1. 

Permezz ta’ dan l-appell, Toshiba Corporation titlob l-annullament tas‑sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea Toshiba vs Il‑Kummissjoni (T‑519/09, EU:T:2014:263, iktar ’il quddiem is‑“sentenza appellata”), li permezz tagħha din ċaħdet ir-rikors tagħha għall-annullament tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C (2009) 7601 finali, tas-7 ta’ Ottubru 2009, dwar proċediment skont l‑Artikolu 81 KE (Każ COMP/39.129 – Transformers tal-Elettriku, iktar ’il quddiem id‑“deċiżjoni kkontestata”).

2. 

B’dan l-appell, il-Qorti tal-Ġustizzja hija għal darb’oħra mitluba tindirizza l-kunċett ta’ restrizzjoni tal-kompetizzjoni “minħabba l‑għan”, fis-sens tal-Artikolu 81(1) KE (li sar l-Artikolu 101(1) TFUE), u, iktar preċiżament, tindika l-punti ta’ analiżi meħtieġa sabiex tistabbilixxi l‑kundizzjonijiet li fihom prattika tista’ tikkostitwixxi tali restrizzjoni.

3. 

Il-kunċett ta’ “tbegħid pubbliku” u l-punt 18 tal-Linji gwida għall-kalkolu tal-multi imposti skont l-Artikolu 23(2)(a) tar-Regolament Nru 1/2003 ( 2 ) (iktar ’il quddiem il-“Linji gwida tal-2006”), huma wkoll fil-qalba ta’ din il-proċedura.

4.

Skont l-Artikolu 101(1) TFUE:

“Is-segwenti għandhom ikunu inkompatibbli mas-suq intern u għandhom ikunu projbiti: l-akkordji kollha bejn impriżi, id-deċiżjonijiet kollha ta’ assoċjazzjonijiet bejn impriżi u l-prattiċi kollha miftiehma li jistgħu jolqtu l-kummerċ bejn l-Istati Membri u li jkollhom bħala għan jew riżultat tagħhom il-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id‑distorsjoni tal-kompetizzjoni fi ħdan is-suq intern, partikolarment dawk li jinvolvu:

5.

Skont il-punt 13 tal-Linji gwida tal-2006:

6.

Madankollu, il-punt 18 tal-Linji gwida tal-2006 jidderoga minn din ir-regola billi jistabbilixxi:

7.

Finalment, il-punt 37 tal-Linji gwida tal-2006 jispeċifika li, “[g]ħalkemm dawn il-linji gwida jesponu l-metodoloġija ġenerali għall‑iffissar tal-multi, il-karatteristiċi partikolari ta’ każ partikolari jew il-ħtieġa li jintlaħaq livell dissważiv f’każ partikolari jistgħu jiġġustifikaw li l-Kummissjoni ma timxix ma’ din il-metodoloġija jew mal-limiti stabbiliti fil-punt 21.” [traduzzjoni mhux uffiċjali]

8.

Is-settur ikkonċernat f’din il-kawża huwa dak tat-transformers tal-elettriku, tal-autotransformers u tax-shunt reactors b’firxa ta’ vultaġġ ta’ 380 kV jew iktar. Transformer tal-elettriku huwa komponent elettriku essenzjali li l-funzjoni tiegħu hija li jnaqqas jew iżid il-vultaġġ f’ċirkwit elettriku.

9.

Toshiba Corporation (iktar ’il quddiem “Toshiba”) hija kumpannija Ġappuniża essenzjalment attiva fi tliet oqsma ta’ attivitajiet: il-prodotti diġitali, l-apparati u l-komponenti elettroniċi kif ukoll is-sistemi ta’ infrastruttura.

10.

Fir-rigward tal-attivitajiet ta’ din il-kumpannija fis-settur inkwistjoni, għandha ssir distinzjoni bejn żewġ fażijiet matul il-perijodu meħud inkunsiderazzjoni mill-Kummissjoni fl-investigazzjoni tagħha (mid-9 ta’ Ġunju 1999 sal-15 ta’ Mejju 2003, iktar ’il quddiem il‑“perijodu rilevanti”). Bejn id-9 ta’ Ġunju 1999 u t-30 ta’ Settembru 2002, Toshiba kienet attiva permezz tas-sussidjarja tagħha Power System Co. Mill-1 ta’ Ottubru 2002, l-attività tal-appellanti kienet eżerċitata permezz ta’ TM T&D, impriża konġunta bejn Toshiba u Mitsubishi Electric li fiha dawn iż-żewġ impriżi għaqqdu l-produzzjoni tagħhom ta’ transformers tal-elettriku.

11.

Fit-30 ta’ Settembru 2008, il-Kummissjoni ddeċidiet li tibda proċedura dwar is-suq tat-transformers tal-elettriku. Id-dikjarazzjoni tal‑oġġezzjonijiet ġiet adottata fl-20 ta’ Novembru 2008. Toshiba rrispondiet għaliha fid-19 ta’ Jannar 2009. Is-seduta saret fis-17 ta’ Frar 2009.

12.

Permezz tad-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni kkonstatat li Toshiba kienet ipparteċipat, matul il-perijodu rilevanti kollu, f’akkordju illegali li jkopri t-territorju kollu taż-ŻEE u l-Ġappun. L-akkordju kien jikkonsisti fi ftehim konkluż oralment bejn il-produtturi ta’ transformers tal-elettriku Ewropej u Ġappuniżi, li l-għan tiegħu kien l-osservanza tas-swieq interni ta’ kull wieħed minn dawn il-gruppi ta’ produtturi ta’ transformers, billi jżommu lura milli jwettqu bejgħ fihom (iktar ’il quddiem il-“gentlemen’s agreement”).

13.

Il-Kummissjoni kklassifikat dan il-gentlemen’s agreement bħala restrizzjoni tal-kompetizzjoni minħabba l-għan.

14.

Fil-punti 165 sa 169 tad-deċiżjoni kkontestata, hija eżaminat l‑argument ta’ wħud mill-impriżi kkonċernati mill-proċedura inkwistjoni, li dan l‑akkordju ma kellux effett fuq il-kompetizzjoni, peress li l-produtturi Ġappuniżi u Ewropej ma kinux kompetituri minħabba l-ostakoli insormontabbli għad-dħul fis-suq taż-ŻEE. F’dan ir-rigward, hija sostniet, essenzjalment, li l-produttur Korean Hyundai kien reċentement daħal fis-suq Ewropew tat-transformers tal-elettriku u li l-impriżi Ġappuniżi kienu rreġistraw bejgħ kunsiderevoli fl-Istati Uniti. Madankollu, dawn l-impriżi ma rnexxilhomx jistabbilixxu li l-ostakoli għad‑dħul fis-suq Amerikan kienu differenti ferm minn dawk għad-dħul fis-suq Ewropew.

15.

Fir-rigward tal-organizzazzjoni tal-gentlemen’s agreement, il‑Kummissjoni rrilevat li kull grupp kellu jaħtar impriża segretarja. Hija kkonstatat ukoll li l-ftehim ta’ tqassim tas-suq kien issupplementat bi ftehim ieħor intiż sabiex jinnotifika lis‑segretarja ta’ wieħed mill-gruppi bis-sejħiet għal offerti li joriġinaw mit-territorju tal-grupp l-ieħor u dan bil-għan li jiġu assenjati mill-ġdid.

16.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni sostniet li, matul il-perijodu rilevanti, l-impriżi kienu ltaqgħu darba jew darbtejn fis-sena, b’laqgħat li saru f’Malaga, mid-9 sal-11 ta’ Ġunju 1999, f’Singapor fid-29 ta’ Mejju 2000, f’Barcelona, mid-29 ta’ Ottubru sal-1 ta’ Novembru 2000, f’Lisbona, fid-29 u fit-30 ta’ Mejju 2001, f’Tokyo, fit-18 u fid-19 ta’ Frar 2002, fi Vjenna, fis-26 u fis-27 ta’ Settembru 2002 (iktar ’il quddiem il-“laqgħa ta’ Vjenna”) u fi Zurich, fil-15 u fis-16 ta’ Mejju 2003 (iktar ’il quddiem il-“laqgħa ta’ Zurich”). Skont il‑Kummissjoni, dawn il-laqgħat kienu jservu, b’mod partikolari, sabiex jikkonfermaw il-gentlemen’s agreement.

17.

Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha, il-Kummissjoni kkonstatat li Toshiba kienet kisret l-Artikolu 81 KE u l-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE. Konsegwentement, hija imponiet fuqha multa ta’ EUR 13.2 miljun. TM T&D u Mitsubishi Electric ma kinux ikkonċernati mid-deċiżjoni kkontestata.

18.

B’att ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fit-23 ta’ Diċembru 2009, Toshiba ressqet rikors għal annullament kontra d‑deċiżjoni kkontestata billi invokat erba’ motivi. Dan l-appell jirrigwarda biss il-kunsiderazzjonijiet tal-Qorti Ġenerali bi tweġiba għal tlieta mill-motivi invokati quddiemha.

19.

Fir-rigward tal-eżami tat-tieni motiv, li kien jirrigwarda b’mod partikolari l-eżistenza ta’ restrizzjoni tal-kompetizzjoni, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fl-ewwel lok, li l-Kummissjoni kienet korrettament ikkonkludiet li l-gentlemen’s agreement kellu jiġi kklassifikat bħala prattika li għandha bħala għan ir-restrizzjoni tal-kompetizzjoni, u li, konsegwentement, ma kienx neċessarju li jintwerew l-effetti antikompetittivi tagħha.

20.

Fit-tieni lok, hija analizzat l-argument ta’ Toshiba li, minkejja n‑natura tiegħu, il-gentlemen’s agreement ma setax jirrestrinġi l‑kompetizzjoni minħabba l-fatt li l-produtturi Ġappuniżi ma kinux kompetituri mal-impriżi Ewropej fis-suq taż-ŻEE. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali rrilevat li l-kwistjoni dwar jekk akkordju kellux l-għan li jikkawża l-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal‑kompetizzjoni, kellha tiġi eżaminata mhux biss fid-dawl tal-kontenut tal-ftehim iżda wkoll tal-kuntest ekonomiku li fih dan kien jidħol u li, fid-dawl tal-fatt li l-Artikolu 101 TFUE jipproteġi mhux biss il‑kompetizzjoni effettiva iżda wkoll il-kompetizzjoni potenzjali, ftehim bħall-gentlemen’s agreement seta’ jirrestrinġi l-kompetizzjoni, reali jew potenzjali, sakemm ma kinux jeżistu ostakoli insormontabbli għad-dħul fis-suq Ewropew, li b’hekk jeskludu kull kompetizzjoni minn naħa tal-produtturi Ġappuniżi.

21.

Sabiex tistabbilixxi jekk l-ostakoli għad-dħul kinux, f’dan il-każ, insormontabbli, il-Qorti Ġenerali rrilevat, l-ewwel nett, li l-eżistenza tal‑gentlemen’s agreement setgħet titqies li hija indizju qawwi tal-eżistenza ta’ relazzjoni ta’ kompetizzjoni bejn il-produtturi Ġappuniżi u Ewropej.

22.

It-tieni nett, il-Qorti Ġenerali kkonstatat, filwaqt li rreferiet għall-punti 91 sa 98 tad-deċiżjoni kkontestata, li l-produttur Ġappuniż Hitachi kien aċċetta proġetti li joriġinaw minn klijenti Ewropej. Barra minn hekk, huwa rrileva li, fl-ittra tat-30 ta’ Marzu 2009, mibgħuta minn Hitachi lill-Kummissjoni matul il-proċedura amministrattiva (iktar ’il quddiem l-“ittra ta’ Hitachi”), din il‑kumpannija kienet biddlet id-dikjarazzjonijiet tagħha, billi ddikjarat li hija kienet qed taċċetta l-konklużjonijiet tal-Kummissjoni dwar l‑eżistenza u l-portata tal-gentlemen’s agreement, kif esposti fid‑dikjarazzjoni tal-oġġezzjonijiet.

23.

Fir-rigward tat-tielet motiv, li kien jirrigwarda, fost l-oħrajn, l-allegat tbegħid ta’ Toshiba mill-akkordju, il-Qorti Ġenerali bdiet billi fakkret li, meta impriża tipparteċipa, anki jekk ma tiħux sehem attiv, f’laqgħat li għandhom għan antikompetittiv u meta hija ma titbiegħedx pubblikament mill-kontenut tagħhom, u b’hekk tagħti x’tifhem lill‑impriżi l-oħra li hija parti fl-akkordju li jirriżulta mill-imsemmija laqgħat, jista’ jiġi kkunsidrat li hija pparteċipat fl-akkordju inkwistjoni.

24.

Sussegwentement, filwaqt li rrikonoxxiet li d-dokumenti disponibbli setgħu joħolqu dubji dwar il-parteċipazzjoni ta’ Toshiba fil‑gentlemen’s agreement wara l-laqgħa ta’ Vjenna, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li l-istess dokumenti ma setgħux juru li Toshiba kienet diġà tbiegħdet mill-gentlemen’s agreement waqt din il-laqgħa.

25.

Fil-fatt, billi minn dawn id-dokumenti kien jirriżulta li l-impriżi li pparteċipaw fil-laqgħa ta’ Vjenna kienu kkonfermaw l-akkordju illegali u r-regoli ta’ notifika tal-proġetti previsti fih, minn dan kien jirriżulta, skont il-Qorti Ġenerali, li l-partijiet fil-gentlemen’s agreement, inkluża Toshiba, kienu riedu jtawlu dan il-ftehim, fi kwalunkwe każ, sal-laqgħa ta’ wara.

26.

Fir-rigward tal-argumenti relatati mal-parteċipazzjoni ta’ Toshiba fl-akkordju sal-laqgħa ta’ Zurich kif ukoll mal-allegat nuqqas ta’ għan antikompetittiv ta’ din il-laqgħa, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li dawn kienu ineffettivi għaliex ma setgħux iqiegħdu fid-dubju l-konklużjoni tal‑Kummissjoni li Toshiba kienet ipparteċipat fil-gentlemen’s agreement sal-15 ta’ Mejju 2003.

27.

Barra minn hekk, hija kkonstatat li Toshiba ma setgħetx tallega li temmet il-parteċipazzjoni tagħha fl-akkordju fil-mument tal-ħolqien ta’ TM T&D. Fil-fatt, l-appellanti ma kinitx tbiegħdet pubblikament mill‑akkordju u ma kinitx informat lill-partijiet l-oħra li din l-impriża konġunta ma kinitx ser tipparteċipa fih.

28.

F’dak li jirrigwarda r-raba’ motiv li jikkonċerna l-kalkolu tal‑multa, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li l-Kummissjoni kienet applikat korrettament il-metodoloġija prevista fil-punt 18 tal-Linji gwida tal‑2006 u li, konsegwentement, ma setax ikun aċċettat li kien biss il‑bejgħ fil-Ġappun u fiż-ŻEE li kellu jittieħed inkunsiderazzjoni għall‑finijiet tal-kalkolu tal-multa. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali kkonstatat, essenzjalment, li r-riferiment magħmul mill-Kummissjoni għall-partijiet mis-suq dinjija kien jippermetti li jittieħed inkunsiderazzjoni l-fatt li l-potenzjal kompetittiv dinji tal‑impriżi inkwistjoni ma kienx intuża sabiex jintrebaħ is-suq taż‑ŻEE.

29.

Barra minn hekk, skont il-Qorti Ġenerali, il-Kummissjoni korrettament ibbażat ruħha, fl-assenza tal-gentlemen’s agreement, fuq il-preżunzjoni li l-partijiet mis-suq tal-produtturi Ġappuniżi fiż-ŻEE kienu ekwivalenti għal dawk li huma kellhom fis-suq dinji.

30.

Fir-rigward, iktar speċifikament, tan-natura proporzjonata tal‑multa, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li ma kienx adegwat li jittieħed inkunsiderazzjoni l-bejgħ effettiv tal-produtturi Ġappuniżi fiż-ŻEE, peress li dan kien ifisser, f’dan il-każ, li Toshiba tiġi kkumpensata talli osservat it-termini tal-gentlemen’s agreement. Barra minn hekk, il‑Qorti Ġenerali kkonstatat li metodoloġija li tieħu inkunsiderazzjoni l‑partijiet mis-suq dinji, fir-rigward ta’ ftehim ta’ tqassim ta’ suq bejn impriżi li jikkompetu fuq livell dinji, tiżgura rappreżentazzjoni iktar adegwata tal-kapaċità ta’ dawn l-impriżi li jikkawżaw dannu gravi lill-operaturi l-oħra fis-suq Ewropew u tagħti indikazzjoni tal‑kontribut tagħhom għall-effikaċja tal-akkordju kollu kemm hu jew, għall-kuntrarju, tal-instabbiltà li kien hemm fi ħdan l-akkordju li kieku ma pparteċipawx fih. Finalment, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li tali approċċ kien jippermetti li jittieħdu inkunsiderazzjoni l-possibbli ostakoli għad-dħul li setgħu jeżistu fid-diversi segmenti tas-suq dinji.

31.

Toshiba titlob li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha:

32.

Insostenn tal-appell tagħha, Toshiba tinvoka erba’ aggravji.

33.

Permezz tal-ewwel aggravju, Toshiba ssostni li l-Qorti Ġenerali applikat kriterju ġuridiku żbaljat meta kkunsidrat li l-produtturi Ġappuniżi ta’ transformers tal-elettriku kienu kompetituri potenzjali fis‑suq ŻEE minħabba l-fatt li l-ostakoli għad-dħul fis-suq taż-ŻEE ma kinux insormontabbli u minħabba l-eżistenza stess tal-gentlemen’s agreement. Skont Toshiba, il-Qorti Ġenerali kellha tivverifika jekk il‑produtturi Ġappuniżi kellhomx possibbiltajiet reali u konkreti li jidħlu fis-suq taż-ŻEE u jekk tali dħul setax kien strateġija ekonomikament vijabbli. Fin-nuqqas ta’ kompetizzjoni potenzjali bejn il-produtturi Ġappuniżi u Ewropej, il-gentlemen’s agreement ma setax jikser l‑Artikolu 81 KE u l-Kummissjoni ma kellhiex kompetenza tibda proċeduri. Konsegwentement, is-sentenza appellata u d-deċiżjoni kkontestata għandhom jiġu annullati fil-konfront ta’ Toshiba.

34.

Permezz tat-tieni aggravju, Toshiba ssostni li l-Qorti Ġenerali tat interpretazzjoni żbaljata lill-kontenut ta’ ittra li fiha parti oħra preżenti fil-kawża (jiġifieri Hitachi) iddikjarat li ma kinitx ser tikkontesta l‑konklużjonijiet tal-Kummissjoni. Il-Kummissjoni kkunsidrat li din l‑ittra kellha tipprevali fuq id-dikjarazzjonijiet preċedenti ta’ din l‑impriża li hija ma kinitx għamlet bejgħ fis-suq taż-ŻEE. Skont Toshiba, dan kien żnaturament tal-provi li fuqhom kienet qed tistrieħ il‑Qorti Ġenerali sabiex tikkonstata li l-ostakoli għad-dħul fis-suq taż‑ŻEE ma kinux insormontabbli.

35.

Permezz tat-tielet aggravju, Toshiba ssostni li l-Qorti Ġenerali, meta kkunsidrat li l-ilment ta’ Toshiba dwar in-nuqqas ta’ parteċipazzjoni tagħha fil-laqgħa ta’ Zurich kien “ineffettiv”, tat motivazzjoni kontradittorja u applikat kriterju żbaljat fir-rigward tat-tbegħid pubbliku, biex b’hekk kisret il-prinċipju ta’ responsabbiltà personali. Is‑sentenza appellata u d-deċiżjoni kkontestata għalhekk għandhom jiġu annullati sa fejn jikkonkludu li Toshiba kompliet tipparteċipa fil‑gentlemen’s agreement sax-xahar ta’ Mejju 2003.

36.

Permezz tar-raba’ aggravju, Toshiba ssostni, finalment, li l-Qorti Ġenerali interpretat b’mod żbaljat il-punt 18 tal-Linji gwida tal-2006 għall‑kalkolu tal-multi billi bbażat ruħha fuq il-bejgħ dinji sabiex jirrappreżenta l-piż tagħha fil-ksur.

37.

Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni titlob li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha tiċħad l-appell u tikkundanna lil Toshiba għall-ispejjeż tal-kawża.

38.

Permezz tal-ewwel aggravju tagħha, Toshiba ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi billi kklassifikat il-gentlemen’s agreement bħala restrizzjoni tal-kompetizzjoni minħabba l-għan. Skont Toshiba, sabiex tasal għal din il-konstatazzjoni, il-Qorti Ġenerali messha vverifikat jekk il-possibbiltà ta’ dħul fis-suq taż-ŻEE kinitx tirrappreżenta, għall-produtturi Ġappuniżi, strateġija ekonomikament vijabbli. Il-Qorti Ġenerali kkonstatat sempliċement li l-partijiet setgħu jitqiesu li huma kompetituri potenzjali minħabba l-fatt, minn naħa waħda, li ma kienx hemm ostakoli insormontabbli għad-dħul fis-suq taż‑ŻEE u, min-naħa l-oħra, minħabba l-eżistenza stess tal-gentlemen’s agreement.

39.

Dan l-aggravju għalhekk iqajjem, essenzjalment u għal darb’oħra, il-kwistjoni tad-definizzjoni tar-restrizzjoni tal-kompetizzjoni minħabba l-għan u tal-konsegwenzi proċedurali tagħha f’termini ta’ provi.

40.

Sabiex jaqgħu taħt il-projbizzjoni stabbilita fl‑Artikolu 101(1) TFUE, ftehim, deċiżjoni ta’ assoċjazzjoni bejn impriżi jew prattika miftiehma għandu jkollhom “bħala għan jew riżultat tagħhom il-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal‑kompetizzjoni fi ħdan is-suq intern”.

41.

Id-distinzjoni bejn ir-restrizzjonijiet tal-kompetizzjoni minħabba l-għan jew minħabba l-effett hija għalhekk inerenti fit-Trattat. Għandu jiġi kkonstatat li din id-differenza, li ma hijiex ġdida, kienet fil-qalba ta’ diversi kawżi li qajmu attenzjoni kritika mid-duttrina f’dawn l-aħħar snin ( 3 ).

42.

Ma hemmx dubju li tidher mixtieqa kjarifika tal-ġurisprudenza f’dan ir-rigward.

43.

In-natura alternattiva tal-kundizzjoni dwar l-eżistenza ta’ ftehim jew prattika miftiehma li għandhom “bħala għan jew riżultat” ir‑restrizzjoni tal-kompetizzjoni kif indikata fl-Artikolu 101(1) TFUE ġiet iddikjarata mill-Qorti tal-Ġustizzja sa minn nofs is-snin sittin bis‑sentenza LTM (56/65, EU:C:1966:38) u baqgħet tiġi kkonfermata sa issa ( 4 ).

44.

Qabel xejn, il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat li n-natura mhux kumulattiva, iżda alternattiva tal-imsemmija kundizzjoni, indikata bil‑konġunzjoni “jew”, kienet twassal għall-ħtieġa li jiġi kkunsidrat fl-ewwel lok l-għan stess tal-ftehim, fid-dawl tal-kuntest ekonomiku li fih kellu jiġi applikat ( 5 ).

45.

Fil-fatt, ikun biss fil-każ, sussidjarju, fejn l-analiżi tal‑klawżoli tal-ftehim inkwistjoni ma turix grad biżżejjed ta’ dannu fil‑konfront tal-kompetizzjoni li jkun jaqbel li jiġu eżaminati l-effetti tal-ftehim. F’dan il-każ, sabiex dan ikun ipprojbit, jeħtieġ li jiġu ssodisfatti elementi li jistabbilixxu li kien hemm jew prevenzjoni, jew restrizzjoni jew distorsjoni tal-kompetizzjoni b’mod sostanzjali ( 6 ).

46.

Għalhekk ikun superfluwu li jittieħdu inkunsiderazzjoni l-effetti konkreti tal-ftehim fis-suq meta jkun jidher li dan għandu l-għan li jkun hemm il-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal-kompetizzjoni fi ħdan is-suq intern ( 7 ). Fi kliem ieħor, ma huwiex neċessarju li jiġu eżaminati l-effetti ta’ ftehim meta l-għan antikompetittiv ta’ dan tal‑aħħar huwa stabbilit ( 8 ).

47.

Sabiex tiġi evalwata din in-natura, għandha tingħata importanza b’mod partikolari lill-kontenut tad-dispożizzjonijiet tiegħu, lill-għanijiet li jrid jipprova jilħaq kif ukoll lill-kuntest ekonomiku u ġuridiku li fih huwa jidħol ( 9 ). Barra minn hekk, minkejja li l-intenzjoni tal-partijiet ma tikkostitwixxix element neċessarju sabiex tiddetermina n-natura restrittiva ta’ prattika miftiehma, xejn ma jwaqqaf lill-Kummissjoni jew lill-qrati tal-Unjoni milli jeħduha inkunsiderazzjoni ( 10 ).

48.

Barra minn hekk, huwa biżżejjed li ftehim ikun jista’ jipproduċi effetti negattivi fuq il-kompetizzjoni, jiġifieri, li jkun jista’ konkretament, fil-dawl tal‑kuntest legali u ekonomiku li fih jaqa’, jipprevjeni, jirrestrinġi jew joħloq distorsjoni fis-suq komuni ( 11 ). Kif enfasizza l-Avukat Ġenerali Wahl fil-konklużjonijiet tiegħu fil-Kawża CB vs Il‑Kummissjoni (C‑67/13 P, EU:C:2014:1958), jekk l-evalwazzjoni “l-iktar standard li għaliha jwassal l-użu tal-kunċett ta’ restrizzjoni minħabba l-għan, tissupponi eżami fid-dettall u individwali tal-ftehim ikkontestat, [dan] madankollu għandu jiġi distint b’mod ċar mill-eżami tal-effetti reali jew potenzjali tal-aġir tal-impriżi akkużati” ( 12 ).

49.

Fil-fatt id-distinzjoni bejn ir-“restrizzjonijiet minħabba l-għan” u r-“restrizzjonijiet minħabba l-effetti” hija bbażata fuq il-konstatazzjoni li ċerti forom ta’ kollużjoni bejn impriżi jistgħu jiġu kkunsidrati, min-natura tagħhom stess, bħala li jikkawżaw danni għall-funzjonament normali tal‑kompetizzjoni ( 13 ).

50.

B’hekk, huwa “preżunt [stabbilit] li ċerta mġiba kollużiva, bħal dik li twassal għall-iffissar orizzontali tal-prezzijiet permezz ta’ kartelli, tista’ titqies bħala li tant jista’ jkollha effetti negattivi fuq, b’mod partikolari, il-prezz, il-kwantità jew il-kwalità tal-prodotti u tas-servizzi, li jista’ jitqies inutli, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu [101(1) TFUE], li jintwera li din għandha effetti konkreti fuq is-suq” ( 14 ). Għall-kuntrarju, “fl-ipoteżi fejn l-analiżi ta’ tip ta’ koordinazzjoni bejn impriżi ma turix grad suffiċjenti ta’ dannu fir-rigward tal-kompetizzjoni, ikun jaqbel […] li jiġu eżaminati l-effetti tagħha u, sabiex dan ikun ipprojbit, li jiġu ssodisfatti l-elementi li jistabbilixxu li effettivament kien hemm jew prevenzjoni jew restrizzjoni jew inkella distorsjoni kunsiderevoli tal‑kompetizzjoni” ( 15 ).

51.

Ma jsirx użu ħażin tal-espressjoni bid-deskrizzjoni ta’ din il-ġurisprudenza bħala stabbilita.

52.

Madankollu, f’waħda mill-iktar sentenzi reċenti fost dawk iċċitati preċedentement, is-sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160), il-Qorti tal-Ġustizzja żiedet diversi elementi li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni fl-evalwazzjoni tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku li jistgħu joħolqu problemi għall‑effetti probatorji tad-distinzjoni bejn “restrizzjoni minħabba l‑għan” u “restrizzjoni minħabba l-effett”.

53.

Fil-fatt, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, “[f]il-kuntest tal‑evalwazzjoni tal-imsemmi kuntest, hemm lok ukoll li tittieħed inkunsiderazzjoni n-natura tal-beni jew tas-servizzi affettwati kif ukoll il-kundizzjonijiet reali tal-funzjonament u tal-istruttura tas-suq jew tas‑swieq inkwistjoni” ( 16 ). Dan ifisser konkretament li l-qorti li jkollha l-kompitu li tevalwa r-riskju ta’ eliminazzjoni jew ta’ dgħufija serja tal‑kompetizzjoni fis-suq inkwistjoni “għandha partikolarment tieħu inkunsiderazzjoni l-istruttura ta’ dan is-suq, l-eżistenza ta’ kanali ta’ distribuzzjoni alternattivi u l-importanza rispettiva tagħhom kif ukoll is‑setgħa tas-suq tal-kumpanniji kkonċernati” ( 17 ).

54.

F’dan ir-rigward naqbel mal-konstatazzjoni magħmula mill‑Avukat Ġenerali Wahl fil-konklużjonijiet tiegħu fil-Kawża CB vs Il‑Kummissjoni (C‑67/13 P, EU:C:2014:1958) li din id-direzzjoni ġurisprudenzjali tidher “li rend[iet] delikata d-distinzjoni neċessarja bejn l-eżami tal-għan antikompetittiv u l-analiżi tal-effetti antikompetittivi tal-ftehimiet bejn l-impriżi” ( 18 ). Bħalu, nemmen li “l-linja ta’ delimitazzjoni bejn il-kunċetti rispettivi ta’ restrizzjonijiet minħabba l-għan jew minħabba l-effett [ma tistax tkun vaga u li] l‑użu ta’ dan il-kunċett għandu jkun irregolat b’mod iktar ċar” ( 19 ). Dan l‑appell jidhirli li qed joffri opportunità ġdida lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tikkjarifika l-ġurisprudenza tagħha; nerġa’ nirritorna fuq dan l‑argument wara li nippreżenta l-vantaġġi u l-ħtieġa ta’ tali delimitazzjoni.

55.

Xejn ma jqiegħed fid-dubju n-natura alternattiva tal-kundizzjoni dwar l‑eżistenza ta’ ftehim jew ta’ prattika miftiehma li għandha “bħala għan jew riżultat” ir-restrizzjoni tal-kompetizzjoni skont il-kliem użat fl‑Artikolu 101(1) TFUE.

56.

Ir-rilevanza ta’ din id-distinzjoni hija ta’ natura probatorja: fil-każ ta’ restrizzjoni minħabba l-għan, il-prova tal-effetti antikompetittivi tagħha, attwali jew potenzjali, ma hijiex mitluba sabiex ikun jista’ jiġi deċiż li hija inkompatibbli ( 20 ). Fil-fatt, il-konstatazzjoni ta’ għan antikompetittiv hija biżżejjed għall-klassifikazzjoni bħala restrizzjoni tal-kompetizzjoni u, għalhekk, għall-kundanna ( 21 ). Jekk l-għan antikompetittiv tal-ftehim (jew tal-prattika miftiehma) maħsub tiġi pprovata, l-investigazzjoni tista’ tieqaf, u l-ksur jiġi pprovat mingħajr il-ħtieġa li jintwerew l-effetti, attwali jew potenzjali, tal-imsemmi ftehim (jew tal-prattika miftiehma) fuq il-kompetizzjoni ( 22 ).

57.

Skont xi wħud, tapplika “preżunzjoni” ta’ illegalità għar‑restrizzjonijiet minħabba l-għan ( 23 ). Madankollu, l-użu ta’ dan it‑terminu huwa sors ta’ konfużjoni. Kif spjegat tajjeb ferm l-Avukat Ġenerali Kokott fil-konklużjonijiet tagħha ppreżentati fil-Kawża T‑Mobile Netherlands et (C‑8/08, EU:C:2009:110), il-projbizzjoni tar‑restrizzjonijiet tal-kompetizzjoni minħabba l-għan ma għandhiex tiġi interpretata “li tfisser li għan antikompetittiv jirriżulta sempliċiment f’xi forma ta’ preżunzjoni ta’ illegalità li tista’, madankollu, tiġi kkonfutata, jekk fil-każ speċifiku jista’ jintwera li ma kien hemm l-ebda konsegwenzi negattivi għall-operazzjoni tas-suq. Konsegwenza ta’ interpretazzjoni bħal din tkun li skorrettament jitħawdu ż-żewġ alternattivi indipendenti li hemm fl‑Artikolu [101](1)[TFUE]: il‑projbizzjoni fuq il-kollużjoni li jkollha għan antikompetittiv u l-projbizzjoni fuq il-kollużjoni li jkollha effetti antikompetittivi” ( 24 ).

58.

Il-vantaġġi ta’ din id-dikotomija huma magħrufa. Meqjus mill‑perspettiva proċedurali spjegata iktar ’il fuq, l-użu tal-kunċett ta’ għan antikompetittiv huwa “mingħajr dubju sors ta’ prevedibbiltà u għaldaqstant ta’ ċertezza legali, għall-impriżi, sa fejn jippermettilhom li jkollhom konoxxenza tal-konsegwenzi ġuridiċi (fir-rigward, b’mod partikolari, tal-projbizzjonijiet u tas-sanzjonijiet), li jwasslu għalihom uħud mill-azzjonijiet tagħhom […]. B’dan il-mod, l-identifikazzjoni ta’ akkordji li għandhom għan li jirrestrinġi l-kompetizzjoni jkollha, eventwalment, anki impatt dissważiv u tikkontribwixxi għall‑prevenzjoni tal-aġir antikompetittiv. Fl-aħħar nett, hija sors ta’ ekonomija proċedurali sa fejn tippermetti lill-awtoritajiet responsabbli għall-kompetizzjoni, fil-preżenza ta’ ċerti forom ta’ akkordji, li jikkonkludu li dawn għandhom impatt antikompetittiv, mingħajr ma jkun neċessarju għalihom li jipproċedu għal eżami, ta’ spiss kumpless u fastidjuż, tal-effetti potenzjali u reali tagħhom fuq is-suq ikkonċernat” ( 25 ).

59.

Madankollu, kif speċifika l-Avukat Ġenerali Wahl fil-Kawża CB vs Il‑Kummissjoni (C‑67/13 P, EU:C:2014:1958, punt 36), tali vantaġġi ma jidhrux u ma humiex iġġustifikati ħlief meta l-użu tal‑kunċett ta’ restrizzjoni minħabba l-għan ikun delimitat b’mod ċar. Fil-fatt, u f’dan ir-rigward naqbel mal-perspettiva espressa mill‑Avukat Ġenerali Kokott fil-konklużjonijiet tagħha ppreżentati fil-Kawża T-Mobile Netherlands et (C‑8/08, EU:C:2009:110), minn naħa waħda, interpretazzjoni wiesgħa wisq tal-kunċett ta’ ftehim jew prattika miftiehma li għandhom għan antikompetittiv għandha tiġi evitata, minħabba konsegwenzi radikali li għalihom l-impriżi jistgħu jsibu ruħhom esposti f’każ ta’ ksur tal-Artikolu 101(1) TFUE, iżda, min-naħa l-oħra, lanqas ma għandha tingħata interpretazzjoni stretta wisq ta’ dan il-kunċett, bir-riskju li titneħħa, fil-prattika, il-projbizzjoni tar‑restrizzjonijiet tal-kompetizzjoni minħabba l-għan stabbilita mid-dritt primarju ( 26 ).

60.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrikonoxxut li s-sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160) ġiet ipperċepita fis-sens li tista’, jekk mhux tneħħi, iżda tal-inqas ittellef, id-distinzjoni bejn restrizzjoni minħabba l-għan u restrizzjoni minħabba l-effett ( 27 ) minkejja li huwa indispensabbli li jkun hemm definizzjoni ċara tar-restrizzjoni minħabba l-għan u tal-kriterji meħtieġa sabiex tiġi stabbilita ( 28 ).

61.

Fil-fatt, kif preċedentement indikat, f’dik is-sentenza, il-Qorti tal‑Ġustizzja ġġib għall-attenzjoni tal-qorti nazzjonali li ressqet quddiemha talba għal deċiżjoni preliminari li, fil-kuntest tal‑evalwazzjoni tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku, din għandha “partikolarment tieħu inkunsiderazzjoni l-istruttura ta’ dan is-suq, l‑eżistenza ta’ kanali ta’ distribuzzjoni alternattivi u l-importanza rispettiva tagħhom kif ukoll is-setgħa tas-suq tal-kumpanniji kkonċernati” ( 29 ).

62.

Madankollu, naħseb li huwa possibbli li jiġu rrikonċiljati l‑ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, kif imfakkra iktar ’il fuq, u din is-sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160).

63.

Kif fakkart fil-kuntest tal-eżami tal-ġurisprudenza rilevanti, ma huwiex neċessarju li jiġu eżaminati l-effetti ta’ ftehim meta l-għan antikompetittiv ta’ dan tal-aħħar jiġi stabbilit ( 30 ). Madankollu, u konsegwentement, huwa neċessarju li jiġi stabbilit l-għan antikompetittiv tal-ftehim inkwistjoni.

64.

Sabiex tiġi evalwata n-natura tal-ftehim, l-intenzjoni tal-partijiet ma tikkostitwixxix element neċessarju iżda, jekk ikun il-każ, tista’ tittieħed inkunsiderazzjoni ( 31 ). Għall-kuntrarju, għandhom jiġu eżaminati l-kontenut tad-dispożizzjonijiet tal-ftehim, l-għanijiet li jrid jipprova jilħaq kif ukoll il-kuntest ekonomiku u ġuridiku li jidħol fih ( 32 ).

65.

Fil-fatt, jekk l-effetti antikompetittivi ma jistgħux jintwerew fil‑kuntest ta’ restrizzjoni tal-kompetizzjoni minħabba l-għan, xorta jibqa’ l-fatt li r-restrizzjoni tal-kompetizzjoni inkwistjoni għandha evidentement tkun tali li jkollha impatt minimu fuq is-suq ( 33 ).

66.

Fi kliem ieħor, sabiex tintuża l-espressjoni tal-Avukat Ġenerali Wahl fil-konklużjonijiet tiegħu ppreżentati fil-Kawża CB vs Il‑Kummissjoni (C‑67/13 P, EU:C:2014:1958, punt 41), l-eżami tal‑kwistjoni dwar jekk kuntratt għandux għan restrittiv ma jistax jinqata’ mill-kuntest ekonomiku u ġuridiku li fid-dawl tiegħu l-partijiet ikkonkludewh ( 34 ).

67.

Il-kuntest ekonomiku u ġuridiku huwa hemm sabiex jgħin lill‑awtorità inkarigata mill-eżami tal-allegata restrizzjoni minħabba l‑għan sabiex tifhem il-funzjoni ekonomika u t-tifsira reali tal-ftehim ( 35 ).

68.

Kif spjegat l-Avukat Ġenerali Kokott fil-konklużjonijiet tagħha ppreżentati fil-Kawża T-Mobile Netherlands et (C‑8/08, EU:C:2009:110, punt 46), it-teħid inkunsiderazzjoni tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku jfisser għalhekk li l-ftehim ikkontestat għandu sempliċement ikun tali li jista’ b’mod konkret jirriżulta fil-prevenzjoni, fir-restrizzjoni jew fid-distorsjoni tal-kompetizzjoni fis-suq komuni.

69.

Fil-fatt, ma għandux jintesa li l-vantaġġ f’termini ta’ previdibbiltà u t-tnaqqis tal-oneru tal-prova li ġġib magħha l‑identifikazzjoni ta’ ftehimiet restrittivi minħabba l-għan ikun “kompromess jekk din l-identifikazzjoni [kienet], b’mod definittiv, dipendenti fuq eżami estensiv tal-konsegwenzi tal-imsemmi ftehim fuq il-kompetizzjoni, li jmur lil hinn mill-eżami ddettaljat tal-[imsemmi] ftehim” ( 36 ).

70.

Madankollu, approċċ superfiċjali ma jista’ jkun iġġustifikat biss fil-preżenza ta’ aġir, u hawnhekk ser nerġa’ nuża espressjoni tal-Avukat Ġenerali Wahl, li jippreżenta riskju intrinsiku ta’ effett dannuż partikolarment gravi ( 37 ), jiġifieri r-restrizzjonijiet li jippreżentaw intrinsikament ċertu grad ta’ dannu ( 38 ).

71.

Barra minn hekk, dan l-approċċ huwa konformi mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li “l-kriterju ġuridiku essenzjali sabiex tiddetermina jekk koordinazzjoni bejn impriżi tinkludix tali restrizzjoni tal-kompetizzjoni ‘minħabba l-għan’ jinsab fil‑konstatazzjoni li tali koordinazzjoni għandha, fiha nnifisha, grad suffiċjenti ta’ dannu fir-rigward tal-kompetizzjoni” ( 39 ).

72.

Konkretament, inqis li l-esperjenza akkumulata matul iktar minn sittin sena issa tippermetti li l-każijiet previsti fl‑Artikolu 101(1) TFUE jitqiesu li jissodisfaw ir-rekwiżit ta’ dannu intrinsiku.

73.

Il-kunsiderazzjoni tal-lista f’din id-dispożizzjoni bħala “il-qalba” tar‑restrizzjonijiet ta’ kompetizzjoni minħabba l-għan ( 40 ) tissodisfa r-rekwiżit dupliċi li jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u li jitlob, minn naħa waħda, li t-tipi ta’ ftehimiet elenkati fl‑Artikolu 101(1) TFUE ma jifformawx lista eżawrjenti ta’ kollużjonijiet ipprojbiti ( 41 ), filwaqt li jispeċifika, minn naħa l-oħra, li l-kunċett ta’ restrizzjoni tal-kompetizzjoni minħabba l-għan ma jistax jiġi interpretat b’mod estensiv ( 42 ).

74.

Fil-fatt, għall-ftehimiet previsti espressament fl‑Artikolu 101(1) TFUE, ma hemmx lok li titwarrab il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja li l-eżistenza ta’ spjegazzjoni alternattiva plawżibbli għall-aġir allegat (f’dan il-każ, l-assenza ta’ xi interess kummerċjali) ma għandhiex twassal sabiex jintalbu rekwiżiti iktar stretti f’dak li għandu x’jaqsam mal-provi li għandhom jiġu prodotti ( 43 ). Għall-kuntrarju, għalkemm ma huwiex eskluż li tipi oħra ta’ ftehimiet, atipiċi jew kumplessi, jista’ jkollhom għan li jista’ jirriżulta fil‑prevenzjoni, fir-restrizzjoni jew fid-distorsjoni tal-kompetizzjoni, il‑projbizzjoni tagħhom tirrikjedi analiżi iktar fil-fond tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku li fih huma jidħlu, mingħajr madankollu ma din l-analiżi tiġi estiża sal-istudju tal-effetti tal-ftehim.

75.

Is-sentenzi reċenti Siemens et vs Il‑Kummissjoni (C‑239/11 P, C‑489/11 P u C‑498/11 P, EU:C:2013:866) u Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160) ma humiex kontradittorji u jistgħu jidħlu fil-kuntest li qed nipproponi.

76.

Fl-ewwel waħda minn dawn is-sentenzi, il-Qorti tal-Ġustizzja ntalbet, b’mod partikolari, teżamina l-applikazzjoni mill-Qorti Ġenerali tal-prinċipji li jirregolaw l-oneru u l-produzzjoni tal-prova fil-qasam tar-restrizzjonijiet tal-kompetizzjoni minħabba l-għan. Id-deċiżjoni hija għalhekk rilevanti ferm għall-problema li għandna quddiemna. Il-Qorti tal-Ġustizzja mhux biss ikkunsidrat li “il-ftehimiet li huma intiżi għat-tqassim tas-swieq għandhom għan restrittiv tal‑kompetizzjoni fihom infushom u jaqgħu f’kategorija ta’ ftehimiet espressament ipprojbiti mill-Artikolu 101(1) TFUE” ( 44 ) iżda, barra minn hekk, hija ddeduċiet li “tali għan ma setax ikun iġġustifikat permezz ta’ analiżi tal-kuntest ekonomiku li fih jaqa’ l-aġir antikompetittiv inkwistjoni” ( 45 ).

77.

Min-naħa l-oħra, fit-tieni waħda minn dawn il-kawżi, il-Qorti tal‑Ġustizzja kienet affaċċjata b’sitwazzjoni li ser insejjaħ atipika — u li, fi kwalunkwe każ, ma kienet tagħmel parti minn ebda waħda mill-kategoriji msemmija fl-Artikolu 101(1) TFUE. Din il-partikolarità tispjega l-fatt li tat żewġ spjegazzjonijiet relatati mal-analiżi tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku.

78.

L-ewwel nett, hija spjegat li, fil-kuntest tal-evalwazzjoni ta’ dan il-kuntest, kien hemm lok “li tittieħed inkunsiderazzjoni n-natura tal‑beni jew tas-servizzi affettwati kif ukoll il-kundizzjonijiet reali tal‑funzjonament u tal-istruttura tas-suq jew tas-swieq inkwistjoni” ( 46 ).

79.

Sussegwentement hija żiedet, għall-attenzjoni tal-qorti nazzjonali li ressqet talba għal deċiżjoni preliminari, li din kellha, sabiex tevalwa r‑riskju ta’ tneħħija jew ta’ dgħufija serja tal-kompetizzjoni, tieħu inkunsiderazzjoni l-istruttura ta’ dan is-suq, iżda wkoll “l-eżistenza ta’ kanali ta’ distribuzzjoni alternattivi u l-importanza rispettiva tagħhom kif ukoll is-setgħa tas-suq tal-kumpanniji kkonċernati” ( 47 ).

80.

Fl-opinjoni tiegħi, ir-riferiment għal dawn il-kriterji addizzjonali li jmur flimkien mal-analiżi tal-effetti ta’ ftehim jew ta’ akkordju huwa spjegat biss min-natura speċifika tal-fatti li wasslu għat‑talba għal deċiżjoni preliminari u mill-volontà tal-Qorti tal-Ġustizzja li tagħti, lill-qorti tar-rinviju, l-iktar risposta kompleta possibbli.

81.

Fil-fatt, dik il-kawża kienet tirrigwarda serje ta’ ftehimiet li permezz tagħhom kumpanniji ta’ assigurazzjoni tal-karrozzi ftiehmu bilateralment jew ma’ bejjiegħa ta’ vetturi li kienu joperaw bħala garaxx tat-tiswija, jew ma’ assoċjazzjoni li kienet tirrappreżenta lil dawn tal-aħħar, fuq ir-rata fis-siegħa li għandha titħallas mill‑kumpannija ta’ assigurazzjoni għat-tiswija ta’ vetturi assigurati magħha, filwaqt li kienu jipprevedu li tali rata kienet tiddependi, fost l‑oħrajn, fuq in-numru u l-proporzjon ta’ kuntratti ta’ assigurazzjoni li l‑bejjiegħ kien biegħ bħala intermedjarju għal din il-kumpannija ( 48 ).

82.

Dawn il-bejjiegħa kienu għalhekk marbuta mal-assiguraturi minn żewġ lati. Minn naħa waħda, huma kienu jsewwu, f’każ ta’ ħsara, il-karrozzi assigurati għan-nom tal-assiguraturi u, min-naħa l-oħra, huma kienu jintervjenu bħala intermedjarji għal dawn tal-aħħar billi joffru, fil‑kwalità tagħhom ta’ mandatarji tas-sensara tal-assigurazzjoni proprji tagħhom jew ta’ sensara assoċjati, assigurazzjonijiet tal-karozzi lill‑klijenti tagħhom fl-okkażjoni tal-bejgħ jew tat-tiswija tal-vetturi.

83.

Meħud waħdu, kull wieħed mill-ftehimiet ma kienx għalhekk, fih innifsu, ta’ dannu għall-funzjonament tajjeb tal-kompetizzjoni fis-suq rilevanti (dak tat-tiswija tal-karrozzi bil-ħsara minn naħa waħda, dak tal-attività ta’ sensara ta’ assigurazzjonijiet ta’ vetturi, min-naħa l-oħra). Madankollu, analizzati flimkien u b’mod globali, ma kienx eskluż li l-imsemmija ftehimiet ikollhom tali impatt.

84.

Il-punti ta’ evalwazzjoni partikolari msemmija fil-punt 48 tas‑sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160) — jiġifieri t-teħid inkunsiderazzjoni tal-eżistenza ta’ kanali ta’ distribuzzjoni alternattivi, tal-importanza rispettiva tagħhom kif ukoll tas-setgħa tas-suq tal-kumpanniji kkonċernati — huma għalhekk speċifiċi għal dik il-kawża u ma jistgħux jiġu ġġeneralizzati, mingħajr ir-riskju li jwasslu għal konfużjoni bejn ir-restrizzjonijiet minħabba l-għan u r‑restrizzjonijiet minħabba l-effett.

85.

Il-ġurisprudenza li ġiet wara din is-sentenza tikkonferma n-natura speċifika u iżolata tas-sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160).

86.

Fil-fatt, il-Qorti tal-Ġustizzja kompliet tfakkar li, sabiex tevalwa jekk ftehim bejn impriżi jew deċiżjoni ta’ assoċjazzjoni ta’ impriżi kinux jippreżentaw grad biżżejjed ta’ dannu, kellu jsir riferiment għall-kontenut tad-dispożizzjonijiet tagħhom, għall-għanijiet li huma intiżi li jilħqu kif ukoll għall-kuntest ekonomiku u ġuridiku li jinsabu fih. Għalkemm, fir-rigward tal-evalwazzjoni ta’ dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja issa tidher li qed tapplika wħud mill-fatturi msemmija għall-ewwel darba fis‑sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160) billi tirreferi għan-natura tal-prodotti jew tas-servizzi affettwati kif ukoll għall-kundizzjonijiet reali tal-funzjonament u tal-istruttura tas-suq jew tas-swieq inkwistjoni ( 49 ), hija ma żżidx il-kriterji ddettaljati speċifiċi għall‑kawża inkwistjoni li wasslet għall-imsemmija sentenza.

87.

Wara dawn l-osservazzjonijiet ġenerali u preliminari fuq id‑definizzjoni tar-restrizzjoni tal-kompetizzjoni minħabba l-għan, niddistingwi żewġ każijiet.

88.

Il-prinċipju huwa identiku fiż-żewġ każijiet: sabiex jiġi evalwat jekk ftehim bejn impriżi (jew deċiżjoni ta’ assoċjazzjoni ta’ impriżi) jippreżentax, fih innifsu, grad suffiċjenti ta’ dannu sabiex jitqies li huwa restrizzjoni tal-kompetizzjoni “minħabba l-għan”, fis-sens tal‑Artikolu 101(1) KE, għandu jsir riferiment għall-kontenut tad‑dispożizzjonijiet tiegħu, għall-għan tiegħu, jiġifieri l-objettivi li huwa jfittex li jilħaq, kif ukoll għall-kuntest ekonomiku u ġuridiku li jinsab fih. Mutatis mutandis, dan il-prinċipju japplika wkoll għall-prattiki miftiehma.

89.

Jekk il-konklużjoni ta’ din l-analiżi tkun pożittiva u jekk il-ftehim, id‑deċiżjoni ta’ assoċjazzjoni ta’ impriżi jew il-prattika miftiehma jagħmlu parti minn kategorija espressament imsemmija fl‑Artikolu 101(1) TFUE, l-analiżi tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku tista’ ssir b’mod sekondarju.

90.

Jekk min-naħa l-oħra minn din l-istess analiżi jirriżulta li l‑ftehim, id-deċiżjoni ta’ assoċjazzjoni ta’ impriżi jew il-prattika miftiehma ma jaqgħux f’waħda mis-sitwazzjonijiet imsemmija fl‑Artikolu 101(1) TFUE jew jippreżentaw karatteristiċi li jagħmlu l‑ftehim, id-deċiżjoni ta’ impriżi jew il-prattika miftiehma atipiċi jew kumplessi, l-analiżi tal-kuntest ekonomiku u ġuridika għandha ssir b’mod iktar iddettaljat.

91.

F’dan il-każ tal-aħħar, fl-evalwazzjoni tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku jistgħu jittieħdu inkunsiderazzjoni n-natura tal-prodotti jew tas-servizzi affettwati u l-kundizzjonijiet reali tal-funzjonament u tal‑istruttura tas-suq jew tas-swieq inkwistjoni kif ukoll, f’każijiet eċċezzjonali, il-karatteristiċi addizzjonali msemmija fil‑punt 48 tas-sentenza Allianz Hungária Biztosító et (C‑32/11, EU:C:2013:160). Barra minn hekk, għalkemm l-intenzjoni tal-partijiet ma tikkostitwixxix element neċessarju sabiex tiġi ddeterminata n-natura restrittiva ta’ ftehim, ta’ deċiżjoni ta’ assoċjazzjoni ta’ impriżi jew ta’ prattika miftiehma, ma huwiex prekluż li tittieħed inkunsiderazzjoni ( 50 ).

92.

Permezz tal-ewwel aggravju tagħha, Toshiba ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi billi kkunsidrat li “ftehim bħall‑gentlemen’s agreement li huwa intiż sabiex jipproteġi lill‑produtturi Ewropej fit-territorju tagħhom minn kompetizzjoni reali jew potenzjali li toriġina mill-produtturi Ġappuniżi, jista’ jirrestrinġi l‑kompetizzjoni, sakemm ma jeżistux ostakoli insormontabbli għad-dħul fis-suq Ewropew li jeskludu kull kompetizzjoni potenzjali min-naħa tal-produtturi Ġappuniżi” ( 51 ).

93.

Skont Toshiba, il-Qorti Ġenerali messha vverifikat jekk kienx hemm possibbiltajiet reali u konkreti li l-produtturi Ġappuniżi jidħlu fis‑suq u jekk tali dħul kienx strateġija ekonomika vijabbli. Hija żbaljat meta sempliċement ivverifikat jekk l-ostakoli għad-dħul kinux insormontabbli u meta kkonkludiet li “il-Kummissjoni setgħet ghalhekk tillimita ruħha sabiex turi li l-ostakoli għad-dħul fis-suq Ewropew ma kinux insormontabbli” ( 52 ).

94.

Barra minn hekk, il-Qorti Ġenerali wettqet ukoll żball ta’ liġi billi bbażat ruħha fuq l-eżistenza tal-gentlemen’s agreement sabiex turi l-eżistenza ta’ relazzjoni ta’ kompetizzjoni bejn il-produtturi Ġappuniżi u l-produtturi Ewropej meta ddeċidiet li “l-eżistenza stess tal-gentlemen’s agreement tikkostitwixxi indizju qawwi tal-eżistenza ta’ relazzjoni kompetittiva bejn il-produtturi Ġappuniżi u Ewropej” ( 53 ).

95.

Dak li Toshiba tikkritika, għalhekk, essenzjalment, hija r-risposta tal-Qorti Ġenerali għall-argument żviluppat quddiemha fis-sens li l-Kummissjoni ma kinitx wettqet analiżi ekonomika ddettaljata tas-sitwazzjoni.

96.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi kkonstatat li l-Qorti Ġenerali ddikjarat, qabel il-punti kkritikati:

97.

Din l-analiżi jidhirli li hija perfettament konformi mal-approċċ li żviluppajt preċedentement.

98.

Fil-fatt, peress li l-gentlemen’s agreement jikkonkretizza akkordju informali li permezz tiegħu l-produtturi Ewropej u Ġappuniżi ftiehmu li jżommu lura milli jwettqu bejgħ fit-territorji rispettivi taż-żewġ gruppi, il-klassifikazzjoni tiegħu bħala restrizzjoni minħabba l-għan hija konformi ma’ kif jinftiehem komunement dan it-tip ta’ ftehim jew akkordju ( 54 ).

99.

Konsegwentement, skont il-konsegwenzi probatorji u l-portata tal-istħarriġ relatat mar-rikonoxximent ta’ restrizzjoni ta’ kompetizzjoni minħabba l-għan, kienet korretta l-Qorti Ġenerali meta ddeċidiet li “ftehim bħall-gentlemen’s agreement, li huwa intiż sabiex jipproteġi lill-produtturi Ewropej fit-territorju tagħhom minn kompetizzjoni reali jew potenzjali li toriġina mill-produtturi Ġappuniżi, jista’ jirrestrinġi l‑kompetizzjoni, sakemm ma jeżistux ostakoli insormontabbli għad-dħul fis-suq Ewropew li jeskludu kull kompetizzjoni potenzjali min-naħa tal-produtturi Ġappuniżi [u li] l-Kummissjoni setgħet għalhekk tillimita ruħha sabiex turi li l-ostakoli għad-dħul fis-suq Ewropew ma kinux insormantabbli” ( 55 ), ħaġa li hija għamlet meta semmiet id-dħul f’dan is‑suq minn produttur Ġappuniż.

100.

Kien ukoll mingħajr ma wettqet żball ta’ liġi li l-Qorti Ġenerali setgħet, hija stess, tikkunsidra l-gentlemen’s agreement bħala “indizju qawwi tal-eżistenza ta’ relazzjoni kompetittiva bejn il-produtturi Ġappuniżi u Ewropej” ( 56 ) kif ukoll barra minn hekk tan‑natura mhux insormontabbli tal-ostakoli għad-dħul fis-suq Ewropew. Fil‑fatt, il-gentlemen’s agreement huwa, bħala tali, element tal-kuntest ekonomiku u ġuridiku rilevanti.

101.

Li l-Qorti Ġenerali tintalab tivverifika “jekk kienx hemm possibilitajiet reali u konkreti li l-produtturi Ġappuniżi jidħlu fis‑suq u jekk tali dħul kienx strateġija ekonomikament vijabbli”, kif issostni Toshiba insostenn tal-ewwel aggravju tagħha, iwassal sabiex jiġu imposti rekwiżiti iktar stretti fir-rigward tal-provi li għandhom jiġu prodotti. Tali rekwiżit imur kontra l-ġurisprudenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja ( 57 ) u l-qafas propost fl-osservazzjonijiet ġenerali u preliminari tiegħi.

102.

Konsegwentement, għandu jiġi konkluż li l-ewwel aggravju huwa infondat.

103.

Sabiex turi li l-eventwali ostakoli għad-dħul fis-suq Ewropew ma kinux insormontabbli, il-Qorti Ġenerali ma bbażatx ruħha biss fuq l‑eżistenza stess tal-gentlemen’s agreement, iżda wkoll fuq il-fatt li waħda mill-impriżi Ġappuniżi li pparteċipat fih kienet aċċettat proġetti li kienu ġejjin minn klijenti li kienu jinsabu fl-Ewropa.

104.

Għall-kuntrarju Toshiba sostniet li l-impriża Hitachi kienet iddikjarat, fir-risposta tagħha għal talba għal informazzjoni tat-28 ta’ Frar 2008 u matul is-seduta, li hija ma kinitx biegħet transformers tal‑elettriku fl-Unjoni jew fiż-ŻEE matul il-perijodu mis-sena 2001 sal‑2003. Fid-dawl ta’ din id-dikjarazzjoni, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li “f’dan il-kuntest, [kellu] jitfakkar li, sussegwentement, fl-ittra tagħha tat-30 ta’ Marzu 2009, Hitachi [kienet] biddlet id-dikjarazzjonijiet tagħha u [kienet] iddikjarat li kienet qed taċċetta l-konklużjonijiet tal-Kummissjoni dwar l-eżistenza u l-portata tal-gentlemen’s agreement kif esposti fid-dikjarazzjoni tal‑oġġezzjonijiet” ( 58 ).

105.

Toshiba jidhrilha li billi għamlet hekk, il-Qorti Ġenerali kienet interpretat b’mod żbaljat l-ittra ta’ Hitachi u tatha interpretata żnaturata.

106.

Skont ġurisprudenza stabbilita, mill-Artikoli 256 TFUE u mill‑ewwel paragrafu tal-Artikolu 58 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea jirriżulta li l-appell għandu jkun limitat għal punti ta’ liġi, u li, għaldaqstant, hija biss il-Qorti Ġenerali li għandha l-kompetenza sabiex tikkonstata l‑fatti u sabiex tevalwahom, ħlief fil-każ fejn l-ineżattezza materjali tal-konstatazzjonijiet tagħha tirriżulta mill-atti tal-proċess li jkunu ġew ippreżentati quddiemha. Fi kliem ieħor, l-evalwazzjoni tal-fatti ma tikkostitwixxix, mingħajr preġudizzju għall-każ tal-iżnaturament żbaljata tal-provi prodotti quddiem il-Qorti Ġenerali, punt ta’ liġi suġġett, bħala tali, għall-istħarriġ tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 59 ).

107.

Allegat żnaturament tal-fatti għandu jirriżulta b’mod ċar mill-atti tal‑proċess, mingħajr ma jkun meħtieġ li ssir evalwazzjoni ġdida tal‑fatti u tal-provi ( 60 ).

108.

Mill-eżami tal-ittra ta’ Hitachi ma jirriżultax li l-Qorti Ġenerali żnaturat il-punti ta’ fatt. Fil-fatt, fiha hemm espressament indikat li Hitachi taċċetta l-konklużjonijiet dwar l-eżistenza u l-portata tal‑gentlemen’s agreement kif ippreżentati fid-dikjarazzjoni tal‑oġġezzjonijiet. Mir-risposta stess ta’ Toshiba għad-dikjarazzjoni tal‑oġġezzjonijiet jirriżulta li l-kwistjoni tal-aċċettazzjoni ta’ tliet kuntratti minn Hitachi fis-suq Ewropew kienet diġà ġiet invokata mill‑Kummissjoni fl-imsemmija dikjarazzjoni tal-oġġezzjonijiet ( 61 ).

109.

Il-Qorti Ġenerali setgħet għalhekk tikkonstata fil-punti 232 sa 234 tas-sentenza appellata, mingħajr ma tiżnatura l-punti ta’ fatt inklużi fl-ittra ta’ Hitachi, li wara r-risposta tagħha għat-talba għal informazzjoni tal-Kummissjoni tat-28 ta’ Frar 2008 u fis-seduta, din kienet biddlet id-dikjarazzjonijiet tagħha u ddikjarat li kienet qed taċċetta l‑konklużjonijiet tal-Kummissjoni dwar l-eżistenza u l-portata tal‑gentlemen’s agreement kif esposti fid-dikjarazzjoni tal‑oġġezzjonijiet.

110.

Barra minn hekk, nirrileva li t-tieni aggravju invokat minn Toshiba insostenn tal-appell tagħha jirrigwarda biss il-punt 233 tas-sentenza appellata. Fil-punt li jiġi immedjatament qablu, il-Qorti Ġenerali diġà tiddikjara li r-riferiment magħmul mill-Kummissjoni, fid-deċiżjoni kkontestata, għall-aċċettazzjoni ta’ tliet proġetti Ewropej minn Hitachi “juri li l-ostakoli għad-dħul ma kinux insormontabbli għal produttur Ġappuniż”. La dan il-punt u lanqas dawk li fihom il-Qorti tal-Ġustizzja tanalizza l-kwistjoni (u li għalihom tirreferi l-Qorti Ġenerali fl-aħħar tal‑punt 233 tas-sentenza tagħha) ( 62 ) ma ġew ikkritikati minn Toshiba fil‑kuntest tal-appell.

111.

Din l-assenza ta’ kritika min-naħa ta’ Toshiba tikkontradixxi l‑possibbiltà ta’ żnaturament tal-fatti, peress li dan għandu, infakkar, jirriżulta b’mod manifest mill-atti tal-proċess mingħajr ma jkun meħtieġ li ssir evalwazzjoni ġdida tal-fatti u tal-provi.

112.

Konsegwentement, għandu jiġi konkluż li l-eżami tal-ittra ta’ Hitachi ma jurix li l-Qorti Ġenerali żnaturat b’mod manifest il-punti ta’ fatt li jinsabu fiha.

113.

It-tielet aggravju mqajjem minn Toshiba jirrigwarda t-tul tal‑parteċipazzjoni tagħha fil-gentlemen’s agreement. Dan l-aggravju huwa maqsum fi tliet partijiet. L-ewwel nett, is-sentenza tal-Qorti Ġenerali għandha motivazzjoni kontradittorja meta mqabbla mal‑konstatazzjonijiet fattwali u l-provi kkonstatati preċedentement, ħaġa li twassal għall-iżnaturament tagħhom. It-tieni nett, il-Qorti Ġenerali applikat b’mod żbaljat il-kriterju ta’ tbegħid pubbliku. It-tielet nett, hija kisret il-prinċipju ta’ responsabbiltà personali billi kkunsidrat li l-ilment ta’ Toshiba li kien jirrigwarda n-nuqqas ta’ parteċipazzjoni tagħha fil-laqgħa ta’ Zurich kien “ineffettiv”. It-tieni u t-tielet partijiet fir-realtà jirrigwardaw l-istess kunsiderazzjonijiet tal-Qorti Ġenerali u ser neżaminahom flimkien.

114.

Skont Toshiba, il-Qorti Ġenerali kkontradixxiet ruħha billi kkonstatat, minn naħa waħda, fil-punt 208 tas-sentenza appellata, li hija “kienet eskludiet li tipparteċipa f’laqgħat futuri” u billi ddeċidiet, min-naħa l-oħra, li “kienu jeżistu dubji dwar il-parteċipazzjoni futura tar-rikorrenti fil-gentlemen’s agreement” (punt 209 tas-sentenza appellata) u li l-parteċipazzjoni tagħha kienet tiddependi minn dik ta’ TM T&D (punt 211 tas-sentenza appellata).

115.

Dawn l-allegazzjonijiet ta’ Toshiba ċertament jirriżultaw minn qari parzjali tas-sentenza appellata u tal-atti invokati insostenn tagħha.

116.

Fil-fatt, dak li l-Qorti Ġenerali tikkonstata fil-punt 208 tas‑sentenza tagħha, huwa li minħabba l-ħolqien tal-impriża konġunta TM T&D, il-parteċipazzjoni ta’ Toshiba fil-laqgħat futuri kienet għadha trid tiġi deċiża. Il-Qorti Ġenerali tiddeduċi minn ċerti dokumenti li Toshiba kienet, ċertament, eskludiet li tipparteċipa fuq bażi individwali, iżda l‑parteċipanti l-oħra kienu indikaw b’mod ċar li, mingħajrha, ma kellhomx iktar interess li jżommu l-gentlemen’s agreement.

117.

B’mod loġiku ferm, wara li rrilevat, fil-punt 210 tas-sentenza appellata li mill-ebda dokument ma seta’ jiġi dedott li Toshiba tbiegħdet mill‑gentlemen’s agreement matul il-laqgħa ta’ Vjenna, il-Qorti Ġenerali kompliet billi kkonstatat, fil-punt 211 tas-sentenza, “li mid‑dokumenti invokati mir-rikorrenti jirriżulta wkoll li, wara li ħabbret li l-parteċipazzjoni ta’ TM T&D fil-laqgħat futuri kienet għadha trid tiġi deċiża u li l-parteċipazzjoni tagħha kienet tiddependi minn din id-deċiżjoni, l‑impriżi li pparteċipaw f’din il-laqgħa xorta kkonfermaw il‑gentlemen’s agreement u r-regoli ta’ notifika tal-proġetti li jaqgħu taħt dan l-akkordju”.

118.

Kuntrarjament għal dak li ssostni Toshiba, kull wieħed mid‑dokumenti invokati jikkonferma l-inċertezzi relatati, minn naħa waħda, mal-preżenza ta’ Toshiba fil-laqgħa ta’ wara u, min-naħa l-oħra, mat‑tkomplija tal-parteċipazzjoni tagħha fil-gentlemen’s agreement, fuq bażi individwali jew permezz ta’ TM T&D.

119.

L-ewwel nett, skont il-memorandum tal-laqgħa ta’ Vjenna redatt mis-Sur Okamoto (Fuji), il-parteċipazzjoni ta’ Toshiba fil-laqgħat li saru wara li ġiet stabbilita l-impriża konġunta kienet għadha ma ġietx deċiża. Għalkemm kien miżjud, f’parenteżi, li “ma hijiex mistennija deċiżjoni mmitigata bħal dik li tkompli tattendi bħala [Toshiba]”, din il-frażi hija immedjatament segwita bil-kliem “Iva jew Le”. Minbarra n-natura anċillari ta’ dan il-punt, indikata bl-użu tal‑parenteżi, iż-żieda tal-alternattiva “iva jew le” tindika mingħajr dubju li dan kien l-ewwel ħsieb li dwaru ma kinitx għadha ttieħdet deċiżjoni ( 63 ).

120.

It-tieni nett, kuntrarjament għal dak li tissuġġerixxi Toshiba, in-nota interpretattiva annessa mad-dikjarazzjoni ta’ Fuji lill‑Kummissjoni fir-rigward tal-klemenza ma tiddikjarax sempliċement li “il-possibbiltà li Toshiba tattendi laqgħat wara l-ħolqien ta’ TM T&D (filwaqt li Mitsubishi ma tattendihomx) ġiet ikkonfutata minn Toshiba”, iżda tindika wkoll li “peress li Mitsubishi ma għadhiex tipparteċipa f’dawn il-laqgħat, jeħtieġ li tittieħed deċiżjoni sabiex isir magħruf jekk TM T&D hijiex awtorizzata tipparteċipa fl-imsemmija laqgħat” ( 64 ).

121.

Fl-aħħar nett, ma jkunx eżatt li jiġi ddikjarat li l-minuti tal-laqgħa ta’ Vjenna ma humiex ċari minkejja li dawn jindikaw mingħajr ambigwità li l-parteċipazzjoni futura ta’ Toshiba fil-laqgħat ta’ wara “ser tiġi deċiża fi żmien relattivament qasir” u jispeċifikaw ukoll li l-laqgħat ta’ wara jkunu jagħmlu sens biss jekk titkompla din il-parteċipazzjoni. Dan il-punt tal-minuti jagħlaq, barra minn hekk, bid-dikjarazzjoni li din il-kwistjoni ser tkun il-punt prinċipali tal-laqgħa li jmiss ( 65 ). Sadattant, il-gentlemen’s agreement, min-naħa tiegħu, huwa kkonfermat ( 66 ).

122.

Konsegwentement, għandu jiġi konkluż li l-eżami tal-atti li fuqhom ibbażat ruħha l-Qorti Ġenerali ma jurix li l-Qorti Ġenerali żnaturat b’mod manifest il-punti ta’ fatt li jinsabu fihom u dawn lanqas ma wassalha għal kontradizzjoni fir-raġunament tagħha.

123.

Skont Toshiba, il-Qorti Ġenerali applikat b’mod żbaljat il‑kriterju ta’ tbegħid pubbliku billi ċaħdet, fil-punt 218 tas-sentenza appellata, l-argument tagħha bbażat fuq il-fatt li hija ma kinitx ipparteċipat fil-laqgħa ta’ Zurich wara l-ħolqien ta’ TM T&D billi kkwalifikatu bħala ineffettiv. Fi kliem ieħor, Toshiba tikkunsidra, billi tagħmel riferiment għall-punti 213 u 220 tas-sentenza appellata, li l‑Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta kkunsidrat li l-assenza ta’ Toshiba fil-laqgħa ta’ Zurich ma kinitx importanti sabiex jiġi evalwat il-kriterju ta’ tbegħid pubbliku minkejja li hija kienet preċedentement iddeduċiet minn dokumenti li hija kienet invokat li kien hemm dubju fir-rigward tal-parteċipazzjoni futura tagħha fl-akkordju.

124.

Minkejja li l-kriterju ta’ tbegħid pubbliku huwa invokat b’mod regolari mill-impriżi li jiġu kkritikati minħabba aġir antikompetittiv, għandu jiġi kkonstatat li dan ftit li xejn ma ġie żviluppat fil-ġurisprudenza tal‑Qorti tal-Ġustizzja ( 67 ) u ftit iqajjem interess fid-duttrina. Jidhirli li s‑sentenza Comap vs Il‑Kummissjoni (C‑290/11 P, EU:C:2012:271) tagħti definizzjoni adegwata tiegħu.

125.

Fil-fatt, f’dik is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l‑kunċetti ta’ tbegħid pubbliku u ta’ kontinwità ta’ prattika antikompetittiva “jirreferu għal sitwazzjonijiet fattwali, li l-eżistenza tagħhom hija kkonstatata mill-qorti li tiddeċiedi dwar il-mertu, każ b’każ, abbażi ta’ evalwazzjoni ‘ta’ ċertu numru ta’ koinċidenzi u ta’ indizji’ li jkunu tressqu quddiemha u wara ‘evalwazzjoni globali tal-provi u tal-indizji kollha rilevanti’” ( 68 ). Minn din id-definizzjoni jirriżulta li “[l]adarba dawn il-provi jkunu nkisbu b’mod regolari u l-prinċipji ġenerali tad-dritt kif ukoll ir-regoli ta’ proċedura applikabbli fir-rigward tal-oneru u tal-produzzjoni tal-provi jkunu ġew osservati, hija biss il-Qorti Ġenerali li għandha tevalwa l-valur li għandu jingħata lill-provi li jkunu tressqu quddiemha. Din l-evalwazzjoni għaldaqstant ma tikkostitwixxix, ħlief fil-każ tal-iżnaturament ta’ dawn il-provi, punt ta’ liġi suġġett, bħala tali, għall-istħarriġ tal-Qorti tal-Ġustizzja” ( 69 ).

126.

Dan l-approċċ, konformi ma’ dak segwit fil-ġurisprudenza preċedenti ( 70 ), huwa kkonfermat fis-sentenza Quinn Barlo et vs Il‑Kummissjoni (C‑70/12 P, EU:C:2013:351, punti 28 sa 30).

127.

B’mod ġenerali, it-tbegħid pubbliku huwa invokat minn impriża li tkun ipparteċipat f’laqgħa mingħajr ma tkun trid tipparteċipa fil‑ftehim jew fl-akkordju diskuss matul il-laqgħa. Il-ġurisprudenza tal‑Qorti tal-Ġustizzja dwar din l-ipoteżi, li tista’ tiġi deskritta bħala stabbilita minkejja n-numru limitat ta’ sentenzi li jirrigwardaw din il‑kwistjoni, tista’ tinġabar fil-qosor kif ġej: “sabiex tiġi pprovata suffiċjentement il-parteċipazzjoni ta’ impriża f’akkordju, biżżejjed li jintwera li l-impriża kkonċernata pparteċipat f’laqgħat li fihom ġew konklużi ftehim ta’ natura anti-kompetittiva, mingħajr ma opponiethom manifestament. Ladarba tiġi stabbilita l-parteċipazzjoni ta’ impriżi f’tali laqgħat, hija l-impriża kkonċernata li għandha tressaq provi ta’ natura li jistgħu jistabbilixxu li l-parteċipazzjoni tagħha fl-imsemmija laqgħat kienet nieqsa minn kull għan antikompetittiv, billi turi li hija kienet indikat lill-kompetituri tagħha li hija kienet qed tipparteċipa f’dawn il-laqgħat fi spirtu differenti minn tagħhom” ( 71 ). F’dan ir-rigward, il-Qorti tal‑Ġustizzja żżid li “huwa l‑mod kif il-parteċipanti l-oħra fl-akkordju jifhmu l-intenzjoni tal‑impriża kkonċernata li huwa determinanti sabiex jiġi evalwat jekk din tal-aħħar kellhiex l-intenzjoni li tiddistakka ruħha mill-ftehim illegali” ( 72 ).

128.

F’dan il-każ, mat-tieni u t-tielet partijiet tat-tielet aggravju, Toshiba tissuġġerixxi, essenzjalment, li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta ddeċidiet li hija setgħet titqies li pparteċipat fil-gentlemen’s agreement sal-laqgħa ta’ Zurich, minkejja dak li hija kienet iddikjarat waqt il-laqgħa ta’ Vjenna fix-xahar ta’ Settembru 2002 sabiex titbiegħed minnu, iżda wkoll il-fatt li hija ma kinitx ipparteċipat, tal-inqas fuq bażi individwali, fil-laqgħa ta’ Zurich f’Mejju 2003 u l-fatt li l-Kummissjoni ma kinitx inkludiet lill-impriża konġunta TM T&D fost id-destinatarji tad-deċiżjoni kkontestata.

129.

F’dan il-każ, ċertament, il-konfigurazzjoni hija xi ftit differenti minn dik li kienet inkwistjoni fis-sentenzi li għadni kif iċċitajt. Fil-fatt, f’dan il-każ, Toshiba tallega li tbiegħdet pubblikament waqt il-laqgħa ta’ Vjenna meta ddikjarat li ma kinitx ser tipparteċipa, tal-inqas fuq bażi individwali, fil‑laqgħat segwenti minħabba t-twaqqif ta’ impriża konġunta ma’ Mitsubishi (li l-parteċipazzjoni tagħha kien għad kellha tiġi deċiża), b’dan kollu kkonfermat bl-assenza tagħha mil-laqgħa ta’ Zurich.

130.

Madankollu, anki f’dan il-każ partikolari, inqis li l-kwistjoni dwar jekk Toshiba setgħetx titqies li kienet parti fil‑gentlemen’s agreement matul il-perijodu bejn il-laqgħa ta’ Vjenna u l‑laqgħa ta’ Zurich tibqa’ evalwazzjoni fattwali li ma taqax fil‑kompetenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, ħlief fil-każ ta’ żnaturament tal‑provi ( 73 ). L-aggravju mqajjem minn Toshiba “iwassal fl-aħħar mill‑aħħar sabiex iqiegħed fid-dubju l-evalwazzjoni tal-Qorti Ġenerali dwar il‑fatti u l-provi li ġew ippreżentati lilha, dwar in-nuqqas ta’ tbegħid pubbliku tal-appellanti” ( 74 ).

131.

Fil-fatt, kuntrarjament għall-Kawża Total marketing services vs Il‑Kummissjoni (C‑634/13 P, pendenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja), din ma hijiex sitwazzjoni fejn ma teżistix l‑iċken prova prima facie li l-impriża inkwistjoni kompliet tipparteċipa fl-akkordju kkontestat wara ċerta data. Għall-kuntrarju, sabiex tintuża d‑distinzjoni li saret mill-Avukat Ġenerali Wahl fil-konklużjonijiet li huwa ppreżenta fl-istess kawża ( 75 ), din hija tabilħaqq sitwazzjoni fejn l-assenza ta’ tbegħid espress tippermetti li tinżamm il-preżunzjoni, ibbażata fuq indizji konkreti, li impriża li tkun ipparteċipat f’laqgħat li għandhom għan antikompetittiv hija preżunta li pparteċipat f’akkordju li jaqa’ taħt il-projbizzjoni tal-Artikolu 101(1) TFUE.

132.

Fil-fatt, li kieku kif Toshiba tesponi preliminarjament fil‑punt 25 tal‑appell, hija kienet diġà sostniet, fil-kuntest tad-difiża tagħha quddiem il-Qorti Ġenerali, li ma kienx hemm prova li hija kienet kompliet bil-parteċipazzjoni tagħha wara l-laqgħa ta’ Vjenna u li l‑membri l-oħra tal-gentlemen’s agreement kienu fehmu b’mod ċar abbażi ta’ elementi differenti li hija kienet tbiegħdet pubblikament minn dan il-ftehim, madankollu xorta jibqa’ l-fatt li, peress li kienet ipparteċipat f’diversi laqgħat, inkluża l-laqgħa ta’ Vjenna, hija kellha l-oneru, skont il-ġurisprudenza mfakkra preċedentement, li tipproduċi l-prova li hija kienet tbiegħdet pubblikament mill‑gentlemen’s agreement ( 76 ) u li l-intenzjoni tagħha kienet mifhuma tajjeb mill-parteċipanti l-oħra fl-akkordju ( 77 ).

133.

F’dan il-kuntest, il-Qorti Ġenerali eżaminat il-provi li Toshiba kienet ipproduċiet għall-evalwazzjoni tagħha għal dan il-għan u, iktar preċiżament, il-minuti tal-laqgħa ta’ Vjenna, in-nota interna ta’ Fuji fuq l-imsemmija laqgħa u n-nota spjegattiva ta’ Fuji fuq din il-laqgħa, annessa mad-dikjarazzjoni tagħha għal klemenza ( 78 ).

134.

Toshiba ma kkontestatx l-evalwazzjoni tal-Qorti Ġenerali f’dan ir-rigward ( 79 ), bl-eċċezzjoni tal-punti 209 u 211 tas-sentenza appellata u dan fil-kuntest tal-ewwel parti tat-tielet aggravju. Dwar dan, wasalt għall-konklużjoni li l-eżami tal-atti li fuqhom ibbażat ruħha l-Qorti Ġenerali ma kienx juri żnaturament manifest tal-punti ta’ fatt li jinsabu fihom, u lanqas li kien iwassal għal kontradizzjoni fir‑raġunament tagħha.

135.

Dawn id-dokumenti juru, għall-kuntrarju, dubju dwar il‑parteċipazzjoni futura ta’ Toshiba fil-laqgħat futuri u, sakemm tittieħed din id-deċiżjoni, il-konferma tal-gentlemen’s agreement.

136.

Konsegwentement, peress li hija intiża sabiex tqiegħed fid-dubju l-evalwazzjoni tal-fatti u tal-provi magħmula mill-Qorti Ġenerali u fl-assenza ta’ żnaturament ta’ dawn il-provi, it-tieni parti tat‑tielet aggravju hija inammissibbli.

137.

F’dak li jirrigwarda t-tielet parti tat-tielet aggravju, jidhirli li l-Qorti Ġenerali ma wettqitx żball ta’ liġi meta ddikjarat ineffettivi l-ilmenti ta’ Toshiba dwar l-interpretazzjoni magħmula mill-Kummissjoni tar-rwol tas-Sur R fil-laqgħa ta’ Zurich u n-nuqqas ta’ natura antikompetittiva tal-laqgħa ta’ Zurich.

138.

Hija kkunsidrat korrettament li, jekk jitqiesu fondati, dawn l‑ilmenti ma humiex tali li jqiegħdu fid-dubju l-konstatazzjoni tal‑Kummissjoni li Toshiba pparteċipat fil-gentlemen’s agreement sal‑15 ta’ Mejju 2003. Fil-fatt, għalkemm il-Qorti Ġenerali kkonkludiet, fil‑punt 220 tas-sentenza appellata, li “anki fl-ipoteżi li r-rikorrenti ma kinitx ipparteċipat fil-laqgħa ta’ Zurich u li din il-laqgħa ma kellhiex għan antikompetittiv, [kellu] jiġi kkunsidrat li, fl-assenza ta’ tbegħid pubbliku tagħha, ir-rikorrenti [kienet] ipparteċipat fil-gentlemen’s agreement sal-imsemmija laqgħa”, hija għamlet dan billi bbażat ruħha fuq l‑argumenti fil-punti 205 sa 214 tas-sentenza. Mhux biss il‑punt 220 ma huwiex is-suġġett tal-appell iżda, kif rajna preċedentement, il-punti 205 sa 214 ma juru l-ebda żnaturament tal-fatti u/jew tal-provi analizzati mill-Qorti Ġenerali.

139.

Finalment, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat korrettament ukoll, fil‑punt 221 tas-sentenza appellata, li Toshiba ma setgħetx tinvoka b’suċċess il-waqfien tal-parteċipazzjoni tagħha fil-gentlemen’s agreement fil-mument li nħolqot l-impriża konġunta TM T&D fl-1 ta’ Ottubru 2002. F’din id-data, hija ma kinitx tbiegħdet pubblikament mill‑akkordju kkontestat fis-sens li tifhmu l-ġurisprudenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja, peress li, f’dan ir-rigward, huwa determinanti l-mod kif il-parteċipanti l-oħra f’akkordju jifhmu l-intenzjoni tal-impriża kkonċernata ( 80 ). Fil-fatt, wara l-laqgħa ta’ Vjenna, qabel l-1 ta’ Ottubru 2002, il-preżenza ta’ Toshiba u/jew ta’ TM T&D ma kinitx għadha ċerta f’moħħ il-parteċipanti l-oħra. Għall-kuntrarju, dawn tal‑aħħar kienu, minn naħa waħda, ikkonfermaw il-gentlemen’s agreement u r-regoli ta’ notifika tal-proġetti li kienu jaqgħu fih u, min‑naħa l-oħra, ikkunsidraw li madankollu ma kien ikun hemm l-ebda interess li jkomplu bil-gentlemen’s agreement mingħajr il-parteċipazzjoni ta’ Toshiba.

140.

Konsegwentement, it-tielet aggravju huwa parzjalment inammissibbli u parzjalment infondat.

141.

Permezz tar-raba’ aggravju tagħha, Toshiba tallega li l-Qorti Ġenerali applikat il-punt 18 tal-Linji gwida tal-2006 b’mod żbaljat sa fejn il-Qorti Ġenerali vvalidat l-użu, mill-Kummissjoni, ta’ partijiet mis‑suq miżmuma fuq livell dinji mill-parteċipanti fl-akkordju sabiex tikkalkola valuri fittizji ta’ bejgħ fiż-ŻEE.

142.

Skont l-imsemmi punt tal-Linji gwida tal-2006, meta l-firxa ġeografika ta’ ksur tmur lill hinn mit-territorju taż-ŻEE, sabiex tirrifletti kemm id-daqs aggregat tal-bejgħ ikkonċernat fiż-ŻEE kif ukoll il-piż relattiv ta’ kull impriża fil-ksur, il-Kummissjoni tista’ tqis il-valur totali tal-bejgħ tal-beni jew tas-servizzi relatat mal-ksur fis-settur ġeografiku (iktar wiesa’ miż-ŻEE) ikkonċernat, tiddetermina l-parti mill-bejgħ ta’ kull impriża li tipparteċipa fil-ksur f’dan is-suq u tapplika din il-parti għall-bejgħ aggregat tal-istess impriżi ġewwa ż-ŻEE.

143.

Din id-dispożizzjoni tal-imsemmija linji gwida għadha ma kinitx, sa fejn naf jien u bl-eċċezzjoni tas-sentenza ICF vs Il‑Kummissjoni (C‑467/13 P, EU:C:2014:2274) ( 81 ), is-suġġett ta’ interpretazzjoni mill‑Qorti tal-Ġustizzja.

144.

Madankollu, peress li l-punt 18 tal-Linji gwida tal-2006 huwa deroga għar-regola ta’ prinċipju stabbilita mill-punt 13 tal-istess linji gwida, l-indikazzjonijiet relatati miegħu u l-kuntest li fih huwa jidħol jistgħu jgħinu sabiex tiġi ddefinita l-portata tal-punt 18.

145.

F’dan ir-rigward, ma huwiex inutili li jitfakkar li l-Linji gwida tal-2006 ġew adottati sabiex jiżguraw t-trasparenza u n-natura oġġettiva tad-deċiżjonijiet meħuda mill-Kummissjoni abbażi tal-Artikolu 23(2)(a) tar-Regolament Nru 1/2003 fuq l-implimentazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni mniżżlin fl-Artikoli 81 [KE] u 82 [KE] ( 82 ).

146.

Dan l-artikolu huwa intiż, b’mod partikolari, sabiex jiżgura li l-multa jkollha effett dissważiv suffiċjenti, li jiġġustifika t-teħid inkunsiderazzjoni tal-poter ekonomiku tal-impriża kkonċernata ( 83 ).

147.

Minn dan il-Qorti tal-Ġustizzja ddeduċiet li l-punt 13 tal-Linji gwida tal-2006 “għandu bħala għan li jadotta, bħala premessa għall‑kalkolu tal-multa imposta lil impriża, ammont li jirrifletti l‑importanza ekonomika tal-ksur u d-daqs tal-kontribut tal-impriża f’dan ir-rigward” ( 84 ).

148.

B’hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra li jkun kuntrarju għall-għan li għandu jintlaħaq mill-punt 13 tal-Linji gwida tal-2006 li l-kunċett ta’ “valur tal-bejgħ” li huwa juża jinftiehem “bħala li jkopri biss id-dħul mill-bejgħ magħmul bil-bejgħ biss li fir-rigward tiegħu huwa stabbilit li dan kien ġie realment affettwat mi[ll-]akkordju [inkwistjoni]” ( 85 ).

149.

Meta jidderoga mid-delimitazzjoni tas-settur ġeografiku msemmi fil-punt 13 tal-Linji gwida tal-2006 sabiex jestendih lil hinn miż-ŻEE, il-punt 18 tal-imsemmija linji gwida jfittex li jilħaq l-istess għan: li jirrifletti bl-iktar mod adegwat il-piż tal-impriża fil-ksur.

150.

Dan il-għan huwa fih innifsu ġġustifikat mill‑Artikolu 23(2)(a) tar-Regolament Nru 1/2003, li għandu l-għan li jiżgura li l-multa jkollha effett dissważiv suffiċjenti billi jittieħed inkunsiderazzjoni l-poter ekonomiku tal-impriża kkonċernata.

151.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, qari letterali tal-punt 18 tal-Linji gwida tal-2006, li jitlob li s-“settur ġeografiku (iktar vast miż-ŻEE) ikkonċernat” ikun limitat biss għat-territorji koperti mill-akkordju illegali, mhux neċessarjament jieħu inkunsiderazzjoni l-poter ekonomiku reali tal-impriża kkonċernata u konsegwentement, jista’ jmur kontra l-għan ta’ dissważjoni ċċitat iktar ’il fuq.

152.

Il-każ inkwistjoni huwa eżempju perfett ta’ dan. Fil-fatt, li kieku ttieħed inkunsiderazzjoni biss il-bejgħ fiż-ŻEE u fil-Ġappun, tal-inqas membru wieħed tal-akkordju Ġappuniż kien jevita kwalunkwe multa minħabba l-assenza ta’ bejgħ fis-suq Ewropew.

153.

Barra minn hekk, b’mod iktar ġenerali, l-interpretazzjoni restrittiva tal-punt 18 tal-Linji gwida tal-2006 sostnuta minn Toshiba twassal, fil-każ ta’ ftehim ta’ tqassim ta’ swieq, sabiex tiġi rrikumpensata l-osservanza ta’ dan il-ftehim. Fil-fatt, billi tosserva l-imsemmi ftehim, l‑impriża ma tagħmel l-ebda bejgħ fit-territorju tal-imsieħeb u b’hekk, de facto et de jure, tevita l-multa.

154.

Huwa għalhekk korrettament u mingħajr ma wettqet żball ta’ liġi li l-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil-punt 281 tas-sentenza appellata, li “peress li r‑rikorrenti kienet ipparteċipat fi ftehim ta’ tqassim ta’ suq intiż sabiex jirrestrinġi l-aċċess tal-produtturi Ġappuniżi għaż-ŻEE, il-Kummissjoni [kienet] ikkunsidrat korrettament li ma kienx adegwat li tapplika l-metodoloġija bbażata fuq il-bejgħ reali tagħha fiż-ŻEE” u li hija stess ikkunsidrat, fil‑punt 282 tal-istess sentenza, li, “fid-dawl tan-natura tal-ksur inkwistjoni, metodoloġija li tieħu inkunsiderazzjoni l-partijiet mis-suq dinji [kienet] adegwata sabiex tirrifletti l-piż tal-ksur”.

155.

Barra minn hekk, għalkemm il-Linji gwida huma ġeneralment interpretati mill-Qorti tal-Ġustizzja bħala regola ta’ gwida li minnhom il-Kummissjoni ma tistax titbiegħed taħt piena li tiġi ssanzjonata minħabba ksur tal-prinċipji ġenerali tad-dritt, bħall-ugwaljanza fit‑trattament u l-protezzjoni tal-aspettattivi leġittimi ( 86 ), il-Qorti tal‑Ġustizzja xorta speċifikat li dawn il-linji gwida jibqgħu, għall‑Kummissjoni, regola ta’ gwida indikattiva tal-prassi li għandha tiġi segwita u li hija tista’ ma timxix magħha, f’każ partikolari, bil-kundizzjoni li tagħti raġunijiet li jkunu kompatibbli mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit‑trattament ( 87 ).

156.

Din il-possibbiltà, hija barra minn hekk prevista fil-punt 37 tal‑Linji gwida tal-2006, li jipprevedi li “il-karatteristiċi partikolari ta’ każ partikolari jew il-ħtieġa li jintlaħaq livell dissważiv f’każ partikolari jistgħu jiġġustifikaw li l-Kummissjoni ma timxix ma’ din il‑metodoloġija” ġenerali esposta mil-Linji gwida għall-iffissar tal‑multi.

157.

F’dan il-każ, għandu jiġi kkonstatat li l-Kummissjoni ma naqsitx milli tispjega, fid-deċiżjoni tagħha, kif kienet iġġustifikata tuża l-bejgħ dinji iktar milli l-bejgħ li sar fit-territorji kkonċernati mill-ksur. Minn naħa waħda, dan huwa “dovut għall-fatt li l-bejgħ tal-impriżi fiż‑ŻEE u fil-Ġappun ma jirriflettix b’mod adegwat il-piż ta’ kull impriża fil-ksur” ( 88 ) u, min-naħa l-oħra, jekk “jittieħed inkunsiderazzjoni biss il-bejgħ ta’ transformers tal-elettriku fiż-ŻEE u fil-Ġappun, il-multa imposta fuq Fuji tkun żero” ( 89 ).

158.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni ħadet ħsieb li tibbaża d‑deċiżjoni tagħha fuq il-punt 37 tal-Linji gwida tal-2006 billi speċifikat li “kull metodu ieħor ta’ kalkolu tal-ammont bażiku tal-multa [minbarra dak użat f’dan il-każ] iwassal għal riżultat arbitrarju u żbilanċjat u ma jkollux azzjoni dissważiva” ( 90 ).

159.

Konsegwentement, ir-raba’ aggravju huwa wkoll infondat.

160.

Skont l-Artikolu 138(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, applikabbli għall-proċedura ta’ appell skont l-Artikolu 184(1) tal-istess regoli, il-parti li titlef il-kawża għandha tbati l-ispejjeż jekk dawn ikunu ntalbu. Peress li Toshiba tilfet, hemm lok li hija tiġi kkundannata għall-ispejjeż kif mitlub mill-Kummissjoni.

161.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l‑Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi bil-mod li ġej: