23.12.2009   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 345/1

(1)

In haar besluit van 30 april 2008 (2) heeft de Commissie vastgesteld dat het risicoschild (Risikoschirm) dat de aandeelhouders van WestLB AG (de Westfälisch-Lippischer Sparkassen- und Giroverband, de Rheinischer Sparkassen- und Giroverband, alsmede — rechtstreeks en onrechtstreeks via NRW. BANK — de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen, de Landschaftsverband Westfalen-Lippe en de Landschaftsverband Rheinland — hierna tezamen „de aandeelhouders” te noemen) op 8 februari 2008 ten gunste van WestLB AG (hierna „WestLB” genoemd) hadden opgezet, staatssteun vormde. De Commissie verklaarde deze maatregel evenwel als reddingssteun verenigbaar met de gemeenschappelijke markt en keurde de steun goed op grond van de communautaire richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden (3) (hierna „de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun” genoemd). Deze goedkeuring gold voor een periode van zes maanden of, indien een herstructureringsplan werd ingediend, tot er een definitief besluit over dit plan kwam.

(2)

Op 8 augustus 2008 heeft Duitsland bij de Commissie aanmelding gedaan van herstructureringsteun, daaronder begrepen een herstructureringsplan, ten behoeve van WestLB. Deze aanmelding bevatte de toezegging om tegen 31 december 2008„een concretisering” van de verandering van de aandeelhoudersstructuur voor te leggen.

(3)

Bij schrijven van 1 oktober 2008 heeft de Commissie Duitsland in kennis gesteld van haar besluit de procedure van artikel 88, lid 2, van het Europese Gemeenschap Verdrag in te leiden ten aanzien van deze steunmaatregel.

(4)

Het besluit van de Commissie tot inleiding van de procedure is in het Publicatieblad van de Europese Unie bekendgemaakt (4). De Commissie heeft de belanghebbenden uitgenodigd hun opmerkingen over de betrokken steunmaatregel te maken. De Commissie heeft van de belanghebbenden geen opmerkingen ter zake ontvangen.

(5)

Op 24 november 2008 heeft Duitsland opmerkingen gemaakt ten aanzien van de inleiding van de formele onderzoekprocedure.

(6)

Op 16 december 2008 heeft WestLB verzocht om een verlenging van de termijn voor het verschaffen van concrete gegevens met betrekking tot de verandering van de aandeelhoudersstructuur. De Commissie heeft ingestemd met een verlenging van deze termijn tot en met 31 maart 2009.

(7)

Op 27 februari 2009 heeft Duitsland een tussenverslag ingediend over de tot eind februari 2009 gemaakte vorderingen.

(8)

Op 6, 7 en 8 april 2009 heeft tussen de diensten van de Commissie, Duitsland, de aandeelhouders van WestLB en WestLB zelf overleg over de herstructurering plaatsgevonden.

(9)

Op 17 april 2009 heeft Duitsland verdere informatie over de herstructurering verschaft. Op 30 april 2009 heeft Duitsland een gewijzigd herstructureringsplan meegedeeld.

(10)

Op 12 mei 2009 heeft de Commissie een beschikking gegeven. De tekst van die beschikking van 12 mei 2009 bevatte enkele kleine fouten, die echter geen gevolgen hadden voor de inhoud en de argumentatie van die beschikking. Om een correcte versie te garanderen, is de onderhavige beschikking gegeven, die de beschikking van 12 mei 2009 (C(2009) 3900) vervangt.

(11)

De begunstigde onderneming is WestLB. WestLB is een Europese universele bank uit Noord-Rijnland-Westfalen. Met een balanstotaal van 286,5 miljard EUR (per ultimo 2007) is zij een van de vooraanstaande financiële dienstverleners in Duitsland. Zij is de centrale bankier voor spaarkassen in Noord-Rijnland-Westfalen en Brandenburg en vervult als internationaal actieve universele bank een brugfunctie tussen de spaarkassen en de internationale financiële markten. In nauwe samenwerking met de spaarkassen biedt WestLB het complete product- en dienstenpakket van een universele bank aan, met bijzondere aandacht voor kredietverschaffing en de deelsectoren structured finance, activiteiten op de kapitaalmarkt, private-equityproducten, assetmanagement, transactiediensten en vastgoedfinanciering. Op 30 december 2007 had WestLB 6 147 medewerkers in dienst.

(12)

WestLB is een Aktiengesellschaft (naamloze vennootschap) met hoofdkantoor in Düsseldorf en Münster. WestLB is op 30 augustus 2002 uit de vroegere Westdeutsche Landesbank Girozentrale ontstaan, toen de door de overheid opgelegde taken aan Landesbank NRW, een per 1 augustus 2002 opgerichte publiekrechtelijke instelling (Anstalt öffentlichen Rechts), werden overgedragen.

(13)

De huidige aandeelhouders van WestLB zijn: de Westfälisch-Lippischer Sparkassen- und Giroverband (WLSGV) (25,03 %), de Rheinischer Sparkassen- und Giroverband (RSGV) (25,03 %) en — rechtstreeks en onrechtstreeks via NRW. BANK (de vroegere Landesbank NRW) — de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen (37,74 %), de Landschaftsverband Westfalen Lippe (LWL) (6,09 %) en de Landschaftsverband Rheinland (LVR) (6,09 %).

(14)

WestLB is een van de Duitse publiekrechtelijke kredietinstellingen waarvoor tot 18 juli 2005 nog de onbeperkte overheidsgaranties voor institutionele aansprakelijkheid (Anstaltslast) en de aansprakelijkheid als borg (Gewährträgerhaftung) golden; deze moesten op grond van een reeks afspraken tussen Duitsland en de Commissie (de zgn. Brüsseler Konkordanz) worden afgeschaft (5).

(15)

Nadat de Anstaltslast en de Gewährträgerhaftung in 2002 waren afgeschaft, is de vroegere WestLB opgesplitst in NRW. BANK en WestLB. In de periode 2003-2005 werd WestLB geherstructureerd; tussen 2002 en 2005 vonden diverse kapitaalinjecties plaats. In haar besluit van 18 juli 2007 (6) kwam de Commissie tot de bevinding dat deze transacties geen staatssteun vormden.

(16)

Gezien de aanhoudende crisis op de financiële markten begonnen de investeringen van WestLB in portefeuilles gestructureerde producten, daaronder begrepen haar risicoposities op de Amerikaanse subprimemarkt, zich vanaf medio 2007 ongunstig te ontwikkelen. De waarderingen tegen marktwaarde (mark-to-market) van effecten verslechterden en WestLB slaagde er niet in haar portfolio gestructureerde producten door de verkoop van „notes” op de markt te herfinancieren; aldus moest WestLB haar buitenbalansportefeuilles in haar eigen balans consolideren.

(17)

Op 8 februari 2008 raakten de aandeelhouders van WestLB het in een zgn. Eckpunktepapier eens over de basisbeginselen van een verdere maatregel (7). Aan dit overleg namen ook de bankentoezichthouder, de Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht (hierna „BaFin” genoemd), en de Deutsche Bundesbank deel. De aandeelhouders van WestLB werden het in wezen eens over een structuur om de massale risico’s van de portefeuilles gestructureerde producten te isoleren door middel van een risicoscherm van 5 miljard EUR (8) (dat ook de eerder overeengekomen kapitaalinjecties omvat).

(18)

Bij dit akkoord zat het voornemen van de aandeelhouders voor om WestLB tegen de volatiliteit van de markten af te schermen. Overeenkomstig de door WestLB gehanteerde internationale financiële verslagleggingsnormen („International Financial Reporting Standards” — IFRS) dient de bank waarderingen tegen marktwaarde uit te voeren en moet zij haar activa op regelmatige tijdstippen opnieuw waarderen. Door de subprimecrisis stortte de vraag naar portefeuilles gestructureerde beleggingen in. Zo ontstonden eind 2007 op een portefeuille van rond 23 miljard EUR voor rond [1,5-2,5] miljard EUR (9) verliezen tegen marktwaarde, die op de balans moesten worden geboekt.

(19)

Het risicoscherm is de juridische basis voor de overdracht van de aan een bijzondere waardevermindering onderhevige activa van WestLB aan een Special Purpose Vehicle, Phoenix Light SF Limited; aldus wordt voorkomen dat de effecten van de volatiliteit van de markten op deze portefeuilles terechtkomt in de boeken van WestLB. Zodra deze activaoverdracht heeft plaatsgevonden en de garantie is verschaft, zullen de effecten van volatiele markten volledig uit de balans van WestLB zijn verwijderd. Dit Special Purpose Vehicle fungeert als een „bad bank” voor één instelling, waarvoor de staat een garantie afgeeft.

(20)

Op 31 maart 2008 hebben de aandeelhouders van WestLB de maatregelen goedgekeurd, onder voorbehoud van instemming van de Landtag van Noord-Rijnland-Westfalen. Aangezien de bank en haar registeraccountants ervan overtuigd waren dat de Landtag naar alle waarschijnlijkheid zijn instemming zou verlenen, beschouwden zij het besluit als voldoende om het risico per 31 maart 2008 aan de aandeelhouders over te dragen. De maatregelen zijn nadien door de Landtag goedgekeurd.

(21)

Volgens het herstructureringsplan blijft het risicoscherm behouden voor het Special Purpose Vehicle Phoenix Light SF Limited, een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid naar Iers recht (hierna „Phoenix Light” genoemd), en zal het van een tijdelijke tot een permanente structuur worden omgevormd. Aan de structuur van het risicoscherm is evenwel niets veranderd.

(22)

Het risicoscherm bestaat uit:

(23)

De transactie verliep als volgt:

(24)

Ten opzichte van derden is uitsluitend de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen voor het volledige garantiebedrag van 5 miljard EUR aansprakelijk. Voor de eerste tranche van 2 miljard EUR kan de deelstaat ten opzichte van de vier overige aandeelhouders een compensatie a rato van hun belang in WestLB verlangen. Voor het resterende garantiebedrag van tot 3 miljard EUR is alleen de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen aansprakelijk, zij het niet-proportioneel. In ruil hiervoor ontvangt de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen van de overige aandeelhouders een aanpassing van zijn aandeelhoudersrechten en een compensatie, die de deelstaat hetzij in contanten hetzij in de vorm van WestLB-aandelen kan ontvangen.

(25)

Wat betreft de aanpassing van het Konsortialvertrag (consortiumovereenkomst) die hoe dan ook zal plaatsvinden, is overeengekomen bepaalde rechten van de Sparkassen- en Giroverbände (11) af te schaffen of aan te passen. Deze aanpassingen moesten tijdens onderhandelingen tussen de aandeelhouders van WestLB nog in detail worden geregeld.

(26)

Wat betreft de compensatie voor Noord-Rijnland-Westfalen heeft de deelstaat recht op de overdracht van een overeenkomstig aantal WestLB-aandelen, die momenteel in handen van de Sparkassen- en Landschaftsverbände zijn, indien voor het niet-proportionele deel van 3 miljard EUR van het risicoscherm op de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen een beroep wordt gedaan. Voor de berekening van de kostprijs van dat beroep op de garantie wordt uitgegaan van een koers van 220 EUR per aandeel, minus een korting van 20 EUR per aandeel. Voor de Landschaftsverbände geldt een koers van 220 EUR per aandeel. In plaats van een overdracht van aandelen kunnen de aandeelhouders ook een compensatie in contanten overeenkomen.

(27)

In haar besluit van 30 april 2008 verklaarde de Commissie het hier beschreven risicoscherm als tijdelijke reddingssteun met de gemeenschappelijke markt verenigbaar en keurde zij deze op grond van de richtsnoeren reddings- en herstructureringsteun goed voor een periode tot 8 augustus 2008. Tegelijk heeft de Commissie Duitsland verzocht een omvattend en coherent herstructureringsplan in te dienen. Duitsland deelde dit herstructureringsplan op 8 augustus 2008 mee.

(28)

De aanmelding omvat een Eckpunkte-overeenkomst tussen de aandeelhouders van 8 augustus 2008 en een omvattender stand alone-herstructureringsplan, dat na overleg met de diensten van de Commissie is aangepast. Het door WestLB voorgelegde herstructureringsplan kan ongeveer als volgt worden samengevat.

(29)

De hoeksteen van de Eckpunkte-overeenkomst en van het herstructureringsplan is de door Duitsland en de aandeelhouders gedane toezegging om een aanpassing van de aandeelhoudersstructuur te concretiseren door bijvoorbeeld vóór 31 december 2008 een Letter of Intent voor te leggen. Deze concretisering heeft evenwel niet plaatsgevonden. De maatregelen met het oog op afslanking, kostenbesparingen, risicoafbouw en het terugplooien van de activiteiten moeten afstotingen eenvoudiger maken. Daarom wordt WestLB na de ontvlechting — in zijn geheel of als afzonderlijke, onafhankelijke bedrijfsonderdelen — te koop aangeboden via een open, transparante en niet-discriminerende biedprocedure, die vóór eind augustus 2010 wordt ingeleid en vóór eind [juni-oktober] 2011 is afgesloten, zodat de afstoting per 1 januari 2012 van kracht kan worden.

(30)

Volgens het herstructureringsplan moet de biedprocedure open, transparant en niet-discriminerend verlopen en open staan voor iedere kandidaat-koper uit binnen- én buitenland. Aan de verkoop moet voldoende ruchtbaarheid worden gegeven in ten minste één internationaal persmedium dat in de hele Gemeenschap in het Engels verkrijgbaar is. WestLB fungeert als de centrale bankier voor spaarkassen in Noord-Rijnland-Westfalen. Zelf is zij een universele bank met de rechtsvorm van een Aktiengesellschaft. Daarom kan haar huidige functie als centrale bankier van de spaarkassen noch de naam WestLB als argument worden gebruikt om de volledige verkoop van de bank aan een particuliere investeerder te verhinderen.

(31)

Het hoofddoel van deze biedprocedure is de verandering van de aandeelhoudersstructuur, nl. de overdracht van alle stemrechten. Daarbij gaat de voorkeur naar de volledige afstoting van een of meer afzonderlijke bedrijfsonderdelen boven de gewone overdracht van een meerderheid van de stemrechten (50 % plus één aandeel). De gewone overdracht van de meerderheid van de stemrechten aan een nieuwe overnemer kan alleen dan worden geaccepteerd wanneer tijdens de biedprocedure geen bod voor de volledige overname van een of meer afzonderlijke bedrijfsonderdelen is ingediend. Hoewel de volledige overdracht van de stemrechten de voorkeur had, heeft de Commissie, gelet op de onberekenbare situatie op de financiële markten en de mislukte pogingen om de aandeelhoudersstructuur van WestLB te veranderen, ingestemd met alternatieve scenario’s zoals de overdracht van de meerderheid van de stemmen en de consolidering van Landesbanken in Duitsland. De Commissie maakt geen bezwaar tegen een herstructurering van de banken op een hoger niveau en stemt in met de tenuitvoerlegging van het herstructureringsplan in het kader van de herstructurering van de sector van de Duitse Landesbanken. Om, ingeval voor een alternatief scenario voor de verandering van aandeelhouders gekozen wordt, evenwel te kunnen toezien op de correcte tenuitvoerlegging van het herstructureringsplan, acht de Commissie de aanstelling van een trustee noodzakelijk.

(32)

Om de verkoop van WestLB in haar geheel of in delen te vergemakkelijken, bevat het herstructureringsplan maatregelen om in de kosten te snijden en af te slanken. Met name is de verkoop van belangen en de sluiting van locaties gepland. Met het oog op kostenbesparingen en een afslanking dienen alle grote deelnemingen te worden afgestoten, om de herstructureringsmaatregelen te financieren. Deze afstoting dient in twee tranches plaats te vinden. De eerste tranche deelnemingen, bestaande uit Weberbank, […] en […], dient vóór eind [februari-mei] 2010 te worden afgestoten (12), en de tweede tranche, bestaande uit […] en […], vóór eind [februari-mei] 2011 (13).

(33)

Met het oog op kostenbesparingen en een afslanking zal WestLB voorts uiterlijk […] 2010 vijf van haar elf locaties in Duitsland (Bielefeld, Münster, Dortmund, Keulen en Mainz) sluiten (14). Voorts zal WestLB tegen uiterlijk […] 2010 (15) het aantal van haar locaties buiten Duitsland terugbrengen van meer dan dertig naar zeven (16).

(34)

Dit afslankingsprogramma ziet er volgens het herstructureringsplan als volgt uit:

(35)

Naast kostenbesparingen en afslankingen voorziet het herstructureringsplan ook in een ingrijpende heroriëntatie en afbouw van de risico’s van alle activiteiten. Met name zijn de volgende maatregelen gepland:

(36)

Bij de oprichting van de drie genoemde entiteiten met kernactiviteiten zal WestLB alle bedrijfsprocessen vóór eind oktober 2009 ontvlechten en de volgende entiteiten oprichten, die geen externe groei door acquisities of overnames zullen realiseren:

(37)

Wat betreft de terugtrekking uit de activiteiten inzake investment-management zet WestLB haar eigen tradingactiviteiten stop en zal zij, totdat zij is verkocht, geen relative-value-trading en arbitragetransacties meer uitvoeren (18); tradingactiviteiten voor rekening van cliënten blijven beperkt tot de locaties Düsseldorf, New York, Londen en Hongkong.

(38)

Wat betreft de inkrimping van kapitaalmarktactiviteiten wordt het businessvolume tot aan de verkoop van WestLB als volgt ingekrompen: in 2009 tot [70-100] miljard EUR tegen 31 december 2009; in 2010 tot [60-90] miljard EUR tegen 31 december 2010, en in 2011 tot [50-80] miljard EUR tegen 31 december 2011.

(39)

Om de activiteiten op de kapitaalmarkt in afwachting van de verkoop van WestLB verder te beperken, worden de aan die activiteiten toe te rekenen risicogewogen activa als volgt ingekrompen: tot [10-25] miljard EUR tegen 31 december 2009; tot [5-25] miljard EUR tegen 31 december 2010, en tot [5-25] miljard EUR tegen 31 december 2011.

(40)

Om de activiteiten wholesalebanking en structured finance (een onderdeel van de bedrijfsonderdeel Kapitaalmarkten, wholesalebanking en structured finance) in te krimpen, wordt het betrokken businessvolume tot aan de verkoop van WestLB als volgt ingekrompen: in 2009 tot [20-40] miljard EUR tegen 31 december 2009; in 2010 tot [15-35] miljard EUR tegen 31 december 2010, en in 2011 tot [10-30] miljard EUR tegen 31 december 2011.

(41)

Om de activiteiten wholesalebanking en structured finance (een onderdeel van het bedrijfsonderdeel Kapitaalmarkten, wholesalebanking en structured finance) in te krimpen, worden, in afwachting van de verkoop van WestLB, de aan die activiteiten toe te rekenen risicogewogen activa als volgt ingekrompen: tot [30-60] miljard EUR tegen 31 december 2009; tot [20-50] miljard EUR tegen 31 december 2010, en tot [20-50] miljard EUR tegen 31 december 2011.

(42)

Alle overige activiteiten, entiteiten en als dochterondernemingen, bijkantoren of vertegenwoordigingen opgerichte locaties, die niet vóór eind december 2011 kunnen worden afgestoten, worden door de aandeelhouders geliquideerd. Alle aanpassingen aan het herstructureringsplan van 8 augustus 2008 zijn met de Commissie overlegd, door Duitsland geaccepteerd en nadien op 30 april 2009 aan de Commissie als aanpassing van het herstructureringsplan voorgelegd. Drie van de vijf aandeelhouders van WestLB hebben het gewijzigde plan evenwel nog niet formeel bekrachtigd. Daarom kan het herstructureringsplan, hoewel het door Duitsland en de aandeelhouders is geaccepteerd, niet als bindend worden beschouwd. Tijdens de procedure stelde de Commissie vast dat de aandeelhouders het oorspronkelijke tijdschema voor de goedkeuring van een herstructureringsplan niet konden aanhouden en dat de hele exercitie door de beslissingstermijnen van de bestuursinstanties werd vertraagd. Daarom acht de Commissie het noodzakelijk om aan haar beschikking bepaalde voorwaarden te verbinden.

(43)

Gezien de complexiteit van de voorgestelde herstructureringsmaatregelen en de krappe termijnen voor de tenuitvoerlegging van de herstructurering, acht de Commissie het nodig dat de tenuitvoerlegging wordt gemonitord door een trustee, die de Commissie op de hoogte houdt van de verschillende stappen die zijn gezet. De aanstelling van een dergelijke trustee is vooral van belang omdat de Commissie bij het tijdschema voor de tenuitvoerlegging van de herstructurering een zekere flexibiliteit laat. De afstoting van de deelnemingen moet in beginsel tegen [februari-mei] 2010 zijn afgerond. Deze kan echter worden uitgesteld indien WestLB kan aantonen dat een afstoting alleen mogelijk is tegen een verkoopprijs die onder de boekwaarde ligt. Bovendien wordt in deze beschikking ook voorzien in de mogelijkheid van een onderhandse verkoop (freihändiger Verkauf) of een consolidering van de Duitse Landesbanken, en worden aldus afwijkingen van de biedprocedure toegestaan. De trustee dient toe te zien op de tenuitvoerlegging van het herstructureringsplan, verslag uit te brengen over de in het kader van de tijdens de herstructureringsperiode toegestane flexibiliteit getroffen besluiten, en de communicatie met de Commissie faciliëren.

(44)

In zijn antwoord op het besluit tot inleiding van de procedure diende Duitsland opmerkingen in ten aanzien van de beoordeling uit oogpunt van het staatssteunrecht.

(45)

Wat betreft de berekening van het steunbedrag is Duitsland, anders dan de Commissie, van oordeel dat uitsluitend het tijdtip van de oprichting en de publieke aankondiging van het risicoscherm relevant is voor de berekening van het steunbedrag — en niet het latere tijdstip, toen de tijdelijke structuur in een vaste structuur is omgezet.

(46)

Wat de aard van het risicoscherm betreft, doet Duitsland opmerken dat niet ter zake doet dat de tijdelijke structuur in een definitieve structuur is omgezet. De betreffende, door de Commissie onderzochte voorwaarde om de maatregel verenigbaar te kunnen verklaren — namelijk de omkeerbaarheid ervan — is vervuld, ook al was het risicoscherm niet in de tijd beperkt.

(47)

Ten aanzien van het steunbedrag voert Duitsland aan dat het steunbestanddeel van een garantie die voor een onderneming in moeilijkheden wordt afgegeven, alleen dan net zo hoog is als het daadwerkelijk door de garantie afgedekte bedrag wanneer een algeheel verlies zeer waarschijnlijk is. Zowel de door WestLB gemaakte berekening — die aan de BaFin en de Deutsche Bundesbank in december 2007 en januari 2008 is gepresenteerd en die voor het portfolio uitkwam op een verwacht verlies van nominaal […] miljoen EUR eind januari 2008 — als de berekening van Morgan Stanley van februari 2008 — die op een aanzienlijk hoger bedrag van rond […] miljard EUR uitkwam — blijven echter duidelijk onder het nominale bedrag van 5 miljard EUR, hetgeen dus niet kan doen besluiten dat een totaal verlies zeer waarschijnlijk was. Bovendien berustte de berekening van WestLB al op een „bad case”-scenario, aangezien de eigenlijke ratings van alle gewaardeerde instrumenten met twee trappen (notches) waren verlaagd, terwijl het rapport van Morgan Stanley, dat — naast andere afwijkende aannames — op een verlaging met vier trappen was gebaseerd, te pessimistisch was geweest.

(48)

Wat de rechtsgrondslag betreft, voert Duitsland aan dat de steun op grond van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag met de gemeenschappelijke markt verenigbaar moet worden verklaard, omdat op het tijdstip van de toekenning ervan sprake was van een ernstige verstoring in de economie en dat het risicoscherm voor WestLB, een systeemrelevante instelling, ook dient om een ernstige verstoring in de economie op te heffen. Bovendien was de maatregel passend, noodzakelijk en evenredig.

(49)

Ten aanzien van de verenigbaarheid van de steun met de gemeenschappelijke markt op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag verklaart Duitsland dat in het herstructureringsplan niet alleen wordt voorzien in verdere verbeteringen, maar ook in een aanzienlijk inkrimping van WestLB’s trading voor eigen rekening, een duidelijke verbetering van haar risicoprofiel en een stabilisering van de verwachte inkomsten.

(50)

Ten slotte voert Duitsland aan dat de met het oog op de beperking van de potentiële concurrentieverstoringen voorgenomen maatregelen niet noodzakelijk zijn om de levensvatbaarheid op lange termijn te herstellen en dat de totale omvang van deze maatregelen, in verhouding tot de ontvangen steun, duidelijk hoger ligt dan in vergelijkbare zaken zoals Crédit Lyonnais II (19), Banco di Napoli, Crédit Foncier de France, Societé Marseillaise de Crédit, BAWAG P.S. K (20), Bankgesellschaft Berlin (21) en IKB (22).

(51)

In de eerste plaats dient te worden nagegaan of de maatregel staatssteun vormt in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. Overeenkomstig die bepaling gelden als staatssteun alle maatregelen van de staten of in welke vorm dan ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen vervalsen of dreigen te vervalsen, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt.

(52)

Nagegaan moet worden of bij het risicoscherm sprake is van de voortzetting van de reddingssteun die de aandeelhouders al hadden toegekend. Zoals al in het besluit van 30 april 2008 is opgemerkt, gaat het bij het risicoscherm om staatssteun. Dit wordt ook niet door Duitsland betwist.

(53)

De Commissie kan zich niet aansluiten bij het standpunt van Duitsland dat het steunbedrag op basis van de verwachte verliezen dient te worden berekend.

(54)

Ten aanzien van de methodiek bevestigt de Commissie in de eerste plaats dat het risicoscherm net wegens zijn omkeerbaarheid als reddingssteun is goedgekeurd. Wanneer het risicoscherm in een permanente structuur zou worden omgezet, zou een nieuwe beoordeling van het steunbedrag tijdens de herstructureringsfase moeten plaatsvinden. Ofschoon in het besluit tot inleiding van de procedure daartoe een oproep is gedaan, is geen nieuwe waardering van de verwachte verliezen meegedeeld, ook al zijn er recentere cijfergegevens beschikbaar, die de begunstigde onderneming had kunnen meedelen. Het rapport van Morgan Stanley, waarin een duidelijk hoger bedrag van rond […] miljard EUR wordt genoemd, laat zien hoe sterk de uitkomsten kunnen uiteenlopen die dergelijke berekeningen opleveren, afhankelijk van de methode en de daaraan ten grondslag liggende aannames.

(55)

De Commissie herhaalt voorts dat zij in haar beschikking in de zaak-Sachsen LB (23) tot de conclusie was gekomen dat een particuliere investeerder handelend in een markteconomie, gelet op de toentertijd onvoorspelbare situatie op de financiële markten, ten aanzien van de verwachte verliezen minstens een pessimistisch scenario had gehanteerd. Daarom is de Commissie het niet met Duitsland eens dat de afwijkende aannames in het rapport van Morgan Stanley te pessimistisch waren en dat WestLB al rekening hield met een „bad case”-scenario, aangezien de verwachte verliezen pas bij een sterkere ratingverlaging merkbaar worden beïnvloed. Deze conclusie is in overeenstemming met de beschikking in de zaak-Bankgesellschaft Berlin (24).

(56)

Voorts is de Commissie van oordeel dat de garantie van 5 miljard EUR, waarmee de bank een portefeuille van 23 miljard EUR van haar balans kon afvoeren, in de hier te onderzoeken zaak, qua effect en kenmerken, neerkwam op een kapitaalinjectie. Daarom komt het steunbedrag overeen met het kapitaal dat nodig was geweest om tot dezelfde stabilisering van de portefeuille te komen (25).

(57)

Volgens vaste beschikkingspraktijk van de Commissie (26) en volgens vaste rechtspraak, alsmede volgens de mededeling van de Commissie betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op staatssteun in de vorm van garanties (27), kan het steunbestanddeel van een garantie, die voor een onderneming in moeilijkheden wordt afgegeven, even hoog zijn als het bedrag dat daadwerkelijk door de garantie wordt afgedekt (in dit geval, 5 miljard EUR).

(58)

Volgens punt 39 van de mededeling van de Commissie betreffende de behandeling van aan een bijzondere waardevermindering onderhevige activa in de communautaire banksector (28) (hierna „de mededeling besmette activa” genoemd) stemt het steunbedrag overeen met het verschil tussen de waarde waartegen de activa worden overgedragen (doorgaans gebaseerd op hun reële economische waarde), en de marktprijs. Daarom dienen de activa zoveel mogelijk op basis van hun actuele marktwaarde te worden gewaardeerd. Aangezien de markt voor de activa in de portefeuille volgens Duitsland nagenoeg volledig is opgedroogd, kan geen marktwaarde in de zin van de mededeling besmette activa worden bepaald, omdat er geen markt is. Daarom dient ervan te worden uitgegaan dat het steunbedrag met het garantiebedrag (5 miljard EUR) overeenstemt.

(59)

Bovendien ligt de premie van [0,2-1,0] % duidelijk onder de vergoeding die een in een markteconomie handelende investeerder volgens de mededeling besmette activa zou verwachten (29).

(60)

De economische waarde van de steun ligt bijgevolg aanzienlijk hoger dan de volgens Duitsland te verwachten verliezen en het door Morgan Stanley berekende bedrag van […] miljard EUR. Geconcludeerd dient te worden dat het steunbedrag naar alle waarschijnlijkheid met het nominale bedrag van 5 miljard EUR overeenkomt.

(61)

In het besluit tot inleiding van de formele onderzoekprocedure is opgemerkt dat de maatregel op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag op zijn verenigbaarheid dient te worden beoordeeld. De Commissie is voorts nagegaan of de maatregel op grond van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag diende te worden onderzocht. Krachtens artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag zijn steunmaatregelen om een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen, verenigbaar met de gemeenschappelijke markt. De Commissie tekende aan dat de crisis op de subprimemarkt op het tijdstip dat de steunmaatregel ten gunste van WestLB is genomen, nog niet tot een ernstige verstoring in de economie in de zin van artikel 87, lid 3, onder b), had geleid. Bovendien heeft Duitsland de Commissie geen bewijsmateriaal verschaft voor het feit dat, wanneer WestLB geen staatssteun zou worden verleend, zulks tot een ernstige verstoring in de economie had geleid.

(62)

Inmiddels heeft de Commissie in drie mededelingen (30) en naar aanleiding van de goedkeuring van het Duitse pakket reddingsmaatregelen (31) bevestigd dat er een ernstige verstoring in de economie van Duitsland dreigt en dat met de maatregelen ter ondersteuning van de banken die verstoring kan worden opgeheven. Bijgevolg dient de steunmaatregel aan artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag te worden getoetst.

(63)

Zoals de Commissie in de drie in verband met de huidige financiële crisis aangenomen mededelingen (32) heeft aangegeven, dienen steunmaatregelen ter ondersteuning van banken in het kader van de huidige financiële crisis te worden getoetst aan de beginselen van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun (33). Volgens de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun kan staatssteun alleen worden goedgekeurd indien een ingrijpende herstructurering met het oog op het herstel van de levensvatbaarheid plaatsvindt, de begunstigde van de steun een passende bijdrage levert aan de kosten van de herstructurering en er maatregelen worden genomen ter compensatie van potentiële concurrentieverstoringen. Daarom zijn deze richtsnoeren ook het passende beoordelingskader voor de herstructurering van WestLB binnen de context van de crisis. Gelet op de kenmerken en de omvang van de actuele crisis dient ook nog rekening te worden gehouden met andere, specifieke aspecten die met de huidige marktomstandigheden samenhangen. Daarom dienen de beginselen van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun bij de toepassing ervan op de herstructurering van WestLB in de huidige crisis te worden aangepast. Bijzondere aandacht verdienen de in die richtsnoeren vastgelegde regels voor de eigen bijdrage van de begunstigde. Aangezien de externe financiering van WestLB […], is het in deze richtsnoeren gestelde doel van een eigen bijdrage van 50 % moeilijk te behalen en erkent de Commissie dat het tijdens deze systeemcrisis op de financiële markten misschien niet passend is een precies becijferde eigen bijdrage te verlangen. Bovendien moet eventueel ook het ontwerp en de tenuitvoerlegging van de maatregelen ter beperking van de concurrentieverstoring in zoverre worden herzien, omdat WestLB door de situatie op de markt misschien meer tijd nodig heeft om deze maatregelen te kunnen doorvoeren.

(64)

Zoals in twee in verband met de huidige financiële crisis aangenomen mededelingen is opgemerkt (34), dient de voor het herstel van de levensvatbaarheid vereiste omvang van de herstructurering rechtstreeks in verhouding te staan tot de omvang en de hoogte van de steun ten gunste van WestLB en de soliditeit van haar businessmodel.

(65)

Wanneer steun op zijn verenigbaarheid met de gemeenschappelijke markt uit hoofde van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag wordt beoordeeld, dient, om de herstructureringssteun te kunnen goedkeuren, te worden nagegaan of aan de volgende voorwaarden uit de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun is voldaan: i) de steun is gebaseerd op een herstructureringsplan, waaruit moet blijken dat de onderneming haar levensvatbaarheid op de lange termijn kan herstellen; ii) de steun blijft beperkt tot het strikt noodzakelijke minimum, zowel in de tijd als qua bedrag, en de begunstigde levert een substantiële bijdrage aan de kosten van de herstructurering, en iii) de steun mag de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt, niet zodanig veranderen dat het gemeenschappelijke belang wordt geschaad. De Commissie kan de begunstigde van de steun voorwaarden in dat verband opleggen.

(66)

Volgens punt 34 van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun mag alleen steun worden verleend indien deze afhankelijk worden gesteld van de tenuitvoerlegging van een herstructureringsplan, dat voor alle individuele steunmaatregelen door de Commissie dient te worden goedgekeurd. Voorts dient de Commissie zich ervan te vergewissen of verwacht mag worden dat met het herstructureringsplan de levensvatbaarheid op lange termijn binnen een redelijke termijn kan worden hersteld. Het herstructureringsplan moet in de tijd beperkt zijn en op realistische aannames zijn gebaseerd. Het moet de omstandigheden beschrijven die tot de moeilijkheden van de onderneming hebben geleid, zodat kan worden beoordeeld of de voorgestelde maatregelen passend zijn. Voorts moet het herstructureringsplan de onderneming in staat stellen de overgang te maken naar een nieuwe structuur die haar uitzicht biedt op levensvatbaarheid op lange termijn en haar in staat stelt op eigen benen te staan. Dit betekent dat het herstructureringsplan de onderneming in staat moet stellen al haar kosten, daaronder begrepen afschrijvingen en financiële lasten, te dekken en een rendement op eigen vermogen te behalen waarmee zij op eigen kracht op de markt kan concurreren.

(67)

De Commissie baseert zich bij haar beoordeling van de maatregel op de door Duitsland verschafte gegevens, zoals bijvoorbeeld het herstructureringsplan en de omvangrijke aanpassingen aan dit plan, die Duitsland in een latere fase van de onderzoekprocedure, samen met het precieze tijdschema voor de afstoting van bepaalde activa, na overleg met de Commissie heeft verschaft.

(68)

In haar besluit tot inleiding van de procedure had de Commissie betwijfeld dat de documenten die Duitsland aanvankelijk had ingediend, konden gelden als een concreet herstructureringsplan in de zin van de punten 32 tot en met 51 van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun. Voorts had zij zich op het standpunt gesteld dat de problematische situatie van WestLB onder meer op de aandeelhoudersstructuur van de bank en de uiteenlopende belangen van de aandeelhouders is terug te voeren. Daarom is de Commissie van oordeel dat een verandering in de aandeelhoudersstructuur, die vóór eind 2011 in het kader van een open, transparante en niet-discriminerende biedprocedure moet plaatsvinden, van cruciaal belang is voor een oplossing van de problemen die zich hebben voorgedaan, en voor een positieve financiële ontwikkeling van de bank.

(69)

WestLB en haar aandeelhouders zijn op dit punt reeds ingegaan en hadden zich aanvankelijk ertoe verbonden om vóór 31 december 2008 het bewijs te leveren voor de concretisering van de wijziging van de aandeelhoudersstructuur, bijvoorbeeld in de vorm van een Letter of Intent. Op verzoek van Duitsland is deze termijn verlengd tot en met 31 maart 2009. In het op 27 februari 2009 ingediende tussenverslag (35) heeft Duitsland geschetst welke vorderingen er tot eind februari 2009 waren gemaakt. De aanzet voor een oplossing die de voorkeur wegdroeg, bestond erin om door het samenvoegen van de beide Landesbanken WestLB en Landesbank Hessen-Thüringen (Helaba) een geconsolideerde, supraregionale groep, de zgn. Landesbank Mitte, te laten ontstaan. Als aanvullende maatregel werd de integratie van DekaBank Deutsche Girozentrale voorgesteld. Beide opties zijn echter om allerlei redenen niet succesvol gebleken. Een daarvan waren de tegenstrijdige belangen van de aandeelhouders van WestLB. De spaarkassen en de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen verdedigen vaak diametraal tegengestelde belangen, hetgeen aantoont dat het door de Commissie in haar besluit tot inleiding van de procedure verdedigde standpunt correct was en dat de verandering van de aandeelhoudersstructuur van het grootste belang is om de levensvatbaarheid van de bank op lange termijn te herstellen.

(70)

Aangezien de eerste poging om WestLB te privatiseren is mislukt, wilde de Commissie afdoende zekerheid krijgen dat de bank met het ingediende herstructureringsplan opnieuw levensvatbaar kan worden.

(71)

Het aangepaste plan bevat niet alleen gedetailleerde informatie over de geplande maatregelen, maar ook verschillende belangrijke maatregelen zoals de inkrimping van het balanstotaal en het volume risicogewogen activa met telkens bijna 50 %, de verkoop van de bank in haar geheel of in delen in het kader van een open biedprocedure, de afstoting van bijna alle dochterondernemingen, daaronder begrepen Westdeutsche ImmobilienBank, en de sluiting van de meeste locaties.

(72)

De verkoop van de bank moet tegen 31 december 2011 zijn afgerond. De aandeelhouders van WestLB moeten uiterlijk op 31 augustus 2010 een open, transparante en niet-discriminerende biedprocedure inleiden en tegen uiterlijk [juni-oktober] 2011 een koopovereenkomst met de overnemer sluiten, zodat die verkoop per 1 januari 2012 van kracht kan worden. Hoofddoel is de volledige overdracht van de stemrechten. Aangezien zich op de financiële markten evenwel onvoorspelbare situaties kunnen voordoen en pogingen om de aandeelhoudersstructuur te wijzigen zonder succes zijn gebleven, heeft de Commissie ingestemd met alternatieve oplossingen zoals de overdracht van de meerderheid van de stemmen. Ofschoon de consolidering van Duitse Landesbanken tot dusver geen succes kende, heeft de Commissie er geen bezwaar tegen dat de banken op een hoger niveau worden geherstructureerd en dat het herstructureringsplan in het ruimere kader van de herstructurering van de volledige sector van de Duitse Landesbanken wordt doorgevoerd. Op de verandering van de aandeelhoudersstructuur zal worden toegezien door een trustee die door WestLB, na instemming van de Commissie, zal worden aangesteld.

(73)

De verkoop van de bank zal worden gefacilieerd doordat vooraf de businessprocessen worden ontbundeld en bij drie kernactiviteiten worden ondergebracht, die zowel apart als in één pakket in het kader van een biedprocedure te koop worden aangebonden. Daarnaast worden het balanstotaal en de risicogewogen activa van WestLB tegenover het niveau van het jaareinde 2007 ingekrompen met 25 % tegen eind maart 2010 en met 50 % tegen eind maart 2011.

(74)

Het onderzoek heeft voorts bevestigd dat WestLB zich bij haar activiteiten heeft teruggeplooid. Zij heeft zich teruggetrokken uit verliesgevende activiteiten zoals investment-management en trading voor eigen rekening, die de crisis hebben veroorzaakt, en legt nu opnieuw de nadruk op de cliëntgestuurde activiteiten. Volgens het aangepaste herstructureringsplan van WestLB zal de bank haar activiteiten weer concentreren op Noord-Rijnland-Westfalen en Duitsland, waarbij zij zich uit meer dan twintig locaties en dochterondernemingen terugtrekt, en zich opnieuw gaat toeleggen op de segmenten Transaction Banking, Verbund/Mittelstand en kapitaalmarkten/wholesalebanking/structured finance. Door deze terugtrekking uit risicovolle activiteiten en de voorrang voor minder volatiele activiteiten zoals Transaction Banking en de samenwerking met spaarkassen, particuliere cliënten en het mkb zal het aandeel van de op lange termijn houdbare activiteiten in de totale activiteiten van WestLB toenemen en wordt een bijdrage geleverd aan het herstel van de levensvatbaarheid van de bank op lange termijn. De Commissie merkt op dat WestLB met het aangepaste herstructureringsplan op fundamentele punten afwijkt van haar huidige businessmodel. Daarom betekent het herstructureringsplan een wezenlijke verandering van een concept, waarvan in het verleden is gebleken dat het op termijn niet houdbaar is.

(75)

De Commissie neemt ook nota van de maatregelen voor kostenbesparing, die vóór eind 2010 moeten zijn doorgevoerd. Bovendien heeft WestLB maatregelen genomen om haar risicomanagement te verbeteren en heeft zij haar risicoprofiel aanzienlijk verbeterd. De Commissie heeft ook gekeken naar de aannames die aan het herstructureringsplan ten grondslag liggen, en ziet daarin geen redenen om deze als onrealistisch te beoordelen. Derhalve is zij van mening dat uit het gewijzigde herstructureringsplan duidelijk blijkt dat WestLB haar levensvatbaarheid op lange termijn kan herstellen.

(76)

De bezwaren ten aanzien van de beperking van de steun tot het noodzakelijke minimum konden worden weggenomen. Thans mag worden geconcludeerd dat de steun tot het noodzakelijke minimum is beperkt en dat een substantiële eigen bijdrage wordt geleverd. Erkend moet worden dat het in punt 44 van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun genoemde doel van een eigen bijdrage van 50 % dient te worden aangepast wanneer het in de huidige crisis op de herstructurering van WestLB wordt toegepast.

(77)

De Commissie is van mening dat de bank, zoveel als in de huidige omstandigheden mogelijk is, zelf de herstructureringskosten door de afstoting van activa en dochteronderneming draagt. Deze afstotingen hebben een dubbel effect. Enerzijds wordt het volume risicogewogen activa beperkt, zodat kapitaal vrijkomt en de kapitalisatie toeneemt, en anderzijds wordt door de afstoting liquiditeit gecreëerd, die voor de financiering van de herstructurering of ter versterking van de liquiditeitsbasis kan worden gebruikt (36). Een deel van deze verwachte kapitaaltoestroom heeft al plaatsgevonden, een ander deel zal in de nabije toekomst volgen. Doch zelfs wanneer de Commissie de verwachte kapitaalstromen, die pas in 2011 zullen kunnen worden gerealiseerd, buiten beschouwing laat en voorzichtigheidshalve ervan uitgaat dat misschien niet bij alle afstotingen de verwachte opbrengsten kunnen worden behaald, komt zij tot de conclusie dat de eigen bijdrage van de bank als aanzienlijk kan gelden.

(78)

Zelfs nu de doelstelling van de eigen bijdrage is aangepast, verlangt de Commissie net als voorheen een zo hoog mogelijke bijdrage van de eigenaren (dus een spreiding van de lasten). Dit betekent dat ook investeerders in hybride kapitaal aan de herstructurering van de bank moeten deelnemen. De Commissie is van oordeel dat in gevallen waarin staatssteun is verleend, het om twee redenen problematisch is kapitaalreserves af te bouwen om rentebetalingen op hybride kapitaal te kunnen uitvoeren en verliesabsorptie te voorkomen. Ten eerste is het dan misschien niet zo dat de staatssteun tot het noodzakelijke minimum beperkt is. Het beginsel dat staatssteun tot het minimum is beperkt, is een algemeen beginsel uit het staatssteunbeleid. Reserves afbouwen om rente te kunnen betalen over hybride kapitaal, betekent dat het eigen vermogen rechtstreeks wordt ingekrompen, hetgeen het voor herkapitalisatie vereiste bedrag — en dus ook het steunbedrag — doet toenemen. Ten tweede wordt hiermee het beginsel geschonden dat de lasten worden verdeeld en neemt de moral hazard toe. Wanneer over hybride kapitaal rente wordt betaald, ook al bestaat daartoe geen juridische verplichting, dan worden daardoor de eigenaren van het hybride kapitaal beschermd tegen de gevolgen van de verliezen, terwijl zij tegelijk niet ten volle zijn blootgesteld aan de risico’s die zij met investeringen in dit soort risicovolle en, gelet op het risico, beter vergoede instrumenten hebben genomen. Bovendien absorberen de hybride kapitaalinstrumenten verliezen. Daarom verlangt de Commissie dat, in het geval van verliezen, rentebetalingen op dit soort instrumenten verboden blijven totdat WestLB is verkocht, en dat die instrumenten verliezen absorberen, wanneer de bank, zonder haar kapitaalreserves aan te tasten, een verlies zou laten optekenen. Dit geldt met name voor WestLB, omdat de bank dient te worden verkocht en het vertrouwen van de investeerders in de huidige aandeelhouders niet van bijzonder belang is (37).

(79)

Daarom is de Commissie van mening dat WestLB, zelfs wanneer het 50 %-doel niet wordt bereikt, een zo groot mogelijke eigen bijdrage aan de herstructurering levert.

(80)

Volgens de punten 35 tot en met 39 van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun moeten maatregelen worden genomen om de eventuele ongunstige effecten van de steun op concurrenten zo veel mogelijk af te zwakken. Deze voorwaarde om steun goedgekeurd te krijgen, leidt er gewoonlijk toe dat de onderneming haar aanwezigheid op de relevante markten beperkt of inkrimpt, waarbij productiecapaciteit of dochterondernemingen worden afgestoten of bedrijfsactiviteiten worden ingekrompen. Deze beperking of inkrimping dient in een passende verhouding te staan tot de door de steun veroorzaakte concurrentieverstorende effecten.

(81)

De Commissie is na onderzoek tot de conclusie gekomen dat afdoende maatregelen zijn getroffen om eventuele nadelige effecten van de steun op de mededinging zo beperkt mogelijk te houden.

(82)

De Commissie tekent aan dat WestLB zich uit het investment-management terugtrekt en dat het volume activiteiten in twee van haar meest winstgevende bedrijfsonderdelen — structured finance en activiteiten op de kapitaalmarkt — aanzienlijk wordt ingekrompen.

(83)

De Commissie is van oordeel dat de terugtrekking uit het investment-management en de inkrimping van de activiteiten met ongeveer de helft noodzakelijk zijn om de winstgevendheid te herstellen. Dit soort maatregelen kunnen, volgens punt 40 van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun, niet erkend worden als maatregelen om de concurrentieverstoring te beperken. De terugtrekking uit het investment-management kan weliswaar niet worden beschouwd als een maatregel om de concurrentieverstoringen af te zwakken, maar heeft niettemin een impact op de omvang van de bank en van haar activiteiten.

(84)

Het balanstotaal van WestLB wordt ingekrompen met 25 % tegen eind maart 2010 en met 50 % tegen eind maart 2011. Tegelijk wordt het volume risicogewogen activa ingekrompen met 25 % tegen eind maart 2010 en met 50 % tegen eind maart 2011.

(85)

De Commissie is van mening dat de inkrimping van het kantorennet tot zes binnenlandse locaties en zeven in het buitenland, de terugtrekking uit trading voor eigen rekening en de beperkingen inzake trading voor rekening van cliënten passende maatregelen zijn om de concurrentieverstoringen af te zwakken.

(86)

Het herstructureringsplan bevat ook maatregelen om de kosten te doen dalen en om de bank af te slanken. Bijna alle belangen in dochterondernemingen worden afgestoten. Deze afstoting zal in twee tranches plaats te vinden. De eerste tranche deelnemingen, bestaande uit zestien dochterondernemingen, zal vóór eind [februari-mei] 2010 (38) worden afgestoten, en de tweede tranche, bestaande uit drie dochterondernemingen, vóór eind [februari-mei] 2011.

(87)

Daarnaast wordt de zakelijke uitbouw van de kernactiviteiten van WestLB — structured finance, wholesalebanking en activiteiten op de kapitaalmarkt — beperkt wat betreft nieuwe activiteiten en het balanstotaal (risicogewogen activa).

(88)

In hun geheel bezien, staan de compenserende maatregelen in een passende verhouding tot de door de steun ten gunste van WestLB veroorzaakte concurrentieverstorende effecten en worden deze effecten zo veel als mogelijk tot een minimum beperkt.

(89)

De maatregel vormt herstructureringssteun, die uit hoofde van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag met de gemeenschappelijke markt verenigbaar kan worden verklaard, voor zover aan de gestelde voorwaarden wordt voldaan,

a)

een verlenging toestaan van de in de bijlage vastgestelde termijnen, of

b)

onder buitengewone omstandigheden afzien van één of meer van de in de bijlage aangegeven verplichtingen, dan wel deze wijzigen of vervangen.