52011DC0900

1. Introduzzjoni

Is-sitwazzjoni ekonomika u finanzjarja attwali enfasizzat aktar minn qatt qabel ir-rwol fundamentali tas-servizzi ta’ interess ġenerali (SIĠ) fl-Unjoni Ewropea (UE). F’oqsma bħall-kura tas-saħħa, il-kura tat-tfal jew il-kura għall-anzjani, l-assistenza lill-persuni b’diżabbiltà jew l-akkomodazzjoni soċjali, dawn is-servizzi jipprovdu xibka ta’ sigurtà essenzjali għaċ-ċittadini[1] u jgħinu fil-promozzjoni tal-koeżjoni soċjali. Is-servizzi ta’ interess ġenerali fil-qasam tal-edukazzjoni, is-servizzi tat-taħriġ u l-impjiegi għandhom rwol ewlieni fl-aġenda għat-tkabbir u l-impjiegi. Fl-ekonomija tal-għarfien, l-iskejjel, iċ-ċentri ta’ taħriġ u l-universitajiet iridu jkunu tal-ogħla kwalità biex jiggarantixxu li ż-żgħażagħ ikollhom ħiliet ġodda għal impjiegi ġodda. Fl-istess ħin, il-limitazzjonijiet tal-baġit li qed jaffaċċjaw attwalment l-amministrazzjonijiet pubbliċi u l-bżonn ta’ konsolidazzjoni fiskali joħolqu neċessità li jiġi żgurat li servizzi ta’ kwalità għolja jiġu kemm jista’ jkun ipprovduti b’mod effiċjenti u kosteffikaċi.

Il-Linji Gwida Politiċi tal-President tal-2009[2] diġà jirreferu għall-immodernizzar tas-settur tas-servizzi bħala mod ta’ kif tista’ tingħata spinta lis-sorsi ġodda ta’ tkabbir u koeżjoni soċjali, u jistqarru li "jeħtieġ li nagħtu spinta lill-iżvilupp globali tas-settur tas-servizzi soċjali u tas-saħħa, pereżempju billi jiġi stabbilit qafas ta’ kwalità għas-servizzi pubbliċi u soċjali, biex b’hekk tiġi rikonoxxuta l-importanza tagħhom fil-mudell Ewropew tas-soċjetà".[3] L-Ewropa 2020[4] ikkonfermat mill-ġdid il-bżonn li jiġu żviluppati servizzi ġodda, kemm fiżiċi u anki dawk onlajn, li jiġġeneraw it-tkabbir u joħolqu l-impjiegi. Dan jista’ jinkludi servizzi innovattivi ta’ interess ġenerali.

Filwaqt li t-Trattat dejjem żgura li l-Istati Membri jkollhom il-flessibbiltà li jipprovdu servizzi ta’ kwalità ta’ dan it-tip, it-Trattat ta’ Lisbona introduċa dispożizzjonijiet ġodda: L-Artikolu 14 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), u l-Protokoll Nru 26 dwar is-servizzi ta’ interess ġenerali. Ta ukoll lill-Artikolu 36 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali l-istess valur legali bħat-Trattati. Huwa f’dan il-kuntest li l-Kummissjoni ddeċidiet li tiġbor flimkien f’qafas uniku ta’ kwalità s-sett komprensiv ta’ azzjonijiet li hi qed twettaq fir-rigward tas-servizzi ta’ interess ġenerali. Dan se jiżgura li fis-snin li ġejjin l-ambjent regolatorju fil-livell tal-UE jkompli jsaħħaħ id-dimensjoni soċjali tas-suq uniku, biex iqis aħjar in-natura speċifika ta’ dawn is-servizzi, u biex jilqa’ l-isfida sabiex dawn is-servizzi jitwasslu b'mod li jkun jinkorpora l-valuri ta’ kwalità, sigurtà u affordabbiltà, it-trattament ugwali, l-aċċess universali u d-drittijiet tal-utenti kif rikonoxxuti fil-Protokoll.

L-għan ta’ din il-Komunikazzjoni, li hi wkoll segwitu għall-Att dwar is-Suq Uniku[5], hu li tippreżenta l-qafas ta’ kwalità li jikkonsisti fi tliet fergħat ta’ azzjoni komplementari:

– It-tisħiħ taċ-ċarezza u ċ-ċertezza legali dwar kif ir-regoli tal-UE japplikaw għas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali (SIEĠ), u r-reviżjoni tar-regoli meta jkun meħtieġ biex jiġi żgurat li l-ħtiġiet speċifiċi jkunu indirizzati. Din ir-reviżjoni regolari hi essenzjali minħabba n-natura li dejjem tevolvi ta’ dawn is-servizzi. Il-Kummissjoni qiegħda tippreżenta flimkien ma’ din il-Komunikazzjoni r-riformi ta’ żewġ settijiet ewlenin tar-regoli - għal għajnuna mill-Istat għal servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali u għall-akkwisti pubbliċi – li t-tnejn se jżidu l-flessibbiltà u s-simplifikazzjoni għall-Istati Membri meta jipprovdu dawn is-servizzi. Dawn ir-riformi jimmiraw ukoll li jżidu l-konsistenza bejn iż-żewġ politiki u jipprovdu assigurazzjoni akbar lill-partijiet interessati li jikkonformaw bis-sħiħ mar-regoli tal-akkwist pubbliku li, taħt ċerti kondizzjonijiet, jissodisfaw ukoll ir-rekwiżit rilevanti dwar l-għajnuna mill-Istat skont is-sentenza Altmark. Dan għandu jipprovdi aktar ċertezza legali u simplifikazzjoni lill-awtoritajiet pubbliċi u l-impriżi.

– L-iżgurar tal-aċċess għas-servizzi essenzjali: il-Kummissjoni se tmexxi ’l quddiem l-impenn tagħha biex tiżgura l-aċċess għaċ-ċittadini kollha għas-servizzi essenzjali f’setturi speċifiċi filwaqt li tibni fuq l-azzjonijiet riċenti fil-qasam bankarju bażiku, is-servizzi postali u t-telekomunikazzjonijiet.

– Il-promozzjoni tal-kwalità: il-Kummissjoni se ssaħħaħ l-impenn tagħha għall-promozzjoni tal-kwalità fil-qasam tas-servizzi soċjali, u se tuża dawn il-kisbiet f’dan il-qasam bħala mudell għal servizzi oħrajn ta’ interess ġenerali.

Kunċetti bażiċi

Id-dibattitu dwar is-servizzi ta’ interess ġenerali jbati minn nuqqas ta’ ċarezza dwar it-terminoloġija. Il-kunċetti jintużaw b’mod alternanti u mhux preċiż. Il-partijiet interessati talbu lill-Kummissjoni biex tipprovdi ċarezza. Madankollu, fit-twettieq ta’ dan, il-Kummissjoni hi marbuta permezz tal-liġi primarja tal-UE u l-ġurisprudenza tal-Qorti. Barra minn hekk, il-kunċetti huma dinamiċi u jevolvu.

Servizz ta’ interess ġenerali (SIĠ): Is-SIĠ huma servizzi li l-awtoritajiet pubbliċi tal-Istati Membri jikklassifikaw bħala dawk li jkunu ta’ interess ġenerali u, għalhekk, soġġetti għal obbligi ta’ servizz pubbliku (OSP) speċifiċi. It-terminu jkopri kemm attivitajiet ekonomiċi (ara d-definizzjoni ta’ SIEĠ hawn taħt) u servizzi mhux ekonomiċi. Dawn tal-aħħar mhumiex soġġetti għal leġiżlazzjoni speċifika tal-UE u mhumiex koperti mir-regoli dwar is-suq intern u l-kompetizzjoni tat-Trattat. Xi aspetti ta’ kif dawn is-servizzi huma organizzati jistgħu jkunu soġġetti għal regoli ġenerali oħra tat-Trattat, bħall-prinċipju tan-nondiskriminazzjoni.

Servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali (SIEĠ) Is-SIEĠ huma attivitajiet ekonomiċi li jipprovdu riżultati fl-oġġett pubbliku globali li ma jkunux forniti (jew li jkunu forniti skont kondizzjonijiet differenti f’termini ta’ kwalità, sigurtà, affordabbiltà, trattament ugwali jew aċċess universali) mis-suq mingħajr l-intervent pubbliku. L-OSP hu impost fuq il-fornitur permezz ta’ att ta’ fiduċja u fuq il-bażi ta’ kriterju ta’ interess ġenerali li jiżgura li s-servizz hu pprovdut skont kondizzjonijiet li jippermettulu jwettaq il-missjoni tiegħu.

Servizzi soċjali ta’ interess ġenerali (SSIĠ): dawn jinkludu l-iskemi tas-sigurtà soċjali li jkopru r-riskji ewlenin tal-ħajja u firxa ta’ servizzi essenzjali oħra li jingħataw direttament lill-persuna u li jkollhom rwol preventiv u ta’ koeżjoni/inklużjoni soċjali[6]. Filwaqt li wħud mis-servizzi soċjali (bħal skemi tas-sigurtà soċjali statutorji) mhumiex meqjusa mill-Qorti Ewropea bħala attivitajiet ekonomiċi, il-ġurisprudenza tal-Qorti tagħmilha ċara li n-natura soċjali ta’ servizz mhuwiex biżżejjed fih innifsu sabiex jiġi kklassifikat bħala mhux ekonomiku[7]. It-terminu servizz soċjali ta’ interess ġenerali konsegwentement ikopri kemm attivitajiet ekonomiċi u mhux ekonomiċi.

Obbligu ta’ Servizz Universali (OSU): L-OSU huma tip ta’ OSP li jistabbilixxu r-rekwiżiti mfassla biex jiżguraw li ċerti servizzi jkunu disponibbli lill-konsumaturi u l-utenti kollha fi Stat Membru, irrispettivament mil-lokazzjoni ġeografika tagħhom, bi kwalità speċifikata u, billi jitqiesu ċ-ċirkostanzi nazzjonali speċifiċi, bi prezz li jista’ jintlaħaq. Id-definizzjoni ta’ OSU speċifiċi huma stabbiliti fil-livell Ewropew bħala komponent essenzjali tal-liberalizzazzjoni tas-suq tas-setturi tas-servizzi, bħall-komunikazzjonijiet elettroniċi, il-posta u t-trasport.

Servizz pubbliku: It-terminu servizz pubbliku jintuża fl-Artikolu 93 tat-TFUE fil-qasam tat-trasport. Madankollu, f’oqsma oħra, xi drabi dan jintuża b’mod ambigwu: dan jista’ jkun relatat mal-fatti li servizz ikun offrut lill-pubbliku ġenerali u/jew fl-interess pubbliku, jew jista’ jintuża għall-attività ta’ entitajiet bi sjieda pubblika. Biex tiġi evitata kull ambigwità, din il-Komunikazzjoni ma tużax it-terminu iżda minflok tuża t-terminoloġija "servizz ta’ interess ġenerali" u "servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali".

2. Il-Qafas Istituzzjonali: Bidliet introdotti permezz tat-Trattat ta’ Lisbona

It-Trattat ta’ Lisbona, il-Protokoll Nru 26 dwar is-Servizzi ta’ Interess Ġenerali u l-Artikolu 36 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali jenfasizzaw biċ-ċar l-importanza tas-servizzi ta’ interess ġenerali fl-UE, u jistabbilixxu l-prinċipji li jiggwidaw l-approċċ tal-UE għal dawn is-servizzi. Dawn jipprovdu bażi soda biex jitħaddem approċċ flessibbli u pragmatiku li hu essenzjali f’dan il-qasam minħabba d-differenzi fil-ħtiġijiet u l-preferenzi li jirriżultaw minn sitwazzjonijiet ġeografiċi, soċjali u kulturali differenti.

Il-Protokoll jistabbilixxi, għall-ewwel darba fuq il-livell tal-liġi primarja, il-prinċipji fundamentali li japplikaw għal servizzi ta’ interess ġenerali. Dan jagħmel ċar li l-prinċipji jridu jiġu adattati għas-servizzi differenti involuti u, għalhekk, l-ebda approċċ “ta' daqs wieħed għall-kulħadd” huwa possibbli. Dan jikkonferma wkoll li d-dispożizzjonijiet tat-Trattati ma jaffetwawx il-kompetenza tal-Istati Membri biex jipprovdu, jikkummissjonaw u jorganizzaw servizzi mhux ekonomiċi ta’ interess ġenerali. Madankollu, jibqa’ l-bżonn li ssir distinzjoni bejn l-attivitajiet ekonomiċi u dawk mhux ekonomiċi, u kif ukoll ta’ analiżi każ b’każ peress li n-natura ta’ dawn l-attivitajiet tevolvi kontinwament. Huwa għal din ir-raġuni li l-Kummissjoni teżamina s-sitwazzjoni kif spjegat fit-Taqsima III hawn taħt.

Skont l-Artikolu 14 tat-TFUE, "l-Unjoni u l-Istati Membri, skont il-poteri rispettivi tagħhom u l-kamp ta’ applikazzjoni tat-Trattati, għandhom jieħdu ħsieb li dawk is-servizzi joperaw fuq il-bażi ta’ prinċipji u kondizzjonijiet, b’mod partikolari ekonomiċi u finanzjarji, li jippermettulhom iwettqu l-missjonijiet tagħhom". Dan l-Artikolu joħloq il-possibbiltà għall-Unjoni biex tilleġiżla fil-qasam tas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali billi tistabbilixxi l-prinċipji u l-kondizzjonijiet, b’mod partikolari kondizzjonijiet finanzjarji u ekonomiċi, li jippermettulhom jilħqu l-missjonijiet tagħhom, bl-użu ta’ regolament u permezz tal-proċedura leġiżlattiva ordinarja. Dan jagħmilha ċara li kwalunkwe tali regolament jrid ikun "mingħajr preġudizzju għall-kompetenza tal-Istati Membri skont it-Trattati, li jipprovdu, jikkummissjonaw u jiffinanzjaw dawn is-servizzi”. Dan jirrikonoxxi l-fatt li l-organizzazzjoni, l-għoti u l-iffinanzjar ta’ tali servizzi jinvolvu primarjament deċiżjonijiet tal-Istati Membri fil-livell nazzjonali, reġjonali jew lokali. Diversi konsultazzjonijiet pubbliċi u djalogu kontienwu mal-partijiet interessati se jkomplu jeżaminaw il-ħtieġa ta’ leġiżlazzjoni bbażata fuq l-Artikolu 14 tat-TFUE. Il-kunsens f’dan l-istadju jidher li dan mhux prijorità immedjata[8]. Il-Kummissjoni hija tal-fehma li approċċ settorjali, fejn jistgħu jinstabu soluzzjonijiet adattati għal problemi konkreti u speċifiċi f’setturi differenti, huwa iktar xieraq f’dan l-istadju[9].

Il-Kummissjoni se żżomm taħt konsiderazzjoni l-ħtieġa li tirrevedi l-leġiżlazzjoni settorjali eżistenti li tinkludi obbligi ta’ servizz universali, u l-ħtieġa possibbli biex toħloq obbligi ta’ servizz universali ġodda f’setturi oħra. Il-Kummissjoni se tanalizza wkoll kemm hu xieraq li jiġu stabbiliti l-prinċipji u l-kondizzjonijiet li jippermettu servizzi pubbliċi speċifiċi biex jilħqu l-missjonijiet tagħhom fuq il-bażi tal-Artikolu 14 tat-TFUE. Ir-rispett tad-diversità eżistenti tas-servizzi u s-sitwazzjonijiet fi ħdan l-UE se jibqa’ prinċipju ta’ gwida fil-valutazzjoni tal-Kummissjoni.

3. Qafas ta’ kwalità għas-servizzi ta’ interess ġenerali fl-Ewropa

Matul is-snin, id-domanda għas-servizzi ta’ interess ġenerali u l-mod kif jiġu pprovduti nbidlu b’mod sinifikanti. Is-servizzi li l-Istat tradizzjonalment kien jagħti b’mod dirett saru dejjem aktar esternalizzati minn awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali, u issa huma ta’ spiss ipprovduti mis-settur privat (jew għall-profitt jew mhux għall-profitt). Din il-bidla fl-approċċ hija mmexxijja minn proċessi ta’ deregulazzjoni, minn bidliet fil-politiki tal-gvern, u l-bidliet fil-ħtiġijiet u l-aspettattivi tal-utenti. Peress li ħafna minn dawn is-servizzi huma ta’ natura ekonomika, ir-regoli tas-suq intern u tal-kompetizzjoni japplikaw għalihom, sakemm l-applikazzjoni ta’ tali regoli ma xxekkilx il-prestazzjoni, fil-liġi jew fil-fatt, tal-kompiti partikolari mogħtija lilhom. Tabilħaqq, li jkollhom aċċess għal firxa ta’ offerti fuq il-prezz u l-kwalità tas-servizzi jista’ jġib għażla u benefiċċji sinifikanti għall-awtoritajiet pubbliċi. Filwaqt li xi partijiet interessati huma kkonċernati dwar l-impatt ta’ dawn ir-regoli, b’mod partikolari dwar is-servizzi soċjali, il-Kummissjoni hija konvinta li jistgħu jiġu applikati b’mod li jqis il-bżonnijiet speċifiċi u li jtejjeb il-provvista tas-servizzi. Ir-regoli għandhom ovvjament jiġu riveduti fuq bażi kontinwa biex jiżguraw li jkunu jistgħu jkomplu jipprovdu l-flessibbiltà neċessarja għall-awtoritajiet pubbliċi biex jirrispondu għall-ħtiġijiet li jevolvu tas-soċjetà u jibqgħu aġġornati mal-bidla teknoloġika.

L-approċċ tal-Kummissjoni biex tipprovdi qafas ta’ kwalità huwa bbażat fuq tliet linji ta’ azzjoni: l-ewwel, tiżdied iċ-ċarezza u ċ-ċertezza legali dwar ir-regoli tal-UE li japplikaw għal dawn is-servizzi; it-tieni, tkun provduta l-għodda li tippermetti lill-Istati Membri biex jiżguraw li ċ-ċittadini jkollhom aċċess għas-servizzi essenzjali u jirrevedu s-sitwazzjoni fuq bażi regolari; u t-tielet, il-promozzjoni ta’ inizjattivi tal-kwalità b’mod partikolari għas-servizzi soċjali li jindirizzaw l-aktar ħtiġijiet importanti.

1. Il-linja 1: Tiżdied iċ-ċarezza u ċ-ċertezza legali

Il-Kummissjoni għandha l-għan li tiżgura li l-qafas regolatorju tal-UE, li għandu impatt fuq il-mod ta’ kif is-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali jiġu organizzati, iffinanzjati u mogħtija, jippermettilhom jirrealizzaw il-missjoni tagħhom ta’ servizz pubbliku. Biex tagħmel dan, il-Kummissjoni għandha djalogu kontinwu mal-partijiet interessati mis-setturi kollha biex tidentifika l-oqsma fejn il-qafas legali jista’ jeħtieġ li jiġi ċċarat jew emendat. Żewġ eżempji ta’ dan l-impenn huma r-reviżjonijiet tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat għas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali u r-regoli dwar l-akkwist pubbliku li jakkumpanjaw din il-Komunikazzjoni.

F’dawn ir-riformi, il-Kummissjoni fittxet li tikseb iktar konsistenza bejn il-politiki dwar l-għajnuna mill-Istat u l-politiki dwar l-akkwist pubbliku għall-benefiċċju tal-partijiet interessati. Safejn kien possibbli, il-Kummissjoni ħolqot qafas iktar koerenti. Il-Kummissjoni tikkunsidra li, l-konformità sħiħa mal-proċeduri ta’ akkwist pubbliku miftuħa jew ristretti mogħtija fuq il-bażi jew tal-irħas prezz jew, taħt ċerti kondizzjonijiet, tal-aktar offerta ekonomikament vantaġġjuża, tfisser li l-kuntratt jingħata bl-"inqas kost għall-komunità" kif titlob il-Qorti bħala waħda mill-kondizzjonijiet biex tkun eskluża l-eżistenza ta’ għajnuna mill-Istat.

1.1. Ir-reviżjoni tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat għal servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali

Ir-regoli tal-UE li japplikaw għall-finanzjament pubbliku tas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali adottati mill-Kummissjoni fl-2005 wrew li kienu effikaċji. Madankollu, il-Kummissjoni u l-partijiet interessati jaqblu li dawn jistgħu jiġu ċċarati u s-simplifikati aktar, u jsiru aktar proporzjonati biex tkun żgurata applikazzjoni aktar faċli, b’hekk l-għoti ta’ servizzi ta’ kwalità għolja jsir b’mod aktar effiċjenti għall-benefiċċju taċ-ċittadini. Ir-riforma għandha tliet għanijiet: biex tiċċara l-kunċetti bażiċi rilevanti għas-SIEĠ, biex tissimplifika r-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat għal servizzi żgħar organizzati fuq livell lokali u li jkollhom effett limitat fuq il-kummerċ bejn l-Istati Membri, u biex tintroduċi trattament aktar immirat ta’ servizzi oħra, sabiex tagħmel differenza aħjar bejn servizzi ta’ daqs medju u servizzi soċjali, fuq naħa waħda, u, min-naħa l-oħra, attivitajiet fuq skala kbira b’dimensjoni mifruxa mal-UE b’mod ċar li se jkunu soġġetti għal skrutinju aktar effikaċji rigward il-kompetizzjoni.

Fuq il-bażi ta’ dawn l-għanijiet, il-Kummissjoni adottat jew ipproponiet numru ta’ bidliet importanti:

· L-ewwel, Komunikazzjoni ġdida tindirizza għadd ta’ kwistjonijiet li qajmu mistoqsijiet ta’ interpretazzjoni fil-livell nazzjonali, reġjonali u lokali.

· It-tieni, fil-ġejjieni numru akbar ta’ servizzi soċjali se jiġu eżentati (irrispettivament mill-ammont ta’ kumpens) minn notifika ex-ante u mill-proċess ta’ valutazzjoni mill-Kummissjoni, jekk dawn jissodisfaw ċerti kondizzjonijiet bażiċi ta’ trasparenza, ta’ definizzjoni korretta u li ma jkunx hemm kumpens żejjed. Din il-lista issa tinkludi, flimkien mal-isptarijiet u l-akkomodazzjoni soċjali, is-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali li jilħqu l-ħtiġijiet soċjali fir-rigward tas-saħħa u l-kura fit-tul, il-kura tat-tfal, l-aċċess għal u r-reintegrazzjoni fis-suq tax-xogħol, u l-kura u l-inklużjoni soċjali ta’ gruppi vulnerabbli.

· It-tieletnett, se jkun hemm skrutinju aktar profond u ffukat ta’ miżuri ta’ għajnuna kbar, pereżempju fil-qasam tal-industriji tan-netwerk, li jistgħu jkollhom impatt sinifikanti fuq il-funzjonament tas-Suq Intern. F’dawn il-każijiet, l-Istati Membri se jiġu mitluba jinkludu fil-mekkaniżmu ta’ kumpens inċentivi għal titjib fl-effiċjenza tul iż-żmien tal-kuntratt, mfassla skont il-bżonnijiet ta’ setturi speċifiċi.

· Fl-aħħarnett, il-Kummissjoni qed tipproponi regola de minimis ġdida speċifikament għal servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali li se teskludi l-eżistenza ta’ għajnuna u, għalhekk, il-ħtieġa għall-iskrutinju tal-Kummissjoni għal ammonti ta’ għajnuna sa EUR 500 000 fuq perjodu ta’ tliet snin. Għal ċerti setturi, b’mod partikolari tat-trasport u tax-xandir pubbliku, se jibqgħu japplikaw ir-regoli settorjali.

1.2. Ir-riforma tar-regoli dwar l-akkwist pubbliku u l-konċessjonijiet

Il-Kummissjoni qed tipproponi wkoll riforma sinifikanti tar-regoli dwar l-akkwist pubbliku u l-konċessjonijiet li se tippromwovi kwalità aħjar fl-għoti tas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali.

L-ewwel, ir-riforma tipprevedi trattament speċifiku għas-servizzi soċjali u tas-saħħa. Dawn se jkunu soġġetti għal reġim eħfef li jieħu inkonsiderazzjoni r-rwol u l-karatteristiċi speċifiċi tagħhom. Dawn se jkunu soġġetti għal limiti ogħla u se jkollhom jikkonformaw biss mal-obbligi tat-trasparenza u trattament ugwali. Barra dan, sabiex tinkoraġġixxi approċċ ta’ kwalità, ir-riforma tippromwovi l-użu tal-kriterju tal-aktar offerta ekonomikament vantaġġjuża li jfisser li l-Istati Membri ma jkollhomx għalfejn jagħtu tali servizzi fuq il-bażi tal-prezz l-aktar baxx biss.

It-tieni, issa hemm ċertezza legali akbar dwar kif ir-regoli tal-akkwist pubbliku tal-UE japplikaw għar-relazzjonijiet bejn l-awtoritajiet pubbliċi. Il-"kooperazzjoni bejn oqsma pubbliċi differenti" tikkonċerna sitwazzjonijiet fejn entitajiet pubbliċi bħal awtoritajiet lokali jikkooperaw sabiex iwettqu l-kompiti pubbliċi. Filwaqt li l-istatus pubbliku/natura legali tal-partijiet għal kuntratt pubbliku mhix fiha nnifisha suffiċjenti biex teskludi kuntratti relatati mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-direttivi tal-akkwist pubbliku tal-UE, ir-riforma tiċċara, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja, il-każijiet fejn tali kuntratti ma jkunux koperti minn regoli tal-akkwist pubbliku tal-UE. Ir-regoli l-ġodda se jiżguraw li l-applikazzjoni tar-regoli dwar l-akkwist pubbliku mhux se itellef il-libertà tal-awtoritajiet pubbliċi biex jiddeċiedu kif jorganizzaw u jwettqu l-kompiti tagħhom ta’ servizz pubbliku. Imbagħad, hemm dispożizzjonijiet biex jiżguraw li l-kooperazzjoni bejn oqsma pubbliċi differenti ma tikkawżax distorsjoni fil-kompetizzjoni fir-rigward ta’ operaturi ekonomiċi privati.

It-tielet, ir-riforma tirrikonoxxi l-importanza f’ċerti ċirkostanzi ta’ proċedura b’negozjati u pubblikazzjoni minn qabel meta jingħataw kuntratti għall-forniment ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, u żgurat li din tkun parti mis-sett ta’ għodda disponibbli għall-awtoritajiet li jagħtu l-kuntratti. Similarment, il-Kummissjoni pproponiet li tippermetti lil-awtoritajiet pubbliċi biex jieħdu inkonsiderazzjoni bħala kriterji tal-għoti, iċ-ċiklu tal-ħajja tal-prodotti, servizzi jew xogħlijiet mitluba. Din ir-riforma se tgħin ukoll biex tiżgura li l-kuntratti ma jingħatawx biss abbażi tal-irħas prezz iżda jirriflettu b’mod xieraq iż-żieda tal-konsiderazzjonijiet ambjentali u tas-soċjeta.

Finalment, ir-riforma se tintroduċi reġim awtonomu ġdid għall-konċessjonijiet. Dan huwa partikolarment importanti għas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali peress li l-kuntratti ta’ konċessjoni tradizzjonalment jintużaw biex iwasslu servizzi pubbliċi jew obbligi ta’ utilitajiet. Il-fatturi ewlenin tar-riforma tal-akkwist pubbliku se japplikaw ukoll għall-konċessjonijiet, u se jkun hemm regoli ġodda dwar il-modifikazzjoni ta’ kuntratti eżistenti, kif hemm għall-kuntratti ta’ akkwist. F’ċerti setturi, il-konċessjonijiet jistgħu jingħataw minn 20 sa 100 sena u, bħala konsegwenza hu aktar probabbli li jkunu jeħtieġu li jiġu rreveduti matul ħajjithom. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti, il-Kummissjoni tipproponi li tintroduċi dispożizzjonijiet ġodda li jispeċifikaw taħt liema kondizzjonijiet tkun tistà ssir modifikazzjoni tat-termini ta’ kuntratt ta' konċessjoni mingħajr ma ssir sejħa għall-offerti kompetittiva ġdida, u dispożizzjonijiet li jiżguraw il-konformità mal-prinċipji ta’ trattament ugwali u n-nondiskriminazzjoni.

Ir-riforma tar-regoli tal-akkwist pubbliku, li hi waħda mit-tnax-il azzjoni ta’ prijorità tal-Att dwar is-Suq Uniku li l-Kummissjoni kkonfermat fl-Istħarriġ dwar it-Tkabbir Annwali tal-2012, għandha ssir bla dewmien. Il-Kummissjoni għalhekk tistieden lill-Parlament u lill-Istati Membri biex jilħqu ftehim dwar dawn il-proposti sa tmiem l-2012.

1.3. Komunikazzjoni u azzjonijiet informattivi dwar kif għandhom jiġu applikati r-regoli tal-UE

Il-Kummissjoni hija impenjata, biex tgħin lill-awtoritajiet pubbliċi, il-fornituri tas-servizzi, l-utenti u l-partijiet interessati oħra sabiex jifhmu aħjar u japplikaw ir-regoli tal-UE għal servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, bi tweġiba għall-mistoqsijiet u t-talbiet għal spjegazzjonijiet li tqajmu minn partijiet interessati. Il-Kummissjoni ħadet numru ta’ azzjonijiet f’dan ir-rigward.

Fi tmiem l-2010, il-Kummissjoni ppubblikat gwida ġdida[10] li tkopri tliet kwistjonijiet ewlenin:

– kif l-Istati Membri jistgħu jiffinanzjaw dawn is-servizzi f’konformità mar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat;

– kif l-awtoritajiet pubbliċi jistgħu jużaw ir-regoli dwar l-akkwist pubbliku u, fl-istess ħin, jiżguraw l-kwalità, l-innovazzjoni, il-kontinwità u l-komprensività tas-servizzi soċjali,

– kif ir-regoli tas-Suq Intern u, b’mod partikolari, id-Direttiva tas-Servizzi, japplikaw għas-servizzi soċjali mingħajr ma jimpedixxu lill-Istati Membri milli jirregolawhom biex jiggarantixxu l-kwalità u l-aċċessibbiltà.

Din il-gwida ssostitwixxiet id-dokument dwar il-Mistoqsijiet Frekwenti u tqis l-iżviluppi fil-ġurisprudenza, id-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni, il-bidliet fil-qafas leġiżlattiv, id-diskussjonijiet fi ħdan il-Kumitat tal-Protezzjoni Soċjali (KPS)[11] u l-mistoqsijiet riċevuti mill-partijiet interessati permezz tas-Servizz ta’ Informazzjoni Interattiv (SII)[12]. Is-SII hu servizz onlajn li jipprovdi informazzjoni liċ-ċittadini, il-fornituri tas-servizzi, l-awtoritajiet pubbliċi u l-partijiet interessati oħra u jippermettilhom isaqsu mistoqsijiet dwar il-liġi tal-UE u servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali. Mindu beda jopera f’Jannar 2008, is-servizzi tal-Kummissjoni wieġbu għal kważi 200 mistoqsija permezz ta’ dan is-servizz.

Il-Kummissjoni ppubblikat ukoll gwida dwar "ix-xiri soċjali"[13] li hi għodda biex tgħin lill-awtoritajiet pubbliċi biex jixtru oġġetti u servizzi b’mod soċjalment responsabbli f’konformità mar-regoli tal-UE. Din tenfasizza l-kontribuzzjoni li l-akkwist pubbliku jista’ jagħmel għall-politika soċjali. Id-dokument fih eżempji prattiċi dwar firxa wiesgħa ta’ kwistjonijiet soċjali, bħall-promozzjoni tal-opportunitajiet indaqs u l-opportunitajiet ta’ impjieg, it-titjib tal-kondizzjonijiet tax-xogħol, l-inklużjoni soċjali ta’ persuni vulnerabbli, bħalma huma persuni b’diżabbiltà, u l-konformità fis-sustanza mad-dispożizzjonijiet tal-konvenzjonijiet fundamentali tal-ILO. Edizzjoni ġdida ta’ "Ixtri għal Ambjent Aħjar! Manwal tal-akkwist pubbliku favur l-ambjent"[14] ġiet ippubblikata f’Ottubru 2011. Il-manwal jipprovdi gwida dwar kif jistgħu jonqsu l-impatti ambjentali mill-konsum tas-settur pubbliku u dwar kif jista’ jintuża l-akkwist pubbliku ekoloġiku biex tkun imħeġġa l-innovazzjoni fit-teknoloġiji, il-prodotti u s-servizzi ambjentali.

Id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni dwar il-kooperazzjoni bejn oqsma pubbliċi differenti[15] jiġbor fil-qosor u jispjega l-ġurisprudenza tal-QEĠ dwar kif ir-regoli tal-akkwist pubbliku japplikaw għal sitwazzjonijiet fejn entitajiet pubbliċi bħal muniċipalitajiet jikkooperaw sabiex iwettqu l-kompiti pubbliċi konferiti lilhom (ara hawn fuq fit-Taqsima 1.2). Dan għandu jikkontribwixxi għal għarfien aħjar tad-dispożizzjonijiet legali sabiex jonqsu r-riskji legali dwar din il-forma ta’ kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet pubbliċi.

Il-Kummissjoni tagħti attenzjoni speċifika lis-settur tas-servizzi soċjali. Ir-rapporti biennali dwar is-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali[16] ppubblikati fl-2008 u l-2010 mmonitorjaw l-iżviluppi fis-settur tas-servizzi soċjali u rawwmu djalogu fuq il-livell Ewropew. . Il-Kummissjoni għenet ukoll lill-Presidenzi tal-Kunsill suċċessivi fl-organizzar tal-fora dwar is-SSIĠ li kienu essenzjali għall-qsim tal-informazzjoni u l-promozzjoni tad-djalogu u l-għarfien aħjar tar-regoli fost il-partijiet interessati. Il-Kummissjoni hija impenjata biex tappoġġja l-Presidenzi rotatorji futuri tal-Kunsill biex jorganizzaw ir-4 Forum Ewropew dwar is-Servizzi Soċjali ta’ Interess Ġenerali f’madwar tnax-il xahar ieħor.

Il-Kummissjoni se tkompli taħdem fi ħdan il-Kumitat tal-Protezzjoni Soċjali li, filwaqt li jaħdem mal-partijiet interessati istituzzjonali u tas-soċjetà ċivili rilevanti kollha, se jipprepara rapport sa tmiem l-2013 dwar l-applikazzjoni tar-regoli tal-UE għas-SSIĠ.

2. Il-linja 2: Jiġi żgurat l-aċċess għas-servizzi essenzjali

Il-leġiżlazzjoni settorjali adottata fil-livell tal-UE dejjem ibbilanċjat bil-għaqal il-ħtieġa biex jiżdiedu l-kompetizzjoni u l-użu tal-mekkaniżmi tas-suq mal-ħtieġa li tingħata garanzija li kull ċittadin ikompli jgawdi mill-aċċess għas-servizzi essenzjali ta’ kwalità għolja bi prezzijiet li jista' jifilaħ għalihom. Dan kien il-każ, pereżempju, fl-industriji tan-netwerks minn servizzi tat-telekomunikazzjonijiet u tal-posta sa t-trasport u l-enerġija. Barra minn hekk, it-Tabella annwali ta’ Valutazzjoni tas-Swieq tal-Konsumatur mill-Kummissjoni[17] tagħmel monitoraġġ tal-prestazzjoni ta’ madwar 30 suq tas-servizzi fir-rigward tal-komparabbiltà, il-fiduċja, il-problemi u l-ilmenti, is-sodisfazzjon ġenerali, il-bidla tal-fornitur u l-għażla.

Minħabba li l-ħtiġijiet tal-utenti u t-teknoloġiji jevolvu kontinwament, huwa neċessarju li ssir reviżjoni regolari kemm tal-obbligi tas-servizzi universali eżistenti u anki tal-ħtieġa li jiġu introdotti oħrajn ġodda. L-eżempji ta’ hawn taħt juru l-approċċ proattiv li l-Kummissjoni tieħu f’dan il-qasam. L-Istati Membri jibqgħu ħielsa li jestendu l-obbligi tas-servizzi universali eżistenti, jew li jintroduċu oħrajn ġodda, sakemm il-miżuri jikkonformaw mal-liġi tal-UE.

2.1. Servizzi postali

It-Tielet Direttiva Postali[18] hija pass importanti fir-riforma tas-swieq postali fl-Ewropa li bdiet fl-1992. Din ġabet magħha ħafna benefiċċji liċ-ċittadini, inkluż titjib fil-kwalità tas-servizz u servizzi ġodda u innovattivi tal-kunsinna postali. Id-Direttiva tiddefinixxi r-rekwiżiti minimi rigward il-kamp ta’ applikazzjoni tal-obbligu tas-servizz universali: servizz postali ta’ kwalità għolja għandu jingħata (mill-inqas) ħamest ijiem fil-ġimgħa, fit-territorju kollu, bi prezzijiet li jifilħu l-utenti kollha għal ittri bażiċi u pakketti ta’ ċerti piżijiet, u għal oġġetti reġistrati u assigurati. Din tinkludi wkoll dispożizzjonijiet biex jiżguraw il-kwalità għolja tas-servizz universali postali u l-Kummissjoni qed tagħmel monitoraġġ ta’ kif din qed tiġi implimentata. Riċentament stabbilixxiet il-Grupp ta’ Regolaturi Ewropej għas-Servizzi tal-Posta (GREP)[19] li jaħdem fir-rigward ta’ kwistjonijiet bħall-iffinanzjar tal-obbligu tas-servizz universali u l-monitoraġġ tar-riżultati tas-suq[20]. Il-Kummissjoni ħolqot ukoll Forum tal-Utenti dwar il-Posta, li kellu l-ewwel laqgħa tiegħu f’Diċembru 2011 u laqqa’ flimkien utenti aħħarin – kemm konsumaturi individwali u anki negozji – ma’ partijiet interessati oħra inkluż operaturi u trejdjunjins, biex iħarsu lejn il-ħtiġijiet tal-konsumatur li qed jevolvu f’ambjent tal-komunikazzjoni li qed jinbidel u bil-ħsieb li jkun hemm żvilupp sostenibbli tas-settur.

Fil-kuntest tal-ħidma tagħha dwar il-kummerċ elettroniku l-Kummissjoni se tippreżenta Green Paper dwar il-kunsinna tal-pakketti transkonfinali fl-2012. Din se tiffoka fuq kwistjonijiet bħall-kwalità tas-servizzi ta’ kunsinna postali transkonfinali u l-ipprezzar tagħhom biex jiġu identifikati soluzzjonijiet għall-ostakli esperjenzati mill-konsumaturi u n-negozji. Il-Kummissjoni biħsiebha wkoll tippreżenta r-riżultati ta’ żewġ studji dwar is-sitwazzjoni tal-ipprezzar mill-operaturi postali u l-effetti ta’ dan fuq is-swieq, u l-prinċipji biex ikun ikkalkolat il-kost nett tal-obbligu tas-servizz postali universali (OSU). Sa tmiem l-2013 se tippreżenta r-Raba’ Rapport dwar l-Applikazzjoni tad-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Posta.

2.2. Servizzi bankarji bażiċi

L-aċċess għal servizzi bażiċi ta’ ħlas taħt kondizzjonijiet ġusti huwa importanti għall-inklużjoni finanzjarja u soċjali u biex jippermetti lill-konsumatur jibbenefika bis-sħiħ mis-suq uniku. Fil-bidu tal-2011, il-Kummissjoni għamlet valutazzjoni tal-impatt biex teżamina jekk il-leġiżlazzjoni tal-UE kinitx meħtieġa f’dan il-qasam. Wara li kkunsidrat l-għażliet kollha, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet, f’dan l-istadju, li tipproponi Rakkomandazzjoni[21]. Din timmira biex tiżgura li servizzi bażiċi ta’ ħlas u ta’ kard tal-ħlas ikunu offruti lil kull ċittadin u resident tal-UE li għad ma għandux kont ta’ ħlas fl-Istati Membri fejn dan ikun jixtieq jiftaħ wieħed. Dan il-kont ta’ ħlas bażiku għandu jiġi pprovdut jew bla ħlas jew bi ħlas raġonevoli minn fornituri ta’ servizzi ta’ ħlas. Ir-Rakkomandazzjoni tibgħat messaġġ ċar lill-Istati Membri u l-fornituri dwar x’inhu mistenni filwaqt li tippermetti flessibbiltà fil-livell nazzjonali dwar kif dan jintlaħaq.

Ir-Rakkomandazzjoni tipprovdi wkoll kriterji għall-valutazzjoni ta’ kif l-Istati Membri implentawha u biex tara jekk hemmx bżonn ta’ aktar azzjoni. Il-Kummissjoni se tiddeċiedi jekk hemmx bżonn ta’ aktar azzjoni f’dan il-qasam skont ir-reviżjoni u l-valutazzjoni tal-impatt li se twettaq fl-2012.

2.3. It-Trasport

L-obbligi tas-servizz pubbliku fis-settur tat-trasport huma stabbiliti f’partijiet speċifiċi tal-leġiżlazzjoni dwar is-servizzi tal-ajru, t-trasport fuq l-art u t-trasport marittimu[22]. Din il-leġiżlazzjoni speċifika għas-settur tistabbilixxi l-prinċipji li l-Istati Membri għandhom isegwu meta jiddefinixxu l-obbligi tas-servizz pubbliku f’kull mezz ta’ trasport.

Il-White Paper tal-2011[23] dwar it-trasport tgħid li sehem akbar tal-ivvjaġġar bit-trasport kollettiv, flimkien ma’ obbligi minimi tas-servizz, jgħinu biex jikbru d-densità u l-frekwenza tas-servizz, u b’hekk jinħoloq ċirku virtwuż għall-modi tat-trasport pubbliku.

L-attribuzzjoni ta’ kuntratti ta’ servizz pubbliku li tiddefinixxi l-obbligi tas-servizz pubbliku fil-modi tat-trasport differenti trid tirrispetta l-prinċipji ta’ trasparenza, in-nondiskriminazzjoni u l-għoti wara proċedura ta’ sejħa għall-offerti kompetittiva. Dan jista’ jinkiseb l-aħjar permezz ta’ proċeduri tal-offerti pubbliċi miftuħa. Il-kwalità tas-servizzi tat-trasport tal-passiġġieri se tkun ta’ importanza dejjem akbar fis-snin li ġejjin, minħabba t-tixjiħ tal-popolazzjoni u l-ħtieġa li jkun żġurat li t-trasport pubbliku (kollettiv) ikun alternattiva attraenti flok it-trasport individwali, sabiex b’hekk jinkisbu l-għanijiet ta’ effiċjenza tar-riżorsi u s-sigurtà tal-fjuwil. Il-ħolqien ta’ suq ferrovjarju miftuħ u dinamiku għandu jġib benefiċċji sinifikanti għall-passiġġieri f’termini ta’ kwalità, effiċjenza u volum tas-servizzi offruti, u għall-awtoritajiet pubbliċi u dawk li jħallsu t-taxxi permezz ta’ tnaqqis tal-finanzjament pubbliku għal kuntratti ta’ servizz pubbliku.

Fl-2012, il-Kummissjoni biħsiebha tagħmel proposta dwar il-ftuħ tas-suq għal servizzi nazzjonali tal-passiġġieri fl-2012. Din issegwi l-ftuħ tas-suq għas-servizzi tal-merkanzija u għas-servizzi internazzjonali tal-passiġġieri. Il-Kummissjoni se tqis ukoll li tirrevedi r-regolament tas-servizz pubbliku għat-trasport bl-art fl-2012 biex toħloq proċeduri ta’ sejħiet għall-offerti kompetittivi għall-għoti ta’ kuntratti ta’ servizzi pubbliċi fis-settur tal-ferroviji. Filwaqt li l-Istati Membri għandhom marġinu ta’ diskrezzjoni wiesa’ biex jidentifikaw oqsma fejn ikun meħtieġ li jiġu imposti obbligi ta’ servizz pubbliku għas-servizzi tat-trasport tal-passiġġieri, sabiex dawn ikunu sostenibbli jeħtieġ li jkunu effiċjenti, ta’ kwalità għolja u li jingħataw f’kuntest finanzjarju stabbli. Offerti mandatorji għandhom jgħinu sabiex jiżguraw dan.

2.4. Enerġija

It-Tielet Pakkett tal-Enerġija daħal fis-seħħ fit-3 ta’ Marzu 2011. Dan jiddefinixxi l-obbligi ta’ servizz universali, fih dispożizzjonijiet ċari dwar l-obbligi tas-servizz pubbliku u l-protezzjoni tal-konsumatur kemm għall-elettriku u anki għall-gass naturali u jipprovdi għall-protezzjoni ta’ klijenti vulnerabbli kontra l-faqar marbut mal-enerġija[24]. Il-miżuri adottati fuq il-bażi ta’ dawn id-Direttivi għandhom ikunu fl-interess ġenerali, definiti b’mod ċar, trasparenti, nondiskriminatorji u verifikabbli, u jiggarantixxu l-aċċess ugwali għall-kumpaniji tal-gass u l-elettriku tal-UE lill-konsumaturi nazzjonali tal-UE u viċi versa.

Sabiex tippromwovi l-implimentazzjoni ta’ swieq bl-imnut kompetittivi, b’użu effiċjenti tal-enerġija u ġusti, fl-2008 l-Kummissjoni stabbiliet il-Forum taċ-Ċittadini dwar l-Enerġija[25] bħala pjattaforma regolatorja bbażata fuq l-esperjenza miksuba f’fora preċedenti. Id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni "Politika dwar l-Enerġija għall-Konsumaturi"[26] qies il-benefiċċji li jipprovdu l-miżuri tal-politika dwar l-enerġija eżistenti għall-konsumaturi. Huwa identifika firxa ta’ inizjattivi leġislattivi u politiċi tal-UE li jikkontribwixxu direttament jew indirettament għat-titjib tal-benesseri tal-konsumaturi fis-settur tal-enerġija.

F’konformità mal-Konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew ta’ Diċembru 2011, l-Istati Membri għandhom jimplimentaw it-Tielet Pakkett tal-Enerġija bis-sħiħ u mill-aktar fis possibbli. Il-Kummissjoni tenfasizza l-importanza f’dan il-kuntest biex l-Istati Membri jiddefinixxu biċ-ċar il-kunċett ta’ klijenti vulnerabbli. Il-Kummissjoni tippjana li torganizza l-5 laqgħa tal-Forum taċ-Ċittadini dwar l-Enerġija f’Novembru 2012 biex tkompli trawwem id-djalogu tal-partijiet interessati dwar kwistjonijiet ewlenin bħall-protezzjoni ta’ klijenti vulnerabbli, l-aħjar mudell tas-suq bl-imnut, it-trasparenza tal-prezzijiet, u l-benefiċċji possibbli ta’ smart meters fil-ġestjoni tad-domanda għall-enerġija.

2.5. Komunikazzjonijiet elettroniċi

Id-Direttiva dwar is-Servizz Universali fil-qasam tal-komunikazzjonijiet elettroniċi[27] tipprovdi salvagwardja soċjali meta l-forzi tas-suq waħedhom ma jwasslux aċċess għall-bwiet ta’ kulħadd għal servizzi bażiċi għall-konsumaturi, b’mod partikolari fejn dawn jgħixu f’żoni li huma diffiċli jew li jinvolvu kostijiet kbar biex jingħataw servizz, jew li jkollhom dħul baxx jew diżabbiltajiet. Il-kunċett ta’ salvagwardja jkopri tliet għanijiet speċifiċi: id-disponibbiltà, l-affordabbiltà u l-aċċessibbiltà. Il-Kummissjoni riċentement adottat Komunikazzjoni dwar is-servizzi universali fil-komunikazzjonijiet elettroniċi[28] li tirrapporta dwar ir-riżultat tal-konsultazzjoni pubblika fl-2010 u t-tielet reviżjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-obbligu tas-servizz universali fil-komunikazzjonijiet elettroniċi. Waħda mill-mistoqsijiet ewlenin indirizzati hi r-rwol li għandu jkollhom l-obbligi tas-servizz universali biex jinkiseb l-għan ta’ "broadband għal kulħadd". Skont l-analiżi, il-Kummissjoni tikkonkludi li attwalment mhemmx ħtieġa li jiġi mmodifikat il-kamp ta’ applikazzjoni tal-obbligu tas-servizz universali fil-livell tal-UE. L-analiżi tikkonkludi wkoll li hemm bżonn ta’ aktar gwida dwar kif għandhom jiġu implimentati r-regoli dwar is-servizz universali minħabba r-riskju ta’ approċċi nazzjonali diverġenti u l-implikazzjonijiet finanzjarji potenzjali għall-industrija. Il-Kummissjoni se tressaq din il-gwida fl-2012 u se tgħin biex jiġi indirizzat ir-riskju tal-esklużjoni soċjali filwaqt li tippermetti, skont il-prinċipju tas-sussidjarjetà, biex jitqiesu ċ-ċirkostanzi nazzjonali differenti, il-bżonn li jitnaqqsu d-distorsjonijiet fis-suq, u li jiġi evitat piż sproporzjonat fuq is-settur[29].

3. Il-linja 3: Promozzjoni tal-kwalità – l-eżempju ta’ servizzi soċjali ta’ interess ġenerali

Is-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali għandhom rwol ewlieni fis-soċjetajiet Ewropej billi jikkontribwixxu għall-protezzjoni soċjali u l-inklużjoni soċjali. Fl-istess waqt, id-domanda għal dawn is-servizzi qed tikber filwaqt li l-kapaċità li jiġu ffinanzjati qed issir aktar diffiċli, attwalment b’riżultat tal-kriżi ekonomika, u f’terminu itwal, minħabba t-tixjiħ demografiku. Il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-partijiet interessati li jirrappreżentaw l-utenti u l-fornituri tas-servizzi għamlu numru ta’ inizjattivi riċenti fil-qasam tal-kwalità tas-servizzi soċjali.

Fl-2007[30], il-Kummissjoni ħabbret strateġija biex tappoġġja l-kwalità tas-servizzi soċjali madwar l-UE. Bħala segwitu, il-Kummissjoni appoġġjat, permezz tal-programm PROGRESS[31], inizjattivi Ewropej sabiex tiżviluppa l-għodda għad-definizzjoni u l-kejl tal-kwalità u appoġġjat l-iżvilupp ta’ Qafas ta’ Kwalità Ewropew volontarju għas-servizzi soċjali fi ħdan il-Kumitat tal-Protezzjoni Soċjali.

3.1. Proġetti appoġġjati mill-programm PROGRESS

Mill-2008 sal-2010, il-programm PROGRESS iffinanzja tmien proġetti biex tiġi żviluppata l-għodda għad-definizzjoni, l-kejl, il-valutazzjoni u t-titjib tal-kwalità tas-servizi soċjali b’enfasi speċjali fuq il-kura fit-tul. Il-proġetti kollha kellhom sħubijiet transnazzjonali u saret kondiviżjoni tal-prassi t-tajba fost l-awtoritajiet pubbliċi, il-fornituri tas-servizzi u atturi oħra bi sfondi kulturali differenti u li jittrattaw ma’ kuntesti legali u amministrattivi differenti u kondizzjonijiet soċjoekonomiċi differenti. Prattikalment, il-proġetti kollha enfasizzaw l-importanza li jkunu involuti l-utenti fid-definizzjoni u l-evalwazzjoni tal-kwalità tas-servizzi soċjali[32].

Fl-2012 il-Kummissjoni se tappoġġja għadd ta’ proġetti transnazzjonali ġodda permezz tal-programm PROGRESS immirati għall-implimentazzjoni tal-Qafas ta’ Kwalità Ewropew volontarju fi Stati Membri differenti u f’varjetà ta’ setturi;

3.2. Il-Kumitat tal-Protezzjoni Soċjali: il-Qafas ta’ Kwalità Ewropew volontarju għas-servizzi soċjali

F’Ottubru 2010, il-Kumitat tal-Protezzjoni Soċjali adotta Qafas ta’ Kwalità Ewropew volontarju għas-servizzi soċjali. Dan jimmira li joħloq għarfien komuni tal-kwalità ta’ dawn is-servizzi fi ħdan l-UE. Dan hu mfassal biex ikun flessibbli biżżejjed biex jiġi applikat għall-varjetà ta’ servizzi soċjali fil-kuntesti nazzjonali, reġjonali u lokali fl-Istati Membri kollha u biex ikun kompatibbli mal-approċċi tal-kwalità nazzjonali eżistenti. Huwa jidentifika l-prinċipji u l-kriterji li servizz soċjali għandu jikkonforma magħhom biex jindirizza l-bżonnijiet u l-aspettattivi tal-utenti tas-servizz. Il-Qafas jinkludi wkoll elementi għal metodoloġija li għandhom jgħinu lill-awtoritajiet pubbliċi biex jiżviluppaw fil-livell xieraq għodda ta’ kwalità (standards jew indikaturi) għad-definizzjoni, l-kejl u l-evalwazzjoni tal-kwalità tas-servizzi soċjali. Il-qafas jinkludi enfażi fuq id-drittijiet u jista’ jgħin, pereżempju, sabiex tiżdied il-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal, meta jimxu minn kura tat-tfal istituzzjonali għal-sistemi ta’ kura alternattivi.

3.3. Statut għal Fondazzjoni Ewropea

Il-fondazzjonijiet li jkollhom l-għoti ta’ benefiċċju pubbliku bħala l-missjoni tagħhom għandhom rwol dejjem akbar biex jipprovdu u jiffinanzjaw servizzi soċjali ta’ interess ġenerali fl-UE. Madankollu, dawn xorta jiffaċċjaw diffikultajiet meta jiġu biex jistabbilixxu rwieħhom fi Stati Membri oħra jew biex jiġbru flimkien l-assi tagħhom fuq bażi transkonfinali. Hemm bżonn li l-fondazzjonijiet ta’ interess ġenerali jitħallew jiġu stabbiliti, joperaw u jiffinanzjaw lilhom infushom fuq bażi transkonfinali, filwaqt li jkunu soġġetti għal sorveljanza kif xieraq. Dan ikun jippermettilhom li jnaqqsu l-piżijiet amministrattivi kkawżati mill-kumplessità tat-tħaddim tal-operazzjonijiet fi Stati Membri differenti. Konsegwentement dan iwassal għal aktar riżorsi lura f’idejhom biex jippromwovu l-benesseri taċ-ċittadini tal-UE.

Biex twassal dawn il-benefiċċji, il-Kummissjoni se tressaq proposta fl-2012 biex toħloq Statut għall-Fondazzjonijiet Ewropej, li se jkun jeżisti flimkien mal-formoli nazzjonali u jkun fakultattiv.

4. Konklużjonijiet

Il-kriżi ekonomika u finanzjarja attwali hija tfakkira tar-rwol ċentrali li s-servizzi ta’ interess ġenerali jaqdu fl-iżgurar tal-koeżjoni soċjali u territorjali. Fl-istess ħin, il-kriżi qed ikollha impatt sinifikanti fuq is-settur pubbliku hekk kif il-finanzi qed jingħasru, u huwa essenzjali li jsir kull sforz sabiex dawn is-servizzi jibqgħu jingħataw filwaqt li titjieb il-kwalità tagħhom. Din il-Komunikazzjoni turi li t-Trattati jipprovdu lill-istituzzjonijiet Ewropej u l-Istati Membri bl-għodda legali neċessarja biex iwettqu dan. Il-Kummissjoni Ewropea hija impenjata bis-sħiħ biex taqdi r-rwol tagħha billi ddaħħal fis-seħħ qafas ta’ kwalità għal dawn is-servizzi, kif ħareġ miż-żewġ proposti dwar ir-reviżjoni tar-regoli tal-għajnuna mill-Istat applikabbli għal servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali u dwar l-akkwisti pubbliċi u l-konċessjonijiet li hija ressqet flimkien ma’ din il-Komunikazzjoni. Se tipprovdi wkoll serje ta’ azzjonijiet oħra fix-xhur li ġejjin li meħuda flimkien se jagħtu lill-UE qafas tajjeb ta' kwalità għas-SIĠ fis-snin li ġejjin. Se tiżvolġi din il-ħidma bħala parti mill-impenn usa’ tagħha biex tpoġġi l-ekonomija soċjali u l-innovazzjoni soċjali fil-qalba tal-ħidma tagħha skont l-istrateġija Ewropa 2020, kif deher l-aktar reċentement fl-Inizjattiva għan-Negozju Soċjali[33] tagħha li tappoġġja l-iżvilupp ta’ metodi ġodda u soċjalment innovattivi ta’ kif isir in-negozju u jiġu pprovduti s-servizzi.

[1]               Teżisti leġiżlazzjoni tal-UE, notevolment fil-qasam tal-migrazzjoni, li tiżgura li - soġġett għal ċerti kondizzjonijiet - ċerti kategoriji ta’ persuni bin-nazzjonalità ta’ pajjiżi terzi residenti b’mod legali jgawdu minn trattament ugwali bħall-persuni nazzjonali f’dak li jirrigwarda l-aċċess għal u l-provvista ta’ oġġetti u servizzi li huma disponibbli għall-pubbliku.

[2]               "Linji gwida politiċi għall-Kummissjoni li jmiss". Brussell, it-3 ta’ Settembru 2009.

[3]               "Linji gwida politiċi …", paġna 24.

[4]               "Ewropa 2020: Strateġija għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv", COM(2010) 2020.

[5]               "Att dwar is-Suq Uniku: tnax-il xprun sabiex jiġi stimulat it-tkabbir u r-rinfurzar tal-fiduċja", (COM(2011) 206)

[6]               "L-Implimentazzjoni tal-programm Komunitarju ta’ Lisbona: Is-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali fl-Unjoni Ewropea", (COM(2006) 177 finali tas-26 ta’ April 2006).

[7]               Il-Kawżi Magħquda C-180/98 sa C-184/98 Pavlov u Oħrajn [2000] ECR I-6451, il-paragrafu 118; Il-Kawża C-218/00 Cisal u INAIL [2002] ECR I-691, il-paragrafu 37; u l-Kawża C-355/00 Freskot [2003] I-5263.

[8]               Eżempju reċenti huwa r-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-5 ta’ Lulju 2011 dwar il-ġejjieni tas-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali (2009/2222 (INI)), il-punt 48: "Iqis li regolament ta’ qafas tal-UE dwar is-SIEĠ, li huwa permess skont l-Artikolu 14 tat-TFUE, mhuwiex kwistjoni ċentrali attwalment".

[9]               Għandu jiġi nnutat li l-Artikolu 14 tat-TFUE jagħmel ċar li l-applikazzjoni tiegħu hija mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 93, 106 u 107 tat-TFUE li jistabbilixxu r-rwol tal-Kummissjoni Ewropea fil-kontroll tal-għajnuna mill-Istat u l-kondizzjonijiet taħt liema jistgħu jingħataw derogi mill-applikazzjoni ta’ dan il-kontroll għas-SIEĠ. Dan huwa spjegat aktar fil-Komunikazzjoni dwar l-applikazzjoni tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istati Ewropej għall-kumpens mogħti għall-provvista ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali (C(2011)9404) adottata flimkien ma’ din il-Komunikazzjoni.

[10]             Il-gwida dwar l-applikazzjoni tar-regoli tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat, l-akkwist pubbliku u s-suq intern għal servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, u b’mod partikolari għas-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali (SEC(2010) 1545.

[11]             "Ir-Rapport mill-Kumitat għall-Protezzjoni Soċjali dwar l-applikazzjoni tal-liġi Komunitarja għas-SSIĠ" ta’ Novembru 2008

[12]             Ara: http://ec.europa.eu/services_general_interest/index_en.htm

[13]             http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=6457&langId=mt

[14]             Disponibbli fuq: http://ec.europa.eu/environment/gpp/buying_handbook_en.htm

[15]             Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni dwar l-applikazzjoni tal-liġi tal-UE tal-akkwist pubbliku għar-relazzjonijiet bejn l-awtoritajiet kontraenti ("Kooperazzjoni bejn oqsma pubbliċi differenti") SEC(2011) 1169 finali, tal-4 ta’ Ottubru 2011.

[16]             L-SWD – L-Ewwel u t-Tieni Rapporti Biennali dwar is-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali, SEC(2008) 2179 u (SEC(2010) 1284

[17]             http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/editions/docs/6th_edition_scoreboard_en.pdf. Għal uħud minn dawn is-servizzi, bħall-elettriku jew il-kontijiet bankarji, il-Kummissjoni wettqet studji fil-fond tas-suq (disponibbli fuq l-istess websajt).

[18]             Id-Direttiva 2008/6/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-20 ta’ Frar 2008 li temenda d-Direttiva 97/67/KE dwar it-tlestija kompleta tas-suq intern tas-servizzi postali Komunitarji

[19]             Deċiżjoni tal-Kummissjoni tal-10 ta’ Awwissu 2010 li tistabbilixxi l-Grupp ta’ Regolaturi Ewropej għas-Servizzi tal-Posta, il-ĠU C 217.

[20]             Id-dokumenti huma disponibbli fuq il-websajt tal-GREP: http://ec.europa.eu/internal_market/ergp/index_en.htm

[21]             Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar l-aċċess għal kont bażiku ta’ ħlas (C(2011)4977).

[22]             Ir-Regolament (KE) Nru 1008/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-24 ta’ Settembru 2008 dwar regoli komuni għall-operat ta’ servizzi tal-ajru fil-Komunità (Riformulazzjoni) u r-Regolament (KE) Nru 1107/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta’ Lulju 2006 dwar id-drittijiet ta’ persuni b’diżabbiltà u ta’ persuni b’mobbiltà mnaqqsa meta jivvjaġġaw bl-ajru; Ir-Regolament (KE) Nru 1370/2007 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ Ottubru 2007 dwar servizzi pubbliċi tat-trasport tal-passiġġieri bil-ferrovija u bit-triq u li jħassar ir-Regolamenti tal-Kunsill (KEE) Nri 1191/69 u 1107/70; Ir-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 3577/92 tas-7 ta’ Diċembru 1992 li japplika l-prinċipju ta’ libertà li jiġu pprovduti servizzi għat-trasport marittimu fi ħdan l-Istati Membri (kabotaġġ marittimu).

[23]             White Paper - Pjan direzzjonali għal Żona Unika Ewropea tat-Trasport Lejn sistema tat-trasport kompetittiva u li tuża r-riżorsi b’mod effiċjenti. COM(2011) 144

[24]             Id-Direttiva 2009/72/KE dwar l-elettriku u 2009/73/KE dwar il-gass naturali.

[25]             http://ec.europa.eu/energy/gas_electricity/forum_citizen_energy_en.htm

[26]             SEC(2010) 1407 finali, tal-11 ta’ Novembru 2010.

[27]             Id-Direttiva 2002/22/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-7 ta’ Marzu 2002 dwar servizz universali u d-drittijiet tal-utenti li jirrelataw ma’ networks u servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi (Direttiva Servizz Universali), kif emendata permezz tad-Direttiva 2009/136/KE.

[28]             "Servizz universali fil-komunikazzjonijiet elettroniċi: rapport dwar l-eżitu tal-konsultazzjoni pubblika u t-tielet reviżjoni perjodika tal-kamp ta’ applikazzjoni skont l-Artikolu 15 tad-Direttiva 2002/22/KE" (COM(2011) 795 finali tat-23 ta’ Novembru 2001).

[29]             Innota li l-paragrafi 20 sa 30 tal-Linji Gwida Komunitarji għall-applikazzjoni tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat fir-rigward tal-għoti malajr ta’ netwerks tal-broadband (Il-ĠU C 235 tat-30 ta’ Settembru 2009, p. 7) jagħmlu referenza speċifika għad-definizzjoni tas-SIEĠ fis-settur tal-komunikazzjoni elettronika.

[30]             “Servizzi ta’ interess ġenerali, inklużi s-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali: impenn Ewropew ġdid" (COM(2007) 725 finali tal-20 ta’ Novembru 2007).

[31]             PROGRESS huwa programm tal-UE għall-impjiegi u s-solidarjetà soċjali li jipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni tal-għanijiet tal-Aġenda Soċjali tal-Unjoni Ewropea.

[32]             Id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni "It-Tieni Rapport Biennali dwar is-servizzi soċjali ta’ interess ġenerali" (SEC(2010) 1284 finali, tat-22 ta’ Ottubru, pp. 59-66.

[33]             "L-Inizjattiva għan-Negozju Soċjali – sabiex jinħoloq ambjent favorevoli għall-intrapriżi soċjali, partijiet interessati ewlenin fl-ekonomija soċjali u l-innovazzjoni" (COM(2011) 682 finali tal-25 ta’ Ottubru 2011)