This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 12016M
Consolidated version of the Treaty on European Union#Table of Contents
Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie
Inhoudsopgave
Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie
Inhoudsopgave
PB C 202 van 7.6.2016, p. 3–12
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
In force
|
NL |
Publicatieblad van de Europese Unie |
C 202/3 |
VERDRAG BETREFFENDE DE EUROPESE UNIE (GECONSOLIDEERDE VERSIE)
GECONSOLIDEERDE VERSIE VAN HET VERDRAG BETREFFENDE DE EUROPESE UNIE | 13 |
PREAMBULE | 15 |
TITEL I |
GEMEENSCHAPPELIJKE BEPALINGEN | 16 |
TITEL II |
BEPALINGEN INZAKE DE DEMOCRATISCHE BEGINSELEN | 20 |
TITEL III |
BEPALINGEN BETREFFENDE DE INSTELLINGEN | 22 |
TITEL IV |
BEPALINGEN INZAKE DE NAUWERE SAMENWERKING | 27 |
TITEL V |
ALGEMENE BEPALINGEN INZAKE HET EXTERN OPTREDEN VAN DE UNIE EN SPECIFIEKE BEPALINGEN BETREFFENDE HET GEMEENSCHAPPELIJK BUITENLANDS EN VEILIGHEIDSBELEID | 28 |
Hoofdstuk 1 |
Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie | 28 |
Hoofdstuk 2 |
Specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid | 30 |
Afdeling 1 |
Gemeenschappelijke bepalingen | 30 |
Afdeling 2 |
Bepalingen inzake het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid | 38 |
TITEL VI |
SLOTBEPALINGEN | 41 |
GECONSOLIDEERDE VERSIE VAN HET VERDRAG BETREFFENDE DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE | 47 |
PREAMBULE | 49 |
EERSTE DEEL |
DE BEGINSELEN | 50 |
TITEL I |
CATEGORIEËN EN GEBIEDEN VAN BEVOEGDHEDEN VAN DE UNIE | 50 |
TITEL II |
ALGEMEEN TOEPASSELIJKE BEPALINGEN | 53 |
TWEEDE DEEL |
NON-DISCRIMINATIE EN BURGERSCHAP VAN DE UNIE | 56 |
DERDE DEEL |
HET BELEID EN INTERN OPTREDEN VAN DE UNIE | 59 |
TITEL I |
DE INTERNE MARKT | 59 |
TITEL II |
HET VRIJE VERKEER VAN GOEDEREN | 59 |
Hoofdstuk 1 |
De douane-unie | 60 |
Hoofdstuk 2 |
De douanesamenwerking | 61 |
Hoofdstuk 3 |
Verbod op kwantitatieve beperkingen tussen de lidstaten | 61 |
TITEL III |
LANDBOUW EN VISSERIJ | 62 |
TITEL IV |
HET VRIJE VERKEER VAN PERSONEN, DIENSTEN EN KAPITAAL | 65 |
Hoofdstuk 1 |
De werknemers | 65 |
Hoofdstuk 2 |
Het recht van vestiging | 67 |
Hoofdstuk 3 |
De diensten | 70 |
Hoofdstuk 4 |
Kapitaal en betalingsverkeer | 71 |
TITEL V |
DE RUIMTE VAN VRIJHEID, VEILIGHEID EN RECHT | 73 |
Hoofdstuk 1 |
Algemene bepalingen | 73 |
Hoofdstuk 2 |
Beleid inzake grenscontroles, asiel en immigratie | 75 |
Hoofdstuk 3 |
Justitiële samenwerking in burgerlijke zaken | 78 |
Hoofdstuk 4 |
Justitiële samenwerking in strafzaken | 79 |
Hoofdstuk 5 |
Politiële samenwerking | 83 |
TITEL VI |
VERVOER | 85 |
TITEL VII |
GEMEENSCHAPPELIJKE REGELS BETREFFENDE DE MEDEDINGING, DE BELASTINGEN EN DE ONDERLINGE AANPASSING VAN DE WETGEVINGEN | 88 |
Hoofdstuk 1 |
Regels betreffende de mededinging | 88 |
Eerste afdeling |
Regels voor de ondernemingen | 88 |
Tweede afdeling |
Steunmaatregelen van de staten | 91 |
Hoofdstuk 2 |
Bepalingen betreffende belastingen | 93 |
Hoofdstuk 3 |
De aanpassing van de wetgevingen | 94 |
TITEL VIII |
ECONOMISCH EN MONETAIR BELEID | 96 |
Hoofdstuk 1 |
Economisch beleid | 97 |
Hoofdstuk 2 |
Monetair beleid | 102 |
Hoofdstuk 3 |
Institutionele bepalingen | 105 |
Hoofdstuk 4 |
Specifieke bepalingen voor de lidstaten die de euro als munt hebben | 106 |
Hoofdstuk 5 |
Overgangsbepalingen | 107 |
TITEL IX |
WERKGELEGENHEID | 112 |
TITEL X |
SOCIALE POLITIEK | 114 |
TITEL XI |
HET EUROPEES SOCIAAL FONDS | 119 |
TITEL XII |
ONDERWIJS, BEROEPSOPLEIDING, JEUGD EN SPORT | 120 |
TITEL XIII |
CULTUUR | 121 |
TITEL XIV |
VOLKSGEZONDHEID | 122 |
TITEL XV |
CONSUMENTENBESCHERMING | 124 |
TITEL XVI |
TRANSEUROPESE NETWERKEN | 124 |
TITEL XVII |
INDUSTRIE | 126 |
TITEL XVIII |
ECONOMISCHE, SOCIALE EN TERRITORIALE SAMENHANG | 127 |
TITEL XIX |
ONDERZOEK EN TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELING EN RUIMTE | 128 |
