—

għal Genil 48 SL, minn P. Rico Cadenas, avukata,

—

għal Comercial Hostelera de Grandes Vinos SL, minn B. Grande Pesquero, E. Zato Tajada u C. Navarro García, avukati,

—

għal Bankinter SA u Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA, minn J. Massaguer Fuentes u J. Iglesias Rodríguez, avukati,

—

għall-Gvern Spanjol, minn S. Centeno Huerta, bħala aġent,

—

għall-Gvern Ċek, minn M. Smolek u T. Müller, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Estonjan, minn M. Linntam, bħala aġent,

—

għall-Gvern Pollakk, minn M. Szpunar u B. Majczyna, bħala aġenti,

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn J. Baquero Cruz u E. Traversa kif ukoll minn R. Vasileva, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-punt 4 tal-Artikolu 4(1) u tal-Artikolu 19(4), (5) u (9) tad-Direttiva 2004/39/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal‑21 ta’ April 2004, dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji li temenda d-Direttivi tal-Kunsill 85/611/KEE u 93/6/KEE u d-Direttiva 2000/12/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 93/22/KEE (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 7, p. 263).

2

Din it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ żewġ kawżi bejn, minn naħa, Genil 48 SL (iktar ’il quddiem “Genil 48”) u Bankinter SA u, min-naħa l-oħra, Comercial Hostelera de Grandes Vinos SL (iktar ’il quddiem “CHGV”) u Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA dwar kuntratti ta’ skambju, magħrufa bħala “swaps”, sabiex ikunu koperti Genil 48 u CHGV kontra r-riskju ta’ varjazzjoni tar-rata ta’ interess riveduta ta’ prodotti finanzjarji li kienu sottoskritti ma’ dawn iż-żewġ banek.

3

Il-premessi 2 u 31 tad-Direttiva 2004/39 jipprovdu:

[...]

4

Il-punti 2, 4 u 17 tal-Artikolu 4(1) ta’ din id-direttiva fih id-definizzjonijiet li ġejjin:

[...]

[...]

5

Fost is-servizzi u l-attivitajiet ta’ investiment ipprovduti fl-imsemmija Taqsima A jidhru l-pariri dwar l-investiment. Barra minn hekk, fil-punt 4 tal-imsemmija Taqsima Ċ huma elenkati “il-għażliet, ix-xiri bil-prezz miftiehem imma mħallas wara, it-tpartit, il-ftehimijiet b’rata bil-quddiem u kull kuntratt ieħor tad-derivattivi li għandu x’jaqsam mat-titoli, ir-rati jew ir-riżultat tal-produzzjoni ta’ l-imgħax, jew strumenti oħra tad-derivattivi [...]”.

6

Taħt it-Titolu II, Kapitolu II, tal-imsemmija direttiva fit-Taqsima 2, intitolata “Id-Dispożizzjonijiet sabiex jiżguraw il-protezzjoni ta’ l-investitur”, jidher l-Artikolu 19, huwa istess intitolat “Il-Kondotta ta’ l-obbligi tal-kummerċ meta jiġu pprovvduti servizzi ta’ investiment lill-klijenti [Regoli ta’ kondotta għall-provvista ta’ servizzi ta’ investiment lil klijenti]”. Il-paragrafi (4) sa (6) ta’ dan l-artikolu jipprovdu:

“4.   Meta tipprovdi pariri dwar l-investiment jew il-ġestjoni ta’ portafoll, id-ditta ta’ l-investiment għandha tikseb it-tagħrif meħtieġ li jirrigwarda l-gherf u l-eperjenza tal-klijent jew tal-klijent potenzali fil-kamp ta’ l-investiment rilevanti għat-tip speċifiku tal-prodott jew tas-servizz, is-sitwazzjoni finanzjarja tagħhom u l-għanijiet tagħhom ta’ investiment sabiex jgħinu lid-ditta li tirrakkommanda lill-klijent jew lill-klijent potenzali s-servizzi ta’ investiment u l-istrumenti finanzjarji li jaqblu għalihom.

5.   L-Istati Membri għandhom jiżguraw illi d-ditti ta’ investiment, meta jkunu qegħdin jipprovdu servizzi oħra għajr dawk riferiti fil-paragrafu 4, jistaqsu lill-klijent jew lill-klijent potenzali rigward il-għerf u l-esperjenza tagħhom fil-kamp ta’ l-investiment rilevanti għat-tip speċifiku tal-prodott jew tas-servizz offruti jew iddomandati sabiex jgħinu lid-ditta ta’ l-investiment tistma jekk is-servizz jew il-prodott ta’ l-investiment previst ikunux approprjat għall-klijent.

Fil-każ li, fuq il-bażi tat-tagħrif irċevut skond il-paragrafu ta’ qabel, ditta ta’ l-investiment tikkunsidra illi l-prodott jew is-servizz ma jkunux approprjati għall-klijent jew għall-klijent potenzali, id-ditta ta’ l-investiment għandha twissi lill-klijent jew klijent potenzali. Din it-twissija tista’ tiġi pprovvduta f’format standardizzat.

Fil-każijiet meta l-klijent jew il-klijent potenzali jagħżlu li ma jipprovdux it-tagħrif riferit taħt l-ewwel sub-paragrafu, jew meta jipprovdu tagħrif mhux biżżejjed li jirrigwarda l-għerf jew l-esperjenza tagħhom, id-ditta ta’ l-investiment għandha twissi lill-klijent jew il-klijent potenzali illi deċiżjoni bħal din ma tippermettix lid-ditta tistabbilixxi jekk is-servizz jew il-prodott previsti humiex approprjati għalihom. Din it-twissija tista’ tiġi pprovvduta f’format standardizzat.

6.   L-Istati Membri għandhom jippermettu lid-ditti ta’ l-investiment meta jkunu qegħdin jipprovdu servizzi ta’ investiment li jikkonsistu biss fit-twettiq u/jew ir-riċeviment u t-trasmissjoni ta’ l-ordnijiet tal-klijenti bis-servizzi anċillari jew mingħajrhom sabiex jipprovdu dawn is-servizzi ta’ investiment lill-klijenti tagħhom mingħajr il-ħtieġa li jiksbu t-tagħrif jew jagħmlu d-determinazzjoni pprovvduti fil-paragrafu 5 meta jiġu sodisfatti l-kondizjonijiet kollha li ġejjin:

[...]

9.   Fil-każijiet meta servizz ta’ investiment jiġi offrut bħala parti minn prodott finanzjarju li jkun diġà bla ħsara għal dispożizzjonijiet oħra tal-leġislazzjoni Komunitarja jew ta’ l-i standards komuni Ewropej li jkollhom x’jaqsmu ma’ istituzzjonijiet tal-kreditu u krediti tal-konsumaturi rigward l-istima tar-riskju tal-klijenti u/jew ħtiġijiet tat-tagħrif, dan is-servizz ma għandux ikun bla ħsara b’mod addizzjonali għall-obbligi ddikjarati f’dan l-Artikolu.”

7

L-Artikolu 51(1) tad-Direttiva 2004/39 jipprovdi li l-Istati Membri għandhom jiżguraw, skont il-liġijiet nazzjonali tagħhom, illi jkunu jistgħu jittieħdu l-miżuri amministrattivi xierqa jew ikunu jistgħu jiġu imposti sanzjonijiet amministrattivi kontra l-persuni responsabbli, meta ma jitħarsux id-dispożizzjonijiet adottati sabiex tiġi implementata din id-Direttiva, dawn il-miżuri jkunu effettivi, proporzjonati u dissważivi.

8

L-Artikoli 35 sa 37 tad-Direttiva tal-Kummissjoni 2006/73/KE, tal-10 ta’ Awwissu 2006, li timplementa d-Direttiva 2004/39/KE rigward il-ħtiġijiet organizzattivi u l-kundizzjonijiet ta’ ħidma tal-kumpaniji tal-investiment u t-termini definiti għall-għanijiet ta’ dik id-Direttiva (ĠU L 338M, p. 463) jinkludu preċiżazzjonijiet dwar l-evalwazzjonijiet tal-adegwatezza u tan-natura xierqa tas-servizz li għandu jiġi pprovdut previst, rispettivament, fl-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39.

9

L-Artikolu 38 tad-Direttiva 2006/73 jipprovdi li strument finanzjarju li ma huwiex speċifikat fl-Artikolu 19(6) tad-Direttiva 2004/39/KE għandu jkun ikkunsidrat bħala mhux kumpless jekk, b’mod partikolari, ma jaqax la fl-Artikolu 4(1)(18)(c) ta’ din id-direttiva, lanqas fi kwalunkwe mill-punti (4) sa (10) tat-Taqsima C tal-Anness I ta’ din l-aħħar direttiva.

10

L-Artikolu 52 tad-Direttiva 2006/73 huwa redatt kif ġej:

“Għall-finijiet tad-definizzjoni ‘konsulenza [parir/i] dwar l-investiment’ fl-Artikolu 4(1)(4) tad-Direttiva 2004/39/KE, rakkomandazzjoni personali hija rakkomandazzjoni li ssir lil persuna fil-kapaċità tagħha bħala investitur jew investitur potenzjali, jew fil-kapaċità tagħha bħala aġent għal investitur jew investitur potenzjali.

Dik ir-rakkomandazzjoni għandha tkun ippreżentata bħala addattata għal dik il-persuna, jew għandha tkun ibbażata fuq konsiderazzjoni taċ-ċirkostanzi ta’ dik il-persuna, u għandha tikkostitwixxi rakkomandazzjoni biex jittieħdu l-passi li ġejjin:

Rakkomandazzjoni mhijiex rakkomandazzjoni personali jekk toħroġ esklussivament permezz ta’ kanali ta’ distribuzzjoni jew tkun destinata għall-pubbliku.”

11

Id-Direttiva 2004/39 ġiet trasposta fid-dritt Spanjol permezz tal-Liġi 24/1988, dwar is-suq tat-titoli (Ley 24/1988 del Mercado de Valores), tat-28 ta’ Lulju 1988 (BOE Nru 181, tad-29 ta’ Lulju 1988, p. 23405), kif emendata bil-Liġi 47/2007, tad-19 ta’ Diċembru 2007 (BOE Nru 304, tal-20 ta’ Diċembru 2007, p. 52335, iktar ’il quddiem il‑“Liġi 24/1988”). L-Artikolu 19(4), (5) u (9) tal-imsemmija direttiva ġie implementat permezz tal-Artikoli 79a(6) u (7) kif ukoll 79c ta’ din il-liġi.

12

L-obbligi tal-evalwazzjoni previsti fil-paragrafi 4 u 5 tal-imsemmi Artikolu 19 huma rregolati iktar fid-dettall, rispettivament, fl-Artikoli 72 u 73 tad-Digriet Irjali 217/2008 fuq is-sistema legali tal-impriżi tas-servizzi ta’ investiment u stabbilimenti oħra li jipprovdu servizzi ta’ investiment (Real Decreto 217/2008 sobre el régimen jurídico de las empresas de servicios de inversión y de las demás entidades que prestan servicios de inversión), tal-15 ta’ Frar 2008 (BOE Nru 41, tas-16 ta’ Frar 2008, p. 8706).

13

Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l-kuntratti ta’ skambju konklużi bejn Genil 48 u CHGV, minn naħa, u l-banek konvenuti fil-kawżi prinċipali, min-naħa l-oħra, kienu ddestinati sabiex dawn tal-ewwel ikunu koperti kontra r-riskju ta’ varjazzjoni tar-rata ta’ interess riveduta, f’dan il-każ ir-rata ta’ interess Euribor (“Euro interbank offered rate”) relatata mal-prodotti finanzjarji li jkunu xtraw mill-imsemmija banek.

14

Permezz ta’ dawn il-kuntratti, il-partijiet jimpenjaw ruħhom lejn xulxin li jħallsu lill-parti l-oħra d-differenza bejn l-ammonti li jirriżultaw mill-applikazzjoni tar-rati ta’ interess miftiehma f’diversi ipoteżi. Skont dawn il-kuntratti, jekk ir-rata ta’ interess ta’ kull xahar Euribor hija inferjuri għar-rata fissa hekk miftiehma, il-klijent għandu jħallas id-differenza li tirriżulta lill-bank u jekk, għall-kuntrarju, ir-rata ta’ interess Euribor taqbeż ir-rata fissa miftiehma, il-bank għandu jħallas id-differenza lill-klijent.

15

Skont il-qorti tar-rinviju, Genil 48 ikkonkludiet il-kuntratt ta’ skambju tagħha fis-16 ta’ Settembru 2008 filwaqt li CHGV ftiehem permezz tat-telefon li jikkonkludi dan il-kuntratt. Madankollu, dan iqajjem il-kwistjoni kontenzjuża ta’ jekk dan il-kuntratt ta’ din tal-aħħar ġie effettivament konkluż f’dak il-mument jew iktar tard.

16

Il-qorti tar-rinviju tenfasizza li Genil 48 ma ġietx sottomessa għal ebda mill-evalwazzjonijiet previsti fl-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39 kif trasposti mill-Artikolu 79a(6) u (7) tal-Liġi 24/1988 u li mill-proċess ma jirriżultax li CHGV ġiet sottomessa għal waħda jew l-oħra tal-imsemmija evalwazzjonijiet.

17

Filwaqt li jibbażaw fuq din l-assenza ta’ evalwazzjoni, dawn ir-rikorrenti jitolbu, fl-azzjonijiet tagħhom ippreżentati quddiem il-qorti tar-rinviju, li jkun ikkonstatat l-annullament ta’ dawn l-istess kuntratti.

18

Sabiex tingħata deċiżjoni fuq il-kawżi prinċipali, il-qorti tar-rinviju tqis li hemm lok li jiġi ddeterminat, l-ewwel nett, liema obbligi jaqgħu fuq l-istituzzjonijiet bankarji meta jipproponu strument finanzjarju bħal kuntratt ta’ skambju fir-rigward tal-varjazzjonijiet tar-rati ta’ interess, u wara, jekk dawn l-obbligi ġew osservati f’dan il-każ mill-konvenuti fil-kawżi prinċipali u, fl-aħħar nett, il-konsegwenzi ta’ nuqqas possibbli f’dan ir-rigward.

19

Il-qorti tar-rinviju tikkonstata li dan l-istrument finanzjarju jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2004/39 skont il-punt 17 tal-Artikolu 4(1), kif ukoll l-Anness I, Sezzjoni C, punt 4 ta’ din id-direttiva. Hija tqis li, sabiex jiġi ddeterminat jekk is-servizz offrut mill-konvenuti fil-kawżi prinċipali, meta huma pproponew il-kuntratti ta’ skambju kontenzjużi lil Genil 48 u lil CHGV, li jaqa’ taħt l-Artikolu 19(4) tal-imsemmija direttiva, għandu jiġi eżaminat jekk dan is-servizz jikkostitwixxix “parir/i dwar l-investiment/i’ kif intiża f’din id-dispożizzjoni u ddefinita fil-punt 4 tal-Artikolu 4(1) tal-istess direttiva.

20

Fin-negattiv, il-konvenuti fil-kawżi prinċipali jmisshom ġew obbligati jwettqu l-evalwazzjoni msemmija fl-Artikolu 19(5) tad-Direttiva 2004/39, peress li l-kuntratti ta’ skambju kienu strumenti finanzjarji kumplessi. Fi kwalunkwe każ, il-qorti tar-rinviju tirrileva li ma jirriżultax ċarament minn din id-direttiva jekk in-nuqqas ta’ osservanza tal-obbligi li jirriżultaw mill-paragrafi (4) jew (5) tal-imsemmija Artikolu 19 iwassalx għall-annullament assolut tal-kuntratti kkonċernati jew jekk huwiex nuqqas ta’ kunsens tal-klijent li jkun jista’ jiġi rregolat.

21

Fl-aħħar nett, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-konvenuti fil-kawżi prinċipali kinux eżenti mill-obbligu li jwettqu l-evalwazzjonijiet intiżi għal dawn id-dispożizzjonijiet tal-aħħar skont l-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39.

22

Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi li l-Juzgado de Primera Instancia no12 ta’ Madrid iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

23

Genil 48 tqis, minn naħa, li l-interpretazzjoni tad-Direttiva 2004/39 mitluba mill-qorti tar-rinviju ma hijiex neċessarja sabiex tagħti s-sentenza tagħha, fis-sens tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 267 TFUE, peress li din id-direttiva ma hijiex applikabbli direttament fi Spanja u li, fil-kawżi prinċipali, hemm involut l-effetti li jirriżultaw minn ksur tal-obbligi imposti mill-Artikoli 79a tal-Liġi 24/1988 u 72 tad-Digriet Irjali 217/2008.

24

Genil 48 tinvoka, min-naħa l-oħra, in-nuqqas ta’ ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiddeċiedi fuq l-invalidità assoluta tal-kuntratti ta’ skambju inkwistjoni fil-kawżi prinċipali sa fejn, fl-assenza ta’ regola espressa f’dan ir-rigward fid-Direttiva 2004/39, huwa l-obbligu tal-qrati nazzjonali li jiddeterminaw il-konsegwenzi kuntrattwali ta’ dan il-ksur.

25

Barra minn hekk, il-konvenuti fil-kawżi prinċipali, waqt is-seduti, esprimew id-dubji tagħhom dwar l-ammissibbiltà tad-domandi preliminari għaliex dawn tal-aħħar kellhom iwasslu għal risposti ta’ natura fattwali.

26

F’dak li jikkonċerna l-ewwel oġġezzjoni ta’ Genil 48, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, id-domandi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni magħmula mill-qorti nazzjonali f’kuntest leġiżlattiv u fattwali li hija tiddefinixxi taħt ir-responsabbiltà tagħha, u li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni li tivverifika l-eżattezza tiegħu, jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ rilevanza. Il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ biss tirrifjuta li tiddeċiedi fuq domanda preliminari magħmula minn qorti nazzjonali meta jidher b’mod ċar li l‑interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni Ewropea mitluba, bl-ebda mod ma hija relatata mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew saħansitra meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex il-punti ta’ fatt u ta’ liġi meħtieġa sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi li jkunu sarulha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-12 ta’ Ottubru 2010, Rosenbladt, C-45/09, Ġabra p. I-9391, punt 33 u l-ġurisprudenza ċċitata).

27

F’dan il-każ, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l-Artikolu 79a tal-Liġi 24/1988 jittrasponi fid-dritt Spanjol l-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39 u li t-test ta’ adattabbiltà msemmija fl-imsemmi paragrafu (4) huwa rregolat fid-dettall mill-Artikolu 72 tad-Digriet Irjali 217/2008. B’konsegwenza, ma jidhirx li d-domandi preliminari, li jikkonċernaw l-interpretazzjoni, b’mod partikolari, ta’ dawn id-dispożizzjonijiet tal-imsemmija direttiva, ikunu mingħajr rabta mar-realtà jew is-suġġett tal-kawżi prinċipali.

28

It-tieni oġġezzjoni ta’ Genil 48 tikkonċerna, b’mod iktar partikolari, it-tieni domanda u t-tielet domanda preliminari. Moqri fid-dawl tar-raġunijiet stabbiliti fid-deċiżjoni tar-rinviju, dawn id-domandi huma intiżi li jiċċaraw liema konsegwenzi jirriżultaw possibbilment mid-Direttiva 2004/39 għall-kuntratti konklużi bi ksur tal-obbligi li jirriżultaw mill-Artikolu 19(4) u (5) tagħha. L-osservazzjoni tal-imsemmi rikorrenti fil-kawża prinċipali f’dan ir-rigward għandha tendenza li tirrispondi għall-imsemmija domandi u għalhekk tittratta l-mertu tagħhom u mhux l-ammissibbiltà tagħhom.

29

Fir-rigward tal-eċċezzjoni tal-inammissibbiltà mqajma mill-konvenuti fil-kawżi prinċipali, huwa biżżejjed li jiġi kkonstatat li mit-test tagħhom kif ukoll id-domandi preliminari jfittxu l-interpretazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2004/39.

30

Minn dak li ntqal preċedenti jirriżulta li d-domandi preliminari huma ammissibbli.

31

Mill-istruttura tal-Artikolu 19 tad-Direttiva 2004/39 jirriżulta li l-provvista ta’ servizz ta’ investiment, kif definit fil-punt 2 tal-Artikolu 4(1) ta’ din id-direttiva, lil klijent jew lil klijent potenzjali, iwassal, fil-prinċipju, għall-obbligu għad-ditta ta’ investiment li tipproċedi għall-evalwazzjoni prevista kemm fil-paragrafu 4, kif ukoll fil-paragrafu 5 tal-imsemmija Artikolu 19, skont jekk hemmx involuti pariri dwar l-investiment, tas-servizzi tal-ġestjoni ta’ portafoll, jew servizzi oħra ta’ investiment elenkati fl-Anness I, Taqsima A, tal-imsemmija direttiva. Dawn l-evalwazzjonijiet huma kklassifikati rispettivament fl-Artikoli 35 sa 37 tad-Direttiva 2006/73, bħala evalwazzjonijiet tal-adegwatezza u tan-natura xierqa tas-servizz li għandu jiġi pprovdut.

32

L-Artikolu 19 tad-Direttiva 2004/39 jipprovdi madankollu żewġ sitwazzjonijiet ta’ eċċezzjoni.

33

L-ewwel sitwazzjoni ta’ eċċezzjoni tidher fl-Artikolu 19(6) tad-Direttiva 2004/39. Skont din id-dispożizzjoni, ebda evalwazzjoni hija meħtieġa għall-provvista, f’ċerti ċirkustanzi, ta’ ċerti servizzi ta’ investiment li jikkonċernaw strumenti finanzjarji mhux kumplessi.

34

Issa, kuntratti ta’ skambju dwar rati ta’ interess bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali jidhru fl-Anness I, Taqsima C, punt 4, tal-imsemmija direttiva, liema fatt jeskludi, skont l-Artikolu 38 tad-Direttiva 2006/73, li jkunu kkunsidrati mhux kumplessi. Minn dan isegwi li l-Artikolu 19(6) tad-Direttiva 2004/39 ma huwiex applikabbli għall-fatti tal-kawżi prinċipali.

35

It-tieni sitwazzjoni ta’ eċċezzjoni taqa’ taħt l-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39. Ir-raba’ u l-ħames domandi magħmula huma intiżi li jiddeterminaw l-applikazzjoni possibbli ta’ din id-dispożizzjoni għall-kawżi prinċipali. Għalhekk hemm lok li jiġu eżaminati dawn id-domandi fl-ewwel lok.

36

Permezz tar-raba’ domanda u l-ħames domanda tagħha, li għandhom jiġi eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39 għandux jiġi interpretat fis-sens li, minn naħa, servizz ta’ investiment huwa offrut bħala parti minn prodott finanzjarju jekk huwa marbut ma’ dan tal-aħħar u, min-naħa l-oħra, id-dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni u r-regoli komuni Ewropej li tirreferi għalihom din id-dispożizzjoni għandu jkollhom ħtiġijiet simili għall-obbligi previsti fil-paragrafi 4 u 5 tal-istess artikolu.

37

Fl-ewwel lok, fir-rigward tal-kundizzjoni tal-applikazzjoni tal-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39 li jipprovdi li “servizz ta’ investiment jiġi offrut bħala parti minn prodott finanzjarju”, għandu jiġi rrilevat li, fost il-verżjonijiet lingwistiċi ta’ din id-direttiva li jeżistu matul l-adozzjoni tagħha, il-verżjonijiet bil-lingwi Franċiżi u Portugiżi biss jużaw l-espressjoni “fil-kuntest ta’” fl-imsemmija dispożizzjoni, filwaqt li l-verżjoni fil-lingwi Spanjola, Daniża, Ġermaniża, Griega, Ingliża, Taljana, Olandiża, Finlandiża u Svediża jużaw termini ekwivalenti għal “bħala parti minn” u li jissuġġerixxu rabta iktar mill-qrib u speċifika li dan jevoka bil-kunċett ta’ “fil-kuntest ta’”.

38

Skont ġurisprudenza stabbilita, id-diversi verżjonijiet lingwistiċi ta’ test tal-Unjoni Ewropea għandhom jiġu interpretati b’mod uniformi u, għalhekk, f’każ ta’ diverġenzi bejn dawn il-verżjonijiet, id-dispożizzjoni inkwistjoni għandha tiġi interpretata abbażi tal-istruttura ġenerali u tal-għan tal-leġiżlazzjoni li minnha hija tikkostitwixxi element (ara s-sentenza tad-28 ta’ Ġunju 2012, Geltl, C‑19/11, punt 43 u l-ġurisprudenza ċċitata).

39

F’dan ir-rigward, id-dispożizzjoni stabbilita fl-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39 tirrappreżenta deroga mis-sistema ta’ evalwazzjonijiet li dan l-artikolu jipprovdi matul il-provvista ta’ servizzi ta’ investiment minn ditti ta’ investiment, b’mod li huwa għandu jirċievi interpretazzjoni stretta. Dan huwa l-każ, b’mod speċjali, li skont it-titolu tat-Taqsima 2, li jidher taħt it-Titolu II, Kapitolu II ta’ din id-direttiva u li l-Artikolu 19 tagħha tagħmel parti, l-imsemmija evalwazzjonijiet jikkostitwixxu miżuri intiżi li jiggarantixxu l-protezzjoni tal-investituri li, kif stipulat fil-premessi 2 u 31 ta’ din l-istess direttiva, hija waħda mill-għanijiet ta’ din tal-aħħar (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-22 ta’ Marzu 2012, Nilaş et, C‑248/11, punt 48).

40

Barra minn hekk, l-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39 jippreċiża li servizz ta’ investiment “jiġi offrut” bħala parti minn prodott finanzjarju.

41

L-imsemmija dispożizzjoni tippreċiża wkoll li, jekk servizz ta’ investiment jiġi offrut fil-kuntest ta’ prodott finanzjarju li jkun diġà suġġett għal dispożizzjonijiet legali jew għal regoli bħal dawk imsemmija f’din l-istess dispożizzjoni, “dan is-servizz ma għandux ikun bla ħsara b’mod addizzjonali għall-obbligi ddikjarati” fl-Artikolu 19 tad-Direttiva 2004/39. Issa, l-użu tat-termini “b’mod addizzjonali” jimplika li l-imsemmi servizz diġà ġie suġġett għal dispożizzjonijiet oħra legali jew regoli li jikkonċernaw l-evalwazzjoni tar-riskji tal-klijenti u/jew ħtiġijiet dwar tagħrif. Dan ikun il-każ biss jekk kien jagħmel parti integranti minn prodott finanzjarju fil-mument meta din l-evalwazzjoni twettqet u/jew l-imsemmija ħtiġijiet kienu ġew sodisfatti fir-rigward ta’ dan il-prodott.

42

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi kkunsidrat li servizz ta’ investiment ma jiġix offrut bħala parti minn prodott finanzjarju fis-sens tal-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39, ħlief jekk jagħmel parti integrali ta’ dan il-prodott finanzjarju fil-mument meta dan huwa offert lill-klijent.

43

Il-kwistjoni dwar jekk, fil-kawżi prinċipali, hemmx involut servizz ta’ investiment li jkun ġie propost fil-kuntest ta’ prodott finanzjarju fis-sens tal-imsemmija dispożizzjoni, kif interpretata mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-punti preċedenti, taqa’ taħt evalwazzjoni fattwali li, fil-kuntest tat-tqassim tal-kompetenzi bejn il-qrati tal-Unjoni u l-qrati nazzjonali, għandha ssir mill-qorti tar-rinviju. Madankollu, meta l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi dwar rinviju preliminari, hija tista’, jekk ikun il-każ, tagħti indikazzjonijiet intiżi sabiex jiggwidaw lill-qorti nazzjonali fl-interpretazzjoni tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-15 ta’ Marzu 2012, SCF, C‑135/10, punt 67 u l-ġurisprudenza ċċitata).

44

F’dan ir-rigward, il-fatt li t-tul tal-istrument finanzjarju li fuqu jittratta l-imsemmi servizz jaqbeż dak tal-imsemmi prodott, li strument finanzjarju uniku japplika għal diversi prodotti finanzjarji offerti lill-istess klijent jew li l-istrument u l-prodott ikunu offruti f’kuntratti differenti jikkostitwixxu indizzji li dan l-istess servizz ma jagħmilx parti integrali mill-prodott finanzjarju inkwistjoni. Madankollu hija l-qorti tar-rinviju li tieħu inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi kollha tal-każ fil-kuntest tal-evalwazzjoni tagħha tar-rabta bejn is-servizz u l-prodott finanzjarju.

45

Fit-tieni lok, fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk id-dispożizzjonijiet jew ir-regoli dwar evalwazzjoni jew informazzjoni, imsemmija fl-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39, li għalihom il-prodott finanzjarju kkonċernat huwa diġà suġġett, għandhomx ikunu simili għall-obbligi previsti fil-paragrafi 4 u 5 tal-istess artikolu, għandu jiġi kkonstatat li l-imsemmi paragrafu 9 jindika biss li dan ix-xebh huwa meħtieġ.

46

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li n-natura tal-istrument finanzjarju li dwaru jirrigwarda s-servizz ta’ investiment ikkonċernat jista’ jkun differenti b’mod kunsiderevoli minn dak tal-prodott finanzjarju offrut. Konsegwentement, l-evalwazzjonijiet li għandhom isiru u l-informazzjoni li għandha tinġabar jew li għandha tiġi pprovduta mid-ditta li tipproponi l-imsemmi prodott, għall-finijiet li jiġi protett il-klijent tagħha, jistgħu ma jikkorrispondux għal dawk stipulati fl-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39.

47

Madankollu, anki jekk l-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39 ma jeħtieġx li d-dispożizzjonijiet jew ir-regoli msemmija f’din id-dispożizzjoni jeħtieġu rekwiżiti identiċi għall-obbligi stipulati f’dan l-Artikolu, dawn id-dispożizzjonijiet jew regoli għandhom tal-inqas jikkonċernaw, kif jirriżulta mit-test tal-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39, l-evalwazzjoni tar-riskji tal-klijenti u/jew rekwiżiti fil-qasam tal-informazzjoni. Issa, fid-dawl tal-għan tal-Artikolu 19 tad-Direttiva 2004/39, li huwa, kif jirriżulta mill-punt 39 ta’ din is-sentenza, b’mod partikolari dak li jipproteġi l-investituri, l-imsemmija dispożizzjonijiet jew regoli għandhom jippermettu evalwazzjoni tar-riskji tal-klijenti u/jew jinkludu rekwiżiti fil-qasam tal-informazzjoni, li jiġbru fi ħdanhom ukoll is-servizz ta’ investiment li għamel parti integrali mill-prodott finanzjarju inkwistjoni, sabiex dan is-servizz ma jkunx iktar suġġett għall-obbligi stipulati fl-Artikolu 19 tad-Direttiva 2004/39.

48

Mill-premessi li jippreċedu jirriżulta li l-Artikolu 19(9) tad-Direttiva 2004/39 għandu jiġi interpretat fis-sens li, minn naħa, servizz ta’ investiment ma jiġix offrut bħala parti minn prodott finanzjarju ħlief jekk jagħmel parti integrali fil-mument meta dan huwa offert lill-klijent u, min-naħa l-oħra, id-dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni u r-regoli komuni Ewropej li tirreferi għalihom din id-dispożizzjoni għandhom jippermettu evalwazzjoni tar-riskji tal-klijenti u/jew jinkludu rekwiżiti fil-qasam tal-informazzjoni, li jiġbru fi ħdanhom ukoll is-servizz ta’ investiment li jagħmel parti integrali mill-prodott finanzjarju inkwistjoni, sabiex dan is-servizz ma jkunx iktar suġġett għall-obbligi stipulati fl-imsemmi Artikolu 19.

49

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-punt 4 tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 2004/39 għandux jiġi interpretat fis-sens li l-fatt li klijent jiġi propost kuntratt ta’ skambju sabiex ikun kopert ir-riskju ta’ varjazzjoni tar-rata ta’ interess ta’ prodotti finanzjarji li dan il-klijent ikun issottoskriva jikkostitwixxi servizz ta’ parir dwar l-investiment, kif iddefinit f’din id-dispożizzjoni.

50

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar minnufih li, meta ditta ta’ investiment tipprovdi parir dwar l-investiment lil klijent, hija għandha tipproċedi għall-evalwazzjoni previst fl-Artikolu 19(4) tal-imsemmija direttiva.

51

Skont il-punt 4 tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 2004/39, parir dwar l-investiment jikkonsisti fil-provvista ta’ rakkomandazzjonijiet personali lil klijent, jew fuq it-talba tiegħu jew fuq l-inizjattiva tad-ditta tal-investiment, rigward tranżazzjoni jew iktar li jkollhom x’jaqsmu mal-istrumenti finanzjarji.

52

Il-kunċett ta’ “rakkommandazzjonijiet personali” li jidher f’din id-dispożizzjoni huwa s-suġġett ta’ preċiżazzjonijiet fl-Artikolu 52 tad-Direttiva 2006/73 li jistipula, b’mod partikolari, li rakkomandazzjoni “personali” hija rakkomandazzjoni li ssir lil persuna fil-kapaċità tagħha bħala investitur jew investitur potenzjali, u jekk hija tkunx ippreżentata bħala adattata għal dik il-persuna jew ibbażata fuq l-eżami tas-sitwazzjoni proprja tagħha. Ma jaqgħux taħt l-imsemmi kunċett rakkomandazzjonijiet li joħorġu esklużivament permezz ta’ kanali ta’ distribuzzjoni jew ikunu ddestinati għall-pubbliku.

53

Mid-dispożizzjonijiet imsemmija fiż-żewġ punti preċedenti jirriżulta li l-kwistjoni dwar jekk servizz ta’ investiment jikkostitwixxi parir dwar l-investiment tiddependi mhux fuq in-natura tal-istrument finanzjarju li huwa s-suġġett, iżda fuq il-mod kif dan tal-aħħar huwa offrut lill-klijent jew lill-klijent potenzjali.

54

Fl-assenza ta’ preċiżjonijiet fid-deċiżjoni tar-rinviju fir-rigward tal-mod kif il-kuntratti ta’ skambju inkwistjoni fil-kawża prinċipali ġew offruti lil Genil 48 u lil CHGV, hija r-responsabbiltà tal-qorti tar-rinviju li tevalwa n-natura possibbilment personalizzata tar-rakkomandazzjonijiet u relatati fir-rigward tal-kriterji stipulati fl-Artikolu 52 tad-Direttiva 2006/73 u, għaldaqstant, il-bżonn jew le għad-ditta ta’ investiment ikkonċernata li tipproċedi għall-evalwazzjoni prevista fl-Artikolu 19(4) tad-Direttiva 2004/39.

55

Għalhekk ir-risposta għall-ewwel domanda għandha tkun li l-punt 4 tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 2004/39 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-fatt li klijent jiġi propost kuntratt ta’ skambju sabiex ikun kopert ir-riskju ta’ varjazzjoni tar-rata ta’ interess ta’ prodotti finanzjarji li dan il-klijent ikun issottoskriva, jikkostitwixxi servizz ta’ parir dwar l-investiment kif iddefinit f’din id-dispożizzjoni, sa fejn ir-rakkomandazzjoni tirrigwarda s-sottoskrizzjoni għal dan il-kuntratt ta’ skambju hija indirizzata lil dan il-klijent minħabba l-kwalità tiegħu ta’ investitur, li hija tkun ippreżentata bħala adattata għall-imsemmi klijent jew ibbażata fuq l-eżami tas-sitwazzjoni proprja tiegħu u li hija ma ħarġitx esklużivament permezz ta’ kanali ta’ distribuzzjoni jew kienet iddestinata għall-pubbliku.

56

Permezz tat-tieni domanda u t-tielet domanda, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi essenzjalment liema huma l-konsegwenzi kuntrattwali għan-nuqqas ta’ osservanza, minn ditta ta’ investiment li toffri servizz ta’ investiment, tar-rekwiżiti fil-qasam tal-evalwazzjoni previsti fl-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39.

57

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li, jekk l-Artikolu 51 tad-Direttiva 2004/39 jipprovdi t-tassazzjoni ta’ miżuri jew ta’ sanzjonijiet amministrattivi kontra l-persuni responsabbli bi ksur tad-dispożizzjonijiet adottati skont din id-direttiva, din tal-aħħar la tippreċiża jekk l-Istati Membri għandhomx jipprevedu konsegwenzi kuntrattwali fil-każ tal-konklużjoni tal-kuntratti li ma josservawx l-obbligi li jirriżultaw mid-dispożizzjonijiet ta’ dritt nazzjonali li jittrasponu l-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39, u lanqas liema jistgħu jkunu l-konsegwenzi. Issa, fl-assenza ta’ leġiżlazzjoni tal-Unjoni f’dan il-qasam, huwa l-ordinament ġuridiku intern ta’ kull Stat Membru li għandu jirregola l-kundizzjonijiet kuntrattwali tal-ksur ta’ dawn l-obbligi, bla ħsara għall-prinċipji tal-ekwivalenza u tal-effettività, (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad-19 ta’ Lulju 2012, Littlewoods Retail et, C‑591/10, punt 27 u l-ġurisprudenza ċċitata).

58

Għalhekk ir-risposta għat-tieni domanda u għat-tielet domanda għandha tkun li huwa l-ordinament ġuridiku intern ta’ kull Stat Membru li għandu jirregola l-konsegwenzi kuntrattwali li għandhom jitnisslu min-nuqqas ta’ osservanza, minn ditta ta’ investiment li toffri servizz ta’ investiment, tar-rekwiżiti fil-qasam tal-evalwazzjoni previsti fl-Artikolu 19(4) u (5) tad-Direttiva 2004/39, bla ħsara għall-osservanza tal-prinċipji tal-ekwivalenza u tal-effettività.

59

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi: