Nationale maatregelen stimuleren via de nationale strategische kaders voor de Roma

De lidstaten wordt verzocht nationale strategische kaders voor de Roma te ontwikkelen, vast te stellen en uit te voeren. Deze dienen te omvatten:

ogemeenschappelijke kenmerken;

ominimumverplichtingen voor iedereen;

omogelijke aanvullende verbintenissen, afhankelijk van de nationale context;

oambitieuzere verbintenissen voor lidstaten met een grote Romabevolking.

Voorstellen voor deze elementen worden hieronder uiteengezet. Waar mogelijk moeten specifieke nationale streefwaarden worden vastgesteld. De Commissie zal dit proces ondersteunen met het nodige advies. Zij zal nationale maatregelen bovendien ondersteunen door de gelijkheidswetgeving ter handhaven, gelijkheid, integratie en participatie van de Roma te mainstreamen in EU-beleidsinitiatieven, EU-middelen voor de Roma in te zetten en zigeunerhaat te bestrijden.

De lidstaten wordt verzocht de ontwikkeling van deze nationale kaders uiterlijk in september 2021 af te ronden en deze aan de Commissie mee te delen.

Het nationale strategische kader moet het volgende omvatten:

a)nationale uitgangs- en streefwaarden die moeten worden nagestreefd om de EU-doelstellingen en -streefwaarden te realiseren, op basis van een brede behoefteanalyse;

b)streefwaarden en maatregelen voor specifieke Romagroepen (kinderen, vrouwen, jongeren, ouderen en personen met een beperking, mobiele EU-burgers, onderdanen van derde landen, staatlozen) zodat rekening wordt gehouden met de diversiteit van de Roma, met inbegrip van genderresponsieve en kind- en leeftijdsgevoelige maatregelen;

c)maatregelen ter bestrijding van zigeunerhaat en discriminatie (bijvoorbeeld nationale actieplannen tegen racisme);

d)maatregelen voor de sociaal-economische integratie van gemarginaliseerde Roma, met name op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, gezondheid en huisvesting;

e)een combinatie van gerichte en algemene maatregelen die specifieke lokale problemen in aanmerking nemen en uitdrukkelijk de hindernissen aanpakken waardoor het reguliere beleid Roma geen gelijke toegang biedt 28 ;

f)een specifiek budget voor uitvoering en monitoring 29 dat ten volle gebruikmaakt van sociale innovatie en particulier kapitaal;

g)mechanismen voor rapportage, monitoring en evaluatie inzake de vooruitgang bij het bereiken van de streefwaarden;

h)een regeling voor beleidsrelevante raadpleging van en samenwerking met maatschappelijke organisaties van en voor de Roma, verantwoordelijke ministeries, organen voor gelijke behandeling, andere nationale mensenrechteninstellingen en overige belanghebbenden;

i)capaciteitsopbouw om de actieve participatie van het maatschappelijk middenveld in alle stadia van de beleidsvorming te bevorderen en het te betrekken bij nationale en EU-platformprocessen 30 .

De nationale Romacontactpunten (NRCP) moeten:

a)een mandaat, toereikende middelen en voldoende personeel krijgen om voor permanente coördinatie en monitoring te zorgen;

b)regelmatig een voortgangsverslag indienen en deelnemen aan de kernactiviteiten van het NRCP-netwerk dat door de Commissie wordt beheerd 31 .

Het nationale strategische kader moet ook omvatten:

a)nationale kwantitatieve en kwalitatieve streefwaarden voor alle zeven EU-doelstellingen en de bijbehorende streefwaarden (afhankelijk van de beschikbaarheid van gegevens);

b)de wijze waarop nationale en EU-middelen en financiële instrumenten zullen worden ingezet voor de Roma; en

c)de wijze waarop institutionele of administratieve hervormingen zullen bijdragen tot gelijkheid en integratie.

De NRCP’s zouden ook een tussentijdse evaluatie en herziening van het nationale strategische kader moeten verrichten.

Het nationale strategische kader moet ook:

a)een plan of een pakket van maatregelen bevatten ter voorkoming en bestrijding van zigeunerhaat en discriminatie, segregatie in onderwijs en huisvesting, en vooroordelen en stereotypen over Roma (ook online);

b)gelijkheid en integratie van de Roma op regionaal en lokaal niveau mainstreamen; en

c)aangeven hoe nationale en EU-fondsen en financiële instrumenten zullen worden ingezet voor inclusieve algemene beleidshervormingen en gerichte maatregelen.

De rol van de NRCP’s moet worden versterkt, zodat deze:

a)de beschikking krijgen over een vast team en een specifiek institutioneel mandaat dat zorgt voor politiek gewicht, doeltreffende sectoroverschrijdende coördinatie en mainstreaming van de gelijkheid en integratie van de Roma op regionaal en lokaal niveau;

b)worden betrokken (door de instanties die de EU-fondsen beheren) bij de coördinatie van intergouvernementele besprekingen over de verdeling van EU-middelen voor Roma en bij de systematische monitoring van het gebruik ervan (bv. via toezichtcomités, effectbeoordelingen voor de integratie van de Roma);

c)zorgen voor overleg en dialoog op nationaal niveau om de positie van de Roma (met name jongeren en vrouwen) te versterken; en

d)garanderen dat het overheidsbeleid en de universele dienstverlening de Roma daadwerkelijk bereiken, ook in afgelegen plattelandsgebieden (bv. noodmaatregelen en maatregelen voor de middellange termijn in tijden van crisis, wetgevingshervorming, beleidsplanning op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg, huisvesting, andere gebieden met betrekking tot sociaal-economische integratie, sociale dienstverlening, vervoer, minimuminkomensstelsels, antidiscriminatiewetgeving).

Bestrijding van zigeunerhaat

Dankzij het werk van de Alliance against Antigypsyism, het Europees Parlement en de Raad van Europa 1 is er een groeiende consensus dat zigeunerhaat (een specifieke vorm van racisme gericht tegen de Roma) bijdraagt aan de aanhoudende uitsluiting van de Roma. Aangezien zigeunerhaat en uitsluiting tot een vicieuze cirkel leiden, moeten ze samen worden aangepakt. De bestrijding van discriminatie en zigeunerhaat draagt bij tot het succes van integratiemaatregelen, die op hun beurt een grotere openheid en acceptatie in de samenleving bevorderen. De bestrijding van zigeunerhaat en de bevordering van diversiteit en integratie vereisen de deelname van de samenleving als geheel, zowel van Roma- als van niet-Romagemeenschappen. Daarbij moet de positie van de Roma worden versterkt en moeten wijdverspreide (waaronder institutionele) attitudes en gedragingen worden aangepakt. Bij het opstellen van uitvoeringsnormen en het bepleiten van een sterkere nadruk op bestrijding van discriminatie in de strategieën, kunnen organen voor gelijke behandeling geprivilegieerde partners voor de nationale Romacontactpunten (NRCP’s) zijn.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·een op zichzelf staande focus op de bestrijding van zigeunerhaat te omvatten, teneinde:

1)    zigeunerhaat te erkennen en de verantwoordelijkheid te nemen om daartegen op te treden;

2)    de historische dimensies van de zigeunerhaat te erkennen, met name de Romaholocaust; het bewustzijn van de geschiedenis van de Roma te vergroten en verzoening te bevorderen;

3)    het bewustzijn van de wederzijdse voordelen van diversiteit en inclusie te vergroten; een positief discours te creëren; rolmodellen te stimuleren; steun te verlenen aan ontmoetingen tussen gemeenschappen en aan intercultureel leren om stereotypen en verkeerde informatie over de Roma in het onderwijs, de media, de kunst, de cultuur en de geschiedenis te bestrijden;

4)    discriminatie als uiting van zigeunerhaat te bestrijden;

5)    haatuitingen en haatmisdrijven te bestrijden als uitingen van zigeunerhaat, en het melden van door vooroordelen ingegeven misdrijven, intimidatie en geweld te bevorderen;

6)    de toegang tot de rechter voor slachtoffers van zigeunerhaat en discriminatie te bevorderen;

7)    de Roma bewust te maken van hun rechten; en

8)    systemische/institutionele/structurele discriminatie 2 van de Roma te voorkomen en uit te bannen;

·zigeunerhaat te voorkomen en te bestrijden als een horizontale prioriteit op alle sectorale beleidsterreinen, teneinde:

1)    segregatie, pesten en intimidatie in het onderwijs te bestrijden; onderwijspersoneel bewust te maken;

2)    discriminatie op het gebied van (toegang tot) werkgelegenheid te bestrijden en werkgevers bewust te maken;

3)    discriminatie bij de toegang tot hoogwaardige gezondheidszorg te bestrijden; parallelle, gesegregeerde diensten uit te bannen; mensenrechtenschendingen (zoals gedwongen abortus en gedwongen sterilisatie) te voorkomen; gezondheidswerkers bewust te maken;

4)    ruimtelijke segregatie te bestrijden; gedwongen huisuitzettingen zonder alternatieve huisvesting te voorkomen; autoriteiten bewust te maken; en

5)    regelmatig gegevens over gelijkheid te verzamelen (bijvoorbeeld gegevens over ervaringen met discriminatie en gegevens van organen voor gelijke behandeling over gevallen van discriminatie).

Bestrijding van multigenerationele armoede 
(met een focus op de bescherming van kinderen en een beter gebruik van EU-middelen)

Het aanpakken van multigenerationele armoede en uitsluiting is van cruciaal belang om de situatie van gemarginaliseerde Roma te verbeteren. Uitsluiting en discriminatie bij de toegang tot onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg en huisvesting hebben een negatieve invloed op de ontwikkeling van kinderen, hetgeen op zijn beurt van invloed is op hun toekomstige ouderschap en zo verdere achterstanden voor hun eigen kinderen in de hand werkt. De vicieuze cirkel van uitsluiting en discriminatie zet zich op die manier voort, tenzij er een significante interventie plaatsvindt om deze dynamiek grondig aan te pakken en een betere toekomst voor de volgende generatie te plannen. Daarom moet de focus op kinderen liggen en moet die focus over lange tijd worden volgehouden.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·relevante deskundigheid op alle bestuursniveaus te mobiliseren om maatregelen voor de bescherming van kinderen te formuleren; voldoende middelen toe te wijzen voor voor- en vroegschools onderwijs, kinderopvang en onderwijs (studiebeurzen, mentorschap, naschoolse opvang), voeding, persoonlijke ontwikkeling en werk met gezinnen;

·deelname aan voor- en vroegschools onderwijs en kinderopvang aan te moedigen;

·vrouwen, kinderen en jongeren te beschermen door middel van strategieën ter bestrijding van misdrijven zoals mensenhandel, met inbegrip van alle eventueel daarmee gepaard gaande vormen van uitbuiting (seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting, gedwongen bedelarij en uitbuiting van criminele activiteiten voor schijnhuwelijken die gepaard gaan met dwang en uitbuiting), en hun toegang tot bijstand, ondersteuning en bescherming mogelijk te maken;

·de toegang tot zorg in gezins- en gemeenschapsverband te verbeteren voor mensen met een handicap en kinderen zonder ouderlijke zorg; de maatregelen ter voorkoming van opname in een instelling te versterken door steun te verlenen aan gezinnen in precaire situaties en aan mensen met een handicap;

·de voortzetting op de lange termijn van de steunmaatregelen voor kinderen en hun gezinnen te waarborgen, zodat de omstandigheden voor de volgende generatie kunnen worden verbeterd;

·de planning van financiële steun en investeringen te baseren op een nauwkeurige analyse van de onderliggende oorzaken van de marginalisering (sociaal-economische uitsluiting en discriminatie); gegevens op een meer granulair niveau te verzamelen door het uitvoeren van systematische evaluaties en analyses van de soorten nationale, regionale en lokale interventies die (niet) werken, met inbegrip van de redenen daarvoor, ten behoeve van een beter begrip van de belemmeringen voor integratie; alle belanghebbenden (lokale autoriteiten, maatschappelijk middenveld, Roma-/niet-Romabelanghebbenden met mogelijk uiteenlopende standpunten) bij de analysewerkzaamheden te betrekken;

·het gebruik van EU-middelen in samenwerking met de beheersautoriteiten te analyseren en indien uit de monitoringverslagen blijkt dat de middelen niet doeltreffend zijn gebruikt om de integratiedoelstellingen te bereiken, met de plaatselijke/beheersautoriteiten en belanghebbenden te overleggen om te begrijpen waarom dat het geval is en om gesignaleerde belemmeringen aan te pakken; en

·te zorgen voor een nauwe band tussen de NRCP’s en de autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de EU-middelen; ervoor te zorgen dat het gebruik van EU-middelen voor de Roma reële mogelijkheden tot participatie creëert en de beoogde impact voor hen heeft in hun dagelijkse leven, in plaats van andere belangen te dienen.

Bevordering van de participatie van de Roma

De deelname van de Roma aan de invulling van overheidsbeleid is een voorwaarde voor gelijkheid en integratie en bevordert een democratisch en efficiënt bestuur. Bij het versterken van de participatie en de positie van de Roma gaat het erom mensen een stem te geven en hen in staat te stellen om op een nieuwe, levensbevestigende manier te handelen. Inclusie opent de weg voor actie en geeft mensen de kans om te participeren. Participatie en het versterken van de positie van de Roma zijn beginselen en processen om de leefomstandigheden en de levenskwaliteit van mensen te verbeteren. Ondersteuning van een zinvolle deelname van de Roma aan beleidsvorming op lokaal, nationaal en EU-niveau is een voorafgaande voorwaarde voor het aanpakken van uitsluiting. Vooral door de Roma geleide maatschappelijke organisaties en maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor de Roma zijn belangrijke actoren. Bij de coördinatie van de ontwikkeling van nationale strategische kaders worden de NRCP’s aangemoedigd om participatieve modellen te bevorderen, bijvoorbeeld door het faciliteren van thematische werkgroepen die behoefteanalyses, prioriteiten, streefwaarden en maatregelen op belangrijke gebieden ontwikkelen, nationale, regionale, lokale en niet-gouvernementele actoren bij elkaar brengen en zorgen voor de participatie van de Roma. Deze modellen en structuren kunnen vervolgens worden gebruikt voor het monitoren en evalueren van de uitvoering.

De nationale strategische kaders dienen:

·de verplichte minimumaspecten en -kanalen voor participatie van de Roma bij het ontwikkelen, uitvoeren en monitoren van het beleid en het programmeren van de EU-middelen vast te stellen, onder meer door middel van schriftelijke participatieprotocollen waarin het mandaat (reikwijdte en aard van de betrokkenheid), de samenstelling (beginselen voor de selectie van de leden), de werkmethoden en de verwachte resultaten van de raadplegings- en participatieorganen worden uiteengezet, met het oog op een doeltreffende samenwerking, vertrouwen en verantwoordingsplicht 3 ;

·kansen te creëren om de positie van Romagemeenschappen op lokaal niveau te versterken zodat wat er daar gebeurt, een zaak van deze gemeenschappen wordt en maatregelen worden genomen die uitdrukkelijk gericht zijn op het teweegbrengen van sociale en politieke veranderingen. Het mobiliseren van gemeenschappen moet worden gezien als een doelbewust inclusief en participatief proces waarbij de Romabevolking, lokale autoriteiten en organisaties worden betrokken;

·ervoor te zorgen dat de Roma in al hun diversiteit (met inbegrip van eigen onderdanen en buitenlanders, gemarginaliseerde en geïntegreerde personen, vrouwen, kinderen en jongeren) vertegenwoordigd zijn in beleids- en raadplegingsprocessen;

·lokale acties te verbeteren door een groter aantal professioneel gekwalificeerde Roma in te schakelen om als bemiddelaar op te treden en het aanhoudende gebrek aan vertrouwen tussen de Roma en de meerderheidsgemeenschappen te helpen overwinnen;

·de samenwerking tussen op Roma gerichte en algemene maatschappelijke organisaties te bevorderen, met name organisaties die zich richten op de rechten van kinderen, jongeren en vrouwen;

·gebruik te maken van EU- en andere middelen voor een regelmatige ondersteuning van capaciteitsopbouw (bij onderzoeken naar gelijkheid, participatie, enz.), met name voor maatschappelijke organisaties aan de basis en voor lokale organisaties; en

·in landen met een aanzienlijke Romabevolking:

opositieve actie te bevorderen om de deelname van de Roma aan het nationale en lokale bestuur te vergroten op het gebied van gelijkheid en integratie, onderzoek, enz.; en

ote overwegen om nationale overkoepelende Romaorganisaties op te richten voor duurzame raadpleging over en deelname aan beleidsdiscussies. Deze organisaties zouden institutionele basissubsidies moeten ontvangen van nationale overheden of reguliere steunfondsen voor maatschappelijke organisaties.

Weerspiegeling van de diversiteit

Het is van cruciaal belang om bij het ontwerpen van de nationale strategische kaders de diversiteit binnen de Romabevolking en -gemeenschappen te erkennen. Het strategisch kader van de EU voor de Roma bevordert het versterken van de positie van Romavrouwen, -jongeren en -kinderen (en Roma met een handicap, oudere Roma, LHBTI+-Roma en Romaburgers die mobiel zijn binnen de EU) teneinde hen in staat te stellen sociaal-economische verschillen te overbruggen, hun rechten ten volle uit te oefenen, hun potentieel te verwezenlijken en actief mee te werken aan verandering.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·de behoeften en de situatie van alle (ook niet-nationale, niet-EU- en staatloze) Roma in kaart te brengen;

·meervoudige en intersectionele discriminatie aan te pakken, aangezien dat soort discriminatie de ernst van de uitsluiting nog vergroot;

·te worden gericht op de meest gemarginaliseerde groepen Roma (aan de hand van integratiemaatregelen en armoedebestrijdingsmaatregelen – zonder andere groepen in een vergelijkbare situatie uit te sluiten), op alle Roma (aan de hand van maatregelen ter bevordering van de participatie) en op Roma en niet-Roma (aan de hand van maatregelen ter voorkoming en bestrijding van zigeunerhaat en discriminatie);

·specifieke doelstellingen en gerichte maatregelen vast te stellen voor Romavrouwen, -kinderen en -jongeren, Romapersonen met een handicap, oudere Roma, Romaburgers die mobiel zijn binnen de EU, staatloze Roma en Roma uit niet-EU-landen (voor zover relevant) en de indicatoren uit te splitsen naar geslacht en leeftijd;

·op alle terreinen rekening te houden met de genderdimensie, met name voor onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg, kinderopvang en het bestrijden van (meervoudige) discriminatie, waaronder (huiselijk) geweld en uitbuiting; de participatie te bevorderen en ervoor te zorgen dat de genderdimensie wordt geïntegreerd in de maatregelen;

·de toegang van Romavrouwen tot de rechter te ondersteunen om huiselijk geweld en andere mensenrechtenschendingen te voorkomen/aan te pakken;

·transnationale samenwerking aan te gaan om de uitdagingen en kansen die voortvloeien uit de transnationale mobiliteit van de Roma doeltreffender aan te pakken, waarbij de toegang tot onderwijs, werkgelegenheid, huisvesting, gezondheidszorg en andere sociale diensten dient te worden gewaarborgd; en

·een eind te maken aan de staatloosheid onder de Roma door te zorgen voor universele geboorteregistratie en toegang tot identiteitsdocumenten, formele procedures voor het vaststellen van de staatloosheid en universele toegang tot diensten.

Combinatie van algemene en gerichte benaderingen

Hoewel discriminatie tegen en uitsluiting van Roma een voortgezette doelgerichte aanpak rechtvaardigen, is het de bedoeling om de daadwerkelijke integratie en gelijkheid van de Roma op alle gebieden van het leven te bevorderen. Dat veronderstelt een inclusieve hervorming van het algemene beleid, waarvoor een slimme combinatie van gerichte en algemene benaderingen nodig is. Gericht beleid moet tijdelijk zijn en moet de extra nadelen en discriminatie waarmee de Roma te maken hebben verzachten. Het doel moet expliciet zijn (hoewel niet noodzakelijkerwijs op basis van etniciteit), maar niet exclusief, d.w.z. dat niet-Roma in dezelfde situatie niet mogen worden uitgesloten.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·te beschrijven hoe de specifieke gerichte maatregelen (waarborgen) worden ingezet om de factoren die de toegang van de Roma tot het algemene beleid en de daaraan verbonden voordelen belemmeren, aan te pakken, en hoe het overheidsbeleid inclusiever wordt gemaakt ten aanzien van de Roma;

·de toegang tot rechten en algemene diensten voor de Roma te bevorderen met extra gerichte steun, maar zonder permanente parallelle structuren te creëren;

·de interventie geografisch te richten om ervoor te zorgen dat rekening wordt gehouden met de plaatselijke omstandigheden; geografische en op een sociale groep gerichte maatregelen (bijvoorbeeld om extreme armoede aan te pakken) te combineren en ervoor te zorgen dat deze de Romabevolking bereiken;

·in landen met een aanzienlijke Romabevolking:

obelangrijke algemene beleidsmaatregelen te onderwerpen aan een screening/audit om het effect ervan op de gelijkheid en de integratie van de Roma te beoordelen;

ouiteen te zetten hoe de EU-middelen zullen worden gebruikt voor een inclusieve hervorming van algemeen beleid (bijvoorbeeld desegregatie in het onderwijs of op het gebied van huisvesting) en voor gerichte actie; en

oregelingen te treffen voor het opnemen van gelijkheid, integratie en participatie van de Roma in het algemene beleid op regionaal en lokaal niveau.

Schaalvergroting van de maatregelen om de onevenredige gevolgen van crises voor de Roma te voorkomen/beperken

Alle belangrijke uitdagingen waarmee de EU momenteel wordt geconfronteerd (met inbegrip van de COVID-19-pandemie, klimaatverandering en de groene en digitale transities) hebben een impact op het gebied van de gelijkheid en integratie van de Roma. Met name dient ervoor te worden gezorgd dat gediscrimineerde en gemarginaliseerde groepen, met name bij de Roma, niet gedwongen worden een onevenredig groot deel van de last van crises en transities te dragen en dat noodmaatregelen en groeistrategieën op de langere termijn gerichte extra integratiesteun omvatten. Belangrijk is dat er lering wordt getrokken uit de COVID-19-pandemie, die gemarginaliseerde Romagemeenschappen onevenredig zwaar heeft getroffen en heeft blootgesteld aan uitermate ernstige gevolgen op het vlak van gezondheid (op korte termijn) en de economie (op de middellange en lange termijn). De nationale strategische kaders voor de Roma moeten helpen om de gevolgen van de COVID-19-pandemie te beperken en ons beter uit te rusten om in de toekomst met een dergelijke situatie om te gaan.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·een doelmatige gegevensverzameling en monitoring van sociaal-economische effecten (naar leeftijd, geslacht en medische behoefte) te plannen om te zorgen voor doeltreffende en op maat gesneden beleidsmaatregelen die een respons bieden op de bestaande/toekomstige pandemieën;

·rekening te houden met de behoeften op korte, middellange en lange termijn en de belanghebbenden te betrekken bij de ontwikkeling en uitvoering van maatregelen;

·de inspanningen van de lokale autoriteiten te ondersteunen om de onmiddellijke behoeften van Romagemeenschappen aan te pakken (bijvoorbeeld toegang tot onderdak, met inbegrip van voedsel en water, toegang tot kosteloze gezondheidsdiensten en financiële steun voor Romagezinnen in een precaire economische situatie);

·voorrang te geven aan inspanningen om de structurele ongelijkheden en het gebrek aan toegang tot basisdiensten en infrastructuur voor de Romagemeenschappen aan te pakken;

·ervoor te zorgen dat de maatregelen en/of acties met behulp van EU-middelen en nationale financiering de meest gemarginaliseerde en achtergestelde gemeenschappen bereiken en tegemoetkomen aan hun behoeften;

·de toegang tot veilig en schoon drinkwater voor de Roma te bevorderen 4 ;

·de toegang tot sanitaire voorzieningen te verbeteren en de continuïteit van de basisnutsvoorzieningen in geval van een pandemie te waarborgen;

·de kennis op het gebied van gezondheid te bevorderen onder de Romabevolking;

·de verspreiding van nauwkeurige, duidelijke en op feiten gebaseerde informatie en bewustmakingscampagnes te bevorderen als doeltreffende instrumenten tegen discriminatie en vreemdelingenhaat;

·te voorzien in een regelmatige monitoring van de milieuomstandigheden en -risico’s die specifiek van invloed zijn op achtergestelde Romagemeenschappen, en maatregelen te nemen om gevaarlijke of onhygiënische omstandigheden te verhelpen; en

·de samenhang te bevorderen tussen nood- en herstelmaatregelen en algemene initiatieven zoals de “Green Deal”, digitalisering, de Europese pijler van sociale rechten, de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, het Europees Semester en algemene strategieën, programma’s en hervormingen.

Zorgen voor digitale inclusie

Toen scholen, universiteiten en kantoren dicht gingen door de COVID-19-pandemie, werd het internet een reddingsboei. De massale verschuiving naar onlineonderwijs en telegeneeskunde, enz. was gebaseerd op de veronderstelling dat iedereen toegang tot internet had. De crisis heeft echter schokkende wereldwijde verschillen in online en afstandsonderwijs aan het licht gebracht. De Roma wonen vaak in plattelandsgebieden, gebieden die nog steeds achterlopen wat toegang tot zeer snelle breedbandinfrastructuur betreft. Voor gemarginaliseerde Roma die nauwelijks of helemaal geen toegang tot IT-infrastructuur of digitale vaardigheden hebben, heeft de impact van de pandemie diepgewortelde structurele ongelijkheden aan de oppervlakte gebracht, die zich vertalen in het risico dat Romakinderen onderpresteren en achterblijven in hun schoolwerk en dat volwassenen verstoken blijven van realtime-informatie en baankansen. De onderliggende uitdagingen die verband houden met ongelijkheid, discriminatie en uitsluiting in het digitale tijdperk moeten worden aangepakt om ervoor te zorgen dat niemand achterblijft. De succesvolle invoering van digitale technologieën en de veerkracht en sociale rechtvaardigheid van Europa zijn afhankelijk van de toegang tot de noodzakelijke infrastructuur en digitale vaardigheden.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·de digitale uitsluiting van de Roma aan te pakken door toegang te bieden tot digitale technologieën, met name toegang tot en ondersteuning voor online en afstandsonderwijs wanneer onderwijs- en opleidingsinstellingen gesloten zijn, zoals tijdens de COVID-19-pandemie;

·synergieën te stimuleren met andere beleidsinitiatieven (met name op het gebied van online openbare diensten, e-overheidsdiensten en commerciële diensten) teneinde de bruikbaarheid van openbare diensten te verbeteren en een inclusieve e-overheid te bevorderen, met behulp van specifieke maatregelen om openbare diensten aan de Roma te verlenen en de Roma met die diensten te verbinden, met bijzondere aandacht voor plattelandsgebieden;

·de digitale vaardigheden en competenties 5 van de Roma te vergroten door:

1)    de toegang tot digitale apparatuur en netwerkverbindingen (bv. openbare internettoegangspunten in achterstandsgebieden) te verbeteren;

2)    de digitale basisvaardigheden en -competenties te stimuleren in het kader van een leven lang leren, en de desbetreffende opleiding aan te bieden;

3)    de kwaliteit van het gebruik van en de participatie van de Roma in de informatiemaatschappij te verbeteren; en

4)    te bevorderen dat discriminerende praktijken bij de toegang tot en het gebruik van onlinediensten worden gemeld;

5) initiatieven op het gebied van digitale geletterdheid in te bedden in de lokale sociaal-economische context en deze initiatieven aan te passen aan de specifieke behoeften en omstandigheden van de Romagemeenschappen;

6) initiatieven op het gebied van digitale geletterdheid 6 aan te moedigen en te ondersteunen:

-die de motivatie en het bewustzijn met betrekking tot het gebruik van het internet stimuleren;

-die betaalbaar en duurzaam zijn;

-waarvan de inhoud en werkwijze zijn aangepast aan de Roma (nieuwe onderwijsmethoden, informeel leren, enz.); en

-die toegankelijk en bruikbaar zijn;

·het gebruik van digitale oplossingen voor de gezondheidszorg te stimuleren, zowel voor patiënten als voor zorgverleners, om de continuïteit van de zorg en veilige behandelmethoden te waarborgen; en

·de strategische kaders voor digitale inclusie opnieuw bekijken om de door de Roma ervaren belemmeringen te beoordelen.

Zorgen voor milieurechtvaardigheid

De milieudiscriminatie 7 waarmee talrijke Romagemeenschappen worden geconfronteerd krijgt inmiddels publieke aandacht. De onevenredige gevolgen van deze lang verwaarloosde realiteit hebben zich gemanifesteerd tijdens de COVID-19-pandemie, toen gemarginaliseerde gemeenschappen kwetsbaarder bleken te zijn voor besmetting en andere daarmee samenhangende gezondheidsrisico’s. Die gezondheidsrisico’s worden nog verergerd door gebrekkige levensomstandigheden en segregatie, waardoor de sociaal-economische uitsluiting van de Roma nog verder verscherpt.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·milieudiscriminatie te erkennen en aan te pakken, met name omdat deze discriminatie gemarginaliseerde Romagemeenschappen in gesegregeerde gebieden treft (als uiting van zigeunerhaat); inzicht te verschaffen in de wijze waarop milieudiscriminatie en een gebrek aan milieudiensten gemarginaliseerde Roma dwingen te leven in gebieden waar het milieu is aangetast;

·te focussen op toegang tot water, adequate sanitaire voorzieningen, afvalinzameling en -beheer, en in te gaan tegen de aanhoudende ruimtelijke segregatie, als oorzaak van milieudiscriminatie op het gebied van huisvesting en essentiële voorzieningen;

·de ontoereikende toegang van de Roma tot groene woongebieden met een recreatieve waarde aan te pakken;

·milieugerelateerde gezondheidsrisico’s te voorkomen en de impact van blootstelling aan vervuiling en verontreiniging op de gezondheid aan te pakken; en

·de gezondheid en veiligheid op het werk te waarborgen voor Roma die in minder gunstige milieuomstandigheden werken.

Bevordering van (bewustmaking van) de kunst, de geschiedenis en de cultuur van de Roma

De kunst, geschiedenis en cultuur van de Roma vormen een integraal onderdeel van onze Europese en nationale landschappen. Door de eeuwen heen is het beeld van de cultuur en de identiteit van de Roma echter geromantiseerd en stereotiep weergegeven, waardoor de Romagemeenschappen maatschappelijk nog meer zijn vervreemd. Culturele erkenning moet worden opgebouwd op basis van een Romadiscours.

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·de bijdrage van de kunst en cultuur van de Roma aan het nationale en Europese erfgoed, alsook de aanspraken van de Roma daarop, te erkennen en onder de aandacht te brengen:

·ondersteuning te verlenen aan platforms die contacten tussen Roma en niet-Roma op lokaal niveau bevorderen via het stimuleren van traditionele en moderne Romakunst, -ambachten en -cultuur en kennis over de geschiedenis van de Roma bevorderen;

·in samenwerking met mediabedrijven bewustmakingsactiviteiten te bevorderen ter ondersteuning van een identiteit en cultureel erfgoed van de Roma die door hen zelf zijn gecreëerd;

·vooroordelen en stereotypen met betrekking tot de Roma te bestrijden;

·de datum 2 augustus aan te wijzen als Europese dag voor de herdenking van de Romaholocaust, als eerbetoon aan de slachtoffers van de genocide op de Roma in de Tweede Wereldoorlog;

·een geïntegreerde aanpak van de herdenking van de holocaust te bevorderen door het lot van de Roma te herdenken op de internationale herdenkingsdag van de holocaust (27 januari, de dag waarop het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau werd bevrijd);

·Romagemeenschappen te integreren in het nationale culturele discours door Romakunst, -geschiedenis en -cultuur op te nemen in collecties van nationale archieven, musea en permanente tentoonstellingen; passende middelen toe te wijzen voor de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van kunst en cultuur van de Roma, onder meer door de bevordering van festivals;

·de taal en de geschiedenis van de Roma op te nemen in de schoolcurricula en schoolboeken voor zowel Roma- als niet-Romastudenten; multiculturele bewustmakingsactiviteiten en -campagnes op scholen te bevorderen; en

·lokale Romaondernemers en -zelfstandigen die de tradities en de cultuur van de Roma kansen te geven om hun positie te versterken, en hen te ondersteunen.

Bevordering van sociale innovatie en beleidsexperimenten

Sociale innovatie en beleidsexperimenten zijn nieuwe benaderingen op het gebied van sociale verandering. Deze benaderingen richten zich op ideeën, praktijken en initiatieven die op de verschillende niveaus van een systeem werken als katalysator om een diepgaande verschuiving en blijvende positieve effecten teweeg te brengen. Dit maakt ze geschikt als instrumenten om de gelijkheid, inclusie en participatie van de Roma te bevorderen en de positie van de Roma te versterken.

In het EU-beleid wordt onder "sociale innovatie” verstaan: activiteiten waarvan zowel de doelstellingen als de middelen sociaal zijn en die verband houden met de ontwikkeling en uitvoering van nieuwe ideeën (met betrekking tot producten, diensten en modellen) die in sociale behoeften voorzien en tegelijk nieuwe sociale betrekkingen of samenwerkingsverbanden creëren en zo de samenleving ten goede komen en haar handelingscapaciteit vergroten 8 . Met "sociale experimenten” wordt gedoeld op beleidsmaatregelen die innovatieve oplossingen voor sociale behoeften aandragen en op kleine schaal worden uitgevoerd onder omstandigheden die het mogelijk maken de effecten ervan te meten, alvorens ze – wanneer de resultaten overtuigend zijn – onder andere omstandigheden of op grotere schaal worden uitgevoerd 9 .

De nationale strategische kaders voor de Roma dienen:

·het ontstaan van nationale allianties voor leren en innovatie met het oog op integratie te ondersteunen – door actoren uit het hele ecosysteem samen te brengen (relevante beroepsorganisaties van Roma in samenwerking met het bedrijfsleven/de industrie, sociale starterscentra en netwerken van veranderaars, ambassades, onderzoeksorganisaties);

·gezamenlijke co-creatieprocessen op te zetten met nationale/regionale belanghebbenden, filantropen en organisaties met een maatschappelijk doel, om de behoeften, de beschikbare middelen en de mogelijkheden voor gezamenlijke systematische actie vast te stellen (onder meer met beschikbare adviesondersteuning van de EU);

·steun te verlenen voor het opstarten van resultaatgerichte projecten op belangrijke gebieden van sociale dienstverlening (toegang tot huisvesting, nutsvoorzieningen, openbare basisinfrastructuur en -diensten, enz.);

·de kennis over werkbenaderingen met betrekking tot de verschillende thema’s/sectoren te verzamelen en als katalysator te gebruiken, en daarbij belangrijke actoren uit de verschillende sectoren (overheid, particuliere sector maatschappelijk middenveld) aanzetten tot en uitrusten voor gezamenlijke samenwerking;

·te experimenteren met sociaal beleid (bv. het aanbieden van een gegarandeerd basisinkomen) om modellen te genereren en alternatieve mechanismen voor de verstrekking van sociale uitkeringen te testen;

·onderzoek te doen naar de mobilisering van particulier kapitaal en de bundeling van middelen met bijvoorbeeld filantropische organisaties via mogelijke matchingregelingen, om tegemoet te komen aan behoeften van de meest kwetsbare personen waaraan nog niet is tegemoetgekomen;

·de mogelijkheden na te gaan van nieuwe diensten- of leveringsmodellen en van uitgebreidere voorziening door middel van resultaatgerichte partnerschappen;

·het bundelen en integreren van gerichte en flexibele financiering te ondersteunen; en

·de oprichting van kenniscentra voor sociale innovatie te ondersteunen (in het kader van transnationale ESF+-activiteiten) en deze centra opdracht te geven om de behoeften op het gebied van integratie van de Roma te ondersteunen.

Horizontale doelstellingen

EU-kernindicatoren

SDG-relevantie

1

Bestrijden en voorkomen van zigeunerhaat en discriminatie 2

1

Percentage van de mensen die zich in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd hebben gevoeld op een van de in de enquête genoemde gebieden vanwege hun Roma-zijn

SDG 10.3.1

SDG 16.b.1

2

Percentage van de algemene bevolking dat zich niet op zijn gemak voelt om Roma als buren te hebben

2

Bestrijden van armoede en sociale uitsluiting 

3

Armoederisicocijfer (minder dan 60 % van het mediane inkomen na sociale overdrachten)

SDG 1.2.1

3.1

Kinderen < 18 in armoederisicogroep

SDG 1.2.2

4

Percentage personen in het huishouden die in ernstige materiële deprivatie leven (kunnen zich geen 4 van de 9 items veroorloven, bijv. voedsel, uitnodigen van vrienden, enz.)*

SDG 1

4.1

Kinderen < 18 in ernstige materiële deprivatie*

SDG 1

3

Bevorderen van participatie door het versterken van de positie van de betrokkenen, het opbouwen van samenwerking en vertrouwen

4

Percentage mensen die zich in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd hebben gevoeld (op welk gebied dan ook) en die als reden voor het laatste incident van discriminatie hun Roma-zijn hebben opgegeven

5

Indicatoren voor actief burgerschap en participatie NOG TE ONTWIKKELEN

Sectorale doelstellingen

EU-kernindicatoren

SDG-relevantie

4

Verbeteren van de effectieve gelijke toegang tot hoogwaardig inclusief regulier onderwijs

6

Percentage kinderen vanaf 3 jaar tot de leeftijd van het begin van de leerplicht in het basisonderwijs die deelnemen aan voor- en vroegschools onderwijs en kinderopvang

SDG 4.2.2

7

Percentage personen in de leeftijdsgroep 20-24 jaar die ten minste hoger secundair onderwijs hebben afgerond

SDG 4.3

8

Percentage kinderen in de leeftijdsgroep 6-15 jaar die naar scholen gaan waar “alle of de meeste schoolgenoten Roma zijn”, zoals gerapporteerd door de respondenten (alleen geselecteerde landen)

5

Verbeteren van de effectieve gelijke toegang tot betaalde hoogwaardige en duurzame werkgelegenheid

9

Percentage mensen die als hun hoofdactiviteit “betaald werk” hebben opgegeven (met inbegrip van voltijd-, deeltijd-, gelegenheidswerk, werk als zelfstandige en tijdelijk werk of werk in de afgelopen vier weken), 20-64 jaar oud

SDG 8.5

10

Percentage jongeren van 15-29 jaar*** die “geen werk hebben en geen onderwijs of opleiding volgen” (NEET)

SDG 8.6.1

11

Arbeidsparticipatiekloof tussen mannen en vrouwen: loonkloof tussen vrouwen en mannen, 20-64 jaar oud

SDG 8.5

6

Verbetering van de gezondheid van de Roma en van de effectieve gelijke toegang tot hoogwaardige zorg en sociale dienstverlening

12

Verschil in levensverwachting bij de geboorte (algemene bevolking versus Roma)

13

Percentage mensen die beperkte toegang hebben tot zorg en sociale dienstverlening, NOG TE ONTWIKKELEN

7

Verbetering van de effectieve gelijke toegang tot adequate gedesegregeerde huisvesting en essentiële voorzieningen 3

14

Percentage mensen in huisvestingsgerelateerde deprivatie (een appartement dat te donker is, met een lek dak/vochtige muren, vloeren, geen bad/douche, geen binnentoilet)

SDG 11.1

15

Percentage mensen die leven in een huishouden dat niet over het minimaal aantal kamers beschikt volgens de definitie van Eurostat van overbewoning

16

Percentage mensen die leven in een huishouden zonder kraanwater in de woning (alleen in bepaalde landen)

SDG 6.1.1

Kernindicatoren:

Algemene bevolking

1)Percentage van de mensen die zich in de afgelopen 12 maanden vanwege hun Roma-zijn gediscrimineerd hebben gevoeld op een van de in de enquête genoemde gebieden

Potentieel FRS 5

SDG 10.3.1 en 16.b.1

2)Percentage van de algemene bevolking dat zich niet op zijn gemak voelt om Roma als buren te hebben

FRS

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die in de 12 maanden voorafgaand aan de enquête ten minste vijf door haat ingegeven handelingen van intimidatie hebben meegemaakt vanwege hun Roma-zijn

n.v.t./potentieel FRS

SDG 10.3.1

SDG 16.b.1

Percentage mensen van 16 jaar en ouder (van alle respondenten) die in de afgelopen 12 maanden fysiek zijn aangevallen vanwege hun Roma-zijn

n.v.t./potentieel FRS

SDG 16.1.3

Procesindicatoren voor doelstelling 1-a: Bestrijden van discriminatie, intimidatie, haatmisdrijven en haatuitingen tegen Roma

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw

·nationale strategische kaders voor gelijkheid, integratie en participatie van de Roma of aanverwante beleidsdocumenten bevatten uitdrukkelijk maatregelen ter bestrijding van zigeunerhaat;

·het nationale actieplan voor de uitvoering van de nationale strategische kaders voor de Roma van de betrokken EU-lidstaat voorziet in specifieke maatregelen om zigeunerhaat en discriminatie aan te pakken;

·organen voor gelijke behandeling monitoren regelmatig de uitvoering van de nationale strategische kaders voor de Roma met het oog op de naleving van de richtlijn rassengelijkheid en het kaderbesluit van de Raad betreffende de bestrijding van bepaalde vormen van racisme en vreemdelingenhaat, en registreren gevallen van discriminatie van de Roma;

·er worden regelmatig antidiscriminatieverslagen en -enquêtes opgesteld en uitgebracht;

·zigeunerhaat wordt erkend in de wettelijke kaders, het beleid, de beleidsdocumenten en de beleidsuitvoeringsmaatregelen van de lidstaten;

·zigeunerhaat wordt aangegeven als een categorie in de registratie van haatmisdrijven;

·voor de specifieke maatregelen ter bestrijding van zigeunerhaat en discriminatie zijn middelen uitgetrokken;

·gemeenten met een grote Romabevolking hebben onder hun personeel een of meerdere adviseurs specifiek voor Roma-aangelegenheden.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·er bestaat een voor het publiek toegankelijk systeem voor de monitoring van rechtszaken en klachten bij nationale organen voor gelijke behandeling over gevallen van zigeunerhaat;

·er bestaat een voor het publiek toegankelijk systeem voor de monitoring van gevallen en incidenten van discriminatie, haatuitingen en haatmisdrijven tegen de Roma en het aangeven daarvan aan nationale organen voor gelijke behandeling of ombudspersonen, openbare aanklagers of de politie, en dit systeem functioneert;

·er bestaat een systeem voor de opleiding van politiefunctionarissen op het gebied van non-discriminatie en herkenning van door vooroordelen ingegeven misdrijven, met specifieke modules over discriminatie van de Roma;

·de lidstaten wijzen zendtijd toe aan de Roma in publieke media;

·de lidstaten voeren bewustmakingscampagnes;

·voor het aangeven van haatuitingen en haatmisdrijven zijn instrumenten beschikbaar die eenvoudig toegankelijk zijn;

·er worden initiatieven/opleidingen georganiseerd met deelname van IT-bedrijven (Google, Facebook, Twitter, enz.) om zigeunerhaat in de content op sociale-mediaplatforms beter te herkennen;

·er worden initiatieven/opleidingen voor mediabedrijven georganiseerd over het vastleggen en aanpakken van gevallen van zigeunerhaat en haatuitingen.

Indicator – dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces

·maatschappelijke organisaties van de Roma zijn actief betrokken bij de ontwikkeling van specifieke maatregelen om zigeunerhaat en discriminatie aan te pakken;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen ter bestrijding van zigeunerhaat en discriminatie worden uitgevoerd;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de uitgevoerde maatregelen.

·het besef onder de algemene bevolking dat de Roma een erkende nationale minderheid zijn;

·het bewustzijn onder de algemene bevolking van de geschiedenis, de literatuur, de kunst, de cultuur, de muziek en de politiek van Roma;

·deelname van de algemene bevolking aan culturele festivals en andere openbare evenementen van de Roma;

·het besef onder de bevolking dat het Romani een erkende niet-territoriale taal is in het kader van het Handvest voor regionale talen of talen van minderheden van de Raad van Europa;

·het bewustzijn van de algemene bevolking over de holocaust van de Roma.

Procesindicatoren voor doelstelling 1-b: Bevorderen van het bewustzijn van de geschiedenis en de cultuur van de Roma en van erkenning en verzoening

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw

·nationale strategische kaders voor de Roma of gerelateerde beleidsdocumenten bevatten uitdrukkelijk maatregelen met indicatoren en streefwaarden om het bewustzijn van de geschiedenis en de cultuur van de Roma te bevorderen;

·de holocaust van de Roma wordt erkend en gedenkdagen voor de herdenking ervan maken deel uit van de officiële kalender van nationale feestdagen;

·er zijn monumenten of gedenktekens voor de Romaholocaust;

·de bijdrage van Romapersoonlijkheden aan de geschiedenis van de lidstaat wordt erkend en maakt deel uit van de officiële kalender van nationale feestdagen;

·de geschiedenis, cultuur en kunst van de Roma maken deel uit van de formele curricula van scholen, universiteiten en academische cursussen;

·culturele initiatieven van de Roma worden aangegeven op de relevante algemene nationale agenda’s voor culturele evenementen;

·er zijn commissies van deskundigen op het gebied van zigeunerhaat (commissies voor waarheid, erkenning en verzoening) om een beter begrip van de barrières en mechanismen van uitsluiting binnen de lidstaat te ontwikkelen;

·de structuren die nodig zijn voor de uitvoering van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden van de Raad van Europa zijn aanwezig;

·in de aangewezen adviesorganen van de overheid vinden regelmatig uitwisselingen plaats over onderwerpen die verband houden met de kunst, cultuur en geschiedenis van de Roma, met als doel impact te hebben op beleid;

·de staat beschikt over een jaarlijks budget dat wordt toegewezen aan de ondersteuning van culturele organisaties van de Roma die de Romacultuur bevorderen;

·de staat beschikt over een jaarlijks budget dat wordt toegewezen aan lokale Romamedia (in druk, online, tv, radio);

·op stedelijk en plaatselijk niveau is budget beschikbaar dat wordt toegewezen aan lokale Romamedia en de bevordering van de kunst en cultuur van de Roma;

·ministeries en overheidsinstanties bevoegd voor jongeren hebben afdelingen die expliciet belast zijn met de integratie van Romajongeren en de opbouw van de capaciteit van organisaties van Romajongeren.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·op scholen wordt lesgegeven over de geschiedenis en de cultuur van de Roma;

·het onderwijs van het Romani wordt op scholen kosteloos aangeboden;

·leerkrachten en schoolpersoneel worden opgeleid op het gebied van inclusief onderwijs en diversiteit;

·leerkrachten en schoolpersoneel worden opgeleid in de cultuur en geschiedenis van de Roma, met inbegrip van de geschiedenis van de Romaholocaust;

·er worden opleidingsmogelijkheden met betrekking tot kunst, cultuur en geschiedenis van de Roma geboden aan ambtenaren, leerkrachten, politiefunctionarissen, enz.;

·op de publieke media is zendtijd voor kunst en cultuur van de Roma uitgetrokken en toegewezen;

·op de publieke media is zendtijd voor nieuws in het Romani uitgetrokken en toegewezen;

·op festivals wordt podiumtijd gereserveerd om de cultuur van de Roma voor het voetlicht te brengen, ondersteund met overheidsmiddelen;

·het aandeel van het positieve versus het negatieve discours over de Roma in de reguliere media en de pers is toegenomen.

Indicator – dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces

·maatschappelijke organisaties worden geraadpleegd over de noodzaak om begrotingsmiddelen van de lidstaat toe te wijzen voor ondersteuning van de kunst en cultuur van de Roma;

·adviesorganen van de overheid die feedback geven over de toewijzing van overheidsmiddelen ter ondersteuning van de nationale strategische kaders voor de Roma kunnen voorstellen doen voor aan de kunst en cultuur van de Roma gerelateerde projecten;

·specifieke maatregelen ter bevordering van evenementen op het gebied van Romakunst, -cultuur en -herdenkingen worden ontwikkeld in samenwerking met maatschappelijke organisaties van de Roma en overlevenden van de Romaholocaust en/of hun nakomelingen;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het besluitvormingsproces over de ontwikkeling van specifieke maatregelen ter bevordering van de kunst en cultuur van de Roma en de toewijzing van middelen hiervoor;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de in het kader van deze operationele doelstelling uitgevoerde maatregelen.

Kernindicatoren:

Algemene bevolking:

3)Armoederisicocijfer (minder dan 60 % van het mediane inkomen na sociale overdrachten)

Eurostat [ilc_li02]

SDG 1.2.1

3.1) Kinderen < 18 in armoederisicogroep

Eurostat [ilc_li02]

SDG 1.2.2

4)Percentage personen in het huishouden die in ernstige materiële deprivatie leven 6  (kunnen zich geen 4 van de 9 items veroorloven, bijv. voedsel, uitnodigen van vrienden, enz.)

4.1) Kinderen < 18 in ernstige materiële deprivatie

Eurostat [ilc_mddd11]

SDG 1

Eurostat [ilc_mddd11]

SDG 1

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage mensen die leven in een huishouden dat zich om de twee dagen geen maaltijd kan veroorloven met vlees, kip, vis (of vegetarisch equivalent)

Eurostat [ilc_mdes03]

Percentage mensen die leven in een huishouden waar ten minste één persoon in de afgelopen maand hongerig naar bed is gegaan omdat er niet genoeg geld voor voedsel was

n.v.t./FRS

Percentage kinderen in de leeftijdsgroep 0-17 jaar die leven in een huishouden waar ten minste één persoon in de afgelopen maand hongerig naar bed is gegaan omdat er niet genoeg geld voor voedsel was

n.v.t./FRS

Percentage mensen die leven in een huishouden dat slechts met (grote) moeite de eindjes aan elkaar kan knopen

Eurostat [ilc_mdes09]

Percentage mensen die geen bankrekening hebben

n.v.t./FRS

Procesindicatoren voor horizontale doelstelling 2: Verminderen van armoede en sociale uitsluiting

·de nationale strategische kaders voor de Roma of gerelateerde beleidsdocumenten bevatten expliciet maatregelen met indicatoren en streefwaarden om armoede en sociale uitsluiting onder de Roma te verminderen, met een expliciete focus op kinderarmoede;

·de richtsnoeren voor sociale bescherming en bijstand bevatten antidiscriminatiebepalingen om de gelijke toegang voor de Roma te waarborgen;

·er bestaat een mechanisme dat de toegang tot een bankrekening garandeert;

·er worden bankgaranties verstrekt voor microkredieten voor huishoudens met een laag inkomen.

·er is een voedsel- en voedingsprogramma voor schoolkinderen;

·voor personeel van sociale diensten worden gerichte opleidingen over de aanpak van discriminatie en zigeunerhaat georganiseerd;

·er worden specifieke nationale maatregelen uitgevoerd om rekening te houden met intergenerationele armoede en de noodzaak om Romakinderen en hun gezinnen te ondersteunen op het gebied van onderwijs, huisvesting, gezondheid en armoedebestrijding;

·er worden opleidingen over financiële geletterdheid verzorgd en er wordt steun voor financiële inclusie gegeven.

·er zijn maatregelen om ervoor te zorgen dat de Roma deelnemen aan de ontwikkeling van beleidsmaatregelen op het gebied van sociale inclusie/armoedebestrijding;

·de specifieke maatregelen op het gebied van armoedebestrijding en sociale inclusie (met name maatregelen gericht op Roma die een groot risico op marginalisatie lopen) worden ontwikkeld in partnerschap met maatschappelijke organisaties van de Roma;

·interventies op het gebied van armoedebestrijding en sociale integratie (met name gericht op Roma die een groot risico op marginalisatie lopen) worden uitgevoerd met deelname van organisaties van de Romagemeenschap;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen worden uitgevoerd ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (met name maatregelen gericht op Roma die een groot risico op marginalisatie lopen);

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de uitgevoerde maatregelen ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (met name gericht op Roma die een groot risico op marginalisatie lopen);

·overheidsinstellingen en bestuursorganen (op centraal en lokaal niveau) betrekken de inbreng van het maatschappelijk middenveld van de Roma, het bedrijfsleven en de industrie, de academische wereld en het onderzoek bij hun besluitvormingsprocessen op het gebied van sociale inclusie/armoedebestrijding.

Kernindicator:

Algemene bevolking

5)Percentage mensen die zich in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd hebben gevoeld (op welk gebied dan ook) en die als reden voor het laatste incident van discriminatie hun Roma-zijn hebben opgegeven

n.v.t. /potentieel FRS

6)Indicator voor actief burgerschap en participatie NOG TE ONTWIKKELEN

potentieel FRS

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die als reden voor het meest recente incident van intimidatie NIET hun Roma-zijn hebben opgegeven (van alle mensen die intimidatie hebben meegemaakt)

n.v.t./potentieel FRS

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die als reden voor het meest recente incident met een fysieke aanval NIET hun Roma-zijn hebben opgegeven

n.v.t./potentieel FRS

SDG 16.3.1

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die gehoord hebben van ten minste één orgaan voor gelijke behandeling, nationaal mensenrechteninstituut of ombudspersoon

Potentieel FRS

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die geneigd zijn de politie te vertrouwen

Eurostat [Ilc_pw03]

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die in het algemeen het rechtssysteem vertrouwen

Eurostat [Ilc_pw03]

Verdere indicatoren met betrekking tot participatie die nog moeten worden ontwikkeld:

Percentage mensen die werkzaam zijn in openbare diensten (NACE 7 -categorie O)

Percentage mensen die werkzaam zijn in een intellectueel, wetenschappelijk of artistiek beroep of als manager (in de ISCO-classificatie 8 8+9 respectievelijk “professional” en “manager” genoemd)

Percentage mensen die hebben gestemd bij de (meest recente) nationale verkiezingen

Eurostat [lfsa_eisn2]

Procesindicatoren voor horizontale doelstelling 3: Bevorderen van participatie door positieversterking en het opbouwen van samenwerking en vertrouwen

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw 

·de nationale strategische kaders voor de Roma of gerelateerde beleidsdocumenten bevatten uitdrukkelijk maatregelen met indicatoren en streefwaarden om de participatie te bevorderen door het versterken van de positie van Roma en het opbouwen van samenwerking en vertrouwen 

·lokale en gemeentelijke ngo’s die betrokken zijn bij een gecoördineerde monitoring door maatschappelijke organisaties van de uitvoering van de strategie in de hele EU;

·vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties van de Roma worden regelmatig uitgenodigd om als volwaardige leden deel te nemen aan de nationale toezichtcomités van de EU-fondsen;

·in gemeenten met een hoog aandeel Roma in de bevolking is de functie van Romabemiddelaars een officiële functie bij de lokale overheden;

·gemeenten met een hoog aandeel Roma in de bevolking hebben onder hun personeel een of meerdere adviseurs specifiek voor Roma-aangelegenheden;

·reguliere politieke partijen verbinden zich ertoe om Romakandidaten op verkiesbare plaatsen op kieslijsten te plaatsen voor verkiezingen voor parlementen en regionale/gemeentelijke vertegenwoordigende organen;

·steden en gemeenten met een hoog aandeel Roma in de bevolking nemen Roma-adviesorganen of Romabeleidscoördinatoren in hun institutionele structuur op om het beleid voor de integratie van de Roma uit te voeren;

·er bestaat een gespecialiseerd bureau met een mandaat om het vertrouwen en de positie van de Roma te verbeteren, en dat bureau werkt doeltreffend;

·de nationale mensenrechteninstellingen, het bureau van de ombudspersoon en het orgaan voor gelijke behandeling plegen regelmatig overleg met het maatschappelijk middenveld over de situatie van de Roma en/of betrekken het maatschappelijk middenveld van de Roma bij het regelmatige overleg;

·de wettelijke ondersteuningsmechanismen voor de aanpak van gevallen van zigeunerhaat beschikken over de nodige financiële middelen om doeltreffend te kunnen functioneren;

·er bestaan mechanismen om de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties van de Roma en maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor de Roma te waarborgen en aan te moedigen bij de gecoördineerde monitoring van de uitvoering van de nationale strategische kaders voor de Roma en bij de monitoring en melding van haatuitingen online;

·er worden begrotingsmiddelen toegewezen om het maatschappelijk middenveld te ondersteunen in het kader van projecten om de positie van de Roma te versterken en samenwerking en vertrouwen in de overheidsinstellingen op te bouwen;

·er worden begrotingsmiddelen toegewezen aan bewustmakingscampagnes die gericht zijn op het doorbreken van dec stereotypering van Roma.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·percentage gemelde gevallen die leiden tot rechtszaken;

·opleiding van personen met taken op het gebied van de bestrijding van zigeunerhaat en antidiscriminatie.

Indicator - dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces 

·mechanismen ter bevordering van de participatie van de Roma aan het ontwerpen, uitvoeren en monitoren van het beleid op nationaal niveau zijn uitdrukkelijk vastgelegd in de nationale strategische kaders voor de Roma;

·er zijn mechanismen die de deelname van de Roma aan het ontwerpen, uitvoeren en monitoren van beleid dat van invloed is op hun situatie op lokaal niveau stimuleren;

·de Roma nemen deel aan mediaraden;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de in het kader van deze horizontale doelstelling uitgevoerde maatregelen;

·de Roma zijn vertegenwoordigd in bestuurs- of besluitvormingsfuncties binnen de organisaties die activiteiten op het gebied van de integratie van de Roma uitvoeren;

·in de nationale Romacontactpunten (NRCP’s) en andere instanties die zich bezighouden met de integratie van de Roma, zijn Roma werkzaam;

·er zijn lokale plannen opgesteld (in overeenstemming met de nationale strategische kaders voor de Roma) die worden uitgevoerd door de lokale autoriteiten in samenwerking met maatschappelijke organisaties van de Roma, met name organisaties die op lokaal niveau werkzaam zijn.

Kernindicator:

Algemene bevolking

7)Percentage kinderen vanaf 3 jaar tot de leeftijd van het begin van de leerplicht in het basisonderwijs die deelnemen aan voor- en vroegschools onderwijs en kinderopvang

Eurostat [sdg_04_30]

SDG 4.2.2

8)Percentage personen in de leeftijdsgroep 20-24 jaar die ten minste hoger secundair onderwijs hebben afgerond

Eurostat [edat_lfs_9903]

SDG 4.3

9)Percentage kinderen in de leeftijdsgroep 6-15 jaar die naar scholen gaan waar “alle of de meeste schoolgenoten Roma zijn”, zoals gerapporteerd door de respondenten (alleen geselecteerde landen)

Niet van toepassing

Indicator

Algemene bevolking

Percentage kinderen in de leerplichtige leeftijd (5-18 jaar) die onderwijs volgen, leden van het huishouden (afhankelijk van het land)

n.v.t.

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die zich in de afgelopen 12 maanden bij hun contacten met de schoolbesturen (als ouder/voogd of als student) gediscrimineerd hebben gevoeld vanwege hun Roma-zijn

n.v.t./potentieel FRS

Voortijdige verlaters van onderwijs en opleiding, 18-24 jaar oud

Eurostat [edat_lfse_14]

Percentage mensen in de leeftijdsgroep 30-34 jaar die een tertiaire opleiding hebben afgerond

Eurostat [t2020_41]

Prevalentie van door haat ingegeven pesterijen/intimidatie van kinderen (vanwege hun Roma-zijn) op school in de afgelopen 12 maanden, van alle respondenten die ouders/voogden zijn van schoolgaande kinderen

n.v.t./FRS

Verder te ontwikkelen:

·Percentage schoolgaande kinderen in een huishouden zonder computer

·Percentage schoolgaande kinderen in een huishouden zonder toegang tot internet

·Percentage jonge Roma in de leeftijdsgroep 16-24 jaar in een huishouden zonder computer

·Percentage jonge Roma in de leeftijdsgroep 16-24 jaar in een huishouden zonder toegang tot internet

Procesindicatoren voor doelstelling 4: Vergroten van de effectieve deelname van de Roma aan hoogwaardig inclusief regulier onderwijs

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw 

·in de nationale strategische kaders voor de Roma is voorzien in de monitoring van de inclusiviteit van het reguliere onderwijsbeleid;

·er is een nationaal/regionaal desegregatieprogramma van kracht;

·er wordt een nationaal plan uitgevoerd om verkeerd studieadvies dat leidt tot ongepaste plaatsing van Romaleerlingen in het bijzonder onderwijs te voorkomen en uit te bannen;

·er zijn programma’s voor positieve actie om Romaleerkrachten in dienst te nemen in het reguliere onderwijs;

·de functies van Romaschoolbemiddelaar en -onderwijsassistent zijn geïntegreerd in het onderwijssysteem;

·in de nationale strategische kaders voor de Roma is voorzien in uitdrukkelijke waarborgen en criteria voor de inclusiviteit van het reguliere onderwijsbeleid;

·er is een systeem om te garanderen dat jonge Roma een plaats in het hoger secundair of beroepsonderwijs krijgen en om hun aanwezigheid te ondersteunen, met een focus op meisjes;

·er is een systeem voor steun aan Roma die hoger onderwijs willen volgen, door middel van studiebeurzen, mentorschap en begeleiding, met een focus op meisjes.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·er zijn maatregelen genomen om de effectieve toegang van de Roma tot hoogwaardig en inclusief regulier onderwijs te waarborgen, met als doel om op lange termijn hetzelfde effectieve toegangsniveau te bereiken als voor de bevolking in het algemeen;

·er bestaan waarborgen om de effectieve gelijke toegang van Romakinderen tot voor- en vroegschools onderwijs en kinderopvang te waarborgen, en deze waarborgen zijn operationeel;

·er worden gerichte opleidingen gegeven aan leerkrachten en ander onderwijspersoneel over het voorkomen van discriminatie en zigeunerhaat in het onderwijs;

·leerkrachten worden opgeleid om een inclusieve onderwijsaanpak te waarborgen/toe te passen;

·het reguliere onderwijs voorziet in individuele pedagogische ondersteuning voor Roma-leerlingen door gekwalificeerd personeel;

·er zijn programma’s en lesmateriaal aanwezig over de cultuur, geschiedenis en taal van de Roma;

·er zijn maatregelen genomen om de toegang van Romakinderen tot buitenschoolse, culturele en vrijetijdsactiviteiten in een multiculturele omgeving te bevorderen;

·Roma nemen deel aan steunprogramma’s (zoals individuele ondersteuning, studiebeurzen en mentorschap, ook op het gebied van digitale geletterdheid);

·er worden begrotingsmiddelen toegewezen voor de bestrijding van racisme gericht tegen de Roma op scholen;

·er worden beurzen verstrekt ter ondersteuning van de Roma die aan de universiteit studeren;

·Romologie of Romastudies maken deel uit van programma’s op universitair niveau;

·het onderwijs van het Romani wordt op scholen kosteloos aangeboden;

·er zijn gerichte maatregelen genomen voor het ondersteunen van informele opleidingen en het certificeren van praktisch verworven vaardigheden.

Indicator - dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces 

·er zijn maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de Roma deelnemen aan de ontwikkeling van beleidsmaatregelen op het gebied van onderwijs;

·de onderwijsinspecties nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de in het kader van deze operationele doelstelling uitgevoerde maatregelen;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen ter bevordering van gelijke toegang tot onderwijs (met name de bestrijding van segregatie en de bevordering van inclusief onderwijs in alle fasen) worden uitgevoerd.

Kernindicator:

Algemene bevolking

10)Percentage personen van 20-64 jaar die als hun hoofdactiviteit “betaald werk” hebben opgegeven (met inbegrip van voltijd-, deeltijd-, gelegenheidswerk, werk als zelfstandige en tijdelijk werk of werk in de afgelopen vier weken)

Eurostat [lfsa_ergan]

SDG 8.5

11)Percentage jongeren van 15-29 jaar* die “geen werk hebben en geen onderwijs of opleiding volgen” (NEET)

Eurostat [edat_lfse_20]

SDG 8.6.1

12)Arbeidsparticipatiekloof tussen mannen en vrouwen: Loonkloof tussen vrouwen en mannen van 20-64 jaar oud

Eurostat [lfsa_ergan]

SDG 8.5

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die zich in de afgelopen 12 maanden op het werk gediscrimineerd hebben gevoeld vanwege hun Roma-zijn

n.v.t./potentieel FRS

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die zich in de afgelopen 12 maanden bij het zoeken naar werk gediscrimineerd hebben gevoeld vanwege hun Roma-zijn

n.v.t./potentieel FRS

Voor de kwaliteit van werk moeten verdere indicatoren worden ontwikkeld: vaste contracten, gekwalificeerd werk, percentage mensen die werkzaam zijn in openbare diensten, armoede op het werk en beroepsonderwijs en -opleiding

Procesindicatoren voor doelstelling 5: Verbeteren van de effectieve participatie van de Roma in betaalde hoogwaardige en duurzame werkgelegenheid

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw 

·er is een mechanisme voor de ondersteuning van de kwaliteit van werkgelegenheid voor Roma en daar worden de nodige financiële middelen voor uitgetrokken;

·Romaorganisaties hebben als waarnemers zitting in vakbonden en tripartiete commissies;

·er zijn mentoring- en loopbaanontwikkelingsprogramma’s om de indienstneming van professioneel gekwalificeerde Roma in de overheidsadministratie te ondersteunen;

·er bestaan mechanismen ter ondersteuning van de indienstneming van Roma als voltijds personeel van arbeidsbureaus en andere overheidsorganen die de toegang tot de arbeidsmarkt vergemakkelijken;

·de administratieve structuur van gemeenten met een hoog aandeel Roma in de bevolking omvat “werkgelegenheids- en jeugdbemiddelingsfuncties” voor Roma;

·er zijn programma’s ter ondersteuning van kleine startups en ondernemersinitiatieven van Roma.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·er zijn doelgerichte maatregelen genomen om bij de Roma en met name bij jongeren, ondernemerschap en arbeid als zelfstandige te ondersteunen;

·er zijn gerichte maatregelen genomen om de formalisering van de bestaande informele werkgelegenheid te ondersteunen;

·er zijn gerichte maatregelen genomen om de werkgelegenheid van Roma in het openbaar bestuur te ondersteunen;

·banenregelingen van de overheid die gericht zijn op plaatsen met een hoog aandeel Roma in de bevolking, hebben expliciete exitstrategieën met componenten voor de opbouw van vaardigheden en kwalificaties;

·programma’s ter ondersteuning van de eerste werkervaring, arbeidsbemiddeling en leerlingplaatsen, evenals loopbaanontwikkeling voor Romajongeren worden uitgevoerd en van middelen voorzien;

·programma’s ter ondersteuning van inclusieve werkgevers en ter bevordering van gelijke kansen op de werkplek worden uitgevoerd;

·voor diensten voor arbeidsvoorziening, vakbonden en werkgevers worden bewustmakingscampagnes en gerichte opleidingen over de aanpak van discriminatie en zigeunerhaat op de arbeidsmarkt georganiseerd;

·er bestaan volledig operationele microkredietprogramma’s voor kleine ondernemingen die expliciet gericht zijn op Romagemeenschappen.

Indicator - dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces 

·er zijn maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de Roma deelnemen aan de ontwikkeling van beleidsmaatregelen op het gebied van werkgelegenheid;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen om de effectieve participatie van de Roma in betaalde hoogwaardige en duurzame werkgelegenheid te vergroten, worden uitgevoerd;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de uitgevoerde maatregelen;

·overheidsinstellingen en bestuursorganen (op centraal en lokaal niveau) betrekken de inbreng van het maatschappelijk middenveld van de Roma en met name Romaondernemers en succesvolle professioneel gekwalificeerde Roma bij hun besluitvormingsproces op het gebied van werkgelegenheid.

Kernindicator:

Algemene bevolking

13)Verschil in levensverwachting bij de geboorte (algemene bevolking versus Roma)

Human Mortality Database / Eurostat [demo_mlexpec]

14)Percentage mensen die beperkte toegang hebben tot zorg en sociale dienstverlening, NOG TE ONTWIKKELEN

n.v.t. /potentieel FRS

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage mensen van 16 jaar en ouder die hun gezondheid in het algemeen als goed of zeer goed beoordelen

Eurostat [hlth_silc_01]

Percentage mensen van 16 jaar en ouder met een ziektekostenverzekering

OESO [ECHI 76]

Percentage mensen van 16 jaar en ouder zich in de afgelopen 12 maanden bij het gebruik van gezondheidsdienstverlening gediscrimineerd hebben gevoeld vanwege hun Roma-zijn

n.v.t. /potentieel FRS

Verder te ontwikkelen:

Percentage Romavrouwen die hun eerste kind kregen voordat ze 20 jaar oud waren

Onvervulde medische behoefte

Eurostat

[demo_fordager]

SDG 3.7

Eurostat [SDG_03_60]

Procesindicatoren voor doelstelling 6: Verbeteren van de gezondheid van de Roma en verbeteren van de effectieve toegang van de Roma tot hoogwaardige gezondheidszorg

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw 

·het systeem van gezondheidsbemiddeling is geïnstitutionaliseerd en geïntegreerd in de relevante structuren van de gezondheidsdienstverlening;

·er is een systeem voor het bevorderen en ondersteunen van de loopbaanontwikkelingsperspectieven van gezondheidsbemiddelaars die professioneel gekwalificeerde zorgverleners willen worden;

·er is een systeem voor het verlenen van preventieve gezondheidsdiensten aan Roma in getto’s en gesegregeerde/afgelegen nederzettingen;

·regionale gezondheidsinspecties beschikken over de (financiële en personele) middelen om ervoor te zorgen dat de nationale vaccinatie- en immunisatieprogramma’s voor kinderen en ouderen en preventieve diensten zoals bloedtests en kankerscreening ook Romagemeenschappen bereiken.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·er bestaan bewustmakingsprogramma’s op maat voor de specifieke gezondheidsuitdagingen waarmee Roma worden geconfronteerd (onder meer op het gebied van een gezonde levensstijl en gezonde voeding);

·er bestaan preventieve gezondheidsprogramma’s die risicogroepen, waaronder de Roma, bereiken en die operationeel zijn;

·er worden bewustmakingscampagnes georganiseerd die het begrip van de noodzaak van vaccinaties bevorderen;

·vaccinatie van kinderen en ouderen (griep) is betaalbaar en wordt uitgevoerd;

·er worden regelmatig en kosteloos preventieve medische check-ups van kinderen uitgevoerd, met vervolgmaatregelen voor risicogroepen;

·er bestaan prenatale zorgprogramma’s die gericht zijn op kansarme vrouwen en er worden regelmatig prenatale diensten verleend;

·er zijn programma’s voor gezondheidsmonitoring van moeder en kind, gericht op kinderen in de leeftijdsgroep 0-3 jaar, met specifieke aandacht voor kansarme groepen;

·er worden regelmatig gerichte opleidingen over het voorkomen van discriminatie en zigeunerhaat gegeven aan gezondheidspersoneel;

·er worden bewustmakings- en voorlichtingscampagnes voor Romagemeenschappen georganiseerd over gezondheid.

Indicator – dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces 

·er zijn maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat Roma deelnemen aan de ontwikkeling van beleidsmaatregelen op het gebied van gezondheid;

·in samenwerking met maatschappelijke organisaties van de Roma worden specifieke maatregelen ontwikkeld om uitdagingen op het gebied van gezondheid aan te pakken;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen ter verbetering van de toegang van de Roma tot de gezondheidszorg worden uitgevoerd;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de maatregelen die op het gebied van gezondheid worden uitgevoerd;

·overheidsinstellingen en bestuursorganen (op centraal en lokaal niveau) betrekken de inbreng van het maatschappelijk middenveld van de Roma en met name van netwerken van Romagezondheidsbemiddelaars bij hun besluitvormingsprocessen op het gebied van gezondheid.

Kernindicator:

Algemene bevolking

15)Percentage mensen in huisvestingsgerelateerde deprivatie (een appartement dat te donker is of een lek dak, vochtige muren of vloeren heeft, zonder bad/douche of binnentoilet)

Eurostat [tessi 291]

16)Percentage mensen die leven in een huishouden dat niet over het minimaal aantal kamers beschikt volgens de definitie van Eurostat van overbewoning

Eurostat [ilc_lvho05a / SDG_11_10]

SDG 1, SDG 11

17)Percentage mensen die leven in een huishouden zonder kraanwater in de woning (alleen in bepaalde landen)

Eurostat [ilc_mdho05]

SDG 6.1.1

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage mensen die leven in een huishouden zonder toilet, douche of badkamer in de woning

Eurostat [ilc_mdho05 / SDG_06_10]

SDG 6

Percentage mensen die leven in een woning met een lekkend dak, vochtige muren, vloeren of fundering, of met rot in de raamkozijnen of de vloer

Eurostat [SDG_01_60]

SDG 1

Percentage mensen die leven in een huishouden dat in de afgelopen 12 maanden gedwongen is geweest de accommodatie of de standplaats te verlaten

n.v.t.

Aandeel van mensen van 16 jaar en ouder die zich in de afgelopen 5 maanden bij het zoeken naar huisvesting gediscrimineerd hebben gevoeld vanwege hun Roma-zijn

n.v.t./potentieel FRS

Verder te ontwikkelen:

Ruimtelijke segregatie.

Indicator(en) inzake de geografische aspecten van de situatie van de Roma.

Toegang tot basisdiensten en infrastructuur in het gebied (gezondheidsdiensten, openbaar vervoer, scholen, kinderopvang, enz.) vanwege afstand, kosten, openingstijden of afwezigheid van diensten.

Percentage mensen die in illegale of niet-gereguleerde woningen wonen.

n.v.t.

n.v.t.

Procesindicatoren voor doelstelling 7: Verbeteren van de toegang van de Roma tot adequate gedesegregeerde huisvesting en essentiële voorzieningen

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw 

·de nationale strategische kaders voor de Roma of gerelateerde beleidsdocumenten omvatten expliciete maatregelen ter bestrijding van segregatie in huisvesting;

·er zijn duidelijke richtlijnen voor huisuitzettingen en deze worden effectief toegepast om bescherming te bieden tegen onregelmatige uitzettingen;

·er zijn duidelijke richtlijnen voor huisuitzettingen en deze worden effectief toegepast om huishoudens met kinderen te beschermen;

·de bestaande mazen in de huisvestingsregelgeving die de legalisering van ongereguleerde woningen in Romabuurten verhinderen worden gedicht;

·subsidiabiliteits- en beoordelingscriteria voor door de EU gefinancierde projecten die de infrastructuur op plaatsen met een hoog aandeel Roma in de bevolking moeten verbeteren, voorzien in specifieke punten voor ondernemingen van Roma of ondernemingen die Roma in dienst hebben;

·er wordt beleid gevoerd dat lokale initiatieven voor zelfhulp op het gebied van huisvesting op gemeenschapsniveau aanmoedigt en ondersteunt;

·de behoeften van standplaatsen en camperlocaties worden regelmatig geëvalueerd;

·er bestaan mechanismen die ervoor zorgen dat Roma het recht op veilig water en sanitaire voorzieningen daadwerkelijk kunnen uitoefenen.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·in de nationale strategische kaders voor de Roma is voorzien in uitdrukkelijke waarborgen en criteria voor de inclusiviteit van reguliere huisvestingsdiensten en -programma’s;

·er zijn gerichte maatregelen genomen om steun te verlenen aan sociaal achtergestelde gebieden met het oog op het verminderen van de segregatie;

·er zijn gerichte maatregelen met gegarandeerde financiële middelen genomen om de openbare infrastructuur voor achtergestelde nederzettingen te verbeteren op het gebied van wegen, water, sanitaire voorzieningen, toegang tot openbare diensten en rioleringsvoorzieningen;

·er zijn huisvestingsinitiatieven opgezet;

·er worden gerichte opleidingen over de aanpak van discriminatie en zigeunerhaat bij huisvesting verzorgd voor personeel van huisvestingsdiensten en gemeentelijke diensten;

·het in kaart brengen en monitoren van achtergestelde nederzettingen en kampen gebeurt op regelmatige basis;

·huisvestingsaspecten (het aantal lokale woningen dat moet worden beoordeeld) worden regelmatig gemonitord.

Indicator - dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces 

·er zijn maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat Roma deelnemen aan de ontwikkeling van beleidsmaatregelen op het gebied van huisvesting;

·in samenwerking met maatschappelijke organisaties van de Roma worden specifieke maatregelen ontwikkeld om uitdagingen op het gebied van huisvesting aan te pakken;

·interventies op het gebied van huisvesting die gericht zijn op Roma (met name inzake desegregatie) worden ontwikkeld en uitgevoerd met deelname van organisaties van de Romagemeenschap;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen ter verbetering van de huisvestingssituatie en met name inzake desegregatie worden uitgevoerd;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de op het gebied van huisvesting uitgevoerde maatregelen, met name op het gebied van desegregatie;

·overheidsinstellingen en bestuursorganen (op centraal en lokaal niveau) betrekken de inbreng van het maatschappelijk middenveld van de Roma en met name van netwerken van gezondheids- en onderwijsbemiddelaars van de Roma bij hun besluitvormingsprocessen op het gebied van huisvesting.

Resultaatindicatoren

Secundaire (optioneel)

Indicator

Algemene bevolking

Percentage Roma die leven in een huishouden met de volgende problemen op het gebied van huisvesting: verontreiniging, vuilafzetting of andere milieugerelateerde problemen in de omgeving zoals rook, stof, onaangename geuren of vervuild water

Eurostat [ilc_mddw02]

Resultaatindicatoren: Secundaire (optioneel): Op dit gebied zijn nog geen indicatoren ontwikkeld; mogelijke thematische gebieden zijn:

Blootstelling aan milieugerelateerde woonomstandigheden die gevaarlijk zijn en gezondheidsrisico’s inhouden:

·wonen in gebieden die gevoelig zijn voor natuurrampen (per soort ramp – rivieroverstromingen, plotselinge overstromingen, aardverschuivingen, enz.);

·wonen in milieugevaarlijke gebieden (per type – stortplaatsen, verlaten industrieterreinen, mijnen, enz.);

·blootstelling aan gevaarlijke factoren (per type – wonen in verontreinigde gebieden, afhankelijkheid van onbehandeld en verontreinigd water, blootstelling aan toxische emissies, elektromagnetische straling, enz.);

·gevaarlijk werk doen, zoals op braakliggende terreinen, stortplaatsen, enz., zonder adequate bescherming;

·wonen in gebieden met een gebrek aan infrastructuur, zoals veilig drinkwater, afvalwaterzuivering, verharde wegen, afvalinzameling, enz.;

·percentage huishoudens dat afhankelijk is van de verbranding van vast afval om hun woning te verwarmen.

Procesindicatoren voor doelstelling 7-a: Bestrijden van milieugerelateerde deprivatie, bevorderen van milieurechtvaardigheid

Indicator – dimensie A - institutionele opbouw 

·de nationale strategische kaders voor de Roma of gerelateerde beleidsdocumenten omvatten expliciete maatregelen ter bestrijding van milieugerelateerde deprivatie en ter bevordering van milieurechtvaardigheid;

·uitvoeringsrichtsnoeren waarborgen prioritaire toegang tot sociale huisvesting voor Roma die in milieugevaarlijke gebieden wonen;

·de normen om de veiligheid van de huisvesting te waarborgen en wonen in gevaarlijke omstandigheden te voorkomen, worden strikt gehandhaafd;

·er wordt een milieubeoordeling van nieuwe bouwplaatsen en standplaatsen uitgevoerd;

·er bestaan doeltreffende mechanismen om de handhaving van de milieurelevante bepalingen van de arbeidswetgeving te waarborgen.

Indicator – dimensie B - bijzondere maatregelen en acties

·er zijn gerichte maatregelen met gegarandeerde financiële middelen om Romagezinnen die in milieugevaarlijke gebieden wonen te herhuisvesten;

·er wordt een effectbeoordeling van het beleid en de bepalingen inzake huisvesting voor de Roma uitgevoerd met betrekking tot milieufactoren;

·de milieueffecten van het beleid en de milieurisico’s voor de Roma worden behandeld in de nationale strategische kaders voor de Roma.

Indicator - dimensie C - kwaliteit van het besluitvormingsproces 

·specifieke maatregelen om de milieuproblemen in de gebieden waar Roma wonen (met name in gesegregeerde Romagemeenschappen) aan te pakken, worden ontwikkeld in samenwerking met maatschappelijke organisaties van de Roma en de Romabewoners van de betrokken locaties;

·interventies op het gebied van een veilige en duurzame omgeving die gericht zijn op Roma (met name in gesegregeerde Romagemeenschappen) worden ontwikkeld en uitgevoerd met deelname van organisaties van de Romagemeenschap;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan de toezichtcomités van het operationele programma van de EU-fondsen in het kader waarvan de specifieke maatregelen ter verbetering van de milieusituatie in gebieden waar Roma wonen (met name in gemarginaliseerde Romagemeenschappen), worden uitgevoerd;

·maatschappelijke organisaties van de Roma nemen deel aan het monitoren van de resultaten van de maatregelen die worden uitgevoerd om de milieusituatie in gebieden waar Roma wonen (met name in gesegregeerde Romagemeenschappen) te verbeteren;

·overheidsinstellingen en bestuursorganen (op centraal en lokaal niveau) betrekken de inbreng van het maatschappelijk middenveld van de Roma en met name van netwerken van gezondheidsbemiddelaars van de Roma bij hun besluitvormingsprocessen op het gebied van gezondheid.