1.

L-iskontru mqanqal bejn id-dritt tal-Unjoni u d-dritt tal-arbitraġġ dwar l-investimenti qajjem diversi kwistjonijiet li s-sentenza Achmea ( 2 ) ma kinitx suffiċjenti sabiex tirriżolvi. Din il-kawża, li hija rappreżentattiva ta’ din ir-relazzjoni ta’ kunflitt, għalhekk toffri lill-Qorti tal-Ġustizzja okkażjoni tajba sabiex, filwaqt li titfakkar il-loġika li fuqha hija bbażata dik is-sentenza, jiġu speċifikati f’iktar dettall il-prinċipji li jirregolaw il-kwistjoni tal-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni tal-proċeduri ta’ arbitraġġ ibbażati fuq trattati bilaterali ta’ investiment konklużi bejn żewġ Stati Membri, fil-kuntest partikolari ta’ proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ trattat bilaterali ta’ investiment konkluż bejn żewġ Stati Membri qabel l-adeżjoni mal-Unjoni Ewropea tal-Istat parti fl-arbitraġġ.

2.

Filwaqt li tinsab f’salib it-toroq bejn l-arbitraġġ dwar l-investimenti u d-dritt tal-għajnuna mill-Istat, din il-kawża tikkostitwixxi wkoll opportunità sabiex tiġi eżaminata l-kwistjoni tal-portata tal-kompetenza tal-Kummissjoni Ewropea taħt l-Artikoli 107 u 108 TFUE f’tali kuntest.

3.

Permezz tal-appell tagħha, il-Kummissjoni titlob l-annullament tas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea tat‑18 ta’ Ġunju 2019, European Food SA et vs Il‑Kummissjoni (T‑624/15, T‑694/15 u T‑704/15, iktar ’il quddiem is-sentenza appellata, EU:T:2019:423), li permezz tagħha l-Qorti Ġenerali annullat id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni (UE) 2015/1470 tat‑30 ta’ Marzu 2015 dwar l-għajnuna mill-Istat SA.38517 (2014/C) (ex 2014/NN) et seq. implimentata mir-Rumanija – Deċiżjoni ta’ Arbitraġġ Micula vs ir-Rumanija tal‑11 ta’ Diċembru 2013 (ĠU 2015, L 232, p. 43, iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kontenzjuża”).

4.

Il-Konvenzjoni dwar is-Soluzzjoni ta’ Tilwim dwar Investimenti bejn l-Istati u ċ-Ċittadini ta’ Stati Oħra tat‑18 ta’ Marzu 1965 (iktar ’il quddiem il-“Konvenzjoni dwar l-ICSID”), li daħlet fis-seħħ fir-rigward tar-Rumanija fit‑12 ta’ Ottubru 1975, tistabbilixxi, fl-Artikolu 53(1) tagħha:

“Id-deċiżjoni tkun torbot liż-żewġ partijiet u ma tkunx tista’ tiġi appellata jew tkun suġġetta għal xi rimedju ieħor ħlief hekk kif hemm provdut f’din il-Konvenzjoni. Kull parti għandha tħares u twettaq il-kondizzjonijiet tad-deċiżjoni […]”

5.

L-Artikolu 54(1) tal-Konvenzjoni dwar l-ICSID jipprovdi:

“Kull Stat Kontraenti għandu jirrikonoxxi deċiżjoni mogħtija skont din il-Konvenzjoni bħala vinkolanti u jinforza l-obbligi finanzjarji imposti b’dik id-deċiżjoni fi ħdan it-territorji tiegħu daqs li kieku kienet sentenza finali ta’ qorti f’dak l-Istat […]”.

6.

Il-Ftehim Ewropew li jistabbilixxi assoċjazzjoni bejn il-Komunitajiet Ekonomiċi Ewropej u l-Istati Membri tagħhom, minn naħa waħda, u r-Rumanija, min-naħa l-oħra ( 3 ) (iktar ’il quddiem il-“Ftehim tal‑1995”), li daħal fis-seħħ fl‑1 ta’ Frar 1995, kien jipprovdi, fl-Artikolu 64(1) u (2) tiegħu:

“1.   Dawn li jmiss huma inkompatibbli mal-funzjonament xieraq ta’ dan il-Ftehim, sakemm huma ma jaffetwawx [sa fejn jaffettwaw il‑]kummerċ bejn il-Komunità u r-Rumanija:

[…]

2.   Kull prattika li hija kontra dan l-Artikolu għandha tiġi stmata fuq il-bażi ta’ kriterja li jiġu minn applikazzjoni tar-regolamenti ta’ l-Artikolu [Artikoli 101, 102 u 107 TFUE]”.

7.

L-Artikoli 69 u 71 tal-Ftehim tal‑1995 kienu jimponu fuq ir-Rumanija li tikkonforma l-leġiżlazzjoni nazzjonali tagħha mal-acquis Komunitarju.

8.

It-Trattat Bilaterali ta’ Investiment konkluż fid-29 ta’ Mejju 2002 bejn il-Gvern tar-Renju tal-Isvezja u l-Gvern Rumen għall-Promozzjoni u l-Protezzjoni Reċiproka ta’ Investimenti (iktar ’il quddiem il-“BIT”), daħal fis-seħħ fl‑1 ta’ Lulju 2003 u jipprovdi, fl-Artikolu 2(3) tiegħu:

“Kull parti kontraenti għandha tiżgura f’kull mument trattament ġust u ekwu għall-investimenti ta’ investituri tal-parti kontraenti l-oħra u ma tostakolax, permezz ta’ miżuri arbitrarji jew diskriminatorji, l-amministrazzjoni, il-ġestjoni, iż-żamma, l-użu, it-tgawdija jew it-trasferiment tal-imsemmija investimenti mill-imsemmija investituri” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

9.

L-Artikolu 7 tal-BIT jipprovdi li t-tilwim bejn l-investituri u l-pajjiżi firmatarji huma rregolati, b’mod partikolari, minn tribunal ta’ arbitraġġ imqiegħed taħt il-patroċinju tal-Konvenzjoni dwar l-ICSID.

10.

Bis-saħħa tat-Trattat dwar l-Adeżjoni tar-Repubblika tal-Bulgarija u tar-Rumanija ma’ l-Unjoni Ewropea ( 4 ), iffirmat fil‑25 ta’ April 2005, ir-Rumanija aderixxiet mal-Unjoni b’effett mill‑1 ta’ Jannar 2007.

11.

L-Artikolu 2 tal-Att dwar il-kondizzjonijiet ta’ l-adeżjoni tar-Repubblika tal-Bulgarija u tar-Rumanija u l-aġġustamenti lit-trattati li fuqhom hija stabbilita l-Unjoni Ewropea ( 5 ) (iktar ’il quddiem l-“Att ta’ Adeżjoni”) jistabbilixxi:

“Mid-data ta’ l-adeżjoni, id-disposizzjonjiet tat-Trattati oriġinali u l-atti adottati mill-istituzzjonijiet […] qabel l-adeżjoni għandhom jorbtu […] lir-Rumanija u għandhom japplikaw [f’dak l-Istat] bil-kondizzjonijiet kif elenkati f’dawk it-Trattati u f’dan l-Att.”

12.

Il-Kapitolu 2 tal-Anness V tal-Att ta’ Adeżjoni, intitolat “Politika dwar il-kompetizzjoni”, jinkludi d-dispożizzjonijiet li ġejjin:

[…]

13.

Il-fatti li wasslu għall-kawża ġew esposti fil-punti 1 sa 42 tas-sentenza appellata u, għall-finijiet ta’ din il-proċedura, jistgħu jinġabru fil-qosor kif ġej.

14.

Fit‑2 ta’ Ottubru 1998, l-awtoritajiet Rumeni adottaw l-Ordinanza Governattiva ta’ Emerġenza Nru 24/1998 (iktar ’il quddiem l-“EGO 24”), li tagħti lil ċerti investituri f’reġjuni żvantaġġati li kisbu ċertifikat ta’ investitur permanenti, sensiela ta’ inċentivi, fosthom, b’mod partikolari, faċilitajiet bħall-eżenzjoni mill-ħlas tad-dazji doganali u t-taxxa fuq il-valur miżjud fuq makkinarju, ir-rimbors tad-dazji doganali fuq materja prima, kif ukoll l-eżenzjoni mit-taxxa fuq il-kumpanniji sa fejn iż-żona kkonċernata kienet meqjusa li kienet reġjun żvantaġġat.

15.

Permezz tad-deċiżjoni tal‑25 ta’ Marzu 1999, applikabbli mill‑1 ta’ April 1999, il-Gvern Rumen iddikjara ż-żona tal-minjieri ta’ Ștei‑Nucet, kontea ta’ Bihor, bħala reġjun żvantaġġat għal 10 snin.

16.

Sabiex tosserva l-obbligu ta’ allineament tagħha previst mill-Ftehim tal‑1995, ir-Rumanija adottat fl‑1999 il-Liġi Nru 143/1999 dwar l-Għajnuna mill-Istat, li daħlet fis-seħħ fl‑1 ta’ Jannar 2000. Din il-liġi, li kienet tirriproduċi d-definizzjoni ta’ għajnuna mill-Istat prevista fl-Artikolu 64 tal-Ftehim tal‑1995 u fl-attwali Artikolu 107 TFUE, indikat lill-Consiliul Concurenţei (il-Kunsill għall-Kompetizzjoni, ir-Rumanija) bħala awtorità nazzjonali responsabbli għas-sorveljanza tal-għajnuna mill-Istat, kompetenti sabiex tevalwa l-kompatibbiltà tal-għajnuna mill-Istat mogħtija mir-Rumanija lill-impriżi.

17.

Fil‑15 ta’ Mejju 2000, il-Kunsill għall-Kompetizzjoni adotta d-Deċiżjoni Nru 244/2000 li permezz tagħha stabbilixxa li diversi inċentivi mogħtija mill-EGO 24 kellhom jitqiesu li kienu għajnuna mill-Istat u kellhom jitħassru.

18.

Fl‑1 ta’ Lulju 2000, l-Ordinanza Governattiva ta’ Emerġenza Nru 75/2000 emendat l-EGO 24 (iktar ’il quddiem, flimkien, l-“EGO”).

19.

Fil-kuntest tal-appell tiegħu quddiem il-Curtea de Apel Bucureşti (il-Qorti tal-Appell ta’ Bukarest, ir-Rumanija), il-Kunsill għall-Kompetizzjoni kkontesta l-fatt li, minkejja l-adozzjoni tal-Ordinanza Governattiva ta’ Emerġenza Nru 75/2000, id-Deċiżjoni tiegħu Nru 244/2000 ma kinitx ġiet implimentata. Dak l-appell ġie miċħud permezz ta’ deċiżjoni tas‑26 ta’ Jannar 2001 u din id-deċiżjoni ġiet ikkonfermata mill-Înalta Curte de Casație şi Justiție (il-Qorti Għolja tal-Kassazzjoni u tal-Ġustizzja, ir-Rumanija) permezz ta’ deċiżjoni tad‑19 ta’ Frar 2002.

20.

Ioan u Viorel Micula, rikorrenti fl-ewwel istanza, huma ċittadini Svediżi residenti fir-Rumanija u l-azzjonisti maġġoritarji tal-kumpannija European Food and Drinks Group, li l-attività tagħha tirrigwarda l-produzzjoni ta’ ikel u xorb fir-reġjun ta’ Ștei‑Nucet, kontea ta’ Bihor (ir-Rumanija). Il-kumpanniji European Food SA, Starmill SRL, Multipack SRL, Scandic Distilleries SA, European Drinks SA, Rieni Drinks SA, Transilvania General Import-Export SRL u West Leasing SRL (li kienet West Leasing International SRL), huma wkoll rikorrenti fl-ewwel istanza, li jappartjenu lill-kumpannija European Food and Drinks Group.

21.

Fuq il-bażi taċ-ċertifikati ta’ investituri permanenti, miksuba fl‑1 ta’ Ġunju 2000 minn European Food u, fis‑17 ta’ Mejju 2002, minn Starmill u Multipack, dawn il-kumpanniji għamlu investimenti fiż-żona tal-minjieri ta’ Ștei‑Nucet.

22.

Fi Frar 2000, ir-Rumanija bdiet in-negozjati għall-adeżjoni mal-Unjoni. Fil-kuntest ta’ dawn in-negozjati, l-Unjoni, fil-pożizzjoni komuni tal‑21 ta’ Novembru 2001, ikkonstatat l-eżistenza fir-Rumanija ta’ “numru ta’ skemi ta’ għajnuna inkompatibbli eżistenti kif ukoll ġodda li ma nġabux konformi mal-acquis”, inklużi l-“faċilitajiet ipprovduti taħt l-[EGO]”.

23.

Fis‑26 ta’ Awwissu 2004, filwaqt li speċifikat li “[s]abiex jiġu ssodisfati l-kriterji fir-regoli Komunitarji dwar l-għajnuna mill-Istat, u anki sabiex jitlestew in-negozjati skont il-Kapitolu Nru 6 (Politika dwar il-Kompetizzjoni), [kien] neċessarju li jiġu eliminati l-forom kollha ta’ għajnuna mill-Istat fil-leġiżlazzjoni nazzjonali li [kienu] inkompatibbli mal-acquis communautaire f’dan il-qasam”, ir-Rumanija ħassret l-inċentivi kollha mogħtija skont l-EGO, bl-eċċezzjoni tal-faċilità għat-taxxa fuq il-kumpanniji. Dan it-tħassir daħal fis-seħħ fit‑22 ta’ Frar 2005.

24.

Fl‑1 ta’ Jannar 2007, ir-Rumanija aderixxiet mal-Unjoni.

25.

Fit‑28 ta’ Lulju 2005, ħamsa mir-rikorrenti fl-ewwel istanza, jiġifieri Ioan u Viorel Micula, European Food, Starmill u Multipack (iktar ’il quddiem ir-“rikorrenti fl-arbitraġġ”) talbu l-istabbiliment ta’ tribunal ta’ arbitraġġ, skont l-Artikolu 7 tal-BIT, sabiex jiksbu kumpens għad-danni kkawżati mit-tħassir tal-inċentivi previsti mill-EGO.

26.

Permezz tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tal‑11 ta’ Diċembru 2013 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni ta’ arbitraġġ”), it-tribunal ta’ arbitraġġ ikkonkluda li, billi ħassret l-inċentivi previsti mill-EGO, ir-Rumanija ma rnexxilhiex tiżgura trattament ġust u ekwu tal-investimenti u ta lir-rikorrenti fl-arbitraġġ danni dovuti mir-Rumanija fl-ammont ta’ 791882452 leu Rumen (RON) (madwar EUR 178 miljun).

27.

Fil‑31 ta’ Jannar 2014, id-dipartimenti tal-Kummissjoni informaw lill-awtoritajiet Rumeni li kwalunkwe implimentazzjoni jew eżekuzzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tkun tikkostitwixxi għajnuna ġdida u trid tiġi kkomunikata lill-Kummissjoni.

28.

Fl‑20 ta’ Frar 2014, l-awtoritajiet Rumeni informaw lid-dipartimenti tal-Kummissjoni bil-ħlas ta’ parti mid-danni li t-tribunal ta’ arbitraġġ kien ta lir-rikorrenti fl-arbitraġġ, permezz ta’ tpaċija ta’ taxxi dovuti lill-awtoritajiet Rumeni minn European Food.

29.

Fis‑26 ta’ Mejju 2014, il-Kummissjoni adottat id-Deċiżjoni C(2014) 3192, li permezz tagħha ordnat lir-Rumanija, skont l-Artikolu 11(1) tar-Regolament Nru 659/1999, tissospendi immedjatament kwalunkwe azzjoni li tista’ twassal għall-implimentazzjoni jew għall-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ, għar-raġuni li tali azzjoni kienet tidher li tista’ tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat illegali, sakemm il-Kummissjoni tadotta deċiżjoni finali dwar il-kompatibbiltà ta’ din il-miżura mas-suq intern.

30.

Permezz ta’ ittra tal‑1 ta’ Ottubru 2014, il-Kummissjoni informat lir-Rumanija bid-deċiżjoni tagħha li tiftaħ il-proċedura ta’ investigazzjoni formali prevista fl-Artikolu 108(2) TFUE għal dak li jirrigwarda l-eżekuzzjoni parzjali mir-Rumanija tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ fil-bidu tas-sena 2014 kif ukoll fir-rigward ta’ kull implimentazzjoni jew eżekuzzjoni ulterjuri tagħha.

31.

Skont l-awtoritajiet Rumeni, id-deċiżjoni ta’ arbitraġġ kienet ġiet implimentata b’mod sħiħ.

32.

Fit‑30 ta’ Marzu 2015, il-Kummissjoni adottat id-deċiżjoni kontenzjuża, li fiha qieset li l-ħlas tad-danni mogħtija mit-tribunal ta’ arbitraġġ lill-unità ekonomika unika magħmula minn Ioan u Viorel Micula, European Food, Starmill, Multipack, Scandic Distilleries, European Drinks, Rieni Drinks, Transilvania General Import‑Export u West Leasing kien jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE u kellu jiġi rkuprat.

33.

Permezz ta’ rikorsi ppreżentati fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fis‑6, fit‑30 u fit‑28 ta’ Novembru 2015, rispettivament, European Food, Starmill, Multipack u Scandic Distilleries, fil-Kawża T‑624/15, Ioan Micula, fil-Kawża T‑694/15, u Viorel Micula, kif ukoll European Drinks, Rieni Drinks, Transilvania General Import-Export u West Leasing, fil-Kawża T‑704/15, ippreżentaw, kull wieħed minnhom, rikors intiż għall-annullament tad-deċiżjoni kontenzjuża. Ir-Renju ta’ Spanja u l-Ungerija ġew awtorizzati mill-Qorti Ġenerali jintervjenu insostenn tat-talbiet tal-Kummissjoni. Skont l-Artikolu 68 tar-Regoli tal-Proċedura tagħha, il-Qorti Ġenerali għaqqdet dawn it-tliet kawżi għall-finijiet tad-deċiżjoni li tagħlaq l-istanza.

34.

Insostenn ta’ kull wieħed mir-rikorsi fl-ewwel istanza, ir-rikorrenti qajmu tmien motivi, uħud minnhom maqsuma f’diversi partijiet.

35.

Permezz tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali, minn naħa, laqgħet l-ewwel parti tat-tieni motiv imressqa fil-Kawżi T‑624/15 u T‑694/15 u l-ewwel parti tal-ewwel motiv imressqa fil-Kawża T‑704/15, ibbażati fuq in-nuqqas ta’ kompetenza tal-Kummissjoni u fuq l-inapplikabbiltà tad-dritt tal-Unjoni għal sitwazzjoni preċedenti għall-adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil-punti 59 sa 93 ta’ din is-sentenza, li, bl-adozzjoni tad-deċiżjoni kontenzjuża, il-Kummissjoni kienet applikat b’mod retroattiv il-kompetenzi li hija kellha, skont l-Artikolu 108 TFUE u r-Regolament Nru 659/1999, għal fatti preċedenti għal din l-adeżjoni u li, għaldaqstant, il-Kummissjoni ma setgħetx tikklassifika l-miżura inkwistjoni bħala “għajnuna mill-Istat” fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE.

36.

Min-naħa l-oħra, il-Qorti Ġenerali laqgħet it-tieni parti tat-tieni motiv imressqa fil-Kawżi T‑624/15 u T‑694/15 u l-ewwel parti tat-tieni motiv imressqa fil-Kawża T‑704/15, ibbażati fuq il-klassifikazzjoni żbaljata tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ bħala “vantaġġ” u “għajnuna”, fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil-punti 94 sa 111 tas-sentenza appellata, li d-deċiżjoni kontenzjuża kienet ivvizzjata b’illegalità sa fejn hija kienet tikklassifika bħala vantaġġ u għajnuna, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, l-għoti, mit-tribunal ta’ arbitraġġ, ta’ danni intiżi li jikkumpensaw id-danni li jirriżultaw mill-irtirar tal-miżuri ta’ inċentivi fiskali, tal-inqas għall-perijodu preċedenti għad-data tad-dħul fis-seħħ tad-dritt tal-Unjoni fir-Rumanija.

37.

Konsegwentement, il-Qorti Ġenerali annullat id-deċiżjoni kontenzjuża kollha, mingħajr ma eżaminat il-partijiet l-oħra ta’ dawn il-motivi u lanqas il-motivi l-oħra.

38.

Permezz tal-appell tagħha, il-Kummissjoni, sostnuta mir-Repubblika tal-Polonja, titlob li l-Qorti tal-Ġustizzja:

39.

Ir-Renju ta’ Spanja, fir-risposta tiegħu, jitlob li l-Qorti tal-Ġustizzja:

40.

European Food, Starmill, Multipack u Scandic Distilleries kif ukoll Ioan Micula (iktar ’il quddiem “European Food et”) jitolbu li l-Qorti tal-Ġustizzja:

41.

Viorel Micula, European Drinks, Rieni Drinks, Transilvania General Import-Export u West Leasing (iktar ’il quddiem “Viorel Micula et”) jitolbu li l-Qorti tal-Ġustizzja:

42.

Permezz tal-appell inċidentali tiegħu, ir-Renju ta’ Spanja, sostnut mir-Repubblika tal-Polonja, jitlob li l-Qorti tal-Ġustizzja:

43.

Il-Kummissjoni titlob li jintlaqa’ l-appell inċidentali.

44.

European Food et u Viorel Micula et jitolbu li l-appell inċidentali jiġi miċħud u li r-Renju ta’ Spanja, il-Kummissjoni u l-intervenjenti jiġu kkundannati għall-ispejjeż rispettivi tagħhom relatati mal-appell inċidentali u li r-Renju ta’ Spanja jiġi kkundannat għall-ispejjeż ta’ European Food et u ta’ Viorel Micula et fil-kuntest tal-appell inċidentali.

45.

Il-Kummissjoni, ir-Renju ta’ Spanja, ir-Repubblika tal-Polonja, European Food et u Viorel Micula et ippreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub dwar l-appell u dwar l-appell inċidentali quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.

46.

Matul is-seduta li nżammet fl‑20 ta’ April 2021, ġew ippreżentati osservazzjonijiet orali f’isem il-Kummissjoni, ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, ir-Renju ta’ Spanja, ir-Repubblika tal-Latvja, ir-Repubblika tal-Polonja, European Food et, kif ukoll Viorel Micula et.

47.

Ser nibda l-analiżi tiegħi bl-eżami tal-appell inċidentali dwar il-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni ta’ proċeduri ta’ arbitraġġ ibbażati fuq BIT intra-Unjoni, li, kieku kellu jintlaqa’, iwassal għall-inammissibbiltà tar-rikors fl-ewwel istanza. Peress li jidhirli li l-aggravji invokati insostenn tal-appell inċidentali għandhom jiġu miċħuda, ser inkompli din l-analiżi bl-eżami tal-appell prinċipali, li jirrigwarda l-kwistjoni tal-kompetenza tal-Kummissjoni fil-qasam tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat fil-kuntest tal-adeżjoni ta’ Stat mal-Unjoni.

48.

Permezz tal-appell inċidentali tiegħu, ir-Renju ta’ Spanja, sostnut f’dan is-sens mill-Kummissjoni u mir-Repubblika tal-Polonja fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom, isostni li l-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni u d-deċiżjoni ta’ arbitraġġ sussegwenti jiksru l-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka u l-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni, skont il-prinċipji stabbiliti mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Achmea. Minn dan jirriżulta li r-rikorrenti fl-ewwel istanza ma kellhom ebda interess ġuridiku leġittimu, peress li dawn kienu qegħdin ifittxu li jiksbu l-annullament tad-deċiżjoni kontenzjuża bil-għan li tiġi eżegwita deċiżjoni ta’ arbitraġġ li tmur kontra l-Artikolu 19 TUE u l-Artikoli 267 u 344 TFUE.

49.

European Food et u Viorel Micula et isostnu li l-appell inċidentali ppreżentat mir-Renju ta’ Spanja huwa inammissibbli.

50.

Fl-ewwel lok, ir-Renju ta’ Spanja ma għandux il-locus standi sabiex jipparteċipa fil-proċedura bħala appellat, fis-sens tal-Artikolu 172 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, u għalhekk ma setax jipparteċipa f’din il-proċedura bħala parti li tippreżenta appell inċidentali.

51.

F’dan ir-rigward, nirrileva li, permezz ta’ ittri tas‑17 ta’ Marzu 2020, European Food et u Viorel Micula et diġà talbu lill-Qorti tal-Ġustizzja li r-Renju ta’ Spanja jiġi eskluż minn din il-proċedura bħala parti fiha, għar-raġuni li dan l-Istat Membru ma jurix li għandu interess li l-appell jintlaqa’ jew jiġi miċħud, fis-sens tal-Artikolu 172 tar-Regoli tal-Proċedura. Permezz ta’ ittra tad‑29 ta’ Marzu 2020, ir-Reġistratur tal-Qorti tal-Ġustizzja, wara d-deċiżjoni meħuda mill-President tal-Qorti tal-Ġustizzja, wara li nstemgħu l-Imħallef Relatur u l-Avukat Ġenerali, informa lill-partijiet biċ-ċaħda tat-talba tagħhom għar-raġuni, essenzjalment, li, peress li kien ġie awtorizzat, bħala Stat Membru, jintervjeni fl-ewwel istanza, skont l-Artikolu 40 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja, ir-Renju ta’ Spanja kellu awtomatikament interess li l-appell jintlaqa’ jew jiġi miċħud.

52.

Fil-fatt, minn naħa, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li ċ-ċaħda mill-Qorti Ġenerali tat-talbiet li jkunu tressqu quddiemha hija suffiċjenti, għall-parti inkwistjoni, sabiex turi li għandha interess li l-appell jintlaqa’ jew jiġi miċħud ( 8 ). Peress li r-Renju ta’ Spanja talab, quddiem il-Qorti Ġenerali, li r-rikorsi tar-rikorrenti fl-ewwel istanza jiġu miċħuda, dan l-Istat Membru għandu neċessarjament interess li l-appell jintlaqa’ jew jiġi miċħud, fis-sens tal-Artikolu 172 tar-Regoli tal-Proċedura.

53.

Min-naħa l-oħra, fi kwalunkwe każ, l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 40 u t-tielet paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja jagħtu lill-Istati Membri l-istatus ta’ “rikorrenti privileġġati” li jiddispensahom milli juru li għandhom interess sabiex jippreżentaw appell – u għalhekk, a fortiori, appell inċidentali – quddiem il-qrati tal-Unjoni ( 9 ).

54.

Fit-tieni lok, skont l-Artikolu 178(3) tar-Regoli tal-Proċedura, l-appell inċidentali huwa inammissibbli sa fejn, minn naħa, jillimita ruħu li jirriproduċi l-istess argumenti li ġew żviluppati mir-Renju ta’ Spanja fir-risposta għall-appell prinċipali jew li jagħmel riferiment għal argumenti fformulati fil-kuntest ta’ dan tal-aħħar u, min-naħa l-oħra, fl-istess ħin huwa jfittex li jestendi s-suġġett tat-tilwima.

55.

Huwa minnu li l-argumenti fformulati minn dan l-Istat Membru fl-appell inċidentali u fir-risposta għall-appell huma simili. Għandi madankollu nenfasizza li, permezz tal-appell inċidentali, ir-Renju ta’ Spanja qiegħed jikkontesta l-ammissibbiltà tar-rikors ippreżentat quddiem il-Qorti Ġenerali. Issa, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, din tal-aħħar hija obbligata tiddeċiedi, jekk hemm bżonn ex officio, dwar l-aggravji bbażati fuq l-inammissibbiltà tar-rikors fl-ewwel istanza ( 10 ).

56.

Għaldaqstant, anki jekk jitqies li jeżistu sovrappożizzjonijiet bejn ir-risposta tar-Renju ta’ Spanja u l-appell inċidentali, il-Qorti tal-Ġustizzja hija obbligata teżamina ex officio l-kwistjoni tal-ammissibbiltà, peress li din tal-aħħar tista’ tiġi diskussa li kieku kellu jintlaqa’ l-argument ta’ dan l-Istat Membru, sostnut f’dan is-sens mill-Kummissjoni, mir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, mir-Repubblika tal-Latvja u mir-Repubblika tal-Polonja.

57.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidhirli li, fi kwalunkwe każ, għandhom jiġu analizzati d-diversi argumenti invokati fil-kuntest tal-appell inċidentali li permezz tagħhom ir-Renju ta’ Spanja jfittex li jipprova l-inammissibbiltà tar-rikors fl-ewwel istanza.

58.

Ir-Renju ta’ Spanja jqajjem tliet argumenti insostenn tal-aggravju dwar l-inkompatibbiltà tal-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni mad-dritt tal-Unjoni, li twassal għall-inammissibbiltà tar-rikors għal annullament quddiem il-Qorti Ġenerali.

59.

Nammetti li għandi xi dubji dwar l-effett tal-inkompatibbiltà tal-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni fuq l-interess ġuridiku ta’ European Food et u ta’ Viorel Micula et u fuq l-ammissibbiltà tar-rikors quddiem il-Qorti Ġenerali ( 11 ). Madankollu, kif ser nuri, l-argument ibbażat fuq l-inkompatibbiltà tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ mad-dritt tal-Unjoni għandu jiġi miċħud, b’mod li ma huwiex neċessarju li tiġi eżaminata l-kwistjoni tal-effett tagħha fuq is-sitwazzjoni tar-rikorrenti.

60.

Ser nibda l-analiżi tal-appell inċidentali bl-istudju tal-ewwel żewġ argumenti invokati mir-Renju ta’ Spanja, li jimmilitaw, essenzjalment, favur l-applikazzjoni għall-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni tal-prinċipji stabbiliti mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Achmea, li saret possibbli bl-adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni.

61.

Ser inkompli din l-analiżi bl-eżami tal-aħħar argument tal-ewwel aggravju tal-appell inċidentali, li jitbiegħed mill-kwistjoni tal-BIT intra-Unjoni u jirrigwarda l-kwistjoni tal-kompatibbiltà mal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni ta’ mekkaniżmu ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim bejn Stati Membri u Stati terzi.

62.

Ir-Renju ta’ Spanja, il-Kummissjoni, ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, ir-Repubblika tal-Latvja u r-Repubblika tal-Polonja jsostnu li, fid-dawl tal-prinċipji stabbiliti mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Achmea, il-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni hija inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

63.

Fl-ewwel lok, dawn il-partijiet isostnu li l-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni għandha titqies, b’effett mid-data tal-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija, bħala arbitraġġ “intra-Unjoni”.

64.

Fit-tieni lok, it-tribunal ta’ arbitraġġ ikkostitwit abbażi tal-BIT li jorbot lir-Renju tal-Isvezja u r-Rumanija jkollu jinterpreta jew japplika d-dritt tal-Unjoni, u b’mod iktar partikolari l-Ftehim tal‑1995. Issa, mis-sentenza Achmea jirriżulta li d-dritt tal-Unjoni jipprekludi mekkaniżmu ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim previst minn BIT konkluż bejn żewġ Stati Membri u li jinvolvi li tribunal ta’ arbitraġġ, barra mis-sistema ġudizzjarja tal-Unjoni u mhux suġġett għall-istħarriġ ta’ qorti ta’ Stat Membru, jista’ jinterpreta jew japplika d-dritt tal-Unjoni.

65.

Għalhekk, b’effett mid-data tal-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija, il-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni tikser l-Artikoli 267 u 344 TFUE.

66.

Naqbel faċilment mal-pożizzjoni tar-Renju ta’ Spanja u tal-Kummissjoni li tgħid li d-dritt tal-Unjoni u, għaldaqstant, il-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Achmea, japplikaw fir-Rumanija sa mill-mument tal-adeżjoni tagħha ( 12 ).

67.

Fil-fehma tiegħi, din l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni sa mill-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija twassal għal konsegwenza ċerta. Kwalunkwe proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ BIT li jorbot lir-Rumanija ma’ Stat Membru ieħor wara l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija hija inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Mill-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni jirriżulta li, b’effett minn din l-adeżjoni, il-ġurisdizzjoni ta’ tribunal ta’ arbitraġġ imwaqqaf abbażi ta’ BIT konkluż bejn ir-Rumanija u Stat Membru ieħor ma tistax tiġi stabbilita u ebda proċedura ta’ arbitraġġ ma tista’ tinbeda iktar abbażi ta’ BIT intra-Unjoni ( 13 ).

68.

Madankollu, jidhirli li tali soluzzjoni hija diskutibbli f’dak li jirrigwarda proċeduri ta’ arbitraġġ mibdija qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija, u li jkunu għadhom pendenti fil-mument ta’ din l-adeżjoni, b’mod li għandu jiġi analizzat sa fejn il-prinċipji li jirriżultaw mis-sentenza Achmea japplikaw għal dawn is-sitwazzjonijiet.

69.

Sabiex jiġġustifikaw l-applikazzjoni tal-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Achmea għal tali sitwazzjonijiet, ir-Renju ta’ Spanja u l-Kummissjoni jibbażaw ruħhom fuq il-prinċipju ta’ applikabbiltà immedjata tad-dritt tal-Unjoni għall-effetti futuri ta’ sitwazzjoni li nħolqot qabel l-adeżjoni mal-Unjoni ( 14 ).

70.

Tali prinċipju ma jistax jitqiegħed fid-dubju ( 15 ). Mill-ġurisprudenza jirriżulta b’mod ċar ħafna li, “skont prinċipju ġeneralment irrikonoxxut, il-liġijiet li jemendaw dispożizzjoni leġiżlattiva japplikaw, ħlief fil-każ ta’ deroga, għall-effetti futuri tas-sitwazzjonijiet preċedenti li nħolqu taħt il-liġi l-antika” ( 16 ), u minn dan jirriżulta wkoll li d-dritt tal-Unjoni “għandu jitqies li japplika immedjatament u jorbot [lill-Istat Membru] sa mid-data tal-adeżjoni tiegħu, b’mod li japplika għall-effetti futuri tas-sitwazzjonijiet li nħolqu qabel l-adeżjoni ta’ dan l-Istat Membru ġdid” ( 17 ).

71.

Barra minn hekk, huwa minnu li l-Qorti tal-Ġustizzja interpretat b’mod wiesa’ l-kunċett ta’ “effetti futuri ta’ sitwazzjoni li nħolqot taħt liġi antika” ( 18 ). F’diversi okkażjonijiet, hija rreferiet għas-“sitwazzjonijiet li jkunu nħolqu qabel id-dħul fis-seħħ tal-leġiżlazzjoni l-ġdida iżda li ma jkunux għadhom laħqu l-milja tagħhom” ( 19 ), li turi tifsira mhux restrittiva ta’ dak li jkopru t-termini “effetti futuri”. Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat b’mod ċar l-applikabbiltà immedjata tad-dritt tal-Unjoni għall-kwistjoni tal-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni tal-kumpens għal dannu kkawżat qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat Membru, imħallas wara din l-adeżjoni, u intiż li jikkumpensa l-konsegwenzi tad-dannu matul il-bqija tal-ħajja tal-vittma ( 20 ).

72.

Fid-dawl ta’ din il-ġurisprudenza, u kuntrarjament għall-pożizzjoni li jiddefendu European Food et u Viorel Micula et, it-tkomplija wara l-adeżjoni tal-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni, mibdija wara att kontenzjuż tar-Rumanija adottat qabel l-adeżjoni, hija suffiċjenti, fil-fehma tiegħi, sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza ta’ effetti futuri ta’ sitwazzjoni li nħolqot qabel l-adeżjoni ( 21 ).

73.

Għalhekk jidhirli li d-dritt tal-Unjoni u, konsegwentement, il-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Achmea japplikaw, ratione temporis, għall-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni, mibdija abbażi ta’ BIT li jorbot ir-Rumanija ma’ Stat Membru ieħor qabel l-adeżjoni, u li kienet għadha pendenti fil-mument tal-adeżjoni.

74.

Madankollu, fl-opinjoni tiegħi, il-prinċipju ta’ applikabbiltà immedjata tad-dritt tal-Unjoni għall-effetti futuri ta’ sitwazzjoni li nħolqot qabel l-adeżjoni ma jippermettix, waħdu, li tiġi riżolta l-kwistjoni tal-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni ta’ proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ BIT intra-Unjoni qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat parti fl-arbitraġġ.

75.

Fil-fatt, l-apparenzi kultant huma qarrieqa, u ma jistax jiġi konkluż li l-prinċipji li jirriżultaw mis-sentenza Achmea japplikaw għal tali sitwazzjonijiet unikament fuq din il-bażi, mingħajr ma tkun ġiet analizzata, preċedentement, il-loġika li fuqha huwa bbażat ir-raġunament f’dik is-sentenza.

76.

L-applikazzjoni, b’effett mill-adeżjoni, tad-dritt tal-Unjoni għal proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ BIT intra-Unjoni qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat parti fl-arbitraġġ ma tistax ixxejjen in-natura partikolari ta’ din il-proċedura, li dak iż-żmien inbdiet validament, relatata ma’ tilwima preċedenti għall-adeżjoni.

77.

Issa, jidhirli li dawn il-karatteristiċi għandhom effett ċert, fuq livell mhux iktar ratione temporis iżda ratione materiae, fir-rigward tal-possibbiltà li tiġi applikata l-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Achmea għal proċedura ta’ arbitraġġ bħal dik inkwistjoni. Fi kliem ieħor, għalkemm din il-ġurisprudenza, bħad-dritt tal-Unjoni fit-totalità tiegħu, hija applikabbli, minn perspettiva strettament ratione temporis, għall-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni, dan ma huwiex il-każ, minn perspettiva ratione materiae, f’diversi aspetti.

78.

Nirrileva li s-soluzzjoni li waslet għaliha l-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Achmea hija bbażata fuq il-preġudizzju għall-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni li jirrappreżenta l-użu ta’ proċedura ta’ arbitraġġ ibbażata fuq BIT intra-Unjoni, li fil-kuntest tagħha jista’ jiġi interpretat jew applikat id-dritt tal-Unjoni.

79.

Il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat li l-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni hija ggarantita bl-istabbiliment, permezz tat-Trattati, ta’ sistema ġudizzjarja maħsuba sabiex tiżgura l-koerenza u l-unità fl-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ( 22 ). Il-proċedura tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari tikkostitwixxi l-element ċentrali tagħha billi tistabbilixxi djalogu bejn qorti u oħra, bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati tal-Istati Membri, li għandu l-għan li jiżgura l-unità fl-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ( 23 ).

80.

Issa, l-użu ta’ proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ BIT konkluż bejn żewġ Stati Membri jista’ jeskludi mis-sistema ġudizzjarja r-riżoluzzjoni ta’ tilwima li tista’ tinvolvi l-applikazzjoni jew l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni u għaldaqstant jikser il-prinċipju ta’ awtonomija tad-dritt tal-Unjoni, li jirriflettu l-Artikoli 267 u 344 TFUE.

81.

Fi kliem ieħor, is-soluzzjoni tas-sentenza Achmea hija, b’mod partikolari, ibbażata fuq l-impossibbiltà, skont il-prinċipju ta’ awtonomija tad-dritt tal-Unjoni, li l-qrati tal-Istati Membri jiċċaħħdu mill-ġurisdizzjoni tagħhom fir-rigward tal-interpretazzjoni u tal-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll li l-Qorti tal-Ġustizzja tiċċaħħad mill-ġurisdizzjoni tagħha sabiex tirrispondi, permezz ta’ deċiżjoni preliminari, għad-domandi magħmula mill-imsemmija qrati fir-rigward tal-interpretazzjoni jew tal-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ( 24 ).

82.

Madankollu, jidhirli li, f’dak li jirrigwarda proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ BIT konkluż bejn żewġ Stati Membri qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat parti fl-arbitraġġ, ebda tilwima li tista’ tirrigwarda l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ma hija eskluża mis-sistema ġudizzjarja tal-Unjoni.

83.

F’dan ir-rigward, għandi nispeċifika li huwa irrilevanti, f’din il-perspettiva, li jiġi ddeterminat jekk tali tilwima tinvolvix, b’mod ċert, l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni mit-tribunal ta’ arbitraġġ. Fil-fehma tiegħi, is-sempliċi fatt li jeżisti riskju li dan ikun il-każ huwa suffiċjenti sabiex jiġi kkaratterizzat preġudizzju għall-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni, bil-kundizzjoni li t-tilwima li fiha jkun hemm tali riskju effettivament taqa’ taħt is-sistema ġudizzjarja tal-Unjoni ( 25 ). Nirrileva, barra minn hekk, li jidhirli li dan ir-riskju jeżisti fil-BIT intra-Unjoni kollha kemm huma. Għalhekk ma jidhirlix li huwa neċessarju li jiġi vverifikat, f’dan il-każ, jekk it-tribunal ta’ arbitraġġ realment interpretax jew applikax id-dritt tal-Unjoni, jew setax jagħmel hekk. Fil-fatt nifhem is-sentenza Achmea fis-sens li l-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet bħala kriterju tal-kompatibbiltà ta’ proċedura ta’ arbitraġġ ibbażata fuq BIT intra-Unjoni mal-prinċipju ta’ awtonomija tad-dritt tal-Unjoni l-punt jekk tali proċedura għandhiex l-effett li ċċaħħad lill-qrati nazzjonali mill-ġurisdizzjoni tagħhom fir-rigward tal-interpretazzjoni u tal-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, kif ukoll lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-ġurisdizzjoni tagħha sabiex tirrispondi, permezz tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari, għad-domandi tagħhom.

84.

Tilwima li tnisslet minn allegat ksur minn Stat ta’ dispożizzjoni ta’ BIT, qabel l-adeżjoni mal-Unjoni ta’ dan l-Istat, u li l-proċedura ta’ riżoluzzjoni tagħha nbdiet qabel din l-adeżjoni, ma taqax neċessarjament taħt is-sistema ġudizzjarja tal-Unjoni. Ir-riżoluzzjoni tagħha minn tribunal ta’ arbitraġġ ikkostitwit abbażi ta’ BIT konkluż bejn żewġ Stati Membri qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat parti fl-arbitraġġ ma tistax iċċaħħad lill-qrati tal-Istati Membri mill-ġurisdizzjoni tagħhom fir-rigward tal-interpretazzjoni u tal-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-ġurisdizzjoni tagħha sabiex tirrispondi, permezz ta’ deċiżjoni preliminari, għad-domandi magħmula mill-imsemmija qrati dwar l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni.

85.

Nistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja tipprospetta s-sitwazzjoni li fiha tkun ġiet adita qorti Rumena, minflok tribunal ta’ arbitraġġ, bit-tilwima dwar allegat ksur minn dan l-Istat tad-dispożizzjonijiet tal-BIT. Fil-fehma tiegħi, dik il-qorti ma setgħetx tagħmel domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari li kieku kellha tqum kwistjoni ta’ interpretazzjoni jew ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni.

86.

Fil-fatt, fl-ewwel lok, huwa evidenti li, qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija, qorti Rumena adita bil-ksur potenzjali minn dan l-Istat Membru tad-dispożizzjonijiet tal-BIT ma setgħetx tagħmel domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari, peress li dik il-qorti, f’dak il-mument, ma kinitx qorti ta’ Stat Membru fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE. Barra minn hekk, il-Ftehim tal‑1995 ma kienx jipprevedi l-possibbiltà għall-qrati Rumeni li jagħmlu domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari.

87.

Fit-tieni lok, l-istess soluzzjoni tapplika f’dak li jirrigwarda l-possibbiltà għall-qorti Rumena, adita qabel l-adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni, li tagħmel domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari wara din l-adeżjoni. Fil-fatt, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta b’mod ċar li hija ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni fil-kuntest ta’ tilwima dwar sitwazzjoni li seħħet qabel l-adeżjoni ( 26 ).

88.

Dan kien preċiżament il-każ f’dak li jirrigwarda t-tilwima li wasslet għall-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni. L-allegat ksur tal-BIT mir-Rumanija, li huwa s-suġġett tat-tilwima, seħħ qabel l-adeżjoni ta’ dan l-Istat mal-Unjoni u l-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni nbdiet qabel l-adeżjoni. Il-fatti rilevanti kollha f’dan ir-rigward għalhekk kienu seħħew qabel din l-adeżjoni u kienu pproduċew l-effetti kollha tagħhom. Qorti Rumena adita b’tali tilwima ma setgħetx tagħmel domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-interpretazzjoni jew tal-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni fil-kuntest ta’ din it-tilwima.

89.

Tali soluzzjoni la titqiegħed fid-dubju mill-prinċipju ta’ applikabbiltà immedjata tad-dritt tal-Unjoni għall-effetti futuri ta’ sitwazzjoni li nħolqot qabel l-adeżjoni u lanqas mill-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Kremikovtzi ( 27 ), invokata mill-Kummissjoni, li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li kellha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dispożizzjonijiet tal-Ftehim Ewropew li jistabbilixxi assoċjazzjoni bejn il-Komunitajiet Ewropej u l-Istati Membri tagħhom, minn naħa waħda, u r-Repubblika tal-Bulgarija, min-naħa l-oħra ( 28 ), fil-kuntest ta’ tilwima dwar fatti preċedenti għall-adeżjoni mal-Unjoni tal-Bulgarija.

90.

F’dak li jirrigwarda l-prinċipju ta’ applikabbiltà immedjata tad-dritt tal-Unjoni għall-effetti futuri ta’ sitwazzjoni li nħolqot qabel l-adeżjoni, għandu jiġi kkonstatat li tali prinċipju ma huwiex intiż li japplika f’dak li jirrigwarda t-tilwima dwar l-allegat ksur mir-Rumanija tad-dispożizzjonijiet tal-BIT. Kif ġie espost fil-punt 88 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-fatti li wasslu għat-tilwima li biha ġiet adita l-qorti Rumena huma t-tħassir mir-Rumanija tal-iskema tal-EGO, li jwassal għal ksur potenzjali minn din tal-aħħar tal-obbligi li jirriżultaw mill-BIT. Għalhekk is-sitwazzjoni li wasslet għat-tilwima seħħet qabel l-adeżjoni u kienet tinsab kjarament fil-passat ( 29 ).

91.

F’dak li jirrigwarda s-sentenza Kremikovtzi ( 30 ), lanqas ma jidhirli li din tista’ tqiegħed fid-dubju l-konstatazzjoni ta’ nuqqas ta’ ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, għall-istess raġunijiet. Fil-fatt, għalkemm il-fatti fit-tilwima inkwistjoni fil-kawża prinċipali f’dik is-sentenza kienu joriġinaw mill-ħlas ta’ għajnuna qabel l-adeżjoni, is-suġġett tat-tilwima madankollu kien jirrigwarda l-proċedura ta’ rkupru ta’ din l-għajnuna u, b’mod partikolari, il-bażi legali li fuqha tali proċedura kellha tkun ibbażata, li kienet tabilħaqq sussegwenti għall-adeżjoni. Fi kliem ieħor, is-suġġett tad-domandi preliminari kien tabilħaqq jirrigwarda l-effetti ta’ għajnuna, peress li kien rifless fl-adozzjoni ta’ att u f’avveniment konkret wara l-adeżjoni ta’ Stat Membru, ħaġa li kienet tiġġustifika l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi għad-domandi preliminari.

92.

Għall-kuntrarju, it-tilwima li biha setgħet tiġi adita qorti Rumena f’dan il-każ kienet tirrigwarda sitwazzjoni – l-allegat ksur mir-Rumanija tal-BIT – li seħħet definittivament qabel l-adeżjoni. Għalhekk, kuntrarjament għall-kawża Kremikovtzi, ebda fatt jew att sussegwenti għall-adeżjoni ma kien is-suġġett tat-tilwima li biha ġie adit it-tribunal ta’ arbitraġġ ( 31 ).

93.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidhirli li, peress li l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għal domanda preliminari magħmula minn qorti Rumena fil-każ li dik il-qorti tkun ġiet adita biha, it-tilwima li wasslet għall-proċedura ta’ arbitraġġ la tista’ taqa’ taħt l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni qabel u lanqas wara l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija.

94.

Minn dan jirriżulta li, fil-fehma tiegħi, proċedura ta’ arbitraġġ, bħal dik inkwistjoni f’dan il-każ, mibdija abbażi ta’ BIT konkluż bejn żewġ Stati Membri qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat parti fl-arbitraġġ, ma tistax tippreġudika l-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni, anki wara din l-adeżjoni, b’mod li, b’differenza mill-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni fil-kawża li wasslet għas-sentenza Achmea, ma jistax jiġi konkluż li nkisru l-Artikoli 267 u 344 TFUE.

95.

Elementi supplimentari jattestaw il-kompatibbiltà tal-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni mad-dritt tal-Unjoni, fir-rigward tal-kwistjoni tal-ksur tal-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka, liema prinċipju jidhirli li ma nkisirx.

96.

Ir-Renju ta’ Spanja jsostni li, b’effett mill-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija, it-tribunal ta’ arbitraġġ inkwistjoni f’dan il-każ messu rrinunzja għall-ġurisdizzjoni tiegħu favur il-qrati Rumeni, li għaldaqstant kienu f’pożizzjoni li jiggarantixxu l-protezzjoni tad-drittijiet tal-investituri.

97.

Is-soluzzjoni stabbilita mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Achmea hija fil-fatt ibbażata fuq ksur tal-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka li jista’ jikkostitwixxi l-użu ta’ proċedura ta’ arbitraġġ mibdija abbażi ta’ BIT intra-Unjoni fil-kuntest ta’ tilwima li tista’ tirrigwarda l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni.

98.

Fis-sentenza Achmea ( 32 ), il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret li d-dritt tal-Unjoni huwa bbażat fuq il-premessa fundamentali li tipprovdi li kull Stat Membru jikkondividi mal-Istati Membri l-oħrajn kollha u jirrikonoxxi li dawn jikkondividu miegħu sensiela ta’ valuri komuni li fuqhom hija bbażata l-Unjoni. Din il-premessa timplika u tiġġustifika l-eżistenza tal-fiduċja reċiproka bejn l-Istati Membri fir-rikonoxximent ta’ dawn il-valuri u, għalhekk, fl-osservanza tad-dritt tal-Unjoni li jimplimentahom ( 33 ).

99.

Fil-fatt, kif esponejt fil-konklużjonijiet tiegħi fil-kawża Komstroy ( 34 ), l-Istati Membri għandhom jikkunsidraw, ħlief f’ċirkustanzi eċċezzjonali, li l-Istati Membri l-oħra kollha josservaw id-dritt tal-Unjoni, inklużi d-drittijiet fundamentali, b’mod partikolari d-dritt għal rimedju effettiv quddiem qorti indipendenti, stabbilit fl-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea. Ir-rwol partikolari tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni, fosthom, primarjament, il-Kummissjoni, li huma responsabbli milli jiżguraw l-osservanza ta’ dawn il-valuri, jattesta l-importanza tagħhom ( 35 ).

100.

Barra minn hekk, huwa preċiżament il-fatt li r-relazzjonijiet li l-Unjoni tistabbilixxi ma’ Stati terzi ma humiex ibbażati fuq il-fiduċja reċiproka, li teżisti fi ħdan l-Unjoni, li jiġġustifika li l-partijiet kontraenti fi ftehim internazzjonali li jorbot Stat Membru u Stat terz jiddeċiedu li jaqblu dwar mekkaniżmu newtrali ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim, peress li kull waħda mill-partijiet kontraenti ma jkollhiex neċessarjament fiduċja sħiħa fis-sistema ġudizzjarja tal-parti l-oħra sabiex tiżgura l-osservanza tar-regoli li jinsabu fil-ftehim ( 36 ).

101.

F’din il-perspettiva, nirrileva li l-konklużjoni ta’ BIT bejn l-Istati Membri u l-Istati tal-Ewropa Ċentrali u tal-Lvant kienet inkoraġġita mill-Kummissjoni bħala strumenti meħtieġa għall-preparazzjoni tal-adeżjoni tagħhom mal-Unjoni ( 37 ). Barra minn hekk, l-Artikolu 74 tal-Ftehim tal‑1995, intitolat “Il-Protezzjoni u promozzjoni ta’ l-investiment”, jippromwovi l-konklużjoni mill-Istati Membri u mir-Rumanija ta’ ftehimiet ta’ protezzjoni u ta’ promozzjoni tal-investimenti. Għaldaqstant, ir-Renju tal-Isvezja u r-Rumanija segwew din l-inċentivazzjoni billi kkonkludew il-BIT inkwistjoni.

102.

F’dan il-kuntest partikolari, il-klawżola ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim li tinsab fil-BIT għandha tinftiehem bħala rimedju palljattiv fl-assenza ta’ fiduċja reċiproka bejn ir-Renju tal-Isvezja u r-Rumanija. Għalhekk din kienet tiżgura l-protezzjoni tal-investituri tal-Istati Membri fir-Rumanija, billi tiggarantixxi b’mod partikolari, fin-nuqqas ta’ fiduċja suffiċjenti fl-osservanza minn dan l-Istat, qabel l-adeżjoni, tad-dritt tal-investituri għal rimedju effettiv, il-possibbiltà li tintuża sistema ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim esterna għas-sistema ġudizzjarja ta’ dan l-Istat ( 38 ).

103.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidhirli li huwa leġittimu li l-arbitri, aditi validament abbażi ta’ BIT li l-konklużjoni tiegħu bejn Stat Membru u l-Istat parti fl-arbitraġġ qabel l-adeżjoni tiegħu ġiet inkoraġġita mill-Unjoni stess, ma jirrinunzjawx, fil-mument tal-adeżjoni, għall-ġurisdizzjoni tagħhom, peress li l-proċedura ta’ arbitraġġ kienet tippermetti qabel l-adeżjoni, bl-istess mod bħall-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka wara din l-adeżjoni, li tiġi żgurata l-protezzjoni tad-drittijiet tal-investituri.

104.

Għaldaqstant, jidhirli li, kuntrarjament għas-sitwazzjoni inkwistjoni fil-kawża li wasslet għas-sentenza Achmea, il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka ma jistax jiġġustifika l-interruzzjoni tal-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni, li kienet tippermetti oriġinarjament li jittaffa n-nuqqas ta’ fiduċja fl-osservanza mir-Rumanija tar-rekwiżiti dwar il-protezzjoni ġudizzjarja effettiva qabel l-adeżjoni tagħha mal-Unjoni.

105.

Barra minn hekk, waqt is-seduta, European Food et u Viorel Micula et sostnew li l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija ma kinitx ippermettiet li tiġi stabbilita fiduċja reċiproka bejn dan l-Istat Membru u l-Istati Membri l-oħra, peress li l-adeżjoni tiegħu kienet ġiet suġġetta għall-kundizzjoni tal-implimentazzjoni ta’ mekkaniżmu ta’ kooperazzjoni u ta’ verifika tal-progress imwettaq minn dan l-Istat Membru sabiex jiġu indirizzati punti ta’ riferiment speċifiċi fl-oqsma tar-riforma ġudizzjarja u tal-ġlieda kontra l-korruzzjoni ( 39 ).

106.

Tali argument ma jistax ikun konvinċenti. Is-sempliċi Deċiżjoni MKV ma twassalx għan-nuqqas ta’ applikazzjoni tal-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka fir-relazzjonijiet bejn ir-Rumanija u l-Istati Membri l-oħra. Sfiduċja ġenerali fil-konfront ta’ Stat Membru sempliċement abbażi tal-implimentazzjoni ta’ mekkaniżmu bħal dak inkluż fid-Deċiżjoni MKV fil-mument tal-adeżjoni tiegħu ma tistax teżisti fi ħdan l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni. Il-limitazzjoni tal-fiduċja fil-konfront tal-qrati Rumeni tista’ tkun ibbażata biss fuq elementi oġġettivi, affidabbli, preċiżi u debitament aġġornati dwar il-funzjonament tas-sistema ġudizzjarja fl-Istat Membru ( 40 ).

107.

Mill-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti jirriżulta li, fil-fehma tiegħi, il-prinċipji li jirriżultaw mis-sentenza Achmea ma jistgħux japplikaw f’dak li jirrigwarda proċedura ta’ arbitraġġ, bħal dik inkwistjoni f’dan il-każ, mibdija abbażi ta’ BIT konkluż bejn żewġ Stati Membri qabel l-adeżjoni mal-Unjoni tal-Istat parti fl-arbitraġġ, u li tkun għadha pendenti fil-mument ta’ din l-adeżjoni ( 41 ).

108.

Fil-fehma tiegħi, ma jistax jiġi konkluż li jeżistu ksur tal-prinċipji ta’ awtonomija tad-dritt tal-Unjoni u ta’ fiduċja reċiproka u ksur tal-Artikoli 267 u 344 TFUE.

109.

Ir-Renju ta’ Spanja, sostnut f’dan is-sens mill-Kummissjoni, isostni li l-BIT, sa minn meta ġie konkluż, imur kontra d-dritt tal-Unjoni sa fejn it-tribunal ta’ arbitraġġ ikkostitwit abbażi tiegħu jirriskja li jikkomprometti l-proċess deċiżjonali demokratiku fl-Istati partijiet peress li jċaħħad liġi Rumena mill-effett ekonomiku mfittex, u li jippreġudika l-applikazzjoni effettiva tal-leġiżlazzjoni dwar l-għajnuna mill-Istat fl-Isvezja u fir-Rumanija, u li l-BIT għalhekk jaffettwa l-funzjonament tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni skont il-qafas kostituzzjonali tagħha.

110.

Minn naħa, u b’mod ġenerali, niddubita mis-saħħa probatorja ta’ tali argument fid-dawl tal-kuntest li fih ġew konklużi l-BIT bejn l-Istati Membri u r-Rumanija, peress li dawn tal-aħħar ġew inkoraġġiti jagħmlu dan mill-Unjoni permezz tal-Ftehim tal‑1995. Barra minn hekk, tali soluzzjoni tammonta għall-ammissjoni retroattiva tal-inkompatibbiltà ta’ BIT konkluż minn Stat Membru ma’ Stat terz u għat-tqegħid fid-dubju, b’mod iktar ġenerali, mingħajr ebda forma ta’ eżami u b’mod astratt, tal-kompatibbiltà tal-BIT kollha konklużi bejn Stat Membru u Stat terz.

111.

Min-naħa l-oħra, f’dak li jirrigwarda b’mod iktar partikolari l-proċedura ta’ arbitraġġ inkwistjoni, jidhirli li din, fi kwalunkwe każ, la twassal sabiex iċċaħħad mill-effikaċja r-regoli tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat u lanqas, konsegwentement, sabiex iċċaħħad liġi Rumena mill-effett ekonomiku mfittex, sa fejn, għar-raġunijiet li ser niżviluppa fil-kuntest tal-eżami tal-appell prinċipali, jidhirli li r-regoli tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat japplikaw f’dan il-każ.

112.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-BIT ma jistax jitqies li huwa inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni sa minn meta ġie konkluż.

113.

Mill-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti jirriżulta li l-ewwel aggravju tal-appell inċidentali għandu jiġi miċħud. Peress li t-tieni aggravju tal-appell inċidentali jiddependi mill-fatt li jintlaqa’ l-ewwel aggravju, jidhirli li l-appell inċidentali kollu għandu jiġi miċħud.

114.

Il-Kummissjoni, sostnuta f’dan is-sens mir-Renju ta’ Spanja, tinvoka tliet aggravji insostenn tal-appell tagħha. Hija ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet, fl-ewwel lok, żball ta’ liġi u klassifikazzjoni ġuridika tal-fatti żbaljata sa fejn ikkonkludiet li l-Kummissjoni ma kinitx kompetenti sabiex tadotta d-deċiżjoni kontenzjuża; fit-tieni lok, żball ta’ liġi meta ddeċidiet li d-dritt tal-Unjoni ma kienx japplika għall-kumpens mogħti; u, fit-tielet lok, żball ta’ liġi sa fejn ikkonkludiet li d-deċiżjoni kontenzjuża kienet ikklassifikat b’mod żbaljat l-għoti ta’ kumpens mit-tribunal ta’ arbitraġġ bħala vantaġġ.

115.

Ser nibda l-analiżi tiegħi bl-eżami tal-ewwel żewġ aggravji tal-appell, li jfittxu li jiġi ddeterminat il-mument li fih l-għajnuna mill-Istat għandha titqies li ngħatat mill-Istat Membru, sabiex jiġi stabbilit jekk id-dritt tal-għajnuna mill-Istat kienx applikabbli dak iż-żmien, u jekk il-Kummissjoni kinitx kompetenti sabiex tadotta d-deċiżjoni kontenzjuża.

116.

Fil-punti 66 et seq. tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali fakkret li d-dritt tal-Unjoni sar applikabbli fir-Rumanija biss b’effett mid-data tal-adeżjoni tagħha mal-Unjoni u li minn dan jirriżulta li huwa biss f’dik id-data li l-Kummissjoni kisbet il-kompetenza li tippermettilha tipproċedi bl-istħarriġ tal-azzjoni tar-Rumanija taħt l-Artikolu 108 TFUE. Minn dan hija ddeduċiet ġustament li, sabiex tiġi ddeterminata l-kompetenza tal-Kummissjoni sabiex tadotta d-deċiżjoni kontenzjuża, għandha tiġi stabbilita d-data li fiha ngħatat l-allegata għajnuna.

117.

Skont il-Qorti Ġenerali, “[i]d-dritt tar-rikorrenti [fl-ewwel istanza] li jirċievu l-kumpens inkwistjoni tnissel u beda jkollu effett fil-mument li r-Rumanija rrevokat l-EGO 24, jiġifieri qabel l-adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni, u, għalhekk, li l-mument li dan id-dritt ġie mogħti lir-rikorrenti […] huwa preċedenti għall-adeżjoni” ( 42 ).

118.

Il-Kummissjoni ssostni li European Food et u Viorel Micula et kisbu dritt għall-kumpens mogħti biss meta d-deċiżjoni ta’ arbitraġġ inbidlet f’titolu eżekuttiv skont id-dritt nazzjonali, peress li, qabel, id-dritt li jirċievu l-kumpens kien inċert. Għalhekk il-miżura li tagħti l-allegata għajnuna ma hijiex it-tħassir mir-Rumanija tal-EGO iżda hija l-implimentazzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ minn dan l-Istat Membru. Peress li din il-miżura ġiet adottata wara l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija, id-dritt tal-Unjoni kien applikabbli u l-Kummissjoni kienet kompetenti sabiex teżaminaha fid-dawl tal-Artikoli 107 u 108 TFUE, b’mod li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta ddeċidiet li l-miżura kienet ingħatat qabel din l-adeżjoni u li l-Kummissjoni ma kinitx kompetenti.

119.

Nenfasizza fil-qosor, f’dan ir-rigward, li, kuntrarjament għal dak li jsostnu European Food et u Viorel Micula et, il-kwistjoni tal-mument li fih ingħatat għajnuna tabilħaqq tikkostitwixxi kwistjoni ta’ liġi li tista’ tiġi appellata meta jkun irid jiġi ddeterminat jekk kumpens mogħti minn deċiżjoni ta’ arbitraġġ minħabba t-tħassir mill-Istat ta’ skema ta’ inċentivi fiskali għandux jitqies li ngħata fil-mument ta’ dan it-tħassir, qabel l-adeżjoni, jew inkella meta twettaq il-ħlas effettiv tal-kumpens b’eżekuzzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ, wara l-adeżjoni.

120.

Barra minn hekk, l-argument ta’ European Food et u ta’ Viorel Micula et, li jgħid li l-Kummissjoni tfittex li temenda d-deċiżjoni kontenzjuża billi ssostni li l-għajnuna inkwistjoni tirriżulta mhux mill-ħlas tal-kumpens, iżda mill-adozzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ, ma jistax jiġi segwit, peress li l-aggravji mqajma mill-Kummissjoni fl-appell tagħha tnisslu mis-sentenza appellata stess u jfittxu li jikkritikaw il-fondatezza tagħha ( 43 ).

121.

Kif fakkret il-Qorti Ġenerali, il-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet, fis-sentenza Magdeburger Mühlenwerke ( 44 ), li “l-għajnuna għandha tiġi kkunsidrata bħala li ngħatat fil-mument meta d-dritt li tiġi rċevuta jingħata lill-benefiċjarju skont il-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli”.

122.

Kif isostnu European Food et u Viorel Micula et, tali formulazzjoni tidher li tindika li l-mument tal-għoti ta’ miżura ta’ għajnuna ma huwiex neċessarjament l-istess bħall-mument tal-ħlas effettiv tagħha.

123.

Għalkemm dan huwa sikwit il-każ, jibqa’ l-fatt li, kuntrarjament għal dak li ssostni l-Kummissjoni, għajnuna tista’ titqies li tkun ingħatat anki jekk ma tkunx effettivament tħallset ( 45 ). Bl-istess mod, ġie deċiż, f’dak li jirrigwarda għajnuna mħallsa skont skema ta’ għajnuna, li l-għajnuna tista’ titqies li tkun ingħatat biss meta hija tkun ġiet implimentata b’mod effettiv, minkejja li l-iskema ta’ għajnuna kienet teżisti minn qabel ( 46 ).

124.

Fi kliem ieħor, fil-fehma tiegħi, il-ħlas effettiv tal-għajnuna ma jikkostitwixxix il-kriterju li jippermetti li jiġi ddeterminat il-mument li fih il-miżura għandha titqies li tkun ingħatat. Għalhekk is-sempliċi fatt li l-ħlas tal-kumpens inkwistjoni seħħ wara l-adeżjoni ma jistax ikun suffiċjenti sabiex jiġi stabbilit li dan effettivament ingħata f’dan il-mument, b’mod li d-dritt tal-Unjoni kien applikabbli u l-Kummissjoni kienet kompetenti.

125.

Jidhirli li mill-prinċipju stabbilit fis-sentenza Magdeburger Mühlenwerke ( 47 ) jirriżulta b’mod ċar li l-element determinanti sabiex jiġi stabbilit il-mument tal-għoti ta’ allegata għajnuna huwa l-kisba, mill-benefiċjarju tal-miżura inkwistjoni, ta’ dritt ċert li din tiġi rċevuta, u l-impenn korrelattiv, min-naħa tal-Istat, li jagħti l-miżura. Tali kriterju jidher loġiku fid-dawl tal-għan tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat, li jfittex li jkopri l-azzjonijiet statali, peress li s-sempliċi impenn mill-Istat li jaġixxi insostenn ta’ impriża benefiċjarja diġà jista’, fih innifsu, jinvolvi distorsjoni tal-kompetizzjoni fis-suq, saħansitra qabel ma l-appoġġ jiġi effettivament implimentat.

126.

Skont il-Qorti Ġenerali, id-dritt ta’ European Food et u Viorel Micula et li jirċievu l-allegata miżura ta’ għajnuna li huwa l-kumpens mogħti mid-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tnissel fil-mument tal-ksur mir-Rumanija tad-dispożizzjonijiet tal-BIT. Ma naqbilx ma’ din l-analiżi.

127.

Huwa ċar li l-kumpens mogħti mit-tribunal ta’ arbitraġġ, li huwa l-allegata għajnuna, joriġina minn dan il-ksur. Barra minn hekk, kif irrilevat il-Qorti Ġenerali fil-punt 78 tas-sentenza appellata, huwa minnu li, skont il-loġika tad-dritt tar-responsabbiltà, id-deċiżjoni ta’ arbitraġġ u l-ħlasijiet imwettqa mir-Rumanija jikkostitwixxu, għal European Food et u Viorel Micula et, ir-rikonoxximent ta’ dritt li jiġu kkumpensati għal dannu mġarrab minħabba r-Rumanija u l-eżekuzzjoni ta’ dan id-dritt. F’dan is-sens, kulma jagħmlu d-deċiżjoni ta’ arbitraġġ u l-eżekuzzjoni tagħha huwa li jikkonstataw, b’mod retroattiv, l-eżistenza ta’ dritt li kien jeżisti minn qabel ( 48 ).

128.

Madankollu, għalkemm, fid-dritt tar-responsabbiltà, id-dritt għal kumpens tnissel fil-jum li fih iġġarrab id-dannu, din l-interpretazzjoni ma tistax timplika li, fid-dritt tal-għajnuna mill-Istat, id-dritt li tiġi rċevuta l-għajnuna jitnissel ukoll f’dan il-mument. Fil-fatt, peress li d-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tikkonstata, b’mod retroattiv, l-eżistenza ta’ dritt għal kumpens, dan huwa tabilħaqq għaliex, qabel din id-deċiżjoni, tali dritt għal kumpens ma kienx jeżisti b’mod ċert.

129.

Matul il-proċedura ta’ arbitraġġ, ġiet dibattuta l-eżistenza ta’ ksur tad-dispożizzjonijiet tal-BIT mir-Rumanija u, għalhekk, ta’ dannu mġarrab minn European Food et u Viorel Micula et, billi r-Rumanija għalhekk ikkontestat il-fatt innifsu li kellha tħallas kumpens. Kien biss meta nqatgħet it-tilwima li r-Rumanija kienet obbligata tagħti l-kumpens inkwistjoni u li ngħata d-dritt li dan jiġi rċevut, fid-dritt tal-għajnuna mill-Istat u fis-sens tal-ġurisprudenza ċċitata iktar ’il fuq, lil European Food et u lil Viorel Micula et. F’dan ir-rigward, huwa irrilevanti li, fid-dritt tar-responsabbiltà, id-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tikkonstata għall-passat l-eżistenza ta’ dritt li jinkiseb kumpens għal dannu.

130.

Peress li d-dritt tal-għajnuna mill-Istat jirrigwarda l-aġir tal-Istati Membri u l-impenn tagħhom li jagħtu ċerti miżuri, ma jistax jitqies li r-Rumanija kienet obbligata tikkumpensa lil European Food et u Viorel Micula et fil-mument innifsu li fih hija kienet preċiżament qiegħda tikkontesta l-eżistenza ta’ tali obbligu.

131.

Tali interpretazzjoni tippreżenta koerenza ċerta mal-ġurisprudenza dwar l-għoti ta’ għajnuna permezz ta’ deċiżjoni ta’ qorti nazzjonali, li jidhirli li tista’ tkun is-suġġett ta’ analoġija maċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ. Għaldaqstant, ġie deċiż li minn deċiżjoni ta’ qorti nazzjonali tirriżulta għajnuna peress li hija din id-deċiżjoni li tirrikonoxxi d-dritt tal-benefiċjarju li jikseb l-għajnuna, u tistabbilixxi l-ammont definittiv tagħha ( 49 ). Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja qieset li d-deċiżjoni ta’ mħallef għal miżuri provviżorji li tistabbilixxi mill-ġdid miżura ta’ għajnuna, wara li kkonstatat li din tal-aħħar kienet tneħħiet bi ksur ta’ kuntratt, għandha titqies li hija stess tagħti għajnuna ġdida ( 50 ).

132.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidhirli li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi u klassifikazzjoni ġuridika tal-fatti żbaljata meta ddeċidiet li l-għajnuna inkwistjoni kienet ingħatat fil-mument tal-ksur mir-Rumanija tal-BIT.

133.

Dan japplika iktar u iktar peress li, f’dan il-każ, id-dannu mġarrab minn European Food et u Viorel Micula et jirriżulta mit-tħassir, mir-Rumanija, tal-EGO, bil-għan li tikkonforma ruħha mar-regoli tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat. Fi kliem ieħor, skont il-Qorti Ġenerali, it-tħassir ta’ miżura ta’ għajnuna fis-sens tal-Ftehim tal‑1995, li jirreferi għall-Artikolu 107 TFUE, li l-eżistenza tagħha ġiet stabbilita mill-Kunsill Rumen għall-Kompetizzjoni, jikkostitwixxi fih innifsu l-miżura ta’ għajnuna. Il-Kunsill Rumen għall-Kompetizzjoni, li kien kompetenti fil-mument tat-tħassir, għalhekk, skont din il-loġika, fl-istess ħin li talab lir-Rumanija tħassar l-EGO, messu qies li tali tħassir kien jikkostitwixxi wkoll għajnuna mill-Istat u eżamina din il-miżura mill-ġdid fid-dawl tar-regoli tal-Ftehim tal‑1995 dwar l-għajnuna mill-Istat.

134.

B’mod iktar ġenerali, kif tirrileva l-Kummissjoni, is-soluzzjoni tal-Qorti Ġenerali twassal sabiex jiġi aċċettat li għajnuna mill-Istat tista’ tingħata awtomatikament minħabba t-tħassir ta’ għajnuna mill-Istat. Jidhirli li dan il-fatt juri nuqqas ta’ koerenza tas-soluzzjoni adottata fis-sentenza appellata.

135.

Għalhekk jidhirli li l-allegata miżura ta’ għajnuna ngħatat mhux fil-mument tal-ksur tal-BIT, iżda fil-mument li fih ġie rrikonoxxut id-dritt ta’ European Food et u ta’ Viorel Micula et li jirċievu l-kumpens u li fih, korrelattivament, ir-Rumanija ġiet obbligata tħallas dan il-kumpens, jiġifieri wara l-adozzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ, meta din ġiet implimentata mir-Rumanija. Issa, dan il-mument kien sussegwenti għall-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija. Minn dan jirriżulta li d-dritt tal-Unjoni kien tabilħaqq applikabbli għal din il-miżura u li l-Kummissjoni kienet kompetenti taħt l-Artikolu 108 TFUE sabiex teżamina l-kumpens inkwistjoni fid-dawl tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat.

136.

F’dan ir-rigward, għandi nispeċifika, fl-interess tal-koerenza, li l-kwistjoni tal-kompetenza tal-Kummissjoni sabiex teżamina miżura li tirriżulta minn kumpens mogħti permezz ta’ deċiżjoni mogħtija minn tribunal ta’ arbitraġġ fid-dawl tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat hija kwistjoni distinta minn dik tal-ġurisdizzjoni tal-qrati Rumeni sabiex jagħmlu domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja, fil-kuntest tat-tilwima li wasslet għall-għoti ta’ kumpens, permezz ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari. Għalhekk, in-nuqqas ta’ ġurisdizzjoni ta’ dawn tal-aħħar f’dan ir-rigward bl-ebda mod ma jippreġudika l-kompetenza tal-Kummissjoni sabiex tanalizza l-kumpens mogħti wara l-adeżjoni fid-dawl tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat. Kif tirrileva ġustament il-Kummissjoni, din il-kompetenza hija ddeterminata biss mill-fatt li jagħti lok għall-għajnuna, li jseħħ fil-mument li fih id-dritt li jiġi rċevut il-kumpens jiġi rrikonoxxut b’mod ċert.

137.

Għaldaqstant, fil-fehma tiegħi, l-ewwel żewġ aggravji tal-appell għandhom jintlaqgħu ( 51 ).

138.

Peress li din l-analiżi tippermetti li tiġi stabbilita l-kompetenza tal-Kummissjoni sabiex teżamina l-kumpens inkwistjoni taħt l-Artikolu 108 TFUE, l-ewwel parti tal-ewwel motiv imressqa fl-ewwel istanza fil-kuntest tar-rikors għal annullament fil-Kawża T‑704/15 u l-ewwel parti tat-tieni motiv imressqa fil-Kawżi T‑624/15 u T‑694/15 għandhom konsegwentement jiġu miċħuda.

139.

Permezz tat-tielet aggravju tagħha, il-Kummissjoni ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi billi interpretat b’mod żbaljat il-kunċett ta’ vantaġġ u billi naqset milli twieġeb għall-argumenti kollha mressqa fid-deċiżjoni kontenzjuża sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza ta’ tali vantaġġ.

140.

Il-Qorti Ġenerali rrilevat, fil-punt 103 tas-sentenza appellata, li, skont il-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Asteris et ( 52 ), il-kumpens għal dannu ma jistax jitqies li huwa għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE, sakemm dan il-kumpens ma jwassalx sabiex jiġi kkumpensat l-irtirar ta’ għajnuna illegali jew inkompatibbli ( 53 ). Skont il-Qorti Ġenerali, dan ma kienx il-każ.

141.

Minn naħa, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil-punti 104 u 105 tas-sentenza appellata, li, peress li mill-ewwel motiv ta’ annullament jirriżulta li d-dritt tal-Unjoni ma kienx applikabbli għall-kumpens inkwistjoni u li l-Kummissjoni ma kinitx kompetenti sabiex twettaq l-eżami tiegħu, dan il-kumpens ma jistax jitqies li huwa l-kumpens għall-irtirar ta’ għajnuna illegali jew inkompatibbli.

142.

Min-naħa l-oħra, il-Qorti Ġenerali speċifikat, fil-punti 106 sa 108 tas-sentenza appellata, li l-kumpens inkwistjoni kien ikopri perijodu preċedenti għall-adeżjoni, li matulu d-dritt tal-Unjoni ma kienx japplika, b’mod li għal dan il-perijodu, ir-rikorrenti setgħu jinvokaw il-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Asteris et ( 54 ). Issa, il-Kummissjoni, fid-deċiżjoni kontenzjuża, ma għamlitx distinzjoni bejn il-perijodi preċedenti u sussegwenti għall-adeżjoni. Minn dan jirriżulta li d-deċiżjoni kontenzjuża hija vvizzjata b’illegalità sa fejn l-għoti tad-danni huwa kklassifikat fiha bħala “vantaġġ”, tal-inqas għall-perijodu preċedenti għall-adeżjoni.

143.

F’dan ir-rigward nirrileva ċerta kontradizzjoni fil-motivi tas-sentenza appellata f’dak li jirrigwarda l-punt jekk il-Kummissjoni kinitx stabbilixxiet korrettament l-eżistenza ta’ vantaġġ fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE għal European Food et u għal Viorel Micula et. Fil-fatt, il-Qorti Ġenerali rrilevat, minn naħa, l-assenza ta’ vantaġġ minħabba l-inapplikabbiltà tad-dritt tal-Unjoni għall-kumpens inkwistjoni, filwaqt li, min-naħa l-oħra, aċċettat li dan fir-realtà kien applikabbli sa fejn il-kumpens kien jirrigwarda l-irtirar tal-EGO għall-perijodu sussegwenti għall-adeżjoni. Għalhekk ma nifhimx kjarament il-bażijiet tar-raġunament tal-Qorti Ġenerali li wassluha sabiex tilqa’ dan il-motiv.

144.

Barra minn hekk, jidhirli li kull wieħed minn dawn iż-żewġ motivi huwa vvizzjat bi żball ta’ liġi.

145.

Fl-ewwel lok, sa fejn ġie deċiż li l-Kummissjoni ma setgħetx validament tikkonkludi li kien jeżisti vantaġġ fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE sa fejn hija ma kinitx kompetenti sabiex teżamina l-kumpens fid-dawl tad-dritt tal-għajnuna mill-Istat, għandu jiġi kkonstatat li dan ir-raġunament huwa bbażat esklużivament fuq premessa żbaljata. Kif urejt fil-kuntest tal-eżami tal-ewwel żewġ aggravji tal-appell, id-dritt tal-Unjoni kien applikabbli u l-Kummissjoni kienet kompetenti, f’dak li jirrigwarda l-kumpens inkwistjoni, peress li dan tal-aħħar ingħata wara l-adeżjoni mal-Unjoni tar-Rumanija.

146.

Għaldaqstant, il-Qorti Ġenerali ma setgħetx, mingħajr ma twettaq żball ta’ liġi, tiddeċiedi unikament fuq din il-bażi li l-kumpens inkwistjoni ma setax jitqies li kien kumpens għall-irtirar ta’ għajnuna illegali jew inkompatibbli.

147.

Fit-tieni lok, f’dak li jirrigwarda l-argument li l-parti mill-kumpens li tikkorrispondi għall-perijodu preċedenti għall-adeżjoni taqa’ taħt il-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Asteris et ( 55 ), jidhirli fil-fatt li tali element huwa rilevanti fl-analiżi tal-eżistenza ta’ vantaġġ. Nifhem ir-raġunament tal-Qorti Ġenerali fis-sens li jiddikjara li l-kumpens inkwistjoni ma setax jitqies li kien l-istabbiliment mill-ġdid ta’ għajnuna illegali għaliex, qabel l-adeżjoni, ma setgħetx tiġi kkonstatata l-eżistenza ta’ għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE, peress li d-dritt tal-Unjoni kien għadu ma japplikax.

148.

Għalkemm huwa ċar li, sabiex jiġi ddeterminat il-mument li fih tkun ingħatat miżura, jgħodd biss il-mument li fih ikun ingħata d-dritt li jiġi rċevut il-kumpens, fl-istadju tal-klassifikazzjoni tal-miżura bħala għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE, in-natura partikolari ta’ din il-miżura, li hija l-kumpens imħallas mir-Rumanija wara deċiżjoni ta’ arbitraġġ, jista’ jkollha rilevanza, b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda l-applikazzjoni tal-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Asteris et ( 56 ).

149.

Madankollu, kif issostni l-Kummissjoni, l-applikazzjoni ta’ din il-ġurisprudenza, fiċ-ċirkustanzi ta’ din il-kawża, ma tiddependix biss mill-punt jekk il-kumpens iwassalx għall-istabbiliment mill-ġdid ta’ miżura li setgħet tiġi kklassifikata jew le bħala għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE qabel l-adeżjoni. Fil-fatt, fid-deċiżjoni kontenzjuża, il-Kummissjoni eskludiet li din il-ġurisprudenza setgħet tiġi applikata għal proċedura ta’ arbitraġġ, barra mir-regoli nazzjonali ġenerali ta’ responsabbiltà ċivili tal-Istati Membri ( 57 ), u bbażat ruħha wkoll fuq il-fatt li l-inċentivi mogħtija taħt l-EGO kienu ġew ikklassifikati bħala “għajnuna” abbażi tal-Ftehim tal‑1995 mill-Kunsill Rumen għall-Kompetizzjoni ( 58 ).

150.

Issa, indipendentement mill-punt jekk dawn iż-żewġ elementi kinux fondati, nirrileva li l-Qorti Ġenerali evalwat il-legalità ta’ wieħed biss mill-motivi li wasslu lill-Kummissjoni sabiex teskludi l-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Asteris et ( 59 ), sabiex minn dan tikkonkludi li din tal-aħħar fir-realtà kienet applikabbli.

151.

Billi aġixxiet b’dan il-mod, jidhirli li l-Qorti Ġenerali ma setgħetx, mingħajr ma twettaq żball ta’ liġi, tikkonkludi li kienet teżisti illegalità li tivvizzja d-deċiżjoni tal-Kummissjoni f’dak li jirrigwarda l-klassifikazzjoni bħala “vantaġġ”, mingħajr ma tivverifika, fl-istess ħin, li l-Kummissjoni kienet żbaljat meta eskludiet l-applikazzjoni tal-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Asteris et ( 60 ) minħabba, minn naħa, il-bażi li fuqha ngħata l-kumpens u, min-naħa l-oħra, il-fatt li l-EGO kienu ġew ikklassifikati bħala “għajnuna mill-Istat” abbażi tal-Ftehim tal‑1995 mill-Kunsill Rumen għall-Kompetizzjoni.

152.

Mill-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti jirriżulta li, fil-fehma tiegħi, it-tielet aggravju tal-appell għandu jintlaqa’.

153.

Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha, jidhirli li s-sentenza appellata għandha tiġi annullata, li l-ewwel parti tal-ewwel motiv fil-Kawża T‑704/15 u l-ewwel parti tat-tieni motiv fil-Kawżi T‑624/15 u T‑694/15 għandhom jiġu miċħuda u li l-Kawżi magħquda T‑624/15, T‑694/15 u T‑704/15 għandhom jintbagħtu lura quddiem il-Qorti Ġenerali, sabiex hija tiddeċiedi dwar il-kumplament tal-motivi.

154.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja: