Europese Vredesfaciliteit (2021-2027)

 

SAMENVATTING VAN:

Besluit (GBVB) 2021/509 tot oprichting van een Europese Vredesfaciliteit

WAT IS HET DOEL VAN HET BESLUIT?

• Het besluit strekt tot de instelling van een Europese Vredesfaciliteit waarmee lidstaten van de Europese Unie (EU) in staat worden gesteld om in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB) en in overeenstemming met artikel 21, lid 2, onder c), van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) de EU-maatregelen te financieren die niet-EU-partnerlanden ondersteunen bij het bewaren van de vrede, het voorkomen van conflicten en het versterken van de internationale veiligheid.
• Met de Europese Vredesfaciliteit worden de kosten gefinancierd van EU-initiatieven met gevolgen op militair of defensiegebied die niet uit de EU-begroting gefinancierd kunnen worden.
• De Europese Vredesfaciliteit is de vervanging en een uitbreiding van de vorige financiële instrumenten op dit gebied, namelijk het Athenamechanisme en de Vredesfaciliteit voor Afrika.
• Met de Europese Vredesfaciliteit kan het volgende worden gefinancierd:
  • missies en operaties uit hoofde van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid met gevolgen op militair of defensiegebied;
  • steunmaatregelen.

KERNPUNTEN

Doelen van de steunmaatregelen

De belangrijkste doelen van de maatregelen zijn het verstrekken van financiële, technische of materiele steun om:

• de militaire en defensiecapaciteiten en de weerbaarheid van niet-EU-partnerlanden en regionale en internationale organisaties te versterken;
• de militaire aspecten van door regionale of internationale organisaties of door partnerlanden geleide vredesoperaties te ondersteunen;
• in crisissituaties snel en doeltreffend bij te dragen aan de militaire respons van partnerlanden en van regionale en internationale organisaties;
• doeltreffend en doelmatig bij te dragen aan conflictpreventie, stabilisatie en vredesopbouw, onder meer door het uitvoeren van taken op het gebied van opleiding, advisering en begeleiding in de veiligheidssector, alsook in andere pre- of postconflictsituaties;
• samenwerking op het gebied van veiligheid en defensie tussen enerzijds de EU en anderzijds een derde staat of een regionale of internationale organisatie te ondersteunen.

Steunmaatregelen dienen:

• te sporen met het beleid en de doelstellingen van het externe optreden van de EU dat gericht is op vredesopbouw, conflictpreventie en versterking van de internationale veiligheid;
• in overeenstemming te zijn met het EU-recht en het beleid en de strategieën van de EU, met name:
  • het EU-breed strategisch kader voor steun aan de hervorming van de veiligheidssector en de geïntegreerde aanpak van externe conflicten en crises,
  • de strategische aanpak van de EU inzake vrouwen, vrede en veiligheid,
  • de relevante resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties;
• te stroken met de verplichtingen van de EU en de lidstaten uit hoofde van het internationaal recht, in het bijzonder het internationaal recht inzake de mensenrechten en het internationaal humanitair recht;
• geen afbreuk te doen aan het specifieke karakter van het veiligheids- en defensiebeleid van een lidstaat;
• niet in strijd te zijn met de veiligheids- en defensiebelangen van de EU of de lidstaten.

De Raad van de Europese Unie kan in afwachting van een besluit over al dan niet uit de Europese Vredesfaciliteit te financieren urgente maatregelen vaststellen.

Organisatie en beheer

De Raad en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid zien toe op de samenhang tussen maatregelen die uit hoofde van de Europese Vredesfaciliteit worden gefinancierd op het gebied van het GBVB. Zij worden ondersteund door de Europese Dienst voor extern optreden, die wordt bijgestaan door de Dienst Instrumenten buitenlands beleid van de Europese Commissie.

De Europese Vredesfaciliteit is als volgt georganiseerd.

• De Europese Vredesfaciliteit wordt beheerd door het comité voor de faciliteit, dat bestaat uit vertegenwoordigers van alle lidstaten en wordt ondersteund door administratief en financieel personeel. De voorzitter van het comité moet een vertegenwoordiger zijn van de lidstaat die het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie bekleedt.
• Het comité bestaat uit:
  • een beheerder voor operaties;
  • de operationele commandanten van elke operatie en missie;
  • een beheerder voor steunmaatregelen.
• De Raad neemt politieke beslissingen, zoals waar de steun moet worden toegewezen, op basis van voorstellen van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid.

Toezicht en naleving

Voorstellen van de Europese Vredesfaciliteit bestaan uit een analyse van de conflictsensitiviteit en de context, een risico- en effectbeoordeling, en afdoende waarborgen, controles, mitigatie- en begeleidende (complementaire) elementen en regelingen voor monitoring en evaluatie. Deze voorstellen moeten waarborgen dat:

• activa goed en efficiënt worden gebruikt voor de doeleinden waarvoor zij zijn verstrekt;
• de activa voldoende worden onderhouden zodat deze gedurende hun levensduur bruikbaar en operationeel beschikbaar zijn;
• de activa aan het einde van de levenscyclus of na de beëindiging van de steunmaatregel niet verloren gaan, of niet zonder toestemming van het comité worden overdragen aan andere mensen of entiteiten dan in de regelingen staan vermeld;
• aan alle andere door de Raad vastgestelde eisen wordt voldaan.

Begroting

De Europese Vredesfaciliteit heeft een financieel plafond van 17,040 miljard EUR voor de periode van het meerjarig financieel kader 2021-2027. Dit is het maximumbedrag dat lidstaten kunnen toewijzen. De Europese Vredesfaciliteit wordt buiten de algemene begroting van de EU om gefinancierd. Vanaf 18 maart 2024 moet een bedrag van 5 miljard EUR in lopende prijzen worden besteed aan het verstrekken van aanvullende steun aan Oekraïne.

Steunmaatregelen

In het kader van de Europese Vredesfaciliteit is een verscheidenheid aan steunmaatregelen in de vorm van militaire opleiding en capaciteitsopbouw goedgekeurd voor uiteenlopende partners zoals de Afrikaanse Unie, Bosnië en Herzegovina, Georgië, Jordanië, Mali, Moldavië, Mozambique en Niger.

In juni 2022 is Besluit (GBVB) 2022/906 vastgesteld. Dit besluit is gericht op de versterking van de capaciteit van de medische taskforce voor de Balkan, een regionaal initiatief dat zes landen van de Westelijke Balkan samenbrengt om snel en doeltreffend op te treden in door rampen getroffen landen of regio’s, door gebruik te maken van de bestaande militaire medische capaciteiten van de deelnemende landen.

In juli 2022 werd Besluit (GBVB) 2022/1093 aangenomen met als doel het Moldavische leger verder te ondersteunen en de nationale veiligheid, stabiliteit en veerkracht in de defensiesector te vergroten. Deze steunmaatregel bouwt voort op eerdere steun uit de Europese Vredesfaciliteit en stelt de strijdkrachten van Moldavië (dat sindsdien de status van kandidaat-lidstaat van de EU heeft gekregen) in staat om hun operationele effectiviteit en interoperabiliteit te verbeteren terwijl ze deelnemen aan militaire missies van de EU op het gebied van gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid, waardoor burgers in crises en noodsituaties beter beschermd worden.

In februari 2023 werd Besluit (GBVB) 2023/231 aangenomen ter ondersteuning van de Oekraïense strijdkrachten die werden opgeleid door de militaire bijstandsmissie van de EU (EUMAM) ter ondersteuning van Oekraïne. Het werd gewijzigd bij Besluit (GBVB) 2023/2677, waarbij het financiële referentiebedrag voor de maatregel werd verhoogd van 45 miljoen EUR naar 55 miljoen EUR en de looptijd van Besluit (GBVB) 2023/231 werd verlengd tot 60 maanden.

Vastgestelde urgente maatregelen na de niet-uitgelokte invasie van Oekraïne door Rusland

• Met betrekking tot een urgent verzoek om bijstand van de regering van Oekraïne op 25 februari 2022 heeft de Raad twee besluiten vastgesteld met betrekking tot steunmaatregelen in het kader van de Europese Vredesfaciliteit. De besluiten, die met ingang van 28 februari 2022 onmiddellijk van toepassing waren, hebben tot doel het vermogen en de veerkracht van de Oekraïense strijdkrachten te versterken voor de verdediging van hun land en de bescherming van de burgerbevolking tegen de voortdurende militaire agressie (zie de samenvatting).
  • Besluit (GBVB) 2022/338 betreft de levering van militaire uitrusting en bijbehorende platforms die zijn ontworpen om te doden.
  • Besluit (GBVB) 2022/339 betreft de levering van niet-dodelijke uitrusting en materieel, zoals persoonlijke beschermingsmiddelen, EHBO-koffers en brandstof.
• In mei 2023 nam de Raad Besluit (GBVB) 2023/927 aan, waarbij in het kader van de Europese Vredesfaciliteit 1 miljard EUR steun werd verleend voor munitie voor de Oekraïense strijdkrachten.
• De overeengekomen maatregelen zullen worden uitgevoerd door de ministeries van defensie en/of de strijdkrachten van de lidstaten. De lidstaten hebben ingestemd met het vervoer van militaire uitrusting en het bijbehorende militaire personeel over hun grondgebied, met inbegrip van hun luchtruim.

