52011DC0424

WERREJ

1........... Introduzzjoni................................................................................................................... 5

2........... Il-kontribut lejn sostenibbiltà fit-tul mad-dinja kollha........................................................ 5

2.1........ Trasformazzjoni tad-djalogi tagħna f’sħubijiet ta' ħidma.................................................... 5

2.2........ Żamma u tisħiħ tal-arkitettura globali għall-governanza tas-sajd........................................ 7

2.3........ Kontribut lejn tħaddim aktar effettiv tal-RFMOs.............................................................. 8

3........... Lejn Ftehimiet dwar is-Sajd Sostenibbli......................................................................... 10

3.1........ Ftehimiet ta' Sħubija dwar is-Sajd attwali u n-nuqqasijiet tagħhom.................................. 10

3.2........ Promozzjoni aħjar tar-riżorsi ta' konservazzjoni u tas-sostenibbiltà fit-tul......................... 11

3.3........ Rinfurzar tal-governanza ta’ ftehimiet bilaterali tas-sajd................................................... 12

3.4........ Aktar appoġġ effettiv għas-sajd sostenibbli fil-pajjiżi msieħba......................................... 13

4........... Koerenza ma’ politiki oħrajn tal-UE.............................................................................. 14

ANNESS I................................................................................................................................. 16

ANNESS II............................................................................................................................... 17

SOMMARJU EŻEKUTTIV

Skont l-aktar valutazzjoni riċenti magħmula mill-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Alimentazzjoni u l-Agrikoltura[1] kważi 85 % tal-istokkijiet tal-ħut fid-dinja li għalihom hemm informazzjoni disponibbli huma rrapurtati bħala sfruttati għalkollox jew sfruttati żżejjed. L-UE trid taħdem bis-sħiħ biex treġġa’ lura din is-sitwazzjoni permezz ta’ inizjattivi malajr u ta' kuraġġ.

L-UE hija waħda mill-ftit partijiet ewlenin bi preżenza qawwija fl-oċeani tad-dinja kollha permezz tal-flotot u l-investimenti tagħha, tal-ftehimiet bilaterali ma' pajjiżi terzi u l-parteċipazzjoni f’Organizzazzjonijiet Reġjonali tal-Ġestjoni tas-Sajd (RFMOs) ta' rilevanza kbira. L-UE hija wkoll suq ewlieni għall-prodotti tas-sajd f’termini ta’ konsum u importazzjonijiet. L-UE tikkonsma 11 % tar-riżorsi tas-sajd fid-dinja f’termini ta’ volum u timporta 24 % tal-prodotti tas-sajd f’termini ta' valur. Dan ipoġġi responsabbiltà kbira fuq l-UE sabiex timpenja ruħha aktar fil-ħidmiet ta’ konservazzjoni u ġestjoni sostenibbli tal-istokkijiet internazzjonali tal-ħut.

Il-kontribut lejn sostenibbiltà fit-tul mad-dinja kollha

Biex tiżgura l-ġestjoni sostenibbli u l-konservazzjoni tar-riżorsi tas-sajd u ttejjeb il-prestazzjoni tal-RFMOs, l-UE għandha tfittex li:

· Tmexxi ’l quddiem l-aġenda globali u multilaterali li tippromwovi s-sajd sostenibbli mad-dinja kollha filwaqt li twassal id-djalogi tagħha għal sħubijiet ta’ ħidma biex tindirizza kwistjonijiet kruċjali bħall-qerda tas-sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux irregolat (IUU) jew it-tnaqqis tal-kapaċità żejda.

· Tkun fuq quddiem fil-proċess tat-tisħiħ tal-prestazzjoni tal-RFMOs biex ikunu f'pożizzjoni aħjar biex jikkonservaw u jimmaniġġjaw ir-riżorsi ħajjin tal-baħar taħt il-mira tagħhom permezz ta':

– L-għoti ta’ dejta aktar affidabbli u x-xjenza biex isostnu t-teħid ta’ deċiżjonijiet;

– Żieda fil-konformità u fil-kontroll;

– Tnaqqis tal-kapaċità għal livelli proporzjonati mar-riżorsi;

– Tħaddim aktar effettiv tal-RFMOs permezz ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet aħjar;

– Introduzzjoni ta’ tariffi għall-aċċess għall-ibħra miftuħa mill-membri tal-RFMO.

· Tintegra aħjar is-sajd, l-iżvilupp, l-ambjent, il-kummerċ u politiki oħra għal aktar avvanz fl-għanijiet ta' governanza sostenibbli u responsabbli.

Ftehimiet bilaterali tas-sajd

Ftehimiet internazzjonali bejn l-UE u pajjiżi terzi individwali għandhom jibqgħu l-qafas għall-attivitajiet tas-sajd tal-flotta tal-UE fl-ilmijiet ta' pajjiżi terzi. Sabiex tippromwovi l-konservazzjoni fit-tul tar-riżorsi, il-governanza tajba ta' relazzjonijiet bilaterali tas-sajd, u l-iżvilupp sostenibbli fis-settur tas-sajd tal-pajjiżi msieħba, fil-ftehimiet tas-sajd futuri l-UE għandha:

· Tibbaża l-ftehimiet fuq l-aqwa parir xjentifiku disponibbli u l-informazzjoni dwar l-isforz kumulattiv tas-sajd fl-ilmijiet ikkonċernati;

· Twettaq verifiki xjentifiċi dwar ftehimiet ta’ speċijiet diversi (“imħallta");

· Tqis ir-rispett tad-drittijiet tal-bniedem bħala kundizzjoni essenzjali għall-konklużjoni u ż-żamma ta' ftehimiet tas-sajd;

· Timxi lejn kontribuzzjoni akbar tas-sidien tal-vapuri għall-ispiża tad-drittijiet tal-aċċess;

· Tiżgura li l-ftehimiet tas-sajd jappoġġaw governanza aħjar tas-settur tas-sajd fil-pajjiż imsieħeb, b’mod notevoli f’termini ta’ sorveljanza, spezzjoni u kapaċità amministrattiva kif ukoll dik xjentifika;

· Tiżgura ġestjoni finanzjarja soda u effiċjenti tal-fondi ta’ appoġġ settorjali skont il-ftehimiet, u tipprevedi sospensjoni tal-pagamenti jekk ma jinkisbux riżultati.

Xi wħud minn dawn l-elementi għandhom diġà jkunu integrati fi ftehimiet tranżitorji nnegozjati qabel l-adozzjoni tar-riforma tal-PKS. Ladarba r-riforma tidħol fis-seħħ, in-negozjati kollha se jirriflettu orjentazzjonijiet ġodda. Fit-tmiem tal-proċess, se jkun hemm fis-seħħ ġenerazzjoni ġdida ta' Ftehimiet Dwar is-Sajd Sostenibbli (SFAs – Sustainable Fisheries Agreements).

1. Introduzzjoni

Din il-Komunikazzjoni tippreżenta orjentazzjonijiet ġodda għad-dimensjoni esterna tal-Politika Komuni tas-Sajd (PKS)[2] wara r-riforma u hija bbażata fuq għadd kbir ta' konsultazzjonijiet u valutazzjonijiet imwettqa mis-servizzi tal-Kummissjoni fil-kuntest tar-riforma. Ir-riforma tal-PKS għandha l-għan li tiżgura l-isfruttar sostenibbli tar-riżorsi ħajjin tal-baħar waqt li taħdem lejn prestazzjoni ekonomika soda, tkabbir inklussiv u koeżjoni mtejba fir-reġjuni kostali. L-orjentazzjonijiet ġodda għad-dimensjoni esterna tal-PKS wara r-riforma jimmiraw lejn il-projezzjoni ta' dawn il-prinċipji fuq livell internazzjonali u li jikkontribwixxu għal governanza aktar responsabbli tas-sajd internazzjonali filwaqt li jwasslu għal sfruttar sostenibbli tal-istokkijiet tal-ħut fuq livell globali billi jinkisbu livelli ta’ mortalità kompatibbli mar-Rendiment Massimu Sostenibbli (MSY[3] – Maximum Sustainable Yield) sal-2015, filwaqt li jnaqqsu l-impatt tal-attivitajiet tas-sajd fuq l-ekosistema tal-baħar. Fl-aħħar mill-aħħar, dan ifisser futur vijabbli kemm għas-sajjieda Ewropej kif ukoll dawk tal-pajjiżi terzi.

Dawn l-orjentazzjonijiet se joffru wkoll sinerġiji akbar mal-Politika Marittima Integrata (IMP) tal-UE, li se tippermetti lill-UE tieħu approċċ orjentat aktar lejn l-ekosistema għall-ġestjoni tas-sajd kif ukoll tindirizza l-kwistjonijiet globali tal-impatt fuq l-istokkijiet internazzjonali tal-ħut, bħat-tibdil fil-klima u t-tniġġis.

2. Kontribut lejn sostenibbiltà fit-tul mad-dinja kollha 2.1. Trasformazzjoni tad-djalogi tagħna f’sħubijiet ta' ħidma

L-UE hija impenjata fi djalogi bilaterali mal-imsieħba internazzjonali ewlenin tagħha, bħall-Istati Uniti tal-Amerika, il-Kanada, il-Ġappun, l-Awstralja, in-New Zealand kif ukoll ir-Russja u ċ-Ċina. L-għan ta' dawn it-tipi ta' djalogu huwa l-iżgurar tas-sostenibbiltà tas-sajd globali, il-ħolqien ta’ alleanzi dwar kwistjonijiet ta' governanza tas-sajd u s-soluzzjoni ta’ problemi fuq bażi bilaterali.

Tradizzjonalment hemm relazzjonijiet sodi mal-ġirien tat-Tramuntana tal-UE, b'mod partikolari n-Norveġja, skont l-hekk imsejħa Arranġamenti tat-Tramuntana. Dawn l-arranġamenti jipprovdu għal ġestjoni kondiviża tar-riżorsi fl-ilmijiet tat-Tramunatana tal-Atlantiku, l-Artiku, il-Baltiku u l-Baħar tat-Tramuntana. Iktar riċenti, fl-2009 daħal fis-seħħ ftehim bilaterali bejn l-UE u r-Russja għall-ġestjoni konġunta tal-Baħar Baltiku. Fir-rigward tal-istokkijiet li jpassu ħafna u transżonali (inklużi l-kavalli u l-istokkafixx) fil-Grigal tal-Atlantiku, l-UE tikkoopera mal-istess ġirien tat-Tramuntana fil-forums tal-Istati Kostali. Il-Kummissjoni se tqis l-aqwa strateġiji għat-tisħiħ ta’ din il-kooperazzjoni sabiex tqis l-iżviluppi fi proċessi reġjonali li ser tfittex li timmaniġġja r-riżorsi fuq il-livell tal-baċir tal-baħar.

Fl-istess ħin, ir-relazzjoni tal-UE mal-pajjiżi tal-viċinat għada ggwidata mill-prinċipji tal-Politika Ewropea tal-Viċinat (PEV) li permezz tagħha l-UE toffri relazzjoni privileġġata lill-ġirien tagħha filwaqt li tibni fuq impenn reċiproku lejn valuri komuni (id-demokrazija u d-drittijiet tal-bniedem, ir-regola tal-liġi, governanza tajba, prinċipji tal-ekonomija tas-suq u l-iżvilupp sostenibbli). Il-PEV hija wkoll mod adattat ħafna biex titwassal il-Politika Marittima Integrata tal-UE lill-pajjiżi msieħba ġirien tal-PEV, filwaqt li tinkoraġġixxi l-parteċipanti fil-Baħar Baltiku, il-Mediterran u l-Baħar l-Iswed biex jibnu u jsaħħu mekkaniżi għal skambju bejn il-pari li għalih l-UE tista' tipprovdi kemm l-inizjattiva kif ukoll appoġġ.

Intemmu s-sajd illegali

Sabiex il-problemi prinċipali tas-sajd illum jiġu indirizzati b’mod effettiv bħall-ġlieda kontra s-sajd illegali, mhux irregolat u mhux irrappurtat (IUU) u t-tnaqqis tal-kapaċità żejda, l-UE għandha bżonn li tiżgura l-appoġġ minn partijiet globali oħrajn.

Il-Kummissjoni tipproponi li, sal-aħħar tal-2013, jiġu varati diskussjonijiet ma’ Stati oħra ewlenin tal-importazzjoni tas-sajd, b’mod partikolari l-Istati Uniti tal-Amerika u l-Ġappun[4], biex timplimenta approċċ komuni biex jiġi evitat dħul ta' prodotti IUU f'dawn is-swieq. Inizjattiva bħal din tista’ titwettaq skont ir-Regolament IUU tal-UE[5] u twitti t-triq lejn il-qerda tas-sajd IUU matul l-għaxar snin li ġejjin, speċjalment jekk jingħaqdu partijiet kbar oħrajn. Il-Kummissjoni tkun miftuħa fil-futur qarib biex timplimenta mekkaniżmi konġunti għall-iskambju tal-informazzjoni u l-armonizzazzjoni ta' approċċi lejn il-parteċipanti fl-IUU (Stati tal-bandiera jew flotot) mal-imsieħba tagħha.

AZZJONI · Sħubija ta’ ħidma ma' kontrapartijiet ewlenin bl-għan li jiġi żviluppat approċċ komuni kontra s-sajd IUU.

Kapaċità żejda – kwistjoni globali

Fil-qafas tal-kisba ta’ livelli tal-mortalità mis-sajd li huma kompatibbli ma' MSY sa mhux aktar tard mill-2015, il-Kummissjoni biħsiebha tvara inizjattiva politika ta' livell għoli biex jiġu diskussi modi għal tnaqqis fil-kapaċità fuq livell globali sal-2013. Inizjattiva bħal din għandha tqis l-aspirazzjonijiet tal-Istati li qegħdin jiżviluppaw u għandha tkun konsistenti mar-riforma tal-PKS li se tipproponi ġestjoni bbażata fuq id-drittijiet tas-sajd bħala waħda mill-mekkaniżmi ewlenin biex jinkiseb it-tnaqqis fil-kapaċità.

AZZJONI · L-UE se ssejjaħ konferenza ta' livell għoli li tiddiskuti modi ta’ tnaqqis tal-kapaċità sal-2013 biex twitti t-triq għal proċess immirat lejn l-indirizzar tal-kapaċità żejda fuq il-livell globali.

2.2. Żamma u tisħiħ tal-arkitettura globali għall-governanza tas-sajd

Fuq livell globali, l-UE tipparteċipa fil-ħidma tan-Nazzjonijiet Uniti, bħala Parti għall-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għal-Liġi tal-Baħar[6] kif ukoll bħala Parti għall-Ftehim tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Istokkijiet tal-Ħut[7] . L-UE hija wkoll Membru attiv tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Alimentazzjoni u l-Agrikoltura (FAO) u tipparteċipa fil-ħidma tal-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD).

Dawn huma organizzazzjonijiet ewlenin biex javvanzaw id-diskussjonijiet dwar il-protezzjoni u l-konservazzjoni tar-riżorsi ħajjin tal-baħar. Ladarba kienu ntlaħqu ftehimiet f'dawn il-forums (eż. dwar il-protezzjoni ta’ Ekosistemi tal-Baħar Vulnerabbli fin-NU), dawn l-istrumenti ġew implimentati b’suċċess fuq livell aktar operattiv permezz tal-adozzjoni ta' miżuri konkreti ta' konservazzjoni minn Organizzazzjonijiet Reġjonali tal-Ġestjoni tas-Sajd (RFMOs). Għalhekk, l-involviment tal-UE f'dawn l-ispazji għandhom ikunu ffokati u mtejba, fuq dawn il-linji:

– Tkompli tippromwovi inizjattivi li jikkonċentraw fuq ir-rwol tal-Istati tal-port u tal-Istati tal-bandiera fil-ġlieda kontra l-attivitajiet IUU fil-qafas tal-FAO, bħall-Ftehim tal-Istat tal-Port tal-2009 jew konsultazzjonijiet tekniċi dwar il-prestazzjoni tal-Istat tal-bandiera;

– Tkompli tippromwovi t-tqajjim ta’ kwistjonijiet kbar ta’ tħassib, bħall-kapaċità żejda, il-ħut skartat, il-qbid inċidentali jew l-impatt ta’ ċertu rkaptu tas-sajd fuq l-ekosistemi tal-baħar, fuq il-livell tan-NU;

– Tippromwovi l-istabbiliment ta' kundizzjonijiet ekwi għal bastimenti li jistadu f'ilmijiet ta’ RFMO jew ta’ pajjiżi terzi, biex tiġi evitata "tellieqa sal-qiegħ" fejn qafas aktar laxk fil-ġestjoni jista’ jiġi abbużat għad-detriment tar-riżorsi. Tali azzjoni tkun implimentata mingħajr preġudizzju għar-responsabbiltà primarja tal-Istati tal-bandiera għal imġiba responsabbli tal-bastimenti tagħhom.

AZZJONIJIET Il-Kummissjoni se tipproponi lill-Kunsill: · It-tkomplija tat-tressiq ta’ proposti ambizzjużi għar-Riżoluzzjoni tal-Assemblea Ġenerali annwali tan-NU dwar is-sajd sostenibbli; · It-tisħiħ tal-appoġġ għall-iżvilupp ta' strumenti internazzjonali għall-konservazzjoni u l-ġestjoni tal-istokkijiet tal-ħut fil-kuntest tal-FAO; · Il-varar ta’ inizjattiva fuq il-livell tan-NU għal Skema ta' Ċertifikazzjoni Globali biex jinqered is-sajd IUU; · Il-promozzjoni tal-ħarsien ta’ standards għolja ta’ sostenibbiltà minn partijiet terzi fl-ilmijiet tal-ibħra miftuħa u ta’ pajjiżi terzi.

2.3. Kontribut lejn tħaddim aktar effettiv tal-RFMOs

L-RFMOs huma forums ewlenin għall-konservazzjoni u l-ġestjoni tal-istokkijiet tal-ħut kondiviżi u li jpassu ħafna. Skont l-UNCLOS kif ukoll il-Ftehim dwar l-Istokkijiet tal-Ħut tan-NU, l-UE impenjat ruħha biex tipparteċipa fil-ħidmiet ta’ RFMOs varji, sakemm ikollha interess reali[8] fis-sajd taħt il-ġestjoni ta’ dawn l-Organizzazzjonijiet bħala nazzjon tas-sajd jew Stat tas-suq. Ir-rwol tal-UE f’dawn il-forums kiber b’mod sinifikanti mill-1999, meta ġiet ippubblikata l-aħħar "Komunikazzjoni dwar il-parteċipazzjoni tal-Komunità fl-Organizzazzjonijiet Reġjonali tas-Sajd (RFOs)"[9] [Traduzzjoni mhux uffiċjali].

Madankollu, minkejja l-isforzi tal-RFMOs li jimmaniġġjaw b’mod sostenibbli r-riżorsi taħt il-kompetenza tagħhom, l-istokkijiet tal-ħut baqgħu jonqsu. Skont l-aktar stima riċenti magħmula mill-FAO[10] kważi 85 % tal-istokkijiet tal-ħut fid-dinja li dwarhom hemm informazzjoni disponibbli huma rrapurtati bħala sfruttati b’mod sħiħ jew sfruttati żżejjed. Din it-tendenza ġiet esperjenzata għal bosta għexur ta’ snin u tirrifletti żieda fl-isfruttar tal-istokkijiet tal-ħut, partikolarment minħabba żieda fid-domanda tal-konsumatur għall-prodotti tas-sajd.

Fuq żmien qasir sa medju, l-UE għandha tindirizza l-isforzi tagħha biex issolvi d-diffikultajiet ewlenin li qed ifixklu lill-RFMOs fit-twettiq tal-mandati tagħhom, billi tindirizza l-azzjonijiet skont il-linji ta' politika li ġejjin:

· It-tħaddim tal-RFMOs għandu jittejjeb permezz ta’ analiżi tal-prestazzjoni mwettqa sistematikament, skont ir-riżoluzzjonijiet tan-NU x-xierqa;

· Għandhom ikunu disponibbli aktar dejta xjentifika u pariri affidabbli għall-RFMOs permezz taż-żieda fl-investiment mill-UE fil-ġbir tad-dejta, fir-riċerka applikata, fl-għarfien xjentifiku u fl-attivitajiet xjentifiċi tal-RFMOs filwaqt li tinkoraġġixxi Membri oħrajn tal-RFMOs biex jagħmlu l-istess. L-UE għandha tippromovi wkoll ambitu usa’ ta' pariri xjentifiċi, l-aktar permezz tal-implimentazzjoni ta' approċċi ta’ prekwazjoni u ekosistemiċi u tikkumplimentahom bl-għodda ta' analiżi soċjoekonomika;

· Biex tiġi rrimedjata s-sitwazzjoni attwali ta’ konformità fqira ta’ xi Membri mal-miżuri ta’ konservazzjoni u ġestjoni tal-RFMOs, l-UE għandha tippromwovi dan li ġej:

– Reviżjoni perjodika tar-rekords ta’ konformità ta' kull Parti individwali fl-RFMOs rispettivi;

– L-identifikazzjoni ta' raġunijiet għan-nuqqas ta' konformità (eż. in-nuqqas tal-kapaċità f’pajjiżi li qed jiżviluppaw) u l-indirizzar tagħhom b’mod xieraq u ffukat;

– L-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ sanzjonijiet trasparenti u mhux diskriminatorji f' każi ċari ta' nuqqas ta' konformità jew impenn politiku mill-Partijiet. Dan il-proċess jista’ jkun akkumpanjat minn inċentivi li jippremjaw il-partijiet "konformi" u "trasparenti" (l-Istati tal-bandiera jew il-flotot).

· Il-kapaċità żejda hija kwistjoni li għandha tiġi indirizzata kemm fuq livell multilaterali (l-UE tvara inizjattiva flimkien mal-imsieħba prinċipali tagħha) kif ukoll fuq livell ta’ RFMO. L-UE għandha ssostni l-indirizzar tal-kapaċità żejda permezz ta' reviżjoni tal-aqwa parir xjentifiku disponibbli fuq livelli sostenibbli tal-qabdiet u l-kunsiderazzjoni tal-miżuri li jindirizzaw din il-kapaċità żejda. Tali miżuri jistgħu jinkludu l-iffriżar jew it-tnaqqis tal-kapaċità filwaqt li jitqiesu l-aspirazzjonijiet tal-Istati li qed jiżviluppaw biex jiżviluppaw is-settur tas-sajd tagħhom stess.

· L-adozzjoni tad-deċiżjonijiet dwar miżuri ta’ ġestjoni permezz ta' kunsens hija l-aħjar garanzija għall-ogħla livell ta’ konformità. Madankollu, l-UE għandha ssostni r-riforma tas-sistemi tat-teħid tad-deċiżjoni fl-RFMOs, b’mod partikolari biex tipperfmetti l-votazzjoni, fejn ikun meħtieġ, f’konformità mal-proċedura l-aktar progressiva u effiċjenti adottata riċentement fl-RFMO tal-Konvenzjoni tan-Nofsinhar tal-Paċifiku[11].

· Sabiex tissaħħaħ il-bażi finanzjarja tal-RFMOs u jitħeġġeġ aktar l-użu responsabbli tar-riżorsi mill-flotot, l-UE għandha tippromwovi l-kunċett li operaturi li l-bastimenti tagħhom itajru l-bandiera ta' Membru ta’ RFMO iħallsu tariffa lill-RFMOs għall-aċċess għal sajd fl-ibħra miftuħa. Reġim maħsub tajjeb ta’ ħlas għall-aċċess żviluppat f’konformità sħiħa ma’ UNCLOS iservi bħala fattur addizzjonali lejn il-prevenzjoni tat-"traġedja tar-riżorsi komuni"[12].

AZZJONIJIET Il-Kummissjoni se tipproponi lill-Kunsill: · L-inkoraġġiment ta' reviżjoni tal-prestazzjoni tal-RFMOs, bl-għan li l-Organizzazzjonijiet kollha jlestu l-ewwel reviżjonijiet sa tmiem l-2013 u sussegwentement jagħmluhom f 'intervalli regolari (3 sa 5 snin); · Il-promozzjoni tal-kunċett ta reġim ta’ ħlas għall-aċċess permezz tal-introduzzjoni ta’ tariffi għat-tqegħid tal-bastimenti f’listi tal-bastimenti awtorizzati tal-RFMO f’għadd limitat ta RFMOs; · Il-promozzjoni ta' azzjonijiet deskritti f'dan il-Kapitolu b’mod koerenti u strutturat, biex jippermettu li dawn l-organizzazzjonijiet jipproduċu riżultati effettivi skont il-mandat tagħhom. Dan jiżgura livell regolat u sostenibbli ta' attivitajiet tas-sajd (abbażi tal-MSY) fuq l-istokkijiet taħt il-kompetenza tal-RFMO u l-ħarsien tal-bijodiversità tal-baħar.

