(1)

Il-ħamrija hija riżorsa essenzjali u limitata u titqies insostitwibbli u mhux rinnovabbli fuq skala ta' żmien tal-bniedem. Il-ħamrija hija kruċjali għall-ekonomija, l-ambjent u s-soċjetà b'mod ġenerali.

(2)

Ħamrija f'saħħitha hija waħda li tkun f'kundizzjoni kimika, bijoloġika u fiżika tajba u li għalhekk tista' tipprovdi servizzi tal-ekosistema vitali għall-bnedmin u għall-ambjent, bħal ikel sikur, nutrittiv u suffiċjenti, bijomassa, ilma nadif, ċiklaġġ tan-nutrijenti, ħżin tal-karbonju u ħabitat għall-bijodiversità. Il-ħamrija hija essenzjali wkoll biex tiġi żgurata s-sigurtà tal-ikel. Madankollu, huwa stmat li bejn 60 u 70 % tal-ħamrija fl-Unjoni hija ddeterjorata u qed tkompli tiddeterjora.

(3)

Il-ħamrija tipprovdi wkoll servizzi oħra, pereżempju billi taġixxi bħala pjattaforma fiżika għall-infrastruttura u għall-attivitajiet tal-bniedem, bħala sors ta' materja prima, jew billi tikkostitwixxi arkivju ta' wirt ġeoloġiku, ġeomorfoloġiku u arkeoloġiku. Mhux dawk is-servizzi l-oħra kollha għandhom bżonn li tkun provduta ekosistema funzjonali. Dawn is-servizzi l-oħra spiss ikunu l-aktar użi prevalenti ta' ħamrija, u dan jikkawża telf sinifikanti ta' servizzi vitali tal-ekosistema. Għaldaqstant huwa importanti li jinstab bilanċ bejn dawk iż-żewġ tipi ta' servizzi pprovduti mill-ħamrija.

(4)

Id-degradazzjoni tal-ħamrija taffettwa s-servizzi tal-ekosistema pprovduti mill-ħamrija, b'impatt negattiv fuq is-saħħa tal-bniedem u fuq l-ambjent. Id-degradazzjoni tal-ħamrija tista' tkopri aspetti marbuta mad-degradazzjoni fiżika, bħall-issiġillar tal-ħamrija u l-artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija b'mod ġenerali, l-erożjoni tal-ħamrija, il-kompattazzjoni tal-ħamrija u t-tnaqqis taż-żamma u tal-infiltrazzjoni tal-ilma fil-ħamrija, u aspetti marbuta mad-degradazzjoni kimika jew bijoloġika, bħall-eċċess ta' nutrijenti u l-eżawriment tagħhom, l-aċidifikazzjoni, is-salinazzjoni u l-kontaminazzjoni tal-ħamrija, u t-telf tal-karbonju organiku fil-ħamrija, tal-bijodiversità tal-ħamrija u tal-attività bijoloġika tal-ħamrija.

(5)

Id-degradazzjoni tal-ħamrija tiswa lill-Unjoni għexieren ta' biljuni ta' euro kull sena. Is-saħħa tal-ħamrija għandha impatt fuq il-forniment ta' servizzi tal-ekosistema li għandhom redditu ekonomiku sinifikanti. It-titjib tas-saħħa tal-ħamrija jagħmel sens minn perspettiva ekonomika u jista' jżid b'mod sinifikanti l-prezz u l-valur tal-art fl-Unjoni. Barra minn hekk, il-produzzjoni ta' ċentimetru wieħed biss ta' ħamrija tal-wiċċ taf tieħu mijiet ta' snin, filwaqt li l-proċess ta' degradazzjoni u t-telf totali tal-ħamrija jistgħu jseħħu malajr.

(6)

Il-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-11 ta' Diċembru 2019 bit-titlu “Il-Patt Ekoloġiku Ewropew” stabbiliet pjan direzzjonali ambizzjuż biex l-Unjoni tiġi ttrasformata f'soċjetà ġusta u prospera, b'ekonomija moderna, effiċjenti fir-riżorsi u kompetittiva, bl-għan li jiġi protett, ikkonservat u mtejjeb il-kapital naturali tal-Unjoni u li jiġu mħarsa s-saħħa u l-benesseri taċ-ċittadini tagħha. Bħala parti mill-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-Kummissjoni adottat l-Istrateġija tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030 stabbilita fil-komunikazzjoni tagħha tal-20 ta' Mejju 2020 intitolata “Strateġija tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030, Inreġġgħu n-natura lura f'ħajjitna”, l-Istrateġija Mill-Għalqa sal-Platt stabbilita fil-komunikazzjoni tagħha tal-20 ta' Mejju 2020 bit-titlu “Strateġija ‘Mill-Għalqa sal-Platt’ għal sistema tal-ikel ġusta, tajba għas-saħħa u favur l-ambjent”, il-Pjan ta' Azzjoni ta' Tniġġis Żero stabbilit fil-komunikazzjoni tagħha tat-12 ta' Mejju 2021 intitolata “Perkors għal Pjaneta b'Saħħitha għal Kulħadd - Pjan ta' Azzjoni tal-UE: Lejn Tniġġis Żero għall-Arja, għall-Ilma u għall-Ħamrija”, l-Istrateġija tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima stabbilita fil-komunikazzjoni tagħha tal-24 ta' Frar 2021 intitolata “Insawru Ewropa reżiljenti għall-klima - L-Istrateġija l-ġdida tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima” u l-Istrateġija tal-UE dwar il-Ħamrija għall-2030 stabbilita fil-komunikazzjoni tagħha tas-17 ta' Novembru 2021 intitolata “Strateġija tal-UE dwar il-ħamrija għall-2030: Ingawdu l-benefiċċji ta' ħamrija b'saħħitha għan-nies, l-ikel, in-natura u l-klima”.

(7)

L-Unjoni hija impenjata lejn l-Aġenda 2030 tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Iżvilupp Sostenibbli u l-Għanijiet ta' Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tagħha. Ħamrija f'saħħitha tikkontribwixxi direttament għall-ilħuq ta' diversi SDGs, b'mod partikolari l-SDG 2 (ebda ġuħ), l-SDG 3 (saħħa u benesseri tajbin), l-SDG 6 (ilma nadif u sanità), l-SDG 11 (bliet u komunitajiet sostenibbli), l-SDG 12 (konsum u produzzjoni responsabbli), l-SDG 13 (azzjoni klimatika) u l-SDG 15 (il-ħajja fuq l-art). L-SDG 15.3 għandu l-għan li jiġġieled id-deżertifikazzjoni, jirrestawra l-art u l-ħamrija degradati, inkluż l-art affettwata mid-deżertifikazzjoni, min-nixfa u mill-għargħar, u jistinka biex tinkiseb dinja newtrali fir-rigward tad-degradazzjoni tal-art sal-2030.

(8)

L-Unjoni u l-Istati Membri tagħha, bħala partijiet għall-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Diversità Bijoloġika (4), approvata bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 93/626/KEE (5), qablu, fil-15-il Konferenza tal-Partijiet għal dik il-Konvenzjoni li jadottaw il-“Qafas Globali tal-Bijodiversità ta' Kunming-Montreal”, li jinkludi diversi miri globali orjentati lejn l-azzjoni għall-2030 ta' rilevanza għas-saħħa tal-ħamrija. Skont dak il-Qafas, jenħtieġ li l-kontributi tan-natura għan-nies, inkluż is-saħħa tal-ħamrija, jiġu restawrati, miżmuma u mtejba.

(9)

L-Unjoni u l-Istati Membri tagħha, bħala partijiet għall-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni f'dawk il-pajjiżi milquta serjament min-nixfa u/jew id-deżertifikazzjoni, b'mod partikolari fl-Afrika (UNCCD) (6), approvata bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 98/216/KE (7), impenjaw ruħhom li jiġġieldu d-deżertifikazzjoni u jtaffu l-effetti tan-nixfa fil-pajjiżi milquta. Erbatax-il Stat Membru, jiġifieri l-Bulgarija, il-Greċja, Spanja, Franza, il-Kroazja, l-Italja, Ċipru, il-Latvja, l-Ungerija, Malta, il-Portugall, ir-Rumanija, is-Slovenja u s-Slovakkja, iddikjaraw lilhom infushom bħala pajjiżi milquta mid-deżertifikazzjoni fil-qafas tal-UNCCD.

(10)

Fil-kuntest tal-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima (UNFCCC), approvata bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 94/69/KE (8), l-art u l-ħamrija jitqiesu simultanjament bħala sors u bir tal-karbonju. L-Unjoni u l-Istati Membri tagħha, bħala partijiet għall-UNFCCC, impenjaw ruħhom li jippromwovu l-ġestjoni sostenibbli, il-konservazzjoni u t-titjib tal-bjar u r-riżervi tal-karbonju.

(11)

L-Istrateġija tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030 tgħid li huwa essenzjali li jiżdiedu l-isforzi biex tiġi protetta l-fertilità tal-ħamrija, titnaqqas l-erożjoni tal-ħamrija u tiżdied il-materja organika tal-ħamrija billi jiġu adottati prattiki ta' ġestjoni sostenibbli tal-ħamrija. Tiddikjara wkoll li hemm bżonn li jsir progress sinifikanti fl-identifikazzjoni ta' siti tal-ħamrija kkontaminati, ir-restawr ta' ħamrija degradata, id-definizzjoni tal-kundizzjonijiet għal status ekoloġiku tajjeb tal-ħamrija, l-introduzzjoni ta' objettivi ta' restawr u t-titjib tal-monitoraġġ tas-saħħa tal-ħamrija.

(12)

L-Istrateġija tal-UE dwar il-Ħamrija għall-2030 tistabbilixxi l-viżjoni fit-tul li, sal-2050, l-ekosistemi kollha tal-ħamrija tal-Unjoni jkunu f'kundizzjoni tajba u għaldaqstant ikunu aktar reżiljenti. Bħala soluzzjoni ewlenija, il-ħamrija f'saħħitha tikkontribwixxi biex jiġu indirizzati l-għanijiet tal-Unjoni li tikseb newtralità klimatika u ssir reżiljenti rigward it-tibdil fil-klima, tiżviluppa ekonomija nadifa u ċirkolari, inkluż bijoekonomija nadifa u ċirkolari, treġġa' lura t-telf tal-bijodiversità, tissalvagwarda s-saħħa tal-bniedem, twaqqaf id-deżertifikazzjoni u treġġa' lura d-degradazzjoni tal-art.

(13)

Il-finanzjament huwa vitali biex tkun faċilitata tranżizzjoni għal ħamrija f'saħħitha. Il-Qafas Finanzjarju Pluriennali 2021-2027, stabbilit fir-Regolament tal-Kunsill (UE, Euratom) 2020/2093 (9), jippreżenta diversi opportunitajiet ta' finanzjament disponibbli għall-protezzjoni, il-ġestjoni sostenibbli u r-riġenerazzjoni tal-ħamrija. Il-“Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa” huwa wieħed mill-ħames missjonijiet tal-UE ta' Orizzont Ewropa - il-Programm Qafas għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/695 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10), u huwa ddedikat speċifikament għall-promozzjoni tas-saħħa tal-ħamrija. Il-Missjoni tal-UE “Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa” hija strument ċentrali għall-implimentazzjoni ta' din id-Direttiva, u għandha l-għan li tmexxi t-tranżizzjoni għal ħamrija f'saħħitha permezz tal-finanzjament ta' programm ambizzjuż ta' riċerka u innovazzjoni, l-istabbiliment ta' network ta' 100 laboratorju ħaj u fanal f'żoni rurali u urbani, l-avvanz tal-iżvilupp ta' qafas armonizzat ta' monitoraġġ tal-ħamrija u żieda fl-għarfien dwar l-importanza tal-ħamrija. Il-politika agrikola komuni (PAK), il-fondi tal-politika ta' koeżjoni, il-Programm għall-Ambjent u l-Azzjoni Klimatika (LIFE), stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/783 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11), Orizzont Ewropa, l-Istrument ta' Appoġġ Tekniku, stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/240 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12), il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, stabbilita bir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (13), u l-Programm InvestEU, stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/523 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (14) huma politiki u programmi oħra tal-Unjoni li jippreżentaw objettivi li jikkontribwixxu għal ħamrija f'saħħitha. Peress li l-għan li l-ħamrija kollha fl-Unjoni tkun f'kundizzjoni f'saħħitha huwa ta' interess komuni, hemm bżonn li tiżdied il-mobilizzazzjoni tar-riżorsi, inkluż il-kapital privat, u li tittejjeb il-kooperazzjoni mal-istituzzjonijiet finanzjarji rilevanti, bħall-Bank Ewropew tal-Investiment, sabiex jiġu appoġġati s-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija.

(14)

Fl-Istrateġija tal-UE dwar il-Ħamrija għall-2030, il-Kummissjoni ħabbret li ser tressaq proposta leġiżlattiva dwar is-saħħa tal-ħamrija biex sal-2050 ikunu jistgħu jintlaħqu l-objettivi ta' dik l-istrateġija u tinkiseb saħħa tajba tal-ħamrija madwar l-Unjoni. Fir-riżoluzzjoni tiegħu tat-28 ta' April 2021 dwar il-protezzjoni tal-ħamrija, il-Parlament Ewropew enfasizza l-importanza li l-ħamrija tiġi protetta u li tiġi promossa ħamrija f'saħħitha fl-Unjoni, filwaqt li fakkar li d-degradazzjoni tal-ħamrija għadha għaddejja, minkejja l-azzjoni limitata u irregolari li qed tittieħed f'xi Stati Membri. Il-Parlament Ewropew appella lill-Kummissjoni biex tfassal qafas legali komuni għall-Unjoni kollha, b'rispett sħiħ għall-prinċipju ta’ sussidjarjetà, għall-protezzjoni u l-użu sostenibbli tal-ħamrija, fejn jiġi indirizzat it-theddid ewlieni kollu għall-ħamrija. B'mod sinifikanti, il-Parlament Ewropew issottolinja r-riskji li jirriżultaw min-nuqqas ta' kundizzjonijiet ekwi għall-funzjonament tas-suq intern u l-potenzjal qawwi ta' qafas legali komuni dwar il-ħamrija biex tiġi stimulata kompetizzjoni ġusta fis-settur privat, jiġu żviluppati soluzzjonijiet innovattivi u għarfien prattiku, u tissaħħaħ l-esportazzjoni ta' teknoloġiji barra mill-Unjoni.

(15)

Fil-konklużjonijiet tiegħu tat-23 ta' Ottubru 2020, il-Kunsill appoġġa lill-Kummissjoni biex iżżid l-isforzi biex jiġu protetti aħjar il-ħamrija u l-bijodiversità tal-ħamrija, bħala riżorsa mhux rinnovabbli ta' importanza essenzjali.

(16)

Ir-Regolament (UE) 2021/1119 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (15) jistabbilixxi objettiv vinkolanti ta' newtralità klimatika fl-Unjoni sal-2050 u ta' emissjonijiet negattivi minn hemm “il quddiem, li għandhom jinkisbu billi jiġi prijoritizzat tnaqqis rapidu u prevedibbli tal-emissjonijiet u, fl-istess ħin, jittejbu l-assorbimenti minn bjar naturali. Il-ġestjoni sostenibbli tal-ħamrija tirriżulta f'żieda fis-sekwestru tal-karbonju u fil-biċċa l-kbira tal-każijiet f'benefiċċji kollaterali għall-ekosistemi u għall-bijodiversità. Il-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-15 ta' Diċembru 2021 bit-titlu "Ċikli tal-Karbonju Sostenibbli” ssottolinjat il-bżonn għal identifikazzjoni ċara u trasparenti tal-attivitajiet li jassorbu b'mod mhux ambigwu l-karbonju mill-atmosfera, bħall-iżvilupp ta' qafas tal-Unjoni għaċ-ċertifikazzjoni tal-assorbimenti tal-karbonju mill-ekosistemi naturali, inkluż il-ħamrija. Barra minn hekk, ir-Regolament (UE) 2018/841 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (16) mhux biss iqiegħed il-karbonju fil-ħamrija fiċ-ċentru biex jintlaħqu l-miri fil-perkors lejn Ewropa newtrali għall-klima, iżda jappella wkoll lill-Istati Membri jħejju sistema għall-monitoraġġ tal-ħażniet tal-karbonju fil-ħamrija, fost l-oħrajn, bl-użu tas-settijiet ta' data tal-istħarriġ qafas statistiku dwar l-użu tal-art/żona ta’ koperta (LUCAS).

(17)

L-Istrateġija tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima ssottolinjat li l-użu ta' soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura fuq l-art, inkluż ir-restawr tal-funzjoni tal-ħamrija bħala sponża, ser jagħti spinta lill-provvista ta' ilma nadif u frisk, inaqqas l-impatti tal-għargħar u jtaffi l-impatti tan-nixfiet. Huwa importanti li tiġi massimizzata l-kapaċità tal-ħamrija li żżomm u tippurifika l-ilma u li tnaqqas it-tniġġis.

(18)

Il-Pjan ta' Azzjoni Lejn Tniġġis Żero jistabbilixxi l-viżjoni għall-2050 li t-tniġġis tal-arja, tal-ilma u tal-ħamrija jitnaqqas għal livelli li ma jibqgħux jitqiesu ta' ħsara għas-saħħa u għall-ekosistemi naturali u li jirrispettaw il-konfini li l-pjaneta tagħna tista' tlaħħaq magħhom, biex b'hekk jinħoloq ambjent ħieles mis-sustanzi tossiċi.

(19)

Il-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-23 ta' Marzu 2022 bit-titlu “Is-salvagwardja tas-sigurtà tal-ikel u t-tisħiħ tar-reżiljenza tas-sistemi tal-ikel” enfasizzat li s-sostenibbiltà tal-ikel hija fundamentali għas-sigurtà tal-ikel. Ħamrija f'saħħitha tagħmel is-sistema tal-ikel tal-Unjoni aktar reżiljenti billi tipprovdi l-bażi għal ikel nutrittiv u suffiċjenti.

(20)

Jeħtieġ li jiġu stabbiliti, fl-Unjoni kollha, miżuri għall-monitoraġġ u l-valutazzjoni ta’ u l-appoġġ armonizzati għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija u għall-indirizzar ta’ siti kkontaminati, biex sal-2050 ikollna ħamrija f'saħħitha, il-ħamrija tinżamm f'kundizzjoni f'saħħitha u jintlaħqu l-objettivi tal-Unjoni dwar il-klima u l-bijodiversità, jiġu evitati nixfiet u diżastri naturali u jingħata rispons għalihom, tiġi protetta s-saħħa tal-bniedem u jiġu żgurati s-sigurtà u s-sikurezza tal-ikel.

(21)

Il-ħamrija tospita aktar minn 25 % tal-bijodiversità kollha u hija t-tieni l-akbar raggruppament ta' karbonju tal-pjaneta. Minħabba l-kapaċità tagħha li taqbad u taħżen il-karbonju, ħamrija f'saħħitha tikkontribwixxi biex jintlaħqu l-objettivi tal-Unjoni dwar it-tibdil fil-klima. Il-bijodiversità tal-ħamrija tinkorpora mikroorganiżmi, inkluż batterji, fungi, protisti u nematodi, kif ukoll organiżmi akbar, bħal ħniex u insetti, u għeruq tal-pjanti, li kollettivament jikkontribwixxu għad-diversità ekoloġika u funzjonali tal-ekosistemi tal-ħamrija. Ħamrija f'saħħitha tipprovdi wkoll ħabitat favorevoli għall-organiżmi biex jirnexxu u hija kruċjali għat-titjib tal-bijodiversità u l-istabbiltà tal-ekosistemi relatati. Il-bijodiversità taħt u fuq l-art huma marbuta mill-qrib u jinteraġixxu permezz ta' relazzjonijiet reċiproċi bejn l-ispeċi, bħall-fungi mikorriżjali li jgħaqqdu l-għeruq tal-pjanti. Għaldaqstant, l-importanza tal-ġbir u l-analiżi tal-informazzjoni dwar il-preżenza ta' batterji u fungi tal-ħamrija jenħtieġ li tiġi rikonoxxuta u sservi bħala pedament għall-espansjoni futura potenzjali tal-monitoraġġ tal-bijodiversità.

(22)

Il-materja organika tal-ħamrija hija kruċjali għall-forniment ta' servizzi u funzjonijiet tal-ekosistema tal-ħamrija, peress li tnaqqas id-degradazzjoni tal-ħamrija bħall-erożjoni u l-kompattazzjoni, filwaqt li żżid il-buffering, iż-żamma u l-infiltrazzjoni tal-ilma kif ukoll il-kapaċità ta' skambju ta' katjoni tal-ħamrija. Il-materja organika tal-ħamrija tista' ttejjeb mhux biss l-istabbiltà strutturali tal-ħamrija, iżda anki l-iżvilupp tal-bijomassa, inkluż żieda fir-rendimenti tal-għelejjel. Barra minn hekk, il-materja organika tal-ħamrija taffettwa b'mod pożittiv il-bijodiversità tal-ħamrija u tista' żżid l-ammont ta' karbonju sekwestrat fil-ħamrija u għalhekk l-istokkijiet tal-karbonju organiku fil-ħamrija, u b'hekk tikkontribwixxi għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih.

(23)

L-għargħar, in-nirien mhux ikkontrollati u l-avvenimenti ta' temp estrem huma riskji ta' diżastri naturali tal-ogħla tħassib madwar l-Ewropa. It-tħassib fir-rigward tan-nixfiet u l-iskarsezza tal-ilma qed jiżdied b'mod rapidu madwar l-Unjoni. Fl-2020, 24 Stat Membru qiesu n-nixfiet u l-iskarsezza tal-ilma bħala riskji ta' diżastri ewlenin emerġenti jew relatati mal-klima, meta mqabbla ma' 11-il Stat Membru biss fl-2015. Ħamrija f'saħħitha hija strumentali biex tiġi żgurata r-reżiljenza b'rabta man-nixfiet u d-diżastri naturali. Prattiki li jtejbu ż-żamma tal-ilma u d-disponibbiltà tan-nutrijenti fil-ħamrija, l-istruttura tal-ħamrija, il-bijodiversità tal-ħamrija u s-sekwestru tal-karbonju jżidu r-reżiljenza tal-ekosistemi, tal-pjanti u tal-għelejjel biex ikunu jifilħu għan-nixfa, għal diżastri naturali, għal mewġiet tas-sħana u għal avvenimenti ta' temp estrem, u biex jirkupraw minnhom, li fil-futur ser isiru aktar frekwenti minħabba t-tibdil fil-klima. Bil-kontra ta' dan, mingħajr ġestjoni xierqa tal-ħamrija, in-nixfa u d-diżastri naturali jikkawżaw degradazzjoni tal-ħamrija u l-ħamrija ma tibqax f'saħħitha. It-titjib tas-saħħa tal-ħamrija jgħin biex jittaffew il-fatalitajiet u t-telf ekonomiku assoċjati ma' avvenimenti estremi relatati mal-klima, li bejn l-1980 u l-2021 fl-Unjoni ammontaw għal aktar minn 182 000 vittma u għal madwar EUR 560 biljun.

(24)

Is-saħħa tal-ħamrija tikkontribwixxi direttament għas-saħħa u l-benesseri tal-bniedem. Ħamrija f'saħħitha tipprovdi ikel sikur u nutrittiv, u għandha l-kapaċità li tiffiltra l-kontaminanti, u b'hekk tippreserva l-kwalità tal-ilma tax-xorb. Il-kontaminazzjoni tal-ħamrija tista' tagħmel ħsara lis-saħħa tal-bniedem permezz ta' inġestjoni, inalazzjoni jew kuntatt mal-ġilda. L-esponiment tal-bniedem għall-komunità mikrobika tal-ħamrija f'saħħitha huwa ta' benefiċċju għall-iżvilupp tas-sistema immunitarja u r-reżistenza kontra ċertu mard u allerġiji. Ħamrija f'saħħitha tappoġġa t-tkabbir tas-siġar, tal-fjuri u tal-ħaxix, u toħloq infrastruttura ħadra li toffri valur estetiku, benesseri u kwalità tal-ħajja aħjar.

(25)

Id-degradazzjoni tal-ħamrija tħalli impatt fuq il-fertilità tal-ħamrija, ir-rendimenti, ir-reżistenza għall-pesti u l-kwalità tal-ikel nutrittiv. Peress li 95 % tal-ikel tagħna huwa prodott direttament jew indirettament fil-ħamrija u l-popolazzjoni globali qed tkompli tiżdied, huwa kruċjali li din ir-riżorsa naturali finita tibqa' f'saħħitha biex tiġi żgurata s-sigurtà tal-ikel fit-tul u jiġu żgurati l-produttività u l-profittabbiltà tal-agrikoltura tal-Unjoni. Huwa importanti li tinżamm jew tittejjeb is-saħħa tal-ħamrija u jingħata kontribut għas-sostenibbiltà u r-reżiljenza tas-sistema tal-ikel.

(26)

L-objettiv aspirazzjonali fit-tul ta' din id-Direttiva huwa li tinkiseb ħamrija f'saħħitha sal-2050. Fid-dawl tal-għarfien limitat dwar il-kundizzjoni tal-ħamrija u dwar l-effettività u l-kostijiet tal-miżuri għar-riġenerazzjoni ta' saħħitha, din id-Direttiva tiffoka fuq l-istabbiliment ta' qafas ta' monitoraġġ tal-ħamrija u l-valutazzjoni tas-sitwazzjoni tal-ħamrija fl-Unjoni kollha. Din id-Direttiva tinkludi wkoll appoġġ għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija kif ukoll għall-valutazzjoni u l-ġestjoni tar-riskji ta' siti kkontaminati. Madankollu, ma timponix obbligu fuq l-Istati Membri li jiksbu ħamrija f'saħħitha sal-2050 jew li jistabbilixxu miri intermedji. Hekk kif ikunu disponibbli r-riżultati tal-ewwel valutazzjoni tas-saħħa tal-ħamrija u l-analiżi tax-xejriet relatati, jenħtieġ li l-Kummissjoni tqis il-progress li jkun sar biex jintlaħqu l-objettivi ta' din id-Direttiva u tivvaluta l-bżonn li possibbilment tiġi emendata.

(27)

L-indirizzar tal-pressjonijiet fuq il-ħamrija u l-appoġġ għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija jirrikjedu li ċerti karatteristiċi jiġu kkunsidrati, jiġifieri l-varjetà tat-tipi ta' ħamrija, il-kundizzjonijiet lokali u klimatiċi speċifiċi u l-użu tal-art jew il-kopertura tal-art. Għalhekk huwa xieraq li l-Istati Membri jistabbilixxu distretti tal-ħamrija u unitajiet tal-ħamrija. Id-distretti tal-ħamrija jenħtieġ li jirriflettu t-territorji amministrattivi taħt ir-responsabbilta’ ta’ strutturi ta’ governanza adatti u jkopru unita’ sħiħa tal-ħamrija waħda jew aktar. Min-naħa tagħhom, l-unitajiet tal-ħamrija jenħtieġ li jirriflettu ċertu grad ta' omoġeneità ta' dawk il-karatteristiċi, għall-monitoraġġ u l-valutazzjoni tas-saħħa tal-ħamrija fit-territorju kollu tal-Istati Membri. L-unitajiet tal-ħamrija jenħtieġ li jkunu taħt ir-responsabbiltà ta' dawk l-istrutturi ta' governanza, li jgħinu lill-Istati Membri jiżguraw li l-monitoraġġ u l-valutazzjoni tas-saħħa tal-ħamrija jitwettqu sew, u li l-appoġġ għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija jikkonforma mar-rekwiżiti skont din id-Direttiva.

(28)

Biex ifasslu l-istħarriġ kampjunarju għall-monitoraġġ tal-ħamrija, l-Istati Membri ser ikollhom bżonn jikkunsidraw id-distretti tal-ħamrija u l-unitajiet tal-ħamrija tagħhom. Sabiex jiġi żgurat livell suffiċjenti ta' armonizzazzjoni bejn l-Istati Membri, jenħtieġ li jiġi stabbilit sett ta' kriterji minimi għad-definizzjoni tal-unitajiet tal-ħamrija fil-livell tal-Unjoni, filwaqt li jitqiesu mill-inqas it-tip tal-ħamrija u l-użu tal-art. Għal dak l-għan, tista' tintuża l-mappa tar-Reġjuni tal-Ħamrija tal-Unjoni Ewropea u l-Pajjiżi Kontigwi 1:5 000 000, ippubblikata mill-Istitut Federali tal-Ġeoxjenzi u r-Riżorsi Naturali (BGR), fi sħubija maċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka (JRC). Dik il-mappa tibni fuq it-tipi ta' ħamrija kif definiti fil-Bażi ta' Referenza Dinjija għar-Riżorsi tal-Ħamrija, ikkoordinata mill-Unjoni Internazzjonali tax-Xjenzi tal-Ħamrija, kif ukoll fuq data bażika kompletament komparabbli u armonizzata fil-livell kontinentali, bħall-klima, it-topografija, ir-riżalt, il-ġeoloġija u l-veġetazzjoni. Fir-rigward tal-użu tal-art, il-kategoriji definiti fir-Regolament (UE) 2018/841 u l-Linji Gwida tal-Grupp Intergovernattiv ta' Esperti dwar it-Tibdil fil-Klima (IPPC) iservu bħala bażi armonizzata għar-rapportar dwar l-użu tal-art. Għalhekk, biex jiddelinjaw l-unitajiet tal-ħamrija, jenħtieġ li l-Istati Membri jqisu mill-inqas id-distretti tal-ħamrija, kif ukoll ir-reġjuni tal-ħamrija u l-kategoriji tal-użu tal-art. Minħabba l-varjabbiltà ġeografika fil-proprjetajiet tal-ħamrija u fl-użu tal-art, unità tal-ħamrija tista' tikkonsisti f'żoni li ma jmissux ma' xulxin. Barra minn hekk, meta jkunu qed jiġu delinjati l-unitajiet tal-ħamrija jistgħu jiġu kkunsidrati l-kundizzjonijiet klimatiċi u ambjentali. Meta tkun disponibbli, tista' tintuża informazzjoni aktar dettaljata jew aġġornata fil-livell tal-Unjoni, nazzjonali jew sottonazzjonali. Huma u jistabbilixxu l-unitajiet tal-ħamrija tagħhom, l-Istati Membri jistgħu jagħmlu użu minn data addizzjonali disponibbli dwar il-klima, iż-żoni ambjentali jew il-baċini tax-xmajjar. F'dan il-kuntest, ir-Rapport Alterra 2281 dwar “Deskrizzjonijiet taż-Żoni u l-Istrata Ambjentali Ewropej” ta' Jannar 2012 huwa partikolarment rilevanti peress li jipprevedi settijiet ta' data dwar il-klassifikazzjoni ġenerika tal-istratifikazzjoni ambjentali tal-Ewropa, aggregati f'żoni ambjentali, li jistgħu jintużaw għall-istabbiliment tal-unitajiet tal-ħamrija mill-Istati Membri.

(29)

Sabiex jiżguraw governanza adatta fir-rigward tal-ħamrija, jenħtieġ li l-Istati Membri jaħtru l-awtoritajiet kompetenti responsabbli f'livell xieraq għat-twettiq tal-obbligi previsti f’din id-Direttiva, inkluż awtorita’ kompetenti waħda jew aktar għal kull distrett tal-ħamrija. Jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jaħtru kwalunkwe awtorità kompetenti addizzjonali fil-livell xieraq, inkluż fil-livell nazzjonali jew sottonazzjonali. Huwa essenzjali li l-Istati Membri jipprovdu lill-Kummissjoni b'informazzjoni aġġornata dwar l-awtoritajiet kompetenti maħtura.

(30)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jaħtru l-awtorità kompetenti xierqa għat-twettiq tal- tal-obbligi previsti f’ din id-Direttiva f'siti militari. Barra minn hekk, jenħtieġ li d-data u l-informazzjoni li jappartjenu għas-siti militari ma jiġux żvelati, minħabba li d-divulgazzjoni tagħhom tista' taffettwa b'mod ħażin is-sigurtà pubblika jew id-difiża nazzjonali. Għalhekk, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu awtorizzati biex ma jagħmlux aċċessibbli għall-pubbliku data u informazzjoni li d-divulgazzjoni tagħha tista’ taffettwa b’mod ħażin is-sigurtà pubblika jew id-difiża nazzjonali, anki permezz ta' portal diġitali ta' data dwar is-saħħa tal-ħamrija li għandu jiġi stabbilit mill-Kummissjoni u mill-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent (EEA) jew reġistru nazzjonali ta' siti potenzjalment ikkontaminati u siti kkontaminati li għandu jiġi stabbilit mill-Istati Membri u jenħtieġ li jkunu awtorizzati biex ma jirrappurtawx tali data u informazzjoni lill-Kummissjoni u lill-EEA.

(31)

Sabiex ikun hemm fehim komuni ta' kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha, hemm bżonn li jiġi stabbilit sett komuni minimu ta' kriterji li jistgħu jitkejlu li, jekk ma jiġux rispettati, iwasslu għal telf kritiku fil-kapaċità tal-ħamrija li tiffunzjona bħala sistema ta' għajxien vitali u li tipprovdi servizzi tal-ekosistema. Jenħtieġ li tali kriterji jirriflettu u jkunu bbażati fuq il-livell eżistenti tax-xjenza tal-ħamrija.

(32)

Sabiex tiġi deskritta d-degradazzjoni tal-ħamrija, jeħtieġ li jiġu stabbiliti deskritturi komuni tal-ħamrija li jistgħu jitkejlu jew stmati. Anki jekk ikun hemm varjabbiltà sinifikanti bejn it-tipi ta' ħamrija, il-kundizzjonijiet klimatiċi u l-użi tal-art, l-għarfien xjentifiku attwali jippermetti l-istabbiliment ta' kriterji fil-livell tal-Unjoni għal xi wħud minn dawk id-deskritturi tal-ħamrija. Madankollu, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jadattaw il-kriterji għal xi wħud minn dawk id-deskritturi tal-ħamrija abbażi ta' kundizzjonijiet lokali jew nazzjonali speċifiċi u jiddefinixxu l-kriterji għal deskritturi oħrajn tal-ħamrija li għalihom ma jistgħux jiġu stabbiliti kriterji komuni fil-livell tal-Unjoni f'dan l-istadju. Għal dawk id-deskritturi tal-ħamrija li għalihom ma jistgħux jiġu stabbiliti f'dan l-istadju kriterji ċari li jiddistingwu bejn kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha u mhux f'saħħitha, fil-futur il-monitoraġġ u l-valutazzjoni tagħhom ser jiffaċilitaw l-iżvilupp possibbli ta' tali kriterji.

(33)

Il-kriterji għal kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha tad-deskritturi tal-ħamrija jenħtieġ li jinqasmu f'valuri fil-mira sostenibbli u mhux vinkolanti u valuri ta' skattar operazzjonali. Jenħtieġ li l-valuri fil-mira sostenibbli u mhux vinkolanti jirriflettu l-objettiv aspirazzjonali fit-tul ta' din id-Direttiva u ma joħolqux obbligu ta' azzjoni. Jenħtieġ li dawk il-valuri fil-mira sostenibbli u mhux vinkolanti jirriflettu, abbażi tal-għarfien xjentifiku attwali, is-sitwazzjoni ideali fejn il-kapaċità tal-ħamrija li tipprovdi servizzi tal-ekosistema ma tkunx ser tonqos u ma tkun ser issir l-ebda ħsara sinifikanti għas-saħħa tal-bniedem jew għall-ambjent. Madankollu, fil-kuntest tal-bżonn ta' effiċjenza u tar-riżorsi limitati disponibbli, u biex jiġu riflessi l-kundizzjonijiet lokali, hemm bżonn ta' valuri ta' skattar operazzjonali stabbiliti mill-Istati Membri. Dawk il-valuri ta' skattar operazzjonali jenħtieġ li jagħtu bidu għal appoġġ biex jinkisbu s-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija. Għal kull aspett tad-degradazzjoni tal-ħamrija, jenħtieġ li jiġi stabbilit valur ta' skattar operazzjonali proporzjonali u fattibbli wieħed jew aktar. L-istabbiliment tal-valuri ta' skattar fil-livell nazzjonali ser jiżgura li l-kundizzjonijiet u l-prattiki lokali, l-użu tal-ħamrija u l-politiki attwali jkunu jistgħu jiġu meqjusa kompletament. L-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li jistabbilixxu l-valur ta' skattar operazzjonali għal aspett wieħed jew aktar ta' degradazzjoni tal-ħamrija fl-istess livell bħall-valur fil-mira sostenibbli mhux vinkolanti għal dawk l-aspetti tad-degradazzjoni tal-ħamrija. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tappoġġa lill-Istati Membri biex jistabbilixxu l-valuri fil-mira sostenibbli u mhux vinkolanti u l-valuri ta' skattar operazzjonali.

(34)

Xi ħamrija għandha karatteristiċi speċjali, jew minħabba li hija ta' natura atipika u tikkostitwixxi ħabitats rari għall-bijodiversità jew pajsaġġi uniċi jew inkella minħabba li ġiet modifikata ħafna mill-bnedmin u jista' jkun fiha traċċi tanġibbli tal-istorja tal-bniedem . Jenħtieġ li dawk il-karatteristiċi jitqiesu fil-kuntest tad-definizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha u r-rekwiżiti biex tinkiseb kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha.

(35)

B'mod simili għall-objettiv aspirazzjonali fit-tul tagħha li tinkiseb ħamrija f'saħħitha sal-2050, u bil-ħsieb li tikkontribwixxi għall-objettivi tal-Istrateġija tal-UE dwar il-Ħamrija għall-2030 u b'mod partikolari għall-objettiv “Ebda teħid tal-art nett”, din id-Direttiva timmira wkoll li tadotta approċċ gradwali dwar il-kwistjoni tat-teħid tal-art. Biex jingħata kontribut għal dak l-objettiv fit-tul, huwa importanti li jiġu vvalutati d-diversi proċessi tat-teħid tal-art, u timmira li jitnaqqas u jittaffa l-impatt tagħhom fuq is-saħħa tal-ħamrija u s-servizzi tal-ekosistema. Din id-Direttiva għalhekk timmira li tistabbilixxi qafas ta' monitoraġġ tal-ħamrija għall-aspetti aktar viżibbli tat-teħid tal-art, jiġifieri l-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija, bl-użu ta' għodod li diġà huma disponibbli fil-livell tal-Unjoni permezz ta' servizzi fornuti fil-qafas tal-komponent Copernicus tal-Programm Spazjali tal-Unjoni, stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/696 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (17) (“servizzi ta' Copernicus”), ikkomplementati b'mod fakultattiv b'data ta' telerilevament nazzjonali u inventarji nazzjonali. L-għan huwa li jintlaħaq fehim komuni fir-rigward tal-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija u li jinbdew riflessjonijiet preliminari fil-livell nazzjonali, abbażi ta' data affidabbli.

(36)

Mingħajr preġudizzju għall-kompetenza tal-Istati Membri għat-tassazzjoni u għall-prinċipju ta' “min iniġġes iħallas”, jenħtieġ li d-dispożizzjonijiet dwar il-monitoraġġ tas-saħħa tal-ħamrija skont il-Kapitolu II ta' din id-Direttiva ma jinftehmux bħala li joħolqu xi piż finanzjarju fuq is-sidien tal-art u l-maniġers tal-art għajr l-Istati Membri u l-awtoritajiet kompetenti.

(37)

Il-ħamrija hija riżorsa limitata soġġetta għal kompetizzjoni dejjem tikber għal użi differenti. It-teħid tal-art huwa proċess li jikkawża modifika tal-użu tal-art u tal-karatteristiċi tal-ħamrija. Dan jista' jitqies bħala kunċett ġenerali li jista' jinqasam f'diversi aspetti. L-ewwel aspett tat-teħid tal-art huwa bidla minn użi naturali u seminaturali tal-art għal żoni ta' insedjament. It-tieni aspett tat-teħid tal-art hija l-artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija kkawżata mill-alterazzjoni dejjiema tal-komponenti tal-ħamrija u tal-karatteristiċi tal-ħamrija, li tirriżulta f'telf tal-kapaċità tal-ħamrija li tipprovdi servizzi tal-ekosistema. L-artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija tista' tkompli tinqasam fi tliet proċessi prinċipali, jiġifieri l-issiġillar tal-ħamrija, it-tneħħija tal-ħamrija u tipi oħra ta' artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija. L-issiġillar tal-ħamrija huwa meta l-ħamrija tiġi koperta b'materjali artifiċjali, li huma kompletament jew parzjalment impermeabbli. Il-bini huwa eżempju ta' ssiġillar impermeabbli tal-ħamrija. Il-binarji tal-ferrovija mibnija b'materjali permeabbli huma tip ta' ssiġillar tal-ħamrija parzjalment impermeabbli. It-toroq, iż-żoni tar-rimi tal-iskart u l-miżbliet jistgħu jitqiesu bħala eżempji oħra ta’ ssiġillar tal-ħamrija. It-tneħħija tal-ħamrija hija tneħħija temporanja jew fit-tul tas-saff tal-wiċċ tal-ħamrija u xi drabi tas-sottoħamrija fiż-żona. Din isseħħ, pereżempju, waqt xogħlijiet ta' kostruzzjoni, l-estrazzjoni mill-minjieri f'sema miftuħ jew l-estrazzjoni mill-barrieri. Hemm tipi oħra, inqas viżibbli, ta' artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija bħal l-istabbilizzazzjoni u l-kompattazzjoni intenzjonali tal-ħamrija, il-modifika tas-saffi tal-ħamrija jew tas-sottoħamrija bl-inklużjoni ta' materjali artifiċjali jew il-kisi parzjali tal-ħamrija b'materjali kompożiti. L-aktar subtipi viżibbli tal-artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija u li jħallu l-akbar impatt, jiġifieri l-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija, huma l-aktar faċli biex jiġu mmonitorjati, speċjalment permezz tat-telerilevament u t-tagħlim awtomatiku. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija jiġu mmonitorjati flimkien mal-effetti tagħhom fuq il-kapaċità tal-ħamrija li tipprovdi servizzi tal-ekosistema.

(38)

Fost l-aspetti tat-teħid tal-art, it-tkabbir taż-żoni ta' insedjament huwa proċess ta' spiss imbuttat minn ħtiġijiet ta' żvilupp ekonomiku, li jinvolvi bidla fl-użu tal-art minn żoni naturali u seminaturali, inkluż foresti protetti, art bil-ħaxix naturali, torbieri, art agrikola u forestali, ġonna u parks, għal żoni ta' insedjament, pereżempju bħala parti minn żvilupp urban. Iż-żoni ta' insedjament, kif deskritti fir-Regolament (UE) 2018/841, jinkludu l-art żviluppata kollha, jiġifieri infrastruttura residenzjali, tat-trasport, kummerċjali u tal-produzzjoni ta' kwalunkwe daqs, sakemm ma jkunux diġà inklużi f'kategoriji tal-użu tal-art oħra. Iż-żoni ta' insedjament jinkludu wkoll ħamrija, veġetazzjoni perenni erbaċea bħat-turf u l-pjanti tal-ġonna u siġar f'insedjamenti rurali, ġonna privati u żoni urbani. B'mod partikolari, it-teħid tal-art ta’ art agrikola għall-insedjamenti spiss iħalli impatt fuq il-funzjoni tal-ħamrija fir-rigward tal-provvista tal-ikel. Tali bidliet fl-użu tal-art spiss ikunu prekursur għal xi aspetti oħra ta' teħid tal-art, b'mod partikolari għall-issiġillar tal-ħamrija, u huwa importanti li tali bidliet jiġu mmonitorjati biex tiġi antiċipata tal-anqas parti mill-proċess tal-issiġillar tal-ħamrija. Huwa importanti wkoll li jiġi nnutat li l-insedjamenti mhux dejjem ikunu kompletament issiġillati. Għall-kuntrarju ta' dan, għadd sinifikanti ta' żoni urbani għad għandhom ammonti kbar ta' ħamrija li mhijiex issiġillata, u għal xi żoni urbani dak l-ammont huwa aktar minn 50 % tal-wiċċ tagħhom. Għaldaqstant, dak l-indikatur relatat ma’ dak l-aspett tat-teħid tal-art waħdu mhuwiex biżżejjed biex tiġi mmonitorjata kompletament il-kwistjoni tat-teħid tal-art sħiħa, peress li ma jagħmilx distinzjoni bejn ħamrija ssiġillata u ħamrija mhux issiġillata, u jagħmel iż-żoni ħodor f'żoni ta' insedjament inviżibbli, u b'hekk jagħmel il-monitoraġġ u l-ġestjoni sostenibbli tagħhom aktar diffiċli.

(39)

Il-ħamrija f'żoni ta' insedjament li mhix issiġillata, u b'mod partikolari f'żoni urbani b'densità għolja ta' popolazzjoni, hija importanti daqs kwalunkwe ħamrija oħra li tiġi mmonitorjata u ġestita b'mod sostenibbli, peress li tkun għadha tipprovdi servizzi tal-ekosistema vitali għaż-żamma ta' kwalità tajba tal-ħajja f'żoni urbani. Firxa wiesgħa ta' kwistjonijiet ambjentali huma preżenti u kkonċentrati f’żoni tas-superfiċje relattivament żgħar, f'żoni urbani b'densità għolja ta' popolazzjoni. Dawk il-kwistjonijiet jistgħu jinkludu, fost oħrajn, rata ogħla ta' siti kkontaminati minħabba attivitajiet industrijali fil-passat, riskju ogħla ta' għargħar minħabba l-issiġillar tal-ħamrija, prevalenza ogħla ta' gżejjer ta' sħana u aċċess aktar limitat għal żoni ħodor essenzjali għall-benesseri mentali u fiżiku. Is-servizzi tal-ekosistema tal-ħamrija pprovduti minn ħamrija f'saħħitha f'żoni urbani jista' jkollhom impatt pożittiv qawwi ħafna fuq għadd kbir ta' nies billi jindirizzaw dawk il-kwistjonijiet speċifiċi, u jenħtieġ li l-importanza tagħhom ma tiġix sottovalutata. L-ispazji ħodor urbani, kemm pubbliċi kif ukoll privati, jikkontribwixxu wkoll għan-network blu-ekoloġiku u għall-bijodiversità, u huma element ewlieni ta' politiki ambjentali oħra. Dan huwa wkoll konformi mal-Artikolu 8 tar-Regolament (UE) 2024/1991 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (18) dwar ir-restawr tal-ekosistemi urbani, li jirrifletti l-bżonn li l-Istati Membri jżommu u jżidu l-erja tas-superfiċje tal-ispazji ħodor urbani.

(40)

L-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija, bħala parti mill-aspett tal-artifiċjalizzazzjoni tal-ħamrija tat-teħid tal-art, huma differenti mit-tkabbir tal-insedjamenti, peress li ma jikkostitwuwx neċessarjament bidla fl-użu tal-art, iżda minflok bidla konkreta u li tista' titkejjel fil-kopertura tal-ħamrija u l-karatteristiċi tal-ħamrija. L-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija jistgħu jikkawżaw it-telf, spiss irriversibbli, tal-kapaċità tal-ħamrija li tipprovdi servizzi tal-ekosistema vitali, bħall-provvista ta' ikel u bijomassa, iċ-ċiklaġġ tal-ilma u tan-nutrijenti, bażi għall-bijodiversità jew il-ħżin tal-karbonju. Il-ħamrija ssiġillata tesponi wkoll l-insedjamenti umani għal livelli ogħla ta' għargħar u għal effetti ta' gżejjer ta' sħana aktar intensi.

(41)

Fir-rigward tas-siti tal-enerġija rinnovabbli, l-Istati Membri jistgħu jikkwalifikaw il-ħamrija bħala ssiġillata, bħala ħamrija f'żona li għaddiet minn tneħħija tal-ħamrija jew bħala ħamrija li ma kinitx issiġillata jew bħala ħamrija f'żona li ma għadditx minn tneħħija tal-ħamrija, skont it-tip ta' kostruzzjoni. Pereżempju, il-parks solari jistgħu jew jitqiesu bħala ssiġillar tal-ħamrija jew le, skont x'isir bil-ħamrija fil-bażi tal-pannelli solari. Jekk il-ħamrija tkun għadha kapaċi ssostni ekosistema b'mod suffiċjenti, allura parks solari ma jitqisux bħala ssiġillar tal-ħamrija. Jenħtieġ li l-valutazzjoni ssir abbażi tal-impatt fuq il-ħamrija, irrispettivament mill-iskop jew id-dehra tal-kostruzzjoni rilevanti. Inventarji ta' żoni b'dawn it-tipi ta' kostruzzjonijiet, fejn tkun disponibbli informazzjoni dwar x'isir bil-ħamrija fil-bażi ta’ tali tipi ta’ kostruzzjoni, jistgħu jiġu inkroċjati ma’ mapep tat-telerilevament tal-issiġillar tal-ħamrija biex dawn iż-żoni jikkwalifikaw bħala ħamrija li mhix issiġillata.

(42)

Il-mitigazzjoni hija essenzjali fir-rigward tal-impatt tal-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija b'mod ġenerali. Għaldaqstant, huwa xieraq li jiġu stabbiliti ċerti prinċipji biex jittaffa l-impatt tal-issiġillar tal-ħamrija u tat-tneħħija tal-ħamrija, billi jiġi adottat approċċ ibbażat fuq l-isforz b'kunsiderazzjoni ta' sett kbir ta' prattiki tajba bl-għan li jiġi minimizzat u kkumpensat it-telf tal-kapaċità tal-ħamrija li tipprovdi servizzi tal-ekosistema. Jenħtieġ li dawk il-prinċipji jkunu bbażati fuq il-ġerarkija tat-teħid tal-art tal-Istrateġija tal-UE dwar il-Ħamrija għall-2030, b'kunsiderazzjoni tal-kundizzjonijiet u ċ-ċirkostanzi ġeografiċi u amministrattivi differenti fl-Istati Membri. Id-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva dwar it-teħid tal-art ma jimponux proċeduri ġodda għall-ħruġ ta' permessi u jenħtieġ li ma jipprevjenux il-ħruġ ta' permessi għal attivitajiet, inkluż għal proġetti ta' interess pubbliku prevalenti, u jenħtieġ li ma jaffettwawx id-deċiżjonijiet dwar l-ippjanar ġeografiku li jaqgħu taħt il-kompetenza tal-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali jew lokali. Dawk il-prinċipji jistgħu jkopru firxa wiesgħa ta' prattiki bħall-minimizzar tal-issiġillar tal-ħamrija, it-tneħħija tal-issiġillar u r-rikostruzzjoni ta' ħamrija li qabel kienet issiġillata, id-densifikazzjoni razzjonali ta' żoni urbanizzati filwaqt li jiġu salvagwardati l-ispazji ħodor, inkluż spazji ħodor urbani, u t-terreni naturali, ir-rivitalizzazzjoni ta' art abbandunata, l-ipprivileġġar ta' teħid tal-art limitat fiż-żmien u t-twettiq ta' riabilitazzjoni tal-art ma' tmiem it-teħid l-art. Sabiex jittaffa l-impatt tal-issiġillar tal-ħamrija u tat-tneħħija tal-ħamrija b'mod kemm jista' jkun sostenibbli, jista' jkun hemm bżonn li l-miżuri ta' kumpens, skont is-servizz tal-ekosistema li jkun irid jiġi kkumpensat, ikunu ġeografikament kemm jista' jkun qrib tas-sors tat-telf tas-servizz tal-ekosistema. Infatti, konsegwenza tal-applikazzjoni ħażina ta' dawk il-prinċipji tista' tkun l-ispostament ta' żoni u servizzi tal-ekosistema ħodor u ta' valur għoli 'l bogħod ħafna miż-żoni b’ħamrija ssiġillata, b'konċentrazzjoni sħiħa tal-issiġillar tal-ħamrija u t-tneħħija tal-ħamrija fiż-żoni affettwati.

(43)

Jenħtieġ li l-valutazzjoni tas-saħħa tal-ħamrija bbażata fuq in-network ta' monitoraġġ tkun preċiża, filwaqt li fl-istess ħin il-kostijiet ta' tali monitoraġġ jinżammu f'livell raġonevoli. Għaldaqstant, huwa xieraq li jiġu stabbiliti kriterji għall-punti ta' kampjunar li jkunu rappreżentattivi tal-unitajiet tal-ħamrija li jirriflettu ċertu grad ta' omoġeneità tal-kundizzjoni tal-ħamrija skont tipi differenti ta' ħamrija, kundizzjonijiet klimatiċi differenti u użu differenti tal-art. Huwa xieraq ukoll li titqies is-sitwazzjoni speċifika tar-reġjuni ultraperiferiċi tal-Unjoni, kif elenkati fl-Artikolu 349 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), li jiġġustifika l-previżjoni ta' miżuri speċifiċi biex jappoġġaw lil dawk ir-reġjuni. Jenħtieġ, għalhekk, li l-Istati Membri jkunu jistgħu jadattaw, meta jkun meħtieġ, l-obbligi relatati ma' monitoraġġ u valutazzjoni tas-saħħa tal-ħamrija għall-karatteristiċi speċifiċi tar-reġjuni ultraperiferiċi tagħhom. Jenħtieġ li l-grilja tal-punti ta' kampjunar tiġi ddeterminata bl-użu ta' metodi ġeostatistiċi, tkun ibbażata fuq l-unitajiet tal-ħamrija u tkun densa biżżejjed biex tipprovdi stima tal-erja ta' ħamrija degradata fit-territorju kollu tal-Istati Membri, b'marġni ta' errur ta' mhux aktar minn 5 % fil-livell tal-unità tal-ħamrija. Dak il-valur komunement jitqies li jipprovdi stima statistikament tajba u assigurazzjoni raġonevoli li l-objettiv ikkonċernat ikun intlaħaq. Jenħtieġ li t-tfassil tal-istħarriġ kampjunarju għall-monitoraġġ tal-ħamrija jkun ibbażat fuq l-aħjar informazzjoni disponibbli dwar id-distribuzzjoni tal-proprjetajiet tal-ħamrija, bħall-informazzjoni li tirriżulta minn stħarriġ nazzjonali jew sottonazzjonali preċedenti, kejl rilevanti mwettaq mill-maniġers tal-ħamrija u kejl imwettaq skont il-liġi tal-Unjoni u internazzjonali jew programmi speċifiċi, bħall-kampanji dwar il-ħamrija LUCAS jew il-Programm Kooperattiv Internazzjonali għall-Valutazzjoni u l-Monitoraġġ tal-Effetti tat-Tniġġis tal-Arja fuq il-Foresti (ICP Forests). Mingħajr preġudizzju għall-obbligi stipulati skont din id-Direttiva għall-ġestjoni ta' siti kkontaminati, id-data miksuba mill-punti ta' kampjunar meħuda waqt l-investigazzjonijiet tal-ħamrija f'siti kontaminati tista' tintuża għall-valutazzjoni tal-kriterji għal kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha.

(44)

L-arkivji tal-ħamrija jaħżnu subsett rappreżentattiv ta' kampjuni tal-ħamrija, li jagħmilha possibbli li jintuża kampjun wieħed għal diversi skopijiet, inkluż ir-riċerka, u b'hekk jitnaqqsu l-kostijiet fit-tul tal-monitoraġġ in situ. Barra minn hekk, l-arkivji tal-ħamrija jagħmluha possibbli li jiġu evalwati mill-ġdid il-kampjuni tal-ħamrija meħuda fil-passat fil-kuntest tal-preżent għall-finijiet ta' fehim imtejjeb tat-tibdil fit-tul tal-ħamrija, jew għal skopijiet oħra ta' riċerka, inkluż ir-riċerka medika. Jenħtieġ li l-Kummissjoni, inkluż servizzi bħall-JRC, u l-Istati Membri jiżguraw li subsett rappreżentattiv tal-kampjuni tal-ħamrija jiġi ppreservat tajjeb f'arkivji fiżiċi u jibqa’ disponibbli għal aktar riċerka u innovazzjoni. Meta l-Istati Membri jwettqu t-tali arkivjar, jenħtieġ li subsett rappreżentattiv tal-kampjuni tal-ħamrija jinħażnu f'arkivji ddedikati għall-ħamrija mill-inqas għal żewġ ċikli ta' monitoraġġ. Jenħtieġ li jkun possibbli għall--Istati Membri li jiddeċiedu li jittrasferixxu subsett rappreżentattiv tal-kampjuni tal-ħamrija tagħhom fl-arkivju tal-ħamrija ddedikat tal-Kummissjoni.

(45)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tassisti u tappoġġa lill-Istati Membri, fuq talba tagħhom, biex jimmonitorjaw is-saħħa tal-ħamrija tagħhom billi jkomplu jwettqu u jtejbu l-kampjunar regolari in situ tal-ħamrija u l-kejl relatat tal-ħamrija (LUCAS soil) bħala parti mil-LUCAS imwettqa skont ir-Regolament (KE) Nru 223/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (19). Għal dak l-għan, u soġġett għall-qbil tal-Istati Membri, LUCAS għandu jittejjeb u jiġi mmodernizzat sabiex jiġi allinjat bis-sħiħ mar-rekwiżiti speċifiċi ta' kwalità li għandhom jiġu ssodisfati għall-finijiet ta' din id-Direttiva. Sabiex jittaffa l-piż amministrattiv u finanzjarju, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew iqisu d-data dwar is-saħħa tal-ħamrija miġbura taħt LUCAS. Jenħtieġ li dik id-data dwar is-saħħa tal-ħamrija tkun għad-dispożizzjoni tal-Istati Membri fil-ħin. Jenħtieġ li l-Istati Membri appoġġati b'dan il-mod jagħmlu l-arranġamenti legali meħtieġa biex jiżguraw li l-Kummissjoni tkun tista' twettaq tali kampjunar tal-ħamrija in situ, inkluż fuq art li hija proprjetà privata, u f'konformità mal-liġi tal-Unjoni jew nazzjonali applikabbli.

(46)

Il-Kummissjoni qed tiżviluppa servizzi ta' telerilevament fil-kuntest ta' Copernicus bħala programm xprunat mill-utenti stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/696, u b'hekk qed tappoġġa wkoll lill-Istati Membri. Sabiex jiżdiedu t-tempestività u l-effettività tal-monitoraġġ tas-saħħa tal-ħamrija, jenħtieġ li l-Istati Membri, fejn rilevanti, jużaw data ta' telerilevament, inkluż outputs mis-servizzi ta' Copernicus għall-monitoraġġ tad-deskritturi tal-ħamrija u għall-indikaturi tal-issiġillar tal-ħamrija u tat-tneħħija tal-ħamrija rilevanti, u jekk rilevanti, għall-valutazzjoni tas-saħħa tal-ħamrija. Jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-EEA jappoġġaw l-esplorazzjoni ta' possibbiltajiet fir-rigward ta', u l-iżvilupp, ta' prodotti ta' telerilevament tal-ħamrija biex jassistu Stati Membri fil-monitoraġġ tad-deskritturi tal-ħamrija u tal-indikaturi tal-issiġillar tal-ħamrija u tat-tneħħija tal-ħamrija rilevanti.

(47)

Filwaqt li tibni ulterjorment u timmodernizza l-Osservatorju tal-Ħamrija tal-UE eżistenti, jenħtieġ li l-kummissjoni tistabbilixxi portal diġitali ta' data dwar is-saħħa tal-ħamrija li jenħtieġ li jkun kompatibbli mal-Istrateġija tal-UE għad-Data, kif stabbilit fil-komunikazzjoni tagħha tad-19 ta' Frar 2020 bl-isem “Strateġija Ewropea għad-Data”, u mal-ispazji tad-data tal-UE. Il-portal diġitali ta' data dwar is-saħħa tal-ħamrija jenħtieġ li jkun ċentru li jipprovdi aċċess għad-data dwar il-ħamrija li ġejja minn diversi sorsi, f'forma aggregata fil-livell tal-unità tal-ħamrija jew f'livell aktar dettaljat jekk rilevanti, dment li ma jkunx possibbli li jiġu identifikati l-valuri individwali jew il-post tal-kampjuni ġeoreferenzjati sottostanti. Jenħtieġ li dak il-portal primarjament jinkludi d-data kollha miġbura mill-Istati Membri u mill-Kummissjoni kif meħtieġ minn din id-Direttiva. Jenħtieġ li l-ipproċessar u l-aċċess għal dik id-data, inkluż għal finijiet xjentifiċi, jaderixxu mal-liġi rilevanti tal-Unjoni, bħad-Direttivi 2003/4/KE (20), 2007/2/KE (21), (UE) 2019/1024 (22) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill kif ukoll ir-Regolament (UE) 2023/2854 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (23) u r-Regolament (KE) Nru 223/2009. Barra minn hekk, l-Istati Membri jenħtieġ li jkunu jistgħu jirrieżaminaw id-data dwar is-saħħa tal-ħamrija u jitolbu korrezzjoni ta' kwalunkwe żball, qabel tali data ma ssir pubblika permezz tal-portal diġitali ta' data dwar is-saħħa tal-ħamrija. Barra minn hekk, jenħtieġ li jkun possibbli li tiġi integrata fil-portal, fuq bażi volontarja, data rilevanti oħra dwar il-ħamrija miġbura mill-Istati Membri jew minn kwalunkwe parti oħra u b'mod partikolari data li tirriżulta minn proġetti taħt Orizzont Ewropa u l-Missjoni tal-UE “Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa”, dment li dik id-data tissodisfa ċerti rekwiżiti fir-rigward tal-format u l-ispeċifikazzjonijiet. Jenħtieġ li dawk ir-rekwiżiti jiġu speċifikati mill-Kummissjoni permezz ta' atti ta' implimentazzjoni.

(48)

Huwa meħtieġ ukoll li tittejjeb l-armonizzazzjoni tas-sistemi ta' monitoraġġ tal-ħamrija użati fl-Istati Membri u li jiġu sfruttati s-sinerġiji bejn is-sistemi ta' monitoraġġ tal-Unjoni u dawk nazzjonali sabiex ikun hemm data aktar komparabbli madwar l-Unjoni. Huwa importanti ħafna li jiġu żgurati l-kwalità u l-komparabbiltà tal-kejl tal-ħamrija permezz tal-applikazzjoni ta' prattiki ta' sistema ta' ġestjoni tal-kwalità mil-laboratorji involuti. Sabiex jiġi minimizzat il-piż amministrattiv għal-laboratorji, Stat Membru jista' jqis li huwa biżżejjed li laboratorji jkollhom akkreditazzjoni waħda għal kwalunkwe metodoloġija għad-determinazzjoni tal-valuri tad-deskritturi tal-ħamrija. Il-laboratorji, jew il-partijiet ikkuntrattati mil-laboratorji, li jwettqu l-kejl tal-ħamrija jenħtieġ li japplikaw prattiki tas-sistema ta' ġestjoni tal-kwalità f'konformità mal-EN ISO/IEC-17025. Jistgħu jintużaw standards ta' ġestjoni tal-kwalità ekwivalenti fil-livell tal-Unjoni jew internazzjonali, u fejn rilevanti, jistgħu jiġu mfittxija sinerġiji mas-sistema ta' ġestjoni tal-kwalità tal-ICP Forests.

(49)

Huwa importanti li jintużaw metodoloġiji għall-ittestjar tal-ħamrija li huma ċċertifikati minn korpi rikonoxxuti internazzjonalment, bħall-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Istandardizzazzjoni (ISO) u l-Kumitat Ewropew għall-Istandardizzazzjoni (CEN), kif ukoll rikonoxxuti mill-komunità globali tar-riċerka, dment li t-tali metodoloġiji jkunu disponibbli. Huwa possibbli wkoll li jintużaw metodoloġiji ekwivalenti oħra għall-ittestjar tal-ħamrija, jiġifieri proċeduri analitiċi li jiddeterminaw l-istess parametru jew deskrittur u li huma ppruvati li jipproduċu riżultati identiċi fil-marġni tal-koeffiċjent tar-ripetibbiltà tagħhom (0,95). Jenħtieġ li ċ-ċertifikazzjoni ta' kwalunkwe metodoloġija ekwivalenti wkoll tinkiseb minn korpi rikonoxxuti internazzjonalment, bħall-ISO u s-CEN, u tali metodoloġiji ekwivalenti jenħtieġ li jiġu rikonoxxuti mill-komunità globali tar-riċerka.

(50)

Sabiex jiġi żgurat li l-ħamrija tkun protetta minn kontaminazzjoni minn sustanzi li għandhom il-potenzjal li jikkawżaw riskji sinifikanti għas-saħħa tal-bniedem u li jikkontaminaw l-arja tal-madwar, l-ilmijiet tal-wiċċ, l-ilma ta' taħt l-art, u sussegwentement l-oċeani, jenħtieġ li jiġu stabbiliti mekkaniżmi politiċi biex jidentifikaw u jivvalutaw tali sustanzi ta' tħassib. F'dak ir-rigward, jenħtieġ li jiġi żviluppat approċċ rigward il-kontaminazzjoni tal-ħamrija li jippermetti monitoraġġ u analiżi tat-tali sustanzi jew gruppi ta' sustanzi permezz ta' lista indikattiva simili għall-approċċ użat għall-ilma tal-wiċċ u għall-ilma ta' taħt l-art. Is-sustanzi jew il-gruppi ta' sustanzi li għandhom jitqiegħdu f'tali lista indikattiva jenħtieġ li jinkludu sustanzi li jippreżentaw riskju sinifikanti għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija, is-saħħa tal-bniedem jew l-ambjent, u sustanzi li għalihom l-informazzjoni disponibbli tindika li jistgħu jkunu ta' riskju sinifikanti għall-ħamrija jew permezz tagħha, u li għalihom id-data ta' monitoraġġ disponibbli ma tkunx biżżejjed. Jenħtieġ li ma jkun hemm l-ebda limitu massimu fuq l-għadd ta' sustanzi jew gruppi ta' sustanzi li għandhom jiġu inklużi fil-lista indikattiva ta' kontaminanti tal-ħamrija għall-finijiet ta' monitoraġġ u analiżi.

(51)

Hu meħtieġ li tinġabar data dwar il-preżenza ta' kontaminanti tal-ħamrija li jistgħu joħolqu riskju għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent, inkluż il-pestiċidi, il-metaboliti tagħhom, is-sustanzi perfluworoalkilati u polifluworoalkilati (PFAS) u kontaminanti emerġenti oħra tal-ħamrija. Għalhekk, jenħtieġ li din id-Direttiva tipprovdi qafas biex tali kontaminanti jiġu inklużi f'lista indikattiva ta' kontaminanti tal-ħamrija li għalihom hija meħtieġa aktar data ta' monitoraġġ tal-ħamrija biex jiġi indirizzat ir-riskju għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent. Sabiex jiġu limitati l-kostijiet tal-monitoraġġ, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew iwettqu kejl fuq għadd limitat ta' punti ta' kampjunar għal dawk il-kontaminanti. Il-Kummissjoni tista' tipprovdi appoġġ lill-Istati Membri billi tkejjel għażla ta' kontaminanti tal-ħamrija mil-lista indikattiva ta' kontaminanti tal-ħamrija f'LUCAS.

(52)

Il-mikroplastiċi u n-nanoplastiċi huma sustanzi li jistgħu joħolqu riskju għas-saħħa tal-ħamrija kif ukoll għal attivitajiet essenzjali bħall-produzzjoni agrikola. Il-preżenza tagħhom fil-ħamrija jista' jkollha implikazzjonijiet għall-fertilità tal-ħamrija, u b'hekk tikkomprometti s-saħħa u l-iżvilupp b'saħħtu tal-għelejjel. Għalhekk huwa essenzjali li din id-Direttiva tippermetti l-inklużjoni tal-mikroplastiċi u n-nanoplastiċi fil-monitoraġġ tal-kontaminanti tal-ħamrija.

(53)

Sabiex isir l-aktar użu wiesa' possibbli tad-data dwar is-saħħa tal-ħamrija ġġenerata mill-monitoraġġ imwettaq skont din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu meħtieġa jiffaċilitaw l-aċċess għal tali data għall-pubbliku, f'forma aggregata fil-livell tal-unità tal-ħamrija jew f'livell aktar dettaljat jekk rilevanti, dment li ma jkunx possibbli li jiġu identifikati l-valuri individwali jew il-post tal-kampjuni ġeoreferenzjati sottostanti. Jenħtieġ li d-data kunfidenzjali miġbura mill-Kummissjoni jew mill-Istati Membri għall-produzzjoni tal-istatistika Ewropea tiġi protetta f'konformità mar-regoli u l-miżuri tar-Regolament (KE) Nru 223/2009, sabiex tinkiseb u tinżamm il-fiduċja tal-partijiet responsabbli għall-għoti ta' dik l-informazzjoni. Meta l-Kummissjoni jew l-Istati Membri jipproduċu statistika dwar is-saħħa tal-ħamrija, jenħtieġ li jiżguraw li d-data kunfidenzjali tirrispetta l-prinċipji tar-Regolament (KE) Nru 223/2009. Barra minn hekk, sabiex tiġi protetta s-sjieda tad-data, huwa importanti li l-Kummissjoni, l-EEA jew l-Istati Membri jiddivulgaw biss data bil-kunsens tas-sid tad-data. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-Istati Membri jikkomunikaw id-data dwar is-saħħa tal-ħamrija u r-riżultati tal-valutazzjonijiet tas-saħħa tal-ħamrija lill-partijiet ikkonċernati rilevanti bħall-bdiewa, il-forestiera, is-sidien tal-art u l-awtoritajiet lokali. Huwa importanti li x-xerrejja u l-kerrejja prospettivi tal-art jirċievu, f'konformità mal-liġi nazzjonali u fuq talba tagħhom, id-data dwar is-saħħa tal-ħamrija u r-riżultati tal-valutazzjonijiet tas-saħħa tal-ħamrija. Barra minn hekk, id-data dwar is-saħħa tal-ħamrija magħmula disponibbli skont din id-Direttiva tista' tintuża għal monitoraġġ ta' aspetti relatati mwettaq skont liġi oħra tal-Unjoni, fejn rilevanti.

(54)

Ir-riżultati tal-valutazzjonijiet tas-saħħa tal-ħamrija mwettqa skont din id-Direttiva ser jinfurmaw il-proċess tal-identifikazzjoni tal-prattiki speċifiċi meħtieġa għall-ġestjoni sostenibbli tal-ħamrija u b'hekk l-appoġġ li l-Istati Membri jenħtieġ li jipprovdu biex iżidu s-saħħa u r-reżiljenza tal-ħamrija. Mingħajr preġudizzju għall-obbligi li jirriżultaw minn liġi oħra tal-Unjoni u nazzjonali, id-dispożizzjonijiet ta' din id-Direttiva dwar l-appoġġ għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija ma jimponux obbligi addizzjonali fuq is-sidien tal-art u l-maniġers tal-art. Fl-istess ħin, il-maniġers tal-ħamrija, is-sidien tal-art, il-maniġers tal-art u l-awtoritajiet rilevanti jenħtieġ li jirċievu appoġġ biex itejbu s-saħħa u r-reżiljenza tal-ħamrija. Fost l-oħrajn, jenħtieġ li dak l-appoġġ jieħu l-forma ta': informazzjoni u pariri dwar prattiki li jtejbu s-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija, filwaqt li jitqiesu l-kundizzjonijiet lokali tal-ħamrija; it-tisħiħ tal-kapaċitajiet; il-promozzjoni tas-sensibilizzazzjoni dwar il-benefiċċji tal-prattiki li jtejbu s-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija; il-promozzjoni tar-riċerka u l-innovazzjoni; il-valutazzjoni tal-ħtiġijiet tekniċi u finanzjarji; u l-iffaċilitar tal-aċċess għall-finanzjament disponibbli u l-użu tiegħu.

(55)

L-istrumenti ekonomiċi, inkluż dawk taħt il-PAK li jipprovdu appoġġ lill-bdiewa, għandhom rwol kruċjali fiż-żamma u t-titjib tas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija u, sa ċertu punt, tal-ħamrija tal-foresti. Il-PAK għandha l-għan li tappoġġa s-saħħa tal-ħamrija permezz tal-implimentazzjoni tal-kundizzjonalità, tal-iskemi ekoloġiċi u tal-miżuri ta' żvilupp rurali. L-appoġġ finanzjarju għall-bdiewa u l-forestiera li japplikaw prattiki li jtejbu s-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija jista' jiġi ġġenerat ukoll mis-settur privat. Pereżempju, it-tikketti volontarji tas-sostenibbiltà fl-industriji tal-ikel, tal-injam, b'bażi bijoloġika u tal-enerġija, stabbiliti minn partijiet ikkonċernati privati, jistgħu jqisu l-kontributi tal-bdiewa u l-forestieri għat-titjib tas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija f'konformità ma' din id-Direttiva. It-tali tikketti jistgħu jippermettu lill-produtturi tal-ikel, tal-injam u ta' bijomassa oħra li jsegwu dawk il-prattiċi fil-produzzjoni tagħhom biex jirriflettuhom fil-valur tal-prodotti tagħhom. Ser jiġi pprovdut finanzjament addizzjonali għal network ta' siti reali għall-ittestjar, għad-dimostrazzjoni u għat-titjib tas-soluzzjonijiet, inkluż dwar il-kultivazzjoni karbonika, permezz tal-laboratorji ħajjin u l-fanali tal-Missjoni tal-UE “Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa”. Mingħajr preġudizzju għall-prinċipju ta' “min iniġġes iħallas”, jenħtieġ li l-Istati Membri jipprovdu appoġġ u pariri biex jgħinu lis-sidien tal-artijiet, lill-maniġers tal-art u lill-utenti tal-artijiet affettwati mill-azzjonijiet meħuda skont din id-Direttiva, filwaqt li jitqiesu, b'mod partikolari, il-ħtiġijiet u l-kapaċitajiet limitati ta' intrapriżi żgħar u ta' daqs medju.

(56)

Skont ir-Regolament (UE) 2021/2115 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (24), l-Istati Membri għandhom jiddeskrivu fil-pjanijiet strateġiċi tal-PAK tagħhom kif l-arkitettura ambjentali u klimatika ta' dawk il-pjanijiet hija maħsuba li tikkontribwixxi għall-ilħuq tal-miri nazzjonali fit-tul stabbiliti fl-atti leġiżlattivi elenkati fl-Anness XIII ta' dak ir-Regolament, jew li joħorġu minnhom, u għall-konsistenza magħhom.

(57)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu meħtieġa jimmonitorjaw mill-qrib l-impatt tal-appoġġ għas-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija, filwaqt li jqisu għarfien ġdid mir-riċerka u l-innovazzjoni. F'dan ir-rigward, huma mistennija kontributi siewja mill-Missjoni tal-UE “Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa” u, b'mod partikolari, mil-laboratorji ħajjin tagħha u mill-attivitajiet biex jiġu appoġġati l-monitoraġġ tal-ħamrija, l-edukazzjoni dwar il-ħamrija u l-involviment taċ-ċittadini.

(58)

Ir-riġenerazzjoni tal-ħamrija ġġib il-ħamrija degradata lura għal kundizzjoni f'saħħitha. Fil-kuntest tar-riġenerazzjoni tal-ħamrija, ir-riżultati tal-valutazzjonijiet tas-saħħa tal-ħamrija jistgħu jitqiesu u huwa xieraq li l-miżuri ta' riġenerazzjoni jiġu adattati għall-karatteristiċi speċifiċi tas-sitwazzjoni, it-tip, l-użu u l-kundizzjoni tal-ħamrija u l-kundizzjonijiet lokali, klimatiċi u ambjentali. Fil-każ ta' żoni bl-issiġillar tal-ħamrija jew it-tneħħija tal-ħamrija, l-irkupru tal-kapaċità tal-ħamrija li tipprovdi servizzi tal-ekosistema jeħtieġ l-ewwel ir-rikostruzzjoni tal-ħamrija, bl-għan li jinkiseb livell ta' funzjonament tal-ħamrija u tal-provvista tas-servizzi tal-ekosistema li jkun kemm jista' jkun qrib il-funzjonament naturali tagħha u l-livell ottimali tal-provvista tas-servizzi tal-ekosistema tagħha.

(59)

Biex jiġu żgurati sinerġiji bejn il-miżuri differenti adottati taħt liġi oħra tal-Unjoni li jista' jkollhom impatt fuq is-saħħa tal-ħamrija, jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li l-attivitajiet li jappoġġaw is-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija jkunu konsistenti: mal-pjanijiet nazzjonali ta' restawr imħejjija f'konformità mar-Regolament (UE) 2024/1991; mal-istrateġiji nazzjonali tal-bijodiversità u l-pjanijiet ta' azzjoni stabbiliti f'konformità mal-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Diversità Bijoloġika; mal-pjanijiet strateġiċi tal-PAK li għandhom jitfasslu mill-Istati Membri f'konformità mar-Regolament (UE) 2021/2115; mal-kodiċi ta' prattiki agrikoli tajba u l-programmi ta' azzjoni għal żoni nnominati vulnerabbli adottati f'konformità mad-Direttiva tal-Kunsill 91/676/KEE (25); mal-miżuri ta' konservazzjoni u ma' qafas ta' azzjoni prijoritizzat stabbiliti għas-siti ta' Natura 2000 f'konformità mad-Direttiva tal-Kunsill 92/43/KEE (26); mal-miżuri għall-kisba ta' status ekoloġiku u kimiku tajjeb tal-korpi tal-ilma inklużi fil-pjanijiet ta' mmaniġġjar tal-baċini tax-xmajjar imħejjija f'konformità mad-Direttiva 2000/60/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (27); mal-miżuri ta' ġestjoni tar-riskju ta' għargħar stabbiliti f'konformità mad-Direttiva 2007/60/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (28); mal-pjanijiet ta' ġestjoni tan-nixfiet promossi fl-Istrateġija tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima; mal-programmi ta' azzjoni nazzjonali stabbiliti f'konformità mal-Artikolu 10 tar-Regolament tal-UNCCD; mal-miri stabbiliti skont ir-Regolamenti (UE) 2018/841 u (UE) 2018/842 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (29); mal-pjanijiet nazzjonali integrati dwar l-enerġija u l-klima stabbiliti f'konformità mar-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (30); mal-programmi nazzjonali għall-kontroll tat-tniġġis tal-arja imħejjija skont id-Direttiva (UE) 2016/2284 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (31); mal-valutazzjonijiet tar-riskju u l-ippjanar tal-ġestjoni tar-riskju ta' diżastri f'konformità mad-Deċiżjoni Nru 1313/2013/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (32); mal-pjanijiet ta' azzjoni nazzjonali adottati f'konformità mal-Artikolu 4 tad-Direttiva 2009/128/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (33) u l-valutazzjonijiet tal-impatt ambjentali mwettqa f'konformità mad-Direttiva 2011/92/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (34). Attivitajiet li jappoġġaw is-saħħa tal-ħamrija u r-reżiljenza tal-ħamrija jenħtieġ li jkunu, kemm jista' jkun, integrati f'dawk il-programmi, il-kodiċijiet, l-oqfsa ta' azzjoni, il-miri, il-pjanijiet u l-miżuri sa fejn jikkontribwixxu għall-ilħuq tal-objettivi tagħhom. Konsegwentement, l-indikaturi u d-data rilevanti, bħall-indikaturi tar-riżultati relatati mal-ħamrija skont ir-Regolament (UE) 2021/2115 u d-data statistika dwar l-input u l-output agrikoli rrapportati skont ir-Regolament (UE) 2022/2379 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (35), jenħtieġ li jkunu aċċessibbli għall-awtoritajiet kompetenti sabiex issir kontroreferenza għal dik id-data u dawk l-indikaturi u b'hekk ikun possibbli li tinkiseb l-aktar valutazzjoni preċiża possibbli tal-effettività tal-miżuri magħżula.

(60)

Is-siti kkontaminati spiss huma l-legat ta' għexieren ta' snin ta' attivitajiet fl-Unjoni, bħal attivitajiet industrijali jew militari, u jistgħu jwasslu għal riskji għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent issa u fil-futur. Għalhekk, huwa meħtieġ li l-ewwel jiġu identifikati u investigati s-siti potenzjalment ikkontaminati u mbagħad, f'każ ta' kontaminazzjoni kkonfermata, jiġu vvalutati r-riskji tas-sit ikkontaminat u jittieħdu miżuri biex jiġu indirizzati r-riskji inaċċettabbli. F'dan il-kuntest, huwa essenzjali li jiġi kkunsidrat ukoll l-impatt ta' siti kkontaminati fuq mezzi jew matriċijiet ambjentali għajr il-ħamrija, bħall-ilma ta' taħt l-art jew tal-wiċċ. Xi wħud minn dawk l-attivitajiet, bħall-użu ta' faċilitajiet tal-ħżin taħt l-art għal sustanzi perikolużi, jaf ikunu seħħew fis-sodda tal-blat jew fil-materjal oriġinali. Meta tali faċilità tal-ħżin taħt l-art tkun nixxet, il-kontaminanti jistgħu jkunu ċċaqalqu fis-sodda tal-blat jew fil-materjal oriġinali, u x'aktarx ma jinstabux fil-ħamrija. Madankollu, il-kontaminanti jistgħu jinfirxu u b'hekk ikollhom impatt fuq is-saħħa tal-bniedem jew fuq l-ambjent. Għalhekk, jekk tali attivitajiet isiru f'siti potenzjalment ikkontaminati, is-sodda tal-blat jew il-materjal oriġinali fil-viċinanza tal-attività jkollhom jiġu investigati wkoll biex jiġi vverifikat jekk l-attività kkawżatx kontaminazzjoni li għandha impatt fuq is-saħħa tal-bniedem jew fuq l-ambjent.

(61)

L-investigazzjoni tal-ħamrija trid tiddetermina jekk sit potenzjalment ikkontaminat huwiex fil-fatt ikkontaminat, u jekk il-kontaminazzjoni toħloqx riskju għas-saħħa tal-bniedem jew għall-ambjent. Din id-Direttiva ma teħtieġx l-analiżi tad-deskritturi tal-ħamrija għajr il-kontaminazzjoni tal-ħamrija bħala parti mill-investigazzjoni tal-ħamrija. Peress li l-użu tal-art jista' jinbidel maż-żmien, huwa importanti li l-informazzjoni dwar il-kontaminazzjoni tinżamm aċċessibbli għall-pubbliku. Pereżempju, meta trid tittieħed deċiżjoni dwar bidla fl-użu tal-art, huwa importanti li jiġi evalwat jekk kontaminazzjoni li nstabet f'investigazzjoni tal-ħamrija fil-passat tistax toħloq riskju għall-użu l-ġdid tal-art previst. Għalhekk, biex jiġi vvalutat jekk sit potenzjalment ikkontaminat huwiex fil-fatt ikkontaminat, għandhom jitqiesu wkoll ir-riskji għas-saħħa tal-bniedem jew għall-ambjent marbuta mal-użu sensittiv tas-sit. L-użi sensittivi tas-siti jinkludu l-użu ta’ grawnds tal-logħob, l-iskejjel jew is-siti użati għall-indukrar tat-tfal, jew żoni qrib tagħhom, l-użu ta’ żoni residenzjali jew l-użu ta’ żoni oħra użati minn popolazzjonijiet vulnerabbli. Meta investigazzjoni tal-ħamrija turi li sit potenzjalment ikkontaminat fil-fatt ma jkunx ikkontaminat, jenħtieġ li s-sit ma jibqax jitqies mill-Istat Membru bħala potenzjalment ikkontaminat, sakemm ma tkunx issuspettata kontaminazzjoni abbażi ta' evidenza ġdida.

(62)

Peress li l-għadd ta' siti potenzjalment ikkontaminati u siti kkontaminati jista' jkun għoli ħafna u l-livell ta' riskju li sit ikkontaminat joħloq jista' jvarja minn baxx ħafna għal għoli ħafna, huwa xieraq li jiġi segwit approċċ ibbażat fuq ir-riskju u gradwali għall-identifikazzjoni u l-investigazzjoni ta' siti potenzjalment ikkontaminati u għall-ġestjoni ta' siti kkontaminati. Approċċ bħal dan jista' jippermetti lill-Istati Membri jagħtu prijorità lil ċerti siti. Billi jipprijoritizzaw ċerti siti, l-Istati Membri jistgħu jqisu r-riskju potenzjali li joħloq każ suspettat jew ikkonfermat ta' kontaminazzjoni għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent, kif ukoll il-kuntest soċjali jew ekonomiku. L-evalwazzjoni tar-riskju potenzjali involut f'tali prijoritizzazzjoni hija ħafna aktar ġenerika mill-valutazzjoni tar-riskju speċifika għas-sit li titwettaq fuq sit ikkontaminat.

(63)

Sabiex jiġu identifikati siti potenzjalment ikkontaminati, jenħtieġ li l-Istati Membri jiġbru evidenza, inkluż permezz ta' riċerka storika li tesplora informazzjoni dwar attivitajiet, inċidenti u aċċidenti industrijali, bl-użu ta' mapep qodma, arkivji, artikli tal-istampa, permessi ambjentali u notifiki mill-pubbliku jew mill-awtoritajiet u data dwar il-bijomonitoraġġ uman jew il-monitoraġġ ambjentali minn proġetti ta' riċerka. Jenħtieġ li l-Istati Membri jistabbilixxu lista ta' attivitajiet potenzjalment kontaminanti u jkunu jistgħu jipprijoritizzaw ċerti siti potenzjalment ikkontaminati li huma l-aktar probabbli li joħolqu riskju potenzjali għas-saħħa tal-bniedem jew għall-ambjent, abbażi tat-tip ta' attività, l-estent tal-kontaminazzjoni potenzjali, indikazzjoni li hemm riskju immedjat jew informazzjoni rilevanti oħra. Peress li l-għadd ta' siti potenzjalment ikkontaminati jista' jevolvi maż-żmien, jenħtieġ li l-ewwel identifikazzjoni ta' tali siti titlesta f'perjodu ta' żmien stabbilit, abbażi tal-evidenza eżistenti, filwaqt li l-identifikazzjoni ulterjuri ta' tali siti jenħtieġ li titwettaq permezz ta' approċċ sistematiku.

(64)

Sabiex jiġi żgurat li l-investigazzjonijiet tal-ħamrija fuq siti potenzjalment ikkontaminati jitwettqu fil-ħin u b'mod effettiv, l-Istati Membri jenħtieġ li, minbarra l-obbligu li jistabbilixxu l-perjodu ta' żmien li fih jenħtieġ li jitwettqu l-investigazzjonijiet tal-ħamrija, ikunu meħtieġa jidentifikaw avvenimenti speċifiċi li jiskattaw tali investigazzjonijiet. Tali avvenimenti skattaturi jistgħu jinkludu t-talba jew ir-rieżami ta' permess ambjentali jew tal-bini jew awtorizzazzjoni meħtieġa skont il-liġi tal-Unjoni jew nazzjonali, attivitajiet ta' tħaffir tal-ħamrija, bidliet fl-użu tal-art jew tranżazzjonijiet tal-art jew tal-proprjetà immobbli. L-investigazzjonijiet tal-ħamrija jistgħu jsegwu stadji differenti, bħal studju preliminari mhux fuq il-post, studju storiku speċifiku għas-sit biex tinġabar informazzjoni dwar attivitajiet industrijali tal-passat, inċidenti jew aċċidenti, żjara fuq il-post, investigazzjoni preliminari jew esploratorja, investigazzjoni aktar dettaljata jew deskrittiva, u ttestjar fuq il-post jew fil-laboratorju, u jistgħu jinkludu valutazzjoni speċifika għas-sit tar-riskji li l-kontaminazzjoni toħloq għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent. Jekk tinstab kontaminazzjoni, jenħtieġ li l-investigazzjoni tal-ħamrija tifforma l-bażi tal-karatterizzazzjoni tal-kontaminazzjoni u l-kuntest ambjentali tagħha u tipprovdi informazzjoni bażika għall-valutazzjoni tar-riskju speċifika għas-sit u t-tfassil ta' kwalunkwe miżura ta' tnaqqis tar-riskju li tista' tkun meħtieġa. Ir-rapporti ta' bażi u l-miżuri ta' monitoraġġ implimentati f'konformità mad-Direttiva 2010/75/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (36) jistgħu jikkwalifikaw ukoll bħala investigazzjoni tal-ħamrija, fejn xieraq.

(65)

Hija meħtieġa flessibbiltà fir-rigward tal-ġestjoni ta' siti kkontaminati biex jitqiesu l-kostijiet, il-benefiċċji u l-ispeċifiċitajiet lokali. Għalhekk, jenħtieġ li l-Istati Membri tal-anqas jadottaw approċċ ibbażat fuq ir-riskju u gradwali għall-identifikazzjoni u l-investigazzjoni ta' siti potenzjalment ikkontaminati u għall-ġestjoni ta' siti kkontaminati, filwaqt li jqisu d-differenza bejn dawk iż-żewġ kategoriji u b'hekk jippermettu li r-riżorsi jiġu allokati filwaqt li jitqies il-kuntest ambjentali, soċjali u ekonomiku speċifiku. Id-deċiżjonijiet fir-rigward tal-ġestjoni ta’ siti kkontaminati, inkluż dwar l-approċċ ibbażat fuq ir-riskju u gradwali, jenħtieġ li jittieħdu abbażi tan-natura u l-firxa tar-riskji potenzjali għas-saħħa tal-bniedem, inkluż l-esponiment għal kontaminanti ta' popolazzjonijiet vulnerabbli bħan-nisa tqal, il-persuni b'diżabbiltà, l-anzjani u t-tfal, u għall-ambjent li jirriżultaw mill-esponiment għal kontaminanti tal-ħamrija jew għal kontaminanti li mxew għall-ilma ta' taħt l-art u, jekk possibbli, l-effetti kumulattivi fuq is-saħħa tal-bniedem, l-ekosistemi tal-ħamrija u s-servizzi tal-ekosistema assoċjati.

(66)

Jenħtieġ li l-livelli naturali u antropoġenika tal-isfond jitqiesu fil-valutazzjoni tar-riskju peress li dawn jistgħu jgħinu wkoll biex jiġu stabbiliti objettivi ta' riabilitazzjoni jew ta' ġestjoni tal-ħamrija.

(67)

Jenħtieġ li r-riżultati tal-analiżi tal-kostijiet u l-benefiċċji tat-twettiq ta' valutazzjoni tar-riskju speċifika għas-sit jew ir-riabilitazzjoni tal-ħamrija tkun pożittiva. Pereżempju, għal siti kkontaminati fuq skala żgħira, valutazzjoni tar-riskju dettaljata speċifika għas-sit tista' tkun aktar għalja mir-riabilitazzjoni immedjata tal-ħamrija, jew is-sit jista' jkun ikkontaminat b'mod ċar u serju b'tali mod li valutazzjoni tar-riskju dettaljata speċifika għas-sit ma tkunx meħtieġa għall-finijiet tat-teħid ta' deċiżjoni dwar ir-riabilitazzjoni tal-ħamrija. F'każijiet bħal dawn, l-għadd ta' passi fl-approċċ ibbażat fuq ir-riskju u gradwali għall-identifikazzjoni u l-investigazzjoni ta' siti potenzjalment ikkontaminati u għall-ġestjoni ta' siti kkontaminati jista' jitnaqqas peress li valutazzjoni tar-riskju dettaljata speċifika għas-sit ftit li xejn iġġib valur miżjud. Jenħtieġ li l-Istati Membri jistabbilixxu l-metodoloġija speċifika għall-valutazzjoni tar-riskju speċifika għas-sit ta' siti kkontaminati. Jenħtieġ li l-Istati Membri jiddeterminaw ukoll x'jikkostitwixxi riskju inaċċettabbli minn sit ikkontaminat abbażi tal-għarfien xjentifiku, il-prinċipju ta' prekawzjoni, l-ispeċifiċitajiet lokali u l-użu attwali u ppjanat tal-art.

(68)

Sabiex jitnaqqsu għal livell aċċettabbli r-riskji ta' siti kkontaminati għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent, jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li jittieħdu miżuri adegwati tat-tnaqqis tar-riskji, inkluż ir-riabilitazzjoni tal-ħamrija. L-aħjar miżuri tat-tnaqqis tar-riskji jenħtieġ li jkunu sostenibbli u magħżula permezz ta' proċess bilanċjat ta' teħid ta' deċiżjonijiet li jqis l-impatt ambjentali, soċjali u ekonomiku. L-għażla tat-teknika jew tal-miżura tiddependi fuq kombinazzjoni ta' kriterji bħan-natura tal-kontaminanti, il-karatteristiċi tal-ħamrija, il-volum tal-kontaminazzjoni, iż-żmien u l-ispazju disponibbli, ir-restrizzjonijiet baġitarji, l-objettivi ta' riabilitazzjoni tal-ħamrija, l-użu attwali u ppjanat tal-art, u l-potenzjal li tittejjeb is-saħħa tal-ħamrija. Il-miżuri tat-tnaqqis tar-riskju jenħtieġ li ma jkollhomx impatt negattiv fuq il-valutazzjoni tar-riskju u l-ġestjoni tar-riskju taż-żoni tal-ġbir tal-ilma għall-punti tal-astrazzjoni tal-ilma maħsub għall-konsum mill-bniedem stabbiliti fl-Artikolu 8 tad-Direttiva (UE) 2020/2184 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (37). Peress li r-riabilitazzjoni tal-ħamrija tiffoka fuq it-tneħħija tar-riskju li l-kontaminazzjoni tal-ħamrija toħloq għas-saħħa tal-bniedem jew għall-ambjent, jista' jkun il-każ li r-riabilitazzjoni tal-ħamrija ma ttejjibx deskritturi oħra tal-ħamrija. Ċerti tekniki ta' riabilitazzjoni tal-ħamrija jista' jkollhom ukoll impatt negattiv fuq is-saħħa tal-ħamrija. Għalhekk, jenħtieġ li jitqiesu l-vantaġġi u l-iżvantaġġi kollha tat-tekniki ta' rimedju. Jenħtieġ li jkun possibbli li l-miżuri meħuda skont liġi oħra tal-Unjoni jiġu kkwalifikati bħala miżuri tat-tnaqqis tar-riskju skont din id-Direttiva jekk dawk il-miżuri effettivament inaqqsu r-riskji maħluqa minn siti kkontaminati.

(69)

Jenħtieġ li l-investigazzjoni ta' siti potenzjalment ikkontaminati u l-ġestjoni ta' siti kkontaminati tirrispetta l-prinċipji ta' min iniġġes iħallas, ta' prekawzjoni u ta' proporzjonalità. Jenħtieġ li l-Istati Membri jkollhom l-għan li jidentifikaw min iniġġes u jenħtieġ li jistabbilixxu ġerarkija ta' responsabbiltà jew katina ta' responsabbiltà tad-deċiżjonijiet, biex tiġi ddeterminata l-persuna fiżika jew ġuridika li għandha terfa' r-responsabbiltà għall-kostijiet tal-investigazzjoni tal-ħamrija, il-valutazzjoni tar-riskju u l-miżuri tat-tnaqqis tar-riskju. Jenħtieġ li jkun possibbli li l-Istati Membri jiddeċiedu li jagħmlu distinzjoni ulterjuri bejn siti kkontaminati storikament u dawk li jkunu għadhom kif ġew ikkontaminati u li japplikaw approċċ aktar strett għall-kontaminazzjoni kkawżata wara ċerta data ta' referenza. Fil-każ ta' siti kkontaminati li għalihom mhux possibbli li tiġi identifikata l-persuna fiżika jew ġuridika responsabbli għall-kontaminazzjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jużaw strumenti finanzjarji u programmi ta' finanzjament tal-Unjoni sabiex iwettqu l-obbligi rigward l-investigazzjoni tal-ħamrija u r-riabilitazzjoni tal-ħamrija.

(70)

Il-kontaminazzjoni tal-ħamrija diġà hija rregolata skont il-liġi tal-Unjoni bħad-Direttivi 2010/75/UE jew 2004/35/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (38). Id-dispożizzjonijiet ta' din id-Direttiva huma mingħajr preġudizzju għar-rekwiżiti skont il-liġi rilevanti tal-Unjoni.

(71)

Jenħtieġ li l-investigazzjonijiet tal-ħamrija, il-valutazzjonijiet tar-riskju jew il-miżuri tat-tnaqqis tar-riskju li jkunu twettqu fuq siti potenzjalment ikkontaminati jew fuq siti kkontaminati qabel … [id-data tad-dħul fis-seħħ ta' din id-Direttiva] u li jissodisfaw ir-rekwiżiti stipulati f'din id-Direttiva, jitqiesu xierqa biex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti stipulati f'din id-Direttiva għal tali siti.

(72)

Jenħtieġ li l-miżuri meħuda skont din id-Direttiva jqisu wkoll objettivi ta' politika oħrajn tal-Unjoni, bħall-objettivi segwiti mir-Regolament (UE) 2024/1252 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (39), jiġifieri l-iżgurar ta' provvista sigura u sostenibbli tal-materja prima kritika għall-industriji tal-Unjoni.

(73)

It-trasparenza hija komponent essenzjali tal-politika dwar il-ħamrija u tiżgura r-responsabbiltà u l-għarfien tal-pubbliku, kundizzjonijiet ġusti tas-suq u li jkun jista' jsir monitoraġġ tal-progress. Għalhekk, jenħtieġ li l-Istati Membri jistabbilixxu u jżommu reġistru nazzjonali ta' siti potenzjalment ikkontaminati u siti kkontaminati. Jenħtieġ li dawk ir-reġistri jkun fihom informazzjoni speċifika għas-sit u jkunu aċċessibbli għall-pubbliku fil-forma ta' bażi ta' data spazjali ġeoreferenzjata online. Jekk ir-reġistri jiġu stabbiliti fil-livell sottonazzjonali, jenħtieġ li l-Istati Membri jipprevedu punt ta' dħul nazzjonali kkoordinat għar-reġistri sottonazzjonali differenti, pereżempju b'websajt nazzjonali ċentralizzat li jkun fih links elettroniċi. Jenħtieġ li r-reġistri jkun fihom l-informazzjoni li hija meħtieġa sabiex il-pubbliku jkun infurmat bl-eżistenza ta’ siti potenzjalment ikkontaminati u l-ġestjoni ta' siti kkontaminati. Minħabba li l-preżenza ta' kontaminazzjoni tal-ħamrija f'siti potenzjalment ikkontaminati tista', skont id-definizzjoni, tiġi suspettata biss, id-differenza bejn siti potenzjalment ikkontaminati u siti kkontaminati jenħtieġ li tiġi kkomunikata u spjegata b'mod ċar lill-pubbliku sabiex jiġi evitat li jkun hemm tħassib bla bżonn. Reġistri li jkunu jeżistu fi … [id-data tad-dħul fis-seħħ ta' din id-Direttiva] u li jissodisfaw ir-rekwiżiti stipulati f'din id-Direttiva jenħtieġ li jitqiesu xierqa biex jissodisfaw ir-rekwiżiti stipulati f'din id-Direttiva.

(74)

L-Artikolu 19(1), it-tieni subparagrafu, tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE) jesiġi li l-Istati Membri jipprovdu rimedji suffiċjenti biex jiżguraw protezzjoni ġudizzjarja effettiva fl-oqsma koperti mil-liġi tal-Unjoni. Barra minn hekk, f'konformità mal-Konvenzjoni dwar l-aċċess għall-informazzjoni, il-parteċipazzjoni pubblika fit-teħid ta' deċiżjonijiet u l-aċċess għall-ġustizzja fi kwistjonijiet ambjentali (40) (il-“Konvenzjoni ta' Aarhus”), approvata mill-Komunità Ewropea fis-17 ta' Frar 2005 bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 2005/370/KE (41), il-membri tal-pubbliku kkonċernati għandu jkollhom aċċess għall-ġustizzja sabiex jikkontribwixxu għall-protezzjoni tad-dritt li wieħed jgħix f'ambjent li huwa adegwat għas-saħħa u l-benesseri personali.

(75)

Kif iċċarat mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (42), l-Istati Membri m'għandhomx permess jirrestrinġu l-pożizzjoni legali għall-kontestazzjoni ta' deċiżjoni ta' awtorità pubblika għal dawk il-membri tal-pubbliku kkonċernati li pparteċipaw fil-proċedura tat-teħid tad-deċiżjonijiet li wasslet għall-adozzjoni ta' dik id-deċiżjoni. Barra minn hekk, jenħtieġ li kwalunkwe proċedura ta' rieżami tkun ġusta, ekwa, f'waqtha u mhux għalja b'mod projbittiv, u tipprevedi rimedji adegwati, inkluż rimedju b'mandat ta' inibizzjoni kif xieraq. Barra minn hekk, f'konformità mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (43), l-aċċess għall-ġustizzja għandu, bħala minimu, jingħata lill-pubbliku kkonċernat.

(76)

Id-Direttiva (UE) 2019/1024 tordna r-rilaxx ta' informazzjoni tas-settur pubbliku f'formati liberi u miftuħa. L-objettiv ġenerali tad-Direttiva (UE) 2019/1024 huwa li jitkompla t-tisħiħ tal-ekonomija tad-data tal-Unjoni billi jiżdied l-ammont ta' data interoperabbli tas-settur pubbliku disponibbli għall-użu mill-ġdid, jiġu żgurati kompetizzjoni ġusta u aċċess faċli għall-informazzjoni tas-settur pubbliku, u tissaħħaħ l-innovazzjoni transfruntiera bbażata fuq id-data. Il-prinċipju ewlieni ta' dik id-Direttiva huwa li d-data tal-gvern jenħtieġ li tkun miftuħa b'mod awtomatiku u mid-disinn. Id-Direttiva 2003/4/KE għandha l-għan li tiggarantixxi d-dritt ta' aċċess għall-informazzjoni ambjentali fl-Istati Membri f'konformità mal-Konvenzjoni ta' Aarhus. Il-Konvenzjoni ta' Aarhus u d-Direttiva 2003/4/KE jinkludu obbligi ġenerali relatati kemm mat-tqegħid ta' informazzjoni ambjentali disponibbli fuq talba, kif ukoll mat-tixrid attiv ta' tali informazzjoni. Id-Direttiva 2003/4/KE tipprevedi lista ristretta ta' eżenzjonijiet mit-tixrid jew id-divulgazzjoni ta' informazzjoni ambjentali, filwaqt li tqis l-interess pubbliku moqdi mit-tixrid, f'każ li dak it-tixrid jew id-divulgazzjoni tal-informazzjoni taffettwa ħażin ċerti interessi. Tali interessi jinkludu: is-sigurtà pubblika jew id-difiża nazzjonali; il-kunfidenzjalità ta' informazzjoni kummerċjali jew industrijali fejn tali kunfidenzjalità hi stipulata mil-liġi tal-Unjoni jew dik nazzjonali biex jitħares interess ekonomiku leġittimu, inkluż l-interess pubbliku biex tinżamm kunfidenzjalità tal-istatistika u s-segretezza tat-taxxa; u l-kunfidenzjalità ta' data personali u fajls relatati ma' persuna fiżika fejn dik il-persuna ma tatx il-kunsens tagħha għad-divulgazzjoni tal-informazzjoni lill-pubbliku, fejn tali kunfidenzjalità hi prevista mil-liġi tal-Unjoni jew dik nazzjonali. Id-Direttiva 2007/2/KE għandha wkoll kamp ta' applikazzjoni wiesa', li jkopri l-kondiviżjoni ta' informazzjoni ġeografika, inkluż settijiet ta' data dwar suġġetti ambjentali differenti. Huwa importanti li d-dispożizzjonijiet ta' din id-Direttiva relatati mal-aċċess għall-informazzjoni u l-arranġamenti għall-kondiviżjoni tad-data jikkomplementaw id-Direttivi (UE) 2019/1024, 2003/4/KE u 2007/2/KE u ma joħolqux reġim legali separat. Għalhekk, jenħtieġ li d-dispożizzjonijiet ta' din id-Direttiva rigward l-informazzjoni lill-pubbliku u l-informazzjoni dwar il-monitoraġġ tal-implimentazzjoni jkunu mingħajr preġudizzju għal dawk id-Direttivi.

(77)

Huwa importanti wkoll li d-dispożizzjonijiet ta' din id-Direttiva relatati mal-arranġamenti għall-kondiviżjoni tad-data jippermettu lill-Istati Membri jużaw mill-ġdid l-infrastrutturi tad-data eżistenti stabbiliti skont id-Direttivi (UE) 2019/1024 u 2007/2/KE biex jiġi żgurat li jkun hemm skambju effettiv u f'waqtu tal-informazzjoni. Għal dak l-għan, l-Istati Membri u l-Kummissjoni jistgħu jagħmlu użu minn għodod bħal RAPORTNET li hija ġestita mill-EEA. Dak l-approċċ isegwi l-prinċipju ta' “darba biss” u jevita l-impożizzjoni ta' piż addizzjonali fuq l-Istati Membri biex jistabbilixxu infrastruttura tad-data ddedikata skont din id-Direttiva.

(78)

Sabiex jiġi żgurat l-adattament meħtieġ tar-regoli dwar il-monitoraġġ tas-saħħa tal-ħamrija u l-ġestjoni ta' siti kkontaminati, jenħtieġ li tiġi delegata lill-Kummissjoni s-setgħa li tadotta atti skont l-Artikolu 290 TFUE fir-rigward tal-emendar ta' din id-Direttiva sabiex il-metodoloġiji għall-monitoraġġ tas-saħħa tal-ħamrija, il-lista indikattiva ta' miżuri tat-tnaqqis tar-riskji u l-fażijiet u l-prinċipji għall-valutazzjoni tar-riskji speċifiċi għas-sit jiġu adattati għall-progress xjentifiku u tekniku. Huwa partikolarment importanti li l-Kummissjoni twettaq konsultazzjonijiet xierqa matul ix-xogħol tagħha ta' tħejjija, ukoll fil-livell ta' esperti, u li dawk il-konsultazzjonijiet jiġu mwettqa f'konformità mal-prinċipji stipulati fil-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta' April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet (44). B'mod partikolari, biex tiġi żgurata parteċipazzjoni ugwali fit-tħejjija ta' atti delegati, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill jirċievu d-dokumenti kollha fl-istess ħin li jirċevuhom l-esperti tal-Istati Membri, u l-esperti tagħhom ikollhom aċċess sistematiku għal-laqgħat tal-gruppi tal-esperti tal-Kummissjoni li jittrattaw it-tħejjija ta' atti delegati.

(79)

Sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta' din id-Direttiva, jenħtieġ li jingħataw setgħat ta’ implimentazzjoni lill-Kummissjoni sabiex tistabbilixxi formati jew metodi għall-kondiviżjoni jew għall-ġbir ta' data dwar is-saħħa tal-ħamrija u għall-integrazzjoni ta' dik id-data fil-portal diġitali ta' data dwar is-saħħa tal-ħamrija u biex tistabbilixxi l-format, l-istruttura u l-arranġamenti dettaljati għar-rapportar tad-data u tal-informazzjoni b'mod elettroniku lill-Kummissjoni. Jenħtieġ li dawk is-setgħat jiġu eżerċitati f'konformità mar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (45).

(80)

Sabiex tappoġġa lill-Istati Membri fit-twettiq tal-obbligi tagħhom skont din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Kummissjoni, f'kooperazzjoni mal-Istati Membri u partijiet ikkonċernati oħra, fejn rilevanti, tfassal dokumenti u tiżviluppa għodod xjentifiċi, inkluż metodoloġiji u proċeduri possibbli li jkunu jistgħu jiġu applikati. Dawk id-dokumenti u l-għodod xjentifiċi jipprovdu fi żmien debitu informazzjoni essenzjali għall-Istati Membri, filwaqt li jiżguraw il-flessibbiltà biex jibnu fuq metodoloġiji u proċeduri diġà fis-seħħ. Jenħtieġ li dawk id-dokumenti u l-għodod xjentifiċi jiġu kkomplementati bl-assistenza u t-tisħiħ tal-kapaċitajiet meħtieġa. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tipprovdi lill-Istati Membri s-servizzi meħtieġa ta' tisħiħ tal-kapaċitajiet u assistenza u tappoġġa l-armonizzazzjoni multilaterali tal-metodi, u b'hekk telimina l-lakuni eżistenti fid-data u l-konġestjonijiet fil-flussi tax-xogħol billi tikkondividi għarfien espert. Għal dak l-għan, jenħtieġ li l-Kummissjoni tibni fuq il-mekkaniżmi eżistenti fil-livell tal-Unjoni u dak internazzjonali, inkluż l-inizjattiva Soil BON, is-Sħubija Globali għall-Ħamrija, SOILveR, NICOLE, EUROSOLAN, il-Gruppi ta’ Mirja tal-Missjoni tal-UE “Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa” u EIONET. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tappoġġa l-kooperazzjoni transfruntiera bejn l-Istati Membri biex tiżgura li jittieħed approċċ armonizzat għall-monitoraġġ tal-ħamrija u li jkun hemm kundizzjonijiet ekwi bejn id-distretti ġirien tal-ħamrija.

(81)

Minbarra t-tfassil ta' dokumenti u l-iżvilupp ta' għodod xjentifiċi, jenħtieġ li l-Kummissjoni torganizza skambji regolari ta' informazzjoni, esperjenzi u l-aħjar prattiki dwar l-applikazzjoni ta' din id-Direttiva bejn l-Istati Membri u, fejn rilevanti, partijiet ikkonċernati. Tali skambji ta' informazzjoni jistgħu, barra minn hekk, jipprovdu l-opportunità għad-diskussjoni dwar: il-komunikazzjoni lill-pubbliku tar-riżultati tal-valutazzjonijiet tas-saħħa tal-ħamrija; prattiki li jtejbu r-reżiljenza tal-ħamrija; il-kontaminazzjoni għajr il-kontaminazzjoni antropoġenika minn sors lokalizzat; l-applikazzjoni tal-ġerarkija ta' responsabbiltà li tiddetermina l-parti jew il-partijiet responsabbli għall-ġestjoni ta' siti kkontaminati; il-ġestjoni ta' siti orfni; it-tekniki ta' rimedju tal-ħamrija għal siti kkontaminati; l-identifikazzjoni u l-evalwazzjoni tal-livelli naturali u antropoġeniku tal-isfond; approċċi għall-identifikazzjoni ta' żoni fejn ma jiġux issodisfati kriterji individwali għall-kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha; il-prattiki tas-sistema ta' ġestjoni ta' kwalità għal-laboratorji; u l-prinċipji tal-mitigazzjoni tat-tneħħija tal-ħamrija.

(82)

Sa … [90 xahar mid-data tad-dħul fis-seħħ ta' din id-Direttiva], jenħtieġ li l-Kummissjoni twettaq evalwazzjoni bbażata fuq l-evidenza u, fejn rilevanti, reviżjoni ta' din id-Direttiva, abbażi tar-riżultati tal-valutazzjonijiet tas-saħħa tal-ħamrija. Jenħtieġ li dik l-evalwazzjoni tivvaluta b'mod partikolari l-ħtieġa li jiġu stabbiliti rekwiżiti aktar speċifiċi biex jiġi żgurat li jintlaħqu l-objettivi ta' din id-Direttiva. Jenħtieġ li l-evalwazzjoni tivvaluta wkoll il-ħtieġa li d-definizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha tiġi adattata għall-progress xjentifiku u tekniku billi jiżdiedu dispożizzjonijiet dwar ċerti deskritturi tal-ħamrija jew kriterji għal kundizzjoni ta' ħamrija f'saħħitha bbażati fuq evidenza xjentifika ġdida relatata mal-protezzjoni tal-ħamrija jew minħabba problema speċifika għal Stat Membru li tinħoloq minn ċirkostanzi ambjentali jew klimatiċi ġodda. Skont il-paragrafu 22 tal-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta' April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet, dik l-evalwazzjoni għandha tkun ibbażata fuq il-kriterji ta' effiċjenza, effettività, rilevanza, koerenza u valur miżjud u jenħtieġ li tipprovdi l-bażi għal valutazzjonijiet tal-impatt ta' għażliet għal azzjoni ulterjuri.

(83)

Huma meħtieġa miżuri kkoordinati mill-Istati Membri kollha sabiex tinkiseb il-viżjoni li l-ħamrija kollha tkun f'saħħitha sal-2050 u biex jiġi żgurat il-forniment fit-tul ta' servizzi tal-ekosistema mill-ħamrija madwar l-Unjoni kollha. L-azzjonijiet individwali tal-Istati Membri wrew li mhumiex biżżejjed minħabba li qed tkompli d-degradazzjoni tal-ħamrija u saħansitra qed tiżdied. Minħabba li l-objettivi ta' din id-Direttiva ma jistgħux jinkisbu b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri iżda jistgħu pjuttost, minħabba l-iskala jew l-effetti tal-azzjoni, jinkisbu aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista' tadotta miżuri, f'konformità mal-prinċipju ta' sussidjarjetà kif stabbilit fl-Artikolu 5 TUE. F'konformità mal-prinċipju ta' proporzjonalità, kif stabbilit f'dak l-Artikolu, din id-Direttiva ma tmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jinkisbu dawk l-objettivi.

(84)

Il-Kontrollur Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data ġie kkonsultat f'konformità mal-Artikolu 42(1) tar-Regolament (UE) 2018/1725 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (46) u ta opinjoni fil-11 ta' Diċembru 2023.

(85)

F'konformità mad-Dikjarazzjoni Politika Konġunta tat-28 ta' Settembru 2011 tal-Istati Membri u tal-Kummissjoni dwar id-dokumenti ta' spjegazzjoni (47), l-Istati Membri impenjaw ruħhom li, f'każijiet ġustifikati, in-notifika tal-miżuri ta' traspożizzjoni tagħhom tkun akkumpanjata minn dokument wieħed jew iktar, fejn tiġi spjegata l-korrelazzjoni bejn il-komponenti ta' direttiva u l-partijiet ekwivalenti tal-istrumenti nazzjonali ta' traspożizzjoni. Fir-rigward ta' din id-Direttiva, il-leġiżlatur iqis li t-trażmissjoni ta' dokumenti ta' dak it-tip hija ġustifikata,