(1)

In haar monitoringverslag van 26 september 2006 inzake de stand van de voorbereidingen van Bulgarije en Roemenië op het EU-lidmaatschap (1), vóór de toetreding van Bulgarije tot de Unie, heeft de Commissie een aantal problemen vastgesteld, met name wat betreft de verantwoordingsplicht en de efficiëntie van het justitiële stelsel en de rechtshandhavingsinstanties in Bulgarije, waar nog verdere vooruitgang nodig was om de capaciteit te waarborgen voor de uitvoering en toepassing van de maatregelen die zijn vastgesteld om de interne markt en de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht tot stand te brengen.

(2)

Op 13 december 2006 nam de Commissie beschikking 2006/929/EG (2) aan tot vaststelling van een mechanisme voor samenwerking en toetsing van de vooruitgang in Bulgarije ten aanzien van zes specifieke ijkpunten op het gebied van de hervorming van het justitiële stelsel en de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad. In die beschikking is bepaald dat zij moet worden ingetrokken wanneer op bevredigende wijze aan alle ijkpunten is voldaan.

(3)

Op grond van Beschikking 2006/929/EG moet Bulgarije regelmatig verslag uitbrengen aan de Commissie over de vooruitgang die is geboekt bij de verwezenlijking van de ijkpunten. De Commissie heeft het Europees Parlement en de Raad voor het eerst in juni 2007 haar eigen opmerkingen en bevindingen over het verslag van Bulgarije meegedeeld en sindsdien regelmatig verslag uitgebracht. Elk beoordelingsverslag van de Commissie was het resultaat van een zorgvuldige analyse, in nauwe samenwerking met de nationale autoriteiten en met inbreng van maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden en waarnemers.

(4)

In haar verslag van januari 2017 (3) heeft de Commissie een uitgebreide beoordeling gemaakt van de vooruitgang die Bulgarije heeft geboekt sinds de instelling van het mechanisme voor samenwerking en toetsing. Op basis daarvan heeft de Commissie een duidelijk traject uitgestippeld naar de afsluiting van het mechanisme, op grond van 17 kernaanbevelingen ter verduidelijking van de vereisten waaraan Bulgarije moest voldoen om de zes ijkpunten van Beschikking 2006/929/EG te halen. Gezien de geboekte vooruitgang was de Commissie van mening dat de uitvoering van deze aanbevelingen voldoende zou zijn om het mechanisme voor samenwerking en toetsing af te sluiten, op voorwaarde dat er in de tussentijd geen ontwikkelingen zijn die de vooruitgang duidelijk zouden omkeren. Een groot aantal aanbevelingen was gericht op het opbouwen van interne waarborgen om de onomkeerbaarheid van de resultaten te garanderen en om aan te tonen dat de lopende hervormingen zouden worden voortgezet en de vooruitgang zou worden bestendigd, zelfs zonder het mechanisme voor samenwerking en toetsing.

(5)

In haar verslag van november 2018 (4) toonde de Commissie zich ingenomen met de vooruitgang die Bulgarije heeft geboekt met het oog op de snelle afsluiting van het mechanisme voor samenwerking en toetsing, en concludeerde zij dat drie van de benchmarks als voorlopig afgesloten konden worden beschouwd. In eerdere verslagen werd met name nota genomen van de vooruitgang die Bulgarije sinds de toetreding had geboekt op het vlak van de aanpassing van zijn grondwettelijke en wetgevingskader ter verbetering van de waarborgen voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, alsook van de transparantie en de efficiëntie van de rechtsgang. Daarnaast hebben de grondwetswijzigingen van 2015 in Bulgarije geleid tot een hervorming van de Hoge Raad van Justitie en een sterkere justitiële inspectie. Deze wijzigingen zijn nu al een aantal jaren van kracht.

(6)

In het verslag van de Commissie van oktober 2019 (5) werd vastgesteld dat de vooruitgang die Bulgarije in het kader van het mechanisme voor samenwerking en toetsing had geboekt, voldoende was om de verbintenissen na te komen die het land bij zijn toetreding tot de Unie was aangegaan, en dat aan alle zes in Beschikking 2006/929/EG vastgestelde ijkpunten, die waren verduidelijkt door de 17 aanbevelingen van het verslag van januari 2017, op bevredigende wijze waren nageleefd. De Commissie heeft met name kennisgenomen van de uitgebreide hervormingen van het algemene institutionele kader voor corruptiebestrijding die de afgelopen twee jaar zijn doorgevoerd. De Commissie noteerde in de conclusie van haar verslag van oktober 2019 een lijst van specifieke toezeggingen van de Bulgaarse regering. Die specifieke toezeggingen omvatten met name de invoering van procedures met betrekking tot de verantwoordingsplicht van een procureur-generaal overeenkomstig de aanbevelingen van de Commissie van Venetië, samen met de toezegging om de wet inzake het justitiële stelsel te wijzigen teneinde de bepalingen in te trekken die vereisen dat magistraten automatisch worden geschorst in het geval van een strafrechtelijk onderzoek tegen hen, alsook de bepalingen die magistraten verplichten verslag uit te brengen over hun lidmaatschap van beroepsverenigingen. Bulgarije heeft zich er ook toe verbonden zijn samenwerking met organen van de Raad van Europa op het gebied van corruptiebestrijding voort te zetten. In het verslag van oktober 2019 werd ook terdege nota genomen van de inspanningen van Bulgarije om het toezicht op nationaal niveau te internaliseren door middel van een coördinatie- en samenwerkingsraad (de “raad voor post-monitoring”) die verantwoordelijk is voor het toezicht op de voortgang van de hervormingen.

(7)

Naar aanleiding van de specifieke toezeggingen in het verslag van oktober 2019 heeft het Bulgaarse parlement in februari 2020 de bovengenoemde wijzigingen van de wet inzake het justitiële stelsel aangenomen, waarbij de specifieke toezegging om procedures in te voeren met betrekking tot de verantwoordingsplicht van een procureur-generaal de enige onvervulde toezegging uit het verslag van oktober 2019 is.

(8)

In het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit is, in nauwe samenwerking met de Commissie en met raadpleging van de Commissie van Venetië (6), een kader vastgesteld voor onderzoek tegen de procureur-generaal en zijn plaatsvervangers. Op 4 mei 2022 heeft de Raad van de Europese Unie zijn goedkeuring gehecht aan het voorgestelde herstel- en veerkrachtplan voor Bulgarije, waarin onder meer de toezegging van Bulgarije inzake de inwerkingtreding van de wetswijzigingen als mijlpaal is opgenomen om de doeltreffendheid van strafprocedures te waarborgen en de verantwoordingsplicht en strafrechtelijke aansprakelijkheid van de procureur-generaal te verbeteren. Op 26 mei 2023 heeft het Bulgaarse parlement de wet aangenomen tot instelling van procedures voor de verantwoordingsplicht van de procureur-generaal en zijn plaatsvervangers. De wet trad op 6 juni 2023 in werking, waarmee de laatste onvervulde specifieke toezegging in het kader van het verslag van oktober 2019 werd afgerond. De premier van Bulgarije heeft de Commissie bij brief van 26 juni 2023 in kennis gesteld van de maatregelen die zijn genomen om te voldoen aan de specifieke toezeggingen die zijn opgenomen in de conclusies van het verslag van 2019 in het kader van het mechanisme voor samenwerking en toetsing, alsook van verdere maatregelen om de rechtsstaat te blijven handhaven.

(9)

Wat betreft de toezegging van Bulgarije om zijn samenwerking met organen van de Raad van Europa op het gebied van corruptiebestrijding voort te zetten, moet worden opgemerkt dat in het kader van het herstel- en veerkrachtplan voor Bulgarije een aantal mijlpalen op het gebied van corruptiebestrijding zijn overeengekomen, die de samenwerking van Bulgarije met organen van de Raad van Europa vereisen.

(10)

Daarom is op bevredigende wijze voldaan aan alle ijkpunten die in Beschikking 2006/929/EG waren vastgesteld en die zijn verduidelijkt in de 17 aanbevelingen van het verslag van januari 2017, alsook aan de specifieke toezeggingen (7) die zijn opgenomen in het verslag van oktober 2019.

(11)

Door de ontwikkeling van het rechtsstatelijke landschap in de EU is een nieuwe context ontstaan voor de samenwerking van de Commissie met Bulgarije. Met name de jaarlijkse rechtsstaatcyclus, die in gang is gezet met de mededeling van de Commissie van juli 2019 “Versterking van de rechtsstaat binnen de Unie” (8) en in de politieke beleidslijnen van voorzitter Von der Leyen, biedt een doorlopend kader met een langetermijnperspectief om duurzame hervormingen te begeleiden, met Bulgarije en met andere lidstaten. In het kader van die cyclus stimuleert het jaarlijkse verslag van de Commissie over de rechtsstaat, dat sinds 2022 ook aanbevelingen aan de lidstaten bevat, een positieve gang van zaken op het gebied van rechtsstatelijke kwesties, door de dialoog te verdiepen en een groter gezamenlijk bewustzijn te creëren, om te voorkomen dat problemen ontstaan of verergeren. Hiermee kan toezicht worden gehouden op de uitvoering van de overeengekomen hervormingen in Bulgarije. Het toezicht op de verdere uitvoering van de door Bulgarije ingevoerde hervormingen zal ook op nationaal niveau worden gewaarborgd door de raad voor post-monitoring.

(12)

De Commissie heeft haar verslag van oktober 2019 over de voortgang in Bulgarije met betrekking tot het mechanisme voor samenwerking en toetsing gepresenteerd aan de bevoegde commissie van het Europees Parlement. De Commissie heeft naar behoren rekening gehouden met de opmerkingen die zij bij brief van de voorzitter van het Europees Parlement van 20 december 2019 van het Europees Parlement had ontvangen.

(13)

Op 5 juli 2023 heeft de Commissie de Raad in kennis gesteld van haar voornemen om Beschikking 2006/929/EG tot vaststelling van een mechanisme voor samenwerking en toetsing voor Bulgarije in te trekken en het mechanisme definitief af te sluiten. Dit werd ook medegedeeld aan het Europees Parlement. Bij brief van 26 juli heeft de Raad nota genomen van het voornemen van de Commissie om het mechanisme voor samenwerking en toetsing voor Bulgarije en Roemenië formeel af te sluiten.

(14)

Daarom moet Beschikking 2006/929/EG worden ingetrokken,