TITEL XX |
MILIEU | 132 |
TITEL XXI |
ENERGIE | 134 |
TITEL XXII |
TOERISME | 135 |
TITEL XXIII |
CIVIELE BESCHERMING | 135 |
TITEL XXIV |
ADMINISTRATIEVE SAMENWERKING | 136 |
VIERDE DEEL |
DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE | 137 |
VIJFDE DEEL |
EXTERN OPTREDEN VAN DE UNIE | 139 |
TITEL I |
ALGEMENE BEPALINGEN INZAKE HET EXTERN OPTREDEN VAN DE UNIE | 139 |
TITEL II |
DE GEMEENSCHAPPELIJKE HANDELSPOLITIEK | 139 |
TITEL III |
SAMENWERKING MET DERDE LANDEN EN HUMANITAIRE HULP | 141 |
Hoofdstuk 1 |
Ontwikkelingssamenwerking | 141 |
Hoofdstuk 2 |
Economische, financiële en technische samenwerking met derde landen | 142 |
Hoofdstuk 3 |
Humanitaire hulp | 143 |
TITEL IV |
BEPERKENDE MAATREGELEN | 144 |
TITEL V |
INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN | 144 |
TITEL VI |
BETREKKINGEN VAN DE UNIE MET INTERNATIONALE ORGANISATIES, MET DERDE LANDEN EN DELEGATIES VAN DE UNIE | 147 |
TITEL VII |
SOLIDARITEITSCLAUSULE | 148 |
ZESDE DEEL |
INSTITUTIONELE EN FINANCIËLE BEPALINGEN | 149 |
TITEL I |
BEPALINGEN INZAKE DE INSTELLINGEN | 149 |
Hoofdstuk 1 |
De instellingen | 149 |
Eerste afdeling |
Het Europees Parlement | 149 |
Tweede afdeling |
De Europese Raad | 152 |
Derde afdeling |
De Raad | 153 |
Vierde afdeling |
De Commissie | 155 |
Vijfde afdeling |
Het Hof van Justitie van de Europese Unie | 157 |
Zesde afdeling |
De Europese Centrale Bank | 167 |
Zevende afdeling |
De Rekenkamer | 169 |
Hoofdstuk 2 |
Rechtshandelingen van de Unie, vaststellingsprocedures en overige bepalingen | 171 |
Eerste afdeling |
Rechtshandelingen van de Unie | 171 |
Tweede afdeling |
Vaststellingsprocedures en overige bepalingen | 173 |
Hoofdstuk 3 |
De adviesorganen van de Europese Unie | 177 |
Eerste afdeling |
Het Economisch en Sociaal Comité | 177 |
Tweede afdeling |
Het Comité van de Regio's | 178 |
Hoofdstuk 4 |
De Europese Investeringsbank | 180 |
TITEL II |
FINANCIËLE BEPALINGEN | 181 |
Hoofdstuk 1 |
De eigen middelen van de Unie | 181 |
Hoofdstuk 2 |
Meerjarig financieel kader | 182 |
Hoofdstuk 3 |
De jaarlijkse begroting van de Unie | 183 |
Hoofdstuk 4 |
Uitvoering van de begroting en kwijtingverlening | 186 |
Hoofdstuk 5 |
Gemeenschappelijke bepalingen | 187 |
Hoofdstuk 6 |
Fraudebestrijding | 188 |
TITEL III |
NAUWERE SAMENWERKING | 189 |
ZEVENDE DEEL |
ALGEMENE EN SLOTBEPALINGEN | 192 |
PROTOCOLLEN | 201 |
Protocol (Nr. 1) |
betreffende de rol van de nationale parlementen in de Europese Unie | 203 |
Protocol (Nr. 2) |
betreffende de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid | 206 |
Protocol (Nr. 3) |
betreffende het statuut van het Hof van justitie van de Europese Unie | 210 |
Protocol (Nr. 4) |
betreffende de statuten van het Europees stelsel van centrale banken en van de Europese centrale bank | 230 |
Protocol (Nr. 5) |
betreffende de statuten van de Europese investeringsbank | 251 |
Protocol (Nr. 6) |
betreffende de plaats van de zetels van de instellingen, van bepaalde instanties, organen, organisaties en diensten van de Europese Unie | 265 |
Protocol (Nr. 7) |
betreffende de voorrechten en immuniteiten van de Europese Unie | 266 |
Protocol (Nr. 8) |
betreffende artikel 6, lid 2, van het verdrag betreffende de Europese Unie inzake de toetreding van de Unie tot het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden | 273 |
Protocol (Nr. 9) |
inzake het Besluit van de Raad betreffende de uitvoering van artikel 16, lid 4, van het Verdrag betreffende de Europese Unie en artikel 238, lid 2, van het Verdrag Betreffende de werking van de Europese Unie tussen 1 november 2014 en 31 maart 2017, enerzijds, en vanaf 1 april 2017, anderzijds | 274 |
Protocol (Nr. 10) |
betreffende de permanente gestructureerde samenwerking, ingesteld bij artikel 42 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 275 |
Protocol (Nr. 11) |
inzake artikel 42 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 278 |
Protocol (Nr. 12) |
betreffende de procedure bij buitensporige tekorten | 279 |
Protocol (Nr. 13) |
betreffende de convergentiecriteria | 281 |
Protocol (Nr. 14) |
betreffende de eurogroep | 283 |
Protocol (Nr. 15) |
betreffende enkele bepalingen met betrekking tot het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland | 284 |
Protocol (Nr. 16) |
betreffende enkele bepalingen inzake Denemarken | 287 |
Protocol (Nr. 17) |
betreffende Denemarken | 288 |
Protocol (Nr. 18) |
betreffende Frankrijk | 289 |
Protocol (Nr. 19) |
betreffende het Schengenacquis dat is opgenomen in het kader van de Europese Unie | 290 |
Protocol (Nr. 20) |
betreffende de toepassing van bepaalde aspecten van artikel 26 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op het Verenigd Koninkrijk en Ierland | 293 |
Protocol (Nr. 21) |
betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland ten aanzien van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht | 295 |
Protocol (Nr. 22) |
betreffende de positie van Denemarken | 298 |
Protocol (Nr. 23) |
betreffende de buitenlandse betrekkingen van de lidstaten in verband met de overschrijding van de buitengrenzen | 303 |
Protocol (Nr. 24) |
inzake asiel voor onderdanen van lidstaten van de Europese Unie | 304 |
Protocol (Nr. 25) |
betreffende de uitoefening van de gedeelde bevoegdheden | 306 |
Protocol (Nr. 26) |
betreffende de diensten van algemeen belang | 307 |
Protocol (Nr. 27) |
betreffende de interne markt en de mededinging | 308 |
Protocol (Nr. 28) |
betreffende economische, sociale en territoriale samenhang | 309 |
Protocol (Nr. 29) |
betreffende het openbare-omroepstelsel in de lidstaten | 311 |
Protocol (Nr. 30) |
betreffende de toepassing van het handvest van de grondrechten van de Europese Unie op Polen en het Verenigd Koninkrijk | 312 |
Protocol (Nr. 31) |
betreffende de invoer in de Europese Unie van in de Nederlandse Antillen geraffineerde aardolieproducten | 314 |
Protocol (Nr. 32) |
betreffende de verwerving van onroerende goederen in Denemarken | 317 |
Protocol (Nr. 33) |
ad artikel 157 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 318 |
Protocol (Nr. 34) |
betreffende de bijzondere regeling van toepassing op Groenland | 319 |
Protocol (Nr. 35) |
betreffende artikel 40.3.3 van de grondwet van Ierland | 320 |
Protocol (Nr. 36) |
betreffende de overgangsbepalingen | 321 |
Protocol (Nr. 37) |
betreffende de financiële gevolgen van de beëindiging van het EGKS-verdrag en betreffende het fonds voor onderzoek inzake kolen en staal | 327 |
BIJLAGEN BIJ HET VERDRAG BETREFFENDE DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE | 329 |
BIJLAGE I |
Lijst genoemd in artikel 38 van het verdrag betreffende de werking van de europese unie | 331 |
BIJLAGE II |
Landen en gebieden overzee waarop toepasselijk zijn de bepalingen van het vierde deel van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie verklaringen | 334 |
VERKLARINGEN gehecht aan de slotakte van de intergouvernementele conferentie die het verdrag van Lissabon heeft aangenomen ondertekend op 13 december 2007 | 335 |
A. |
VERKLARINGEN BETREFFENDE BEPALINGEN VAN DE VERDRAGEN | 337 |
1. |
Verklaring betreffende het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie | 337 |
2. |
Verklaring ad artikel 6, lid 2, van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 337 |
3. |
Verklaring ad artikel 8 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 337 |
4. |
Verklaring betreffende de samenstelling van het Europees Parlement | 337 |
5. |
Verklaring betreffende het politieke akkoord van de Europese Raad over het ontwerp-besluit inzake de samenstelling van het Europees Parlement | 337 |
6. |
