FTEHIM DWAR SPAZJU KOMUNI TAL-AVJAZZJONI

bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha u r-Repubblika tal-Moldova

IR-RENJU TAL-BELĠJU,

IR-REPUBBLIKA TAL-BULGARIJA,

IR-REPUBBLIKA ĊEKA,

IR-RENJU TAD-DANIMARKA,

IR-REPUBBLIKA FEDERALI TAL-ĠERMANJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-ESTONJA,

L-IRLANDA,

IR-REPUBBLIKA ELLENIKA,

IR-RENJU TA’ SPANJA,

IR-REPUBBLIKA FRANĊIŻA,

IR-REPUBBLIKA TALJANA,

IR-REPUBBLIKA TA’ ĊIPRU,

IR-REPUBBLIKA TAL-LATVJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-LITWANJA,

IL-GRAN DUKAT TAL-LUSSEMBURGU,

L-UNGERIJA,

MALTA,

IR-RENJU TAL-PAJJIŻI L-BAXXI,

IR-REPUBBLIKA TAL-AWSTRIJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-POLONJA,

IR-REPUBBLIKA PORTUGIŻA,

IR-RUMANIJA,

IR-REPUBBLIKA TAS-SLOVENJA,

IR-REPUBBLIKA SLOVAKKA,

IR-REPUBBLIKA TAL-FINLANDJA,

IR-RENJU TAL-ISVEZJA,

IR-RENJU UNIT TAL-GRAN BRITTANJA U L-IRLANDA TA’ FUQ,

Partijiet Kontraenti għat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (minn hawn ’il quddiem, “it-Trattati tal-UE”), u bħala Stati Membri tal-Unjoni Ewropea, u

L-UNJONI EWROPEA,

minn naħa waħda, u

IR-REPUBBLIKA TAL-MOLDOVA,

min-naħa l-oħra,

JINNUTAW li l-Ftehim dwar Sħubija u Kooperazzjoni bejn il-Komunitajiet Ewropej u l-Istati Membri tagħhom, minn naħa waħda, u l-Repubblika tal-Moldova min-naħa l-oħra, sar fi Brussell fit-28 ta’ Novembru 1994;

XEWQANA li jinħoloq Spazju Komuni tal-Avjazzjoni (CAA -Common Aviation Area) bil-għan li jinfetaħ aċċess għas-swieq tal-Partijiet, b’kundizzjonijiet ugwali ta’ kompetizzjoni, u rispett tal-istess regoli -inklużi fl-oqsma ta’ sikurezza, sigurtà, ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, aspetti soċjali u l-ambjent;

XEWQANA li jiffaċilitaw l-espansjoni tal-opportunitajiet tat-trasport bl-ajru, inkluż bl-iżvilupp ta’ netwerks ta’ trasport bl-ajru, biex jintlaħqu l-ħtiġijiet tal-passiġġieri u tat-trasportaturi tal-merkanzija u biex ikun hemm servizzi ta’ trasport bl-ajru konvenjenti;

JIRRIKONOXXU l-importanza tat-trasport bl-ajru fil-promozzjoni tal-kummerċ, tat-turiżmu u tal-investiment;

JINNUTAW il-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, li nfetħet għall-iffirmar f’Chicago fis-7 ta’ Diċembru 1944;

JAQBLU li huwa xieraq li r-regoli tas-CAA jkunu abbażi tal-leġiżlazzjoni rilevanti fis-seħħ fl-Unjoni Ewropea, kif stipulat fl-Anness III għal dan il-Ftehim.

JIRRIKONOXXU li l-konformità sħiħa mar-regoli tas-CAA tintitola lill-Partijiet għall-gwadann tal-vantaġġi kollha inkluż l-aċċess miftuħ għas-swieq u l-massimu tal-benefiċċji għall-konsumaturi, u l-industriji u x-xogħol taż-żewġ Partijiet;

JIRRIKONOXXU li l-ħolqien tas-CAA u l-implimentazzjoni tar-regoli tiegħu ma jistgħux jinkisbu mingħajr arranġamenti tranżizzjonali fejn huwa meħtieġ;

JIRRIKONOXXU l-importanza ta’ għajnuna adegwata f’dan ir-rigward;

XEWQANA li joħolqu l-possibbiltà għat-trasportaturi bl-ajru biex joffru prezzijiet u servizzi kompetittivi fi swieq miftuħa lill-passiġġieri u lit-trasportaturi tal-merkanzija;

XEWQANA li s-setturi kollha tal-industrija tat-trasport bl-ajru, inklużi l-ħaddiema tat-trasportaturi bl-ajru, ikunu jistgħu jgawdu minn ftehim liberalizzat;

XEWQANA li jiżguraw l-ogħla grad ta’ sikurezza u sigurtà fit-trasport internazzjonali bl-ajru, u fl-istess ħin jaffermaw mill-ġdid it-tħassib serju tagħhom dwar atti jew theddid kontra s-sigurtà tal-inġenji tal-ajru li jipperikolaw is-sikurezza tal-persuni jew tal-proprjetà, li jaffettwaw ħażin l-operat tal-inġenji tal-ajru u li jnaqqsu l-kunfidenza tal-passiġġieri pubbliċi fis-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili;

XEWQANA li jiżguraw kundizzjonijiet ugwali għat-trasportaturi bl-ajru kollha, u li jippermettu opportunitajiet indaqs u ġusti għat-trasportaturi bl-ajru tagħhom biex jipprovdu s-servizzi miftiehma;

JIRRIKONOXXU li s-sussidji tal-gvern jistgħu jaffettwaw ħażin il-kompetizzjoni tat-trasportaturi bl-ajru u jistgħu jipperikolaw l-għanijiet bażiċi ta’ dan il-Ftehim;

JAFFERMAW l-importanza li jħarsu l-ambjent fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni ta’ politika internazzjonali dwar l-avjazzjoni, u waqt li jirrikonoxxu d-drittijiet tal-Istati sovrani li jieħdu miżuri xierqa għal dan il-għan;

JINNUTAW l-importanza li jitħarsu l-konsumaturi, inklużi l-protezzjonijiet mogħtija permezz tal-Konvenzjoni għall-Unifikazzjoni ta’ Ċerti Regoli tat-Trasport Internazzjonali bl-Ajru, adottata f’Montreal fit-28 ta’ Mejju 1999;

BIL-ĦSIEB li jkomplu jiżviluppaw il-qafas tal-ftehimiet eżistenti tat-trasport bl-ajru, bil-għan li jinfetaħ l-aċċess għas-swieq u jiġu mmassimizzati l-benefiċċji għall-konsumaturi, it-trasportaturi bl-ajru, ix-xogħol u l-komunitajiet taż-żewġ Partijiet,

FTIEHMU KIF ĠEJ:

Artikolu 1

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta’ dan il-Ftehim:

TITOLU I

DISPOŻIZZJONIJIET EKONOMIĊI

Artikolu 2

Għoti ta’ Drittijiet

1   Kull Parti għandha tagħti lill-Parti l-oħra, f’konformità mal-Anness I u l-Anness II ta’ dan il-Ftehim, id-drittijiet li ġejjin għat-twettiq ta’ trasport internazzjonali bl-ajru mit-trasportaturi bl-ajru tal-Parti l-oħra:

2.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jitqies li qed jagħti lit-trasportaturi tal-ajru ta’:

Artikolu 3

Awtorizzazzjoni

Meta jirċievu l-applikazzjonijiet għall-awtorizzazzjoni tal-operar minn trasportatur bl-ajru ta’ Parti waħda, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra għandhom jagħtu l-awtorizzazzjonijiet xierqa bl-inqas dewmien proċedurali possibbli, bil-kundizzjoni li:

Artikolu 4

Rikonoxximent Reċiproku tad-Determinazzjonijiet Regolatorji fir-rigward tal-Adegwatezza tal-Linja tal-Ajru, dritt ta’ proprjetà u kontroll

Hekk kif jirċievu applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni minn trasportatur bl-ajru ta’ Parti waħda, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra għandhom jirrikonoxxu kwalunkwe determinazzjoni ta’ adegwatezza u/jew ċittadinanza li jkunu saru mill-awtoritajiet kompetenti tal-ewwel Parti fir-rigward ta’ dak it-trasportatur bl-ajru daqs li kieku din id-determinazzjoni tkun saret mill-awtoritajiet kompetenti tagħha stess, mingħajr ma toqgħod tinvestiga aktar dwar kwistjonijiet bħal dawn, ħlief kif provdut fil-punti (a) u (b) hawn taħt:

Artikolu 5

Rifjut, Revoka, Sospensjoni, Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni

1.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ kull Parti jistgħu jirrifjutaw, jirrevokaw, jissospendu jew jillimitaw l-awtorizzazzjonijiet tal-operat jew inkella jissospendu jew jillimitaw l-operat ta’ trasportatur bl-ajru tal-Parti l-oħra fejn:

2.   Sakemm ma jkunx essenzjali li tittieħed azzjoni immedjata biex jiġi evitat in-nuqqas ta’ konformità mal-punti (c) jew (d) tal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, id-drittijiet stabbiliti b’dan l-Artikolu għandhom ikunu eżerċitati biss wara li tkun saret konsultazzjoni mal-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra.

3.   L-ebda Parti ma għandha tuża d-drittijiet tagħha stabbiliti mill-Artikolu preżenti biex tirrifjuta, tirrevoka, tissospendi jew tillimita l-awtorizzazzjonijiet jew il-permessi ta’ kwalunkwe trasportatur bl-ajru ta’ Parti fuq il-bażi li d-dritt ta’ proprjetà maġġoritarju u/jew il-kontroll effettiv ta’ dak it-trasportatur bl-ajru hija f’idejn Parti waħda jew aktar tal-Ftehim tal-ECAA jew taċ-ċittadini tagħhom, sakemm din il-Parti jew Partijiet għall-Ftehim tal-ECAA joffru trattament reċiproku u sakemm din il-Parti jew Partijiet japplikaw it-termini u l-kundizzjonijiet tal-Ftehim tal-ECAA.

Artikolu 6

Investiment

1.   Minkejja l-Artikoli 3 (Awtorizzazzjoni) u 5 (Rifjut, Revoka, Sospensjoni, Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni) ta’ dan il-Ftehim, id-dritt ta’ proprjetà maġġoritarju jew il-kontroll effettiv ta’ trasportatur bl-ajru tar-Repubblika tal-Moldova minn Stati Membri u/jew iċ-ċittadini tagħhom, għandu jkun permess.

2.   Minkejja l-Artikoli 3 (Awtorizazzjoni) u 5 (Rifjut, Revoka, Sospensjoni, Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni) ta’ dan il-Ftehim, id-dritt ta’ proprjetà maġġoritarju jew il-kontroll effettiv ta’ trasportatur bl-ajru tal-Unjoni Ewropea mir-Repubblika tal-Moldova u/jew iċ-ċittadini tagħhom, jew ta’ trasportatur bl-ajru tal-Unjoni Ewropea mir-Repubblika tal-Moldova u/jew iċ-ċittadini tagħha, għandu jkun permess permezz ta’ deċiżjoni minn qabel tal-Kumitat Konġunt stabbilit b’dan ir-Regolament taħt l-Artikolu 22 (2) (Kumitat Konġunt) ta’ dan ir-Regolament. Din id-deċiżjoni għandha tispeċifika l-kundizzjonijiet assoċjati mal-operat tas-servizzi miftiehma taħt dan il-Ftehim u mas-servizzi ta’ bejn il-pajjiżi terzi u l-Partijiet. Id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 22 (8) (Kumitat Konġunt) ta’ dan il-Ftehim ma għandhomx jgħoddu għal dan it-tip ta’ deċiżjoni.

Artikolu 7

Konformità mal-liġijiet u r-regolamenti

1.   Meta inġenju tal-ajru jidħol, ikun fih jew iħalli t-territorju ta’ Parti waħda, it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti l-oħra għandhom josservaw kemm il-liġijiet u r-regolamenti li huma applikabbli f’dak it-territorju u li jikkonċernaw id-dħul fi jew it-tluq ta’ inġenju tal-ajru mit-territorju tiegħu meta dan ikun f’ħidma ta’ trasport bl-ajru kif ukoll dawk dwar l-operat u n-navigazzjoni tal-inġenju tal-ajru.

2.   Waqt id-dħul fit-territorju ta’ waħda mill-Partijiet, ġewwa fih, jew it-tluq minnu, il-liġijiet u r-regolamenti applikabbli f’dak it-territorju relatati mad-dħul fi jew it-tluq mit-territorju tagħha ta’ passiġġieri, ekwipaġġ jew merkanzija fl-inġejnu tal-ajru (inklużi regolamenti relatati mad-dħul, il-permessi, l-immigrazzjoni, il-passaporti, id-dwana u l-kwarantina jew, fil-każ ta’ posta, ir-regolamenti postali) għandhom jiġu osservati minn, jew f’isem, tali passiġġieri, ekwipaġġ jew merkanzija tat-trasportatur bl-ajru tal-Parti l-oħra.

Artikolu 8

Ambjent kompetittiv

1.   Il-partijiet jagħrfu li huwa għan konġunt tagħhom li jkun hemm ambjent ġust u kompetittiv għat-tħaddim tas-servizzi bl-ajru. Il-Partijiet jirrikonoxxu li prattiċi kompetittivi ġusti mit-trasportaturi bl-ajru għandhom aktar probabbiltà li jseħħu meta dawn it-trasportaturi bl-ajru jaħdmu fuq bażi kummerċjali b’mod sħiħ u ma jkunux issussidjati.

2.   Fl-ambitu ta’ dan il-Ftehim, u mingħajr ħsara għal kwalunkwe dispożizzjoni speċjali fih, kull diskriminazzjoni fuq il-bażi ta’ nazzjonalità għandha tkun ipprojbita.

3.   Għajnuna tal-istat li tfixkel jew thedded li tfixkel il-kompetizzjoni billi tiffavorixxi ċerti impriżi jew ċerti prodotti jew servizzi tal-avjazzjoni hija inkompatibbli mal-funzjonament korrett ta’ dan il-Ftehim, peress li tista’ taffettwa l-kummerċ bejn il-Partijiet fis-settur tal-avjazzjoni.

4.   Kull prattika kontra dan l-Artikolu għandha tiġi valutata abbażi ta’ kriterji li jkunu ġejjin mill-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni applikabbli fl-Unjoni Ewropea, partikolarment tal-Artikolu 107 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u strumenti ta’ interpretazzjoni adottati mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea.

5.   Jekk Parti waħda ssib li jeżistu kundizzjonijiet fit-territorju tal-Parti l-oħra, b’mod partikolari minħabba sussidju, li jistgħu jaffettwaw b’mod negattiv l-opportunitjiet ġusti u ugwali tat-trasportaturi bl-ajru tagħha biex jikkompetu, tista’ tissottometti osservazzjonijiet lill-Parti l-oħra. Barra minn hekk, hija tista’ titlob laqgħa tal-Kumitat Konġunt, kif previst fl-Artikolu 22 (Kumitat Konġunt) ta’ dan il-Ftehim. Mal-wasla ta’ talba bħal din, il-konsultazzjonijiet għandhom jibdew fi żmien 30 jum. Jekk ma jintlaħaqx qbil sodisfaċenti fi żmien 30 jum mill-bidu tal-konsultazzjonijiet, dan għandu jikkostitwixxi l-bażi għall-Parti li talbet il-konsultazzjonijiet biex tieħu azzjoni ta’ rifjut, iż-żamma, ir-revoka, is-sospensjoni jew l-impożizzjoni ta’ kundizzjonijiet adattati fir-rigward tal-awtorizzazzjonijiet tat-trasportatur(i) bl-ajru kkonċernat(i), b’konsistenza mal-Artikolu 5 (Rifjut, Revoka, Sospensjoni jew Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni) ta’ dan il-Ftehim.

6.   L-azzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 5 ta’ dan l-Artikolu, għandhom ikunu adattati, proporzjonati u ristretti fir-rigward tal-ambitu u t-tul ta’ żmien għal dak li huwa strettament meħtieġ. Huma għandhom ikunu indirizzati biss lejn it-trasportatur jew it-trasportaturi bl-ajru li jkunu qed jibbenefikaw minn sussidju jew mill-kundizzjonijiet imsemmija f’dan l-Artikolu, u għandhom ikunu mingħajr ħsara għad-dritt ta’ kwalunkwe Parti biex tieħu azzjoni taħt l-Artikolu 24 (miżuri ta’ salvagwardja) ta’ dan il-Ftehim.

7.   Kull Parti, meta tkun innotifikata mill-Parti oħra, tista’ tavviċina lill-entitajiet governattivi responsabbli fit-territorju tal-Parti l-oħra, inklużi entitajiet fil-livell statali, provinċjali jew lokali, biex tiddiskuti kwistjonijiet relatati ma’ dan l-Artikolu.

8.   Id-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu għandhom japplikaw mingħajr ħsara għal-liġijiet u r-regolamenti tal-Partijiet fir-rigward tal-obbligi tas-servizzi pubbliċi fit-territorji tal-Partijiet.

Artikolu 9

Opportunitajiet kummerċjali

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-ostakli għat-twettiq ta’ negozju minn operaturi kummerċjali jfixklu l-benefiċċji li jridu jinkisbu b’dan il-Ftehim. Il-Partijiet għaldaqstant jaqblu li jimpenjaw ruħhom fi proċess effettiv u reċiproku għat-tneħħija tal-ostakli għat-twettiq ta’ negozju għall-operaturi kummerċjali taż-żewġ Partijiet, fejn tali ostakli jistgħu jfixklu operazzjonijiet kummerċjali, joħolqu distorsjoni fil-kompetizzjoni jew ifixklu l-iżvilupp ta’ kundizzjonijiet ugwali.

2.   Il-Kumitat Konġunt stabbilit taħt l-Artikolu 22 (Kumitat Konġunt) ta’ dan il-Ftehim għandu jiżviluppa proċess ta’ kooperazzjoni fir-rigward tat-twettiq ta’ negozju u opportunitajiet kummerċjali; għandu jimmonitorja l-progress billi jindirizza b’mod effettiv l-ostakli li jaffettwaw lill-operaturi kummerċjali fit-twettiq tan-negozju tagħhom u għandu jirrivedi b’mod regolari l-iżviluppi, inkluż, jekk meħtieġ, fir-rigward ta’ bidliet leġiżlattivi u regolatorji. Taħt l-Artikolu 22 (Kumitat Konġunt) ta’ dan il-Ftehim, Parti tista’ titlob li tiġi organizzata laqgħa fi ħdan il-Kumitat Konġunt sabiex tiġi diskussa kwalunkwe kwistjoni relatata mal-applikazzjoni ta’ dan l-Artikolu.

3.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti għandu jkollhom id-dritt li jwaqqfu uffiċċji fit-territorju tal-Parti l-oħra għall-promozzjoni u l-bejgħ tat-trasport bl-ajru u għal attivitajiet relatati oħra, inkluż id-dritt li jbigħu u joħorġu kwalunkwe biljett u/jew airwaybill, kemm biljetti u/jew airwaybills tagħhom stess kif ukoll dawk ta’ kwalunkwe trasportatur bl-ajru ieħor.

4.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti huma intitolati, skont il-liġijiet u r-regolamenti tal-Parti l-oħra dwar id-dħul, ir-residenza, u l-impjieg, li jġibu u jżommu fit-territorju tal-Parti l-oħra impjegati maniġerjali, tal-bejgħ, tekniċi, tal-operat, u impjegati speċjalizzati oħra li jkunu meħtieġa biex jagħtu appoġġ sabiex jiġi pprovdut it-trasport bl-ajru. Dawn ir-rekwiżiti dwar il-persunal, jekk ikunu jridu t-trasportaturi bl-ajru, jistgħu jkunu ssodisfati mill-persunal tagħhom stess jew billi jintużaw is-servizzi ta’ kwalunkwe organizzazzjoni, kumpanija jew trasportatur bl-ajru oħra li topera fit-territorju tal-Parti l-oħra, u li tkun awtorizzata biex twettaq tali servizzi fit-territorju ta’ dik il-Parti. Iż-żewġ Partijiet għandhom jiffaċilitaw u jħaffu l-għoti ta’ permessi ta’ impjieg, meta jkunu meħtieġa, lil dawk il-persuni li jkunu impjegati fl-uffiċċji skont dan il-paragrafu, inkluż dawk li jwettqu ċerti kompiti temporanji li ma jkunux jaqbżu d-disgħin (90) jum, soġġett għal-liġijiet u r-regolamenti rilevanti li jkun hemm fis-seħħ.

6.   Kull kumpanija ta’ groundhandling, kemm jekk tkun trasportatur bl-ajru kif ukoll jekk ma tkunx, għandu jkollha d-dritt, fir-rigward ta’ groundhandling fit-territorju tal-Parti l-oħra, li tipprovdi servizzi ta’ groundhandling lil linji tal-ajru li joperaw fl-istess ajruport, meta dan ikun awtorizzat u konsistenti mal-liġijiet u r-regolamenti applikabbli.

7.   Kwalunkwe trasportatur bl-ajru ta’ kull Parti jista’ jwettaq bejgħ ta’ servizzi ta’ trasport bl-ajru u servizzi relatati fit-territorju tal-Parti l-oħra b’mod dirett u/jew, jekk it-trasportatur bl-ajru jkun irid, permezz tal-aġenti tal-bejgħ tiegħu, permezz ta’ intermedjarji oħra li jkunu maħtura mit-trasportatur bl-ajru, permezz ta’ trasportatur bl-ajru ieħor jew permezz tal-internet. Kull trasportatur bl-ajru għandu d-dritt li jbigħ dawn is-servizzi ta’ trasport, u kull persuna għandha tkun libera li tixtri dawn is-servizzi ta’ trasport fil-munita ta’ dak it-territorju jew f’muniti li jistgħu jiġu skambjati b’mod ħieles skont il-leġiżlazzjoni monetarja lokali.

8.   Kull trasportatur bl-ajru għandu jkollu d-dritt li jsarraf f’muniti li jistgħu jiġu skambjati b’mod ħieles u li jibgħat mit-territorju tal-Parti l-oħra lejn it-territorju tiegħu stess kif ukoll, fuq talba, id-dħul lokali lejn il-pajjiż jew il-pajjiżi li jagħżel huwa stess, ħlief meta dan ikun inkonsistenti mal-liġi jew mar-regolament li japplikaw b’mod ġenerali. Tali tisrif u bigħt għandhom ikunu awtorizzati mingħajr restrizzjonijiet jew dewmien jew tassazzjoni fir-rigward tagħhom bir-rata tal-kambju tas-suq applikabbli għal transazzjonijiet u ħlasijiet attwali fid-data li fiha t-trasportatur tal-ajru jkun għamel l-applikazzjoni inizjali għall-bigħt.

9.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti għandhom jitħallew iħallsu għall-ispejjeż lokali, inkluż ix-xiri ta’ fjuwil, fit-territorju tal-Parti l-oħra fil-munita lokali. Jekk ikunu jridu, it-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti jistgħu jħallsu dawn l-ispejjeż fit-territorju tal-Parti l-oħra f’muniti li jistgħu jiġu skambjati b’mod ħieles, skont il-leġiżlazzjoni monetarja lokali.

10.   Waqt l-operat jew il-forniment ta’ servizzi skont dan il-Ftehim, kwalunkwe trasportatur bl-ajru ta’ Parti jista’ jidħol f’arranġamenti ta’ kummerċjalizzazzjoni kooperattiva, bħalma huma ftehimiet ta’ spazju magħluq jew arranġamenti ta’ qsim ta’ kodiċi, ma’:

sakemm:

12.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti għandu jkollhom id-dritt li jipprovdu s-servizzi miftiehma bl-użu ta’ inġenju tal-ajru u ekwipaġġ mikri b’lease mingħand kwalunkwe trasportatur bl-ajru, inkluż minn pajjiżi terzi, sakemm il-parteċipanti kollha ta’ arranġamenti bħal dawn jissodisfaw il-kundizzjonijiet preskritti skont il-liġijiet u r-regolament li huma normalment applikati mill-Partijiet għal arranġamenti bħal dawn.

13.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti għandhom ikunu intitolati li jidħlu f’arranġamenti ta’ franchising jew ta’ branding ma’ kumpaniji, inklużi trasportaturi bl-ajru, ta’ kull Parti jew pajjiżi terzi, sakemm it-trasportaturi bl-ajru għandhom l-awtorità xierqa u jissodisfaw il-kundizzjonijiet preskritti skont il-liġijiet u r-regolamenti normalment applikati mill-Partijiet għal arranġamenti bħal dawn, b’mod partikolari dawk li jeħtieġu li tiġi żvelata l-identità tat-trasportatur bl-ajru li qed jopera s-servizz.

Artikolu 10

Tassazzjoni u ħlasijiet tad-dwana

1.   Meta jasal fit-territorju ta’ waħda mill-Partijiet, l-inġenju tal-ajru li jitħaddem mit-trasportaturi bl-ajru tal-Parti l-oħra għat-trasport internazzjonali bl-ajru, it-tagħmir regolari tiegħu, il-fjuwil, il-lubrikanti, il-provvisti tekniċi konsumibbli, it-tagħmir ta’ fuq l-art, l-ispare parts (inklużi magni), il-provvisti ta’ fuq l-inġenju tal-ajru (inklużi iżda mhux limitati għal oġġetti bħal ikel, xorb u likuri, tabakk u prodotti oħrajn li jkunu maħsuba biex jinbiegħu jew jintużaw mill-passiġġieri fi kwantitajiet limitati waqt it-titjira), u oġġetti oħra maħsuba jew użati biss b’rabta mal-operat jew it-tiswija tal-inġenju tal-ajru li jkun f’ħidma ta’ trasport internazzjonali bl-ajru, għandhom ikunu eżentati, fuq bażi reċiproka, skont il-leġiżlazzjoni rilevanti applikabbli, mir-restrizzjonijiet kollha tal-importazzjoni, mit-taxxi fuq il-proprjetà u mid-dazji kapitali, mid-dazji tad-dwana, mit-taxxi tas-sisa, u minn tariffi u imposti simili li (a) huma imposti mill-awtoritajiet nazzjonali jew lokali jew mill-Unjoni Ewropea, u li (b) mhumiex ibbażati fuq l-ispiża tas-servizzi pprovduti, bil-kundizzjoni li dak it-tagħmir u dawk il-provvisti jibqgħu abbord l-inġenju tal-ajru.

2.   Dawn li ġejjin għandhom ikunu eżentati wkoll, fuq bażi reċiproka, skont il-leġiżlazzjoni rilevanti applikabbli, mit-taxxi, mis-sisa, mid-dazji, mit-tariffi u mill-imposti msemmija fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, ħlief għal imposti ibbażati fuq l-ispiża tas-servizz provdut:

3.   Minkejja kwalunkwe dispożizzjoni oħra kontra dan, xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jimpedixxi lil Parti milli timponi taxxi, levies, dazji, imposti jew ħlasijiet fuq il-fjuwil fornut fit-territorju tagħha fuq bażi mhux diskriminatorja għall-użu fl-inġenju tal-ajru ta’ trasportatur bl-ajru li jopera bejn żewġ punti fit-territorju tagħha.

4.   Jista’ jkun meħtieġ li t-tagħmir u l-provvisti msemmija fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu jibqgħu taħt is-superviżjoni jew il-kontroll tal-awtoritajiet xierqa u ma jkunux trasferiti mingħajr il-pagamenti tad-dazji tad-dwana u t-taxxi rilevanti.

5.   L-eżenzjonijiet previsti f’dan l-Artikolu għandhom ikunu disponibbli wkoll meta t-trasportaturi tal-ajru ta’ Parti waħda jkunu daħlu f’kuntratt ma’ trasportatur bl-ajru ieħor, li jkun igawdi bl-istess mod minn tali eżenzjonijiet mill-Parti l-oħra, għas-self jew it-trasferiment fit-territorju tal-Parti l-oħra tal-oġġetti speċifikati fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu.

6.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jimpedixxi kwalunkwe Parti milli timponi taxxi, levies, dazji, imposti jew tariffi fuq oġġetti mibjugħa lill-passiġġieri, minbarra għall-konsum abbord, matul parti mis-servizz bl-ajru bejn żewġ punti ta’ destinazzjoni fit-territorju tagħha stess li fihom l-imbark u l-iżbark ikunu permessi.

7.   Il-bagalji u l-merkanzija fi tranżitu dirett minn parti għall-oħra tat-territorju ta’ Parti għandhom jiġu eżentati mit-taxxi, dazji doganali, imposti u tariffi simili oħra li ma jkunux ibbażati fuq l-ispiża tas-servizz fornut.

8.   It-tagħmir regolari li jinġarr abbord, kif ukoll il-materjal u l-provvisti normalment miżmuma abbord inġenju tal-ajru użat minn trasportatur bl-ajru ta’ Parti, jista’ jinħatt fit-territorju tal-Parti l-oħra biss bl-approvazzjoni tal-awtoritajiet doganali ta’ dak it-territorju. F’każ bħal dan, jista’ jkun meħtieġ li jitqiegħdu taħt is-sorveljanza tal-awtoritajiet imsemmija sa meta jiġu esportati mill-ġdid jew imneħħija b’mod ieħor skont ir-regolamenti doganali.

9.   L-istipulazzjonijiet ta’ dan il-Ftehim ma għandhomx jaffettwaw il-qasam tal-VAT, bl-eċċezzjoni tat-taxxa fuq il-fatturat fuq l-importazzjonijiet. Id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim ma għandhomx jaffettwaw id-dispożizzjonijiet ta’ ebda konvenzjoni li fiż-żmien rilevanti tkun fis-seħħ bejn xi Stat Membru u r-Repubblika tal-Moldova biex tkun evitata t-tassazzjoni doppja fuq id-dħul u fuq il-kapital.

Artikolu 11

Imposti fuq l-Utenti għall-Ajruporti u l-Faċilitajiet u s-Servizzi tal-Avjazzjoni

1.   Kull Parti għandha tiżgura li l-imposti fuq l-utenti li jistgħu jkunu imposti mill-awtoritajiet jew korpi kompetenti tagħha fuq it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti l-oħra għall-użu tal-kontroll tan-navigazzjoni bl-ajru u tat-traffiku tal-ajru, tal-ajruport, tas-sigurtà tal-avjazzjoni u tal-faċilitajiet u s-servizzi relatati għandhom ikunu ġusti, raġonevoli, mhux diskriminatorji b’mod inġust, u mqassma ġustament fost il-kategoriji tal-utenti. Bla ħsara għall-Artikolu 16(1) (Ġestjoni tat-traffiku tal-ajru), dawn l-imposti jistgħu jirriflettu, imma m’għandhomx jaqbżu, l-ispiża sħiħa magħmula mill-awtoritajiet jew mill-korpi kompetenti li jagħmlu l-imposta biex jipprovdu l-faċilitajiet u s-servizzi x-xierqa tal-ajruport u tas-sigurtà tal-avjazzjoni f’dak l-ajruport jew fis-sistema ta’ dak l-ajruport. Dawn l-imposti jistgħu jinkludu dħul raġonevoli fuq l-assi, wara d-deprezzament. Il-faċilitajiet u s-servizzi li fuqhom ikun hemm imposta fuq l-utenti għandhom ikunu provduti fuq bażi effiċjenti u ekonomika. F’kull każ, dawn l-imposti għandhom ikunu valutati fuq it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti l-oħra b’termini mhux inqas favorevoli mit-termini l-aktar favorevoli disponibbli għal kwalunkwe trasportatur bl-ajru ieħor fiż-żmien meta jkunu valutati l-imposti.

2.   Kull Parti għandha teħtieġ konsultazzjonijiet bejn l-awtoritajiet jew korpi kompetenti li jitolbu l-ħlas fit-territorju tagħha u t-trasportaturi bl-ajru u/jew il-korpi rappreżentantivi tagħhom li jużaw is-servizzi u l-faċilitajiet, u għandha tiżgura li l-awtoritajiet jew korpi kompetenti li jitolbu l-ħlas u li t-trasportatur bl-ajru jew il-korpi rappreżentantivi tagħhom jiskambjaw tali tagħrif li jista’ jkun meħtieġ biex tkun tista’ ssir analiżi preċiża dwar kemm ikunu raġonevoli l-imposti skont il-prinċipji tal-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu. Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet jew korpi kompetenti li jagħmlu imposta jagħtu lill-utenti avviż raġonevoli rigward kwalunkwe proposta ta’ bidliet fl-imposti fuq l-utenti sabiex dawk l-awtoritajiet ikunu jistgħu jqisu l-fehmiet espressi mill-utenti qabel isiru l-bidliet.

3.   L-ebda Parti ma titqies li tkun qed tikser xi dispożizzjoni ta’ dan l-Artikolu, fil-proċeduri ta’ riżoluzzjoni ta’ disputi taħt l-Artikolu 23 (Riżoluzzjoni ta’ Disputi u Arbitraġġ), sakemm:

Artikolu 12

Prezzar

1.   Il-Partijiet għandhom jippermettu li l-prezzijiet ikunu stabbiliti liberament mit-trasportaturi bl-ajru abbażi ta’ kompetizzjoni ħielsa u ġusta.

2.   Il-Partijiet ma għandhomx jirrekjedu li l-prezzijiet ikunu rreġistrati jew notifikati.

3.   Jistgħu jsiru diskussjonijiet bejn l-awtoritajiet kompetenti fuq kwistjonijiet bħal, imma mhux limitati għal, prezzijiet li jistgħu jkunu inġusti, mhux raġonevoli, diskriminatorji jew sussidjati.

Artikolu 13

Statistika

1.   Kull Parti għandha tipprovdi lill-Parti l-oħra statistika li tkun meħtieġa mil-liġijiet u r-regolamenti nazzjonali, u, meta jintalab, tagħrif statistiku ieħor disponibbli kif ikun meħtieġ b’mod raġonevoli għall-fini ta’ analiżi tal-operat tas-servizzi tal-ajru.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qafas tal-Kumitat Konġunt taħt l-Artikolu 22 (Kumitat Konġunt) biex jiffaċilitaw l-iskambju bejniethom tal-informazzjoni statistika għall-fini tal-monitoraġġ tal-iżvilupp tas-servizzi tal-ajru skont dan il-Ftehim.

TITOLU II

KOOPERAZZJONI REGOLATORJA

Artikolu 14

Sikurezza tal-avjazzjoni

1.   Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mad-dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni tas-sikurezza tal-avjazzjoni speċifikati fil-Parti C tal-Anness III għal dan il-Ftehim, taħt il-kundizzjonijiet stipulati minn hawn ’il quddiem.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-implimentazzjoni, mir-Repubblika tal-Moldova, tal-leġiżlazzjoni msemmija fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu. Għal dan il-għan, ir-Repubblika tal-Moldova għandha tkun involuta fil-ħidma tal-Aġenzija Ewropea tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni bħala osservatur mid-data tad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li fejn inġenju tal-ajru rreġistrat f’Parti waħda jkun suspettat li mhux konformi mal-istandards internazzjonali dwar is-sikurezza tal-avjazzjoni stabbiliti skont il-Konvenzjoni u li jinżel f’ajruporti miftuħa għat-traffiku internazzjonali tal-ajru fit-territorju tal-Parti l-oħra, dan għandu jiġi soġġett għall-ispezzjonijiet tar-rampa li jsiru abbord jew madwar l-inġenju tal-ajru mill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra. Dawn l-ispezzjonijiet isiru biex ikunu verifikati kemm il-validità tad-dokumenti tal-inġenju tal-ajru u tal-ekwipaġġ kif ukoll il-kundizzjonijiet viżibbli tal-inġenju tal-ajru u tat-tagħmir tiegħu.

4.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti, fi kwalunkwe ħin, jistgħu jitolbu li jsiru konsultazzjonijiet dwar l-istandards tas-sikurezza miżmuma mill-Parti l-oħra.

5.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti għandhom jieħdu l-miżuri kollha xierqa u immedjati kull meta jkunu ċerti li inġenju tal-ajru, prodott jew operazzjoni tista’:

6.   Meta l-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti waħda jieħdu azzjoni skont il-paragrafu 5 ta’ dan l-Artikolu, dawn għandhom jinfurmaw minnufih lill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra dwar it-teħid ta’ tali azzjoni u jagħtu r-raġunijiet għall-aġir tagħhom.

7.   Meta l-miżuri meħuda bl-applikazzjoni tal-paragrafu 5 ta’ dan l-Artikolu jitwaqqfu anke jekk il-bażi biex dawn jittieħdu ma tkunx għadha teżisti, kwalunkwe Parti tista’ tirriferi din il-kwistjoni lill-Kumitat Konġunt.

Artikolu 15

Sigurtà tal-avjazzjoni

1.   Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mad-dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni tas-sigurtà tal-avjazzjoni tal-Unjoni Ewropea speċifikati fil-Parti D tal-Anness III għal dan il-Ftehim, taħt il-kundizzjonijiet stipulati minn hawn ’il quddiem.

2.   Ir-Repubblika tal-Moldova tista’ tkun soġġetta għal spezzjoni tal-Kummissjoni Ewropea skont il-leġiżlazzjoni rilevanti tas-sigurtà tal-Unjoni Ewropea kif imsemmi fl-Anness III għal dan il-Ftehim. Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu l-mekkaniżmu meħtieġ għall-iskambju tal-informazzjoni dwar ir-riżultati ta’ spezzjonijiet tas-sigurtà bħal dawn.

3.   Minħabba li l-garanzija tas-sikurezza għall-inġenji tal-ajru ċivili, għall-passiġġieri u għall-ekwipaġġ tagħhom hija prerekwiżit fundamentali għall-operat tas-servizzi internazzjonali bl-ajru, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-obbligi reċiproċi tagħhom li jipprovdu għas-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili kontra atti ta’ interferenza illegali, u partikolarment l-obbligi tagħhom taħt il-Konvenzjoni, il-Konvenzjoni dwar ir-Reati u Ċerti Atti Oħra li Jsiru Abbord l-Inġenju tal-Ajru, iffirmata f’Tokjo fl-14 ta’ Settembru 1963, il-Konvenzjoni għat-Trażżin ta’ Ħtif Illegali ta’ Inġenji tal-Ajru, iffirmata f’The Hague fis-16 ta’ Diċembru 1970, il-Konvenzjoni għat-Trażżin ta’ Atti Illegali kontra s-Sikurezza tal-Avjazzjoni Ċivili, iffirmata f’Montreal fit-23 ta’ Settembru 1971, il-Protokoll għat-Trażżin ta’ Atti Illegali ta’ Vjolenza fl-Ajruporti li Jservu l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, iffirmata f’Montreal fl-24 ta’ Frar 1988 u l-Konvenzjoni dwar l-Immarkar ta’ Splussivi tal-Plastik għal Għanijiet ta’ Skoperta, iffirmata f’Montreal fl-1 ta’ Marzu 1991, bil-kundizzjoni li ż-żewġ Partijiet jkunu membri għal dawn il-konvenzjonijiet kif ukoll għall-konvenzjonijiet u l-protokolli l-oħra kollha li jikkonċernaw is-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili u li tagħhom iż-żewġ Partijiet ikunu membri.

4.   Fuq talba, il-Partijiet għandhom jipprovdu l-għajnuna kollha meħtieġa lil xulxin biex ikunu evitati atti ta’ ħtif illegali ta’ inġenji tal-ajru ċivili u atti illegali oħrajn kontra s-sikurezza ta’ dawn l-inġenji tal-ajru, il-passiġġieri u l-ekwipaġġ tagħhom, l-ajruporti u l-faċilitajiet tan-navigazzjoni fl-ajru, u kwalunkwe theddida oħra li jista’ jkun hemm għas-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili.

5.   Fir-relazzjonijiet reċiproċi tagħhom, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-Istandards tas-sigurtà tal-avjazzjoni u, sakemm dawn ikunu applikati minnhom, mal-Prattiċi Rakkomandati stabbiliti mill-Organizzazzjoni għall-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali (ICAO) u li tidher bħala Anness għall-Konvenzjoni, sakemm dawn id-dispożizzjonijiet ta’ sigurtà jkunu applikabbli għall-Partijiet. Iż-żewġ Partijiet għandhom jitolbu lill-operaturi tal-inġenji tal-ajru tar-reġistru tagħhom, lill-operaturi li jkollhom il-post prinċipali tan-negozju tagħhom jew ir-residenza permanenti fit-territorju tagħhom u lill-operaturi tal-ajruporti fit-territorju tagħhom, biex ikunu konformi ma’ dawn id-dispożizzjonijiet ta’ sigurtà tal-avjazzjoni.

6.   Kull Parti għandha tiżgura li fit-territorju tagħha jittieħdu miżuri effettivi biex l-avjazzjoni ċivili tkun mħarsa minn atti ta’ interferenza illegali, inkluż, iżda mhux esklussivament, biex isiri l-verifiki fuq il-passiġġieri u l-bagalji li dawn iġorru magħhom, u biex isiru l-verifiki xierqa fuq il-bagalji li jkun hemm fl-istiva u kontrolli tas-sigurtà fuq il-merkanzija u l-posta qabel ma dawn jitilgħu jew jitgħabbew abbord l-inġenju tal-ajru u kontrolli tas-sigurtà fuq provvisti għal matul it-titjira u provvisti tal-ajruport u kontrolli tal-aċċess għal inħawi ta’ titjir u għal żoni ta’ sigurtà ristretti. Dawn il-miżuri għandhom jiġu emendati biex jindirizzaw il-livell ogħla ta’ theddid. Kull Parti taqbel li t-trasportaturi bl-ajru tagħha jistgħu jkunu mitluba josservaw id-dispożizzjonijiet tas-sigurtà tal-avjazzjoni msemmija fil-paragrafu (5) ta’ dan l-Artikolu li jkunu meħtieġa mill-Parti l-oħra għad-dħul fi, għat-tluq minn, jew waqt li inġenju tal-ajru jkun fit-territorju ta’ dik il-Parti l-oħra.

7.   Kull Parti għandha wkoll tagħti konsiderazzjoni pożittiva għal kwalunkwe talba mill-Parti l-oħra għal miżuri raġonevoli ta’ sigurtà speċjali sabiex jilqgħu għal xi theddida partikolari. Bl-eċċezzjoni ta’ fejn mhuwiex possibbli b’mod raġonevoli u fil-każ ta’ emerġenza, kull Parti se tinforma lill-Parti l-oħra bil-quddiem bi kwalunkwe miżura ta’ sigurtà speċjali li għandha l-ħsieb li tintroduċi li jista’ jkollha impatt finanzjarju jew operattazzjonali sinifikanti fuq is-servizzi tat-trasport bl-ajru provduti skont dan il-Ftehim. Kull Parti tista’ titlob laqgħa tal-Kumitat Konġunt biex ikunu diskussi miżuri ta’ sigurtà bħal dawn, kif provdut fl-Artikolu 22 (Kumitat Konġunt) ta’ dan il-Ftehim.

8.   Meta jseħħ inċident jew meta jkun hemm theddida ta’ inċident ta’ ħtif illegali ta’ inġenju tal-ajru ċivili jew atti illegali oħrajn kontra s-sikurezza ta’ tali inġenju tal-ajru, tal-passiġġieri u tal-ekwipaġġ tiegħu, tal-ajruporti jew tal-faċilitajiet tan-navigazzjoni bl-ajru, il-Partijiet għandhom jgħinu lil xulxin billi jiffaċilitaw il-komunikazzjonijiet u miżuri xierqa oħra bl-għan li jtemmu malajr u bla periklu tali inċident jew it-theddida ta’ tali inċident.

9.   Kull Parti għandha tieħu l-miżuri kollha possibbli li hija tqis bħala prattiċi biex tiżgura li inġejnu tal-ajru li jkun soġġett għal att ta’ ħtif illegali jew atti oħra ta’ interferenza illegali u li jkun fuq l-art fit-territorju tagħha jinżamm fuq l-art sakemm ikun meħtieġ it-tluq tiegħu minħabba l-obbligu imperattiv li tiġi protetta l-ħajja umana. Kull meta jkun prattiku, dawn il-miżuri għandhom jiġu kkunsidrati fuq il-bażi ta’ konsultazzjonijiet reċiproċi.

10.   Meta Parti jkollha raġunijiet biżżejjed biex temmen li l-Parti l-oħra ma tkunx segwiet id-dispożizzjonijiet tas-sigurtà tal-avjazzjoni ta’ dan l-Artikolu, dik il-Parti għandha titlob li jsiru konsultazzjonijiet immedjati mal-Parti l-oħra.

11.   Mingħajr ħsara għall-Artikolu 5 (Rifjut, Revoka, Sospensjoni u Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjonijiet) ta’ dan il-Ftehim, in-nuqqas li jintlaħaq ftehim sodisfaċenti fi żmien (15) ħmistax-il ġurnata mid-data ta’ din it-talba, għandu jikkostitwixxi raġunijiet biex jiġu miżmuma, revokati, limitati jew jiġu imposti kundizzjonijiet fuq l-awtorizzazzjoni tal-operat ta’ trasportatur bl-ajru wieħed jew aktar ta’ tali Parti oħra.

12.   F’każ ta’ theddida immedjata u straordinarja, Parti tista’ tieħu azzjoni interim qabel ma jiskadi l-perjodu ta’ (15) ħmistax-il ġurnata.

13.   Kwalunkwe azzjoni li tittieħed skont il-paragrafu 11 ta’ dan l-Artikolu għandha titwaqqaf hekk kif il-Parti l-oħra tikkonforma ruħha mad-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 16

Ġestjoni tat-traffiku tal-ajru

1.   Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mad-dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni speċifikati fil-Parti B tal-Anness III għal dan il-Ftehim, taħt il-kundizzjonijiet stipulati minn hawn ’il quddiem.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, bil-ħsieb li jestendu l-Ajru Uniku Ewropew għar-Repubblika tal-Moldova sabiex isaħħu l-istandards preżenti tas-sikurezza u l-effiċjenza ġenerali tal-operati ġenerali tat-traffiku tal-ajru fl-Ewropa, sabiex jottimizzaw il-kapaċitajiet tal-kontroll tat-traffiku tal-ajru, jimminimizzaw id-dewmien u jżidu l-effiċjenza ambjentali. Għal dan il-għan, ir-Repubblika tal-Moldova għandha tkun involuta bħala osservatur fil-Kumitat tal-Ajru Uniku mid-data tad-dħul fis-seħħ tal-Ftehim. Il-Kumitat Konġunt għandu jkun responsabbli għall-monitoraġġ u l-iffaċilitar tal-kooperazzjoni fil-qasam tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru.

3.   Bil-ħsieb li jiffaċilitaw l-applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-Ajru Uniku Ewropew fit-territorji tagħhom:

Artikolu 17

Ambjent

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tal-protezzjoni tal-ambjent waqt l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politika tal-avjazzjoni. Il-Partijiet jirrikonoxxu li hija meħtieġa azzjoni globali, reġjonali, nazzjonali u/jew lokali effettiva biex l-impatt tal-avjazzjoni ċivili fuq l-ambjent ikun minimizzat.

2.   Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni relatata mat-trasport bl-ajru speċifikata fil-Parti E tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jaħdmu flimkien, u fil-qafas ta’ diskussjonijiet multilaterali, li jikkunsidraw l-effetti tal-avjazzjoni fuq l-ambjent, u li jiżguraw li kwalunkwe miżura ta’ mitigazzjoni tkun konsistenti b’mod sħiħ mal-objettivi ta’ dan il-Ftehim.

4.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jitqies li qed jillimita l-awtorità tal-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti biex dawn jieħdu l-miżuri xierqa kollha sabiex jevitaw jew inkella jindirizzaw l-impatti ambjentali tat-trasport bl-ajru, bil-kundizzjoni li tali miżuri jkunu konsistenti b’mod sħiħ mad-drittijiet u l-obbligi tagħhom taħt il-liġi internazzjonali u li jiġu applikati mingħajr distinzjoni ta’ nazzjonalità.

Artikolu 18

Ħarsien tal-konsumaturi

Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni relatata mat-trasport bl-ajru speċifikata fil-Parti G tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

Artikolu 19

Sistemi ta’ Prenotazzjoni Kompjuterizzata

Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni relatata mat-trasport bl-ajru speċifikata fil-Parti H tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

Artikolu 20

Aspetti soċjali

Soġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II għal dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni relatata mat-trasport bl-ajru speċifikata fil-Parti F tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

TITOLU III

DISPOŻIZZJONIJIET ISTITUZZJONALI

Artikolu 21

Interpretazzjoni u Infurzar

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri xierqa kollha, kemm jekk ikunu ġenerali kif ukoll speċifiċi, sabiex jiżguraw li jintlaħqu l-obbligi li joriġinaw minn dan il-Ftehim u għandhom jevitaw kwalunkwe miżura li tipperikola b’xi mod il-kisba tal-għanijiet ta’ dan il-Ftehim.

2.   Kull Parti għandha tkun responsabbli fit-territorju tagħha stess, biex tinforza b’mod xieraq dan il-Ftehim u, b’mod partikolari, ir-regolamenti u d-direttivi relatati mat-trasport bl-ajru li huma elenkati fl-Anness III għal dan il-Ftehim.

3.   Kull Parti għandha tagħti lill-Parti l-oħra t-tagħrif u l-għajnuna kollha meħtieġa fil-każ ta’ investigazzjonijiet dwar ksur possibbli ta’ dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim li dik il-Parti l-oħra tkun qed twettaq taħt il-kompetenzi rispettivi tagħha, kif provdut f’dan il-Ftehim.

4.   Kull meta l-Partijiet jaġixxu taħt is-setgħat mogħtija lilhom b’dan il-Ftehim fuq kwistjonijiet li jkunu ta’ interess sostanzjali għall-Parti l-oħra u li jkunu jikkonċernaw lill-awtoritajiet jew lill-intrapriżi tal-Parti l-oħra, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra għandhom ikunu informati b’mod sħiħ u mogħtija l-opportunità biex jikkummentaw qabel ma tittieħed deċiżjoni finali.

5.   Safejn id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim u d-dispożizzjonijiet tal-atti speċifikati fl-Anness III għal dan il-Ftehim huma identiċi fis-sustanza għar-regoli korrispondenti tat-Trattati tal-UE, dawk id-dispożizzjonijiet għandhom, fl-implimentazzjoni u l-applikazzjoni tagħhom, jiġu interpretati f’konformità mas-sentenzi u d-deċiżjonijiet rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja u tal-Kummissjoni Ewropea.

Artikolu 22

Kumitat Konġunt

1.   B’dan huwa stabbilit Kumitat Konġunt li huwa magħmul mir-rappreżentanti tal-Partijiet (minn hawn ’il quddiem imsejjaħ “il-Kumitat Konġunt”) li se jkun responsabbli mill-amministrazzjoni ta’ dan il-Ftehim u li għandu jiżgura l-implimentazzjoni xierqa tiegħu. Għal dan il-għan, għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet u jieħu deċiżjonijiet fejn dan ikun provdut b’mod espliċitu minn dan il-Ftehim.

2.   Id-deċiżjonijiet tal-Kumitat Konġunt għandhom jiġu adottati b’kunsens u jkunu jorbtu lill-Partijiet. Il-Partijiet għandhom iqegħduhom fis-seħħ skont ir-regoli proprji tagħhom.

3.   Il-Kumitat Konġunt għandu jadotta, b’deċiżjoni, ir-regoli tal-proċedura tiegħu.

4.   Il-Kumitat Konġunt għandu jiltaqa’ kif u meta jkun meħtieġ. Kull Parti tista’ titlob li tiġi organizzata laqgħa.

5.   Parti tista’ wkoll tagħmel talba li ssir laqgħa tal-Kumitat Konġunt biex tinstab soluzzjoni għal kwalunkwe kwistjoni li tkun tikkonċerna l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim. Laqgħa bħal din għandha tibda fl-eqreb data possibbli, iżda mhux iktar tard minn xahrejn mid-data tal-wasla tat-talba, sakemm ma jkunx maqbul mod ieħor bejn il-Partijiet.

6.   Għall-finijiet tal-implimentazzjoni xierqa ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jiskambjaw it-tagħrif u, fuq talba li ssir minn kwalunkwe waħda mill-Partijiet, iwettqu l-konsultazzjonijiet fi ħdan il-Kumitat Konġunt.

7.   Jekk, skont waħda mill-Partijiet, id-deċiżjoni tal-Kumitat Konġunt ma tkunx implimentata kif xieraq mill-Parti l-oħra, tal-ewwel tista’ titlob li l-kwistjoni tiġi diskussa mill-Kumitat Konġunt. Jekk il-Kumitat Konġunt ma jkunx jista’ jsolvi l-kwistjoni fi żmien xahrejn minn mindu tkun saret it-talba, il-Parti li tkun għamlet it-talba tista’, taħt l-Artikolu 24 (Miżuri ta’ salvagwardja), tieħu l-miżuri ta’ salvagwardja li jkunu xierqa.

8.   Mingħajr ħsara għall-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu, jekk il-Kumitat Konġunt ma jiħux deċiżjoni dwar kwistjoni li tkun ġiet riferuta lilu fi żmien sitt xhur mid-data tat-talba, il-Partijiet jistgħu, taħt l-Artikolu 24 (Miżuri ta’ salvagwardja), jieħdu miżuri temporanji ta’ salvagwardja li jkunu xierqa.

9.   F’konformità mal-Artikolu 6 (Investiment) ta’ dan il-Ftehim, il-Kumitat Konġunt għandu janalizza kwistjonijiet relatati ma’ investimenti bilaterali ta’ dritt ta’ proprjetà maġġoritarju, jew ma’ bidliet fil-kontroll effettiv tat-trasportaturi bl-ajru tal-Partijiet.

10.   F’konformità mal-Artikolu 14 (Sikurezza tal-avjazzjoni) ta’ dan il-Ftehim, il-Kumitat Konġunt għandu jimmonitorja l-proċess tat-tneħħija mir-reġistru ta’ inġenji tal-ajru rreġistrati fid-data tal-ftehim, fir-Repubblika tal-Moldova, li ma jkunux konformi mal-istandards internazzjonali dwar is-sikurezza tal-avjazzjoni stabbiliti fil-Konvenzjoni. Il-Kumitat Konġunt għandu jimmonitorja wkoll il-proċess tat-tneħħija gradwali, waqt il-fażi ta’ tranżizzjoni deskritta fl-Anness II għal dan il-Ftehim, ta’ inġenji tal-ajru rreġistrati fid-data tal-iffirmar ta’ dan il-Ftehim, fir-Repubblika tal-Moldova, u li jintużaw mill-operaturi taħt il-kontroll regolatorju tar-Repubblika tal-Moldova, li ma jkollhomx ċertifikat tat-tip maħruġ f’konformità mal-leġiżlazzjoni rilevanti tal-UE speċifikat fil-Parti C tal-Anness III għal dan il-Ftehim bil-għan li jintlaħaq qbil dwar it-tnaqqis progressiv tal-għadd tal-inġenji tal-ajru msemmi fil-paragrafu 7 tal-Anness II għal dan il-Ftehim.

11.   Il-Kumitat Konġunt għandu jiżviluppa wkoll il-koperazzjoni permezz ta’:

Artikolu 23

Riżoluzzjoni ta’ Disputi u Arbitraġġ

1.   Jekk tinqala’ disputa bejn il-Partijiet relatata mal-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim, huma għandhom fl-ewwel lok jippruvaw jilħqu ftehim permezz ta’ konsultazzjonijiet formali fi ħdan il-Kumitat Konġunt f’konformità mal-paragrafu 5 tal-Artikolu 22 (Kumitat Konġunt) ta’ dan il-Ftehim.

2.   Kull Parti tista’ tirriferi kwalunkwe disputa relatata mal-applikazzjoni jew l-interpretazzjoni ta’ dan il-Ftehim li ma kienx possibbli li tissolva skont il-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, quddiem bord ta’ arbitraġġ ta’ tliet arbitri skont il-proċedura stipulata hawn taħt:

3.   Fuq talba ta’ Parti, il-bord tal-arbitraġġ jista’ jordna lill-Parti l-oħra timplimenta miżuri interim ta’ rimedju sad-determinazzjoni finali tal-bord.

4.   Kwalunkwe deċiżjoni provviżorja jew finali tal-bord tal-arbitraġġ għandha torbot lill-Partijiet.

5.   Jekk waħda mill-Partijiet ma taġixxix skont id-deċiżjoni tal-bord tal-arbitraġġ li tkun ittieħdet skont it-termini ta’ dan l-Artikolu fi żmien (30) tletin ġurnata min-notifika tad-deċiżjoni msemmija hawn fuq, il-Parti l-oħra tista’, sakemm idum għaddej dan in-nuqqas, tillimita, tissospendi jew tirrevoka d-drittijiet jew il-privileġġi li din tkun tat taħt it-termini ta’ dan il-Ftehim lill-Parti li tkun qed tonqos.

Artikolu 24

Miżuri ta’ salvagwardja

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu kwalunkwe miżura ġenerali jew speċifika meħtieġa għat-twettiq tal-obbligi tagħhom skont dan il-Ftehim. Għandhom jiżguraw li l-għanijiet stabbiliti f’dan il-Ftehim jintlaħqu.

2.   Jekk waħda mill-Partijiet taħseb li l-Parti l-oħra naqset milli twettaq obbligu skont dan il-Ftehim, tista’ tieħu l-miżuri ta’ salvagwardja xierqa. Il-miżuri ta’ salvagwardja għandhom ikunu limitati, fir-rigward tal-ambitu u ż-żmien tagħhom, għal dak li huwa strettament meħtieġ sabiex titranġa s-sitwazzjoni jew sabiex jinżamm il-bilanċ ta’ dan il-Ftehim. Għandha tingħata prijorità għal dawk il-miżuri li jfixklu l-inqas it-tħaddim ta’ dan il-Ftehim.

3.   Kwalunkwe Parti li tkun qed tikkonsidra li tieħu miżuri ta’ salvagwardja għandha tavża mingħajr dewmien lill-Parti l-oħra permezz tal-Kumitat Konġunt u għandha tforni t-tagħrif rilevanti kollu.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkonsultaw minnufih lill-Kumitat Konġunt bil-għan li tinstab soluzzjoni aċċettabbli għal kulħadd.

5.   Mingħajr ħsara għall-Artikolu 3(d) (Awtorizzazzjoni), l-Artikolu 5(1)(d) (Rifjut, Revoka, Sospenzjoni, Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni) u l-Artikoli 14 (Sikurezza tal-Avjazzjoni) u 15 (Sigurtà tal-Avjazzjoni), il-Parti konċernata ma tistax tieħu miżuri ta’ salvagwardja qabel ma jkun għadda xahar mid-data tan-notifika taħt il-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu, sakemm il-proċedura ta’ konsultazzjoni taħt il-paragrafu 4 ta’ dan l-Artikolu ma tkunx intemmet qabel ma jiskadi l-limitu ta’ żmien dikjarat.

6.   Il-Parti konċernata għandha, mingħajr dewmien, tavża lill-Kumitat Konġunt dwar il-miżuri meħuda u għandha tforni l-informazzjoni rilevanti kollha.

7.   Kwalunkwe azzjoni li tkun ittieħdet taħt it-termini ta’ dan l-Artikolu għandha tiġi sospiża hekk kif il-Parti li jkollha t-tort tissodisfa id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 25

Relazzjoni ma’ Ftehimiet oħrajn

1.   Id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim għandhom jipprevalu fuq id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-ftehimiet bilaterali eżistenti tas-servizzi tal-ajru bejn ir-Repubblika tal-Moldova u l-Istati Membri. Madankollu, id-drittijiet tat-traffiku eżistenti li joriġinaw minn dawn il-ftehimiet bilaterali u li mhumiex koperti taħt dan il-Ftehim, jistgħu jkomplu jiġu eżerċitati, bil-kundizzjoni li ma jkun hemm l-ebda diskriminazzjoni bejn l-Istati Membri u ċ-ċittadini tagħhom.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkonsultaw mal-Kumitat Konġunt, fuq talba ta’ naħa jew oħra, biex jirrakkomandaw dwar jekk ir-Repubblika tal-Moldova għandhiex tingħaqad mal-Ftehim ECAA.

3.   Jekk il-Partijiet isiru partijiet għal xi ftehim multilaterali, jew japprovaw deċiżjoni adottata mill-ICAO jew minn xi organizzazzjoni internazzjonali oħra, li tindirizza kwistjonijiet koperti minn dan il-Ftehim, huma għandhom jikkonsultaw fil-Kumitat Konġunt sabiex ikun determinat jekk dan il-Ftehim għandux jiġi rrivedut sabiex jitqiesu tali żviluppi.

Artikolu 26

Emendi

1.   Jekk waħda mill-Partijiet tkun tixtieq temenda d-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim, għandha tavża lill-Kumitat Konġunt b’din id-deċiżjoni tagħha.

2.   Il-Kumitat Konġunt jista’, fuq proposta li ssir minn waħda mill-Partijiet u skont dan l-Artikolu, jiddeċiedi li, b’kunsens, jimmodifika l-Annessi għal dan il-Ftehim.

3.   L-emendi għal dan il-Ftehim għandhom jidħlu fis-seħħ wara t-tlestija tal-proċeduri interni rispettivi ta’ kull Parti.

4.   Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr ħsara għad-dritt ta’ kull Parti, soġġett għall-konformità mal-prinċipju tan-nondiskriminazzjoni u mad-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim, li tadotta b’mod unilaterali leġiżlazzjoni ġdida jew li temenda l-leġiżlazzjoni eżistenti tagħha fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew ta’ qasam assoċjat li jissemma’ fl-Anness III għal dan il-Ftehim.

5.   Meta waħda mill-Partijiet tkun qed tikkonsidra leġiżlazzjoni jew emenda ġdida għal-leġiżlazzjoni eżistenti tagħha fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew qasam assoċjat imsemmi fl-Anness III għal dan il-Ftehim, għandha tinforma lill-Parti l-oħra kif inhu xieraq u possibbli. Fuq talba ta’ waħda mill-Partijiet, jista’ jsir skambju ta’ opinjonijiet fi ħdan il-Kumitat Konġunt.

6.   Kull Parti għandha, b’mod regolari u hekk kif ikun xieraq, tinforma lill-Parti l-oħra b’leġiżlazzjoni jew emenda ġdida fil-leġiżlazzjoni eżistenti tagħha li ġiet adottata fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew qasam assoċjat imsemmi fl-Anness III għal dan il-Ftehim. Fuq talba li ssir minn kwalunkwe Parti, il-Kumitat Konġunt għandu, fi żmien (60) sittin jum minn mindu tkun saret dik it-talba, iwettaq skambju ta’ opinjonijiet dwar l-implikazzjonijiet li tali leġiżlazzjoni jew emenda ġdida jista’ jkollha fuq it-tħaddim xieraq ta’ dan il-Ftehim.

7.   Wara l-iskambju ta’ opinjonijiet imsemmi fil-paragrafu 6 ta’ dan l-Artikolu, il-Kumitat Konġunt għandu:

Artikolu 27

Terminazzjoni

Kull Parti tista’, fi kwalunkwe żmien, tippreżenta avviż bil-mitkub permezz ta’ mezzi diplomatiċi lill-Parti l-oħra dwar id-deċiżjoni tagħha li ttemm dan il-Ftehim. It-tali avviż għandu jintbagħat fl-istess ħin lill-ICAO. Dan il-Ftehim għandu jiġi tterminat f’nofs il-lejl GMT fi tmiem l-istaġun tat-traffiku tal-Assoċjazzjoni Internazzjonali tat-Trasport bl-Ajru (IATA) li jkun fis-seħħ sena wara d-data tal-avviż ta’ terminazzjoni bil-miktub, sakemm l-avviż ma jiġix irtirat bi qbil reċiproku bejn il-Partijiet qabel it-tmiem ta’ dan il-perijodu.

Artikolu 28

Reġistrazzjoni mal-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali u s-Segretarjat tan-Nazzjonijiet Uniti

Dan il-Ftehim u l-emendi kollha għalih għandhom jiġu rreġistrati mal-ICAO u mas-Segretarjat tan-Nazzjonijiet Uniti, taħt l-Artikolu 102 tal-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti, wara d-dħul fis-seħħ tiegħu.

Artikolu 29

Applikazzjoni provviżorja u dħul fis-seħħ

1.   Dan il-Ftehim għandu jidħol fis-seħħ xahar wara d-data tal-aħħar nota fi skambju ta’ noti diplomatiċi bejn il-Partijiet li tikkonferma li l-proċeduri kollha meħtieġa għad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim tlestew. Għall-għanijiet ta’ dan l-iskambju, ir-Repubblika tal-Moldova għandha twassal lis-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea n-nota diplomatika tagħha lill-Unjoni Ewropea u lill-Istati Membri tagħha, u s-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea għandu jwassal lir-Repubblika tal-Moldova n-nota diplomatika tiegħu mingħand l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha. In-nota diplomatika mill-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha għandha tinkludi komunikazzjonijiet minn kull Stat Membru li jikkonfermaw li l-proċeduri tagħhom meħtieġa għad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim tlestew.

2.   Minkejja l-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, il-Partijiet jaqblu li japplikaw dan il-Ftehim proviżorjament, f’konformità mal-proċeduri interni u/jew il-leġiżlazzjoni nazzjonali tagħhom, mid-data tal-iffirmar ta’ dan il-Ftehim.

(1)  Skont ir-Riżoluzzjoni tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti Nru 1244 tal-10 ta’ Ġunju 1999.