(a)

miżuri li jiġġieldu b'mod dirett id-diskriminazzjoni diretta u indiretta, inkluż bl-indirizzar tal-fastidju, l-antiżingariżmu, l-isterjotipar, ir-retorika kontra r-Rom, id-diskors ta' mibegħda, ir-reati ta' mibegħda u l-vjolenza kontra r-Rom, inkluż l-inċitament għalihom, kemm online kif ukoll offline, b'mod partikolari fil-kuntest tat-traspożizzjoni, l-implimentazzjoni u l-infurzar tad-Direttiva 2000/43/KE, id-Deċiżjoni Qafas 2008/913/ĠAI u d-Direttiva 2010/13/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (17);

(b)

miżuri li jiżviluppaw u jippromwovu sistema komprensiva ta' appoġġ għall-vittmi, f'konformità mad-Direttiva 2012/29/UE, u li jipprovdu assistenza lill-vittmi Rom ta' reati ta' mibegħda u diskriminazzjoni;

(c)

miżuri li jiġġieldu d-diskriminazzjoni multipla u strutturali (18) kontra r-Rom u b'mod partikolari, kontra n-nisa Rom, iż-żgħażagħ Rom, it-tfal Rom, il-persuni LGBTI Rom, l-anzjani Rom, il-persuni Rom b'diżabbiltà, ir-Rom mingħajr Stat u r-Rom li jiċċaqilqu fl-UE (19);

(d)

miżuri li jżidu l-għarfien dwar il-fatt li l-isforzi biex jiġu miġġielda l-prattiki diskriminatorji huma minsuġa flimkien mal-isforzi biex jiġu indirizzati l-antiżingariżmu u l-esklużjoni soċjali u ekonomika, bħala parti minn spinta komuni biex jiġi promoss l-objettiv usa' tal-ugwaljanza;

(e)

miżuri li janalizzaw u jirrikonoxxu l-eżistenza tal-antiżingariżmu u d-diskriminazzjoni kontra r-Rom u iżidu l-għarfien dwar dawk il-fenomeni, il-forom li jieħdu u l-konsegwenzi dannużi tagħhom, permezz tal-media, il-kurrikuli tal-iskejjel u b'mezzi oħra, u pereżempju billi jżidu l-għarfien fost l-impjegati taċ-ċivil u partijiet ikkonċernati oħra dwar il-ħtieġa li jidentifikawhom u jindirizzawhom;

(f)

miżuri li jippromwovu attivitajiet u kampanji ta' sensibilizzazzjoni multikulturali fl-iskejjel;

(g)

miżuri li jippromwovu l-għarfien tal-kulturi, il-lingwa u l-istorja tar-Rom, inkluż il-memorja tal-Olokawst tar-Rom u l-proċessi ta' rikonċiljazzjoni fis-soċjetà, fost l-oħrajn permezz ta' azzjoni li tipprovdi taħriġ rilevanti għall-għalliema u t-tfassil ta' kurrikuli tal-iskejjel xierqa, peress li dan l-għarfien huwa vitali għat-tnaqqis tal-preġudizzju u l-antiżingariżmu, bħala kawżi importanti tad-diskriminazzjoni;

(h)

miżuri li jrawmu narrattivi pożittivi dwar ir-Rom u mudelli Rom ta' eżempju, u fehim aħjar tal-isfidi li jiffaċċjaw ir-Rom, inkluż permezz ta' appoġġ għal laqgħat interkomunitarji u tagħlim interkulturali.

(a)

miżuri li jiżguraw investiment adegwat fil-kapital uman, l-iżvilupp tal-infrastruttura u l-akkomodazzjoni, kif ukoll politiki ta' koeżjoni soċjali, u li jtejbu l-immirar ta' tali investiment;

(b)

miżuri li jiżguraw aċċess għal skemi adegwati ta' protezzjoni soċjali, inklużi kemm appoġġ għall-introjtu kif ukoll benefiċċji in natura u forniment ta' servizzi, għar-Rom żvantaġġati;

(c)

miżuri li jikkombinaw l-appoġġ għall-introjtu ma' miżuri ta' attivazzjoni biex jippromwovu l-parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol u l-appoġġ għall-impjiegi, b'mod partikolari għan-nisa Rom u Rom li jiċċaqilqu fl-UE u li jipprovdu informazzjoni dwar ir-rekwiżiti legali ta' eliġibbiltà eżistenti biex jieħdu benefiċċji akkumpanjati minn servizzi ta' attivazzjoni u servizzi ta' appoġġ;

(d)

miżuri li jiżguraw li tingħata attenzjoni partikolari għall-prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-faqar fost it-tfal, inkluż billi jittieħdu miżuri nazzjonali effettivi li jqisu l-mekkaniżmi li jipperpetwaw il-faqar multiġenerazzjonali u l-ħtieġa li jiġu appoġġati t-tfal Rom u l-familji tagħhom fl-oqsma interrelatati tal-impjiegi, is-servizzi soċjali, l-edukazzjoni kif ukoll l-edukazzjoni u l-kura bikrija tat-tfal, is-saħħa, l-akkomodazzjoni u l-aċċess għas-servizzi essenzjali, in-nutrizzjoni, u l-aċċess għall-attivitajiet ta' rikreazzjoni;

(e)

miżuri li jappoġġaw il-litteriżmu finanzjarju għal żgħażagħ hekk kif isiru adulti u familji żgħażagħ, inklużi ħiliet aħjar fit-teħid ta' deċiżjonijiet u fl-ippjanar bħala parti mill-miżuri tal-għoti tas-setgħa u tal-inklużjoni finanzjarja.

(a)

miżuri li jappoġġaw iċ-ċittadinanza attiva billi jippromwovu l-parteċipazzjoni soċjali, ekonomika, politika, kulturali, u ċivika, b'mod partikolari għan-nisa u ż-żgħażagħ Rom;

(b)

miżuri li jippromwovu t-tisħiħ tal-kapaċitajiet u t-tmexxija fis-soċjetà ċivili tar-Rom biex il-poplu Rom ikun jista' jipparteċipa fl-istadji kollha taċ-ċiklu tal-politika u l-ħajja pubblika inġenerali;

(c)

miżuri li jippromwovu l-impjieg tar-Rom f'istituzzjonijiet pubbliċi u privati sabiex jappoġġaw id-diversità u l-għarfien espert fi ħdan il-proċess ta' politika u biex jipprovdu mudelli ta' eżempju;

(d)

miżuri li iżidu l-għarfien dwar id-drittijiet tal-bniedem u d-drittijiet u r-jresponsabbiltajiet taċ-ċittadini fost il-membri tal-komunitajiet Rom żvantaġġati;

(e)

miżuri li jikkoordinaw ir-riżorsi, in-networks u l-għarfien espert fis-setturi kollha biex iżidu l-involviment taż-żgħażagħ Rom fil-proċessi tat-teħid ta' deċiżjonijiet u jgħinu biex jamplifikaw it-tmexxija tagħhom.

(a)

miżuri li jipprevjenu u jeliminaw kwalunkwe forma ta' segregazzjoni fl-edukazzjoni u li jiżguraw li jiġi appoġġat il-potenzjal tal-istudenti kollha;

(b)

miżuri li jipprevjenu u jeliminaw dijanjożi ħażina li twassal għal tqegħid mhux xieraq ta' studenti Rom f'edukazzjoni għal bżonnijiet speċjali u li jiżguraw li l-allokazzjoni ta' edukazzjoni għal persuni bi bżonnijiet speċjali tkun ibbażata fuq proċedura trasparenti u legali;

(c)

miżuri li jipprovdu metodi effettivi għar-rikonoxximent u r-riparazzjoni ta' inġustizzji fl-imgħoddi fil-qasam tal-edukazzjoni, inkluż is-segregazzjoni, it-tqegħid mhux xieraq ta' studenti Rom fi skejjel speċjali u t-trattament mhux ugwali;

(d)

miżuri li jippromwovu l-ekwità, l-inklużività u d-diversità fis-sistema edukattiva u fil-klassi, pereżempju, permezz ta' programmi ta' żvilupp professjonali, mentoraġġ u attivitajiet ta' tagħlim bejn il-pari;

(e)

miżuri li jħeġġu l-involviment effettiv tal-ġenituri fl-edukazzjoni tal-istudenti Rom u jrawmu rabtiet bejn l-iskejjel u l-komunitajiet lokali, inkluż permezz ta' medjaturi u assistenti tat-tagħlim;

(f)

miżuri li jappoġġaw il-parteċipazzjoni ugwali u l-involviment attiv tal-istudenti kollha , inkluż it-tfal b’diżabbiltà, fl-attivitajiet u l-proċessi edukattivi ġenerali;

(g)

miżuri li jiġġieldu l-bullying l-fastidju fl-iskejjel, kemm online kif ukoll offline, sabiex jiġu protetti l-istudenti kollha, inkluż ir-Rom;

(h)

miżuri li jżidu l-għarfien fost l-għalliema u l-membri l-oħra tal-persunal fl-iskejjel dwar l-istorja tar-Rom, il-kulturi tar-Rom u l-metodi kif wieħed jagħraf u jiġġieled id-diskriminazzjoni u l-kawżi ewlenin tagħha, inkluż l-antiżingariżmu u l-preġudizzju inkonxju, u dwar l-importanza ta' edukazzjoni nondiskriminatorja u aċċess ugwali effettiv għall-edukazzjoni ġenerali;

(i)

miżuri li jappoġġaw l-isforzi biex jiżguraw li l-istudenti Rom jiksbu ħiliet skont il-ħtiġijiet attwali u futuri tas-suq tax-xogħol.

(a)

miżuri li jiżguraw aċċess għal edukazzjoni u kura bikrija tat-tfal ta’ kwalità b’enfasi speċjali fuq l-inklużjoni bikrija tat-tfal Rom, inkluż it-tfal Rom żvantaġġati;

(b)

miżuri li jipprovdu appoġġ u medjazzjoni individwalizzati biex jikkumpensaw għal nuqqasijiet lingwistiċi, konjittivi u edukattivi, f'kooperazzjoni mill-qrib mal-familji tal-istudenti Rom u jħeġġu l-edukazzjoni li tagħti ċans ieħor u l-edukazzjoni għall-adulti;

(c)

miżuri li jipprevjenu t-tluq bikri mill-iskola u l-istudenti li jħallu l-edukazzjoni fil-livelli kollha, inkluż b'enfasi speċifika fuq il-bniet Rom, (20) pereżempju permezz tal-kooperazzjoni bejn l-iskejjel, il-medjaturi u s-servizzi tal-protezzjoni soċjali;

(d)

miżuri li jirrikonoxxu l-vulnerabbiltà tat-tfal li l-ġenituri tagħhom telqu mill-pajjiż u li jipprovdu aċċess prijoritarju għal programmi barra mill-ħin skolastiku u għal appoġġ individwalizzat;

(e)

miżuri li jżidu l-mobbiltà soċjali tar-Rom pereżempju permezz ta' azzjoni pożittiva, boroż ta' studju ddedikati fl-edukazzjoni vokazzjonali, sekondarja u għolja u fit-taħriġ tal-għalliema u gwida għall-karriera;

(f)

miżuri li jiżguraw tranżizzjoni bla xkiel bejn il-livelli edukattivi u jippromwovu l-ikkompletar tal-edukazzjoni sekondarja superjuri u terzjarja, inkluż permezz ta' gwida għall-karriera, għoti ta' konsulenza, skemi ta' appoġġ finanzjarju u mentoraġġ;

(g)

miżuri li jappoġġaw il-parteċipazzjoni f'tagħlim mhux formali u attivitajiet extrakurrikulari, inkluż attivitajiet għaż-żgħażagħ, sportivi u kulturali fil-qafas tas-saħħa u l-edukazzjoni ċivika, u attivitajiet oħra li jsaħħu l-iżvilupp personali, ir-reżiljenza psikoloġika u l-benesseri;

(h)

miżuri li jippromwovu, fejn rilevanti, l-akkwist ta’ ħiliet diġitali, l-aċċess għall-broadband, l-infrastruttura diġitali adegwata u l-forniment ta’ materjal tat-tagħlim mgħammar għat-tagħlim mill-bogħod kemm f’ambjenti edukattivi formali kif ukoll f’dawk mhux formali, sabiex tiġi evitata l-esklużjoni diġitali ta’ studenti żvantaġġati soċjoekonomikament, l-għalliema u l-ġenituri tagħhom, u tiġi żgurata komunikazzjoni mal-istudenti Rom, inkluż dawk li jgħixu f’żoni rurali u segregati.

(a)

miżuri li jilħqu liż-żgħażagħ Rom (21) biex jiżdied l-għarfien tagħhom dwar is-servizzi ta' impjiegi u soċjali disponibbli u preferibbilment integrati, kif ukoll li joħolqu rabta bejniethom u dawn is-servizzi;

(b)

miżuri li jindirizzaw il-ħtiġijiet ta’ żgħażagħ Rom li jkunu qiegħda u persuni Rom inattivi billi jfasslulhom pjanijiet ta' azzjoni individwalizzati u olistiċi li jqisu l-preferenzi u l-motivazzjoni tagħhom, l-ostakli u l-iżvantaġġi li jaffaċċjaw, u r-raġunijiet għaliex ikunu qiegħda jew inattivi;

(c)

miżuri li jappoġġaw l-ewwel esperjenza ta' xogħol, l-impjiegi, l-apprendistati u l-iżvilupp tal-karriera;

(d)

miżuri li jiffaċilitaw it-tranżizzjoni mill-edukazzjoni għall-impjieg permezz ta' coaching, mentoraġġ, taħriġ vokazzjonali, traineeships, inkubaturi tan-negozju u edukazzjoni doppja;

(e)

miżuri li jappoġġaw il-ksib ta' ħiliet diġitali mill-persuni Rom, sabiex ikunu mgħammra aħjar għad-domanda tas-suq tax-xogħol u jisfruttaw l-opportunitajiet offruti fil-ħajja ta' kuljum minn għodod u xejriet diġitali eżistenti u ġodda;

(f)

miżuri li jappoġġaw it-taħriġ fuq il-post tax-xogħol, l-iżvilupp tal-ħiliet, il-ksib u l-aġġornament tal-kwalifiki professjonali, u l-edukazzjoni tat-tieni opportunità;

(g)

miżuri li jippromwovu aċċess ġenwinament ugwali għall-impjiegi indipendenti u l-intraprenditorija, inkluż l-intraprenditorija soċjali, permezz ta' appoġġ immirat;

(h)

miżuri li jippromwovu aċċess ugwali għall-impjiegi kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f'dak privat permezz ta' miżuri bħal azzjoni pożittiva u skemi ta' appoġġ għal min iħaddem, kif ukoll itejbu l-aċċess għas-servizzi tal-impjiegi inkluż politiki attivi tas-suq tax-xogħol;

(i)

miżuri li jappoġġaw il-mobbiltà tas-suq tax-xogħol, b'mod partikolari għal dawk li jgħixu f'żoni rurali u segregati b'opportunitajiet limitati ta' impjieg.

(j)

miżuri li jiġġieldu, inaqqsu u jeliminaw id-diskriminazzjoni billi jżidu l-għarfien dwar l-impjiegi mhux diskriminatorji u l-aċċess għall-impjiegi u l-miżuri ta' attivazzjoni, u li jħarrġu lil min iħaddem fil-metodi biex wieħed jagħraf u jindirizza d-diskriminazzjoni u l-kawżi ewlenin tagħha, inkluż l-antiżingariżmu u l-preġudizzju inkonxju.

(a)

miżuri li jippromwovu u jiffaċilitaw l-aċċess ugwali għal:

(b)

miżuri li jżidu l-għarfien fost il-persuni Rom dwar miżuri primarji ta' prevenzjoni, bħall-programmi għall-promozzjoni ta' mod ta' ħajja tajjeb għas-saħħa u għall-prevenzjoni tal-abbuż mis-sustanzi, u li jtejbu l-aċċess għas-servizzi tas-saħħa mentali, fejn rilevanti, permezz tal-medjazzjoni dwar is-saħħa;

(c)

miżuri li jipprevjenu u jiġġieldu d-diskriminazzjoni kontra l-persuni Rom permezz ta' sensibilizzazzjoni dwar l-aċċess nondiskriminatorju għas-servizzi tas-saħħa u għall-għoti ta' kura tas-saħħa, u permezz tat-taħriġ ta’ prattikanti tas-saħħa, studenti tal-mediċina u medjaturi tas-saħħa f'metodi biex jagħrfu u jindirizzaw id-diskriminazzjoni u l-kawżi radikali tagħha, inklużi l-antiżingariżmu u l-preġudizzju inkonxju;

(d)

miżuri li jiġġieldu l-esklużjoni diġitali tal-persuni Rom kollha fl-aċċess għas-servizzi tal-kura tas-saħħa permezz ta’ mezzi li jinkludu t-tnaqqis tad-distakk fil-ħiliet diġitali fl-aċċess għall-informazzjoni dwar is-saħħa;

(e)

miżuri li jipprevjenu u jeliminaw is-segregazzjoni fil-qasam tas-servizzi tal-kura tas-saħħa;

(f)

miżuri li jiżguraw ir-rikonoxximent u r-riparazzjoni tal-inġustizzji tal-passat fil-qasam tal-kura tas-saħħa, inkluż l-isterilizzazzjoni furzata, koerċittiva u altrimenti involontarja tan-nisa Rom;

(g)

miżuri li jippromwovu l-aċċess ugwali għall-istudji mediċi għall-persuni Rom u jinkoraġġixxu r-reklutaġġ tar-Rom bħala prattikanti tas-saħħa u medjaturi, b'mod partikolari f'reġjuni b'popolazzjoni sinifikanti Rom;

(h)

miżuri li jiġġieldu u jipprevjenu t-tifqigħat ta' mard potenzjali f'lokalitajiet emarġinati jew remoti;

(i)

miżuri li jiżguraw l-aċċess għar-Rom għal servizzi komunitarji u bbażati fuq il-familja għal persuni b'diżabbiltajiet, persuni anzjani u tfal imċaħħda mill-kura tal-ġenituri, pereżempju servizzi ta' żvilupp, akkomodazzjoni soċjali, ċentri tal-ġurnata għal persuni b'diżabbiltajiet u networks ta' foster parents;

(j)

miżuri li jipprevjenu l-istituzzjonalizzazzjoni u jippromwovu l-bidla mill-kura istituzzjonali għal dik komunitarja u bbażata fuq il-familja, billi jipprovdu appoġġ għall-familji f'sitwazzjonijiet prekarji (pereżempju servizzi ta' konsulenza u inċentivi finanzjarji, distribuzzjoni tal-għajnuna alimentari, akkomodazzjoni assistita u servizzi ta' żvilupp.)

(k)

miżuri li jippromwovu l-iskambju u t-trasferiment tal-aħjar prattiki b'rabta mas-saħħa pubblika tal-persuni Rom, pereżempju billi jużaw il-qafas tas-saħħa pubblika tal-Kummissjoni u tal-Istati Membri fil-Grupp ta' Tmexxija dwar il-Promozzjoni tas-Saħħa, il-Prevenzjoni tal-Mard u l-Ġestjoni tal-Mard mhux Komunikabbli;

(l)

miżuri li jippromwovu r-riċerka dwar il-mard li huwa aktar prevalenti fost il-persuni fir-riskju tal-faqar u l-prevenzjoni tiegħu.

(a)

miżuri li jiżguraw aċċess għal servizzi essenzjali – bħall-ilma tal-vit, ilma tax-xorb sikur u nadif (22), sanitazzjoni adegwata, ġbir u servizzi ta' ġestjoni tal-iskart, servizzi ambjentali, elettriku, gass, trasport, servizzi finanzjarji u komunikazzjonijiet diġitali – u infrastruttura fiżika, billi jissalvagwardjaw il-kontinwità tas-servizzi ta' utilità bażiċi, kemm taħt kundizzjonijiet normali kif ukoll matul il-pandemiji, il-katastrofijiet ekoloġiċi u kriżijiet oħra;

(b)

miżuri li jissorveljaw, jipprevjenu u jiġġieldu kwalunkwe segregazzjoni spazjali u jippromwovu d-desegregazzjoni billi jfasslu pjanijiet konkreti biex jiġu indirizzati kwistjonijiet ta' akkomodazzjoni bl-involviment tal-komunitajiet lokali u l-komunitajiet Rom affettwati;

(c)

miżuri li jappoġġaw u jsaħħu l-awtoritajiet pubbliċi b'mod ġenerali responsabbli għall-akkomodazzjoni, is-servizzi essenzjali u l-istandards ambjentali, kif ukoll atturi rilevanti oħra f'dawk l-oqsma, pereżempju billi jipprovdulhom il-mandat u r-riżorsi meħtieġa biex jidentifikaw il-ħtiġijiet tal-akkomodazzjoni, jimmonitorjaw is-segregazzjoni u jimplimentaw miżuri komprensivi regolatorji jew ta' appoġġ fejn meħtieġ;

(d)

miżuri li jipprevjenu l-iżgumbramenti sfurzati billi jippromwovu t-twissija bikrija u medjazzjoni, li jorganizzaw appoġġ għal persuni li jinsabu f'riskju li jiġu żgumbrati u, meta meħtieġ, li jipprovdu akkomodazzjoni alternattiva adegwata, b'enfasi partikolari fuq il-familji;

(e)

miżuri li jtejbu l-kundizzjonijiet tal-għajxien tal-poplu Rom, li jipprevjenu u li jindirizzaw l-impatt negattiv fuq is-saħħa minħabba l-esponiment għat-tniġġis u l-kontaminazzjoni;

(f)

miżuri li jipprovdu appoġġ soċjali u aċċess għas-servizzi ġenerali għall-persuni Rom bla saqaf fuq rashom;

(g)

miżuri li jiżguraw aċċess ugwali għal assistenza għall-akkomodazzjoni u li jieħdu kont tal-ħtiġijiet speċifiċi tal-individwi u tal-familji;

(h)

miżuri li jappoġġaw skemi ta' akkomodazzjoni integrati li jkollhom il-persuni Rom emarġinati fil-mira tagħhom permezz ta' miżuri bħal li jgħaqqdu l-mikroself biex jibnu u jagħmlu manutenzjoni tad-djar għall-akkomodazzjoni flimkien mal-litteriżmu finanzjarju u skemi ta' tfaddil, taħriġ dwar il-kostruzzjoni u miżuri ta' attivazzjoni;

(i)

miżuri li jappoġġaw il-kostruzzjoni u l-manutenzjoni ta' ċentri residenzjali fejn jieqfu t-Travellers.

(a)

jieħdu azzjoni ta’segwitu kontra każijiet ta' diskriminazzjoni, diskorsi ta' mibegħda u reati ta' mibegħda u jkunu attivi f'litigazzjoni strateġika;

(b)

jindirizzaw il-problema ta' sottorappurtar ta' diskriminazzjoni, diskorsi ta' mibegħda u reati ta' mibegħda, u jżidu l-għarfien dwar id-drittijiet fost ir-Rom;

(c)

iwettqu riċerka, u jiġbru data, dwar l-ugwaljanza tar-Rom u d-diskriminazzjoni fil-konfront tar-Rom;

(d)

isaħħu l-kapaċità tas-soċjetà ċivili tar-Rom u jikkooperaw magħha, b'enfasi fuq l-aċċess għall-ġustizzja u l-infurzar tal-leġiżlazzjoni dwar l-ugwaljanza;

(e)

jipprovdu gwida u taħriġ lill-pubbliku ġenerali kif ukoll lill-organizzazzjonijiet pubbliċi u privati.

(a)

jibbażaw fuq il-pariri mill-korpi tal-ugwaljanza dwar standards għall-implimentazzjoni ta' oqfsa strateġiċi nazzjonali biex jiżguraw fokus aktar qawwi fuq il-ġlieda kontra d-diskriminazzjoni u l-prevenzjoni tagħha, inkluż billi jiġi indirizzat l-antiżingariżmu, fit-tfassil u l-implimentazzjoni tagħhom, inklużi sforzi biex tiġi eradikata d-diskriminazzjoni strutturali;

(b)

jgħinu lill-korpi tal-ugwaljanza sabiex ikunu involuti fi istrutturi stabbiliti biex jissorveljaw l-implimentazzjoni, il-monitoraġġ u r-rieżami tal-oqfsa strateġiċi nazzjonali tar-Rom, u fil-kumitati għall-monitoraġġ tal-fondi rilevanti tal-Unjoni.