–

għal Lineas – Concessões de Transportes SGPS S.A., Global Roads Investimentos SGPS Lda u NOS-SGPS SA, minn A. Fernandes de Oliveira, avukat,

–

għall-Gvern Portugiż, minn P. Barros da Costa, H. Gomes Magno u A. Rodrigues, bħala aġenti,

–

għall-Kummissjoni Ewropea, minn I. Melo Sampaio, A. Nijenhuis, L. Santiago de Albuquerque u D. Triantafyllou, bħala aġenti,

1

It-talbiet għal deċiżjoni preliminari jirrigwardaw l-interpretazzjoni tal-Artikolu 3(1)(22) tad-Direttiva 2013/36/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Ġunju 2013 dwar l-aċċess għall-attività tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u s-superviżjoni prudenzjali tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u tad-ditti tal-investiment, li temenda d-Direttiva 2002/87/KE u li tħassar id-Direttivi 2006/48/KE u 2006/49/KE (ĠU 2013 L 176, p. 338, u r-rettifiki fil-ĠU 2013, L 208, p. 73, fil-ĠU 2017, L 20, p. 1 u fil-ĠU 2020, L 203, p. 95), kif ukoll tal-Artikolu 4(1)(26) tar-Regolament (UE) Nru 575/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Ġunju 2013 dwar ir-rekwiżiti prudenzjali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 648/2012 (ĠU 2013, L 176, p. 1, u r-rettifiki fil-ĠU 2013, L 208, p. 68, fil-ĠU 2013, L 321, p. 6, fil-ĠU 2017, L 20, p. 2, u fil-ĠU 2023 L 92, p. 29).

2

Dawn it-talbiet tressqu fil-kuntest ta’ kawżi bejn Lineas – Concessões de Transportes SGPS S.A., Global Roads Investimentos SGPS Lda u NOS-SGPS SA u l-Autoridade Tributária e Aduaneira (l-Awtorità Fiskali u Doganali, il-Portugall), dwar l-impożizzjoni ta’ taxxa tal-boll fuq l-operazzjonijiet ta’ kreditu.

3

Id-Direttiva 2002/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑16 ta’ Diċembru 2002 dwar is-superviżjoni supplementari ta’ istituzzjonijiet ta’ kreditu dwar impriżi ta’ assigurazzjoni u ditti ta’l-investiment f’konglomerat finanzjarju u li temenda d-Direttivi tal-Kunsill 73/239/KEE, 79/267/KEE, 92/49/KEE, 92/96/KEE, 93/6/KEE u 93/22/KEE, u d-Direttivi 98/78/KE u 2000/12/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 4, p. 340), tipprovdi, fl-Artikolu 2(15) tagħha:

“Għall-għanijiet ta’ din id-Direttiva:

[…]

4

Il-premessi 5 u 20 tad-Direttiva 2013/36 huma fformulati kif ġej:

[…]

5

L-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva jipprovdi:

“Din id-Direttiva tistabbilixxi regoli dwar:

6

Skont il-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tal-imsemmija direttiva:

“Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

7

L-Artikolu 5 tal-istess direttiva jippreċiża:

“Meta l-Istati Membri jkollhom aktar minn awtorità kompetenti waħda għas-superviżjoni prudenzjali tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu, id-ditti tal-investiment u l-istituzzjonijiet finanzjarji, l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa sabiex jorganizzaw il-koordinazzjoni fost dawn l-awtoritajiet.”

8

L-Artikolu 34 tad-Direttiva 2013/36 jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jipprovdu li l-attivitajiet elenkati fl-Anness I jkunu jistgħu jitwettqu fit-territorji tagħhom […], jew bl-istabbiliment ta’ fergħa jew bil-forniment ta’ servizzi, minn xi istituzzjoni finanzjarja minn Stat Membru ieħor, sew jekk sussidjarja ta’ istituzzjoni ta’ kreditu jew sussidjarja taħt sjieda konġunta ta’ żewġ istituzzjonijiet ta’ kreditu jew aktar, li l-Memorandum u l-Artikoli ta’ Assoċjazzjoni tagħhom jippermettu t-twettiq ta’ dawk l-attivitajiet u li jissodisfaw kull waħda minn dawn il-kondizzjonijiet:

L-awtoritajiet kompetenti tal-Istat Membru domiċiljari għandhom jikkontrollaw il-konformità mal-kondizzjonijiet stabbiliti fl-ewwel subparagrafu u għandhom jipprovdu lill-istituzzjoni finanzjarja b’ċertifikat ta’ konformità […]

2.   Jekk l-istituzzjoni finanzjarja msemmija fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1 ma tibqax tissodisfa xi waħda mill-kondizzjonijiet imposti, l-awtoritajiet kompetenti tal-Istat Membru domiċiljari għandu jinnotifika lill-awtoritajiet kompetenti tal-Istat Membru ospitanti u l-attivitajiet imwettqa minn dik l-istituzzjoni finanzjarja fl-Istat Membru ospitanti għandhom isiru soġġetti għal-liġi tal-Istat Membru ospitanti.

3.   Għaldaqstant, il-paragrafi 1 u 2 għandhom japplikaw għal sussidjarji ta’ istituzzjoni finanzjarja kif imsemmi fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1.”

9

L-Artikolu 117(1) ta’ din id-direttiva jipprovdi:

“L-awtoritajiet kompetenti għandhom jikkooperaw mill-qrib ma’ xulxin. Huma għandhom jipprovdu lil xulxin kull informazzjoni li tkun essenzjali jew rilevanti għall-eżerċizzju tal-kompiti superviżorji tal-awtoritajiet l-oħra skont din id-Direttiva u r-Regolament (UE) Nru 575/2013. F’dak ir-rigward, l-awtoritajiet kompetenti għandhom jikkomunikaw, fuq talba, l-informazzjoni rilevanti kollha u għandhom jikkomunikaw fuq inizjattiva tagħhom stess kull informazzjoni rilevanti.

[…]

L-informazzjoni msemmija fl-ewwel subparagrafu għandha titqies bħala essenzjali jekk tkun tista’ tinfluwenza materjalment il-valutazzjoni tas-sodezza finanzjarja ta’ istituzzjoni jew istituzzjoni finanzjarja fi Stat Membru ieħor.

[…]”

10

L-Artikolu 118 tal-imsemmija direttiva huwa fformulat kif ġej:

“Meta, fl-applikazzjoni ta’ din id-Direttiva u r-Regolament (UE) Nru 575/2013, l-awtoritajiet kompetenti ta’ Stat Membru jixtiequ f’każijiet speċifiċi jikkontrollaw l-informazzjoni rigward istituzzjoni, kumpannija azzjonarja finanzjarja, kumpannija azzjonarja finanzjarja mħallta, istituzzjoni finanzjarja, impriża ta’ servizzi anċillari, kumpannija azzjonarja b’attività mħallta […] li jkunu jinstabu fi Stat Membru ieħor, huma għandhom jitolbu lill-awtoritajiet kompetenti ta’ dak l-Istat Membru l-ieħor għat-twettiq ta’ dak il-kontroll. […]”

11

L-Anness I tal-istess direttiva jistabbilixxi lista ta’ attivitajiet li jibbenefikaw mir-rikonoxximent reċiproku.

12

Il-premessa 14 tar-Regolament Nru 575/2013 tipprovdi:

“[…] Il-Ġabra Unika Ewropea ta’ Regoli tiżgura qafas regolatorju robust u uniformi li jiffaċilita l-funzjonament tas-suq intern u jimpedixxi l-opportunitajiet ta’ arbitraġġ regolatorju. […]”

13

Fi kliem l-Artikolu 1 ta’ dan ir-regolament:

“Dan ir-Regolament jistabbilixxi regoli uniformi li jikkonċernaw rekwiżiti prudenzjali ġenerali li l-istituzzjonijiet sorveljati skont id-Direttiva 2013/36/UE għandhom jikkonformaw magħhom fir-rigward tal-elementi li ġejjin:

[…]”

14

Il-punti 3, 20, 21, 26 u 27 tal-Artikolu 4(1) tal-imsemmi regolament jippreċiżaw:

“Għall-fini ta’ din id-Deċiżjoni, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

[…]

[…]

[…]”

15

L-Artikolu 18(1) tal-istess regolament jipprovdi:

“L-istituzzjonijiet li huma meħtieġa jikkonformaw mar-rekwiżiti msemmija fit-Taqsima 1 abbażi tas-sitwazzjoni konsolidata tagħhom għandhom iwettqu konsolidazzjoni sħiħa tal-istituzzjonijiet u l-istituzzjonijiet finanzjarji kollha li jkunu s-sussidjarji tagħha jew, meta jkun rilevanti, is-sussidjarji tal-istess kumpannija azzjonarja finanzjarja prinċipali jew kumpannija azzjonarja finanzjarja mħallta prinċipali. […]”

16

L-Artikolu 36(1)(g), (h), (i) u (k) tar-Regolament Nru 575/2013 jipprovdi:

“1. L-istituzzjonijiet għandhom inaqqsu dan li ġej mill-elementi ta’ Ekwità Komuni ta’ Grad 1:

[…]

[…]

[…]”

17

L-Artikolu 56(c) u (d) ta’ dan ir-regolament huwa fformulat kif ġej:

“L-istituzzjonijiet għandhom inaqqsu dawn li ġejjin mill-elementi ta’ Grad 1 Addizzjonali:

[…]

18

L-Artikolu 66(b) sa (d) tal-imsemmi regolament jipprovdi:

“Dawn li ġejjin għandhom jitnaqqsu minn elementi ta’ Grad 2:

[…]

19

Skont l-Artikolu 89(1) sa (3) tal-istess regolament:

“1.   Holding kwalifikattiva, li l-ammont tagħha jaqbeż l-15 % tal-kapital eliġibbli tal-istituzzjoni, f’impriża li ma tkunx waħda minn dawn li ġejjin għandha tkun soġġetta għad-dispożizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 3:

2.   L-ammont totali tal-holdings kwalifikattivi ta’ istituzzjoni f’impriżi minbarra dawk imsemmija fil-punti (a) u (b) tal-paragrafu 1 li jaqbeż s-60 % tal-kapital eliġibbli tagħhom għandu jkun soġġett għad-dispożizzjonijiet stipulati fil-paragrafu 3.

3.   L-awtoritajiet kompetenti għandhom japplikaw ir-rekwiżiti stipulati fil-punt (a) jew (b) għall-holdings kwalifikattivi tal-istituzzjonijiet imsemmija fil-paragrafi 1 u 2:

L-awtoritajiet kompetenti għandhom jippubblikaw l-għażla tagħhom ta’ (a) jew (b).”

20

L-Artikolu 90 tar-Regolament Nru 575/2013 jipprovdi:

“Bħala alternattiva għall-applikazzjoni ta’ piż tar-riskju ta’ 1250 % għall-ammonti li jeċċedu l-limiti speċifikati fl-Artikolu 89(1) u (2), l-istituzzjonijiet jistgħu jnaqqsu dawk l-ammonti mill-elementi ta’ Ekwità Komuni ta’ Grad 1 skont il-punt (k) tal-Artikolu 36(1).”

21

Ir-Regolament (UE) 2019/876 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑20 ta’ Mejju 2019 li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 dwar il-proporzjon ta’ lieva finanzjarja, il-proporzjon ta’ finanzjament stabbli nett, rekwiżiti għall-fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli, riskju ta’ kreditu tal-kontroparti, riskju tas-suq, skoperturi għal kontropartijiet ċentrali, skoperturi għal impriżi ta’ investiment kollettiv, skoperturi kbar, rekwiżiti ta’ rappurtar u divulgazzjoni, u r-Regolament (UE) Nru 648/2012 (ĠU 2019, L 150, p. 1) jipprovdi fl-Artikolu 1(2)(a)(iii) tiegħu:

“L-Artikolu 4 jiġi emendat kif ġej:

22

L-Artikolu 3(3)(b) tar-Regolament 2019/876 huwa redatt kif ġej:

“Il-punti li ġejjin tal-Artikolu 1 ta’ dan ir-Regolament għandhom japplikaw mis-27 ta’ Ġunju 2019:

[…]

23

L-Artikolu 7(1)(e) tal-Código do Imposto do Selo (il-Kodiċi tat-Taxxa tal-Boll) jipprevedi:

“Huma wkoll eżentati mit-taxxa:

[…]

24

Lineas – Concessões de Transportes SGPS hija kumpannija holding, stabbilita fil-Portugall, li l-għan soċjali tagħha huwa l-ġestjoni ta’ ishma f’kumpanniji oħra. Hija għandha ishma f’kumpanniji li jamministraw infrastrutturi tat-trasport.

25

Fil-kuntest tal-attività tagħha, din il-kumpannija holding irrikorriet għal finanzjamenti mingħand istituzzjonijiet ta’ kreditu. Dawn l-istabbilimenti ħallsu t-taxxa tal-boll fuq it-tranżazzjonijiet ta’ kreditu u għaddew din it-taxxa tal-boll fuq l-imsemmija kumpannija holding.

26

Filwaqt li kkontestat il-ħlas tal-imsemmija taxxa tal-boll, din tal-aħħar ressqet talba għal eżami mill-ġdid ex officio, f’dak li jirrigwarda l-perijodi mix-xahar ta’ April 2015 sax-xahar ta’ Jannar 2016, u appell amministrattiv, fir-rigward tal-perijodi mix-xahar ta’ Ġunju 2017 sax-xahar ta’ Diċembru 2017.

27

Peress li dan l-appell u din it-talba ġew miċħuda permezz ta’ deċiżjonijiet tal-amministrazzjoni fiskali, Lineas – Concessões de Transportes SGPS ippreżentat rikorsi ġerarkiċi kontra dawn id-deċiżjonijiet, li ġew miċħuda permezz ta’ digrieti tas‑17 ta’ Lulju 2020.

28

Fil‑21 ta’ Ottubru 2020, din il-kumpannija ppreżentat, quddiem is-Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD (iċ-Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv, il-Portugall), talba għall-kostituzzjoni ta’ tribunal ta’ arbitraġġ u ressqet talba għal arbitraġġ intiża għall-annullament ta’ dawn id-digrieti.

29

It-Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) (il-Qorti tal-Arbitraġġ fil-Qasam Amministrattiv (Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv), il-Portugall), li hija l-qorti tar-rinviju fil-Kawża C‑207/22, tikkonstata li mil-leġiżlazzjoni Portugiża jirriżulta li t-taxxa tal-boll li tolqot l-operazzjonijiet ta’ kreditu ma hijiex applikabbli għall-istituzzjonijiet finanzjarji, fis-sens tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni.

30

Issa, jeżistu diverġenzi fi ħdan il-ġurisprudenza nazzjonali fir-rigward tal-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”. F’dan il-kuntest, il-qorti tar-rinviju tqis li huwa neċessarju li jiġi ddeterminat jekk dan il-kunċett japplikax għall-kumpanniji holding kollha li ma jaqgħux taħt is-settur tal-assigurazzjoni jew jekk dan japplikax biss għall-kumpanniji holding li għandhom ishma f’kumpanniji suġġetti għas-superviżjoni u għar-rekwiżiti prudenzjali applikabbli għall-attivitajiet bankarji.

31

F’dawn iċ-ċirkustanzi, it-Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) (il-Qorti tal-Arbitraġġ fil-Qasam Amministrattiv (Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv)) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari segwenti:

“Kumpannija holding (SGPS) li għandha bħala l-għan esklużiv tagħha l-ġestjoni ta’ azzjonijiet ta’ kumpanniji oħra, bħala forma indiretta ta’ eżerċizzju ta’ attivitajiet ekonomiċi, u li, f’dan il-kuntest, takkwista u tippossjedi dawn l-ishma fit-tul, bħala regola mhux inferjuri għal 10 % tal-kapital azzjonarju tal-kumpanniji li tagħhom iżżomm l-azzjonijiet, fejn l-attività ta’ dawn il-kumpanniji tidħol fil-qafas tal-ġestjoni tal-infrastruttura ta’ trasport, li jinkludi l-konċepiment, il-kostruzzjoni u l-ġestjoni tat-toroq/ta’ awtostradi, tista’ titqies li hija ‘istituzzjoni finanzjarja’ skont it-tifsira tad-[Direttiva 2013/36] u tar-[Regolament Nru 575/2013]?”

32

Global Roads Investimentos SGPS hija kumpannija holding stabbilita fil-Portugall.

33

Fil-kuntest tal-attività tagħha, din il-kumpannija holding irrikorriet għal finanzjamenti mingħand istituzzjonijiet ta’ kreditu. Dawn l-istabbilimenti ħallsu t-taxxa tal-boll fuq it-tranżazzjonijiet ta’ kreditu u għaddew din it-taxxa tal-boll fuq l-imsemmija kumpannija holding.

34

L-istess kumpannija holding ressqet, fit‑28 ta’ Diċembru 2018, talba għal eżami mill-ġdid ex officio tal-imsemmija taxxa tal-boll.

35

Din it-talba ġiet miċħuda permezz ta’ deċiżjoni tal-amministrazzjoni fiskali tal‑21 ta’ Novembru 2019. Global Roads Investimentos SGPS ippreżentat rikors ġerarkiku kontra din id-deċiżjoni, li ġie miċħud permezz ta’ digriet tal‑5 ta’ Awwissu 2021.

36

Fl‑20 ta’ Jannar 2022, din il-kumpannija ppreżentat quddiem iċ-Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv – CAAD, talba għat-twaqqif ta’ tribunal ta’ arbitraġġ u ressqet talba għal arbitraġġ intiża għall-annullament ta’ dan id-digriet.

37

It-Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) (il-Qorti tal-Arbitraġġ fil-Qasam Amministrattiv (Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv)), li hija l-qorti tar-rinviju fil-Kawża C‑267/22, tqis, għar-raġuni indikata fil-punti 29 u 30 ta’ din is-sentenza, li s-soluzzjoni għat-tilwima fil-kawża prinċipali tiddependi mill-kwistjoni dwar jekk kumpannija ta’ ġestjoni ta’ holdings ta’ kumpannija tistax tiġi kklassifikata bħala “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens tad-Direttiva 2013/36 u tar-Regolament Nru 575/2013.

38

F’dawn iċ-ċirkustanzi, it-Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) (il-Qorti tal-Arbitraġġ fil-Qasam Amministrattiv (Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv)) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari segwenti:

“Kumpannija holding (SGPS) li għandha s-sede tagħha fil-Portugall […], li għandha bħala l-uniku għan tagħha l-ġestjoni ta’ azzjonijiet ta’ kumpanniji oħra bħala forma indiretta ta’ eżerċizzju ta’ attivitajiet ekonomiċi, u li, f’dan il-kuntest, takkwista u tippossjedi dawn l-ishma fit-tul, bħala regola mhux inferjuri għal 10 % tal-kapital azzjonarju tal-kumpanniji li tagħhom iżżomm l-azzjonijiet, li la jagħmlu parti mis-settur tal-assigurazzjonijiet u lanqas mis-settur finanzjarju, taqa’ taħt il-kunċett ta’ ‘istituzzjoni finanzjarja’ msemmi fil-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva [2013/36] u fil-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament [Nru 575/2013]?”

39

NOS-SGPS hija kumpannija holding stabbilita fil-Portugall.

40

Fil-kuntest tal-attività tagħha, din il-kumpannija holding irrikorriet għal finanzjamenti mingħand istituzzjonijiet ta’ kreditu. Dawn l-istabbilimenti ħallsu t-taxxa tal-boll fuq it-tranżazzjonijiet ta’ kreditu u għaddew din it-taxxa tal-boll fuq l-imsemmija kumpannija holding.

41

Filwaqt li kkontestat il-ħlas tal-imsemmija taxxa tal-boll, din tal-aħħar ippreżentat, fit‑22 ta’ Jannar 2019, talba għal reviżjoni ex officio u, fit‑23 ta’ Jannar 2019, appell intern, f’dak li jirrigwarda, rispettivament, il-perijodi mix-xahar ta’ Jannar 2015 sax-xahar ta’ Ottubru 2016 u mix-xahar ta’ Marzu 2017 sax-xahar ta’ Ottubru 2018.

42

Dawn ir-rikorsi ġew miċħuda permezz ta’ deċiżjoni tal-amministrazzjoni fiskali tas‑27 ta’ Settembru 2019.

43

NOS-SGPS ippreżentat talba għal arbitraġġ liċ-Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv – CAAD, li ċaħad it-talbiet tagħha permezz ta’ deċiżjoni tas‑6 ta’ Jannar 2021.

44

Peress li qieset li din id-deċiżjoni arbitrali kienet tmur kontra deċiżjoni arbitrali definittiva dwar l-istess kwistjoni fundamentali tad-dritt, din il-kumpannija holding ippreżentat appell għall-finijiet ta’ unifikazzjoni tal-ġurisprudenza quddiem is-Supremo Tribunal Administrativo (il-Qorti Amministrattiva Suprema, il-Portugall), li hija l-qorti tar-rinviju fil-Kawża C‑290/22.

45

Din il-qorti tikkonstata li l-leġiżlatur Portugiż għażel, waqt id-delimitazzjoni tal-eżenzjoni mit-taxxa tal-boll li tolqot l-operazzjonijiet ta’ kreditu bħal dawk inkwistjoni fil-kawżi prinċipali, li jirreferi espressament għat-tip u għall-forma ta’ stabbiliment finanzjarju msemmija fil-“leġiżlazzjoni Komunitarja”.

46

F’dawn iċ-ċirkustanzi, is-Supremo Tribunal Administrativo (il-Qorti Amministrattiva Suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:

“Kumpannija holding (SGPS) li għandha s-sede tagħha fil-Portugall […], li għandha bħala l-uniku għan tagħha l-ġestjoni ta’ azzjonijiet ta’ kumpanniji oħra li ma jagħmlux parti mis-settur tal-assigurazzjonijiet, taqa’ taħt il-kunċett ta’ ‘istituzzjoni finanzjarja’ msemmi fil-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva [2013/36] u fil-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament [Nru 575/2013]?”

47

Mid-deċiżjonijiet tar-rinviju jirriżulta li t-tilwim inkwistjoni fil-kawżi prinċipali jirrigwarda l-applikazzjoni ta’ leġiżlazzjoni fiskali nazzjonali li ma taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni la tad-Direttiva 2013/36 u lanqas tar-Regolament Nru 575/2013.

48

Skont l-Artikolu 267 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi, b’mod preliminari, dwar l-interpretazzjoni tat-Trattati kif ukoll tal-atti adottati mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea. Fil-kuntest tal-kooperazzjoni bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati nazzjonali, stabbilita f’dan l-artikolu, hija biss il-qorti nazzjonali li għandha, fid-dawl tal-karatteristiċi partikolari ta’ kull kawża, tevalwa kemm il-ħtieġa ta’ deċiżjoni preliminari sabiex tkun f’pożizzjoni li tagħti d-deċiżjoni tagħha kif ukoll ir-rilevanza tad-domandi li hija tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja. Konsegwentement, meta d-domandi magħmula mill-qrati nazzjonali jkunu jikkonċernaw l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja tkun, bħala prinċipju, meħtieġa tagħti deċiżjoni (sentenza tat‑30 ta’ Jannar 2020, I.G.I, C‑394/18, EU:C:2020:56, punt 44 u l-ġurisprudenza ċċitata).

49

Abbażi ta’ din il-ġurisprudenza, il-Qorti tal-Ġustizzja kemm-il darba ddikjarat li għandha ġurisdizzjoni biex tiddeċiedi dwar it-talbiet għal deċiżjoni preliminari li jirrigwardaw dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni f’sitwazzjonijiet li fihom il-fatti fil-kawża prinċipali kienu jinsabu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, iżda fejn l-imsemmija dispożizzjonijiet ta’ dan id-dritt kienu saru magħmula applikabbli mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, li kienet ikkonformat ruħha, għas-soluzzjonijiet mogħtija għal sitwazzjonijiet li ma jaqgħux taħt id-dritt tal-Unjoni, ma’ dawk adottati minn dan tal-aħħar (sentenzi tad‑19 ta’ Ottubru 2017, Europamur Alimentación, C‑295/16, EU:C:2017:782, punt 29, u tat‑30 ta’ Jannar 2020, I.G.I., C‑394/18, EU:C:2020:56, punt 45 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

50

Issa, il-qrati tar-rinviju ppreċiżaw li l-leġiżlazzjoni Portugiża inkwistjoni fil-kawża prinċipali tirriżerva l-applikazzjoni tal-eżenzjoni fiskali invokata mir-rikorrenti fil-kawża prinċipali biss għall-“istituzzjonijiet finanzjarji” u li din il-leġiżlazzjoni tiddefinixxi dan il-kunċett permezz ta’ riferiment dirett u inkundizzjonat għad-dritt tal-Unjoni.

51

Minn dan isegwi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula.

52

Permezz tad-domandi tagħhom, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qrati tar-rinviju jistaqsu, essenzjalment, jekk il-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 2013/36 u l-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 għandhomx jiġu interpretati fis-sens li impriża li l-attività tagħha tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma f’kumpanniji li ma jeżerċitawx attivitajiet fis-settur finanzjarju taqa’ taħt il-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens ta’ din id-direttiva u ta’ dan ir-regolament.

53

Skont ġurisprudenza stabbilita, mir-rekwiżiti tal-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni u tal-prinċipju ta’ ugwaljanza jirriżulta li l-kliem ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni, li ma jkun fiha ebda riferiment espliċitu għad-dritt tal-Istati Membri sabiex jiġu ddeterminati s-sens u l-portata tagħha, għandu normalment jingħata, fl-Unjoni kollha, interpretazzjoni awtonoma u uniformi, li għandha tieħu inkunsiderazzjoni mhux biss il-kliem tagħha, iżda wkoll il-kuntest tad-dispożizzjoni u l-għan imfittex mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑30 ta’ Marzu 2023, M. Ya. M. (Rinunzja għas-suċċessjoni ta’ werriet ieħor), C‑651/21, EU:C:2023:277, punt 41 u l-ġurisprudenza ċċitata).

54

Fir-rigward, fl-ewwel lok, tal-formulazzjoni tal-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 2013/36, din id-dispożizzjoni tindika li, għall-finijiet ta’ din id-direttiva, “istituzzjoni finanzjarja” tfisser istituzzjoni finanzjarja fis-sens tal-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013.

55

Il-punt 26 tal-Artikolu 4(1) ta’ dan ir-regolament, moqri flimkien mal-punt 3 tal-Artikolu 4(1) tiegħu, jipprovdi li, fis-sens tal-imsemmi regolament, “istituzzjoni finanzjarja” tfisser impriża, minbarra istituzzjoni ta’ kreditu jew ditta ta’ investiment, li l-attività prinċipali tagħha tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma jew fl-eżerċizzju ta’ attività waħda jew iktar imsemmija fil-punti 2 sa 12 u 15 tal-lista li tinsab fl-Anness I tad-Direttiva 2013/36, inklużi kumpannija holding finanzjarja, kumpannija holding finanzjarja mħallta, istituzzjoni ta’ pagament u kumpannija ta’ ġestjoni tal-assi. Dan il-punt 26 tal-Artikolu 4(1) jeskludi, min-naħa l-oħra, mill-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja” lill-kumpanniji holding tal-assigurazzjoni u l-kumpanniji holding imħallta tal-assigurazzjoni.

56

Din id-dispożizzjoni ssemmi għalhekk, b’mod ġenerali, l-impriżi li l-attività prinċipali tagħhom tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma bħala li jaqgħu taħt il-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens ta’ dan ir-regolament, u, fil-verżjoni tiegħu applikabbli għad-dati rilevanti għall-proċeduri fil-kawża prinċipali, teskludi minn dan il-kunċett biss l-istabbilimenti ta’ kreditu, l-impriżi ta’ investiment u ċerti kumpanniji holding li jaqgħu taħt is-settur tal-assigurazzjonijiet.

57

F’dan ir-rigward, għandu jiġi ppreċiżat li, għalkemm il-punt 2(a)(iii) tal-Artikolu 1 tar-Regolament 2019/876 jipprevedi formulazzjoni ġdida tal-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013, li jeskludi mill-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens ta’ dan ir-regolament, anki lill-kumpanniji holding purament industrijali, mid-deċiżjoni tar-rinviju fil-Kawża C‑290/22 jirriżulta li din il-formulazzjoni l-ġdida ma hijiex applikabbli ratione temporis għall-kawżi prinċipali.

58

Barra minn hekk, minkejja li l-formulazzjoni tal-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 tirreferi għall-impriżi li l-attività prinċipali tagħhom tikkonsisti fl-eżerċizzju ta’ attività waħda jew iktar imsemmija fil-punti 2 sa 12 u fil-punt 15 tal-lista li tinsab fl-Anness I tad-Direttiva 2013/36, liema attivitajiet jaqgħu taħt is-settur finanzjarju, l-użu tal-konġunzjoni ta’ koordinazzjoni “jew” jindika li l-leġiżlatur tal-Unjoni ma kellux l-intenzjoni li jagħmel mill-eżerċizzju dirett ta’ waħda jew iktar minn dawn l-attivitajiet kriterju ta’ definizzjoni tal-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens tar-Regolament Nru 575/2013.

59

Madankollu, għandu jiġi enfasizzat ukoll li mill-formulazzjoni tal-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 jirriżulta li l-kumpanniji holding finanzjarji u l-kumpanniji holding finanzjarji mħallta għandhom jitqiesu bħala li jikkostitwixxu “istituzzjonijiet finanzjarji”, fis-sens ta’ dan ir-regolament.

60

Issa, minn naħa, il-punt 20 tal-Artikolu 4(1) tal-imsemmi regolament jistabbilixxi li, fis-sens tiegħu, “kumpannija holding finanzjarja” tfisser istituzzjoni finanzjarja li ma hijiex kumpannija holding finanzjarja mħallta u li s-sussidjarji tagħha huma esklużivament jew prinċipalment istituzzjonijiet ta’ kreditu, ditti ta’ investiment jew istituzzjonijiet finanzjarji, fejn mill-inqas waħda minn dawn is-sussidjarji hija istituzzjoni ta’ kreditu jew ditta ta’ investiment.

61

Min-naħa l-oħra, mill-punt 21 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013, moqri flimkien mal-punt 15 tal-Artikolu 2 tad-Direttiva 2002/87, jirriżulta li għandha titqies bħala “kumpannija holding finanzjarja mħallta”, fis-sens ta’ dan ir-regolament, impriża omm li ma hijiex istituzzjoni ta’ kreditu, impriża ta’ assigurazzjoni jew ditta ta’ investiment, li, flimkien mas-sussidjarji tagħha, li minn tal-inqas waħda minnhom hija istituzzjoni ta’ kreditu, impriża ta’ assigurazzjoni jew ditta ta’ investiment, u entitajiet oħra tikkostitwixxi konglomerat finanzjarju.

62

B’hekk jidher li l-kumpanniji holding finanzjarji u l-kumpanniji holding finanzjarji mħallta jikkostitwixxu tipi ta’ kumpanniji ddefiniti b’mod preċiż, li huma kkaratterizzati kemm mill-fatt li l-attività prinċipali tagħhom tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma kif ukoll mill-eżistenza ta’ rabtiet speċifiċi ma’ stabbiliment ta’ kreditu, ma’ impriża ta’ assigurazzjoni jew ma’ ditta ta’ investiment.

63

Minn dan isegwi li r-riferiment espliċitu, fil-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013, għall-kumpanniji holding finanzjarji u għall-kumpanniji holding finanzjarji mħallta jkun nieqes minn kull utilità jekk din id-dispożizzjoni kellha tinftiehem, minħabba s-sempliċi fatt li hija tkopri lill-impriżi li l-attività prinċipali tagħhom tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma, fis-sens li tintegra sistematikament fil-kunċett ta’ “stabbiliment finanzjarju”, fis-sens ta’ dan ir-regolament, lill-kumpanniji kollha li jeżerċitaw tali attività prinċipali.

64

Madankollu, kif irrilevat l-Avukata Ġenerali fil-punt 41 tal-konklużjonijiet tagħha, mill-kliem stess tal-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 jirriżulta li l-lista tal-istituzzjonijiet finanzjarji stabbilita f’din id-dispożizzjoni ma hijiex ta’ natura eżawrjenti. Għaldaqstant, ma jistax jiġi dedott mir-riferiment, f’din id-dispożizzjoni, għall-kumpanniji holding finanzjarji u għall-kumpanniji holding finanzjarji mħallta li l-assenza ta’ ċerti rabtiet speċifiċi ma’ istituzzjoni ta’ kreditu, ma’ impriża ta’ assigurazzjoni jew ma’ ditta ta’ investiment neċessarjament tipprekludi l-klassifikazzjoni ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens ta’ dan ir-regolament.

65

Fit-tieni lok, il-kuntest tal-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 2013/36 u l-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 juri li l-leġiżlatur tal-Unjoni ddefinixxa s-sistema applikabbli għall-istituzzjonijiet finanzjarji billi bbaża ruħu fuq l-eżistenza ta’ rabta bejniethom u l-eżerċizzju ta’ ċerti attivitajiet li jaqgħu taħt is-settur finanzjarju.

66

Qabel kollox, l-element prinċipali tas-sistema applikabbli għall-istituzzjonijiet finanzjarji ddefiniti mid-Direttiva 2013/36 huwa marbut mal-fakultà mogħtija lilhom li jeżerċitaw, fil-kuntest tal-libertà ta’ stabbiliment u tal-libertà li jiġu pprovduti servizzi, attivitajiet li jaqgħu taħt is-settur finanzjarju fi Stat Membru ieħor.

67

Fil-fatt, l-Artikolu 34 ta’ din id-direttiva, intitolat “Istituzzjonijiet finanzjarji” u li jikkostitwixxi l-uniku artikolu tal-imsemmija direttiva relatat biss mal-istituzzjonijiet finanzjarji, jawtorizza, taħt ċerti kundizzjonijiet, lil tali istituzzjonijiet jeżerċitaw l-attivitajiet imsemmija fl-Anness I tal-imsemmija direttiva fi Stat Membru ieħor. Dan l-artikolu jikkonkretizza għalhekk il-prinċipju, stabbilit fil-premessa 20 tal-istess direttiva, li jgħid li għandu jiġi estiż, taħt ċerti kundizzjonijiet, il-benefiċċju tar-rikonoxximent reċiproku ta’ ċerti attivitajiet finanzjarji meta dawn jiġu eżerċitati minn istituzzjoni finanzjarja sussidjarja ta’ istituzzjoni ta’ kreditu.

68

Għaldaqstant, il-fatt, għal impriża, li tiġi kklassifikata bħala “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens tad-Direttiva 2013/36 huwa irrilevanti, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 34 tagħha, jekk din l-impriża ma għandhiex l-intenzjoni li teżerċita attivitajiet li jaqgħu taħt is-settur finanzjarju.

69

Sussegwentement, ir-Regolament Nru 575/2013 jipprevedi, għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-rekwiżiti prudenzjali imposti minn dan ir-regolament, serje ta’ konsegwenzi għall-għoti, lil impriża partikolari, tal-klassifikazzjoni bħala “istituzzjoni finanzjarja”.

70

B’mod iktar preċiż, mill-Artikolu 18(1) tal-imsemmi regolament jirriżulta li l-istabbilimenti ta’ kreditu u l-impriżi ta’ investiment li huma obbligati jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-istess regolament abbażi tas-sitwazzjoni kkonsolidata tagħhom għandhom iwettqu, bħala prinċipju, konsolidazzjoni sħiħa ta’, b’mod partikolari, l-istabbilimenti finanzjarji kollha li huma s-sussidjarji tagħhom jew, jekk ikun il-każ, is-sussidjarji tal-istess kumpannija holding finanzjarja prinċipali jew tal-kumpannija holding finanzjarja mħallta prinċipali.

71

Din id-dispożizzjoni ma timponix, min-naħa l-oħra, li ssir konsolidazzjoni prudenzjali li tinkludi lis-sussidjarji kollha tal-istabbilimenti u tal-impriżi ta’ investiment.

72

Barra minn hekk, mill-punt 27 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 jirriżulta li l-istituzzjonijiet finanzjarji jikkostitwixxu, b’mod partikolari bħal istituzzjonijiet ta’ kreditu, ditti ta’ investiment u impriżi ta’ assigurazzjoni, “entitajiet tas-settur finanzjarju”.

73

Issa, mill-Artikolu 36(1)(g) sa (i), mill-Artikolu 56(c) u (d) kif ukoll mill-Artikolu 66(b) sa (d) ta’ dan ir-regolament jirriżulta li l-investimenti, imwettqa mill-istituzzjonijiet ta’ kreditu u mid-ditti tal-investiment, fl-entitajiet tas-settur finanzjarju huma suġġetti għal sistema speċifika li timplika, b’mod partikolari, ċertu tnaqqis fil-kalkolu tal-fondi proprji ta’ dawn l-istituzzjonijiet u ta’ dawn l-impriżi.

74

Min-naħa l-oħra, l-ishma kkwalifikati tal-istabbilimenti ta’ kreditu u tad-ditti tal-investiment barra mis-settur finanzjarju huma rregolati minn regoli differenti, previsti b’mod partikolari fl-Artikolu 36(1)(k) kif ukoll fl-Artikoli 89 u 90 tal-imsemmi regolament, regoli li jistgħu, b’mod partikolari, jimplikaw ponderazzjoni ta’ dawn l-ishma għall-kalkolu tar-rekwiżiti ta’ fondi proprji jew projbizzjoni ta’ tali ishma, meta dawn jaqbżu ċerti perċentwali ta’ fondi proprji tal-istituzzjoni ta’ kreditu jew tad-ditta ta’ investiment ikkonċernata.

75

Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li r-Regolament Nru 575/2013 jiddefinixxi regoli għall-konsolidazzjoni u għar-rekwiżiti prudenzjali tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u tad-ditti tal-investiment li, sa fejn huma speċifiċi għall-ishma fl-istituzzjonijiet finanzjarji jew f’entitajiet oħra tas-settur finanzjarju u li huma differenti mir-regoli applikabbli għall-holdings barra mis-settur finanzjarju, jistgħu jitqiesu li huma bbażati fuq it-teħid inkunsiderazzjoni tal-ispeċifiċità tal-attivitajiet ta’ dan is-settur.

76

Issa, tali loġika titqiegħed f’dubju fil-każ ta’ applikazzjoni tar-regoli speċifiċi għall-ishma fl-entitajiet tas-settur finanzjarju f’sehem barra minn dan is-settur ta’ istituzzjoni ta’ kreditu jew ta’ ditta ta’ investiment, minħabba s-sempliċi fatt li dan l-aħħar sehem isir permezz ta’ sussidjarja ta’ din l-istituzzjoni jew ta’ din l-impriża li l-attività tagħha tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma.

77

Fl-aħħar nett, l-Artikolu 5 tad-Direttiva 2013/36 jipprevedi l-koordinazzjoni interna tal-attivitajiet tal-awtoritajiet kompetenti għas-superviżjoni mhux biss tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u tad-ditti tal-investiment, iżda wkoll tal-istituzzjonijiet finanzjarji, u b’hekk jistabbilixxi rabta bejn, minn naħa, is-superviżjoni prudenzjali tas-settur finanzjarju u, min-naħa l-oħra, il-kontroll tal-istabbilimenti finanzjarji.

78

Bl-istess mod, l-Artikolu 117(1) u l-Artikolu 118 ta’ din id-direttiva jistabbilixxu obbligi ta’ kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri li huma applikabbli għall-istituzzjonijiet finanzjarji, mingħajr ma jestendu din is-sistema għal entitajiet li ma jaqgħux taħt is-settur finanzjarju li istituzzjoni ta’ kreditu jew ditta ta’ investiment ikollha sehem fihom.

79

Fit-tielet lok, mill-Artikolu 1 tad-Direttiva 2013/36 u mill-Artikolu 1 tar-Regolament Nru 575/2013 jirriżulta li dawn l-atti għandhom l-għan li jiddefinixxu r-regoli dwar l-aċċess għall-attività, is-sorveljanza u diversi rekwiżiti applikabbli għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u għad-ditti tal-investiment. Mill-premessa 5 ta’ din id-direttiva u mill-premessa 14 ta’ dan ir-regolament jirriżulta wkoll li l-imsemmija atti għandhom, b’mod partikolari, l-għan li jikkontribwixxu għat-twettiq tas-suq intern fis-settur tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu.

80

Mill-elementi kollha preċedenti jirriżulta li impriża li l-attività prinċipali tagħha ma għandhiex rabta mas-settur finanzjarju, sa fejn hija ma teżerċitax, la direttament u lanqas permezz ta’ ishma, attività waħda jew iktar imsemmija fl-Anness I tad-Direttiva 2013/36 ma tistax titqies li tikkostitwixxi stabbiliment finanzjarju, fis-sens tad-Direttiva 2013/36 u tar-Regolament Nru 575/2013.

81

Konsegwentement, ir-risposta għad-domandi magħmula għandha tkun li l-punt 22 tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 2013/36 u l-punt 26 tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 575/2013 għandhom jiġu interpretati fis-sens li impriża li l-attività tagħha tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma f’kumpanniji li ma jeżerċitawx attivitajiet fis-settur finanzjarju ma taqax taħt il-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens ta’ din id-direttiva u ta’ dan ir-regolament.

82

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (L-Ewwel Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

L-Artikolu 3(1)(22) tad-Direttiva 2013/36/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Ġunju 2013 dwar l-aċċess għall-attività tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u s-superviżjoni prudenzjali tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u tad-ditti tal-investiment, li temenda d-Direttiva 2002/87/KE u li tħassar id-Direttivi 2006/48/KE u 2006/49/KE, kif ukoll l-Artikolu 4(1)(26) tar-Regolament (UE) Nru 575/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Ġunju 2013 dwar ir-rekwiżiti prudenzjali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 648/2012,

għandhom jiġu interpretati fis-sens li:

impriża li l-attività tagħha tikkonsisti fl-akkwist ta’ ishma f’kumpanniji li ma jeżerċitawx attivitajiet fis-settur finanzjarju ma taqax taħt il-kunċett ta’ “istituzzjoni finanzjarja”, fis-sens ta’ din id-direttiva u ta’ dan ir-regolament.