3. Lejn Ftehimiet dwar is-Sajd Sostenibbli 3.1. Ftehimiet ta' Sħubija dwar is-Sajd attwali u n-nuqqasijiet tagħhom

Il-Ftehimiet bilaterali dwar is-sajd bejn l-UE u pajjiżi terzi ilhom għal żmien twil fattur tal-Politika Komuni tas-Sajd. Ir-riforma tal-2002 tal-PKS introduċiet bidliet importanti għall-ftehimiet bilaterali billi poġġiet enfażi fuq l-approċċ tas-sħubija u l-iżvilupp tas-sajd sostenibbli fil-pajjiżi msieħba. Ftehimiet ta’ Sħubija dwar is-Sajd (FPAs) attwali għandhom l-għan li jippermettu lill-bastimenti tal-UE li jistadu, f’ambjent regolat u sikur legalment, riżorsi żejda[13] fiż-żoni ekonomiċi esklussivi (ŻEE) ta' għadd ta' pajjiżi terzi[14].

L-FPAs għandhom l-għan li jappoġġaw l-iżvilupp ta' settur tas-sajd sostenibbli fil-pajjiżi msieħba. Permezz ta’ dan, dawn għandhom tendenza li jkollhom impatt ekonomiku u soċjali pożittiv. B’mod partikolari, huma jikkontribwixxu pożittivament biex l-ekonomiji lokali permezz tal-għoti ta' mpjieg lill-baħrin, il-ħatt l-art u l-industriji tal-ipproċessar tal-ħut filwaqt li jikkontribwixxu wkoll għall-provvista tal-ikel fil-pajjiżi msieħba.

Minkejja t-titjib varju li sar, it-tħaddim tal-FPAs għadu affettwat minn nuqqasijiet sostanzjali, kif ġie enfasizzat dan l-aħħar mill-konsultazzjoni dwar il-Green Paper tal-2009[15]:

· L-għarfien xjentifiku dwar ċerti stokkijiet f’ilmijiet barranin huwa insuffiċjenti biex jiġi stabbilit id-daqs globali tal-istokk żejjed;

· It-termini u l-kundizzjonijiet tal-ftehimiet tas-sajd konklużi minn pajjiżi msieħba ma' pajjiżi oħra (mhux fl-UE) mhumiex normalment magħrufa lill-UE;

· Konsegwentement ħafna drabi huwa impossibbli li ssir valutazzjoni tal-isforz ġenerali tas-sajd immirat lejn l-istokkijiet, u biex jiġi stabbilit is-sehem ta’ stokk żejjed li jista’ tistad għalih il-flotta tal-UE;

· Hemm limiti fuq il-kapaċità ta’ assorbiment ta’ bosta pajjiżi msieħba meta jasal il-waqt biex effettivament jintużaw il-fondi tal-FPA allokati għall-appoġġ tas-settur.

Il-Kummissjoni tqis li l-FPAs attwali għandhom jiġu ttrasformati fi Ftehimiet dwar is-Sajd Sostenibbli (SFAs) li jiffukaw fuq il-konservazzjoni tar-riżorsi u s-sostenibbiltà ambjentali, governanza mtejba u l-effettività tal-appoġġ settorjali.

3.2. Promozzjoni aħjar tar-riżorsi ta' konservazzjoni u tas-sostenibbiltà fit-tul

L-SFAs għandhom dejjem ikunu bbażati fuq l-aqwa parir disponibbli bl-użu tal-kunċett tar-rendiment massimu sostenibbli (MSY) bħala referenza.

Il-Kummissjoni se tvara verifiki xjentifiċi sabiex tevalwa l-ftehimiet eżistenti għal diversi speċijiet li jikkonsistu f’reviżjonijiet minn pari indipendenti tad-dejta xjentifika disponibbli. Abbażi ta' dawn, u f'konformità mal-approċċ ekosistemiku, se tiddeċiedi jekk hux meħtieġ li jkun hemm iffukar mill-ġdid ta' dawn il-ftehimiet fuq speċijiet fejn il-livell tal-għarfien xjentifiku huwa suffiċjenti u l-isforz totali tas-sajd huwa magħruf[16]. Fejn jidħlu l-ftehimiet dwar it-tonn, id-dejta xjentifika mogħtija mill-RFMOs rilevanti se tintuża b'mod aktar rigoruż. Għandu jkun hemm konformità sħiħa mill-Istati Membri mad-dispożizzjonijiet dwar ir-rappurtar tal-qbid. Il-Kummissjoni se tittratta allegazzjonijiet ta' nuqqas ta' konformità malajr u b’mod ġust.

Il-Kummissjoni se tagħmel li tista’ biex l-SFAs jinkludu klawżola ta’ trasparenza, li biha l-isforz kumulattiv tas-sajd f’pajjiż imsieħeb partikolari jkun magħruf lill-UE.

AZZJONIJIET Il-Kummissjoni se: · tvara b’mod sistematiku verifiki xjentifiċi biex tivvaluta l-istokkijiet qabel ma tinnegozja protokolli ġodda għal ftehimiet għal diversi speċijiet; · tiżgura l-konformità tal-Istati Membri mar-regoli dwar ir-rappurtar tal-qbid li japplikaw fl-ilmijiet tal-pajjiżi msieħba, inkluż permezz tal-użu sħiħ ta’ strumenti legali eżistenti bħar-Regolament IUU; · issaħħaħ it-trasparenza tal-isforzi tas-sajd globali fl-ilmijiet tal-pajjiżi terzi permezz ta’ klawżoli speċifiċi fi ftehimiet u l-kuntatti bilaterali ma' pajjiżi terzi oħra.

3.3. Rinfurzar tal-governanza ta’ ftehimiet bilaterali tas-sajd

Hemm bżonn li jkun hemm riforma tal-FPAs attwali biex ikun provdut qafas żviluppat b’mod sħiħ ta’ governanza għall-attivitajiet tas-sajd tal-bastimenti tal-UE f’ilmijiet ta’ pajjiżi terzi. L-implimentazzjoni tal-ftehimiet trid tkun simplifikata, dawn iridu jipprovdu mezzi aħjar ta' reazzjoni għall-ksur tad-drittijiet tal-bniedem u l-kontribuzzjonijiet pubbliċi għall-kostijiet tal-aċċess iridu jonqsu.

L-implimentazzjoni tal-SFAs u l-konformità magħhom iridu jkun aktar faċli. Għal dan il-għan l-SFAs għandhom ikunu bbażati fuq "ftehimiet mudelli", u għandhom jiġu introdotti klawżoli standard. Fir-rigward tal-awtorizzazzjonijiet tas-sajd maħruġa u mmaniġġjati skont il-ftehimiet, il-proċess amministrattiv għandu jsir aktar faċli. Fl-2012 il-Kummissjoni se tagħmel proposta għar-reviżjoni tar-Regolament dwar l-Awtorizzazzjonijiet tas-Sajd[17].

Għandha tiddaħħal klawżola tad-drittijiet tal-bniedem fil-ftehimiet kollha futuri, kif hu diġà l-każ mal-protokolli li ġew inizjalati riċentement, biex b’hekk il-ksur ta' elementi essenzjali u fundamentali tad-drittijiet tal-bniedem u ta’ prinċipji demokratiċi jirriżulta, fl-aħħar mill-aħħar, f'sospensjoni tal-protokoll għall-ftehim. Din il-klawżola għandha ssegwi l-eżempju tad-dispożizzjonijiet stabbiliti mill-Ftehim ta’ Cotonou[18], fejn applikabbli, jew strumenti u ftehimiet internazzjonali oħra rilevanti.

Il-klawżola ta' esklussività fl-FPAs attwali ma tippermettix li bastimenti tal-UE jistadu barra mill-qafas regolatorju tal-ftehim, fejn jeżisti ftehim, u tiggarantixxi li l-bastimenti kollha tal-UE jkunu suġġetti għall-istess regoli. Biex tiġi evitata l-evażjoni tal-klawżola tal-esklussività permezz tal-bdil tal-bandiera, ftehimiet tas-sajd fil-futur għandhom jipprevedu li bastiment tal-UE li jbiddel il-bandiera biex jaħrab l-obbligi tiegħu jew biex jikseb opportunitajiet tas-sajd addizzjonali mhux se jkollu l-permess jistad aktar fiż-ŻEE tal-pajjiż imsieħeb.

L-industrija tas-sajd tal-UE għandha tħallas sehem ġust mill-kosti tal-aċċess għar-riżorsi żejda tal-pajjiżi terzi. Il-kontribut mill-baġit tal-UE għandu jitnaqqas kif xieraq.

AZZJONIJIET Il-Kummissjoni se: · tagħmel proposta sal-2012 biex tirrevedi r-Regolament dwar l-Awtorizzazzjonijiet tas-Sajd biex tissimplifika l-ġestjoni tal-awtorizzazzjonijiet tas-sajd; · tfittex li tistabbilixxi r-rispett tad-drittijiet tal-bniedem bħala kundizzjoni meħtieġa għall-konklużjoni ta’ SFAs għaż-żamma tal-kooperazzjoni dwar is-sajd ma' pajjiżi terzi; · tfittex li tintroduċi dispożizzjonijiet fil-ftehimiet bilaterali għall-prevenzjoni tal-abbuż tal-bdil tal-bandiera; · timmira li żżid il-kontribuzzjoni tas-sidien tal-bastimenti għall-kosti tal-aċċess għall-ilmijiet ta' pajjiżi terzi.

3.4. Aktar appoġġ effettiv għas-sajd sostenibbli fil-pajjiżi msieħba

L-appoġġ finanzjarju tal-UE lill-politika settorjali tal-pajjiżi terzi għandu jirriżulta f’benefiċċji konkreti u li jistgħu jiġu kkwantifikati għall-pajjiżi msieħba inkluż fid-dominju tas-sajd lokali sostenibbli. Għandu jimmira sabiex jappoġġa l-kapaċità amministrattiva u xjentifika tagħhom u jkun indirizzat b’mod notevoli lejn l-attivitajiet ta' monitoraġġ, kontroll u sorveljanza, inkluża l-ġlieda kontra s-sajd IUU. It-titjib tal-pariri xjentifiċi u l-bini tal-kapaċità għandhom ikunu prijorità ukoll għall-appoġġ tal-UE lill-pajjiżi msieħba skont l-SFAs.

Fl-istess ħin, l-appoġġ settorjali għandu jsir aktar effettiv, immirat aħjar u vvalutat regolarment. Għandha tiġi mfittxija garanzija ta’ riżultati mill-pajjiżi msieħba u l-kundizzjonalità għandha tissaħħaħ biex ma jsir ebda pagament meta l-kundizzjonalità ma tirnexxix. Il-Kummissjoni se tiżviluppa linji gwida ġenerali għall-monitoraġġ tal-fondi ta’ appoġġ settorjali skont il-ftehimiet tas-sajd kollha li wara jistgħu jiġu adattati għal ftehimiet speċifiċi.

Il-Kummissjoni se tfittex ukoll li tkabbar il-valur miżjud tal-appoġġ settorjali għall-iżvilupp sostenibbli tas-settur tas-sajd tal-pajjiżi msieħba b’kunsiderazzjoni aħjar tal-istrateġiji u l-prijoritajiet ġenerali ddefiniti f'kull wieħed minnhom.

AZZJONIJIET Il-Kummissjoni se: · tipproponi d-diżakkoppjar fil-każijiet kollha tal-pagamenti tal-appoġġ settorjali mill-pagamenti tad-drittijiet tal-aċċess għas-sajd u se tiddefinixxi l-appoġġ settorjali fid-dawl tal-ħtiġijiet u tal-kapaċità ta' assorbiment tal-pajjiżi msieħba; · tfittex li tintroduċi kundizzjonalità aktar b’saħħitha għall-parti settorjali, biex il-pagamenti jkunu marbuta mal-progress miksub fl-implimentazzjoni tal-appoġġ settorjali; · tappoġġa l-isforzi tal-pajjiżi msieħba biex itejbu l-ġbir tad-dejta u l-għoti ta' pariri xjentifiċi preċiżi.

4. Koerenza ma’ politiki oħrajn tal-UE

Sabiex jintlaħqu l-għanijiet imsemmija f’din il-Komunikazzjoni, jeħtieġ li l-vuċi tal-UE tkun aktar qawwija f’diversi forums globali permezz ta’ sinerġiji akbar bejn l-azzjonijiet tagħha u l-politiki fil-qasam tal-governanza internazzjonali tas-sajd u l-oqsma tal-iżvilupp, il-kummerċ, l-ambjent, ir-riċerka u l-innovazzjoni, il-politika barranija u oħrajn. Dan se jsir inter alia fuq dawn il-linji:

– Il-koordinazzjoni tal-politiki tas-sajd u tal-iżvilupp għandha tiżgura li r-rikonoxximent tal-aspirazzjonijiet tal-Istati li qed jiżviluppaw biex jibnu s-settur tas-sajd tagħhom stess huwa marbut mat-tqajjim tal-kuxjenza tad-dmirijiet tagħhom lejn governanza tas-sajd sostenibbli.

– L-insegwiment ta' sinerġiji bejn il-ftehimiet tas-sajd futuri u l-politiki u l-istrumenti ta’ żvilupp, b’mod partikolari il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp (EDF) u politiki oħra bħalma huma l-politika tar-riċerka u l-innovazzjoni.

– Fil-kuntest tal-azzjoni esterna tal-Unjoni Ewropea, l-UE se tkompli tappoġġa strateġiji u programmi ta' appoġġ relatati mas-sajd, bħas-sikurezza marittima u l-ġlieda kontra l-piraterija, skont l-istrateġiji ġenerali tagħha ta' sħubija u kooperazzjoni.

– L-UE, bħala importatur ewlieni ta' prodotti tas-sajd, diġà twaqqaf lill-prodotti IUU milli jilħqu s-suq tagħha. Il-politika tal-kummerċ tal-UE tista’ wkoll tikkontribwixxi għall-iżgurar ta' sajd sostenibbli madwar id-dinja permezz tal-promozzjoni tal-aderenza ma’ konvenzjonijiet u ftehimiet internazzjonali rilevanti rigward il-governanza tas-sajd fil-qafas tal-ftehimiet kummerċjali preferenzjali.

– Il-koerenza tal-għanijiet ambjentali u tas-sajd se tkun żgurata permezz tal-integrazzjoni kontinwa ta' politiki żviluppati minn korpi u konvenzjonijiet internazzjonali ambjentali fid-deċiżjonijiet ta’ konservazzjoni u ġestjoni tal-RFMOs.

AZZJONIJIET Il-Kummissjoni se: · tiżviluppa u timplimenta strateġiji reġjonali bbażati fuq l-oċeani u l-baħar għal sajd sostenibbli, eż. fl-Oċean Paċifiku u dak Indjan kif ukoll fil-Baħar Mediterran. · sa tmiem l-2011, tadotta proposta għal qafas legali, inklużi miżuri marbutin mal-kummerċ, biex tiżgura s-sostenibbiltà tar-riżorsi tas-sajd.

ANNESS I

Organizazzjonijiet Reġjonali għall-Ġestjoni tas-Sajd

ANNESS II

Ftehimiet Bilaterali tas-Sajd

Tip ta' ftehim || pajjiż ImsieħEb || Protokoll fis-seħħ saL- || Kontribuzzjoni finanzjarja annwali tal-UE

Ftehimiet dwar diversi speċijiet ("imħallta") || Il-Groenlandja || 31 ta' Diċembru 2012 || 14 307 244 €

Il-Ginea Bissaw || 15 ta' Ġunju 2011 || 7 500 000 €

Il-Mawritanja || 31 ta' Lulju 2012 || Minn EUR 86 000 000 (fl-ewwel sena) sa EUR 70 000 000 (fir-raba’ sena)

Il-Marokk || 27 ta' Frar 2012 || 36 100 000 €

Ftehimiet dwar it-tonn – Il-Punent tal-Afrikat || Il-Kap Verde || 31 ta' Awwissu 2011 || 385 000 €

Il-Gabon || 2 ta’ Diċembru 2011 || 860 000 €

Il-Côte d'Ivoire || 30 ta' Ġunju 2013 || 595 000 €

São Tomé u Príncipe || Tmiem l-2013 || 682 500 €

Ftehimiet dwar it-Tonn - l-Oċean Indjan || Il-Komoros || 31 ta' Diċembru 2013 || 615 250 €

Il-Madagaskar || 31 ta' Diċembru 2012 || 1 197 000 €

Il-Możambik || 31 ta' Diċembru 2011 || 900 000 €

Is-Seychelles || 17 ta' Jannar 2014 || 5 600 000 €

Ftehimiet dwar it-tonn – il-Paċifiku || Kiribati || 15 ta' Settembru 2012 || 478 400 €

Il-Mikroneżja || 25 ta' Frar 2010 (Protokoll ġdid b’tul ta’ 5 snin fil-proċess ta’ ratifikazzjoni) || 559 000 €

Il-Gżejjer Solomon || 8 ta' Ottubru 2012 || 400 000 €

Ftehimiet inattivi || || ||

Il-Gambja || Ebda Protokoll fis-seħħ ||

Il-Ginea || Ebda Protokoll fis-seħħ ||

Il-Ginea Ekwatorjali || Ebda Protokoll fis-seħħ ||

il-Mawrizju || Ebda Protokoll fis-seħħ ||

Is-Senegal || Ebda Protokoll fis-seħħ ||

[1]               Il-Qagħda tas-Sajd u l-Akkwakultura fid-Dinja fl-2010, FAO, Ruma 2010, p. 35. Aktar minn nofs (53 %) tal-istokkijiet tal-baħar immonitorjati mill-FAO kienu stmati bħala sfruttati bis-sħiħ, 28 % bħala sfruttati żżejjed, 3 % bħala fi stat ta’ eżawriment u 1 % bħala li qed jirkupraw minn tnaqqis komplet 3 % tal-istokkijiet ġew stmati bħala mhux sfruttati biżżejjed u 12 % bħala sfruttat b’mod moderat.

[2]               L-orjentazzjonijiet għad-dimensjoni esterna tal-Politika Marittima Integrata ġiet stipulata fil-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni – Niżviluppaw id-dimensjoni internazzjonali tal-Politika Marittima Integrata għall-Unjoni Ewropea (COM(2009)0536 finali)

[3]               MSY hija l-akbar rendiment (jew qabda) li jista’jittieħed mill-istokk ta’ speċi matul perjodu indefinit. Il-kunċett tal-MSY huwa fundamentali għall-idea ta’ ħsad sostenibbli u jimmira lejn iż-żamma tad-daqs tal-popolazzjoni fil-punt massimu tar-rata tat-tkabbir billi jsir il-ħsad ta’ individwi li normalment jiġu miżjuda mal-popolazzjoni, u b’hekk il-popolazzjoni tkun tista’ tkompli tkun produttiva b’mod indefinit

[4]               Dawn il-pajjiżi flimkien mal-UE jirrappreżentaw żewġ terzi tas-suq dinji fil-prodotti tas-sajd, ara Il-Qagħda tas-Sajd u l-Akkwakultura fid-Dinja fl-2010 FAO, Ruma 2010

[5]               Ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1005/2008 tad-29 ta’ Settembru 2008 li jistabbilixxi sistema Komunitarja sabiex tipprevjeni, tiskoraġġixxi u telimina sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux irregolat, li jemenda r-Regolament (KEE) Nru 2847/93, (KE) Nru 1936/2001 u (KE) Nru 601/2004 u jħassar ir-Regolamenti (KE) Nru 1093/94 u (KE) Nru 1447/1999.

[6]               UNCLOS, 1982, magħrufa ukoll bħala l-Konvenzjoni tal-Bajja ta’ Montego.

[7]               Il-Ftehim li jimplimenta d-dispożizzjonijiet tal-UNCLOS dwar il-konservazzjoni u l-ġestjoni ta’ stokkijiet transżonali u stokkijiet ta’ ħut li jpassi ħafna, UNFSA, 1995, magħruf ukoll bħala il-Ftehim ta’ New York.

[8]               "Interess reali" jista’ joħroġ mill-attivitajiet tas-sajd fl-ibħra miftuħa kemm jekk huwa Stat kostali b’ŻEE inkluża f’żona ta’ kompetenza ta’ RFMO, kif ukoll jekk huwa importatur sinifikanti tal-prodotti tas-sajd li jinqabdu fiż-żona taħt il-ġestjoni ta’ RFMO.

[9]               COM(1999) 613 finali, 08.12.1999

[10]             Il-Qagħda tas-Sajd u l-Akkwakultura fid-Dinja fl-2010, FAO, Ruma 2010, p. 35. Aktar minn nofs (53 %) tal-istokkijiet tal-baħar immonitorjati mill-FAO kienu stmati bħala sfruttati għalkollox, 28 % bħala sfruttati żżejjed, 3 % bħala fi stat ta’ eżawriment u 1 % bħala li qed jirkupraw minn tnaqqis komplet, 3 % tal-istokkijiet ġew stmati bħala mhux sfruttati biżżejjed u 12 % bħala sfruttat b’mod moderat. Mill-istokkijiet ta' tonn u stokkijiet li jixbħu t-tonn fejn huwa magħruf l-istat ta’ sfruttar, possibbilment sa 60 % tal-istokkijiet huma sfruttati għalkollox, sa 35 % tal-istokkijiet huma kklassifikati bħala sfruttati żżejjed jew fi stat ta’ eżawriment, bi ftit jidhru li qed jiġu sfruttati inqas milli suppost (prinċipalment il-palamit).

[11]             Il-Konvenzjoni dwar il-Konservazzjoni u l-Ġestjoni ta’ Riżorsi tas-Sajd f’Ibħra Miftuħa fin-Nofsinhar tal-Oċean Paċifiku, l-Artikoli 16 u 17.

[12]             It-traġedja tar-riżorsi komuni hija dilemma li toħroġ mis-sitwazzjoni li fiha individwi multipli, li jaġixxu indipendentment u li jikkonsultaw l-interess tagħhom stess b'mod razzjonali, fl-aħħar nett se jeżawrixxu risorża limitata kondiviża, anke fejn huwa ċar li dan mhu fl-interess ta' ħadd fuq żmien twil.

[13]             Is-sehem tal-qabda permessa li l-Istat Kostali ma jistax jew ma jixtieqx jisfrutta hu stess; ara l-Artikolu 62(2) tal-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Liġi tal-Baħar.

[14]             Ara l-Anness 2 għal ħarsa ġenerali attwali tal-UE rigward ftehimiet bilaterali tas-sajd u l-karatteristiċi ewlenin tagħhom. Biex isiru kompletament operattivi, il-ftehimiet bilaterali tas-sajd għandhom ikunu akkumpanjati minn Protokoll li jiddetermina l-ispeċifiċitajiet tal-opportunitajiet tas-sajd u l-kontribuzzjoni finanzjarja. Ftehimiet mingħajr Protokoll fis-seħħ jew fil-proċess ta’ ratifika huma magħrufa bħala "inattivi”.

[15]             Sinteżi tal-Konsultazzjoni dwar ir-Riforma tal-Politika Komuni tas-Sajd, SEC(2010)428 finali, 16.4.2010.

[16]             L-FPAs attwali jistgħu jinqasmu fi (a) dawk li jkopru esklussivament it-tonn u speċijiet li jpassu ħafna relatati (ftehimiet dwar it-tonn), u (b) dawk li jkopru wkoll speċijiet oħra (magħrufa wkoll bħala ftehimiet imħallta). Minħabba l-kopertura tagħhom minn RFMOs, l-informazzjoni xjentifika dwar l-istokkijiet tat-tonn hija ġeneralment aħjar minn dik dwar speċijiet oħra.

[17]             Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1006/2008 tad-29 ta' Settembru 2008 dwar l-awtorizzazzjonijiet għall-attivitajiet tas-sajd tal-bastimenti tas-sajd tal-Komunità barra mill-ilmijiet tal-Komunità u l-aċċess ta' bastimenti ta' pajjiżi terzi għall-ilmijiet tal-Komunità, li jemenda r-Regolamenti (KEE) Nru 2847/93 u (KE) Nru 1627/94 u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 3317/94.

[18]             Il-Ftehim ta' Cotonou huwa l-aktar ftehim komprensiv ta’ sħubija bejn il-pajjiżi li qed jiżviluppaw u l-UE. Mill-2000, kien il-qafas għar-relazzjonijiet tal-UE ma' 79 pajjiż mill-Afrika, il-Karibew u l-Paċifiku (AKP).