Intrekking

Het besluit strekt tot intrekking van Besluit (GBVB) 2015/528.

VANAF WANNEER IS HET BESLUIT VAN TOEPASSING?

De verordening is sinds 22 maart 2021 van toepassing.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• Informatieblad over de Europese Vredesfaciliteit (Europese Dienst voor extern optreden)
• Europese Vredesfaciliteit (Raad van de Europese Unie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Besluit (GBVB) 2021/509 van de Raad van 22 maart 2021 tot oprichting van een Europese Vredesfaciliteit, en tot intrekking van Besluit (GBVB) 2015/528 (PB L 102 van 24.3.2021, blz. 14-62).

Achtereenvolgende wijzigingen in Besluit (GBVB) 2021/509 van de Raad zijn in het oorspronkelijke document opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Besluit (GBVB) 2024/890 van de Raad van 18 maart 2024 tot wijziging van Besluit (GBVB) 2021/509 tot oprichting van een Europese Vredesfaciliteit (PB L 2024/890 van 19.3.2024).

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Besluit (GBVB) 2023/231 van de Raad van 2 februari 2023 betreffende een steunmaatregel in het kader van de Europese Vredesfaciliteit ter ondersteuning van de door de militaire bijstandsmissie van de Europese Unie ter ondersteuning van Oekraïne opgeleide Oekraïense strijdkrachten (PB L 32 van 3.2.2023, blz. 64-67).

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2023/384 van de Raad van 20 februari 2023 betreffende een steunmaatregel in het kader van de Europese Vredesfaciliteit ter ondersteuning van de Jordaanse strijdkrachten (PB L 53 van 21.2.2023, blz. 10-13).

Besluit (GBVB) 2023/927 van de Raad van 5 mei 2023 betreffende een steunmaatregel in het kader van de Europese Vredesfaciliteit ter ondersteuning van de Oekraïense strijdkrachten via de levering van munitie (PB L 123 van 8.5.2023, blz. 27-31).

Besluit (GBVB) 2022/338 van de Raad van 28 februari 2022 betreffende een steunmaatregel in het kader van de Europese Vredesfaciliteit voor de levering aan de Oekraïense strijdkrachten van militaire uitrusting en platforms die zijn ontworpen om te doden (PB L 60 van 28.2.2022, blz. 1-4).

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2022/339 van de Raad van 28 februari 2022 betreffende een steunmaatregel in het kader van de Europese Vredesfaciliteit ter ondersteuning van de Oekraïense strijdkrachten (PB L 61 van 28.2.2022, blz. 1-4).

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2022/906 van de Raad van 9 juni 2022 betreffende een steunmaatregel in het kader van de Europese Vredesfaciliteit ter versterking van de capaciteit van de medische taskforce voor de Balkan (PB L 157 van 10.6.2022, blz. 9-12).

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel V — Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie en specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Hoofdstuk I — Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie — Artikel 21 (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 28-29).

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel V — Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie en specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Hoofdstuk 2 — Specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Afdeling 1 — Gemeenschappelijke bepalingen — Artikel 41 (oud artikel 28 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 37-38).

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel V — Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie en specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Hoofdstuk 2 — Specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Afdeling 2 — Bepalingen inzake het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid — Artikel 42 (oud artikel 17 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 38-39).

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel V — Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie en specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Hoofdstuk 2 — Specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Afdeling 2 — Bepalingen inzake het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid — Artikel 43 (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 39).

Gedeelde visie, gemeenschappelijke actie: een sterker Europa — Een algemene strategie voor de Europese Unie op het gebied van het buitenlands en veiligheidsbeleid, 28 juni 2016.

Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB van de Raad van 8 december 2008 tot vaststelling van gemeenschappelijke voorschriften voor de controle op de uitvoer van militaire goederen en technologie (PB L 335 van 13.12.2008, blz. 99-103).

Zie de geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 15.06.2024