Téarnamh agus réiteach contrapháirtithe lárnacha
ACHOIMRE AR:
Rialachán (AE) 2021/23 maidir le creat le haghaidh téarnamh agus réiteach contrapháirtithe lárnacha
CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?
- Leagtar síos leis rialacha agus nósanna imeachta maidir le téarnamh agus réiteach contrapháirtithe lárnacha (CPLanna)*.
- Tá siad ceaptha chun a áirithiú go mbeidh bearta i bhfeidhm ag CPLanna chun cabhrú leo téarnamh ó anás airgeadais nó is féidir leo leanúint dá bpríomhchúraimí má chliseann orthu, nó más dócha go gclisfidh orthu, agus gníomhaíochtaí eile á bhfoirceannadh trí ghnáthnósanna imeachta dócmhainneachta.
- Is é an aidhm fhoriomlán an chobhsaíocht airgeadais a chaomhnú agus na costais ar cháiníocóirí aon chliseadh ar CPLanna a íoslaghdú.
PRÍOMHPHOINTÍ
Tá na freagrachtaí seo a leanas ar gach Ballstát den Aontas Eorpach (AE).
- Údarás réitigh amháin nó níos mó a cheapadh. Maidir leo sin:
- féadfaidh siad a bheith ina mbainc cheannais náisiúnta, ina n–aireachtaí nó ina n-údaráis phoiblí a bhfuil cumhachtaí riaracháin acu;
- beidh an saineolas, na hacmhainní, an cumas oibríochtúil agus na cumhachtaí fairsinge acu chun gníomhú go tapa solúbtha;
- atá i gceannas ar phleanáil réitigh, lena n-áirítear measúnuithe inréiteachta agus, i gcás inar gá, cumhachtaí réitigh a fheidhmiú.
- Aireacht aonair a ainmniú a mbeidh freagracht fhoriomlán orthu as na feidhmeanna a chuirtear de chúram ar na haireachtaí faoin reachtaíocht a fheidhmiú.
- Pionóis a chur i bhfeidhm i leith sáruithe ar an rialachán.
Déanann na húdaráis réitigh coláiste réitigh a bhunú, a bhainistiú agus a bheith ina chathaoirleach air. Áirítear leis sin na húdaráis ábhartha agus cuireann sé creat ar fáil chun an méid seo a leanas a dhéanamh:
- faisnéis a roinnt;
- pleananna réitigh a chur le chéile;
- measúnú a dhéanamh ar inréititheacht CPL agus ar aon bhacainní a d’fhéadfadh a bheith ann;
- comhordú a dhéanamh ar fhaisnéis phoiblí maidir le pleananna agus straitéisí réitigh.
An tÚdarás Eorpach um Urrúis agus Margaí (ESMA):
- dréachtaigh siad caighdeáin theicniúla rialála éagsúla a ghlac an Coimisiún Eorpach;
- cruthaíonn sé Coiste Réitigh ESMA lena gcuirtear chun cinn tarraingt suas agus comhordú pleananna réitigh agus lena bhforbraítear modhanna chun CPLanna a bhfuil ag cliseadh orthu a réiteach;
- comhoibriú leis an Údarás Eorpach um Árachas agus Pinsin Ghairme agus leis an Údarás Baincéireachta Eorpach;
- coimeádtar bunachar sonraí lárnach de na pionóis náisiúnta a chuirtear i bhfeidhm i gcás sáruithe ar an reachtaíocht.
Údaráis inniúla, údaráis réitigh agus ÚEUM:
- comhoibriú go dlúth chun na cúraimí a leagtar amach sa rialachán a dhéanamh;
- cinntí bunaithe ar phrionsabail amhail:
- comhréireacht i bhfianaise fhoirm dhlíthiúil, mhéid, chastacht agus leachtacht an CPL,
- an gá atá le héifeachtúlacht agus tráthúlacht, an gá atá le costais a laghdú agus an gá atá ann, a mhéid is féidir, úsáid airgeadais phoiblí a sheachaint.
Éilíonn pleanáil téarnaimh ar chontrapháirtithe lárnacha plean téarnaimh a tharraingt suas agus a choinneáil. Maidir leo sin:
- gníomhaíochtaí a leagan amach, le mainneachtain nó gan mhainneachtain, chun fóntacht airgeadais a athbhunú;
- bearta a chur san áireamh chun aghaidh a thabhairt ar na rioscaí uile a d’fhéadfadh a bheith ann, caillteanais a iompar agus acmhainní airgeadais a athshlánú;
- beidh táscairí iontu bunaithe ar phróifíl riosca CPL;
- nach nglacann siad le rochtain ar airgeadas poiblí ná ar leachtacht an bhainc cheannais;
- leasanna na ngeallsealbhóirí uile a mheas;
- a áirithiú nach mbeidh neamhchosaint neamhtheoranta ag comhaltaí imréitigh ar an CPL.
Ceanglaítear leis freisin ar an údarás inniúil, ar an gcoláiste maoirseachta agus ar an údarás réitigh measúnú a dhéanamh ar na pleananna téarnaimh agus aon athruithe a mheas.
Ní mór le pleanáil réitigh an méid seo a leanas.
- Ní mór d’údarás réitigh an CPL plean réitigh a chur le chéile:
- leagann sé amach conas a d’úsáidfeadh sé a chumhachtaí réitigh chun caillteanais a sheasamh agus chun leanúnachas fheidhmeanna criticiúla an CPL a áirithiú;
- tionchar an phlean ar chomhaltaí imréitigh, ar mhargaí airgeadais agus ar an gcóras airgeadais a chur san áireamh;
- nach nglacann sé nó sí le rochtain ar mhaoiniú poiblí nó ar chabhair ón mbanc ceannais;
- déanann sé toimhdí stuama faoi mhaoiniú a d’fhéadfadh a bheith ar fáil.
- Ní mór do CPLanna atá faoi réiteach comhoibriú leis an údarás réitigh agus an fhaisnéis uile is gá a sholáthar.
- Ní mór don choláiste réitigh teacht ar chomhaontú maidir leis an bplean, lena n–áirítear aon athruithe, laistigh de 4 mhí tar éis dó é a fháil.
Chun inréititheacht a mheasúnú, ní mór don údarás réitigh, i gcomhar leis an gcoláiste réitigh, an méid seo a leanas a dhéanamh:
- measúnú a dhéanamh i dtaobh an bhfuil contrapháirtí lárnach inréitithe, ionas go mbeidh sé in ann leanúint dá fheidhmeanna criticiúla a fheidhmiú;
- aon bhacainní ar inréititheacht a shainaithint agus a ordú don CPL beart a dhéanamh chun iad a bhaint.
Cuireann bearta luath-idirghabhála ar chumas údaráis inniúil CPL a threorú a mheasann sé a d’fhéadfadh fadhbanna airgeadais a chur i bhfeidhm maidir leis an méid seo a leanas:
- gníomh ceartaitheach a dhéanamh;
- cuid den bhainistíocht shinsearach nó de chomhaltaí boird, nó iad go léir, a chur as oifig.
Tugann na húdaráis réitigh aird ar leith ar an méid seo a leanas agus a bpleananna á gcur chun feidhme acu.
- Cuspóirí:
- leanúnachas fheidhmeanna criticiúla an CPL agus a phríomhnaisc le bonneagair eile na margaí airgeadais;
- dochar don chóras airgeadais a sheachaint;
- cistí poiblí a chosaint.
- Coinníollacha:
- cliseadh iarbhír nó dóchúil an chontrapháirtí lárnaigh;
- gan réiteach malartach ón earnáil phríobháideach a bheith ann;
- rún a bheith ar mhaithe le leas an phobail.
- Luacháil:
- dhá mheasúnú chun a áirithiú go mbeidh tuiscint chothrom, stuama agus réalaíoch ar shócmhainní, ar dhliteanais, ar chearta agus ar oibleagáidí an CPL.
- Bearta coimirce:
- níor cheart go gcaillfeadh scairshealbhóirí, comhaltaí imréitigh agus creidiúnaithe eile níos mó ná mar a chaillfeadh an t-údarás réitigh dá mba rud é nach ndearna an t-údarás réitigh idirghabháil (an prionsabal “nach mbeadh creidiúnaí ar bith níos measa as”);
- tá sé de cheart ag cliaint agus cliaint indíreacha ar chuir a gcomhaltaí imréitigh caillteanais ar aghaidh chucu sciar comhréireach den chúiteamh a d’fhéadfadh na comhaltaí imréitigh sin a fháil;
- tá ceart achomhairc ag aon duine a ndéanann ordú beart coiscthe géarchéime nó gníomhaíocht réitigh difear dóibh.
Is féidir leis na húdaráis réitigh na bearta seo a leanas a chur i bhfeidhm, ina n-aonar nó i dteannta a chéile.
- Leithroinnt suíomhanna agus caillteanais. Conarthaí a fhoirceannadh, oibleagáidí íocaíochta CPL i leith comhaltaí imréitigh neamh-mhainneachtana a laghdú nó ceangal a chur ar na comhaltaí sin ranníocaíocht airgid a dhéanamh leis an CPL.
- Díluacháil agus comhshó. Méid na n-ionstraimí úinéireachta, fiachais nó dliteanas neamhurraithe eile a laghdú nó a chomhshó, lena gceanglaítear ar CPL plean atheagrúcháin gnó a sholáthar agus a chur chun feidhme.
- Gnó a dhíol. Úinéireacht a dhíol nó aon sócmhainní, cearta, oibleagáidí nó dliteanais de chuid CPL sa nós imeachta réitigh.
- CPL idirlinne. Úinéireacht CPL a aistriú go sealadach chuig CPL eile (CPL idirlinne) nó aon sócmhainní, cearta, oibleagáidí nó dliteanais atá ag CPL sa nós imeachta réitigh.
- Maoiniú malartach. Conradh a dhéanamh chun iasacht a fháil nó cineálacha eile maoinithe a fháil chun aghaidh a thabhairt ar fhadhbanna sealadacha a bhaineann le sreabhadh airgid.
Féadfaidh na Ballstáit, mar rogha dheireanach, má chuireann cliseadh CPL géarchéim shistéamach i mbaol, airgead tirim a instealladh nó úinéireacht phoiblí a chur air (uirlisí cobhsaíochta rialtais), ar choinníoll go bhfuil na bearta sealadach agus go gcomhlíonann siad rialacha Státchabhrach an Aontais agus go bhfuil socruithe ag an mBallstát chun na cistí poiblí a fhorchúiteamh.
Leasaítear an méid seo a leanas leis an Rialachán:
Faoin nós imeachta athbhreithnithe:
- Déanann ÚEUM measúnú ar a riachtanais foirne agus ar a riachtanais acmhainní faoin 12 Feabhra 2024;
- cuireann an Coimisiún tuarascáil ar an reachtaíocht faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus Chomhairle an Aontais Eorpaigh faoin 12 Feabhra 2026 agus tuarascáil ar éifeachtacht na socruithe rialachais do théarnamh agus réiteach CPLanna san Aontas faoin 12 Lúnasa 2027.
Gníomhartha tarmligthe
Tá trí ghníomh tarmligthe glactha ag an gCoimisiún.
- Rialachán Tarmligthe (AE) 2023/840, lena bhforlíontar Rialachán (AE) 2021/23 lena leagtar síos caighdeáin theicniúla rialála lena sonraítear an mhodheolaíocht chun méid breise acmhainní dílse tiomnaithe réamh-mhaoinithe an CPL a ríomh agus a chothabháil (féach Airteagal 9).
- Rialachán Tarmligthe (AE) 2023/450, lena bhforlíontar Rialachán (AE) 2021/23 lena leagtar síos caighdeáin theicniúla rialála lena sonraítear an t-ord ina n-íocfaidh contrapháirtithe lárnacha an cúiteamh do chomhaltaí imréitigh neamh-mhainneachtana as a gcaillteanas, an líon uasta blianta a mbeidh ar na contrapháirtithe lárnacha sin sciar dá mbrabúis bhliantúla a úsáid le haghaidh íocaíochtaí den sórt sin le sealbhóirí ionstraimí lena n-aithnítear éileamh ar a mbrabúis amach anseo agus an sciar uasta de na brabúis sin atá le húsáid le haghaidh na n-íocaíochtaí sin (féach Airteagal 20).
- Rialachán Tarmligthe (AE) 2023/451, ina sonraítear na tosca a bheidh le cur san áireamh ag an údarás inniúil agus ag an gcoláiste maoirseachta agus measúnú á dhéanamh acu ar phlean téarnaimh na CPLanna.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?
Tháinig sí i bhfeidhm an 11 Feabhra 2021. Tá feidhm ag na príomhfhorálacha a bhaineann le pleanáil téarnaimh ón 12 Feabhra 2022 agus tá an chuid eile den rialachán i bhfeidhm ón 12 Lúnasa 2022.
CÚLRA
- Is cuid riachtanach den chóras airgeadais iad na contrapháirtithe lárnacha toisc go mbainistíonn siad méid suntasach riosca contrapháirtí agus go bhfeidhmíonn siad mar nasc idir bainc éagsúla, contrapháirtithe airgeadais eile agus corparáidí.
- Nuair a glacadh an rialachán maidir le bonneagar margaidh Eorpach, Rialachán (AE) Uimh. 648/2012, cinntíodh contrapháirtithe lárnacha le trédhearcacht an mhargaidh a mhéadú tar éis ghéarchéim airgeadais 2008.
- Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Contrapháirtí lárnach. Aonán a idirchuireann é féin idir contrapháirtithe sna conarthaí a thrádáiltear ar mhargadh airgeadais amháin nó níos mó, agus a bhíonn ina cheannaitheoir ag gach díoltóir agus ina dhíoltóir ag gach ceannaitheoir.
PRÍOMHDHOICIMÉAD
Rialachán (AE) 2021/23 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 16 Nollaig 2020 maidir le creat le haghaidh téarnamh agus réiteach contrapháirtithe lárnacha agus lena leasaítear Rialacháin (AE) Uimh. 1095/2010, (AE) Uimh. 648/2012, (AE) Uimh. 600/2014, (AE) Uimh. 806/2014 agus (AE) 2015/2365 agus Treoracha 2002/47/CE, 2004/25/CE, 2007/36/CE, 2014/59/AE agus (AE) 2017/1132 (IO L 22, 22.1.2021, lgh. 1–102).
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Rialachán Tarmligthe (AE) 2023/840 ón gCoimisiún an 25 Samhain 2022 lena bhforlíontar Rialachán (AE) 2021/23 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le caighdeáin theicniúla rialála lena sonraítear an mhodheolaíocht chun méid breise na n-acmhainní dílse tiomnaithe réamh-mhaoinithe a ríomh agus a chothabháil atá le húsáid i gcomhréir le hAirteagal 9(14) den Rialachán sin (IO L 107, 21.4.2023, lgh. 29–38).
Rialachán Tarmligthe (AE) 2023/450 ón gCoimisiún an 25 Samhain 2022 lena bhforlíontar Rialachán (AE) 2021/23 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le caighdeáin theicniúla rialála lena sonraítear an t-ord ina n-íocfaidh CPLanna an cúiteamh dá dtagraítear in Airteagal 20(1) de Rialachán (AE) 2021/23, an t-uasmhéid blianta ina mbeidh ar na CPLanna sin sciar dá mbrabúis bhliantúla a úsáid le haghaidh na n-íocaíochtaí sin le sealbhóirí ionstraimí lena n-aithnítear éileamh ar a mbrabúis amach anseo agus an sciar uasta de na brabúis sin atá le húsáid le haghaidh na n-íocaíochtaí sin (IO L 67, 3.3.2023, lgh. 5–6).
Rialachán Tarmligthe (AE) 2023/451 ón gCoimisiún an 25 Samhain 2022 lena sonraítear na tosca a bheidh le cur san áireamh ag an údarás inniúil agus ag an gcoláiste maoirseachta agus measúnú á dhéanamh acu ar phlean téarnaimh na gcontrapháirtithe lárnacha (IO L 67, 3.3.2023, lgh. 7–16).
Tuarascáil ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle maidir le láimhseáil chothromas an chontrapháirtí lárnaigh san uirlis díluachála agus chomhshó faoi Rialachán 2021/23 (COM(2022) 393 final, 10.8.2022).
Treoir (AE) 2017/1132 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Meitheamh 2017 maidir le gnéithe áirithe de dhlí na gcuideachtaí (códú) (IO L 169, 30.6.2017, lgh. 46–127).
Ionchorpraíodh sa bhuntéacs leasuithe i ndiaidh a chéile ar Threoir (AE) 2017/1132. Níl ach luach doiciméadach leis an leagan comhdhlúite seo.
Rialachán (AE) 2015/2365 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 25 Samhain 2015 maidir le trédhearcacht idirbheart maoinithe urrús agus athúsáide agus lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 648/2012 (IO L 337, 23.12.2015, lgh. 1–34).
Féach an leagan comhdhlúite.
Rialachán (AE) Uimh. 806/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Iúil 2014 lena mbunaítear rialacha aonfhoirmeacha agus nós imeachta aonfhoirmeach le haghaidh réiteach institiúidí creidmheasa agus comhlachtaí infheistíochta áirithe faoi chuimsiú Sásra Réitigh Aonair agus Ciste Réitigh Aonair agus lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 1093/2010 (IO L 225, 30.7.2014, lgh. 1–90).
Féach an leagan comhdhlúite.
Treoir 2014/59/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Bealtaine 2014 lena mbunaítear creat um théarnamh agus réiteach na n–institiúidí creidmheasa agus gnólachtaí infheistíochta agus lena leasaítear Treoir 82/891/CEE ón gComhairle, agus Treoracha 2001/24/CE, 2002/47/CE, 2004/25/CE, 2005/56/CE, 2007/36/CE, 2011/35/AE, 2012/30/AE agus 2013/36/AE, agus Rialacháin (AE) Uimh. 1093/2010 agus (AE) Uimh. 648/2012, ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 173, 12.6.2014, lgh. 190–348).
Féach an leagan comhdhlúite.
Rialachán (AE) Uimh 600/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Bealtaine 2014 maidir le margaí in ionstraimí airgeadais agus lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh 648/2012 (IO L 173, 12.6.2014, lgh. 84–148).
Féach an leagan comhdhlúite.
Rialachán (AE) Uimh. 648/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 4 Iúil 2012 maidir le díorthaigh thar an gcuntar, contrapháirtithe lárnacha agus stórtha trádála (IO L 201, 27.7.2012, lgh. 1–59).
Féach an leagan comhdhlúite.
Rialachán (AE) Uimh. 1095/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Iúil 2010 lena mbunaítear Údarás Maoirseachta Eorpach (Údarás Eorpach um Urrúis agus Margaí) agus lena leasaítear Cinneadh Uimh. 716/2009/CE agus lena n–aisghairtear Cinneadh 2009/77/CE ón gCoimisiún (IO L 331, 15.12.2010, lgh. 84–119).
Féach an leagan comhdhlúite.
Treoir 2007/36/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Iúil 2007 maidir le feidhmiú ceart áirithe scairshealbhóirí i gcuideachtaí liostaithe (IO L 184, 14.7.2007, lgh. 17–24).
Féach an leagan comhdhlúite.
Treoir 2004/25/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 21 Aibreán 2004 maidir le tairiscintí táthcheangail (IO L 142, 30.4.2004, lgh. 12–23).
Féach an leagan comhdhlúite.
Treoir 2002/47/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 6 Meitheamh 2002 maidir le socruithe comhthaobhachta airgeadais (IO L 168, 27.6.2002, lgh. 43–50).
Féach an leagan comhdhlúite.
Nuashonraithe 30.05.2023