededeling van de Commissie “Een actieplan voor solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne om de uitvoer van landbouwproducten uit Oekraïne en de bilaterale handel met de EU te faciliteren (“solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne”)” (2).

(2)

Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de lidstaten, met name Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije, alsook van Oekraïne, Moldavië, internationale partners en de Commissie, bieden de solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne een reddingsboei voor de Oekraïense economie, vormen zij een nieuwe verbinding met de Unie en verhoeden zij een wereldwijde voedselcrisis.

(3)

Hoewel er veel verbeteringen zijn verwezenlijkt, zijn er nog steeds aanzienlijke logistieke knelpunten. De infrastructuur blijft ontoereikend om de sterke toename van het verkeer op te vangen, er is een gebrek aan uitrusting voor overslag en de capaciteit is schaars, wat leidt tot hoge logistieke kosten. De connectiviteit kan worden verbeterd door de doorvoer beter te coördineren, de infrastructuur te verbeteren en de algehele logistieke kosten te verlagen, zodat Oekraïense granen en oliehoudende zaden bestemmingen verder in de Unie en daarbuiten kunnen bereiken wanneer dat nodig is.

(4)

Als gevolg van de hierboven beschreven hoge logistieke kosten en knelpunten is de invoer van granen en oliehoudende zaden uit Oekraïne in de lidstaten die dicht bij Oekraïne liggen, toegenomen.

(5)

Door deze situatie staan de prijzen in een aantal regio’s van Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije onder druk. Bovendien raken de opslagcapaciteit en de logistieke ketens verzadigd door deze invoer. Deze omstandigheden tasten de economische levensvatbaarheid en de marktvooruitzichten van landbouwers in bepaalde regio’s van die lidstaten aan. Dit zou uiteindelijk de normale werking van de solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne in gevaar kunnen brengen.

(6)

Om een snelle verslechtering van de situatie te voorkomen, heeft de Commissie bij Uitvoeringsverordening (EU) 2023/739 van de Commissie (3) een eerste noodsteunmaatregel voor getroffen landbouwers in Bulgarije, Polen en Roemenië vastgesteld, met name gelet op de binnenlandse bevoorradingssituatie en de logistieke uitdagingen in die lidstaten.

(7)

Gezien de omvang van de negatieve economische gevolgen in de betrokken lidstaten is het noodzakelijk het toepassingsgebied van de in het kader van Uitvoeringsverordening (EU) 2023/739 vastgestelde steunmaatregel uit te breiden tot Hongarije en Slowakije en aanvullende financiering te verstrekken om deze situatie beter aan te pakken.

(8)

Deze situatie vormt een specifiek probleem in de zin van artikel 221 van Verordening (EU) nr. 1308/2013. Dit specifieke probleem in een beperkt aantal regio’s in bepaalde lidstaten kan niet worden aangepakt door maatregelen uit hoofde van artikel 219 of 220 van die verordening omdat het niet specifiek verband houdt met een bestaande marktverstoring of een precieze dreiging daarvan, noch met maatregelen om de verspreiding van dierziekten tegen te gaan of in verband met verlies van consumentenvertrouwen als gevolg van risico’s voor de gezondheid van mensen, dieren of planten. Om een snelle verdere verslechtering van de economische levensvatbaarheid van landbouwers in bepaalde regio’s van Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije te voorkomen, moet bovendien dringend worden opgetreden.

(9)

Daarom is het passend in een noodsteunmaatregel te voorzien en Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije een financiële bijdrage te verlenen voor de ondersteuning, gedurende een strikt noodzakelijke periode, van landbouwers die getroffen worden door de toegenomen invoer van granen en oliehoudende zaden uit Oekraïne.

(10)

Het voor Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije beschikbare bedrag moet, met name rekening houdend met hun respectieve gewicht in de landbouwsector van de Unie, worden vastgesteld op basis van de in bijlage III bij Verordening (EU) nr. 1307/2013 van het Europees Parlement en de Raad (4) vastgestelde nettomaxima voor rechtstreekse betalingen en de relatieve groei van de handel in granen en oliehoudende zaden naar die landen.

(11)

Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije moeten de steun via de meest doeltreffende kanalen verdelen op basis van objectieve en niet-discriminerende criteria die rekening houden met de omvang van de moeilijkheden en de economische schade waarmee landbouwers die granen en oliehoudende zaden telen, in de getroffen gebieden worden geconfronteerd; tegelijk moeten zij ervoor zorgen dat die landbouwers de uiteindelijke begunstigden van de steun zijn en dat elke vorm van markt- of mededingingsverstoring wordt vermeden.

(12)

Aangezien het aan Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije toegewezen bedrag slechts een deel van het werkelijke verlies van de landbouwers in de getroffen regio’s compenseert, moet het die lidstaten worden toegestaan aanvullende nationale steun aan die producenten te verlenen onder de voorwaarden en binnen de termijn die in deze verordening worden vastgesteld.

(13)

Teneinde Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije de nodige flexibiliteit te bieden om de steunverdeling op de concrete problemen van de landbouwers af te stemmen, moet het hun worden toegestaan de steun te cumuleren met andere steun uit het Europees Landbouwgarantiefonds en het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling, zonder de landbouwers te overcompenseren.

(14)

Om overcompensatie te voorkomen, moeten Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije rekening houden met de in het kader van andere nationale of Uniesteuninstrumenten of particuliere regelingen verleende steun om het effect van de toegenomen invoer van granen en oliehoudende zaden uit Oekraïne in de getroffen regio’s op te vangen.

(15)

Aangezien de steun van de Unie in euro wordt vastgesteld, moet met het oog op een uniforme en gelijktijdige toepassing een datum worden bepaald waarop het bedrag dat wordt toegewezen aan de lidstaten die de euro niet hebben ingevoerd, wat het geval is voor Bulgarije, Hongarije, Polen en Roemenië, wordt omgezet in de nationale munteenheid van die landen. Aangezien deze verordening niet voorziet in een termijn voor de indiening van steunaanvragen, moet met het oog op de toepassing van artikel 30, lid 3, van Gedelegeerde Verordening (EU) 2022/127 van de Commissie (5) de datum van inwerkingtreding van deze verordening worden beschouwd als het ontstaansfeit voor de wisselkoers voor de in deze verordening vastgestelde bedragen.

(16)

Om budgettaire redenen mag de Unie de door Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije gedane uitgaven enkel financieren indien de betrokken uitgaven binnen een bepaalde termijn worden verricht.

(17)

De steun voor deze noodmaatregel moet uiterlijk op 31 december 2023 betaald zijn. Aangezien na 31 december 2023 geen betalingen meer zullen worden verricht, dient artikel 5, lid 2, van Gedelegeerde Verordening (EU) 2022/127 niet van toepassing te zijn.

(18)

Om de Unie in staat te stellen de doeltreffendheid van deze noodmaatregel te monitoren, moeten Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije de Commissie gedetailleerde informatie over de uitvoering ervan verstrekken.

(19)

Om ervoor te zorgen dat de landbouwers de steun zo snel mogelijk ontvangen, moeten Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije deze verordening onverwijld kunnen uitvoeren. Deze verordening moet derhalve in werking treden op de dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie.

(20)

De in deze verordening vervatte maatregelen zijn in overeenstemming met het advies van het Comité voor de gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten,