1. 

Dan il-każ, li jirriżulta minn talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Consiglio di Stato Taljan, jagħti lill-Qorti tal-Ġustizzja l-opportunità li tinterpreta u timplementa, prattikament għall-ewwel darba, id-dispożizzjonijiet dwar il-libertà ta’ stabbiliment u l-libertà li jiġu pprovduti servizzi tad-Direttiva 2006/123/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-12 ta’ Diċembru 2006, dwar is-servizzi fis-suq intern ( 2 ) (iktar ’il quddiem, id-“Direttiva dwar is-Servizzi”) ( 3 ), fid-dawl tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat FUE li jirregolaw dawn il-libertajiet.

2. 

Il-kwistjoni li, finalment, tqajjem il-qorti tar-rinviju hija jekk liġi nazzjonali li tobbliga lill-kumpanniji li jixtiequ jipprovdu ċerti servizzi (f’dan il-każ, servizzi ta’ ċertifikazzjoni) fi Stat Membru jkollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom f’dak l-Istat Membru hijiex kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Għalkemm il-ħtieġa li fornitur ta’ servizzi jkollu l-uffiċċju rreġistrat tiegħu (jew ir-residenza tiegħu, fil-każ ta’ persuna fiżika) f’post partikolari ilha suġġett ta’ kunsiderazzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja, li ddikjaratha inkompatibbli mad-dritt primarju ( 4 ), f’dan il-każ din il-kwistjoni għandha tiġi indirizzata fid-dawl tad-Direttiva dwar is-Servizzi, li tirrifletti fil-leġiżlazzjoni sekondarja l-ġurisprudenza stabbilita f’dan il-qasam. F’dawn it-termini, id-diffikultà prinċipali tal-każ ma hijiex daqstant jekk, f’ċirkustanzi bħal ta’ dan il-każ, Stat Membru jistax ikun suġġett għar-rekwiżit imsemmi għall-provvista ta’ servizzi ta’ ċertifikazzjoni fit-territorju tiegħu, peress li, kif se naraw, id-Direttiva dwar is-Servizzi hija ċara f’dan ir-rigward, iżda pjuttost fuq kif jiġi stabbilit sa liema punt l-ostakolu għall-eżerċizzju tal-libertajiet fundamentali msemmija hawn fuq li jirrappreżenta dan ir-rekwiżit diskriminatorju jista’ jiġi ġġustifikat f’dan il-każ. Dan se jeħtieġ id-determinazzjoni minn qabel tad-dispożizzjonijiet speċifiċi tad-Direttiva applikabbli għall-każ preżenti, li jirrigwardaw kemm id-dritt ta’ stabbiliment, kif ukoll il-libertà li jiġu pprovduti servizzi.

3.

Id-Direttiva dwar is-Servizzi li, skont l-Artikolu 1(1) tagħha, għandha l-għan li tistabbilixxi “dispożizzjonijiet ġenerali li jħaffu l-eżerċizzju tal-libertà ta’ stabbiliment għall-fornituri tas-servizzi u l-moviment liberu tas-servizzi, filwaqt li tinżamm kwalità għolja tas-servizzi”, ma tapplikax, skont l-Artikolu 2(2)(i) għall-attivitajiet li huma konnessi mal-eżerċizzju ta’ awtorità pubblika kif stipulat fl-attwali Artikolu 51 TFUE.

4.

Skont l-Artikolu 3(3) tal-imsemmija direttiva, intitolat “Relazzjoni ma’ dispożizzjonijiet oħra tal-liġi Komunitarja”:

“L-Istati Membri għandhom japplikaw id-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva skond ir-regoli tat-Trattat dwar id-dritt ta’ stabbiliment u l-moviment liberu tas-servizzi.”

5.

L-Artikolu 14 tal-imsemmija direttiva, imdaħħal fil-Kapitolu III (“Libertà għall-istabbiliment ta’ fornituri”), jipprovdi:

“L-Istati Membri m’għandhomx jissuġġettaw l-aċċess għal, jew l-eżerċizzju ta’, attività ta’ servizz fit-territorju tagħhom għal konformità ma’ xi waħda minn dawn li ġejjin:

[…]”

6.

L-Artikolu 16 tad-Direttiva dwar is-Servizzi jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jirrispettaw id-dritt tal-fornituri li jfornu servizzi fi Stat Membru ieħor għajr dak fejn huma stabbiliti.

L-Istat Membru fejn ġie provdut is-servizz għandu jiżgura aċċess liberu u eżerċizzju liberu ta’ attività ta’ servizz fi ħdan it-territorju tiegħu.

L-Istati Membri m’għandhomx jagħmlu l-aċċess għal jew l-eżerċizzju ta’ attività ta’ servizz fit-territorju tagħhom soġġett għal konformità ma’ xi rekwiżit li ma jirrispettax il-prinċipji li ġejjin:

2.   L-Istati Membri ma jistgħux jillimitaw il-libertà għall-provvista ta’ servizzi f’każ ta’ fornitur stabbilit fi Stat Membru ieħor billi jimponu xi wieħed minn dawn ir-rekwiżiti li ġejjin:

3.   L-Istat Membru fejn il-fornitur imur m’għandux ikun imxekkel milli jimponi rekwiżiti fir-rigward tal-provvista ta’ attività ta’ servizz, fejn ikunu ġustifikati minħabba raġunijiet ta’ politika pubblika, sigurtà pubblika, saħħa pubblika jew il-protezzjoni ta’ l-ambjent u skond il-paragrafu 1. Dak l-Istat Membru lanqas m’għandu jkun imxekkel milli japplika, bi qbil mal-liġi Komunitarja, ir-regoli tiegħu dwar il-kondizzjonijiet ta’ impjieg, inklużi dawk stabbiliti fi ftehim kollettiv.

[…]”

7.

Skont l-Artikolu 64(1) tad-Digriet tal-President tar-Repubblika Nru 207/2010, tal-5 ta’ Ottubru 2010 (iktar ’il quddiem, “DPR Nru 207/2010”):

“Il-kumpanniji li huma organi ta’ ċertifikazzjoni għandhom jiġu kkostitwiti fil-forma ta’ kumpanniji b’responsabbiltà limitata li l-isem kummerċjali tagħhom għandu jinkludi b’mod espliċitu t-terminu ‘organi ta’ ċertifikazzjoni’; għandu jkollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom fit-territorju tar-Repubblika”.

8.

It-talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Consiglio di Stato Taljan toriġina fi tliet kawżi bejn, minn naħa waħda, il-Presidenza del Consiglio dei Ministri u entitajiet oħrajn tal-Amministrazzjoni Pubblika Taljana u, min-naħa l-oħra, Rina Services SpA, Rina SpA u SOA Rina Organismo di Attestazione SpA (iktar ’il quddiem, “SOA Rina”), rispettivament (iktar ’il quddiem biex nirreferi għalihom b’mod kollettiv, “kumpanniji tal-grupp Rina”) ( 5 ), b’konnessjoni mal-obbligu impost mid-dritt Taljan li l-“kumpanniji li jkunu organi ta’ ċertifikazzjoni” (Società Organismo di Attestazione, iktar ’il quddiem, “SOA”) ( 6 ) ikollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom fl-Italja. Il-Presidenza del Consiglio dei Ministri u l-entitajiet l-oħrajn tal-Amministrazzjoni Pubblika Taljana appellaw quddiem il-Consiglio di Stato f’kull wieħed mit-tliet proċeduri s-sentenzi korrispondenti mogħtija mit-Tribunale Amministrativo Regionale per il Lazio, li permezz tagħhom, mingħajr ma adottat deċiżjoni finali fuq il-mertu, dik il-qorti laqgħet l-appelli ppreżentati minn kull waħda mill-kumpanniji tal-grupp Rina li kkontestaw il-legalità tal-Artikolu 64(1), tad-DPR Nru 207/2010.

9.

Il-Consiglio di Stato, li ġabar it-tliet appelli sabiex iressaq it-talba għal deċiżjoni preliminari, jifformula d-domandi preliminari li ġejjin:

10.

F’din il-proċedura, ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub mill-kumpanniji tal-grupp Rina, il-Gvern Taljan, il-Gvern Svediż u l-Kummissjoni Ewropea. Għall-mistoqsijiet magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja skont l-Artikolu 61(1) tar-Regoli ta’ Proċedura, wieġbu bil-miktub l-intervenjenti msemmija u l-Gvern Pollakk. Matul is-seduta tat-2 ta’ Diċembru 2014, fejn il-parteċipanti ġew mistiedna biex jiffokaw l-argumenti tagħhom fuq l-ewwel domanda preliminari, l-istess parteċipanti li ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub għamlu sottomissjonijiet orali.

11.

Permezz tad-domandi tagħha, u irrispettivament minn dak li jintqal fuq it-tieni domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-prinċipji tat-Trattat (l-Artikolu 49 u 56 TFUE) u tad-Direttiva dwar is-Servizzi fil-qasam tal-libertà ta’ stabbiliment u l-libertà li jiġu pprovduti servizzi jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża preżenti, li timponi obbligu fuq is-SOA li l-uffiċċju rreġistrat tagħhom ikun fl-Italja. Għandhom isiru żewġ osservazzjonijiet preliminari qabel tingħata risposta għal din id-domanda preliminari.

12.

L-ewwel nett, id-domanda preliminari ppreżentata f’dawn it-termini mill-qorti tar-rinviju tissuġġerixxi l-applikazzjoni ta’ regola doppja biex tiġi ġġudikata l-kompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni Taljana inkwistjoni mad-dritt tal-Unjoni: minn naħa waħda, ir-regoli tat-Trattat u, min-naħa l-oħra, dawk tad-Direttiva dwar is-Servizzi. Madankollu, peress li l-qorti nazzjonali tagħmel domanda preliminari ta’ interpretazzjoni li ma tikkontesta l-validità tal-ebda waħda mid-dispożizzjonijiet tal-imsemmija direttiva, u sa fejn, kif se jiġi diskuss fid-dettall iktar ’il quddiem, id-Direttiva dwar is-Servizzi twettaq armonizzazzjoni eżawrjenti tas-suġġett tar-regolamentazzjoni fl-aspett partikolari inkwistjoni, ikun biżżejjed, sabiex jingħata ġudizzju dwar ir-regola Taljana inkwistjoni, li jiġu interpretati d-dispożizzjonijiet tal-imsemmija direttiva ( 7 ).

13.

It-tieni nett, sabiex jiġi ddeterminat jekk id-domandi preliminari magħmulin mill-qorti tar-rinviju għandhomx jiġu eżaminati fuq il-merti, jeħtieġ li qabel tiġi indirizzata l-problema tan-nuqqas apparenti ta’ element transkonfinali f’dan il-każ, peress li l-każijiet irrinvjati quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja juru li l-elementi kollha ta’ dan il-każ huma limitati għal Stat Membru wieħed, f’dan il-każ, l-Italja: ir-rikorrenti f’dan il-każ huma tliet kumpanniji Taljani li l-uffiċċju rreġistrat tagħhom huwa fl-Italja u li jwettqu, fost l-oħrajn, attivitajiet ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja (u f’pajjiżi oħrajn). Huma jikkontestaw regola Taljana li tissuġġetta l-eżerċizzju tal-attività ta’ SOA għar-rekwiżit li l-uffiċċju rreġistrat tas-SOA jkun fl-Italja. Peress li t-tilwima tidher li taffettwa sitwazzjoni purament interna, għandu jiġi stabbilit qabel kollox jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għadhiex tirrispondi għad-domandi preliminari magħmulin mill-Consiglio di Stato.

14.

Ċertament, id-domanda li apparentement tidher sempliċi, li tagħmel il-qorti tar-rinviju, għandha ċertu element “ipotetiku” mill-perspettiva tal-fatti konkreti li huma fil-bażi tal-kawża prinċipali. Fil-fatt, il-kumpannija SOA Rina, rikorrent f’waħda minn dawn il-kawżi, li l-imsieħba tagħha huma ż-żewġ rikorrenti l-oħrajn, għandha l-uffiċċju rreġistrat tagħha fl-Italja u qed tipprovdi, sal-lum, servizzi ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja. F’dan is-sens, ir-regola Taljana inkwistjoni ma hijiex qed tostakola t-twettiq fl-Italja tal-attività ta’ ċertifikazzjoni min-naħa ta’ SOA Rina u l-imsieħba tagħha u, fil-prinċipju, lanqas ma tostakola ċ-ċaqliq tal-uffiċċju rreġistrat tagħha barra minn dan il-pajjiż u li tiġi stabbilita fi Stat Membru ieħor jekk tixtieq, iżda ċertament, mill-mument minn meta dan isir, ma tkunx tista’ tipprovdi servizzi ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja skont l-Artikolu 64(1) tad-DPR Nru 207/2010.

15.

Min-naħa l-oħra, kif enfasizzat il-Kummissjoni fis-sottomissjonijiet tagħha waqt is-seduta u kif diġà stabbilixxiet il-Qorti fis-sentenzi Attanasio Group ( 8 ) u SOA Nazionale Costruttori ( 9 ), ma jista’ jiġi eskluż bl-ebda mod li l-impriżi stabbiliti fi Stati Membri oħra minbarra l-Italja huma jew kienu interessati fit-twettiq ta’ attività ta’ ċertifikazzjoni f’dak il-pajjiż. Kif indikat il-Kummissjoni waqt is-seduta, bi tweġiba għal waħda mid-domandi magħmulin, is-sitwazzjoni bħalissa hija, deskritta permezz tat-terminu, “ipotetika” preċiżament minħabba l-effett tar-rekwiżit radikali stabbilit mir-regola Taljana inkwistjoni f’dan il-każ, imma ma jistax jiġi eskluż kompletament li hemm operaturi stabbiliti fi Stati Membri oħrajn li l-Artikolu 64(1) tad-DPR Nru 207/2010 qiegħed jimpedixxihom milli tabilħaqq jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja.

16.

Għalhekk nemmen, għar-raġunijiet imsemmija, li l-każ preżenti għandu konnessjoni suffiċjenti mal-kummerċ intra-Komunitarju. Għaldaqstant, jiena tal-fehma li għandu jiġi eżaminat il-mertu tad-domandi preliminari magħmulin mill-qorti tar-rinviju.

17.

Meta tingħata risposta għaż-żewġ domandi preliminari magħmulin mill-Consiglio di Stato, għandha l-ewwel nett tiġi ċċarata t-tieni waħda, dwar l-applikabbiltà tal-eċċezzjoni taħt l-Artikolu 51 TFUE (eżerċizzju tal-awtorità pubblika) għall-attività mwettqa mis-SOA, liema eċċezzjoni hija stabbilita wkoll fl-Artikolu 2(2)(i), tad-Direttiva dwar is-Servizzi.

18.

Fil-fatt, dan huwa aspett li indirizzat reċentement il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza SOA Nazionale Costruttori ( 10 ). F’din is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li ma jistax jingħad li l-attivitajiet ta’ ċertifikazzjoni tas-SOA huma direttament u speċifikament relatati mal-eżerċizzju tal-awtorità pubblika, għar-raġunijiet spjegati hemm u li nirreferi għalihom. Dan jippermettili nindirizza l-ewwel domanda preliminari magħmula mill-Consiglio di Stato, li jifforma l-qalba ta’ din it-talba deċiżjoni preliminari.

19.

Permezz tal-ewwel domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf, essenzjalment, jekk il-prinċipji tat-Trattat u tad-Direttiva dwar is-Servizzi fil-qasam tal-libertà ta’ stabbiliment u l-libertà li jiġu pprovduti servizzi jipprekludux regoli bħar-regola Taljana inkwistjoni (l-Artikolu 64(1) tad-DPR Nru 207/2010), li tobbliga lis-SOA jkollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom fl-Italja biex ikunu jistgħu jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni. Għar-raġunijiet imsemmijin hawn fuq (ara l-punt 12 ta’ dawn il-konklużjonijiet), għandha l-ewwel issir domanda dwar l-applikabbiltà tad-Direttiva dwar is-Servizzi f’dan il-każ, f’liema każ ma jkunx xieraq li tingħata risposta għal din id-domanda preliminari mill-perspettiva tad-dritt primarju.

20.

Nikkunsidra li d-Direttiva dwar is-Servizzi tapplika ratione materiae f’dan il-każ, peress li ma hemmx is-servizzi ta’ ċertifikazzjoni li jikkonċernawna hawnhekk esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha (ara l-Artikolu 2(2) u (3), tal-imsemmija direttiva). Barra minn hekk, dawn is-servizzi huma espliċitament imsemmija fil-lista ta’ eżempji ta’ attivitajiet koperti mill-ambitu materjali ta’ applikazzjoni tal-imsemmija direttiva li tinsab fil-premessa 33 tagħha.

21.

Kif diġà antiċipajt fil-punt 12 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja li, meta ambitu jkun ġie armonizzat b’mod eżawrjenti fid-dritt tal-Unjoni, kull miżura nazzjonali f’dan l-ambitu għandha tiġi evalwata fid-dawl tad-dispożizzjonijiet tal-miżura ta’ armonizzazzjoni u mhux fid-dawl ta’ dawk tad-dritt primarju ( 11 ).

22.

Id-Direttiva dwar is-Servizzi, minħabba n-natura tagħha ta’ strument orizzontali li jkopri firxa wiesgħa ta’ servizzi (dawk kollha li ma humiex speċifikament esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni materjali tagħha), ma għandhiex l-għan li tarmonizza b’mod ġenerali r-regolamentazzjoni materjali tas-servizzi differenti fuq livell nazzjonali, iżda hemm aspetti konkreti li fihom twettaq armonizzazzjoni speċifika kompluta, kif se jintwera iktar ’il quddiem.

23.

Għalkemm id-Direttiva dwar is-Servizzi ma taqax preċiżament taħt il-mudell “klassiku” tar-regola ta’ armonizzazzjoni tal-Unjoni, kif diġà indikajt fil-konklużjonijiet tiegħi ppreżentati fis-16 ta’ Novembru 2011 fil-kawża Duomo Gpa et ( 12 ), nemmen li, f’dawk l-aspetti speċifiċi li fihom issir tali armonizzazzjoni, il-kompatibbiltà tar-regola nazzjonali mad-dritt tal-Unjoni għandha tiġi evalwata billi tintuża l-imsemmija direttiva ( 13 ) bħala mudell ta’ prosekuzzjoni.

24.

Dan huwa l-każ, fil-fehma tiegħi, tal-Artikoli 14 u 16 tad-Direttiva dwar is-Servizzi. Nemmen li f’dawn id-dispożizzjonijiet, il-leġiżlatur tal-Unjoni, filwaqt li uża prinċipalment it-teknika ta’ “integrazzjoni negattiva” ( 14 ) biex l-Istati Membri jeliminaw mis-sistemi tagħhom restrizzjonijiet mingħajr ġustifikazzjoni fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, wettaq armonizzazzjoni “kompluta” li tippermetti li jintużaw dawn ir-regoli bħala mudell ta’ prosekuzzjoni ta’ miżuri bħal dak inkwistjoni f’dan il-każ.

25.

Ladarba affermata l-adegwatezza tal-applikazzjoni primarjament għall-każ tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva dwar is-Servizzi sa fejn fl-aspetti inkwistjoni saret armonizzazzjoni eżawrjenti, id-domanda li jmiss li għandna quddiemna tikkonċerna liema dispożizzjoni jew dispożizzjonijiet speċifiċi ta’ din id-direttiva għandhom jiġu applikati. Għandu jittieħed inkunsiderazzjoni li d-Direttiva tiddedika kapitoli separati għal “libertà għall-istabbiliment ta’ fornituri” (il-Kapitolu III) u l-“moviment liberu ta’ servizzi” (il-Kapitolu IV). Kull wieħed minnhom, fih numru ta’ kundizzjonijiet f’ħafna jew ftit dettall relatati mat-twettiq tal-libertà li jiġu pprovduti servizzi jew tal-libertà ta’ stabbiliment, fil-forma ta’ “rekwiżiti” li l-Istat Membru, ma jkun jista’ jimponihom bl-ebda mod, jew ikun jista’ jimponihom biss taħt ċerti kundizzjonijiet. Peress li, loġikament, dawn ir-regolamenti ma jikkoinċidux, il-kwistjoni ta’ liema huma r-regoli tad-Direttiva dwar is-Servizzi li huma applikabbli direttament tieħu importanza ċara.

26.

Il-partijiet f’din il-kawża l-ewwel nett ipprovaw jidentifikaw liema hija l-libertà fundamentali kkonċernata, li tirriżulta fl-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet ta’ kapitolu wieħed jew ieħor. Bħala maġġoranza kkunsidraw li huma ż-żewġ libertajiet, il-libertà li jiġu pprovduti servizzi u l-libertà ta’ stabbiliment, li huma kkonċernati prima facie. Ir-Repubblika Taljana, madankollu, temmen li dan huwa biss każ ta’ libertà ta’ stabbiliment.

27.

Ma hemm ebda dubju li l-kwistjoni diskussa tikkonċerna dispożizzjoni nazzjonali relatata mal-post fejn jinstab l-uffiċċju rreġistrat tal-kumpannija li tipprovdi servizzi fi Stat Membru partikolari. Minn din il-perspettiva, u fir-rigward ta’ dak li madankollu se jingħad, diffiċli jiġi miċħud li din hija kwistjoni ta’ “stabbiliment”.

28.

Fl-istess ħin, madankollu, jekk nikkunsidraw l-impatt tad-dispożizzjoni nazzjonali dwar il-libertajiet fundamentali, jidher ċar li din id-dispożizzjoni xxekkel il-provvista ta’ servizzi minn kumpannija stabbilita fi Stat Membru ieħor, li l-libertà ta’ stabbiliment tagħha f’dak l-Istat Membru ma setgħetx, madankollu, tiġi limitata.

29.

Fil-qosor, u fir-rigward tal-libertà li jiġu pprovduti servizzi, id-dispożizzjoni inkwistjoni tikkundizzjona b’mod astratt id-deċiżjoni ta’ kumpannija meta din tagħżel jekk tistabbilixxix ruħha fi Stat Membru ieħor jew le, skont l-interessi tagħha. Iżda huwa ċar li d-dispożizzjoni ma taħdimx billi tfixkel id-dritt ta’ stabbiliment fi kwalunkwe Stat Membru.

30.

Għall-kuntrarju, fir-rigward tal-libertà li jiġu pprovduti servizzi, id-dispożizzjoni nazzjonali taħdem direttament fil-forma ta’ projbizzjoni assoluta: kumpannija stabbilita fi Stat Membru ieħor ma tistax tipprovdi servizzi ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja ( 15 ).

31.

Huwa veru li, kemm fil-Kapitolu III kif ukoll fil-Kapitolu IV tad-Direttiva dwar is-Servizzi, hemm dispożizzjonijiet li jistgħu jiġu applikati fis-sitwazzjoni tagħna [b’mod speċifiku l-Artikolu 14(1) u (3) u l-Artikolu 16(2)(a) tal-imsemmija direttiva]. Għandu jiġi kkunsidrat ukoll li, f’din is-sitwazzjoni, il-leġiżlazzjoni nazzjonali għandha tiġi kkonfrontata kemm bid-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu III kif ukoll bid-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu IV.

32.

Madankollu, fil-każ ta’ dispożizzjoni nazzjonali li, minn naħa waħda, tinkludi ostakolu insormontabbli għal libertà fundamentali u li, barra minn hekk, tinfluwenza biss l-eżerċizzju ta’ oħra, nemmen li l-ewwel nett il-kwistjoni għandha tiġi eżaminata mill-perspettiva tal-ewwel waħda, b’tali mod li, biss jekk tkun iġġustifikata minn dik il-perspettiva, għandha tiġi kkunsidrata fid-dawl tat-tieni waħda.

33.

B’kunsiderazzjoni ta’ dak kollu li ntqal hawn fuq, issa se neżamina — mill-perspettiva tad-Direttiva dwar is-Servizzi, sal-punt fejn, kif diġà indikajt fil-punt 25 ta’ dawn il-konklużjonijiet, id-dispożizzjonijiet rilevanti jkunu wettqu armonizzazzjoni kompluta speċifika tal-għan tar-regolament — l-obbligu impost mir-regola Taljana inkwistjoni f’dan il-każ li s-SOA jkollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom fl-Italja biex ikunu jistgħu jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni f’dak il-pajjiż.

34.

Kif diġà ddikjarat il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Il-Kummissjoni vs L-Italja ( 16 ), “ir-rekwiżit li l-impriżi [...] għandu jkollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom jew fergħa fit-territorju nazzjonali jikser direttament il-libertà li jiġu pprovduti servizzi peress li jagħmilha impossibbli li jiġu pprovduti servizzi, f’dak l-Istat Membru, minn impriżi stabbiliti fi Stati Membri oħrajn”.

35.

Min-naħa l-oħra, fil-perspettiva ta’ suq wieħed, u sabiex jippermetti li jiġu mwettqa l-għanijiet tiegħu, id-dritt tal-Unjoni jipprekludi wkoll l-applikazzjoni ta’ kull leġiżlazzjoni nazzjonali li għandha bħala effett li tirrendi l-provvista ta’ servizzi bejn Stati Membri iktar diffiċli minn provvista ta’ servizzi purament interna għal Stat Membru ( 17 ).

36.

Il-ġurisprudenza msemmija tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-libertà li jiġu pprovduti servizzi issa hija inkorporata fid-Direttiva dwar is-Servizzi, fejn fl-Artikolu 16 tagħha, il-leġiżlatur tal-Unjoni “kkodifika” r-rekwiżiti li fihom l-Istati Membri ma jistgħux jissuġġettaw l-aċċess għal attività ta’ servizz jew l-eżerċizzju ta’ dan fit-territorju tagħhom mill-fornituri stabbiliti fi Stati Membri oħrajn. B’mod konkret, l-Artikolu 16(2) tal-imsemmija direttiva jinkludi lista ta’ eżempji ta’ tali rekwiżiti li diġà kienu ġew eżaminati fil-passat mill-Qorti tal-Ġustizzja f’diversi sentenzi.

37.

L-Artikolu 16(2) tad-Direttiva dwar is-Servizzi jipprovdi, fost affarijiet oħra, li “[l]-Istati Membri ma jistgħux jillimitaw il-libertà għall-provvista ta’ servizzi f’każ ta’ fornitur stabbilit fi Stat Membru ieħor billi jimponu xi wieħed minn dawn ir-rekwiżiti li ġejjin: a) obbligu fuq il-fornitur li jkollu stabbiliment fit-territorju tagħhom”.

38.

Għall-kuntrarju tal-Artikolu 14 tad-Direttiva dwar is-Servizzi, l-Artikolu 16(2)(a) tagħha, ma jirreferix għall-“obbligu fuq il-fornitur li jkollu l-uffiċċju rreġistrat tiegħu fit-territorju nazzjonali”, iżda l-“obbligu fuq il-fornitur li jkollu stabbiliment fit-territorju tagħhom.” Madankollu, parzjalment minħabba l-paralleliżmu mal-Artikolu 14 ( 18 ), inħossni inklinat li ninterpreta r-riferiment għal “stabbiliment” fl-Artikolu 16(2)(a) tad-Direttiva dwar is-Servizzi bħala riferiment li jinkludi wkoll l-“uffiċċju rreġistrat” fil-każ tal-persuni ġuridiċi ( 19 ).

39.

Skont il-Manwal dwar l-implimentazzjoni tad-direttiva dwar is-servizzi ( 20 ) (il-punt 7.1.3.4.), “l-Artikolu 16(2)(a) jikkonċerna rekwiżiti li jobbligaw lill-fornituri tas-servizzi minn Stati Membri oħrajn iwaqqfu stabbiliment fl-Istat Membru fejn jixtiequ jipprovdu s-servizzi min-naħa għall-oħra tal-fruntiera. Kif iddikjarat l-ECJ [il-Qorti tal-Ġustizzja], dawn ir-rekwiżiti jċaħħdu d-dritt tal-proviżjon tas-servizzi min-naħa għall-oħra tal-fruntiera li jinsab fl-[Artikolu 56 TFUE], għaliex jagħmlu l-proviżjon tas-servizzi min-naħa għall-oħra tal-fruntiera imposibbli billi jimponu obbligu fuq il-fornitur li jkollu struttura fl-Istat Membru [fejn jingħata s-servizz].”

40.

Fil-fatt, l-Artikolu 16 tad-Direttiva dwar is-Servizzi japplika biss għall-fornituri ta’ servizzi stabbiliti fi Stati Membri oħra li jixtiequ jipprovdu s-servizzi tagħhom fl-Istat Membru fejn jingħata s-servizz. Jekk dan jobbligahom li jkunu stabbiliti fih biex jipprovdu s-servizzi tagħhom, ikun qed iċaħħadhom mid-dritt li jipprovdu servizzi fi Stat Membru meta jkunu stabbiliti fi Stat Membru ieħor ( 21 ). Nemmen li dan ma huwiex qed jirreferi biss għall-obbligu li l-uffiċċju rreġistrat ikun allokat fl-Istat li fih jiġu pprovduti s-servizzi, iżda huwa wieħed mill-każijiet koperti fl-Artikolu 16(2)(a) tad-Direttiva dwar is-Servizzi, fejn għandu jiġi kkunsidrat li jikkostitwixxi wieħed mill-elementi tal-“infrastruttura stabbli” msemmija fl-Artikolu 4(5) tad-Direttiva fid-definizzjoni ta’ stabbiliment ( 22 ). Kif diġà ddikjarat il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Il-Kummissjoni vs L-Italja ( 23 ), “fil-każ tal-obbligu [...] ta’ uffiċċju rreġistrat fil-livell nazzjonali jew lokali, għandu jiġi nnutat li g ir-rekwiżit ta’ awtorizzazzjoni jikkostitwixxi restrizzjoni fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, il-ħtieġa stess ta’ stabbiliment permanenti hija negazzjoni ta’ dik il-libertà. Għandha l-effett li ċċaħħad mill-effettività kollha l-Artikolu [56 TFUE], li l-għan tiegħu huwa li jneħħi r-restrizzjonijiet fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi minn persuni mhux stabbiliti fl-Istat li jiġu pprovduti s-servizzi fit-territorju tiegħu” ( 24 ).

41.

Għalhekk, il-leġiżlazzjoni Taljana tistabbilixxi rekwiżit li huwa espliċitament diskriminatorju, inkluż fost ir-rekwiżiti li huma espressament ipprojbiti mill-Artikolu 16(2) tad-Direttiva dwar is-Servizzi, peress li dan jimpedixxi lill-kumpanniji stabbiliti fi Stati Membri oħrajn milli jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja sakemm ma jittrasferixxux l-uffiċċju rreġistrat tagħhom f’dak il-pajjiż. Apparti dan, il-kwistjoni li fadal biex tiġi kkunsidrata hija jekk ir-raġunijiet invokati mill-Gvern Taljan sabiex jiġġustifika l-miżura kkontestata f’dan il-każ jistgħux jiġu aċċettati.

42.

Il-Gvern Taljan jippreżenta numru ta’ raġunijiet li, fil-fehma tiegħu, jiġġustifikaw il-miżura kkontestata. B’mod speċifiku, “il-funzjonament tajjeb u l-effettività tas-sistema unika ta’ klassifikazzjoni jeħtieġu bħala prekundizzjoni superviżjoni kostanti [...] li tiġi eżerċitata permezz ta’ setgħat estensivi ta’ kontroll u regolatorji [...]. Din is-sistema ta’ kontrolli hija essenzjali biex jiġu żgurati l-interessi pubbliċi li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li jikkostitwixxu raġunijiet prevalenti li kapaċi jiġġustifikaw restrizzjoni tal-libertajiet fundamentali peress li huma fformulati fil-kuntest tal-protezzjoni ta’ dawk li jirċievu s-servizzi [...], bħall-garanzija tal-ineżistenza ta’ interessi kummerċjali jew finanzjarji li jistgħu jwasslu għal aġir parzjali jew diskriminatorju mis-SOA. Dawn il-kontrolli ma jaffettwawx biss l-istruttura tal-azzjonisti u l-ġestjoni tal-kumpannija, iżda wkoll tal-amministraturi u l-impjegati tagħhom li, skont il-liġi Taljana, għandhom jipprovdu, b’mod individwali, garanziji ta’ imparzjalità [...] ma għandux ikollhom interessi f’impriżi li jwettqu xogħlijiet pubbliċi jew privati, jew fi kwalunkwe każ, ikunu f’sitwazzjoni oħra li tinvolvi kunflitt ta’ interess potenzjali” (il-punti 37 sa 39 tal-osservazzjonijiet tal-Gvern Taljan).

43.

Il-Gvern Taljan ikompli jgħid li “mhux biss ir-regoli materjali li jirregolaw l-attività tas-SOA, iżda wkoll l-effettività tal-mekkaniżmi ta’ kontroll jirrispondu għal raġunijiet prevalenti ċari ta’ interess ġenerali: il-protezzjoni ta’ dawk li jirċievu s-servizzi, diġà rikonoxxuta mill-Qorti tal-Ġustizzja, u, ċertament, il-protezzjoni tal-politika pubblika u tas-sigurtà pubblika” (il-punt 44). Skont il-Gvern Taljan, l-effettività ta’ din is-superviżjoni tiddependi fuq il-prossimità territorjali bejn il-kontrollur u l-ikkontrollat, kif ukoll fuq il-possibbiltà li jintużaw il-mezzi ta’ sfurzar tal-Istat.

44.

Matul is-seduta, il-Gvern Taljan spjega li, peress li l-awtoritajiet pubbliċi huma r-riċevituri immedjati tal-attività tas-SOA, il-kontroll tal-attività ta’ dawn, skont it-termini msemmija fil-punt preċedenti, isir ukoll kwistjoni ta’ politika pubblika.

45.

Fil-qosor, għall-Gvern Taljan, it-theddida għas-sigurtà pubblika u l-ordni pubbliku toriġina min-natura tal-funzjonijiet imwettqa mis-SOA: il-garanzija ta’ indipendenza ta’ dawn l-impriżi rigward l-interessi partikolari tal-klijenti tagħhom, kif ukoll il-garanzija li s-SOA ma jkunux marbutin mad-dinja tal-kriminalità — żewġ garanziji li għandhom importanza partikolari mill-perspettiva tal-protezzjoni tad-destinatarji (medjati u immedjati) tas-servizzi –, li jeħtieġu kontrolli rigorużi. Fil-fehma tiegħu, l-effettività ta’ dawn il-kontrolli ma tistax tiġi ggarantita jekk is-SOA ma jkollhomx l-uffiċċju rreġistrat tagħhom fl-Italja.

46.

L-Artikolu 16 tad-Direttiva dwar is-Servizzi jelenka, fil-fatt, fil-paragrafi 1 u 3 tiegħu, numru ta’ kawżi li, f’ċerti ċirkustanzi jistgħu jiġġustifikaw il-miżuri li jadotta Stat Membru fejn jirrestrinġi l-libertà li jiġu pprovduti servizzi min-naħa ta’ fornitur stabbilit fi Stat Membru ieħor. Fost dawn il-kawżi nsibu l-ordni pubbliku u s-sigurtà pubblika.

47.

F’dan ir-rigward, għandna nibdew billi nfakkru li l-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja (mogħtija fil-kuntest tad-dritt primarju) skont liema miżura li hija diskriminatorja b’mod ċar — bħal dik inkwistjoni f’dan il-każ, ibbażat fuq il-post tal-uffiċċju rreġistrat tal-persuna ġuridika li tipprovdi s-servizzi — hija kompatibbli biss mad-dritt tal-Unjoni jekk tkun tista’ tiddependi fuq raġunijiet ta’ politika pubblika, sigurtà pubblika u saħħa pubblika ( 25 ).

48.

Nemmen li — kif jidher li jikkonferma wkoll l-Artikolu 3(3), tad-Direttiva dwar is-Servizzi — għandha tiġi interpretata wkoll f’dan is-sens id-dispożizzjoni tat-tielet paragrafu tal-Artikolu 16(1), u 16(3) tal-imsemmija direttiva. Għalhekk, għandha tiġi eżaminata l-ġustifikazzjoni possibbli tal-miżura diskriminatorja inkwistjoni f’dan il-każ (espressament ipprojbita mill-Artikolu 16(2) tad-Direttiva dwar is-Servizzi) mill-perspettiva tar-raġunijiet tal-politika pubblika u tas-sigurtà pubblika invokati mill-Gvern Taljan fl-osservazzjonijiet tiegħu u matul is-seduta.

49.

Madankollu, kif diġà ddikjarat il-Qorti tal-Ġustizzja fost affarijiet oħra fis-sentenza tagħha Il-Kummissjoni vs Spanja ( 26 ), u kif fakkret il-Kummissjoni matul is-seduta, biex jintużaw l-ordni pubbliku u s-sigurtà pubblika bħala kawża għal ġustifikazzjoni (żewġ kunċetti li għandhom jingħataw interpretazzjoni restrittiva) għandu jkun hemm theddida reali u suffiċjentement serja li taffettwa wieħed mill-interessi fundamentali tas-soċjetà ( 27 ).

50.

Għalhekk, sabiex tiġi ġġustifikata għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku jew sigurtà pubblika miżura bħal dik ikkontestata f’dan il-każ, li tfixkel il-libertà li jiġu pprovduti servizzi permezz ta’ rekwiżit diskriminatorju, huwa meħtieġ, l-ewwel nett, li jiġi identifikat interess fundamentali tal-kumpannija Taljana li tixtieq li tkun imħarsa mill-miżura diskriminatorja, u, it-tieni nett, li dan l-interess ikun f’theddida reali u serja jekk il-miżura ma tiġix applikata.

51.

F’dan il-każ, il-Gvern Taljan jistqarr li l-interess fundamentali li s-salvagwardja tiegħu teħtieġ li l-uffiċċju rreġistrat tal-kumpanniji li jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni fl-Italja jkun jinsab f’dak il-pajjiż huwa dak tal-protezzjoni neċessarja tal-benefiċjarji tas-servizzi tas-SOA, kemm tar-riċevituri diretti, li huma l-impriżi li jfittxu ċertifikazzjoni biex jipparteċipaw f’kuntratti ta’ xogħlijiet pubbliċi skont ir-rekwiżiti tal-liġi Taljana, kif ukoll ir-riċevituri konsegwenzjali, li huma l-awtoritajiet kontraenti.

52.

Anki jekk jiġi aċċettat li Stat Membru, permezz tal-użu tal-marġni rikonoxxut sabiex jiġu ddeterminati l-ħtiġijiet tal-ordni pubbliku skont il-bżonnijiet nazzjonali tiegħu ( 28 ), jista’ jidentifika l-protezzjoni tar-riċevituri tas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni bħala interess fundamentali tal-kumpannija tiegħu li jippermetti li jiġi invokat l-ordni pubbliku jew is-sigurtà pubblika bħala kawża ta’ ġustifikazzjoni, dan il-fatt waħdu ma jkunx biżżejjed sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza ta’ raġuni ta’ ordni pubbliku. Fil-fatt, għandu dejjem ikun hemm ukoll it-tieni element meħtieġ mil-liġi, jiġifieri, li dak l-interess ikun f’theddida reali u serja jekk ma tiġix applikata l-miżura kkontestata (fit-termini tal-premessa 41 tad-Direttiva dwar is-Servizzi, li jkun hemm “theddid serju ġenwin u suffiċjenti” li jaffettwa dak l-interess).

53.

Skont il-Gvern Taljan, il-funzjonament tajjeb tas-sistema ta’ ċertifikazzjoni unika jeħtieġ superviżjoni kostanti, sabiex jiġu protetti l-interessi tar-riċevituri tas-servizzi, liema superviżjoni tiġi eżerċitata permezz ta’ kontrolli u sanzjonijiet, li l-effettività tagħhom tista’ tiġi ggarantita biss jekk is-SOA jkollhom l-uffiċċju rreġistrat tagħhom fl-Italja.

54.

Fl-opinjoni tiegħi, ma naħsibx li jista’ jingħad li, fiċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ, il-protezzjoni tar-riċevituri tas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni tinsab f’theddida reali u serja minħabba l-fatt li, jekk l-uffiċċju rreġistrat tas-SOA kellu jkun allokat fi Stat Membru ieħor, ikun impossibbli għall-awtoritajiet Taljani li jwettqu kontroll effettiv fuq l-attivitajiet ta’ dawn l-impriżi u l-indipendenza tagħhom mill-interessi partikolari tal-klijenti tagħhom.

55.

Fil-fatt, jistgħu jsiru kontrolli u jistgħu jiġu imposti sanzjonijiet fuq kwalunkwe impriża stabbilita jew li tipprovdi servizzi fi Stat Membru, irrispettivament mill-post fejn jinsab l-uffiċċju rreġistrat tagħha ( 29 ). B’mod preċiż, id-Direttiva dwar is-Servizzi tinkludi fl-Artikoli 28 u d-dispożizzjonijiet sussegwenti dwar il-kooperazzjoni amministrattiva u l-assistenza reċiproka bejn l-Istati Membri sabiex tiġi żgurata s-superviżjoni tal-fornituri u tas-servizzi tagħhom, kif enfasizzaw kemm il-Kummissjoni kif ukoll il-Gvern Svediż matul is-seduta. Dawn id-dispożizzjonijiet jinkludu l-possibbiltà li jsiru talbiet bejn l-Istati Membri biex isiru verifiki, spezzjonijiet u investigazzjonijiet (l-Artikolu 28(3) tad-Direttiva dwar is-Servizzi).

56.

Dan il-fatt juri wkoll, fil-fehma tiegħi, li fi kwalunkwe każ, il-miżura inkwistjoni f’dan il-każ ma hijiex neċessarja biex jintlaħaq l-għan segwit, peress li — kif enfasizzat ukoll il-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet tagħha u matul is-seduta orali — jeżistu miżuri inqas restrittivi biex jinkiseb dan, li wħud minnhom huma espressament previsti fid-Direttiva dwar is-Servizzi stess.

57.

Fil-qosor, b’kunsiderazzjoni ta’ dak li ntqal qabel, nemmen li ma hemm l-ebda raġuni ta’ ordni pubbliku u ta’ sigurtà pubblika li tista’ tiġġustifika miżura bħal dik ikkontestata f’dan il-każ, li tobbliga lis-SOA li “l-uffiċċju rreġistrat għandu jkun fit-territorju tar-Repubblika [Taljana]”.

58.

Għaldaqstant, nemmen li r-risposta li għandha tingħata għall-ewwel domanda preliminari magħmula mill-qorti tar-rinviju hija li l-Artikolu 16 tad-Direttiva dwar is-Servizzi għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi dispożizzjoni nazzjonali bħal dik f’dan il-każ, li tobbliga lil kumpannija li tixtieq tipprovdi servizzi ta’ ċertifikazzjoni li jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha allokat fit-territorju tal-Istat Membru fejn jingħata s-servizz.

59.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi lill-Consiglio di Stato kif ġej: