(1)

De geopolitieke context van de Unie is het afgelopen decennium drastisch veranderd. De situatie in de naburige regio’s van Europa is instabiel en de Unie wordt geconfronteerd met een complexe en veeleisende omgeving waarin nieuwe dreigingen, zoals hybride aanvallen en cyberaanvallen, in opmars zijn en conventionelere uitdagingen terugkeren. Gelet op die context zijn zowel Europese burgers als hun politieke leiders het erover eens dat er meer gezamenlijk moet worden ondernomen op het gebied van defensie.

(2)

De defensiesector kenmerkt zich door toenemende kosten van defensiematerieel en door hoge kosten van onderzoek en ontwikkeling, die de lancering van nieuwe defensieprogramma’s belemmeren en rechtstreekse gevolgen hebben voor het concurrentie- en innovatievermogen van de Europese industriële en technologische defensiebasis. Gelet op die kostenstijging moet de ontwikkeling van een nieuwe generatie grote defensiesystemen en van nieuwe defensietechnologieën op Unieniveau worden ondersteund om de samenwerking tussen de lidstaten met betrekking tot investeringen in defensiematerieel te versterken.

(3)

In haar mededeling van 30 november 2016, getiteld “Europees defensieactieplan”, heeft de Commissie zich ertoe verbonden de samenwerkingsinspanningen van de lidstaten met het oog op de ontwikkeling van technologische en industriële defensievermogens aan te vullen, te bevorderen en te consolideren om een antwoord te bieden op veiligheidsuitdagingen en om het concurrentievermogen, de innovatieve capaciteit en de efficiëntie van de Europese defensie-industrie in de hele Unie en daarbuiten te ondersteunen. De Commissie heeft zich er bovendien toe verbonden, de totstandbrenging van een meer geïntegreerde defensiemarkt in de Unie te ondersteunen en de benutting van Europese defensieproducten en -technologieën op de interne markt te bevorderen, hetgeen op zijn beurt de afhankelijkheid van niet-Uniebronnen zal verminderen. De Commissie stelde met name voor een Europees Defensiefonds op te richten om investeringen in gezamenlijk onderzoek en de gezamenlijke ontwikkeling van defensieproducten en -technologieën te ondersteunen en zodoende synergieën en kosteneffectiviteit te bevorderen, en om de gezamenlijke aankoop en het gezamenlijk onderhoud van defensie-uitrusting door de lidstaten te bevorderen. Het Europees Defensiefonds moet een aanvulling vormen op de nationale financiering die reeds daartoe wordt gebruikt, de lidstaten stimuleren om meer samen te werken en te investeren in defensie en de samenwerking gedurende de gehele levenscyclus van defensieproducten en -technologieën ondersteunen.

(4)

Het Europees Defensiefonds dient bij te dragen tot een sterke, concurrerende en innovatieve Europese industriële en technologische defensiebasis en de initiatieven van de Unie met het oog op een meer geïntegreerde Europese defensiemarkt, met name de in 2009 vastgestelde Richtlijnen 2009/43/EG (3) en 2009/81/EG (4) van het Europees Parlement en van de Raad betreffende overdrachten en overheidsopdrachten in de defensiesector in de Unie, aan te vullen.

(5)

Om bij te dragen aan de versterking van het concurrentievermogen en de innovatiecapaciteit van de defensie-industrie van de Unie, moet een Europees Defensiefonds (het “fonds”) worden opgericht voor een periode van zeven jaar, om de duur ervan gelijk te laten lopen met die van het meerjarig financieel kader voor de jaren 2021-2027 (MFK 2021-2027) dat is bepaald bij Verordening (EU, Euratom) 2020/2093 van de Raad (5), aan de hand van een geïntegreerde aanpak. Het fonds is gericht op het vergroten van het concurrentievermogen, de innovatie, de efficiëntie en de technologische autonomie van de defensie-industrie van de Unie en daardoor bijdragen tot de strategische autonomie van de Unie door zowel in de onderzoeksfase als in de ontwikkelingsfasen van defensieproducten en -technologieën de grensoverschrijdende samenwerking tussen lidstaten en de samenwerking tussen ondernemingen, onderzoekscentra, nationale overheden, internationale organisaties en universiteiten in de hele Unie te ondersteunen. Om tot meer innovatieve oplossingen en een open interne markt te komen, moet het fonds ondersteuning bieden aan, en de verbreding faciliteren van, de grensoverschrijdende samenwerking van kleine en middelgrote ondernemingen (“kmo’s”) en middelgrote beursgenoteerde ondernemingen (“midcaps”) in de defensiesector. Binnen de Unie worden tekortkomingen in gemeenschappelijke defensievermogens in kaart gebracht in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid, met name door middel van het vermogensontwikkelingsplan, terwijl de overkoepelende strategische onderzoeksagenda tevens gemeenschappelijke defensieonderzoeksdoelstellingen vaststelt.

Andere Unieprocessen, zoals de gecoördineerde jaarlijkse evaluatie inzake defensie en de permanente gestructureerde samenwerking, hebben tot doel de uitvoering van relevante prioriteiten te ondersteunen door kansen voor versterkte samenwerking in kaart te brengen en te benutten, teneinde aldus het ambitieniveau van de Unie op het gebied van veiligheid en defensie te realiseren. In voorkomend geval kunnen ook regionale en internationale prioriteiten, onder meer in de context van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, in aanmerking worden genomen, indien zij stroken met de prioriteiten van de Unie en geen lidstaat of geassocieerd land beletten om deel te nemen, waarbij getracht wordt onnodige overlap te vermijden.

(6)

De aan de ontwikkeling van defensievermogens verbonden onderzoeksfase is cruciaal, omdat zij bepalend is voor zowel de capaciteit als de autonomie van de Europese industrie om defensieproducten te ontwikkelen, en voor de onafhankelijkheid van de lidstaten als eindgebruikers van dergelijke producten. De onderzoeksfase kan aanzienlijke risico’s inhouden, met name als gevolg van lage maturiteit en de disruptieve aard van de technologieën. Ook aan de ontwikkelingsfase, die doorgaans volgt op de onderzoeksfase, zijn aanzienlijke risico’s en kosten verbonden die de verdere benutting van onderzoeksresultaten belemmeren en het concurrentievermogen en de innovatie van de defensie-industrie van de Unie aantasten. Het fonds moet bijgevolg het verband tussen de onderzoeks- en de ontwikkelingsfase versterken.

(7)

Het fonds biedt geen steun aan fundamenteel onderzoek, dat in plaats daarvan door andere financieringsprogramma’s moet worden gesteund, maar de door het fonds verleende steun mag worden aangewend voor defensiegericht fundamenteel onderzoek dat mogelijk als basis kan dienen voor de oplossing van erkende of verwachte problemen of nieuwe mogelijkheden kan creëren.

(8)

Het fonds zou steun kunnen bieden aan zowel acties gericht op nieuwe defensieproducten en -technologieën als acties voor de modernisering van bestaande defensieproducten en -technologieën, met inbegrip van de interoperabiliteit ervan. Acties voor de modernisering van bestaande defensieproducten en -technologieën mogen enkel in aanmerking komen indien het gebruik van reeds bestaande informatie die nodig is voor de uitvoering van de acties, niet onderworpen is aan een zodanige beperking door een niet-geassocieerd derde land of een entiteit uit een niet-geassocieerd derde land dat de acties niet kunnen worden uitgevoerd. Juridische entiteiten die een aanvraag tot Uniefinanciering indienen, moeten worden verplicht informatie te verstrekken waaruit blijkt dat geen sprake is van beperkingen. Indien dergelijke informatie ontbreekt, mag geen Uniefinanciering worden verstrekt.

(9)

Het fonds moet steun bieden voor acties die bijdragen tot de ontwikkeling van disruptieve technologieën voor defensie. Aangezien disruptieve technologieën gebaseerd kunnen zijn op concepten of ideeën die afkomstig zijn van niet-traditionele actoren op het gebied van defensie, moet het fonds voldoende flexibiliteit bieden met betrekking tot de raadpleging van belanghebbenden en de uitvoering van dergelijke acties.

(10)

Opdat bij de uitvoering van deze verordening de internationale verplichtingen van de Unie en haar lidstaten worden geëerbiedigd, mag het fonds geen steun verlenen voor acties met betrekking tot producten of technologieën waarvan het gebruik, de ontwikkeling of de productie krachtens internationaal recht verboden is. In dat verband moet de subsidiabiliteit van acties met het oog op nieuwe defensieproducten of -technologieën eveneens worden onderworpen aan ontwikkelingen in het internationaal recht. Acties voor de ontwikkeling van dodelijke autonome wapens die niet de mogelijkheid bieden om een zinvolle menselijke controle uit te oefenen over besluiten in verband met de selectie en inzet ervan bij aanvallen die op mensen gericht zijn, mogen bovendien evenmin in aanmerking komen voor steun uit het fonds, onverminderd de mogelijkheid om financiering te verstrekken voor acties voor de ontwikkeling van systemen voor vroegtijdige waarschuwing en tegenmaatregelen voor defensiedoeleinden.

(11)

Het feit dat het moeilijk is om geharmoniseerde defensievermogensvereisten en gemeenschappelijke technische specificaties of normen overeen te komen, belemmert de grensoverschrijdende samenwerking tussen de lidstaten en tussen in verschillende lidstaten gevestigde juridische entiteiten. Het ontbreken van dergelijke vereisten, specificaties en normen heeft geleid tot meer versnippering van de defensiesector, technische complexiteit, vertragingen, hogere kosten, onnodige overlap en een verminderde interoperabiliteit. Een akkoord over gemeenschappelijke technische specificaties moet een voorwaarde zijn voor acties die een hogere mate van technologische paraatheid vereisen. Activiteiten die gericht zijn op de vaststelling van geharmoniseerde defensievermogensvereisten en activiteiten die erop gericht zijn bij te dragen tot de gezamenlijke vaststelling van technische specificaties of normen, moeten eveneens in aanmerking komen voor financiering uit het fonds, met name indien zij interoperabiliteit stimuleren.

(12)

Aangezien het fonds het concurrentievermogen, de efficiëntie en de innovatie van de defensie-industrie van de Unie beoogt te ondersteunen door gezamenlijk defensieonderzoek en gezamenlijke technologische activiteiten te bevorderen en aan te vullen en de risico’s van de ontwikkelingsfase van samenwerkingsprojecten te ondervangen, moeten acties met het oog op onderzoek naar en de ontwikkelingsfasen van een defensieproduct of -technologie in aanmerking komen voor steun uit het fonds.

(13)

Aangezien het fonds voornamelijk tot doel heeft de samenwerking tussen juridische entiteiten en lidstaten in de hele Unie te versterken, moeten acties enkel in aanmerking komen voor financiering indien zij worden uitgevoerd door juridische entiteiten die samenwerken binnen een consortium van ten minste drie subsidiabele juridische entiteiten die zijn gevestigd in ten minste drie verschillende lidstaten of geassocieerde landen. Ten minste drie van die subsidiabele juridische entiteiten die gevestigd zijn in ten minste twee verschillende lidstaten of geassocieerde landen, mogen gedurende de gehele periode waarin de actie wordt uitgevoerd, niet direct of indirect onder zeggenschap van dezelfde juridische entiteit staan, en mogen niet onder elkaars zeggenschap staan. In die context moet onder “zeggenschap” het vermogen worden verstaan om beslissende invloed op een juridische entiteit uit te oefenen, hetzij direct, hetzij indirect via een of meer intermediaire juridische entiteiten. Rekening houdend met de specifieke kenmerken van disruptieve technologieën voor defensie, en van studies, zouden de acties door één juridische entiteit kunnen worden uitgevoerd. Om samenwerking tussen de lidstaten te stimuleren, dient het voor het fonds ook mogelijk te zijn gezamenlijke precommerciële inkoop te ondersteunen.

(14)

Op grond van Besluit 2013/755/EU van de Raad (6) komen in landen of gebieden overzee gevestigde entiteiten in aanmerking voor financiering, overeenkomstig de voorschriften en doelstellingen van het fonds en eventuele regelingen die van toepassing zijn op de lidstaat waarmee het desbetreffende land of gebied overzee banden heeft.

(15)

Aangezien het fonds tot doel heeft het concurrentievermogen en de efficiëntie van de defensie-industrie van de Unie te versterken, mogen in beginsel alleen in de Unie of in geassocieerde landen gevestigde juridische entiteiten die niet onder zeggenschap van niet-geassocieerde derde landen of entiteiten uit niet-geassocieerde derde landen staan, voor steun in aanmerking komen. In die context moet onder “zeggenschap” het vermogen worden verstaan om beslissende invloed op een juridische entiteit uit te oefenen, hetzij direct, hetzij indirect via een of meer intermediaire juridische entiteiten. Bovendien moeten, teneinde de bescherming van de wezenlijke veiligheids- en defensiebelangen van de Unie en haar lidstaten te waarborgen, de infrastructuur, faciliteiten, activa en middelen van de ontvangers en bij een door het fonds gesteunde actie betrokken subcontractanten zich gedurende de gehele periode van een actie op het grondgebied van een lidstaat of een niet-geassocieerd derde land bevinden, en moeten de uitvoerende bestuursstructuren van de ontvangers en bij een actie betrokken subcontractanten zich in de Unie of in een geassocieerd land bevinden. Bijgevolg mag een juridische entiteit die in een niet-geassocieerd derde land is gevestigd dan wel een juridische entiteit die in de Unie of in een geassocieerd land is gevestigd, maar waarvan de uitvoerende bestuursstructuur zich in een niet-geassocieerd derde land bevindt, niet in aanmerking komen als ontvanger of bij een actie betrokken subcontractant. Om de essentiële veiligheids- en defensiebelangen van de Unie en haar lidstaten te beschermen, moeten die subsidiabiliteitscriteria ook gelden voor financiering die via aanbesteding wordt verstrekt, in afwijking van artikel 176 van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad (7) (“het Financieel Reglement”).

(16)

In bepaalde omstandigheden moet kunnen worden afgeweken van het beginsel dat ontvangers en hun bij een door het fonds gesteunde actie betrokken subcontractanten niet onder zeggenschap van niet-geassocieerde derde landen of entiteiten uit niet-geassocieerde derde landen staan. In die context moeten in de Unie of in een geassocieerd land gevestigde juridische entiteiten die onder zeggenschap van een niet-geassocieerd derde land of een entiteit uit een niet-geassocieerd derde land staan, als ontvangers of bij de actie betrokken subcontractanten voor financiering in aanmerking komen, mits aan strenge voorwaarden met betrekking tot de veiligheids- en defensiebelangen van de Unie en haar lidstaten is voldaan. De deelname van dergelijke juridische entiteiten mag niet in strijd zijn met de doelstellingen van het fonds. Aanvragers moeten alle relevante informatie over bij de actie te gebruiken infrastructuur, faciliteiten, activa en middelen verstrekken. In dat verband moet tevens rekening worden gehouden met bezwaren van de lidstaten op het gebied van voorzieningszekerheid.

(17)

In het kader van de beperkende maatregelen van de Unie die op grond van artikel 29 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) en artikel 215, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) zijn vastgesteld, mogen direct noch indirect fondsen of economische middelen beschikbaar worden gesteld aan of ten behoeve van aangewezen rechtspersonen, entiteiten of organen. Dergelijke aangewezen entiteiten, en entiteiten die eigendom van hen zijn of onder hun zeggenschap staan, kunnen bijgevolg geen steun uit het fonds ontvangen.

(18)

De Uniefinanciering moet worden verstrekt na competitieve oproepen tot het indienen van voorstellen overeenkomstig het Financieel Reglement. In bepaalde terdege onderbouwde uitzonderlijke omstandigheden moet Uniefinanciering echter ook kunnen worden toegekend zonder oproep tot het indienen van voorstellen, overeenkomstig artikel 195, eerste alinea, punt e), van het Financieel Reglement. Aangezien de toekenning van financiering overeenkomstig artikel 195, eerste alinea, punt e), van het Financieel Reglement een afwijking vormt van de algemene regel, dat financiering na competitieve oproepen tot het indienen van voorstellen wordt toegekend, moeten die uitzonderlijke omstandigheden strikt worden uitgelegd. In dat verband moet de Commissie, hierin bijgestaan door het comité van de lidstaten (het “comité”), bij de toekenning van een subsidie zonder oproep tot het indienen van voorstellen bezien in hoeverre de voorgestelde actie beantwoordt aan de doelstellingen van het fonds met betrekking tot grensoverschrijdende industriële samenwerking en mededinging in de gehele toeleveringsketen.

(19)

Indien een consortium wenst deel te nemen aan een actie die in aanmerking komt voor financiering en de steun van de Unie in de vorm van een subsidie zal worden verstrekt, moet het consortium een van zijn leden benoemen tot coördinator. De coördinator dient het voornaamste contactpunt te zijn voor de relaties van het consortium met de Commissie.

(20)

Indien een door het fonds gesteunde actie wordt beheerd door een door de lidstaten of geassocieerde landen benoemde projectbeheerder, moet de Commissie de projectbeheerder over de met betrekking tot de actie gemaakte voortgang raadplegen voordat zij overgaat tot betaling aan de ontvangers, zodat de projectbeheerder kan waarborgen dat de ontvangers zich aan de desbetreffende termijnen houden. De projectbeheerder moet de Commissie opmerkingen over met betrekking tot de actie gemaakte voortgang meedelen, zodat de Commissie kan bepalen of aan de voorwaarden om tot betaling over te gaan is voldaan.

(21)

Het fonds moet in direct beheer worden uitgevoerd om de doeltreffendheid en efficiëntie van de uitvoering te maximaliseren en volledige samenhang met andere initiatieven van de Unie te verzekeren. De Commissie moet dus bevoegd blijven voor de selectie- en toekenningsprocedures, ook wat ethische toetsing en beoordeling betreft. In onderbouwde gevallen moet de Commissie echter begrotingsuitvoeringstaken voor specifieke acties die steun uit het fonds ontvangen, kunnen toevertrouwen aan de in artikel 62, lid 1, eerste alinea, punt c), van het Financieel Reglement bedoelde organen, bijvoorbeeld wanneer een projectbeheerder is benoemd door de lidstaten die een actie gezamenlijk financieren, mits aan de vereisten van het Financieel Reglement is voldaan. Een dergelijk toevertrouwen van begrotingsuitvoeringstaken zou helpen om het beheer van gezamenlijk gefinancierde acties te stroomlijnen en zorgen voor soepele coördinatie tussen de financieringsovereenkomst en de overeenkomst die wordt ondertekend door het consortium en de projectbeheerder die werd benoemd door de lidstaten die de actie gezamenlijk financieren.

(22)

Om te waarborgen dat de gefinancierde ontwikkelingsacties financieel levensvatbaar zijn, moeten de aanvragers aantonen dat de kosten van de actie die niet in aanmerking komen voor Uniefinanciering, door andere financieringsmiddelen worden gedekt.

(23)

De lidstaten moeten verschillende soorten financiële regelingen tot hun beschikking hebben voor de gezamenlijke ontwikkeling en verwerving van defensievermogens. De Commissie zou kunnen voorzien in verschillende soorten regelingen die de lidstaten vrijwillig zouden kunnen toepassen om het hoofd te bieden aan uitdagingen voor gezamenlijke ontwikkeling en aanbesteding vanuit financieringsoogpunt. De toepassing van dergelijke financiële regelingen zou verder kunnen bijdragen tot het opzetten van gezamenlijke en grensoverschrijdende defensieprojecten en de efficiëntie van defensie-uitgaven kunnen verhogen, onder meer voor projecten die door het fonds worden gesteund.

(24)

Gelet op de specifieke kenmerken van de defensie-industrie, waar de vraag nagenoeg uitsluitend afkomstig is van de lidstaten en de geassocieerde landen, die ook de zeggenschap hebben over alle aanschaf van defensiegerelateerde producten en technologieën, en uitvoer, is de werking van de defensiesector niet onderworpen aan de gebruikelijke regels en bedrijfsmodellen van traditionelere markten. De industrie kan bijgevolg geen omvangrijke zelfgefinancierde onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten voor defensie opzetten, en vaak worden alle kosten van onderzoek en ontwikkeling volledig door de lidstaten en de geassocieerde landen gefinancierd. Ter verwezenlijking van de doelstellingen van het fonds, met name het bevorderen van de samenwerking tussen juridische entiteiten uit verschillende lidstaten en geassocieerde landen, en rekening houdend met de specifieke kenmerken van de defensiesector, moet worden voorzien in een volledige dekking van de subsidiabele kosten voor acties die voorafgaand aan de prototypefase plaatsvinden.

(25)

De prototypefase is een cruciale fase waarin de lidstaten of de geassocieerde landen doorgaans over hun geconsolideerde investering beslissen en het proces voor de aanschaf van hun toekomstige defensieproducten of -technologieën opstarten. Om die reden is het in die specifieke fase dat lidstaten en geassocieerde landen afspraken maken over de nodige toezeggingen, onder meer wat betreft de kostendeling en de eigendom van het project. Om hun toezegging geloofwaardig te maken, mag de steun uit het fonds in normale gevallen niet meer dan 20 % van de subsidiabele kosten bedragen.

(26)

Voor acties na de prototypefase moet in financiering tot 80 % worden voorzien. Dergelijke acties, die dichter bij de voltooiing van het product en de technologie plaatsvinden, kunnen nog steeds aanzienlijke kosten met zich brengen.

(27)

Belanghebbenden in de defensiesector worden geconfronteerd met specifieke indirecte kosten, zoals kosten voor beveiliging. Daarnaast werken die belanghebbenden in een specifieke markt waar ze — bij gebrek aan vraag aan de afnemerszijde — de kosten van onderzoek en ontwikkeling niet op dezelfde manier kunnen terugvorderen als belanghebbenden in de civiele sector. Daarom is het passend te voorzien in een vast percentage van 25 % van de totale directe subsidiabele kosten van de actie, alsook in de mogelijkheid om indirecte subsidiabele kosten in rekening te brengen die overeenkomstig de gebruikelijke kostenberekeningsmethoden van de ontvangers zijn bepaald, indien die methoden door hun nationale autoriteiten zijn aanvaard voor vergelijkbare activiteiten in de defensiesector en indien zij door de ontvanger aan de Commissie zijn meegedeeld.

(28)

Acties met deelname van kmo’s en midcaps die grensoverschrijdende activiteiten verrichten, dragen bij aan het openstellen van toeleveringsketens en aan de verwezenlijking van de doelstellingen van het fonds. Dergelijke acties moeten daarom in aanmerking komen voor een verhoogd financieringspercentage dat aan alle deelnemende juridische entiteiten ten goede komt.

(29)

Om ervoor te zorgen dat de gefinancierde acties zullen bijdragen tot het concurrentievermogen en de efficiëntie van de Europese defensie-industrie, is het van belang dat de lidstaten voornemens zijn het uiteindelijke product gezamenlijk aan te schaffen of de technologie gezamenlijk te gebruiken, met name via gezamenlijke grensoverschrijdende aanbestedingen, waarbij lidstaten hun aanbestedingsprocedures gezamenlijk opzetten, met name door middel van een aankoopcentrale.

(30)

Om ervoor te zorgen dat de door het fonds gesteunde acties bijdragen tot het concurrentievermogen en de efficiëntie van de Europese defensie-industrie, moeten die acties op de middellange tot lange termijn marktgericht, vraaggestuurd en commercieel levensvatbaar zijn. Daarom moet bij de subsidiabiliteitscriteria voor ontwikkelingsacties in aanmerking worden genomen of de lidstaten het voornemen hebben om, onder meer via een memorandum van overeenstemming of een intentieverklaring, het uiteindelijke product aan te schaffen, of de technologie te gebruiken, op een gecoördineerde manier. Bij de toekenningscriteria voor ontwikkelingsacties moet daarnaast in aanmerking worden genomen of de lidstaten zich er politiek of juridisch toe hebben verbonden het uiteindelijke product of de uiteindelijke technologie gezamenlijk en gecoördineerd te gebruiken, te bezitten of te onderhouden.

(31)

De bevordering van innovatie en technologische ontwikkeling in de defensie-industrie van de Unie moet stroken met de veiligheids- en defensiebelangen van de Unie. Dienovereenkomstig moeten de bijdragen die acties leveren tot die belangen en tot de gezamenlijk door de lidstaten overeengekomen onderzoeks- en vermogensprioriteiten op defensiegebied, een toekenningscriterium zijn voor financiering.

(32)

Subsidiabele acties die worden ontwikkeld in de context van projecten van de permanente gestructureerde samenwerking in het institutionele kader van de Unie, moeten voortdurend zorgen voor een betere samenwerking tussen juridische entiteiten in de verschillende lidstaten en moeten zodoende rechtstreeks bijdragen aan de doelstellingen van het fonds. Na selectie moeten die acties dus in aanmerking komen voor een verhoogd financieringspercentage.

(33)

De Commissie zal rekening houden met andere activiteiten die worden gefinancierd uit hoofde van Horizon Europa — het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie dat is ingesteld bij Verordening (EU) 2021/695 van het Europees Parlement en de Raad (8) — om onnodige overlappingen te vermijden en kruisbestuiving en synergieën tussen civiel en defensieonderzoek te waarborgen.

(34)

Cyberbeveiliging en cyberdefensie vormen steeds grotere uitdagingen en de Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid hebben erkend dat het nodig is synergieën tot stand te brengen tussen cyberdefensieacties binnen het toepassingsgebied van deze verordening en initiatieven van de Unie op het gebied van cyberbeveiliging, zoals aangekondigd in de gezamenlijke mededeling van de Commissie van 13 september 2017“Weerbaarheid, afschrikking en defensie: bouwen aan sterke cyberbeveiliging voor de EU”. Met name moeten belanghebbenden streven naar synergieën tussen de civiele en defensiegerelateerde aspecten van cyberbeveiliging, met het oog op het vergroten van de cyberveerkracht.

(35)

Er moet voor een geïntegreerde aanpak worden gezorgd door het samenbrengen van activiteiten in het kader van de door de Commissie opgezette voorbereidende actie inzake defensieonderzoek overeenkomstig artikel 58, lid 2, punt b), van het Financieel Reglement en het industrieel ontwikkelingsprogramma voor de Europese defensie, dat is ingesteld bij Verordening (EU) 2018/1092 van het Europees Parlement en de Raad (9), alsook door de voorwaarden voor deelname te harmoniseren. Met een dergelijke geïntegreerde aanpak moet een meer coherente reeks instrumenten worden gecreëerd en de impact op innovatie en samenwerking en de economische impact van het fonds worden vergroot, waarbij onnodige overlap en versnippering worden voorkomen. Daarmee zou het fonds ook bijdragen tot een betere benutting van de resultaten van defensieonderzoek en zo de kloof tussen de onderzoeks- en de ontwikkelingsfase dichten, rekening houdend met de specifieke kenmerken van de defensiesector, en alle vormen van innovatie, waaronder disruptieve technologieën voor defensie, bevorderen. Bovendien zijn in voorkomend geval ook positieve overloopeffecten voor de civiele sector te verwachten.

(36)

Wanneer dit, gelet op de specifieke kenmerken van de actie, passend is, moeten de doelstellingen van het fonds ook worden nagestreefd door middel van financiële instrumenten en begrotingsgaranties uit hoofde van het InvestEU-fonds dat is opgericht bij Verordening (EU) 2021/523 van het Europees Parlement en de Raad (10).

(37)

Steun uit het fonds moet worden gebruikt voor een proportionele aanpak van tekortkomingen van de markt of suboptimale investeringssituaties, en de acties mogen particuliere financiering niet overlappen of verdringen, noch de concurrentie op de interne markt verstoren. De acties moeten een duidelijke meerwaarde voor de Unie hebben.

(38)

De vormen van Uniefinanciering en de uitvoeringsmethoden van het fonds moeten worden gekozen op basis van de mogelijkheden die zij bieden voor het verwezenlijken van de specifieke doelstellingen van de acties en voor het behalen van resultaten, met name rekening houdend met de kosten van controles, de administratieve lasten en het verwachte risico van niet-naleving. Bij het maken van die keuze moet het gebruik van vaste bedragen, financiering volgens een vast percentage en eenheidskosten worden overwogen, alsook van financiering die niet gekoppeld is aan kosten, zoals bedoeld in artikel 125, lid 1, van het Financieel Reglement.

(39)

De Commissie moet door middel van uitvoeringshandelingen jaarlijkse werkprogramma’s vaststellen die aansluiten op de doelstellingen van het fonds en waarin de initiële lessen van het industrieel ontwikkelingsprogramma voor de Europese defensie en de voorbereidende actie inzake defensieonderzoek in acht worden genomen. Bij de opstelling van de werkprogramma’s moet de Commissie worden bijgestaan door het comité. De Commissie moet streven naar oplossingen die in het comité zo breed mogelijk worden gesteund. In dat verband moet het comité kunnen bijeenkomen in de samenstelling van deskundigen nationale defensie en veiligheid om specifieke bijstand te verlenen aan de Commissie, met inbegrip van advies met betrekking tot de bescherming van gerubriceerde informatie in het kader van de acties. De lidstaten wijzen hun respectieve vertegenwoordigers in dat comité aan. De leden van het comité moeten in een vroeg stadium daadwerkelijk de gelegenheid krijgen om de ontwerpuitvoeringshandelingen te bestuderen en hun standpunt kenbaar te maken.

(40)

De in de werkprogramma’s opgenomen categorieën moeten waar passend functionele eisen bevatten die voor de industrie verduidelijken welke functies en taken moeten worden uitgevoerd door de te ontwikkelen vermogens. Dergelijke eisen moeten een duidelijke indicatie geven van de verwachte prestaties, maar mogen niet worden gericht op specifieke oplossingen of specifieke juridische entiteiten, en mogen geen concurrentie op het niveau van oproepen tot het indienen van voorstellen verhinderen.

(41)

Tijdens de ontwikkeling van de werkprogramma’s moet de Commissie er, door passende raadpleging van het comité, ook voor zorgen dat de voorgestelde onderzoeksacties of ontwikkelingsacties onnodige overlap vermijden. De Commissie kan in dat verband een voorafgaande beoordeling uitvoeren van mogelijke overlap met bestaande vermogens of reeds gefinancierde onderzoeks- of ontwikkelingsprojecten binnen de Unie.

(42)

De Commissie moet de samenhang van de werkprogramma’s waarborgen tijdens de volledige industriële levenscyclus van defensieproducten en -technologieën.

(43)

De werkprogramma’s moeten ook waarborgen dat een geloofwaardig aandeel van de totale begroting ten goede komt aan acties die de grensoverschrijdende deelname van kmo’s mogelijk maken.

(44)

Teneinde in de defensiesector gebruik te kunnen maken van de deskundigheid van het Europees Defensieagentschap, dient dat agentschap de status van waarnemer in het comité te hebben. Gezien de specifieke kenmerken van de defensiesector, moet ook de Europese Dienst voor extern optreden aan het comité deelnemen.

(45)

Teneinde de doeltreffendheid van deze verordening te waarborgen, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU handelingen vast te stellen om de bijlage bij deze verordening te wijzigen ten aanzien van de indicatoren, waar noodzakelijk geacht, alsmede om deze verordening aan te vullen met bepalingen omtrent de instelling van een monitorings- en evaluatiekader. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren in overeenstemming met de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven (11). Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

(46)

Teneinde uniforme voorwaarden voor de uitvoering van deze verordening te waarborgen, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend met betrekking tot de vaststelling van werkprogramma’s en de toekenning van financiering aan de geselecteerde onderzoeks- en ontwikkelingsacties. Bij de uitvoering van onderzoeks- en ontwikkelingsacties moeten met name de specifieke kenmerken van de defensiesector, in het bijzonder de verantwoordelijkheid van de lidstaten, de geassocieerde landen of beide voor het plannings- en aanbestedingsproces, in aanmerking worden genomen. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend overeenkomstig Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (12).

(47)

De Commissie moet een lijst van onafhankelijke deskundigen vaststellen. De veiligheidsreferenties van die onafhankelijke deskundigen moeten door de betrokken lidstaten worden gevalideerd. Die lijst mag niet openbaar worden gemaakt. De onafhankelijke deskundigen moeten worden gekozen op basis van hun vaardigheden, ervaring en kennis, rekening houdend met de taken die hun zullen worden toegewezen. Bij de aanstelling van de onafhankelijke deskundigen moet de Commissie voor zover mogelijk passende maatregelen nemen voor een evenwichtige samenstelling van de onafhankelijke deskundigengroepen en evaluatiepanels wat betreft de verscheidenheid aan vaardigheden, ervaring, kennis, geografische spreiding en geslacht, rekening houdend met de situatie op het gebied van de actie. Er moet tevens worden gestreefd naar een goede rotatie van onafhankelijke deskundigen en een goed evenwicht tussen de particuliere en de publieke sector.

(48)

De onafhankelijke deskundigen mogen niet beoordelen of adviseren noch bijstand verlenen in aangelegenheden met betrekking waartoe zij een belangenconflict hebben, in het bijzonder wat betreft hun positie ten tijde van de beoordeling. Met name mogen zij niet in een positie zijn waarin zij ontvangen informatie kunnen gebruiken ten nadele van het consortium dat zij beoordelen.

(49)

Na beoordeling van de voorstellen met behulp van onafhankelijke deskundigen, moet de Commissie de door het fonds te steunen acties selecteren. De lidstaten moeten worden ingelicht over de beoordelingsresultaten met de ranglijst van geselecteerde acties en over de vorderingen van de gefinancierde acties.

(50)

Aanvragers die nieuwe defensieproducten of -technologieën of de modernisering van bestaande defensieproducten of -technologieën voorstellen, moeten zich ertoe verbinden ethische beginselen na te leven, bijvoorbeeld in verband met het welzijn van de mens en de bescherming van het menselijk genoom, zoals ook weerspiegeld in het toepasselijk Unierecht, nationaal recht en internationaal recht, met inbegrip van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, en, waar relevant, de protocollen daarbij. De Commissie moet de voorstellen systematisch toetsen teneinde de voorstellen te identificeren die aanleiding geven tot ernstige ethische kwesties. Waar passend dienen dergelijke voorstellen aan een ethische beoordeling onderworpen te worden.

(51)

Ter ondersteuning van een open interne markt moet de deelname van kmo’s en midcaps die grensoverschrijdende activiteiten verrichten, hetzij als leden van een consortium, subcontractanten of andere juridische entiteiten in de toeleveringsketen, worden aangemoedigd.

(52)

De Commissie moet ernaar streven de dialoog met de lidstaten en de industrie op gang te houden om het welslagen van het fonds te waarborgen. Als medewetgever en belangrijke stakeholder moet ook het Europees Parlement hierbij worden betrokken.

(53)

In deze verordening worden voor het fonds de financiële middelen vastgelegd die voor het Europees Parlement en de Raad in de loop van de jaarlijkse begrotingsprocedure het voornaamste referentiebedrag vormen in de zin van punt 18 van het Interinstitutioneel Akkoord van 16 december 2020 tussen het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie betreffende begrotingsdiscipline, samenwerking in begrotingszaken en goed financieel beheer, alsmede betreffende nieuwe eigen middelen, met inbegrip van een routekaart voor de invoering van nieuwe eigen middelen (13) (het “Interinstitutioneel Akkoord van 16 december 2020”). De Commissie moet ervoor zorgen dat de administratieve procedures zo eenvoudig mogelijk worden gehouden en minimale aanvullende kosten met zich meebrengen.

(54)

Tenzij anders aangegeven, is het Financieel Reglement op het fonds van toepassing. Het Financieel Reglement stelt regels voor de uitvoering van de Uniebegroting vast, waaronder regels voor subsidies, prijzen, aanbestedingen, indirect beheer, financieringsinstrumenten, begrotingsgaranties en financiële bijstand.

(55)

De horizontale financiële regels die het Europees Parlement en de Raad op grond van artikel 322 VWEU hebben vastgesteld, zijn op deze verordening van toepassing. Die regels zijn vastgelegd in het Financieel Reglement en bepalen met name de procedure voor het opstellen en uitvoeren van de begroting door middel van subsidies, prijzen, aanbestedingen en indirecte uitvoering, en voorzien in controles op de verantwoordelijkheid van financiële actoren. De op grond van artikel 322 VWEU vastgestelde voorschriften bevatten tevens een algemeen conditionaliteitsregime ter bescherming van de Uniebegroting.

(56)

Overeenkomstig het Financieel Reglement, Verordening (EU, Euratom) nr. 883/2013 van het Europees Parlement en de Raad (14) en Verordeningen (EG, Euratom) nr. 2988/95 (15), (Euratom, EG) nr. 2185/96 (16) en (EU) 2017/1939 (17) van de Raad moeten de financiële belangen van de Unie worden beschermd door middel van evenredige maatregelen, onder meer maatregelen met betrekking tot preventie, opsporing, correctie en onderzoek van onregelmatigheden, waaronder fraude, met betrekking tot terugvordering van verloren gegane, ten onrechte betaalde of onjuist bestede financiële middelen, en, waar passend, met betrekking tot het opleggen van administratieve sancties. Met name heeft het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) overeenkomstig Verordeningen (Euratom, EG) nr. 2185/96 en (EU, Euratom) nr. 883/2013 de bevoegdheid administratieve onderzoeken uit te voeren, met inbegrip van controles en verificaties ter plaatse, om vast te stellen of er sprake is van fraude, corruptie of andere onwettige activiteiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad.

Het Europees Openbaar Ministerie (EOM) is overeenkomstig Verordening (EU) 2017/1939 bevoegd over te gaan tot onderzoek en vervolging van strafbare feiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad als bepaald in Richtlijn (EU) 2017/1371 van het Europees Parlement en de Raad (18). Personen of entiteiten die middelen van de Unie ontvangen, moeten overeenkomstig het Financieel Reglement volledig meewerken aan de bescherming van de financiële belangen van de Unie, de nodige rechten en toegang verlenen aan de Commissie, OLAF, de Rekenkamer en, ten aanzien van de lidstaten die deelnemen aan nauwere samenwerking op grond van Verordening (EU) 2017/1939, het EOM, alsmede ervoor zorgen dat derden die betrokken zijn bij de uitvoering van financiële middelen van de Unie gelijkwaardige rechten verlenen.

(57)

Derde landen die lid zijn van de Europese Economische Ruimte (EER) kunnen aan programma’s van de Unie deelnemen in het kader van de samenwerking die is ingesteld uit hoofde van de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (19), waarin is bepaald dat de programma’s worden uitgevoerd op basis van een uit hoofde van die overeenkomst vastgesteld besluit. Er moet een specifieke bepaling in deze verordening worden opgenomen die die derde landen verplicht om de verantwoordelijke ordonnateur, OLAF en de Rekenkamer de nodige rechten en toegang te verlenen zodat deze hun respectieve bevoegdheden ten volle kunnen uitoefenen.

(58)

Op grond van de punten 22 en 23 van het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven moet het fonds worden geëvalueerd op basis van overeenkomstig specifieke monitoringvoorschriften verzamelde informatie, waarbij administratieve last, in het bijzonder voor de lidstaten, en overregulering moeten worden vermeden. Die voorschriften moeten, waar passend, meetbare indicatoren omvatten als maatstaf om de effecten van het fonds in de praktijk te evalueren. De Commissie moet uiterlijk vier jaar na de aanvang van de uitvoeringsperiode van het fonds, onder meer met het oog op de indiening van voorstellen voor eventueel passende wijzigingen van deze verordening, een tussentijdse evaluatie uitvoeren. De Commissie dient aan het einde van de uitvoeringsperiode van het fonds tevens een eindevaluatie uit te voeren waarin zij de financiële activiteiten vanuit het oogpunt van de resultaten van de financiële uitvoering en, voor zover op dat moment mogelijk, de uitvoeringsresultaten en het effect van het fonds onderzoekt. In dat verband moet het definitieve evaluatieverslag ook helpen bepalen op welke gebieden de Unie afhankelijk is van derde landen voor de ontwikkeling van defensieproducten en -technologieën. In het eindverslag moet ook een analyse worden gemaakt van de grensoverschrijdende deelname van kmo’s en midcaps aan projecten die steun uit het fonds ontvangen, van de deelname van kmo’s en midcaps aan de mondiale waardeketen, en van de bijdrage van het fonds aan het wegwerken van de tekortkomingen die in het vermogensontwikkelingsplan in kaart zijn gebracht; het verslag moet tevens informatie bevatten over de herkomstlanden van de ontvangers, het aantal lidstaten en geassocieerde landen betrokken bij individuele acties en de verdeling van de gegenereerde intellectuele-eigendomsrechten. De Commissie kan ook wijzigingen in deze verordening voorstellen om te reageren op mogelijke ontwikkelingen tijdens de uitvoering van het fonds.

(59)

De Commissie moet de uitvoering van het fonds regelmatig monitoren en een jaarverslag indienen bij het Europees Parlement en de Raad over de geboekte voortgang en over de wijze waarop de in het kader van het industrieel ontwikkelingsprogramma voor de Europese defensie en de voorbereidende actie inzake defensieonderzoek in kaart gebrachte en geleerde lessen in aanmerking worden genomen bij de uitvoering van het fonds. Daartoe moet de Commissie de nodige monitoringregelingen instellen. Het verslag mag geen gevoelige informatie bevatten.

(60)

Gezien het belang van de strijd tegen klimaatverandering en in overeenstemming met de toezeggingen van de Unie om de Overeenkomst van Parijs die is vastgesteld in het kader van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (20) en de duurzame-ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties uit te voeren, draagt het fonds bij aan de integratie van klimaatacties in het Uniebeleid alsmede aan het algemene streven dat 30 % van de begrotingsuitgaven van de Unie klimaatdoelen ondersteunen. Bij de voorbereiding en de uitvoering van het fonds zullen relevante acties worden vastgesteld en bij de tussentijdse evaluatie zullen deze opnieuw worden beoordeeld.

(61)

Om recht te doen aan het belang van de strijd tegen het dramatische verlies aan biodiversiteit, draagt deze verordening bij aan de integratie van biodiversiteitsacties in het Uniebeleid en aan de verwezenlijking van de algemene ambitie om in 2024 7,5 % en in 2026 en 2027 10 % van de jaarlijkse uitgaven uit hoofde van het MFK 2021-2027 aan biodiversiteitsdoelstellingen te besteden, en daarbij rekening te houden met de bestaande overlappingen tussen klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen overeenkomstig het Interinstitutioneel Akkoord van 16 december 2020.

(62)

Aangezien het fonds enkel de onderzoeks- en de ontwikkelingsfase van defensieproducten en -technologieën moet ondersteunen, mag de Unie in beginsel niet over eigendomsrechten of intellectuele-eigendomsrechten beschikken op defensieproducten of -technologieën die uit de gefinancierde acties voortkomen, tenzij de steun van de Unie wordt verstrekt via een overheidsopdracht. In het geval van onderzoeksacties moeten belanghebbende lidstaten en geassocieerde landen echter de mogelijkheid hebben om de resultaten van gefinancierde acties te gebruiken om deel te nemen aan verdere gezamenlijke ontwikkeling.

(63)

De steun van de Unie mag geen invloed hebben op de overdracht van defensiegerelateerde producten binnen de Unie overeenkomstig Richtlijn 2009/43/EG, noch op de uitvoer van producten, apparatuur of technologieën. De uitvoer van militaire goederen en technologieën door de lidstaten wordt geregeld door Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB van de Raad (21).

(64)

Het gebruik van gevoelige achtergrondinformatie, met inbegrip van gegevens, knowhow of informatie, die is gegeneerd vóór het fonds bestond of buiten het fonds om, of toegang door onbevoegden tot resultaten die zijn gegenereerd in verband met door het fonds gesteunde acties, zouden een negatief effect kunnen hebben op de belangen van de Unie of van één of meer van haar lidstaten. De behandeling van gevoelige informatie moet derhalve worden geregeld door het desbetreffende Unierecht en nationaal recht.

(65)

Om de beveiliging van gerubriceerde gegevens op het vereiste niveau te waarborgen, moet aan de minimumnormen voor industriële veiligheid zijn voldaan bij de ondertekening van gerubriceerde financieringsovereenkomsten. Daartoe moet de Commissie overeenkomstig Besluit (EU, Euratom) 2015/444 van de Commissie (22) de programmabeveiligingsinstructies, waaronder de rubriceringsgids, ter advies aan de door de lidstaten aangewezen onafhankelijke deskundigen voorleggen.

(66)

Daar de doelstellingen van deze verordening niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt, maar beter door de Unie kunnen worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 VEU neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(67)

De Commissie moet het fonds beheren met inachtneming van de vereisten inzake geheimhouding en beveiliging, met name de vereisten inzake gevoelige informatie met inbegrip van gerubriceerde informatie.

(68)

Om ervoor te zorgen dat de steun voor het betrokken beleidsgebied ononderbroken doorloopt en de uitvoering van het fonds van start kan gaan vanaf het begin van het MFK 2021-2027, moet deze verordening met spoed in werking treden, en met terugwerkende kracht van toepassing zijn vanaf 1 januari 2021.

(69)

Verordening (EU) 2018/1092 moet daarom worden ingetrokken,