Back to EUR-Lex homepage

EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Search tips
Need more search options? Use the Advanced search
You are here

Document 62021CC0383

Konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali M. Campos Sánchez-Bordona, ippreżentati fid-9 ta’ Ġunju 2022.
Société de logement de service public (SLSP) “Sambre & Biesme” SCRL u Commune de Farciennes vs Société wallonne du logement.
Talbiet għal deċiżjoni preliminari, imressqa mill-Conseil d'État (il-Belġju).
Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Kuntratti pubbliċi – Direttiva 2014/24/UE – Għoti tal-kuntratt pubbliku mingħajr il-bidu ta’ proċedura ta’ sejħa għal offerti – Kuntratti pubbliċi bejn entitajiet li jappartjenu għas-settur pubbliku – Artikoli 12(3) – Kuntratti pubbliċi li huma s-suġġett ta’ għoti in house – Kunċett ta’ ‘kontroll simili’ – Kundizzjonijiet – Rappreżentanza tal-awtoritajiet kontraenti parteċipanti kollha – Artikoli 12(4) – Kuntratt bejn awtoritajiet kontraenti li jfittxu li jilħqu għanijiet komuni ta’ interess pubbliku – Kunċett ta’ ‘kooperazzjoni’ – Kundizzjonijiet – Nuqqas ta’ traspożizzjoni fit-termini imposti – Effett dirett.
Kawżi magħquda C-383/21 u C-384/21.

Court reports – general – 'Information on unpublished decisions' section

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2022:456

 KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI

CAMPOS SÁNCHEZ-BORDONA

ippreżentati fid‑9 ta’ Ġunju 2022 ( 1 )

Kawżi magħquda C‑383/21 u C‑384/21

Société de logement de service public (SLSP) “Sambre & Biesme”, SCRL (C‑383/21)

Commune de Farciennes (C‑384/21)

vs

Société wallonne du logement

(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat li qiegħed jaġixxi bħala Qorti Suprema Amministrattiva, il-Belġju))

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Direttiva 2014/24/UE – Kuntratti pubbliċi – Servizzi, xogħlijiet u promozzjoni ta’ xogħlijiet – Attribuzzjoni in house – Entità in house ikkontrollata konġuntement minn diversi awtoritajiet kontraenti – Applikabbiltà tad-direttiva”

1.

Fil-Belġju, impriża pubblika ta’ akkomodazzjoni u komun iddeċidew li jikkonkludu ftehim qafas ta’ kuntratt. Skont dan il-ftehim, kuntratt ta’ assistenza teknika għall-kostruzzjoni ta’ djar u ieħor ta’ servizzi ta’ inventarju tal-asbestos ma jingħatawx permezz ta’ sejħa għal offerti, iżda jingħataw direttament lil entità terza li tkun ukoll pubblika.

2.

L-awtorità inkarigata mill-Gvern ta’ Wallonie biex tissorvelja l-aġir tal-impriżi pubbliċi tal-akkomodazzjoni annullat il-ftehim imsemmi iktar ’il fuq, minħabba li kkunsidrat li l-kundizzjonijiet għall-għoti dirett tal-kuntratti ma ġewx issodisfatti in casu.

3.

Kull wieħed miż-żewġ firmatarji tal-ftehim ippreżenta rikors kontra l-annullament tiegħu, għaliex, fil-fehma tagħhom, l-għoti dirett kien kompatibbli mad-Direttiva 2014/24/UE ( 2 ). Il-kawża waslet fl-ogħla awtorità ġudizzjarja tal-Belġju, li ressqet talbiet separati għal deċiżjoni preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.

I. Il-kuntest ġuridiku. Direttiva 2014/24

4.

Skont il-premessa 31:

“Hemm inċertezza legali konsiderevoli dwar sa fejn il-kuntratti konklużi bejn entitajiet fis-settur pubbliku għandhom ikunu koperti bir-regoli dwar l-akkwist pubbliku. Il-każistika rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea hija interpretata b’mod differenti bejn l-Istati Membri u anki bejn l-awtoritajiet kontraenti. Għaldaqstant huwa neċessarju li jiġi ċċarat f’liema każijiet, il-kuntratti konklużi fi ħdan is-settur pubbliku mhumiex soġġetti għall-applikazzjoni tar-regoli dwar l-akkwist pubbliku.

Din il-kjarifika għandha tkun iggwidata mill-prinċipji stabbiliti fil-każistika rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. Is-sempliċi fatt li ż-żewġ partijiet fi ftehim huma awtoritajiet pubbliċi huma stess, fih innifsu ma jeskludix l-applikazzjoni tar-regoli dwar l-akkwist. Madankollu, l-applikazzjoni tar-regoli tal-akkwist pubbliku ma għandhiex itellef il-libertà tal-awtoritajiet pubbliċi biex iwettqu l-kompiti pubbliċi ta’ servizzi kkonferiti lilhom billi jużaw ir-riżorsi proprji tagħhom li tinkludi l-possibbiltà ta’ kooperazzjoni ma’ awtoritajiet pubbliċi oħrajn.

[…]”.

5.

Il-premessa 33 tiddikjara li:

“L-awtoritajiet kontraenti għandhom ikunu jistgħu jagħżlu li jipprovdu b’mod konġunt is-servizzi pubbliċi tagħhom permezz ta’ kooperazzjoni mingħajr ma jkunu obbligati jużaw kwalunkwe forma legali partikolari. Tali kooperazzjoni tista’ tkopri t-tipi kollha ta’ attivitajiet relatati mat-twettiq tas-servizzi u r-responsabbiltajiet li l-awtoritajiet parteċipanti jiġu assenjati jew jassumu, bħal kompiti obbligatorji jew voluntarji tal-awtoritjiet lokali jew reġjonali jew servizzi konferiti lil korpi speċifiċi permezz tal-liġi pubblika. Is-servizzi pprovduti mill-awtoritajiet parteċipanti diversi mhux neċessarjament għandhom ikunu identiċi; jistgħu jkunu wkoll kumplimentari.

Kuntratti għall-provvista konġunta ta’ servizzi pubbliċi ma għandhomx ikunu soġġetti għall-applikazzjoni tar-regoli stabbiliti f’din id-Direttiva dment li jkunu konklużi esklussivament bejn awtoritajiet kontraenti, li l-implimentazzjoni ta’ dik il-kooperazzjoni tkun regolata biss minn kunsiderazzjonijiet relatati mal-interess pubbliku u li l-ebda fornitur tas-servizzi privat ma jitqiegħed f’pożizzjoni ta’ vantaġġ vis-à-vis il-kompetituri tiegħu.

Sabiex jiġu sodisfatti dawk il-kondizzjonijiet, il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq kunċett ta’ kooperazzjoni. Tali kooperazzjoni ma tirrikjedix li l-awtoritajiet parteċipanti kollha jassumu t-twettiq tal-obbligi kuntrattwali ewlenin, sakemm ikun hemm impenji għall-kontribuzzjoni lejn twettiq kooperattiv tas-servizz pubbliku inkwistjoni. Barra minn hekk, l-implimentazzjoni tal-kooperazzjoni, inkluż kwalunkwe trasferiment finanzjarju bejn l-awtoritajiet kontraenti parteċipanti, għandhom ikunu regolati biss b’kunsiderazzjonijiet relatati mal-interess pubbliku”.

6.

L-Artikolu 12 (“Kuntratti pubbliċi bejn entitajiet fis-settur pubbliku”) jipprovdi li:

“1.   Kuntratt pubbliku mogħti minn awtorità kontraenti lil persuna ġuridika rregolata mid-dritt privat jew mid-dritt pubbliku għandu jaqa’ ‘l barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva meta jkunu ssodisfati l-kondizzjonijiet kollha li ġejjin:

(a)

l-awtorità kontraenti teżerċita kontroll fuq il-persuna ġuridika kkonċernata li huwa simili għal dak li teżerċita fuq id-dipartimenti tagħha stess;

(b)

aktar minn 80 % tal-attivitajiet ta’ dik il-persuna ġuridika kkontrollata jitwettqu fi prestazzjoni tal-kompiti fdati lilha mill-awtorità kontraenti ta’ kontroll jew minn persuni ġuridiċi oħra kkontrollati minn dik l-awtorità kontraenti; u

(c)

ma jkunx hemm il-parteċipazzjoni diretta ta’ kapital privat fil-persuna ġuridika kkontrollata bl-eċċezzjoni ta’ forom ta’ parteċipazzjoni ta’ kapital privat li ma jkunux kontrollati jew blokkati mid-dispożizzjonijiet leġislattivi nazzjonali, f’konformità mat-Trattati, li ma jeżerċitawx influwenza deċisiva fuq il-persuna ġuridika kkkontrollata.

[…]

3.   Awtorità kontraenti, li ma teżerċitax kontroll fuq persuna ġuridika rregolata mid-dritt privat jew pubbliku skont it-tifsira tal-paragrafu 1, xorta waħda tista’ tagħti kuntratt pubbliku lil dik il-persuna ġuridika mingħajr ma tapplika din id-Direttiva meta jiġu sodisfatti il-kondizzjonijiet kollha li ġejjin.

(a)

l-awtorità kontraenti teżerċita b’mod konġunt ma’ awtoritajiet kontraenti oħrajn kontroll fuq dik il-persuna ġuridika li huwa simili għal dak li jeżerċitaw fuq id-dipartimenti tagħhom stess;

(b)

aktar minn 80 % tal-attivitajiet ta’ dik il-persuna ġuridika jitwettqu fi prestazzjoni tal-kompiti fdati lilha mill-awtoritajiet kontraenti ta’ kontroll jew minn persuni ġuridiċi oħra kkontrollati mill-istess awtoritajiet kontraenti; u

[…]

Għall-finijiet tal-punt (a) tal-ewwel subparagrafu, l-awtoritajiet kontraenti jeżerċitaw kontroll konġunt fuq persuna ġuridika meta jiġu sodisfatti l-kondizzjonijiet kolha li ġejjin:

(i)

il-korpi li jieħdu d-deċiżjonijiet tal-persuna ġuridika kkontrollata huma magħmula minn rappreżentanti ta’ kull awtorità kontraenti parteċipanti. Rappreżentanti individwali jistgħu jirrappreżentaw l-awtoritajiet kontraenti parteċipanti kollha, jew diversi minnhom;

(ii)

dawk l-awtoritajiet kontraenti huma kapaċi jeżerċitaw flimkien influwenza deċiżiva fuq l-objettivi strateġiċi u d-deċiżjonijiet sinifikanti tal-persuna ġuridika kkontrollata; u

(iii)

il-persuna ġuridika kkontrollata ma ssegwi l-ebda interess li jmur kontra minn dak tal-awtoritajiet kontraenti ta’ kontroll.

4.   Kuntratt konkluż b’mod esklussiv bejn żewġ awtoritajiet kontraenti jew aktar għandu jaqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, meta jiġu sodisfati l-kondizzjonijiet kollha li ġejjin:

(a)

il-kuntratt jistabbilixxi jew jimplimenta kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet kontraenti parteċipanti bil-għan li jiżgura li s-servizzi pubbliċi li għandhom iwettqu huma mogħtija biex jiksbu l-objettivi li għandhom komuni bejniethom;

(b)

l-implimentazzjoni ta’ dik il-kooperazzjoni hi rregolata unikament minn konsiderazzjonijiet li jirrigwardaw l-interess pubbliku; u

(c)

l-awtoritajiet kontraenti parteċipanti jwettqu fis-suq miftuħ inqas minn 20 % tal-attivitajiet ikkonċernati mill-kooperazzjoni.

[…]”.

II. Il-fatti, il-proċeduri u d-domandi preliminari

7.

Is-Société de logement de service public Sambre & Biesme ( 3 ) hija entità pubblika li tadotta l-forma ġuridika ta’ kumpannija kooperattiva b’responsabbiltà limitata. Is-soċji prinċipali tagħha huma l-komuni ta’ Farciennes u Aiseau-Presles. Hija tagħmel parti min-network ta’ kumpanniji ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku ta’ Wallonie (il-Belġju).

8.

Fl‑2015, is-SLSP Sambre u Biesme u l-Komun ta’ Farciennes iddeċidew li jibnu “distrett ekoloġiku” f’Farciennes, b’madwar 150 akkomodazzjoni, pubblika u privata. Fid-dawl tal-iskala tal-proġett, il-partijiet fittxew l-assistenza tal-Intercommunale pour la gestion et la réalisation d’études techniques et économiques ( 4 ), entità li għandha wkoll il-forma ġuridika ta’ kumpannija kooperattiva b’responsabbiltà limitata.

9.

IGRETEC hija magħmula esklużivament minn persuni ġuridiċi rregolati mid-dritt pubbliku. Fl‑2016, fost is-soċji tagħha kien hemm iktar minn 70 komun (fosthom, dak ta’ Farciennes) u iktar minn 50 “awtorità pubblika” oħra. Il-komuni kellhom 5054351 sehem bid-dritt għall-vot u l-bqija tal-awtoritajiet pubbliċi kellhom 17126 sehem analogu.

10.

L-istatuti ta’ IGRETEC jirriżervaw il-maġġoranza tal-voti u l-presidenza tal-korpi ta’ tmexxija differenti għall-komuni. Id-deċiżjonijiet ta’ dawn il-korpi jiġu adottati permezz tal-maġġoranza ta’ voti tas-soċji komunali.

11.

Fil-mument tal-fatti, kunsillier tal-Komun ta’ Farciennes, li kien ukoll kosulent tas-SLSP Sambre u Biesme, kien ukoll direttur ta’ IGRETEC.

12.

Fid‑29 ta’ Ottubru 2015, is-SLSP Sambre u Biesme ddeċidiet li tixtri sehem wieħed f’IGRETEC, b’valur ta’ EUR 6.20 sabiex tibbenefika mis-servizzi tagħha. B’hekk kisbet il-pożizzjoni ta’ soċju fil-kumpannija interkomunali għalkemm is-sehem tagħha kien sempliċiment simboliku ( 5 ).

13.

F’Jannar 2017, il-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme fasslu abbozz ta’ ftehim qafas sabiex jistabbilixxu d-drittijiet u l-obbligi rispettivi tagħhom fit-tfassil u t-twettiq tad-distrett ekoloġiku f’Farciennes. Il-ftehim kien jinkludi l-klawżoli li ġejjin:

–

Skont l-Artikolu 1 tiegħu, il-partijiet iddeċidew li jieħdu konġuntament il-kuntratt pubbliku ta’ servizzi, xogħlijiet u promozzjoni tax-xogħlijiet, u ħatru lill-Komun ta’ Farciennes bħala l-awtorità kontraenti, sabiex taġixxi f’isimhom u tieħu kwalunkwe deċiżjoni dwar l-għoti tal-kuntratti hi stess.

–

Skont l-Artikolu 5 ( 6 ), “il-partijiet jaqblu li l-komun ta’ Farciennes jikkonkludi ma’ IGRETEC […] ftehim ta’ assistenza fit-tmexxija tax-xogħol, ta’ pariri legali u ta’ servizzi ambjentali, u dan kollu fil-qafas tar-relazzjoni in house li torbot lil kull waħda mill-partijiet ma’ dan l-interkomunali”.

–

Sabiex jiġi kkoordinat it-teħid tad-deċiżjonijiet fl-implimentazzjoni tal-ftehim qafas, l-anness tiegħu stabbilixxa kumitat ta’ tmexxija ( 7 ).

–

IGRETEC, għalkemm mhux parti firmatarja fil-ftehim qafas, ma hijiex irrappreżentata biss fil-kumitat ta’ tmexxija iżda hija responsabbli wkoll għas-segretarjat tiegħu.

14.

Fid‑9 ta’ Frar 2017, il-bord tad-diretturi tas-SLSP Sambre u Biesme ddeċieda: a) “li japprova l-konklużjoni ta’ ftehim qafas ta’ kuntratt flimkien mal-komun ta’ Farciennes”; u b) “li ma joħroġx sejħa pubblika għal offerti għal servizzi ta’ inventarju tal-asbestos”, li kien diġà approva l-ispeċifikazzjonijiet tagħha “b’kunsiderazzjoni tar-relazzjoni in house bejn is-[SLSP Sambre u Biesme] u IGRETEC”. L-ispeċifikazzjonijiet huma ddefiniti bħala l-ewwel stadju fl-implimentazzjoni tal-proġett tad-distrett ekoloġiku f’Farciennes.

15.

Fl‑10 ta’ Frar 2017, il-kummissarju tas-SWL responsabbli għas-SLSP Sambre u Biesme ppreżenta rikors quddiem is-SWL innifisha kontra d-deċiżjonijiet imsemmija iktar ’il fuq (iktar ’il quddiem, id-“deċiżjonijiet kontenzjużi”). Is-SWL taġixxi f’isem il-Gvern ta’ Wallonie bħala awtorità superviżorja sabiex tissorvelja l-kumpanniji ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku.

16.

Fil‑25 ta’ Frar 2017, is-SWL annullat id-deċiżjonijiet kontenzjużi, minħabba li l-kuntratt ta’ assistenza teknika (Artikolu 5 tal-ftehim qafas) u l-kuntratt ta’ servizzi ta’ inventarju tal-asbestos ingħataw lil IGRETEC mingħajr proċedura ta’ sejħa pubblika għall-offerti.

17.

Fil-fehma tas-SWL:

–

Huwa raġonevoli li wieħed jistaqsi jekk is-SLSP Sambre u Biesme teżerċitax influwenza deċiżiva fuq IGRETEC, sa fejn hija għandha biss sehem wieħed fil-kapital tal-ishma ta’ din tal-aħħar, li l-istatuti tagħha jagħtu pożizzjoni predominanti lill-komuni.

–

Il-ħatra tal-Komun ta’ Farciennes bħala awtorità kontraenti ewlenija tal-proġett (Artikolu 1 tal-ftehim qafas) ma hijiex suffiċjenti biex jiġi ġġustifikat l-għoti dirett tal-kuntratti lil IGRETEC f’isem il-partijiet differenti tal-ftehim, anki jekk il-Komun ta’ Farciennes jibbenefika individwalment mill-eċċezzjoni in house fir-relazzjonijiet tiegħu ma’ IGRETEC. Fil-qafas ta’ kuntratt konġunt, is-soċji differenti jingħaqdu sabiex ifasslu l-inkarigu, iżda kull wieħed minnhom għandu jsegwi l-proċeduri kuntrattwali tas-soltu.

18.

Billi l-ftehimiet tas-SWL huma suġġetti għal rikors quddiem il-ġurisdizzjoni amministrattiva, is-SLSP Sambre u Biesme u l-Komun ta’ Farciennes ikkontestaw, separatament, l-annullament tad-deċiżjonijiet kontenzjużi.

19.

Il-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat li qiegħed jaġixxi bħala Qorti Suprema Amministrattiva, il-Belġju), li għandu jiddeċiedi dwar dawn ir-rikorsi, ressaq żewġ talbiet għal deċiżjoni preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.

20.

Fir-rigward tal-ewwel waħda (il-Kawża C‑383/21) huwa għamel id-domandi li ġejjin:

“1)

L-Artikolu 12(3) tad-Direttiva 2014/24/UE […] għandu jiġi interpretat fis-sens li jipproduċi effett dirett?

2)

Fil-każ ta’ risposta fl-affermattiv għal din l-ewwel domanda, l-Artikolu 12(3) tad-Direttiva 2014/24/UE ppreċitata għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kundizzjoni għal awtorità kontraenti, f’dan il-każ kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku, li tkun irrappreżentata fi ħdan korpi deċiżjonali tal-persuna ġuridika kkontrollata, f’dan il-każ soċjetà kooperattiva interkomunali, hija ssodisfatta għar-raġuni biss li persuna li tpoġġi fuq il-bord tad-diretturi ta’ din is-soċjetà kooperattiva interkomunali fil-kwalità tagħha ta’ kunsillier muniċipali ta’ awtorità kontraenti parteċipanti oħra, f’dan il-każ komun, tinsab, minħabba ċirkustanzi esklużivament fattwali u mingħajr garanzija ġuridika ta’ rappreżentanza, li hija wkoll amministratur fi ħdan il-kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku filwaqt li l-komun huwa azzjonist (mhux esklużiv) kemm tal-entità kkontrollata (soċjetà kooperattiva interkomunali) kif ukoll tal-kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku?

3)

Fil-każ ta’ risposta fin-negattiv għall-ewwel domanda magħmula, għandu jitqies li awtorità kontraenti, f’dan il-każ kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku, ‘tipparteċipa’ fil-korpi deċiżjonali tal-persuna ġuridika kkontrollata, f’dan il-każ soċjetà kooperattiva interkomunali, għas-sempliċi raġuni li persuna li tpoġġi fuq il-bord tad-diretturi ta’ din is-soċjetà kooperattiva interkomunali fil-kwalità tagħha ta’ kunsillier muniċipali ta’ awtorità kontraenti parteċipanti oħra, f’dan il-każ komun, tinsab, minħabba ċirkustanzi esklużivament fattwali u mingħajr garanzija ġuridika ta’ rappreżentanza, li hija wkoll amministratur fi ħdan il-kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku filwaqt li l-komun huwa azzjonist (mhux esklużiv) kemm tal-entità kkontrollata (soċjetà kooperattiva interkomunali) kif ukoll tal-kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku?”

21.

Fit-tieni talba għal deċiżjoni preliminari (il-Kawża C‑384/21), il-qorti tar-rinviju, barra d-domandi preċedenti, għamlet id-domandi li ġejjin:

“4)

L-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 […] għandu jiġu interpretati fis-sens li jipproduċi effett dirett?

5)

Fil-każ ta’ risposta fl-affermattiv għal din id-domanda, l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 iċċitata iktar ’il fuq għandu jiġi interpretat fis-sens li jippermetti li jiġu fdati, mingħajr sejħa għal offerti minn qabel, missjonijiet ta’ għajnuna fil-ġestjoni ta’ proġetti, servizzi legali u ambjentali lil awtorità kontraenti, f’dan il-każ kooperattiva interkomunali, meta dawn il-missjonijiet jaqgħu fil-kuntest ta’ kooperazzjoni bejn żewġ awtoritajiet kontraenti oħra, f’dan il-każ komun u kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku, li ma huwiex ikkontestat li l-komun jeżerċita kontroll ‘in-house konġunt’ fuq il-kooperattiva interkomunali u li l-komun u l-kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku jkunu membri tal-kooperattiva interkomunali fis-settur tal-attivitajiet ta’ ‘uffiċċju ta’ riċerka u ta’ ġestjoni u l-korp ċentrali għall-akkwisti’ tal-għan soċjali tagħha li huwa preċiżament ikkonċernat mill-missjonijiet li jixtiequ jafdawlha, liema missjonijiet jikkorrispondu għal attivitajiet imwettqa fis-suq minn uffiċċji ta’ riċerka u ta’ ġestjoni li jispeċjalizzaw fit-tfassil, fit-twettiq u fl-implimentazzjoni ta’ proġetti?”

III. Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja

22.

It-talbiet għal deċiżjoni preliminari ġew irreġistrati fil-Qorti tal-Ġustizzja fl‑24 ta’ Ġunju 2021. Ġew magħquda għall-finijiet tal-fażijiet bil-miktub u orali tal-proċedura, kif ukoll tas-sentenza.

23.

Is-SLSP Sambre u Biesme, il-Komun ta’ Farciennes, il-Gvern Belġjan u l-Kummissjoni ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub. Kollha kemm huma intervjenew fis-seduta li saret fit‑30 ta’ Marzu 2022.

IV. Analiżi

A.   Osservazzjonijiet preliminari

24.

Fuq indikazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, dawn il-konklużjonijiet ser jindirizzaw l-ewwel domanda taż-żewġ kawżi u r-raba’ u l-ħames domanda tat-tieni kawża.

B.   L-ewwel domanda preliminari tal-Kawża C‑383/21 u l-ewwel u r-raba’ domanda tal-Kawża C‑384/21

25.

Il-qorti tar-rinviju tispjega li l-Liġi Belġjana li tinkorpora d-Direttiva 2014/24 fid-dritt nazzjonali ma kinitx għadha fis-seħħ fil-mument tal-fatti inkwistjoni, minkejja li t-terminu għat-traspożizzjoni kien diġà skada ( 8 ).

26.

Ir-rikorrenti f’kull wieħed miż-żewġ rikorsi jsostnu li l-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 għandu effett dirett peress li fih dispożizzjonijiet mhux kundizzjonali u suffiċjentement preċiżi li jistabbilixxu drittijiet għall-partijiet fil-kawża; huma jistgħu jinfurzaw dawn id-drittijiet quddiem l-Istat u l-korpi amministrattivi kollha tiegħu ( 9 ).

27.

Il-Gvern Belġjan u l-Kummissjoni ( 10 ) għandhom fehma opposta. Huma jsostnu li l-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 ma jissodisfax il-kundizzjonijiet sabiex jiġi prodott effett dirett, fis-sens li, essenzjalment:

–

L-awtoritajiet kontraenti u l-organi rregolati mid-dritt pubbliku koperti mid-direttivi dwar il-kuntratti pubbliċi ma humiex benefiċjarji “individwali” ta’ drittijiet li jistgħu jinfurzaw quddiem l-Istat.

–

Dawn id-dispożizzjonijiet ma jipprevedux obbligu ta’ twettiq jew ta’ nuqqas ta’ twettiq min-naħa tal-Istat u favur l-operaturi ekonomiċi.

28.

Ir-riżultat li iktar ’il quddiem ser insostni (l-applikazzjoni tal-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 għal din il-kawża) jintlaħaq, fil-prattika, kemm permezz tal-ammissjoni li l-effett dirett eventwali ta’ dawn il-punti jibbenefika lill-entitajiet pubbliċi kkonċernati, li jistgħu jinvokawh kontra l-Istat, kif ukoll billi jiġi sempliċiment sostnut li, fin-nuqqas ta’ traspożizzjoni f’waqtha ta’ din id-direttiva, dawn l-entitajiet ikunu marbutin mid-dispożizzjonijiet imsemmija. Nemmen li l-aħħar argument huwa dak korrett.

1. Effett dirett, natura inkundizzjonata u invokabbiltà mill-awtoritajiet pubbliċi tal-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24

29.

Fil-fehma tiegħi, l-approċċ sottostanti f’dawn id-domandi preliminari ma huwiex l-iktar wieħed xieraq. Kieku kien il-każ, ir-risposta jkollha tkun simili għal dak irrakkomandat mis-SWL fil-kawża prinċipali u dak li jsostnu l-Gvern Belġjan u l-Kummissjoni f’din il-proċedura.

30.

Insostenn ta’ dan, ser infakkar li d-duttrina tal-hekk imsejjaħ “effett dirett”, żviluppata mill-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tad-direttivi, hija primarjament intiża għall-protezzjoni tal-individwi. Din tippermetti l-eżerċizzju ta’ drittijiet mogħtija lilhom mid-direttiva u li kieku ma jkunux jistgħu jitolbu b’xi mod ieħor, minħabba n-nuqqas tal-miżuri ta’ implimentazzjoni meħtieġa fil-livell nazzjonali.

31.

Il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-effett dirett tad-direttivi, b’mod partikolari dawk mhux trasposti fil-ħin jew li ġew trasposti ħażin, tistabbilixxi min jista’ jinvoka dan l-effett dirett u taħt liema kundizzjonijiet.

32.

Fis-sentenza reċenti tat‑8 ta’ Marzu 2022, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li:

–

“[F]il-każijiet kollha fejn id-dispożizzjonijiet ta’ direttiva jidhru, mill-perspettiva tal-kontenut tagħhom, inkundizzjonati u suffiċjentement preċiżi, il-persuni privati jistgħu jinvokawhom quddiem il-qrati nazzjonali kontra l-Istat meta dan ikun naqas milli jittrasponi d-direttiva fid-dritt nazzjonali fit-termini previsti jew meta dan jittrasponiha b’mod inkorrett […]” ( 11 ).

–

“[…] dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni hija, minn naħa, inkundizzjonata meta din tistabbilixxi obbligu li ma huwa kkwalifikat b’ebda kundizzjoni u lanqas ma huwa suġġett, fl-eżekuzzjoni tiegħu jew fl-effetti tiegħu, għall-intervent ta’ att kemm tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni kemm tal-Istati Membri u, min-naħa l-oħra, li tkun biżżejjed preċiża sabiex tiġi invokata minn parti fil-kawża u tiġi applikata mill-qorti meta tistabbilixxi obbligu f’termini inekwivokabbli […]” ( 12 ).

–

“[…] anki jekk direttiva tħalli lill-Istati Membri ċerta marġni ta’ diskrezzjoni meta jadottaw il-modalitajiet tal-implimentazzjoni tagħha, dispożizzjoni ta’ din id-direttiva tista’ titqies bħala li għandha natura inkundizzjonata u preċiża meta timponi fuq l-Istati Membri, f’termini inekwivokabbli, obbligu ta’ riżultat preċiż u li ma jinkludi ebda kundizzjoni rigward l-applikazzjoni tar-regola li din tistabbilixxi […]” ( 13 ).

33.

Issa, fid-dawl ta’ dawn il-premessi, nifhem li l-entitajiet pubbliċi, bħall-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme, li huma sempliċiment emanazzjoni tal-Istat f’sens wiesa’, ma jistgħux jinvokaw l-effett dirett (ipotetiku) tal-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24.

34.

Minn naħa, anki jekk ikun aċċettat li dan l-artikolu, fil-punti 3 u 4 tiegħu jinkorpora formulazzjoni “preċiża biżżejjed”, ikun diffiċli li jingħad li hija “inkundizzjonata” u li timponi obbligu inekwivoku fuq l-Istati Membri. Min-naħa l-oħra, jawtorizza lil dawn l-Istati sabiex, jekk iqisuh xieraq, jeskludu mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24 il-kuntratti konklużi bejn entitajiet tas-settur pubbliku.

35.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tispjega kif l-Artikolu 12(1) tad-Direttiva 2014/24, “li […] kulma [j]agħmel huwa li [j]ippreċiża l-kundizzjonijiet li awtorità kontraenti għandha tosserva meta tkun tixtieq tikkonkludi operazzjoni interna, għand[u] biss bħala effett li [j]awtorizza lill-Istati Membri jeskludu tali operazzjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24” ( 14 ).

36.

F’din l-istess linja, il-Qorti tal-Ġustizzja tiddikjara li d-Direttiva 2014/24 “ma tobbligax lill-Istati Membri jirrikorru għal proċedura ta’ għoti ta’ kuntratt pubbliku” u “lanqas ma tista’ ġġiegħelhom jirrikorru għal operazzjoni interna meta l-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 12(1) ikunu ssodisfatti” ( 15 ). L-istess jgħodd għall-punti 3 u 4 ta’ dan l-artikolu.

37.

Din id-dikjarazzjoni hija koerenti mal-libertà tal-Istati Membri “fir-rigward tal-għażla tal-metodu ta’ provvista ta’ servizzi li permezz tiegħu l-awtoritajiet kontraenti jaqdu l-ħtiġijiet tagħhom” ( 16 )

38.

Min-naħa l-oħra, bħalma diġà spjegajt, l-entitajiet komunali u l-organi rregolati mid-dritt pubbliku (anki jekk jieħdu l-forma ta’ kumpanniji kummerċjali) ma jistgħux jinvokaw l-allegat “effett dirett” tal-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 kontra l-Istat. Fir-relazzjonijiet tagħhom mal-korpi statali li jikkontrollaw id-deċiżjonijiet tagħhom, l-entitajiet komunali ma humiex “individwi privati” li jistgħu jinqdew b’dan l-effett.

39.

Għal dawn ir-raġunijiet, u għalkemm inqis li risposta f’din il-kawża dwar l-effett dirett tal-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 ma hijiex neċessarja, jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li tindirizza din il-kwistjoni, li ġiet diskussa fit-tul fis-seduta, il-fehma tiegħi hija l-istess bħal dik espressa mill-Gvern Belġjan u mill-Kummissjoni.

40.

L-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24 jistabbilixxi l-kundizzjonijiet minimi ta’ setgħa li l-eżerċizzju tagħha, ninsisti, jista’ jiġi eskluż kompletament mill-Istati Membri. Jekk ma jagħżlux l-esklużjoni, l-uniku każ konċepibbli ta’ effett dirett ta’ dan l-Artikolu 12 (li jista’ jiġi invokat biss minn operatur ekonomiku li jqis lilu nnifsu bħala persuna leża) ikun dak li fih awtorità kontraenti fittxet li tevita l-leġiżlazzjoni dwar il-kuntratti pubbliċi u li tipproċedi b’operazzjoni interna, jew b’kooperazzjoni orizzontali, fin-nuqqas tal-kundizzjonijiet minimi imposti minn dan l-artikolu.

2. Applikazzjoni tal-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 għall-awtoritajiet pubbliċi

41.

Il-kunsiderazzjonijiet preċedenti ma jfissrux, madankollu, li l-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 ma japplikawx għal din il-kawża.

42.

Għall-awtoritajiet pubbliċi, l-obbligu li jiġu suġġetti għall-Artikolu 12(3) u (4) qabel it-traspożizzjoni tad-direttiva ma huwiex ġej mill-effett dirett eventwali li tali dispożizzjonijiet jista’ jkollhom, iżda mill-“obbligu tal-awtoritajiet statali kollha li jikkonformaw mad-dispożizzjonijiet tad-direttivi (it-tielet paragrafu tal-Artikolu 288 TFUE) kif ukoll li [j]ikkoopera[w] b’mod leali u li [j]iżgura[w] eżekuzzjoni sħiħa tal-obbligi li jirriżultaw mit-trattati jew mill-atti tal-istituzzjonijiet (Artikolu 4(3) TUE)” ( 17 ).

43.

Ir-risposta xierqa għall-ewwel domandi taż-żewġ rinviji għal deċiżjoni preliminari għandha għaldaqstant tiffoka, primarjament, fuq ir-rabta tal-awtoritajiet pubbliċi mad-Direttiva 2014/24 (dan ifisser, fuq l-effett obbligatorju tagħha, kif deskritt mill-Kummissjoni fis-seduta) meta kienet għadha ma hijiex trasposta, minkejja l-iskadenza tat-terminu.

44.

Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat dan is-suġġettar ( 18 ).

45.

F’dak li jikkonċerna l-awtoritajiet kontraenti involuti f’dawn iż-żewġ kawżi, li n-natura pubblika tagħhom ma hijiex ikkontestata, dan ifisser li kienu marbuta bid-Direttiva 2014/24 mid-data li fiha kellha tiġi trasposta ( 19 ).

46.

Fin-nuqqas ta’ traspożizzjoni, u irrispettivament mill-fatt jekk l-Artikolu 12(3) u (4) tad-Direttiva 2014/24 kellux effett dirett sabiex l-individwi privati jkunu jistgħu jinvokawh kontra l-awtoritajiet pubbliċi jew l-entitajiet dipendenti fuqhom, dawn tal-aħħar, sa fejn jaġixxu bħala awtoritajiet kontraenti, kienu obbligati jikkonformaw mar-rekwiżiti stabbiliti f’din id-dispożizzjoni.

47.

Jekk, sabiex jinkisbu servizzi neċessarji għat-twettiq tal-proġetti rispettivi tagħhom, il-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme kienu ppreferew li ma jirrikorrux għas-suq u xtaqu jevitaw il-proċeduri tas-soltu tal-kuntratti pubbliċi, kienu japplikaw għalihom il-kundizzjonijiet previsti mill-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24 fid-data li fiha seħħew il-fatti.

48.

Ladarba tiġi trasposta d-direttiva, il-kooperazzjoni bejn l-entitajiet pubbliċi, vertikali (in house) u orizzontali, ma għandhiex tiġi suġġetta għall-proċeduri ta’ kuntratti pubbliċi jekk l-Istat Membru, fl-eżerċizzju tal-libertà tiegħu, ikun iddeċieda li jaċċetta l-possibbiltajiet ta’ esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24 previsti mill-Artikolu 12 tagħha, kif interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 20 ).

49.

F’dan il-kuntest, meta Stat ikun għażel li jippermetti l-mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni interamministrattiva esklużi mill-proċeduri fformalizzati tad-Direttiva 2014/24, l-awtoritajiet kontraenti tiegħu jridu jikkonformaw mar-rekwiżiti tal-Artikolu 12(3) u (4) tagħha, jekk ikollhom l-intenzjoni li ma jużawx is-suq sabiex jiksbu ċerti servizzi jew provvisti.

C.   Il-ħames domanda preliminari tal-Kawża C‑384/21

1. Suġġett

50.

Il-ħames domanda tal-Kawża C‑384/21 tikkonċerna l-esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24, kif stabbilita fl-Artikolu 12(4) tagħha.

51.

B’differenza għal dik prevista fil-punti 2 u 3 tal-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24, li skonthom awtorità kontraenti waħda (jew ħafna) irid ikollha l-kontroll tal-offerent rebbieħ tal-kuntratt pubbliku, l-esklużjoni tal-punt 4 hija bbażata fuq il-kooperazzjoni ta’ awtoritajiet kontraenti li bejniethom ma teżisti l-ebda relazzjoni ta’ kontroll.

52.

Id-domanda preliminari hija bbażata fuq l-allegazzjonijiet li l-Komun ta’ Farciennes ippreżenta b’mod sussidjarju, dwar jekk jistax jiġi konkluż li, fid-dawl tar-relazzjoni bejn is-SLSP Sambre u Biesme u IGRETEC, il-kundizzjonijiet tal-Artikolu 12(3) tad-direttiva ma humiex issodisfatti ( 21 ).

53.

Il-Komun ta’ Farciennes jallega li, fin-nuqqas tal-kontroll konġunt previst f’dan il-punt, tkun għadha possibbli kooperazzjoni orizzontali bejn l-awtoritajiet kontraenti pubbliċi, skont l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24. Il-kooperazzjoni bejnu, bejn is-SLSP Sambre u Biesme u bejn IGRETEC tkun ta’ din in-natura.

54.

Mill-osservazzjonijiet tiegħu jidher li l-Komun ta’ Farciennes jirrakkomanda żewġ modi kif jinftiehmu r-relazzjonijiet bejn l-entitajiet pubbliċi kkonċernati:

–

Skont l-ewwel wieħed, li jidher li huwa dak li jippreferi, hemm kooperazzjoni orizzontali li, skont il-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme, għandha sservi sabiex timplimenta l-pjan ta’ ħolqien tad-distrett ekoloġiku u, skont IGRETEC, sabiex titwettaq il-missjoni tiegħu għall-benefiċċju tas-soċji tiegħu, li tikkonsisti fil-kontribut fil-proġetti tiegħu. Il-qbil bejn il-partijiet, għaldaqstant, ikun intiż biex jikseb għanijiet komuni ( 22 ).

–

Skont it-tieni wieħed, ir-relazzjoni in house bejn il-komun u IGRETEC timplika li, meta l-ewwel wieħed jafda lit-tieni waħda t-twettiq ta’ ċerti servizzi, huwa juża s-servizzi tiegħu stess, u dan għandu jiġi kkunsidrat fil-kuntest tal-kooperazzjoni tiegħu mas-SLSP Sambre u Biesme ( 23 ).

55.

Fiż-żewġ kombinazzjonijiet, ir-relazzjonijiet ikunu koperti mill-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24. Konsegwentement, sejħa għal offerti pubblika ma tkunx neċessarja.

2. Kooperazzjoni tal-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24

56.

Skont l-Artikolu 12(4), kuntratt pubbliku ma jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24 jekk jiġu ssodisfatti b’mod kumulattiv it-tliet kundizzjonijiet elenkati fil-punti a), b) u c) tad-dispożizzjoni ( 24 ).

57.

Id-dubji tal-qorti nazzjonali jikkonċernaw il-kunċett, fis-sens ta’ dan l-artikolu, tat-terminu “kooperazzjoni”, li l-interpretazzjoni tiegħu għandha tkun awtonoma ( 25 ).

58.

F’okkażjoni oħra ( 26 ) argumentajt li d-dispożizzjoni tiġbor il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja qabel il-kodifikazzjoni, iżda tmur iktar lil hinn minn hekk: hija tiċċaraha u tagħmilha iktar flessibbli, filwaqt li tapprossimizza, sa ċertu punt, ir-rekwiżiti tagħha għal dawk tal-formoli l-oħra li jippermettu l-esklużjoni ta’ ċerti kuntratti ta’ entitajiet tas-settur pubbliku mid-Direttiva 2014/24 ( 27 ).

59.

Dan jispjega l-karatteristiċi li ġejjin tal-kooperazzjoni orizzontali li ma hijiex suġġetta għall-proċeduri formalizzati tal-kuntratti pubbliċi, skont id-Direttiva 2014/24:

–

Ma huwiex meħtieġ, bħalma kien il-każ fil-ġurisprudenza preċedenti ( 28 ), li l-kooperazzjoni sservi sabiex konġuntement titwettaq missjoni ta’ servizz pubbliku li hija komuni għall-awtoritajiet kontraenti kollha parteċipanti ( 29 ).

–

Huwa ammissibbli li l-kooperazzjoni tirrigwarda (jew tieħu l-forma ta’) attivitajiet ta’ appoġġ lil servizzi pubbliċi, sakemm dawn jikkontribwixxu għall-implimentazzjoni effettiva tagħha ( 30 ).

–

Is-servizzi pprovduti mill-awtoritajiet kontraenti ma għandhomx ikunu neċessarjament identiċi. Sakemm jiġi ssodisfatt ir-rekwiżit ta’ għanijiet komuni, li għandhom ikunu wkoll ta’ interess pubbliku, dawn is-servizzi jistgħu jkunu komplementari ( 31 ).

–

Sakemm ikun hemm impenji ta’ kontribut għat-twettiq kooperattiv tas-servizz pubbliku, ma huwiex neċessarju li kull waħda mill-partijiet tipparteċipa b’mod ugwali fil-kooperazzjoni; dan jista’ jiġi bbażat fuq diviżjoni ta’ xogħlijiet jew fuq ċerta speċjalizzazzjoni ( 32 ).

60.

Għall-kuntrarju, huwa essenzjali li l-kollaborazzjoni tal-partijiet tkun intiża biex tilħaq l-għanijiet komuni għalihom kollha. Dan huwa element essenzjali tal-kooperazzjoni orizzontali, li jiddistingwixxiha mill-għoti dirett lil entitajiet ikkontrollati mill-awtorità kontraenti.

61.

Hekk kienet l-interpretazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Remondis II, fejn għamlet riferiment għad-“dimensjoni intrinsikament kollaborattiva” tal-kooperazzjoni tal-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24. Din id-dimensjoni tieħu l-forma, inter alia, tal-preparazzjoni tal-ftehim ta’ kooperazzjoni permezz tad-definizzjoni ta’ neċessitajiet komuni u l-identifikazzjoni ta’ soluzzjonijiet għalihom ( 33 ).

62.

Barra minn hekk, il-kooperazzjoni orizzontali hija bbażata fuq kunċett ta’ kooperazzjoni, jiġifieri, jirriżulta f’impenji reċiproċi tal-parteċipanti. Dawn l-impenji jmorru lil hinn mit-twettiq ta’ ċertu servizz, minn naħa, u r-remunerazzjoni, min-naħa l-oħra, kif inhu ċċarat fis-sentenza Remondis II ( 34 ).

63.

It-terminu “kunċett ta’ kooperazzjoni”, li huwa espliċitu fil-premessa 33 tad-Direttiva 2014/24, huwa ekwivalenti għall-proposti ta’ ħtieġa ta’ “kooperazzjoni ġenwina”, u din “[t]involvi drittijiet u obbligi reċiproċi tal-partijiet” ( 35 ). Huwa eskluż li waħda mill-awtoritajiet kontraenti tkun “sempliċi xerrej” ( 36 ) tax-xogħol, servizz jew provvista kkonċernata.

64.

In-natura ġenwina tal-kooperazzjoni hija fundamentali fi kwalunkwe ftehim li jfittex li jiddependi fuq l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24. Din il-karatteristika tippermetti li din il-forma ta’ kooperazzjoni orizzontali tiġi distinta minn dik tal-kooperazzjoni vertikali (in house) u anki mill-kuntratti suġġetti għall-proċeduri ta’ kuntratti pubbliċi, li fihom waħda mill-partijiet twettaq kompitu skont l-ispeċifikazzjonijiet stabbiliti mill-oħra, li, min-naħa tagħha, sempliċiment tħallas għalih ( 37 ).

3. Fil-kawża prinċipali

a) L-ewwel xenarju

65.

Il-Komun ta’ Farciennes jippreżenta l-ewwel xenarju sabiex jargumenta favur l-eżistenza ta’ relazzjoni ta’ kooperazzjoni orizzontali bejnu, bejn is-SLSP Sambre u Biesme u IGRETEC.

66.

Fil-qosor, infakkar li:

–

Is-SLSP Sambre u Biesme u l-Komun ta’ Farciennes ħadu l-inizjattiva li jieħdu f’idejhom konġuntament il-proġetti rispettivi tagħhom ta’ riabilitazzjoni tal-akkomodazzjoni u r-rinnovament urban ta’ distrett partikolari.

–

Għal dan l-għan, ikkonkludew ftehim qafas ta’ kuntratt, li fih IGRETEC ma kinitx firmatarja.

–

L-inkorporazzjoni ta’ IGRETEC tirriżulta mill-ikkummissjonar tas-servizzi neċessarji għat-twettiq tal-proġett ta’ distrett ekoloġiku. Dan l-ikkummissjonar isegwi d-deċiżjoni taż-żewġ awtoritajiet kontraenti li jingħaqdu sabiex iwettqu tali proġett.

67.

Fil-fehma tiegħi, ir-relazzjoni trilaterali deskritta b’dan il-mod ma hijiex koperta mill-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24. Naqbel mal-qorti tar-rinviju f’din l-evalwazzjoni, li skontha “s-sempliċi fatt li [IGRETEC] teżerċita missjonijiet fil-kuntest tal-ftehim konkluż bejn il-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme għat-twettiq ta’ proġett komuni ta’ ħolqien tad-distrett ekoloġiku f’Farciennes ma jfissirx li IGRETEC innifisha tikkoopera fil-proġett, u lanqas li għandha għan komuni mal-firmatarji ta’ dan il-ftehim” ( 38 ).

68.

Hemm diversi raġunijiet li jwassluni sabiex nikkorrobora din l-evalwazzjoni tal-qorti tar-rinviju, li taqbel magħha wkoll il-Kummissjoni, fid-dawl tad-deskrizzjoni tal-fatti mogħtija minn din il-qorti. Irrid nenfasizza li hija din tal-aħħar weħidha li għandha tistabbilixxi l-kuntest fattwali tal-kawża, u dan jinvolvi l-intervent tal-partijiet ikkonċernati u l-għan imfittex minn kull waħda minnhom.

69.

Fl-ewwel lok, bħalma tosserva l-qorti tar-rinviju fit-termini li għadni kif esprimejt, ma hemmx għan komuni li jiġġustifika kooperazzjoni tat-tliet entitajiet, fis-sens tal-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 ( 39 ).

70.

L-analiżi tal-istatuti ta’ IGRETEC u tal-intervent tagħha fil-proġetti kontenzjużi jwassal lill-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat) sabiex jenfasizza li l-funzjonijiet imwettqa f’dan il-każ minn IGRETEC jikkorrispondu għas-“settur I” tal-għan soċjali tagħha, jiġifieri, għal attivitajiet li jipprovdu fis-suq l-impriżi tar-riċerka u tal-ġestjoni speċjalizzati fl-implimentazzjoni ta’ proġetti, u mhux għas-“settur II”, li huwa ddedikat għall-iżvilupp ekonomiku, soċjali u turistiku tar-reġjun u, b’mod partikolari, għall-kostruzzjoni, il-finanzjament u l-użu ta’ ċertu bini ( 40 ).

71.

Fit-tieni lok, lanqas ma hemm id-dimensjoni kollaborattiva li tinbidel, fl-ewwel istanza, fid-definizzjoni ta’ neċessitajiet u soluzzjonijiet komuni għall-partijiet li għandhom l-għan li jikkooperaw. F’dan l-istadju, l-intervent professjonali ta’ IGRETEC jista’ jservi sabiex il-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme jidentifikaw u jifhmu liema huma n-neċessitajiet tal-proġett ta’ distrett ekoloġiku li t-tnejn li huma jixtiequ joħolqu. Għall-kuntrarju, għal IGRETEC dawn huma neċessitajiet esterni.

72.

Fit-tielet lok, l-istrateġija ta’ kif l-aħjar jiġu kondiviżi u użati r-riżorsi komuni tal-partijiet jidhirli li hija limitata għall-Komun ta’ Farciennes u għas-SLSP Sambre u Biesme, anki jekk joperaw fuq għażliet proposti minn IGRETEC ( 41 ). Din tal-aħħar, effettivament, ma tipprovdi l-ebda servizz pubbliku b’mod konġunt ma’ dan il-komun u mas-SLSP Sambre u Biesme.

73.

Fl-aħħar lok, l-inkorporazzjoni ta’ IGRETEC fir-relazzjoni bejn iż-żewġ awtoritajiet kontraenti ( 42 ) permezz tal-ftehim ta’ assistenza fil-ġestjoni ta’ proġetti u ta’ servizzi legali u ambjentali ma tissodisfax ir-rekwiżiti ta’ kooperazzjoni ġenwina. Permezz ta’ dan il-ftehim, il-Komun ta’ Farciennes u s-SLSP Sambre u Biesme ma jimpenjawx ruħhom, sa fejn hija kkonċernata IGRETEC, għal xi ħaġa differenti minn dik li kieku jagħmlu f’sejħa għal offerti pubblika: huma jitolbu servizzi li IGRETEC toffri, u jassumu, bħala l-uniku obbligu, li jħallsu dawn is-servizzi lura.

b) It-tieni xenarju

74.

It-tieni xenarju jipprevedi taħlita ta’ kooperazzjoni orizzontali u vertikali, li fiha IGRETEC, li hija kkontrollata minn wieħed miż-żewġ parteċipanti fil-kooperazzjoni orizzontali (il-Komun ta’ Farciennes), twettaq servizz anki għall-oħra (is-SLSP Sambre u Biesme) u hija rremunerata għaż-żewġ servizzi.

75.

Fil-fehma tal-Komun ta’ Farciennes, meta tafda lil IGRETEC l-assistenza fil-ġestjoni ta’ proġetti, ta’ servizzi legali u dawk ambjentali, hija tkun qiegħda tuża r-riżorsi proprji ta’ dan il-komun. Din iċ-ċirkustanza għandha titqies ukoll fil-kuntest tal-kooperazzjoni bejnu stess u bejn is-SLSP Sambre u Biesme.

76.

Fil-fehma tiegħi ma huwiex possibbli li dan l-argument jintlaqa’, li l-Komun ta’ Farciennes innifsu jippreżentah bħala argument sekondarju (fil-kuntest ta’ allegazzjoni li, minnha nnifisha, hija sussidjarja għall-argument prinċipali) u, forsi għal din ir-raġuni, ma jiżviluppahx iktar.

77.

Jekk qiegħed nifhem sew il-pożizzjoni tal-Komun ta’ Farciennes, dak li qiegħed jargumenta huwa li ż-żewġ entitajiet li huma partijiet fir-relazzjoni ta’ kooperazzjoni vertikali (IGRETEC u l-komun innifsu) huma, fir-rigward ta’ din ir-relazzjoni, l-istess parti għall-finijiet tal-kooperazzjoni orizzontali ma’ terz ( 43 ). Għaldaqstant, ma jkunx neċessarju li t-tnejn li huma jiffirmaw il-ftehim qafas mas-SLSP Sambre u Biesme.

78.

Jien ma naqbilx ma’ dan l-argument. Fil-kooperazzjoni vertikali (in house), l-awtorità kontraenti u l-entità strumentali li fuqha teżerċita kontroll analogu għal dak li għandha fuq is-servizzi proprji tagħha huma entitajiet formalment distinti, kemm qabel kif ukoll wara l-konklużjoni ta’ kuntratt pubbliku.

79.

Għaldaqstant, l-eżistenza ta’ relazzjoni in house bejn il-Komun ta’ Farciennes u IGRETEC ma hijiex biżżejjed biex wieħed iqis li r-rekwiżiti tal-kooperazzjoni orizzontali mas-SLSP Sambre u Biesme huma ssodisfatti.

V. Konklużjoni

80.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi lill-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat, li qiegħed jaġixxi bħala Qorti Suprema Amministrattiva, il-Belġju) f’dawn it-termini:

“1)

Awtorità kontraenti li tixtieq tagħti kuntratt pubbliku li jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Frar 2014 dwar l-akkwist pubbliku u li tħassar id-Direttiva 2004/18/KE, mingħajr ma jiġi suġġett għall-proċeduri ta’ kuntratti pubbliċi li hija tipprevedi, għandha tikkonforma mal-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 12 tagħha mill-iskadenza għat-traspożizzjoni fid-dritt nazzjonali tad-direttiva, jekk, f’dan il-mument, din it-traspożizzjoni tkun għadha ma seħħitx.

2)

L-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 għandu jiġi interpretat fis-sens li:

–

Jeskludi l-eżistenza ta’ kooperazzjoni bejn awtoritajiet kontraenti meta r-relazzjoni li tgħaqqadhom, li fil-kuntest tagħha jimpenjaw ruħhom sabiex jipprovdu s-servizzi rispettivi tagħhom, ma jkollhiex għanijiet komuni għalihom kollha.

–

Ma jkoprix relazzjoni bejn awtoritajiet kontraenti indipendenti li fiha waħda tikseb servizz mingħand l-oħra, esklużivament bi ħlas fi flus”.

( 1 ) Lingwa oriġinali: l-Ispanjol.

( 2 ) Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Frar 2014 dwar l-akkwist pubbliku u li tħassar id-Direttiva 2004/18/KE (ĠU 2014, L 94, p. 65, rettifika fil-ĠU 2015, L 275, p. 68), fil-verżjoni emendata tagħha mir-Regolament ta’ Delega tal-Kummissjoni (UE) 2015/2170 tal‑24 ta’ Novembru 2015 (ĠU 2015, L 307, p. 5).

( 3 ) Kumpannija ta’ akkomodazzjoni ta’ servizz pubbliku Sambre u Biesme (iktar ’il quddiem, is-“SLSP Sambre u Biesme”).

( 4 ) Interkomunali għall-ġestjoni u t-twettiq ta’ studji tekniċi u ekonomiċi (iktar ’il quddiem, “IGRETEC”).

( 5 ) Dan kien jammonta għal 0.0000000197 % tas-sehem bid-dritt għall-vot (p. 26 tad-digriet tar-rinviju fil-Kawża C‑383/21) u għal 0.0000049 % tal-ishma (p. 39 tad-digriet tar-rinviju fil-Kawża C‑384/21).

( 6 ) Intitolat “Għażla tal-assistenza fit-tmexxija tax-xogħol għat-twettiq ta’ kuntratti ta’ servizz, xogħlijiet u promozzjoni ta’ xogħlijiet u għall-eżekuzzjoni tal-proġett ta’ riġenerazzjoni urbana”.

( 7 ) Il-kumitat ta’ tmexxija huwa magħmul minn erba’ rappreżentanti tal-Komun ta’ Farciennes, tnejn mis-SLSP Sambre u Biesme, tnejn minn IGRETEC u tnejn mis-Société wallonne du logement (il-Kumpannija ta’ Wallonie tal-akkomodazzjoni, iktar ’il quddiem, is-“SWL”). Id-deċiżjonijiet tal-kumitat jittieħdu b’kunsens.

( 8 ) L-iskadenza għall-adattament tad-dritt nazzjonali għad-Direttiva 2014/24 kienet it‑18 ta’ April 2016. Il-Liġi Belġjana ta’ traspożizzjoni ġiet approvata fis‑17 ta’ Ġunju 2016. Ilha applikabbli mit‑30 ta’ Ġunju 2017, wara d-dħul fis-seħħ ta’ digriet ta’ implimentazzjoni tat‑18 ta’ April 2017.

( 9 ) Osservazzjonijiet tal-Komun ta’ Farciennes, punti 33 et seq.; u tas-SLSP Sambre u Biesme, punti 34 et seq.

( 10 ) Osservazzjonijiet tal-Gvern Belġjan, punti 17 et seq., u 80 et seq.; tal-Kummissjoni, punti 12 et seq. Is-SWL kienet sostniet l-istess fehma quddiem il-qorti tar-rinviju.

( 11 ) Sentenza fil-Kawża Bezirkshauptmannschaft Hartberg-Fürstenfeld (Effett dirett) (C‑205/20, EU:C:2022:168), punt 17.

( 12 ) Ibidem, punt 18.

( 13 ) Ibidem, punt 19.

( 14 ) Sentenza tat‑3 ta’ Ottubru 2019, Irgita (C‑285/18, EU:C:2019:829; iktar ’il quddiem, is-“sentenza Irgita”), punt 43; korsiv miżjud minni. Sussegwentement, id-digriet tas‑6 ta’ Frar 2020, Pia Opera Croce Verde Padova (C‑11/19, EU:C:2020:88), punti 40 sa 46.

( 15 ) Sentenza Irgita, punt 46.

( 16 ) Ibidem, punt 45, b’riferiment għall-premessa 5 tad-Direttiva 2014/24, li skontha “xejn f’din id-Direttiva ma jobbliga lill-Istati Membri li għandhom jagħtu b’kuntratt jew jesternalizzaw il-forniment ta’ servizzi li jixtiequ jipprovdu huma stess jew li jorganizzaw b’mezzi oħra minbarra l-kuntratti pubbliċi skont it-tifsira ta’ din id-Direttiva”.

( 17 ) Hawnhekk qiegħed insegwi l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Wahl fil-Kawża Portgás (C‑425/12, EU:C:2013:623, punt 52).

( 18 ) Sentenza tat‑12 ta’ Diċembru 2013, Portgás (C‑425/12, EU:C:2013:829, punt 34).

( 19 ) Wara t-traspożizzjoni (korretta), ir-regoli dwar il-kuntratti pubbliċi u l-eċċezzjonijiet tagħhom huma dawk previsti mil-leġiżlazzjoni nazzjonali. Fis-seduta ġie rrapportat li l-leġiżlatur Belġjan irrepeta, b’mod sostanzjali, il-kontenut tal-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24 fil-Liġi tas‑17 ta’ Ġunju 2016. Madankollu, seta’ ma għamilx dan. Għaldaqstant, hija konċepibbli (teoretikament) traspożizzjoni li fiha ma jsirx użu mis-setgħa ta’ esklużjoni prevista mill-Artikolu 12.

( 20 ) Hija sterjotipika li wieħed jeżiġi li din l-interpretazzjoni tkun stretta, billi jiġi argumentat li l-każijiet tal-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24 huma “eċċezzjonijiet” jew “derogi” mill-applikazzjoni tad-direttiva. Mingħajr ma issa nidħol f’dik li għandha tkun l-orjentazzjoni tal-proposta, irrid intenni li dan l-artikolu jiddelimita l-kamp ta’ applikazzjoni tad-direttiva. Ma hijiex, strettament, eċċezzjoni għaliha (ara l-konklużjonijiet tiegħi tal-Kawża Informatikgesellschaft für Software-Entwicklung (C‑796/18, EU:C:2020:47), punti 37 u 38).

( 21 ) Mill-formulazzjoni tad-domanda jsegwi li, għall-qorti tar-rinviju, il-Komun ta’ Farciennes jeżerċita fuq IGRETEC kontroll analogu għal dak li jeżerċita fuq is-servizzi tiegħu stess, iżda dan ma huwiex il-każ fir-relazzjoni tas-SLSP Sambre u Biesme ma’ IGRETEC.

( 22 ) Osservazzjonijiet tal-Komun ta’ Farciennes, punti 115 et seq., speċjalment il-punti 143 u 145.

( 23 ) Ibidem, punti 115 et seq., speċjalment il-punti 139 u 140.

( 24 ) Apparti dawn il-kundizzjonijiet, il-kooperazzjoni interamministrattiva għandha tirrispetta, fi kwalunkwe każ, ir-regoli fundamentali tat-TFUE, b’mod partikolari, dawk relatati mal-moviment liberu tal-merkanzija, il-libertà ta’ stabbiliment u l-provvista ta’ servizzi, kif ukoll il-prinċipji ta’ ugwaljanza fit-trattament, ta’ nondiskriminazzjoni, ta’ rikonoxximent reċiproku, ta’ proporzjonalità u ta’ trasparenza. Fir-rigward tal-projbizzjoni ta’ kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet kontraenti li jkollha l-effett li tiffavorixxi impriża privata iktar milli l-kompetituri tagħha, ara s-sentenza tat‑28 ta’ Mejju 2020, Informatikgesellschaft für Software-Entwicklung (C‑796/18, EU:C:2020:395), punti 63 et seq. u l-punt 3 tad-dispożittiv.

( 25 ) Sentenza tal‑4 ta’ Ġunju 2020, Remondis (C‑429/19, EU:C:2020:436; iktar ’il quddiem, is-“sentenza Remondis II”), punt 24.

( 26 ) Konklużjonijiet tal-Kawża Informatikgesellschaft für Software-Entwicklung (C‑796/18, EU:C:2020:47), punti 26 sa 28.

( 27 ) Qabel id-Direttiva 2014/24, il-Qorti tal-Ġustizzja kienet irrifjutat li tirrikonoxxi kooperazzjoni orizzontali fl-għoti dirett ta’ kuntratti dwar servizzi ta’ appoġġ lil servizz pubbliku, bħat-twettiq ta’ uffiċċji ta’ arkitetti jew ta’ inġineri u t-tindif ta’ uffiċini: ara s-sentenza tad‑19 ta’ Diċembru 2012, Ordine degli Ingenieri della Provincia di Lecce et (C‑159/11, EU:C:2012:817), għall-ewwel wieħed; u dik tat‑13 ta’ Ġunju 2013, Piepenbrock (C‑386/11, EU:C:2013:385), għat-tieni wieħed. Madankollu, jista’ jiġi argumentat li r-raġuni għal tali rifjut ma kinitx ibbażata fuq in-natura awżiljarja tas-servizz, iżda fuq in-nuqqas ta’ orjentazzjoni tal-ftehim inter partes għat-twettiq konġunt ta’ kompiti tas-servizz pubbliku komuni: qiegħed nagħmel riferiment għall-punt 34 tas-sentenza Ordine degli Ingegneri della Provincia di Lecce et u għall-punt 39 tas-sentenza Piepenbrock. Fi kwalunkwe każ, ir-restrizzjoni tneħħiet mid-direttiva fis-seħħ.

( 28 ) Barra s-sentenzi msemmija fin-nota ta’ qiegħ il-paġna preċedenti, ara s-sentenzi tad‑9 ta’ Ġunju 2009, Il‑Kummissjoni vs Il‑Ġermanja (C‑480/06, EU:C:2009:357), punt 37; tat‑8 ta’ Mejju 2014, Datenlotsen Informationssysteme (C‑15/13, EU:C:2014:303), punt 35. Il-Kummissjoni wkoll ġabret dan bl-istess mod fil-Proposta tagħha għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-akkwist pubbliku (KUMM/2011/0896 finali), Artikolu 11(4)(a).

( 29 ) Sentenza tat‑28 ta’ Mejju 2020, Informatikgesellschaft für Software-Entwicklung (C‑796/18, EU:C:2020:395, punti 57 u 58 u d-dispożittiv).

( 30 ) Ibidem, punti 59 u 60 u d-dispożittiv. Fil-konklużjonijiet tiegħi għal dik il-kawża (C‑796/18, EU:C:2020:47), punti 84 u 85, sostnejt li l-attivitajiet ta’ sostenn iridu jkunu “marbuta b’mod dirett u inseparabbli mas-servizz pubbliku”, u jkollhom “karattri strumentali ta’ tali intensità li l-propju servizz jiddependi minnhom sabiex jiġi eżegwit is-servizz pubbliku bħala tali”. Għalkemm il-formulazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja hija differenti, ma jidhirlix li hija iktar laxka.

( 31 ) Bħala eżempju ta’ servizzi komplementari, ta’ min wieħed isemmi l-attivitajiet ta’ ġbir u pproċessar tal-iskart, imsemmijin fis-sentenza tad‑9 ta’ Ġunju 2009, Il‑Kummissjoni vs Il‑Ġermanja (C‑480/06, EU:C:2009:357); jew dawk ta’ tagħlim u riċerka proprja tal-universitajiet pubbliċi, kif indikati mill-Avukat Ġenerali Mengozzi fil-konklużjonijiet tiegħu għall-kawża Datenlotsen Informationssysteme (C‑15/13, EU:C:2014:23), punt 59. Fil-prattika, il-flessibbiltà mogħtija mid-Direttiva 2014/24 tista’ tiġi żvelata bħala waħda ineffettiva, għaliex id-differenza fis-sustanza tas-servizzi pprovduti minn kull awtorità kontraenti ma tippermettix li jiddefinixxu l-għanijiet komuni għalihom kollha. F’tali każ, ikun nieqes element indispensabbli tal-kooperazzjoni. Huwa konċepibbli wkoll li din id-differenza timpedixxi t-twettiq tas-servizzi rispettivi b’mod kooperattiv, minħabba n-nuqqas ta’ interess ta’ awtorità kontraenti fis-servizzi offruti mill-oħra, jew minħabba l-fatt li l-komplementarjetà ma tkunx reċiproka, iżda unilaterali. F’dan il-kuntest, jekk ir-relazzjoni bejn il-partijiet tkun limitata għall-fatt li l-awtorità kontraenti interessata fis-servizz tal-oħra tixtrih mingħandha bi ħlas, ma hemm l-ebda kooperazzjoni fis-sens tal-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24. X’aktarx, wieħed lanqas ma jkun jista’ jitkellem dwar interazzjoni ggwidata unikament minn kunsiderazzjonijiet ta’ interess pubbliku, kif meħtieġ mill-punt b) tal-istess paragrafu: it-talba ta’ ħlas għal servizz ma hijiex għan ta’ interess pubbliku. Ir-riferiment għal servizzi (b’mod iktar preċiż, għal “xogħlijiet” ta’ servizz pubbliku) komplementarji jidher fil-premessa 14(aa) tal-Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-akkwist pubbliku, annessa man-Nota tas-Segretarju Ġenerali, Dokument tal-Kunsill 14971/12 tad‑19 ta’ Ottubru 2012. L-esklużjoni tal-kooperazzjoni tad-direttiva kienet espressament kundizzjonali fuq il-fatt li s-servizzi komplementari jkunu jistgħu jitwettqu “b’mod kooperattiv”. Minħabba n-natura superfluwa tiegħu, it-tneħħija tar-rekwiżit mit-test finali hija irrilevanti.

( 32 ) It-tielet paragrafu tal-premessa 33 tad-Direttiva 2014/24. L-idea kienet diġà dehret fid-dokument ta’ ħidma tas-servizzi tal-Kummissjoni dwar l-applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni dwar il-kuntratti pubbliċi tal-UE għar-relazzjonijiet bejn l-awtoritajiet kontraenti (kooperazzjoni fis-settur pubbliku), SEC(2011) 1169 final, tal‑4 ta’ Ottubru 2011, punt 3.3.2.

( 33 ) Sentenza Remondis II, punti 32 u 33.

( 34 ) Ibidem, punt 27.

( 35 ) Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-akkwist pubbliku [KUMM/2011/896 final], Artikolu 11(4)(a).

( 36 ) It-terminu jidher fin-Nota tas-Segretarju Ġenerali, Dokument tal-Kunsill 9315/12 tas‑27 ta’ April 2012, p. 38. Fis-sentenza Remondis II, dan jidher fil-punt 29.

( 37 ) Il-kooperazzjoni orizzontali ma teskludix it-trasferimenti finanzjarji bejn il-parteċipanti iżda, intenni, li teskludi l-fatt li l-kontribut ta’ wieħed minnhom ikun ristrett għal sempliċi pagament.

( 38 ) Digriet tar-rinviju tal-Kawża C‑384/21, p. 56.

( 39 ) Digriet tar-rinviju tal-Kawża C‑384/21, p. 56. L-osservazzjonijiet tal-partijiet ma jiżvelawx għan komuni għal kulħadd, jekk ikun hemm; u dan l-għan ma huwiex evidenti għal osservatur estern. Fil-fehma tiegħi, dawn il-kawżi juru d-diffikultajiet li semmejt fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 31. Eżempju ta’ kooperazzjoni għall-provvista ta’ servizzi komplementari bl-istess għan (u permezz tagħha) huwa l-kuntratt analizzat fis-sentenza tad‑9 ta’ Ġunju 2009, Il‑Kummissjoni vs Il‑Ġermanja (C‑480/06, EU:C:2009:357): ara l-punt 37 tagħha. Għan komuni kien jikkonsisti fir-razzjonalizzazzjoni tal-ipproċessar tal-iskart, f’installazzjoni qrib kemm jista’ jkun.

( 40 ) Digriet tar-rinviju tal-Kawża C‑384/21, p. 56 u 57. Għandu jiġi nnotat, madankollu, li kundizzjoni tal-esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24, konformement mal-Artikolu 12, hija li għall-awtorità kontraenti hemm l-għażla bejn il-ksib ta’ servizz permezz tal-kooperazzjoni interamministrattiva (vertikali jew orizzontali) jew permezz tas-suq. B’mod ġenerali, is-servizzi miksuba permezz tal-kooperazzjoni bejn entitajiet pubbliċi jistgħu jinkisbu (ukoll) fis-suq.

( 41 ) Il-proposti tagħha kienu ffokati fuq aspetti bħan-numru ta’ djar, id-demolizzjoni jew ir-restawr ta’ dawk eżistenti, l-użu ta’ investiment ta’ kapital privat, it-tip ta’ kuntratt pubbliku u aspetti analogi.

( 42 ) Fil-verità, bħalma tissuġġerixxi l-Kummissjoni (punt 33 tal-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha), IGRETEC ma tidhirx bħala awtorità kontraenti. Ma huwiex ċar x’inhu s-servizz li “takkwista” IGRETEC u liema għandha tagħti permezz ta’ sejħa għal offerti, fin-nuqqas tal-kooperazzjoni.

( 43 ) Punt 146 in fine tal-osservazzjonijiet tal-Komun ta’ Farciennes: “B’definizzjoni, ir-relazzjoni in house tippermetti l-assimilazzjoni [ta’ IGRETEC] mal-komun ta’ Farciennes”. Għalkemm fis-seduta r-rappreżentanta tal-komun għamlet riferiment għal “rabta funzjonali u organika” bejn iż-żewġ entitajiet, hija żammet l-argument ibbażat fuq ir-relazzjoni in house bejniethom.

Top