Verklaring ad artikel 15, leden 5 en 6, artikel 17, leden 6 en 7, en artikel 18 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 338 |
7. |
Verklaring ad artikel 16, lid 4, van het Verdrag betreffende de Europese Unie en artikel 238, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 338 |
8. |
Verklaring betreffende de praktische maatregelen die moeten worden genomen op het tijdstip van inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon wat betreft het voorzitterschap van de Europese Raad en van de Raad Buitenlandse Zaken | 340 |
9. |
Verklaring ad artikel 16, lid 9, van het Verdrag betreffende de Europese Unie, betreffende het besluit van de Europese Raad inzake de uitoefening van het voorzitterschap van de Raad | 341 |
10. |
Verklaring ad artikel 17 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 342 |
11. |
Verklaring ad artikel 17, leden 6 en 7, van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 342 |
12. |
Verklaring ad artikel 18 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 342 |
13. |
Verklaring betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid | 343 |
14. |
Verklaring betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid | 343 |
15. |
Verklaring ad artikel 27 van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 343 |
16. |
Verklaring ad artikel 55, lid 2, van het Verdrag betreffende de Europese Unie | 344 |
17. |
Verklaring betreffende de voorrang | 344 |
18. |
Verklaring betreffende de afbakening van de bevoegdheden | 344 |
19. |
Verklaring ad artikel 8 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 345 |
20. |
Verklaring ad artikel 16 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 345 |
21. |
Verklaring betreffende de bescherming van persoonsgegevens op het gebied van justitiële samenwerking in strafzaken en op het gebied van politiële samenwerking | 345 |
22. |
Verklaring ad artikelen 48 en 79 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 346 |
23. |
Verklaring ad artikel 48, tweede alinea, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 346 |
24. |
Verklaring betreffende de rechtspersoonlijkheid van de Europese Unie | 346 |
25. |
Verklaring ad artikelen 75 en 215 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 346 |
26. |
Verklaring over de niet-deelneming van een lidstaat aan een maatregel die gebaseerd is op titel IV van het derde deel van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 346 |
27. |
Verklaring ad artikel 85, lid 1, tweede alinea, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 347 |
28. |
Verklaring ad artikel 98 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 347 |
29. |
Verklaring ad artikel 107, lid 2, onder c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 347 |
30. |
Verklaring ad artikel 126 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 347 |
31. |
Verklaring ad artikel 156 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 348 |
32. |
Verklaring ad artikel 168, lid 4, onder c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 348 |
33. |
Verklaring ad artikel 174 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 349 |
34. |
Verklaring ad artikel 179 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 349 |
35. |
Verklaring ad artikel 194 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 349 |
36. |
Verklaring ad artikel 218 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie betreffende de onderhandelingen over en sluiting van internationale overeenkomsten inzake de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht door de lidstaten | 349 |
37. |
Verklaring ad artikel 222 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 349 |
38. |
Verklaring ad artikel 252 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie over het aantal advocaten-generaal bij het Hof van Justitie | 350 |
39. |
Verklaring ad artikel 290 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 350 |
40. |
Verklaring ad artikel 329 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 350 |
41. |
Verklaring ad artikel 352 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 350 |
42. |
Verklaring ad artikel 352 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 351 |
43. |
Verklaring ad artikel 355, lid 6, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 351 |
B. |
VERKLARINGEN BETREFFENDE AAN DE VERDRAGEN GEHECHTE PROTOCOLLEN | 352 |
44. |
Verklaring ad artikel 5 van het Protocol betreffende het in het kader van de Europese Unie geïntegreerde Schengenacquis | 352 |
45. |
Verklaring ad artikel 5, lid 2, van het Protocol betreffende het in het kader van de Europese Unie geïntegreerde Schengenacquis | 352 |
46. |
Verklaring ad artikel 5, lid 3, van het Protocol betreffende het in het kader van de Europese Unie geïntegreerde Schengenacquis | 352 |
47. |
Verklaring ad artikel 5, leden 3, 4 en 5, van het Protocol betreffende het in het kader van de Europese Unie geïntegreerde Schengenacquis | 352 |
48. |
Verklaring inzake het Protocol betreffende de positie Denemarken | 353 |
49. |
Verklaring inzake Italië | 353 |
50. |
Verklaring ad artikel 10 van het Protocol betreffende de overgangsbepalingen | 354 |
C. |
VERKLARINGEN VAN LIDSTATEN | 355 |
51. |
Verklaring van het Koninkrijk België inzake de nationale parlementen | 355 |
52. |
Verklaring van het Koninkrijk België, de Republiek Bulgarije, de Bondsrepubliek Duitsland, de Helleense Republiek, het Koninkrijk Spanje, de Italiaanse Republiek, de Republiek Cyprus, de Republiek Litouwen, het Groothertogdom Luxemburg, de Republiek Hongarije, de Republiek Malta, de Republiek Oostenrijk, Roemenië, de Portugese Republiek, de Republiek Slovenië en de Slowaakse Republiek betreffende de symbolen van de Europese Unie | 355 |
53. |
Verklaring van de Tsjechische Republiek over het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie | 355 |
54. |
Verklaring van de Bondsrepubliek Duitsland, Ierland, de Republiek Hongarije, de Republiek Oostenrijk en het Koninkrijk Zweden | 356 |
55. |
Verklaring van het Koninkrijk Spanje en van het Verenigd Koninkrijk van GrootBrittannië en Noord-Ierland | 356 |
56. |
Verklaring van Ierland ad artikel 3 van het Protocol betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland ten aanzien van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht | 356 |
57. |
Verklaring van de Italiaanse Republiek over de samenstelling van het Europees Parlement | 357 |
58. |
Verklaring van de Republiek Letland, de Republiek Hongarije en de Republiek Malta over de spelling van de naam van de enige munteenheid in de Verdragen | 357 |
59. |
Verklaring van het Koninkrijk der Nederlanden ad artikel 312 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 357 |
60. |
Verklaring van het Koninkrijk der Nederlanden ad artikel 355 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 358 |
61. |
Verklaring van de Republiek Polen betreffende het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie | 358 |
62. |
Verklaring van de Republiek Polen over het Protocol inzake de toepassing van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie op Polen en het Verenigd Koninkrijk | 358 |
63. |
Verklaring van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland betreffende de definitie van de term "onderdanen" | 358 |
64. |
Verklaring van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland betreffende het kiesrecht bij verkiezingen voor het Europees Parlement | 358 |
65. |
Verklaring van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland ad artikel 75 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 359 |
Concordantietabellen | 361 |
Verdrag betreffende de Europese Unie | 361 |
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | 366 |