Toegang tot genetische rijkdommen en de verdeling van baten voortvloeiende uit hun gebruik (Protocol van Nagoya)

 

SAMENVATTING VAN:

Protocol van Nagoya

2014/283/EU: Besluit tot sluiting namens de EU van het Protocol van Nagoya inzake toegang tot genetische hulpbronnen en de eerlijke en billijke verdeling van de baten die voortvloeien uit het gebruik ervan bij het Verdrag inzake biodiversiteit

WAT IS HET DOEL VAN HET PROTOCOL EN HET BESLUIT?

• Het Protocol van Nagoya is een protocol bij het Verdrag inzake biodiversiteit (Convention on Biological Diversity — CBD), dat in 2010 voor het eerst werd ondertekend door wereldleiders. De EU is, samen met 193 landen, partij bij het CBD. Het protocol heeft tot doel de voordelen van het gebruik van genetische rijkdommen op een eerlijke en billijke manier te verdelen.
• Met het besluit wordt het Protocol van Nagoya inzake toegang tot genetische rijkdommen en de eerlijke en billijke verdeling van voordelen voortvloeiende uit hun gebruik, gevoegd bij het Verdrag inzake biologische diversiteit officieel goedgekeurd namens de Europese Unie (EU). Door deze goedkeuring is de EU wettelijk gebonden aan het protocol, dat een belangrijke overeenkomst is over de internationale governance van biodiversiteit.

KERNPUNTEN

Door het protocol op 16 mei 2014 goed te keuren, heeft de EU bijgedragen aan de benodigde 50 ratificaties wereldwijd, waardoor het Protocol van Nagoya op 12 oktober 2014 in werking kon treden. Bijgevolg vond de eerste vergadering van de partijen bij het protocol (COP-MOP 1) plaats op de tweejaarlijkse vergadering op hoog niveau van het CBD, van 13 tot en met 17 oktober 2014 in Zuid-Korea, tegelijk met de twaalfde vergadering van de Conferentie van de partijen bij het CBD (COP 12).

Toegang en batenverdeling

• Met het Protocol van Nagoya wordt de derde doelstelling van het CBD ten uitvoer gebracht: toegang en batenverdeling (TBV). Deze doelstelling is gericht op de eerlijke en billijke verdeling van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik van genetische rijkdommen, mede door passende toegang tot genetische rijkdommen en door passende overdracht van relevante technologieën.
• Genetische rijkdommen zijn genetisch materiaal van feitelijke of potentiële waarde, uit natuurlijke of gecultiveerde voorraden (bijvoorbeeld zaadbanken of botanische tuinen). Deze rijkdommen worden doorgaans door een breed scala aan sectoren gebruikt in op de natuur gebaseerd(e) onderzoek en ontwikkeling als basis voor innovatie, zoals nieuwe geneesmiddelen, chemicaliën of cosmetica.
• Het CBD erkent de soevereine rechten van landen op hun natuurlijke rijkdommen. TBV in het kader van het Protocol van Nagoya is op dit beginsel gebaseerd. De partijen bij het protocol hebben de bevoegdheid om te beslissen of zij de toegang tot hun genetische rijkdommen willen reguleren en om voorwaarden vast te stellen voor de verdeling van baten (bijvoorbeeld door middel van regels en procedures voor voorafgaande geïnformeerde toestemming en onderhandelingen over onderling overeengekomen voorwaarden met de gebruiker van genetische rijkdommen).
• Het Protocol van Nagoya is ook van toepassing op het gebruik van met genetische rijkdommen samenhangende traditionele kennis die bij inheemse en plaatselijke gemeenschappen berust.
• Het protocol bevat verplichte regels over de naleving voor alle partijen, om toezicht te houden op het gebruik van genetische rijkdommen zodra deze het land van de verschaffer verlaten.
• Met het protocol worden een grotere juridische zekerheid en transparantie gecreëerd voor zowel verschaffers als gebruikers van genetische rijkdommen, terwijl het verdelen van de baten wordt bevorderd. De baten die volgens de richtlijnen van het protocol worden gegenereerd en verdeeld, moeten bijdragen aan de ondersteuning van het behoud van de biologische diversiteit en het duurzame gebruik van de componenten daarvan (de eerste en tweede doelstelling van het CBD).

Verordening (EU) nr. 511/2014, de verordening inzake toegang en batenverdeling (TBV-verordening), waarmee de nalevingsmaatregelen van het Protocol van Nagoya ten uitvoer worden gelegd op EU-niveau, is op 9 juni 2014 in werking getreden en is van toepassing sinds het Protocol van Nagoya zelf in werking is getreden voor de EU, op 12 oktober 2014.

Uitvoeringsverordening (EU) 2015/1866 bevat maatregelen met betrekking tot een aantal specifieke aspecten waarvoor in de TBV-verordening is voorzien, in het bijzonder geregistreerde collecties, beste praktijken en toezicht op naleving door gebruikers. De verordening werd op 13 oktober 2015 aangenomen door de Europese Commissie en trad op 9 november 2015 in werking.

DATUM VAN INWERKINGTREDING

Het protocol werd op 12 oktober 2014 van kracht, 90 dagen na de deponeringsdatum van het 50e instrument van ratificatie.

ACHTERGROND

Voor meer informatie zie:

• Het Protocol van Nagoya inzake toegang en batenverdeling (Verdrag inzake biodiversiteit)
• Het verdelen van de genetische rijkdommen van de natuur — TBV (Europese Commissie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Protocol van Nagoya inzake toegang tot genetische rijkdommen en de eerlijke en billijke verdeling van voordelen voortvloeiende uit hun gebruik, gevoegd bij het Verdrag inzake biologische diversiteit (PB L 150 van 20.5.2014, blz. 234-249)

2014/283/EU: Besluit van de Raad van 14 april 2014 tot sluiting namens de Europese Unie van het Protocol van Nagoya inzake toegang tot genetische hulpbronnen en de eerlijke en billijke verdeling van de baten die voortvloeien uit het gebruik ervan bij het Verdrag inzake biodiversiteit (PB L 150 van 20.5.2014, blz. 231-233)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) nr. 511/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 betreffende voor gebruikers bestemde nalevingsmaatregelen uit het Protocol van Nagoya inzake toegang tot genetische rijkdommen en de eerlijke en billijke verdeling van voordelen voortvloeiende uit hun gebruik in de Unie (PB L 150 van 20.5.2014, blz. 59-71)

Uitvoeringsverordening (EU) 2015/1866 van de Commissie van 13 oktober 2015 tot vaststelling van bepalingen ter uitvoering van Verordening (EU) nr. 511/2014 van het Europees Parlement en de Raad wat het register van collecties, het toezicht op de naleving door gebruikers en beste praktijken betreft (PB L 275 van 20.10.2015, blz. 4-19)

Laatste bijwerking 20.11.2020