–

għal LM, minn P. Cernochova, Rechtsanwältin,

–

għall-Gvern Awstrijak, minn A. Posch, J. Schmoll u C. Leeb, bħala aġenti,

–

għall-Gvern Belġjan, minn M. Jacobs, M. Van Regemorter u C. Pochet, bħala aġenti,

–

għall-Gvern Pollakk, minn B. Majczyna, bħala aġent,

–

għall-Kummissjoni Ewropea, minn B.-R. Killmann u P. J. O. Van Nuffel, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 41(1) u tal-Artikolu 47(2) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”), kif ukoll tal-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali, iffirmata f’Ruma fl‑4 ta’ Novembru 1950 (iktar ’il quddiem il-“KEDB”).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn LM u l-Bezirkshauptmannschaft Hartberg-Fürstenfeld (l-Awtorità Amministrattiva tad-Distrett ta’ Hartberg-Fürstenfeld, l-Awstrija) dwar il-multa li ġiet imposta fuqu minn din tal-aħħar minħabba nuqqas ta’ osservanza tal-obbligi previsti mid-dritt Awstrijak fil-qasam tar-remunerazzjoni tal-ħaddiema kkollokati.

3

L-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 96/71/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑16 ta’ Diċembru 1996 dwar l-impjieg ta’ ħaddiema fil-qafas ta’ prestazzjoni ta’ servizzi (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 2, p. 431 u rettifika fil-ĠU 2015, L 16, p. 66), jipprovdi:

“L-Istati Membri għandhom jassiguraw li, irrispettivament mil-liġi li tkun tapplika għar-relazzjoni ta’ impjieg, l-impriżi msemmija fl-Artikolu 1(1) jiggarantixxu lill-ħaddiema stazzjonati fit-territorju tagħhom it-termini u l-kondizzjonijiet ta’ l-impjieg li jkopru il-kwistjonijiet li ġejjin, fl-Istati Membri fejn ix-xogħol hu mwettaq, huma stabbiliti:

u/jew

[…]

[…]

Għall-iskopijiet ta’ din id-Direttiva, il-kunċett ta’ rati minimi ta’ ħlas imsemmija fil-paragrafu 1(ċ) huwa definit mil-liġi u/jew il-prattika nazzjonali ta’ l-Istat Membru li fit-territorju tiegħu il-ħaddiem jiġi stazzjonat.”

4

L-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva jiddisponi:

“L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri xierqa fil-każ ta’ non-konformità mad-Direttiva

[…]”

5

L-Artikolu 9(1) tad-Direttiva 2014/67/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑15 ta’ Mejju 2014 dwar l-infurzar tad-Direttiva 96/71/KE dwar l-istazzjonament ta’ ħaddiema fil-qafas tal-prestazzjoni ta’ servizzi u li temenda r-Regolament (UE) Nru 1024/2012 dwar il-kooperazzjoni amministrattiva permezz tas-Sistema ta’ Informazzjoni tas-Suq Intern (“ir-Regolament tal-IMI”) (ĠU 2014, L 159, p. 11), jistabbilixxi:

“L-Istati Membri jistgħu jimponu biss rekwiżiti amministrattivi u miżuri ta’ kontroll meħtieġa sabiex jiżguraw monitoraġġ effettiv tal-konformità mal-obbligi stabbiliti f’din id-Direttiva u d-Direttiva [96/71], dment li dawn ikunu ġustifikati u proporzjonati skont il-liġi tal-Unjoni.

Għal dawn il-finijiet l-Istati Membri jistgħu b’mod partikolari jimponu l-miżuri li ġejjin:

[…]

[…]”

6

L-Artikolu 7i(5) u (7) tal-Arbeitsvertragsrechts-Anpassungsgesetz (il-Liġi li Temenda l-Liġi tal-Kuntratti tax-Xogħol, BGBl., 459/1993), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem l-“AVRAG”), huwa fformulat kif ġej:

“5.   Dak li, bħala persuna li timpjega, jimpjega ħaddiem jew impjegah mingħajr ma ħallsu tal-inqas ir-remunerazzjoni prevista skont il-liġi, id-dispożizzjonijiet regolamentari jew il-ftehim kollettiv, bl-eċċezzjoni tal-elementi ta’ remunerazzjoni msemmija fl-Artikolu 49(3) tal-Liġi Federali Awstrijaka dwar is-Sistema Ġenerali tas-Sigurtà Soċjali, huwa ħati ta’ reat amministrattiv u huwa suġġett għal multa imposta mill-awtorità amministrattiva tad-distrett. Ir-remunerazzjoni insuffiċjenti li tkopri b’mod kontinwu diversi perijodi ta’ ħlas tagħti lok għal reat amministrattiv uniku. […] Jekk mhux iktar minn tliet ħaddiema huma kkonċernati mir-remunerazzjoni insuffiċjenti, il-multa titla’ għal kull ħaddiem għal somma ta’ bejn EUR 1000 sa EUR 10000, u fil-każ ta’ reċidiva, minn EUR 2000 sa EUR 20000. Jekk iktar minn tliet ħaddiema huma kkonċernati, il-multa għal kull ħaddiem tvarja minn EUR 2000 sa EUR 20000, u fil-każ ta’ reċidiva, minn EUR 4000 sa EUR 50000.

[…]

7.   It-terminu ta’ preskrizzjoni tal-azzjoni (proċeduri legali) (previst fl-Artikolu 31(1) tal-Liġi dwar is-Sanzjonijiet Amministrattivi) huwa ta’ tliet snin li jibdew jiddekorru mid-data tal-eżiġibbiltà tar-remunerazzjoni. Fil-każ ta’ remunerazzjoni insuffiċjenti li tkopri diversi perijodi ta’ ħlas b’mod kontinwu, it-terminu ta’ preskrizzjoni tal-proċeduri legali fis-sens tal-ewwel sentenza jibda jiddekorri mid-data tal-eżiġibbiltà tar-remunerazzjoni li tikkorrispondi għall-aħħar perijodu ta’ ħlas tas-salarju insuffiċjenti. It-terminu ta’ preskrizzjoni tas-sanzjonijiet (previst fl-Artikolu 31(2) tal-Liġi dwar is-Sanzjonijiet Amministrattivi) huwa f’dan il-każ ta’ ħames snin. Fir-rigward tal-pagamenti eċċezzjonali, it-termini msemmija fl-ewwel żewġ sentenzi jibdew jiddekorru mill-aħħar tas-sena kalendarja kkonċernata (it-tielet sentenza tal-paragrafu 5).”

7

GVAS s. r. o., kumpannija stabbilita fis-Slovakkja, ikkollokat diversi ħaddiema fl-Awstrija.

8

Abbażi ta’ konstatazzjonijiet magħmula waqt kontroll li sar fid‑19 ta’ Ġunju 2016, l-Awtorità Amministrattiva tad-Distrett ta’ Hartberg-Fürstenfeld imponiet multa fl-ammont ta’ EUR 6600 fuq LM, fil-kwalità tiegħu ta’ rappreżentant ta’ GVAS, abbażi tal-Artikolu 7i(5) tal-AVRAG, minħabba n-nuqqas ta’ osservanza, fir-rigward ta’ erba’ ħaddiema kkollokati, ta’ obbligi fil-qasam tar-remunerazzjoni.

9

Dik id-deċiżjoni ġiet innotifikata lil LM fl‑20 ta’ Frar 2020.

10

LM ippreżenta rikors kontra l-imsemmija deċiżjoni quddiem il-qorti tar-rinviju, il-Landesverwaltungsgericht Steiermark (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Steiermark, l-Awstrija).

11

Din il-qorti tippreċiża li għandha dubji dwar il-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni tal-Artikolu 7i(7) tal-AVRAG, li jipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin għall-allegat reat fil-konfront ta’ LM skont l-Artikolu 7i(5) tal-AVRAG. Hija tqis li tali terminu huwa partikolarment twil fir-rigward ta’ reat minuri ta’ dritt kriminali amministrattiv imwettaq b’negliġenza u li ma huwiex ċert li persuna tista’ tiddefendi ruħha b’mod xieraq, b’mod partikolari meta din id-difiża sseħħ kważi ħames snin wara l-allegati fatti.

12

F’dan il-kuntest, il-Landesverwaltungsgericht Steiermark (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Steiermark) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:

“[L-Artikolu] 6 tal-[KEDB] kif ukoll [l-Artikolu] 41(1) u t-tieni paragrafu [tal-Artikolu] 47 tal-[Karta] għandhom jiġu interpretati bħala li jipprekludu dispożizzjoni li tipprevedi b’mod imperattiv terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin f’każ ta’ reat ta’ negliġenza f’proċeduri kriminali amministrattivi?”

13

Il-Gvern Awstrijak u dak Belġjan isostnu li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 6 tal-KEDB.

14

F’dan ir-rigward, hija ġurisprudenza stabbilita li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni, skont l-Artikolu 267 TFUE, sabiex tiddeċiedi dwar l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt internazzjonali li jorbtu lil Stati Membri f’kuntest li ma jaqax fil-kuntest tad-dritt tal-Unjoni (digriet tas‑6 ta’ Novembru 2019, EOS Matrix, C‑234/19, mhux ippubblikat, EU:C:2019:986, punt 27 u l-ġurisprudenza ċċitata).

15

Konsegwentement, il-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domanda magħmula sa fejn din tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 6 tal-KEDB, iżda l-Qorti tal-Ġustizzja għandha min-naħa l-oħra ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta t-tieni paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta, li jikkorrispondi, kif jippreċiżaw l-Ispjegazzjonijiet dwar il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali (ĠU 2007, C 303, p. 17), għall-Artikolu 6(1) tal-KEDB (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑2 ta’ Frar 2021, Consob, C‑481/19, EU:C:2021:84, punt 37).

16

Barra minn hekk, il-Gvern Awstrijak jikkontesta l-ammissibbiltà tat-talba għal deċiżjoni preliminari.

17

Dan il-gvern iqis li din it-talba ma tissodisfax ir-rekwiżiti previsti fl-Artikolu 94 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja.

18

Huwa jsostni, minn naħa, li l-motivazzjoni tad-domanda hija qasira u essenzjalment tirrigwarda l-proporzjonalità tal-pieni, filwaqt li d-domanda magħmula tirrigwarda t-terminu ta’ preskrizzjoni previst mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

19

Min-naħa l-oħra, it-talba għal deċiżjoni preliminari ma tinkludix espożizzjoni tar-rabta bejn id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li l-interpretazzjoni tagħhom hija mitluba u dawk tad-dritt nazzjonali inkwistjoni.

20

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li d-domandi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni magħmula mill-qorti nazzjonali fil-kuntest leġiżlattiv u fattwali li hija tiddefinixxi taħt ir-responsabbiltà tagħha stess, kuntest li ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika l-eżattezza tiegħu, jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ rilevanza. Ir-rifjut, mill-Qorti tal-Ġustizzja, ta’ talba mressqa minn qorti nazzjonali huwa possibbli biss meta jkun jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni mitluba ma għandha ebda rabta mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew inkella meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex l-elementi ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi li jkunu sarulha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑2 ta’ Settembru 2021, INPS (Allowances tat-twelid u tal-maternità għad-detenturi ta’ permess uniku), C‑350/20, EU:C:2021:659, punt 39 u l-ġurisprudenza ċċitata).

21

Barra minn hekk, it-talba għal deċiżjoni preliminari għandha tinkludi, skont l-Artikolu 94(c) tar-Regoli tal-Proċedura, l-espożizzjoni tar-raġunijiet li wasslu lill-qorti tar-rinviju sabiex ikollha dubji dwar l-interpretazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni, kif ukoll il-konnessjoni li hija tistabbilixxi bejn dawn id-dispożizzjonijiet u l-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli għall-kawża prinċipali.

22

F’din il-kawża, billi tesponi d-dubji li hija għandha dwar il-kompatibbiltà tat-terminu ta’ preskrizzjoni previst mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali mar-rispett tad-drittijiet tad-difiża, il-qorti tar-rinviju ssemmi r-raġunijiet li wassluha sabiex tistaqsi dwar l-interpretazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni.

23

F’dan il-każ, il-qorti tar-rinviju tidentifika, bħala dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li jeħtieġu, fil-fehma tagħha, interpretazzjoni, l-Artikoli 41 u 47 tal-Karta.

24

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-kamp ta’ applikazzjoni tal-Karta, fir-rigward tal-azzjoni tal-Istati Membri, huwa ddefinit fl-Artikolu 51(1) tagħha, li jipprovdi li d-dispożizzjonijiet tal-Karta huma indirizzati lill-Istati Membri meta jimplimentaw id-dritt tal-Unjoni, dispożizzjoni din li tikkonferma l-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-sens li d-drittijiet fundamentali ggarantiti fl-ordinament ġuridiku tal-Unjoni huma intiżi li japplikaw fis-sitwazzjonijiet kollha rregolati mid-dritt tal-Unjoni, iżda mhux lil hinn minn dawn is-sitwazzjonijiet (sentenza tad‑19 ta’ Novembru 2019, A. K. et (Indipendenza tal-Awla Dixxiplinari tal-Qorti Suprema), C‑585/18, C‑624/18 u C‑625/18, EU:C:2019:982, punt 78 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

25

Issa, għandu jiġi kkonstatat li l-qorti tar-rinviju ma tesponix liema dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija intiża li timplimenta.

26

Madankollu, jirriżulta mit-talba għal deċiżjoni preliminari li din il-kawża sseħħ f’kuntest ta’ kollokament ta’ ħaddiema u li t-terminu ta’ preskrizzjoni previst mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkonċerna reat relatat mar-remunerazzjoni insuffiċjenti ta’ ħaddiema kkollokati.

27

Minn dawn l-elementi jirriżulta li l-kawża prinċipali tirrigwarda s-sanzjoni imposta minħabba n-nuqqas ta’ osservanza tal-obbligu relatat mar-rata ta’ salarju minimu previst fil-punt (ċ) tat-tieni inċiż tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 96/71.

28

Fil-fatt, sabiex tiġi żgurata l-osservanza tan-nukleu ta’ regoli obbligatorji ta’ protezzjoni minima, l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 3(1) ta’ din d-direttiva jipprovdi li l-Istati Membri għandhom jiżguraw li, indipendentement mil-liġi applikabbli għar-relazzjoni tax-xogħol, fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi transnazzjonali, l-impriżi għandhom jiggarantixxu lill-ħaddiema kkollokati fit-territorju tagħhom il-kundizzjonijiet tax-xogħol u ta’ impjieg li jikkonċernaw l-oqsma elenkati f’din id-dispożizzjoni, fosthom, ir-rati ta’ salarju minimu (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas‑7 ta’ Novembru 2013, Isbir, C‑522/12, EU:C:2013:711, punt 34 u l-ġurisprudenza ċċitata).

29

Barra minn hekk, jirriżulta mill-Artikolu 5 tal-imsemmija direttiva li l-leġiżlatur tal-Unjoni ħalla lill-Istati Membri l-kompitu li jiddeterminaw is-sanzjonijiet xierqa sabiex jiżguraw l-eżekuzzjoni ta’ dan l-obbligu.

30

F’dan il-kuntest, jirriżulta mill-indikazzjonijiet ipprovduti mill-qorti tar-rinviju li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tissanzjona r-remunerazzjoni insuffiċjenti ta’ ħaddiema kkollokati u li tiffissa t-terminu ta’ preskrizzjoni applikabbli għal dan ir-reat, tikkostitwixxi implimentazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, fis-sens tal-Artikolu 51(1) tal-Karta. Minn dan isegwi li, konformement mal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 24 ta’ din is-sentenza, dawn l-inidikazzjonijiet huma suffiċjenti sabiex tiġi stabbilita rabta bejn il-Karta, li għaliha tirreferi l-qorti tar-rinviju, u din il-leġiżlazzjoni nazzjonali.

31

Fid-dawl ta’ dawn l-elementi, għandu jiġi kkonstatat li l-qorti tar-rinviju ssodisfat l-obbligi msemmija fl-Artikolu 94(c) tar-Regoli tal-Proċedura.

32

Għaldaqstant, id-domanda magħmula għandha tiġi kkunsidrata bħala ammissibbli.

33

L-ewwel nett, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha, fil-kuntest tal-proċedura ta’ kooperazzjoni mal-qrati nazzjonali stabbilita fl-Artikolu 267 TFUE, tagħti lill-qorti tar-rinviju risposta utli li tgħinha taqta’ l-kawża li jkollha quddiemha u, f’din il-perspettiva, jekk ikun meħtieġ, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tifformula mill-ġdid id-domandi magħmula lilha (sentenza tat‑3 ta’ Marzu 2020, Gómez del Moral Guasch, C‑125/18, EU:C:2020:138, punt 27 u l-ġurisprudenza ċċitata).

34

Barra minn hekk, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-fatt li l-qorti tar-rinviju fformulat domanda billi għamlet riferiment biss għal ċerti dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni ma jipprekludix lill-Qorti tal-Ġustizzja milli tipprovdi lil din il-qorti l-elementi kollha ta’ interpretazzjoni li jistgħu jkunu utli għad-deċiżjoni tal-kawża li hija adita biha, irrispettivament minn jekk hija għamlitx jew le riferiment għalihom fit-test tad-domandi tagħha. F’dan ir-rigward, hija l-Qorti tal-Ġustizzja li għandha tislet, mill-kumpless tal-elementi pprovduti mill-qorti nazzjonali, u b’mod partikolari mill-motivazzjoni tad‑deċiżjoni tar-rinviju, l-elementi ta’ dritt tal-Unjoni li jeħtieġu interpretazzjoni fid-dawl tas-suġġett tal-kawża (sentenza tas‑7 ta’ Marzu 2017, X u X, C‑638/16 PPU, EU:C:2017:173, punt 39 u l-ġurisprudenza ċċitata).

35

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li, kif jirriżulta mill-punti 28 u 29 ta’ din is-sentenza, leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tissanzjona r-remunerazzjoni insuffiċjenti ta’ ħaddiema kkollokati u li tistabbilixxi t-terminu ta’ preskrizzjoni applikabbli għal dan ir-reat, tiddetermina s-sanzjonijiet f’każ ta’ nuqqas ta’ osservanza tal-obbligu relatat mar-rata ta’ salarju minimu previst fil-punt (ċ) tat-tieni inċiż tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 96/71 u għalhekk tikkostitwixxi implimentazzjoni tal-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva.

36

Barra minn hekk, l-Artikolu 41 tal-Karta, li għalih tirreferi l-qorti tar-rinviju, ma huwiex rilevanti sabiex din tingħata kjarifiki fil-kuntest tal-kawża prinċipali. Fil-fatt, mill-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni jirriżulta b’mod ċar li din ma hijiex indirizzata lill-Istati Membri, iżda biss lill-istituzzjonijiet, lill-korpi u lill-organi tal-Unjoni (sentenza tal‑24 ta’ Novembru 2020, Minister van Buitenlandse Zaken, C‑225/19 u C‑226/19, EU:C:2020:951, punt 33 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

37

Minħabba f’hekk, għandu wkoll jitfakkar li d-dritt għal amministrazzjoni tajba, sanċit fl-Artikolu 41 tal-Karta jirrifletti prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni intiż li japplika għall-Istati Membri meta dawn jimplimentaw dan id-dritt (ara, f’dan is-sens, sentenza tal‑24 ta’ Novembru 2020, Minister van Buitenlandse Zaken, C‑225/19 u C‑226/19, EU:C:2020:951, punt 34 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tirrispondi d-domanda preliminari fid-dawl ta’ dan il-prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni.

38

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jitqies li, permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 5 tad-Direttiva 96/71, moqri flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta u fid-dawl tal-prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni relatat mad-dritt għal amministrazzjoni tajba, għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin għal nuqqasijiet ta’ twettiq ta’ obbligi relatati mar-remunerazzjoni tal-ħaddiema kkollokati.

39

Kif jirriżulta mill-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva, il-leġiżlatur tal-Unjoni ħalla lill-Istati Membri l-kompitu li jiddeterminaw is-sanzjonijiet xierqa sabiex jiżguraw, inter alia, l-eżekuzzjoni tal-obbligu relatat mar-rata ta’ salarju minimu previst fil-punt (ċ) tat-tieni inċiż tal-Artikolu 3(1) tal-imsemmija direttiva.

40

Barra minn hekk, għandu jiġi rrilevat li l-istess direttiva ma tistabbilixxix regoli ta’ preskrizzjoni fil-qasam tal-impożizzjoni ta’ sanzjonijiet mill-awtoritajiet nazzjonali fil-każ ta’ nuqqas ta’ osservanza tad-Direttiva 96/71, b’mod partikolari tal-Artikolu 3 tagħha.

41

Fl-assenza ta’ leġiżlazzjoni tal-Unjoni f’dan il-qasam, tali modalitajiet jaqgħu taħt l-ordinament ġuridiku intern tal-Istati Membri, skont il-prinċipju ta’ awtonomija proċedurali ta’ dawn tal-aħħar. Dawn madankollu ma għandhomx ikunu inqas favorevoli minn dawk li jirregolaw sitwazzjonijiet simili ta’ natura nazzjonali (prinċipju ta’ ekwivalenza) u lanqas għandhom jitmexxew b’mod li jirrendu fil-prattika impossibbli jew eċċessivament diffiċli l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni (prinċipju ta’ effettività) (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tas‑16 ta’ Lulju 2020, Caixabank u Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 u C‑259/19, EU:C:2020:578, punt 83 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata, u tal‑21 ta’ Jannar 2021, Whiteland Import Export, C‑308/19, EU:C:2021:47, punti 45 u 46 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

42

L-Istati Membri huma obbligati wkoll, meta jimplimentaw id-dritt tal-Unjoni, li jiżguraw ir-rispett tad-dritt għal rimedju effettiv stabbilit fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta, li jikkostitwixxi affermazzjoni mill-ġdid tal-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑15 ta’ April 2021, État belge (Elementi sussegwenti għad-deċiżjoni ta’ trasferiment), C‑194/19, EU:C:2021:270, punt 43 u l-ġurisprudenza ċċitata).

43

Fir-rigward, fl-ewwel lok, tal-prinċipju ta’ ekwivalenza, l-osservanza ta’ dan il-prinċipju titlob li r-regola kkonċernata tapplika mingħajr distinzjoni għall-proċeduri bbażati fuq il-ksur tad-dritt tal-Unjoni u għal dawk ibbażati fuq ksur tad-dritt intern li jkollhom għan u kawża simili (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas‑27 ta’ Frar 2020, Land Sachsen-Anhalt (Remunerazzjoni tal-Uffiċjali u Mħallfin), C‑773/18 sa C‑775/18, EU:C:2020:125, punt 67 u l-ġurisprudenza ċċitata).

44

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li mit-talba għal deċiżjoni preliminari bl-ebda mod ma jirriżulta li t-terminu ta’ preskrizzjoni previst mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikser dan il-prinċipju. Madankollu, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika kull ksur eventwali tal-imsemmi prinċipju.

45

F’dak li jirrigwarda, fit-tieni lok, il-prinċipju ta’ effettività, għandu jiġi enfasizzat li l-Istati Membri għandhom ir-responsabbiltà li jiżguraw, f’kull każ, protezzjoni effettiva tad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni u, b’mod partikolari, li jiggarantixxu l-osservanza, minn naħa, ta’ prinċipju li jeżiġi li d-destinatarji ta’ deċiżjonijiet li jaffettwaw l-interessi tagħhom b’mod sinjifikattiv għandhom jitqiegħdu f’pożizzjoni li jressqu l-fehmiet tagħhom b’mod utli f’dak li jirrigwarda l-elementi li fuqhom l-amministrazzjoni jkollha l-intenzjoni li tibbaża d-deċiżjoni tagħha u, min-naħa l-oħra, tad-dritt ta’ kull persuna li l-kawża tagħha tinstema’ b’mod ġust, pubbliku u f’terminu raġonevoli minn qorti indipendenti u imparzjali, stabbilita minn qabel bil-liġi, stabbilit fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal‑14 ta’ Settembru 2017, The Trustees of the BT Pension Scheme, C‑628/15, EU:C:2017:687, punt 59 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tad‑9 ta’ Novembru 2017, Ispas, C‑298/16, EU:C:2017:843, punt 31).

46

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet, li jagħmel parti integrali mill-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva tad-drittijiet li l-partijiet fil-kawża jisiltu mid-dritt tal-Unjoni, stabbilit f’din id-dispożizzjoni, inkwantu huwa korollarju, bħal, b’mod partikolari, l-prinċipju ta’ kontradittorju, tal-kunċett stess ta’ smigħ xieraq, jimplika l-obbligu li kull parti tingħata l-possibbiltà raġonevoli li tippreżenta l-kawża tagħha, inkluż il-provi tagħha, f’kundizzjonijiet li ma jpoġġuhiex f’sitwazzjoni ta’ żvantaġġ sostanzjali meta mqabbla mal-avversarju tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas‑16 ta’ Ottubru 2019, Glencore Agriculture Hungary, C‑189/18, EU:C:2019:861, punt 61 u l-ġurisprudenza ċċitata).

47

Fir-rigward ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, għandu jitfakkar li, kif jirriżulta mill-punt 35 ta’ din is-sentenza, leġiżlazzjoni li tissanzjona r-remunerazzjoni insuffiċjenti ta’ ħaddiema kkollokati u li tistabbilixxi terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin għal tali reat hija intiża sabiex tiżgura l-osservanza tal-obbligu relatat mar-rata ta’ salarju minimu previst fil-punt (ċ) tat-tieni inċiż tal-Artikolu 3(1) ta’ din id-direttiva.

48

Issa, in-natura transkonfinali ta’ sitwazzjoni ta’ kollokament ta’ ħaddiema u tal-proċeduri għal tali reat tista’ tirrendi relattivament kumpless ix-xogħol tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti u b’hekk tiġġustifika l-iffissar ta’ terminu ta’ preskrizzjoni suffiċjentement twil sabiex l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti jkunu jistgħu jipproċedu legalment kontra u jissanzjonaw tali reat.

49

Barra minn hekk, fid-dawl tal-importanza mogħtija, mid-Direttiva 96/71, lill-obbligu relatat mar-rata ta’ salarju minimu, jista’ jkun raġonevolment mistenni mill-fornituri tas-servizzi li jikkollokaw ħaddiema fit-territorju ta’ Stat Membru li huma jżommu l-provi relatati mal-ħlas tas-salarji lil dawn il-ħaddiema għal diversi snin.

50

Għandu jiġi rrilevat ukoll, f’dan ir-rigward, li l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva 2014/67 espressament jawtorizza lill-Istati Membri sabiex jobbligaw lill-fornituri ta’ servizzi stabbiliti fi Stat Membru ieħor li jipprovdu ċerti dokumenti, fosthom il-provi tal-ħlas tas-salarji, wara l-perijodu ta’ kollokament, fuq talba tal-awtoritajiet kompetenti, f’terminu raġonevoli.

51

Issa, fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet esposti fiż-żewġ punti preċedenti, ma jidhirx li huwa irraġonevoli li, minħabba l-effett ta’ terminu ta’ preskrizzjoni bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-fornituri ta’ servizzi stabbiliti fi Stati Membri oħra għandhom ikunu obbligati li jżommu u li jipproduċu l-provi ta’ ħlas tas-salarji għal perijodu ta’ ħames snin.

52

F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-iffissar ta’ terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin għal reat relatat mar-remunerazzjoni insuffiċjenti ta’ ħaddiema kkollokati ma jidhirx li huwa ta’ natura li jesponi lil operatur ekonomiku diliġenti għar-riskju li ma jkunx f’pożizzjoni li jesprimi b’mod utli l-perspettiva tiegħu fir-rigward tal-elementi li fuqhom l-amministrazzjoni għandha l-intenzjoni tibbaża d-deċiżjoni tagħha li tissanzjonah għat-twettiq ta’ tali reat u lanqas għal dak li ma jkunx f’pożizzjoni li jippreżenta l-kawża tiegħu, inklużi l-provi tiegħu, quddiem qorti.

53

Mill-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti jirriżulta li r-risposta għad-domanda magħmula għandha tkun li l-Artikolu 5 tad-Direttiva 96/71, moqri flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta u fid-dawl tal-prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni relatat mad-dritt għal amministrazzjoni tajba, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin għal nuqqasijiet ta’ twettiq ta’ obbligi relatati mar-remunerazzjoni tal-ħaddiema kkollokati.

54

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Is-Sitt Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

L-Artikolu 5 tad-Direttiva 96/71/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑16 ta’ Diċembru 1996 dwar l-impjieg ta’ ħaddiema fil-qafas ta’ prestazzjoni ta’ servizzi, moqri flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u fid-dawl tal-prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni relatat mad-dritt għal amministrazzjoni tajba, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin għal nuqqasijiet ta’ twettiq ta’ obbligi relatati mar-remunerazzjoni tal-ħaddiema kkollokati.