AN COIMISIÚN EORPACH

An Bhruiséil,26.2.2025

COM(2025) 74 final

TUARASCÁIL ÓN gCOIMISIÚN CHUIG PARLAIMINT NA hEORPA AGUS CHUIG AN gCOMHAIRLE

Dul Chun Cinn maidir le hIomaíochas teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain

TUARASCÁIL AR DHUL CHUN CINN 2025 MAIDIR LE hIOMAÍOCHAS TEICNEOLAÍOCHTAÍ FUINNIMH GHLAIN

Clár

Achoimre Feidhmiúcháin    

1.    Réamhrá    

2.    Measúnú ar iomaíochas earnáil fuinnimh ghlain an Aontais    

2.1.    An comhthéacs eacnamaíoch domhanda agus iomaíochas earnáil teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais    

2.1.1.    Treochtaí maidir le praghsanna agus costais fuinnimh    

2.1.2.    Tacaíocht do theicneolaíochtaí glan-nialasachta ar mhargaí domhanda    

2.2.    Slabhraí luacha teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas: deiseanna agus dúshláin do thionscal glan    

2.2.1.    Slabhraí soláthair monaraíochta    

2.2.2.    Dícharbónú tionscal dianfhuinnimh    

2.2.3.    Caipiteal daonna agus scileanna    

2.3.    Tírdhreach nuálaíochta na hearnála fuinnimh ghlain    

2.3.1.    Treochtaí T&N    

2.3.2.    Treochtaí infheistíochta caipitil fiontair    

3.    Measúnú ar iomaíochas an Aontais maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta    

3.1.    Fótavoltachas gréine    

3.2.    Breoslaí grianfhuinnimh theirmigh    

3.3.    Fuinneamh gaoithe ar talamh agus amach ón gcósta    

3.4.    Fuinneamh muirí    

3.5.    Ceallraí agus stóráil fuinnimh    

3.6.    Teicneolaíochtaí teaschaidéal    

3.7.    Fuinneamh geoiteirmeach    

3.8.    Teicneolaíochtaí hidrigine: leictrealóirí agus breosla-chealla    

3.9.    Teicneolaíochtaí maidir le bithghás/bithmheatán inbhuanaithe    

3.10.    Teicneolaíochtaí gabhála agus stórála carbóin (GSC)    

3.11.    Teicneolaíochtaí eangaí leictreachais: línte cumhachta agus claochladáin    

3.12.    Teicneolaíochtaí fuinnimh eamhnaithe núicléach    

3.13.    Hidreachumhacht    

3.14.    Breoslaí malartacha inbhuanaithe    

3.15.    Teicneolaíochtaí aisghabhála teasa iomarcaigh thionsclaíoch    

4.    Conclúidí    

Achoimre Feidhmiúcháin

Le Tuarascáil ar Dhul Chun Cinn 2025 maidir le hIomaíochas teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain, soláthraítear léargas ar threochtaí agus ar dhúshláin na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus ar a monarú san Aontas. Cuimsíonn sí, ar an gcéad dul síos, cuid chothrománach maidir le hiomaíochas earnáil fuinnimh ghlain an Aontais, agus ina dhiaidh sin anailís earnála le haghaidh 15 theicneolaíocht. Leis an tuarascáil, cuirtear leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa agus leis an gCompás Iomaíochais agus tacaítear le cur chun feidhme an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta, mar thuarascáil faireacháin an ghnímh. Agus í glactha le cois an Chomhaontaithe maidir le Tionsclaíocht Ghlan agus an Phlean Gníomhaíochta um Fhuinneamh Inacmhainne, tá an tuarascáil ina bonn agus ina taca faoin dá thionscnamh trí léargais a sholáthar ar na teicneolaíochtaí is gá chun tionscal an Aontais a dhícharbónú agus a iomaíochas a neartú agus costais fuinnimh a laghdú an tráth céanna.

Iomaíochas earnáil fuinnimh ghlain an Aontais

Tá teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain fós an-iomaíoch ó thaobh costais de san Aontas, a bhuí le costais oibriúcháin ísle. In 2024, ghin foinsí in-athnuaite fuinnimh an leibhéal is airde leictreachais riamh, is é sin 48 % de leictreachas san Aontas, ar méadú é ó 45 % in 2023 agus 41 % in 2022.

Cé go bhfuil borradh dinimiciúil faoi ráta feidhmithe céimnigh na dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain, tá timpeallacht ghnó dhúshlánach agus dianiomaíocht roimh thionscal glan-nialasachta an Aontais. Mar a chuirtear i dtábhacht leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa, mar cheannaire nuálaíochta i dteicneolaíochtaí glana, ní mór don Aontas na deiseanna eacnamaíocha a bhaineann le cur in úsáid domhanda na dteicneolaíochtaí sin a thapú. An tráth céanna, tá tionchar méadaitheach ag beartais thionsclaíocha agus ag srianta ar allmhairí atá ag teacht chun cinn, amhail sna Stáit Aontaithe agus sa tSín, ar an timpeallacht ghnó, ar chaidreamh trádála agus ar chinntí infheistíochta.

Tá tionscal monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta éagsúlaithe san Aontas, ach bíonn sé ag streachailt chun sciartha den mhargadh a choinneáil ar bun ar fud an domhain, agus an tSín tagtha chun bheith chun tosaigh sa táirgeadh i bpríomhearnálacha. Ar fud na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta, tá an tAontas fós ag brath ar chomhpháirteanna teicneolaíochta sonracha nó ar phríomh-amhábhair laistigh den slabhra soláthair, rud a chruthaíonn dúshláin dá athléimneacht eacnamaíoch fhoriomlán agus dá uathriail straitéiseach fhoriomlán. Tá sé sin idirnasctha leis na dúshláin atá roimh an Aontas i dtionscail dianfhuinnimh, a sholáthraíonn miotail agus táirgí ceimiceacha do mhonaróirí teicneolaíochtaí glan-nialasachta.

Soláthraíonn teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain poist ardcháilíochta, ach tá dúshláin fós ann amhail infhaighteacht oibrithe oilte agus lucht saothair atá ag aosú. Lean an fhostaíocht de bheith ag fás in 2023 agus bhain poist fuinnimh in-athnuaite san Aontas 1,8 milliún amach. San earnáil fuinnimh ghlain i gcoitinne, baineann thart ar aon trian de na poist le teicneolaíochtaí glan-nialasachta a mhonarú, rud a dheimhníonn tábhacht shóisialta agus eacnamaíoch na slabhraí luacha sin.

Tá an tAontas i riocht maith fós maidir le taighde ar theicneolaíochtaí fuinnimh ghlain ach, ós rud é go bhfuil iomaíocht láidir dhomhanda ann, tá laghdú ag teacht ar a bhuntáiste iomaíoch sa nuálaíocht le blianta beaga anuas. Léiríonn na sonraí is déanaí gur mhéadaigh leath de na Ballstáit tuairiscithe a gcaiteachas taighde agus nuálaíochta (T&N) maidir le teicneolaíochtaí fuinnimh in 2023. Má chruthaítear go bhfuil an tuairisciú páirteach sin ionadaíoch, bheadh méadú 9 % ar thacaíocht do thosaíochtaí T&N an Aontais Fuinnimh mar thoradh air. Ar an iomlán, tá an tAontas ar thús cadhnaíochta ar fud an domhain maidir le caiteachas poiblí T&N ar theicneolaíochtaí fuinnimh ghlain. Mar sin féin, tá infheistíocht phríobháideach T&N, a leanann de níos mó ná trí cheathrú de chistiú T&N le haghaidh teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain ar fud mórgheilleagar a sholáthar, fós i bhfad níos airde i mórgheilleagair na hÁise. Mar a cuireadh i dtábhacht go láidir sa Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa agus mar a aithnítear sa Chompás Iomaíochais, tá gá le tuilleadh iarrachtaí chun a áirithiú go mbeidh an tAontas fós i measc na gceannairí in T&N na teicneolaíochta glaine agus go bhfeabhsóidh sé a fheidhmíocht thámáilte maidir leis an nuálaíocht sin a thabhairt chuig an margadh.

Tá rochtain ar chaipiteal riosca fós ina príomhdhúshlán maidir le gnólachtaí an Aontais a thionscnamh agus a uas-scálú in earnáil na dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain. Le haghaidh 2024, léirítear le sonraí tosaigh gur chuir timpeallacht mhaicreacnamaíoch dheacair le meath mór ar infheistíochtaí caipitil fiontair i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain san Aontas, laghdú - 34 % i gcomparáid le 2023. Tá baint ag an titim sin le laghdú ar ghníomhaíocht caipitil fiontair agus le líon níos ísle infheistíochtaí mórscála, i gcomparáid le 2023 ina ndearnadh idirbhearta mórscála i saoráidí monaraíochta ceallraí agus cruach hidriginbhunaithe. Bhí ról mór ag na hidirbhearta sin maidir le hinfheistíocht caipitil fiontair an Aontais san earnáil a spreagadh go EUR 9,2 billiún in 2023 (+ 20 % i gcomparáid le 2022). An tráth céanna, léirítear le sonraí sealadacha gur fhan sciar an Aontais d’infheistíocht caipitil fiontair dhomhanda i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain réasúnta cobhsaí in 2024. Rangaíodh an tAontas sa dara háit ar fud an domhain in 2023, agus sciar 28 % aige, idir na Stáit Aontaithe (30 %) agus an tSín (24 %).

Iomaíochas an Aontais i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta

In 2024, rangaíodh an tAontas sa dara háit i ndiaidh na Síne maidir le toilleadh fótavoltachais gréine nuashuiteáilte. Oibríonn monaróirí an Aontais i dtimpeallacht an-dúshlánach agus tá siad ag streachailt chun dul san iomaíocht ar fud an domhain. Tá an tAontas ag brath go mór ar allmhairí fótavoltachais ón tSín, áit a bhfuil níos mó ná 90 % de na saoráidí monaraíochta domhanda lonnaithe. An tráth céanna, tá ról láidir fós ag an Aontas in T&N d’fheidhmchláir fótavoltachais shonracha.

Coinníonn an tAontas acmhainneacht láidir mhonaraíochta le haghaidh teicneolaíochtaí teirmeacha gréine. Is teicneolaíocht aibí í teicneolaíocht theirmeach ghréine, ach bhí dúshláin fós le sárú aici in 2023/2024 chun coinneáil suas le réitigh in-athnuaite eile. Cé gur chrap an margadh teasa theirmigh gréine in 2023, léirigh deighleog teasa an phróisis thionsclaíoch roinnt forbartha a bhfuil gealladh fúithi, ag fás faoi thrí i gcomparáid leis an mbliain roimhe ar fud an domhain.

Tá an tAontas an-iomaíoch fós i dteicneolaíocht na cumhachta gaoithe. Mar sin féin, tá gníomhaithe an Aontais faoi bhrú méadaitheach, go háirithe toisc go dtairgeann cuideachtaí Síneacha táirgí atá ag éirí níos iomaíche ar phraghsanna níos ísle. In 2024, ba ag an Aontas beagnach 13 % den acmhainneacht mhonaraíochta dhomhanda i gcóimeáil lanna agus naoisile agus thart ar 22 % de mhonarú túr. Bhí sciar beagnach 90 % de mhargadh na hEorpa agus 23 % den mhargadh domhanda ag cuideachtaí an Aontais in 2023, rud a léirigh laghdú thart ar 7 % ar an margadh domhanda i gcomparáid le 2022.

Bhí cistiú agus spéis gan fasach i dteicneolaíochtaí fuinnimh aigéin in 2024. Suiteáladh thart ar 1 230 kW de thoilleadh nua fuinnimh aigéin san Eoraip in 2024. Mar sin féin, tá an tSín ar thús cadhnaíochta maidir le haireagáin ardluacha san earnáil sin, chun tosaigh ar an Aontas. Tá gá le tuilleadh gníomhaíochta chun inmharthanacht eacnamaíoch an fhuinnimh aigéin a mhéadú mar aon le teicneolaíocht nuálach fuinnimh aigéin a thabhairt chuig an margadh.

Tá dúshláin mhóra roimh mhonaróirí ceallraí an Aontais agus é d’aidhm acu acmhainneacht mhonaraíochta agus sciartha den mhargadh a mhéadú. Tá an tSín ar thús cadhnaíochta i dteicneolaíocht ceallraí agus bhí níos mó ná 85 % den acmhainneacht mhonaraíochta choimisiúnaithe dhomhanda aici in 2024, agus ina dhiaidh sin an tAontas ag a raibh thart ar 7 % agus na Stáit Aontaithe ag a raibh thart ar 5 %. Tá monaróirí an Aontais ag brath go mór ar an tSín le haghaidh catóidí agus anóidí. Má chuirtear tionscadail a fógraíodh i gcrích, is cosúil go bhfuil an tAontas ar an mbóthar ceart chun a spriocanna táirgthe do 2030 a chomhlíonadh agus sciar 10 % (1 510 GWh) aige d’acmhainneachtaí táirgeachta ceallraí oibríochtúla domhanda atá tuartha do 2030. Tuarann breathnóirí rósholáthar ceall ceallra sna blianta amach romhainn, ar dóigh go mbeidh dianiomaíocht dhomhanda mar thoradh air.

Is ceannairí domhanda iad monaróirí teaschaidéal an Aontais maidir le réitigh nuálacha ardleibhéil le haghaidh úsáid tí mar aon le teaschaidéil thionsclaíocha. Tá an toilleadh cóimeála deiridh san Aontas ar an mbóthar ceart chun riachtanais cur in úsáid an Aontais do 2030 a chomhlíonadh. Mar sin féin, tá tionscal an Aontais fós ag brath go mór ar allmhairí le haghaidh comhpháirteanna áirithe, amhail comhbhrúiteoirí. Cé gur tháinig laghdú aon trian ar easnamh i gcomhardú trádála an Aontais sa slabhra soláthair in 2023, tháinig laghdú 7,2 % ar dhíolacháin teaschaidéal san Aontas in 2023, tar éis deacáid fáis. Chuaigh an treocht sin in olcas in 2024, agus tháinig laghdú 31 % ar dhíolacháin san Eoraip. Cuirtear i dtábhacht leis sin an gá atá le hiarrachtaí don earnáil móiminteam a fháil ar ais.

Tá ról láidir ag cuideachtaí an Aontais maidir le suiteáil agus cóimeáil deiridh na dteicneolaíochtaí fuinnimh gheoiteirmigh a chuirtear in úsáid san Aontas. Mar sin féin, tá an lámh in uachtar ag cuideachtaí neamh-AE ar an margadh domhanda le haghaidh príomh-chomhpháirteanna. Trí dhul i ngleic le dúshláin earnála, amhail infhaighteacht sonraí fodhromchla, féadfar cuidiú le tionscal an Aontais.

Tá ról ábhartha fós ag gnólachtaí Eorpacha i monarú leictrealóirí agus meastar gur sholáthair siad thart ar an tríú go dtí an ceathrú cuid den acmhainneacht mhonaraíochta dhomhanda in 2024. Cé go bhfuil leathnú dinimiciúil fós ar thoilleadh leictrealaithe hidrigine san Aontas, tá dúshláin fós ann maidir le hearnáil hidrigine ar mhórscála a fhorbairt, lena n‑áiritheofar infhaighteacht cainníochtaí móra hidrigine a bheidh iomaíoch ó thaobh costais de. Thairis sin, tá an tAontas tar éis titim chun deiridh i monarú breosla-cheall.

Tá cuideachtaí ceannródaíocha domhanda i dtáirgeadh agus i monarú comhpháirteanna bithgháis agus bithmheatáin lonnaithe san Aontas. Cuireann an Eoraip tionscal aibí bithgháis agus bithmheatáin i láthair le haghaidh giniúint leictreachais go príomha, agus tá na margaí teasa agus iompair ag fás. Tá beagnach 50 % den táirgeadh san Eoraip, agus tá an Ghearmáin amháin ag comhlíonadh 20 % den éileamh domhanda.

Tá seasamh maith ag an Aontas maidir le teicneolaíochtaí gabhála CO2, ach tá sé chun deiridh ar na Stáit Aontaithe agus Ceanada maidir le hiompar agus stóráil CO2. Tá an líon tionscadal GSC ag fás go tapa ar fud an domhain agus san Eoraip. Tá gníomhaíochtaí an Aontais chun intuarthacht a sholáthar d’infheisteoirí agus chun infheictheacht an éilimh ar stóráil agus an tsoláthair stórála a mhéadú ríthábhachtach i ndáil leis sin.

Tá roinnt ceannairí margaidh agus teicneolaíochta seanbhunaithe ag an Aontas le haghaidh línte cumhachta agus claochladán araon. Tá coinne leis go mbeidh brú méadaitheach ar chuideachtaí Eorpacha ó iomaitheoirí idirnáisiúnta sa ghearrthéarma agus sa lár téarma. Braitheann monarú trealaimh eangaí go mór ar rochtain ar amhábhair amhail copar, alúmanam agus cruach leictreach atá dírithe ar ghráinní, i gcás ina mbíonn monaróirí an Aontais neamhchosanta ar spleáchais ar allmhairí.

Maidir le cumhacht núicléach, coinníonn an tAontas díoltóir imoibritheora gníomhach amháin, agus sciar 5,3 % den mhargadh domhanda d’imoibreoirí a bhí á dtógáil ag tús 2024. Ós rud é go bhfuil flít gléasraí núicléacha an Aontais agus a lucht saothair ag aosú, tá gá le hiarrachtaí chun an earnáil a athnuachan. Seoladh an Chomhghuaillíocht Thionsclaíoch Eorpach um Mion-imoibreoirí Modúlacha in 2024 chun cur in úsáid mion-imoibreoirí modúlacha a éascú agus chun tacú le héiceachóras iomaíoch de chuid an Aontais sa teicneolaíocht sin atá ag teacht chun cinn.

Cé go bhfuil ról ceannasach fós ag tionscal hidreachumhachta an Aontais ar fud an domhain, chaill sé sciar den mhargadh i dtuirbíní monaraithe agus i gcodanna eile le blianta beaga anuas. Ó bhuaicphointe EUR 466 mhilliún in 2015, tháinig laghdú substaintiúil ar bharrachas trádála an Aontais go EUR 213 mhilliún in 2023. Chun tionscal láidir monaraíochta comhpháirteanna san Aontas a choinneáil ar bun, ba ghá tacú leis an margadh baile le hinfheistíochtaí nua. Tá acmhainneacht neamhshaothraithe ann freisin maidir le hidreachumhacht taisce pumpála a leathnú chun cur le solúbthacht na heangaí.

Tá an tAontas ar cheann de na ceannairí nuálaíochta sa mhargadh i mbéal forbartha le haghaidh breoslaí malartacha inbhuanaithe iompair eitlíochta agus muirí. Tá an acmhainneacht táirgeachta teoranta fós agus ní mór í a uas-scálú agus, an tráth céanna, praghsanna breoslaí den sórt sin a laghdú.

D’fhéadfaí an fuinneamh iomarcach ó phróisis thionsclaíocha san Aontas a thiontú go 150 TWh leictreachais gach bliain trí ghléasraí cumhachta timthrialla orgánaigh den chineál Rankine a úsáid. Tá monaróirí an Aontais i measc na bpríomhghníomhaithe sa mhargadh domhanda, ach tá bacainní ann, amhail tréimhsí aisíoca fada, maidir le cur in úsáid san Aontas a mhéadú.

1.Réamhrá

Is príomhchumasóirí iad teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain chun go mbeidh an tAontas aeráidneodrach faoi 2050, chun slándáil a sholáthair fuinnimh a neartú, agus chun borradh a chur faoina iomaíochas. Le deacáidí anuas, bhí ról lárnach ag an Aontas maidir le teicneolaíochtaí glana a chur in úsáid, amhail fuinneamh gréine agus gaoithe. In 2024, shroich foinsí fuinnimh in-athnuaite 48 % i meascán leictreachais an Aontais. Cuireann sé sin i dtábhacht iomaíochas méadaitheach agus ábharthacht eacnamaíoch na dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain i gcomparáid le foinsí fuinnimh iontaise. Chun a cuspóirí maidir le laghdú astaíochtaí gás ceaptha teasa do 2030 agus ina dhiaidh sin a bhaint amach, beidh ar an Eoraip leanúint ar aghaidh sa treo sin agus dlús a chur lena hiarrachtaí.

An tráth céanna, tá brú méadaitheach faoi thionscal an Aontais maidir lena iomaíochas i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta. Tá an cheannaireacht i dteicneolaíochtaí agus monarú na dteicneolaíochtaí a forbraíodh san Aontas ag aistriú níos mó agus níos mó chuig mórgheilleagair eile, amhail an tSín agus na Stáit Aontaithe, atá ag forbairt a n‑acmhainneachtaí táirgeachta.

Tá an t‑iomaíochas ina fhócas anois do bheartas an Aontais, agus maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta freisin. Leis na conclúidí ón gComhairle Eorpach i mí Aibreáin 2024, áitíodh ar an Aontas a bheith níos iomaíche 1 . Leagtar amach leis an gCompás Iomaíochais nua sraith beart chun iomaíochas an Aontais a neartú sna blianta amach romhainn, ag tógáil ar thorthaí na Tuarascála Bhliantúla maidir leis an Margadh Aonair agus an Iomaíochas agus ar an mionanailís sa Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa 2 . Cuirtear i dtábhacht leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa na deiseanna eacnamaíocha a bhaineann le teicneolaíochtaí glana don Aontas, mar cheannaire nuálaíochta i dteicneolaíochtaí glana 3 . Liostaítear leis na príomhbhacainní a chuireann bac ar iomaíochas an Aontais agus iarrtar leis go mbeadh straitéis ailínithe agus spriocdhírithe ann, agus na difríochtaí idir tionscail á gcur san áireamh. Tagraítear leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa agus le tuarascáil Letta araon freisin don tábhacht a bhaineann leis an Margadh Aonair le haghaidh fuinnimh agus bonneagar gaolmhar a neartú, an tráth céanna, chun acmhainneacht an Aontais san fhuinneamh in-athnuaite a bhaint amach, agus é mar chuspóir fuinneamh slán inacmhainne a áirithiú dá thionscail 4 .

Chun tacú le huathriail straitéiseach an Aontais, chun a bhonn tionsclaíoch a dhaingniú agus chun acmhainneacht nuálaíochta a choinneáil ar bun, tá sé fíor-riachtanach teicneolaíochtaí glan-nialasachta an lae inniu agus an lae amárach a mhonarú san Eoraip. Treoirphlean nua um rath agus iomaíochas an Aontais is ea an Comhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan 5 . Leis an gComhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan, cuirfidh an Coimisiún feabhas ar rochtain thionscal an Aontais ar chistiú, ar shruthanna ábhair agus ar lucht saothair oilte, agus margaí tosaigh nua á gcruthú agus athléimneacht slabhraí luacha á méadú. An tráth céanna, déanfaidh an Coimisiún iarracht gan fasach chun cúrsaí a shimpliú, rud a laghdóidh an t‑ualach ar ghnólachtaí. Réiteoidh sé sin an bealach do thionscail níos iomaíche agus do phoist ardcháilíochta, agus béim ar leith á leagan ar theicneolaíochtaí glana agus straitéiseacha.

Is príomhthoisc í an rochtain ar fhuinneamh inacmhainne d’iomaíochas an Aontais agus is í cuspóir lárnach an Phlean Gníomhaíochta nua um Fhuinneamh Inacmhainne í 6 . Comhlánaíonn an Plean Gníomhaíochta an Comhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan, lena moltar bearta chun costais fuinnimh a laghdú don tionscal, do ghnólachtaí agus do theaghlaigh, fad a chuirtear dlús leis na hathchóirithe struchtúracha is gá. Tá sé dírithe ar an gcuspóir dlús a chur leis an aistriú chuig fuinneamh inacmhainne glan a ghintear sa bhaile, ag tógáil ar na teicneolaíochtaí a chumhdaítear sa tuarascáil seo. Is é is aidhm don Phlean Gníomhaíochta an tAontas Fuinnimh a thabhairt chun críche agus margadh inmheánach fuinnimh lán-chomhtháite a áirithiú ina mbeidh na hidirnaisc fhisiceacha is gá.

Leis an tuarascáil seo, tugtar faireachán agus comhairle fianaisebhunaithe maidir le hiomaíochas teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain agus a monaróirí san Eoraip. Tar éis dó teacht i bhfeidhm in 2024, neartaítear ról na tuarascála a thuilleadh leis an nGníomh um an Tionscal Glan-nialasachta, trína hainmniú mar an phríomhuirlis faireacháin ar dhul chun cinn an Aontais maidir leis na cuspóirí táirgthe a leagtar amach sa ghníomh. Leis an nGníomh um an Tionscal Glan-nialasachta, tá sé d’aidhm ag an Aontas a acmhainneacht mhonaraíochta baile a neartú maidir le príomhtheicneolaíochtaí glana agus iomaíochas agus athléimneacht a thionscail a mhéadú. Is é an cuspóir atá ann spleáchais ar ghníomhaithe seachtracha a laghdú trí acmhainneacht mhonaraíochta 40 % ar a laghad de riachtanais cur in úsáid bhliantúla an Aontais a bhaint amach le haghaidh na dteicneolaíochtaí is gá chun a spriocanna aeráide agus fuinnimh do 2030 a bhaint amach, mar aon le sciar 15 % de tháirgeadh domhanda a bhaint amach faoi 2040 7 .

Le Cuid I den tuarascáil, soláthraítear léargas ginearálta ar phríomh-shaincheisteanna maidir le hiomaíochas earnáil teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais ina hiomláine, lena gcumhdaítear gnéithe amhail costais fuinnimh, monaraíocht, dícharbónú tionsclaíoch, scileanna, treochtaí in infheistíochtaí, taighde agus nuálaíocht mar aon leis an gcomhthéacs domhanda. Le Cuid II den tuarascáil, leagtar amach staid na himeartha maidir le hiomaíochas thionscal an Aontais in 15 theicneolaíocht glan-nialasachta, agus láidreachtaí agus laigí sna slabhraí luacha faoi seach á gcur i dtábhacht.

Is é seo an cúigiú heagrán den tuarascáil seo ar dhul chun cinn maidir le hiomaíochas, a foilsíodh ó bhí 2020 ann i gcomhréir le hAirteagal 35(1)(m) den Rialachán maidir le Rialachas an Aontais Fuinnimh agus na Gníomhaíochta Aeráide. Tá sonraí ón bhFaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain mar bhonn taca faoin tuarascáil seo 8 .

2.Measúnú ar iomaíochas earnáil fuinnimh ghlain an Aontais 

2.1.An comhthéacs eacnamaíoch domhanda agus iomaíochas earnáil teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais

2.1.1.Treochtaí maidir le praghsanna agus costais fuinnimh

Tháinig feabhas ar staid an mhargaidh fuinnimh san Aontas in 2023 agus 2024. Bhí praghsanna fuinnimh i bhfad níos ísle ná mar a bhí in 2022, ach bhí siad fós os cionn na leibhéal a bhí ann roimh an ngéarchéim agus i bhfad níos airde ná mar a bhí i réigiúin iomaíocha. Chuidigh éagsúlú allmhairí gáis agus toilltí giniúna fuinnimh in-athnuaite níos airde, in éineacht le tomhaltas níos ísle, le praghsanna mórdhíola gáis agus leictreachais a laghdú.

Bhí praghsanna mórdhíola gáis in 2024 níos ísle ná mar a bhí in 2023, agus i bhfad níos ísle ná na praghsanna a chonacthas sna chéad mhíonna tar éis ionradh na Rúise ar an Úcráin in 2022. Mar sin féin, bhí siad fós níos airde ná na leibhéil a bhí ann roimh an ngéarchéim. Le haghaidh 2024, bhí an meánphraghas le haghaidh mórdhíola gáis cobhsaithe ag EUR 34/MWh. Cé gur tháinig laghdú ar phraghsanna go leibhéil níos gaire do EUR 30/MWh sa chéad leath den bhliain, d’ardaigh siad go seasta go raon EUR 35-45/MWh faoi dheireadh 2024 agus tháinig méadú orthu arís ag tús 2025.

Maidir le leictreachas, léiríodh in 2024 freisin go rabhthas ag leanúint de bhuntosca dearfacha an mhargaidh a raibh praghsanna mórdhíola leictreachais níos ísle mar thoradh orthu. Chuidigh praghsanna gáis níos ísle, éileamh laghdaithe, agus giniúint in-athnuaite agus núicléach níos airde le praghsanna mórdhíola leictreachais a ísliú ar fud mhargaí uile an Aontais. Bhí an Tagarmharc Cumhachta Eorpach cothrom le EUR 95/MWh ar an meán in 2023, 57 % níos ísle ná mar a bhí in 2022. Sa chéad trí ráithe de 2024, thit an meán go EUR 70/MWh, ach tháinig méadú ar phraghsanna sa ráithe dheireanach. Ar an iomlán, ba é EUR 76/MWh meán 2024. Tháinig fás beag (+ 2 %) ar thomhaltas leictreachais san Aontas in 2024, agus tháinig téarnamh beag ar an éileamh tionsclaíoch. 

Mar gheall ar an ngéarchéim fuinnimh, cuireadh méaduithe móra ar phraghsanna mórdhíola leictreachais ar aghaidh chuig na tomhaltóirí deiridh, agus bhí moill ama ann i gcásanna áirithe. Mar thoradh air sin, tháinig méadú ar phraghsanna miondíola leictreachais teaghlaigh in 2022 agus go páirteach in 2023 9 . I gcomhréir le hiarrachtaí an Aontais, chuir na Ballstáit bearta sealadacha i bhfeidhm chun tionchar na bpraghsanna arda ar thomhaltóirí a mhaolú. Mar sin féin, bhí praghsanna arda fós ina saincheist, go háirithe i gcás tomhaltóirí leochaileacha. Léiríonn forbairtí ar phraghsanna miondíola teaghlaigh in 2024 go bhfuil laghdú beag tagtha ar phraghsanna ar fud an Aontais nó go bhfuil siad fós inchomparáide le praghsanna 2023.

Tháinig laghdú mór ar phraghsanna leictreachais d’úsáideoirí tionsclaíocha sa chéad leath de 2024, i gcomparáid leis an tréimhse chéanna in 2023. Bhí an laghdú idir 13 % agus 27 % (gan cánacha a áireamh) agus idir 6 % agus 27 % (lena n‑áirítear cánacha neamh-inghnóthaithe) 10 ar fud bandaí éagsúla tomhaltais, rud a chuir leis an treocht anuas a thosaigh in 2023. Mar sin féin, tá praghsanna leictreachais roimh thionscal an Aontais faoi láthair atá thart ar dhá uair níos airde ná mar atá sna Stáit Aontaithe nó sa tSín, ag EUR 0,16 in aghaidh an kWh ar an meán in 2024 11 .

Mhéadaigh sciar na bhfoinsí in-athnuaite fuinnimh i meascán leictreachais an Aontais go dtí 48 %, an leibhéal is airde riamh, in 2024 (i gcomparáid le 45 % in 2023 agus 41 % in 2022 12 ), agus thit sciar na mbreoslaí iontaise go mór go 24 % (ó 28 % in 2023). Tháinig méadú mór ar an aschur gréine agus ar an aschur gaoithe amach ón gcósta in 2024: tháinig méadú 17 % (+ 9 TWh) ar an ngaoth amach ón gcósta, agus tháinig borradh 19 % (+ 37 TWh) ar ghiniúint na gréine. Chuir hidreachumhacht feabhas 7 % (+ 22 TWh) ar a haschur, d’fhan giniúint gaoithe ar talamh cobhsaí a bheag nó a mhór (- 1 TWh) agus tháinig méadú 5 % (+ 29 TWh) ar aschur núicléach le linn na tréimhse céanna 13 . An tráth céanna, níor ghéaraigh an luas le leictriú, agus bhí sciar an leictreachais den mheascán fuinnimh fós cobhsaí ag thart ar 20 % ó bhí 2000 ann 14 .

Cuirtear i láthair le Fíor 1 forbhreathnú ar mheánchostais iomlána táirgthe fuinnimh san Aontas 15 , a mheastar bunaithe ar shaintréithe sonracha na gcóras leictreachais i ngach Ballstát le haghaidh 2023. Tháinig méadú ar chostais infheistíochta, mar aon le costais oibriúcháin agus chothabhála, in 2023 mar gheall ar bhoilsciú, costais ábhair níos airde, agus costais saothair mhéadaithe. Bhí ról mór ag an mboilsciú ardaithe agus ag na rátaí arda úis maidir le tionchar a imirt ar chinntí infheistíochta nó moill a chur orthu in 2023, d’fhorbróirí tionscadail agus do mhonaróirí araon.

Fíor 1: Léiriú ar mheánchostais iomlána leictreachais a bhaineann go sonrach le flíteanna teicneolaíochta (LCOE) le haghaidh 2023. Léirítear leis na línte neamhbhriste gorma an t‑airmheán agus taispeántar leis na barraí bánghorma raon ± 25 % ar fud an Aontais, lena gcuirtear difríochtaí i measc na mBallstát i dtábhacht.

Foinse: Ionsamhlú shamhail JRC METIS 16

D’ainneoin na gcostas méadaitheach sin, tá flíteanna teicneolaíochta lena mbaineann costais inathraitheacha ísle (lena n‑áirítear costais oibriúcháin, e.g. costais chothabhála agus bhreosla), amhail foinsí fuinnimh in-athnuaite amhail gaoth ar talamh agus grianfhuinneamh fós níos iomaíche ó thaobh costais de i gcomparáid le teicneolaíochtaí giniúna lena mbaineann costais inathraitheacha arda, amhail foinsí fuinnimh iontaise amhail gás agus gual a bhfuil tionchar ag costais bhreosla orthu. Ar an iomlán, leanann foinsí in-athnuaite fuinnimh de bheith an-iomaíoch ó thaobh costais de san Aontas.

Bíonn tionchar ag an gcóimheas idir toirt giniúna bhliantúil na teicneolaíochta agus a toilleadh suiteáilte, i measc nithe eile, ar luach meánchostas iomlán táirgthe fuinnimh teicneolaíochta ar leith. Is é an teicneolaíocht is lú a úsáidtear, is mó a bheidh a luach meánchostas iomlán táirgthe fuinnimh. Ar an gcúis sin, le teicneolaíochtaí traidisiúnta, amhail lignít, gástuirbíní timthrialla oscailte, agus gual, a raibh giniúint níos ísle acu i roinnt Ballstát, tá raonta difríochta aníos níos mó le feiceáil ina luachanna meánchostas iomlán táirgthe fuinnimh. Os a choinne sin, tá raon difríochta na meánchostas iomlán táirgthe fuinnimh le haghaidh teicneolaíochta amhail gástuirbíní comh-thimthrialla le haghaidh gás nádúrtha fós an-chúng toisc go bhfuil ráta úsáide gléasraí cumhachta gástuirbíní comh-thimthrialla ard i bhformhór na mBallstát.

Is iad foinsí fuinnimh in-athnuaite fós na teicneolaíochtaí is iomaíche ó thaobh costais de, agus tháinig gástuirbíní comh-thimthrialla chun bheith ar an teicneolaíocht theirmeach is iomaíche ó thaobh costais de. Mínítear an treocht sin go páirteach leis an laghdú mór ar phraghsanna gáis nádúrtha i gcomparáid leis an mbliain roimhe sin. Ina theannta sin, cé gur tharla malartú mór breosla idir gás agus gual in 2022 mar gheall ar phraghsanna luaineacha, aistríodh an fócas níos mó in 2023 i dtreo na dtionchar a bhí ag costais sheasta níos airde ar fud na dteicneolaíochtaí uile.

Le deacáid anuas, tá athrú mór tagtha ar na meánchostais iomlána táirgthe fuinnimh le haghaidh teicneolaíochtaí giniúna éagsúla san Eoraip mar gheall ar roinnt príomhthosca. Mar thoradh ar dhul chun cinn teicneolaíoch, tá éifeachtúlacht agus acmhainneacht mhéadaithe ann, go háirithe maidir le fótavoltachas gréine agus fuinneamh gaoithe, rud a laghdaíonn costais go substaintiúil. Le barainneachtaí scála, go háirithe le tionscadail níos mó agus olltáirgeadh, laghdaíodh a thuilleadh na costais a bhaineann le foinsí in-athnuaite fuinnimh. Le tacaíocht bheartais, lena n‑áirítear fóirdheontais, dreasachtaí cánach agus praghsáil carbóin, spreagadh glacadh foinsí fuinnimh níos glaine agus, an tráth céanna, méadaíodh na costais a bhaineann le breoslaí iontaise amhail gual agus gás nádúrtha. Tá méadú tagtha ar iomaíochas foriomlán na dteicneolaíochtaí in-athnuaite mar gheall ar shlabhraí soláthair agus próisis mhonaraíochta feabhsaithe. Leis na tionchair chomhcheangailte sin, aistríodh an tírdhreach fuinnimh, rud a fhágann go bhfuil foinsí in-athnuaite fuinnimh níos costéifeachtaí agus go laghdaítear an spleáchas ar fhoinsí traidisiúnta fuinnimh.

Sa Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa, cuireadh fuinneamh i dtábhacht mar phríomhspreagadh d’iomaíochas an Aontais agus moladh meascán beart chun aghaidh a thabhairt ar na cúiseanna atá le praghsanna arda fuinnimh san Aontas, arb é is aidhm dóibh tairbhí an dícharbónaithe san fhuinneamh a chumasú chun dul i bhfeidhm ar úsáideoirí deiridh 17 . Tá fuinneamh lárnach sa Chomhaontú nua maidir le Tionsclaíocht Ghlan agus, leis an bPlean Gníomhaíochta um Fhuinneamh Inacmhainne, tá an Coimisiún ag cur ar aghaidh bearta coincréiteacha chun costais fuinnimh a laghdú do theaghlaigh agus don tionscal.

2.1.2.Tacaíocht do theicneolaíochtaí glan-nialasachta ar mhargaí domhanda 

Le dinimic gheopholaitiúil nua agus tréimhse ina bhfuil rátaí arda úis agus boilsciú araon, athraíodh an timpeallacht ghnó do theicneolaíochtaí glan-nialasachta le blianta beaga anuas. Tá an margadh domhanda le haghaidh príomhtheicneolaíochtaí glan-nialasachta ollmhonaraithe le méadú faoi thrí faoi 2035 le luach thart ar EUR 1,9 trilliún in aghaidh na bliana a bhaint amach 18 . Sa rás chun an mhonaraíocht a fhorbairt chun an t‑éileamh ionchasach a chomhlíonadh, tá sé ríthábhachtach fós a áirithiú go mbeidh tionscal an Aontais iomaíoch agus in ann a chion féin a dhéanamh chun na teicneolaíochtaí don aistriú fuinnimh san Eoraip agus ar fud an domhain a sholáthar. An tráth céanna, is dúshlán iad éiginnteachtaí d’infheistíocht fhadtéarmach, lena n‑áirítear i saoráidí monaraíochta nó táirgeachta. Chun go mbeidh an tAontas agus a thionscail in ann dul san iomaíocht le haghaidh sciartha den mhargadh in 2030 agus ina dhiaidh sin, beidh cinntí a dhéanfar agus a chuirfear chun feidhme faoi láthair cinntitheach. Tá an riosca ann go mbeidh tionchar ag moilleanna ar charnadh acmhainneachtaí monaraíochta glan-nialasachta ar iomaíochas an Aontais sna deacáidí amach romhainn. Cé go laghdóidh an leictriú brostaithe spleáchais ar allmhairí breoslaí iontaise, beidh gá le slabhraí luacha athléimneacha le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta, amhail cumhacht ghaoithe nó ceallraí, chun spleáchais nua a sheachaint 19 .

Mar fhreagairt ar ghéarchéimeanna a bhí ann le déanaí agus mar straitéisí chun tacú le cuideachtaí san aistriú fuinnimh, tugadh isteach beartais thionsclaíocha ar fud an domhain chun monaraíocht teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain a mhéadú, lena n‑áirítear i dtíortha amhail Ceanada, an tSín, an India, an tSeapáin, an Chóiré Theas agus na Stáit Aontaithe. Le glacadh an Achta um Boilsciú a Laghdú, thairg na Stáit Aontaithe deontais chun tacú le suiteáil ardteicneolaíochtaí agus thairg siad creidmheasanna cánach le haghaidh infheistíocht i saoráidí monaraíochta chun trealamh fuinnimh ghlain a tháirgeadh (agus meastar go bhfuil EUR 461 bhilliún 20 san iomlán i gceist, a bhfuil 60 % de dírithe ar an earnáil fuinnimh). An tráth céanna, tá an tSín anois ina príomhtháirgeoir ar go leor teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus tá sí ar thús cadhnaíochta maidir le tacaíocht a thabhairt do theicneolaíochtaí glana trí gheilleagar atá dírithe ar an infheistíocht 21 . Agus an earnáil ghréine á breathnú go sonrach, tá níos mó ná 90 % de na saoráidí monaraíochta lonnaithe sa tSín 22 .

Thairis sin, tá srianta ar allmhairí sna Stáit Aontaithe agus i dtíortha eile ag cur leis an mbrú atá ar mhonaróirí ón Aontas ina margaí baile. Ina theannta sin, tá contúirt na ró-acmhainneachta ag baint le fás ar acmhainneachtaí monaraíochta ar fud an domhain, rud a mheastar faoi láthair a d’fhéadfadh a bheith níos mó ná cumais cur in úsáid i gcás teicneolaíochtaí áirithe. D’fhéadfadh forbairt den sórt sin dochar tromchúiseach a dhéanamh do dheighleoga de mhonaraíocht an Aontais, lena n‑áirítear teicneolaíochtaí glan-nialasachta. Léiríonn réamhaisnéisí le haghaidh 2025 go leanfaidh ró-acmhainneachtaí domhanda de bheith ann i mórtheicneolaíochtaí fuinnimh ghlain, go háirithe i gcás slabhraí luacha iomlána ceallraí agus gréine, agus naoisilí le haghaidh tuirbíní gaoithe 23 .

Tugtar le fios sna meastacháin go bhfuil fóirdheontais fhoriomlána na Síne idir trí agus naoi n‑uaire níos mó ná fóirdheontais thíortha eile ECFE amhail na Stáit Aontaithe nó an Ghearmáin 24 . Tá imscrúdú frith-fhóirdheontais tugtha i gcrích ag an Aontas ar allmhairí feithiclí ceallra-leictreacha ón tSín, rud a d’fhág go ndearnadh dleachtanna frithchúitimh a fhorchur ar allmhairí den sórt sin 25 . Chun measúnú a dhéanamh ar scála agus raon feidhme na bhfóirdheontas agus ar an gcomhréireacht le rialacha trádála idirnáisiúnta, ní mór tuilleadh bealaí tacaíochta rialtais a mheas. Oibreoidh an tAontas freisin le comhpháirtithe trádála idirnáisiúnta agus lorgóidh sé cúnamh ó institiúidí idirnáisiúnta amhail an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE) agus an Ghníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh (IEA) chun faireachán a dhéanamh ar an staid.

Chun go n‑éireoidh leis an aistriú fuinnimh domhanda, ní mór deiseanna agus gnóthachain eacnamaíocha a chomhroinnt feadh an tslabhra luacha. I ndáil leis sin, beidh comhpháirtíochtaí domhanda agus cothrom iomaíochta fíor-riachtanach chun athléimneacht agus uathriail straitéiseach a bhaint amach don Aontas. Tá Global Gateway, tionscnamh de chuid an Aontais atá ann faoi láthair, ag cur infheistíocht chun cinn i dtíortha nach Ballstáit den Aontas iad i réimsí atá ríthábhachtach don Aontas agus dá aistriú glas agus dá aistriú digiteach. Tá sé d’aidhm ag Global Gateway infheistíocht suas le EUR 300 billiún a shlógadh 26 . Trí chomhaontuithe trádála uaillmhianacha a chaibidliú, a thabhairt i gcrích agus a chur chun feidhme, cuideofar le rochtain ar an margadh a leathnú agus le hathléimneacht eacnamaíoch a chothú 27 . Ina theannta sin, féadfaidh Comhpháirtíochtaí um Thrádáil agus Infheistíocht Ghlan comhaontuithe trádála a chomhlánú agus tacú le hiarrachtaí dícharbónaithe san Aontas agus ar an gcoigríoch, atá curtha in oiriúint do leasanna gnó an Aontais agus a chomhpháirtithe trádála san earnáil fuinnimh ghlain.

San Aontas, tá dlús a chur leis an dícharbónú agus leis an aistriú chuig fuinneamh glan i gcroílár an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus na mbeart beartais ina dhiaidh sin, lena n‑áirítear an pacáiste ‘Oiriúnach do 55’ agus Plean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais. Tá creat láidir ag an Aontas lena gcothaítear teicneolaíochtaí glan-nialasachta, lena gcomhcheanglaítear T&N, dreasachtaí eacnamaíocha amhail praghsáil carbóin i gCóras Trádála Astaíochtaí (CTA) an Aontais agus ionstraimí rialála amhail an Treoir maidir le Fuinneamh In-athnuaite agus an Gníomh um an Tionscal Glan-nialasachta. Leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (STA), soláthraíodh buiséad EUR 650 billiún chun tacú le hathchóirithe agus infheistíocht a dhéanann na Ballstáit, agus sciar 37 % ar a laghad de bhearta glasa sna pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta. Ina theannta sin, le cistí bheartas comhtháthaithe an Aontais ó Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, ón gCiste Comhtháthaithe, ón gCiste um Aistriú Cóir agus ó Interreg, soláthraítear beagnach EUR 120 billiún d’infheistíocht i mbearta glasa (agus is mó ná EUR 166 bhilliún an costas infheistíochta iomlán). Is rannchuidiú 40 % é sin ar an meán le gníomhú ar son na haeráide le haghaidh na gcistí sin, rud a théann i bhfad thar na gealltanais rialála íosta 28 . Thairis sin, bhí príomhról ag REPowerEU maidir leis an spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú go tapa agus maidir leis an aistriú glas a chur chun cinn go tapa.

Bhunaigh an tAontas an tArdán um Theicneolaíochtaí Straitéiseacha don Eoraip (STEP) chun tacú le tionscal na hEorpa agus chun borradh a chur faoin infheistíocht i dteicneolaíochtaí criticiúla san Eoraip, lena n‑áirítear teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain. Trí mheascán de dhreasachtaí airgeadais agus de bhearta chun maoiniú tionscadal a éascú, tá cistiú á ghiaráil ag STEP chun tacú le teicneolaíochtaí criticiúla faoi chláir agus cistí an Aontais atá ann cheana, lena n‑áirítear cistí an bheartais chomhtháthaithe, InvestEU, Fís Eorpach, an Ciste Eorpach Cosanta, Ciste don Nuálaíocht CTA AE agus an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Thairis sin, go dtí 2024, sholáthair Cnuasach 5 ‘Aeráid, Fuinneamh agus Soghluaisteacht’ an chláir Fís Eorpach níos mó ná EUR 3 bhilliún chun tacú le taighde agus nuálaíocht maidir le teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain.

2.2.Slabhraí luacha teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas: deiseanna agus dúshláin do thionscal glan

2.2.1.Slabhraí soláthair monaraíochta 

Le blianta beaga anuas, tá bearta déanta ag an Aontas chun a acmhainneacht mhonaraíochta le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta a mhéadú, arb é is aidhm dóibh spleáchais straitéiseacha a laghdú agus athléimneacht an Aontais a mhéadú agus rannchuidiú le spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais an tráth céanna.

Cé go bhfuil an tAontas ag cur lena iarrachtaí, tá dúshláin mhóra roimhe ó iomaitheoirí domhanda. Le blianta beaga anuas, tá a sheasamh i monaraíocht teicneolaíochtaí glan-nialasachta ag dul in olcas ar fud an domhain, d’ainneoin láidreachtaí an Aontais i ngnéithe amhail taighde agus nuálaíocht, lucht saothair oilte agus caighdeáin rialála. Coinníonn an tAontas bonn láidir monaraíochta ar bun i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta áirithe, amhail cumhacht ghaoithe agus leictrealóirí, agus tá an lámh in uachtar ag áiteanna eile ar domhan maidir le slabhraí luacha áirithe, amhail fótavoltachas gréine agus ceallraí. Ní hamháin go mbaineann dúshláin leis an spleáchas ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta áirithe per se, ach baineann siad freisin le comhpháirteanna teicneolaíochta sonracha sa slabhra soláthair. Mar shampla, tá seasamh maith ag an Aontas maidir le monaraíocht agus is é an príomhtháirgeoir teaschaidéal hidreanach fós é, ach soláthraíonn an tSín formhór na gcomhlaí 4-bhealach agus na gcomhbhrúiteoirí 29 . Thairis sin, tá an tAontas fós ag brath go mór ar raon amhábhar criticiúil atá fíor-riachtanach chun raon teicneolaíochtaí glan-nialasachta a mhonarú.

Tháinig borradh tapa faoin infheistíocht dhomhanda i monaraíocht teicneolaíochta glaine go dtí 2023. In 2024, bhí infheistíocht fós ar leibhéal comhchosúil, ag EUR 129 mbilliún (EUR 133 bhilliún in 2023) 30 . De réir na Gníomhaireachta Idirnáisiúnta Fuinnimh (IEA), bhí an tAontas agus na Stáit Aontaithe in ann a sciar comhcheangailte den infheistíocht dhomhanda i monaraíochta teicneolaíochta glaine a mhéadú go 16 % in 2023 (ó 11 % in 2022) 31 . An tráth céanna, leanann an tSín de bheith chun tosaigh go mór in infheistíocht monaraíochta. Le haghaidh 2024, meastar gurb í an tSín a rinne 81 % den infheistíocht dhomhanda sa slabhra soláthair teicneolaíochta glaine 32 .

Tá costais mhonaraíochta san Aontas agus sna Stáit Aontaithe fós níos airde ó thaobh struchtúir de ná mar atá sa tSín. Tá costais mhonaraíochta modúl fótavoltachais gréine 35-65 % níos ísle sa tSín i gcomparáid leis an Aontas agus leis na Stáit Aontaithe 33 . Cosnaíonn comhpháirteanna tuirbíní gaoithe ar talamh thart ar EUR 355/kW sa tSín, agus san Aontas agus sna Stáit Aontaithe, tá na costais idir EUR 448-485/kW 34 . Cosnaíonn cóimeáil deiridh teaschaidéil san Aontas agus sna Stáit Aontaithe thart ar dhá oiread níos mó ná sa tSín 35 .

Cuireann roinnt tosca leis na héagothromaíochtaí costais sin, lena n‑áirítear praghsanna arda fuinnimh, suaitheadh sa slabhra soláthair, boilsciú airgeadra, rátaí úis méadaithe, dianiomaíocht sa mhargadh, cláir fóirdheontais éagsúla, agus éileamh neamhchinnte amach anseo. Léirítear le hanailís a rinne IEA le déanaí go bhfuil an tSín fós ar an suíomh is costéifeachtaí le haghaidh infheistíocht chaipitil i saoráidí monaraíochta, agus go bhfuil na costais san Aontas agus sna Stáit Aontaithe 70-195 % níos airde in aghaidh an aonaid toillte aschuir 36 . Cé gur dúshláin shubstaintiúla iad na dúshláin a bhaineann le monaraíocht an Aontais a neartú, coinníonn an tAontas acmhainneacht mhór, mar cheann de na príomh-mhargaí chun teicneolaíochtaí glan-nialasachta a fhorbairt agus a chur in úsáid, chun leas a bhaint as na deiseanna eacnamaíocha a chuirtear ar fáil leis an aistriú fuinnimh domhanda.

Tá monaraíocht ghlan-nialasach scaipthe ar fud go leor réigiún san Aontas, agus speisialtóireachtaí éagsúla ag gach ceann acu. Cé go bhfuil sciar an Aontais de mhonarú domhanda fótavoltachais gréine ag laghdú le blianta beaga anuas, coinníonn an Ghearmáin, an Iodáil, an Spáinn, an Fhrainc agus an Ostair láithreáin táirgthe. A mhéid a bhaineann le fuinneamh gaoithe, cé go bhfuil táirgeadh comhpháirteanna scaipthe ar fud an Aontais, tá na príomhmhonaróirí tuirbíní comhchruinnithe sa Danmhairg agus sa Ghearmáin, agus comhlánaítear iad le hacmhainneacht ábhartha mhonaraíochta túr sa Spáinn. Tá monaraíocht ceallraí an Aontais á forbairt, agus táirgeadh ann sa Pholainn, sa Ghearmáin, san Ungáir, sa Fhrainc, sa tSualainn agus i mBallstáit eile. Maidir le hidrigin, tá níos mó ná leath de mhonarú leictrealóirí an Aontais comhchruinnithe sa Ghearmáin, agus tá toilltí breise sa Danmhairg, sa Spáinn, sa Phortaingéil, san Iodáil agus sa Fhrainc. A mhéid a bhaineann le teaschaidéil, tá an Ghearmáin, an tSualainn, an Fhionlainn agus an Danmhairg i measc na dtíortha a bhfuil monaraíocht ábhartha acu. Maidir le fuinneamh geoiteirmeach, tá an Iodáil chun tosaigh sa mhonaraíocht, agus tá an táirgeadh ábhartha sa Ghearmáin agus sa Fhrainc freisin. Tá ról ceannasach ag an Iodáil freisin i dtáirgeadh cáblaí san Aontas, agus ina dhiaidh sin tá an tSualainn, an Ghearmáin, an Fhrainc, an Pholainn agus an Danmhairg. Is príomhtháirgeoir bithgháis agus bithmheatáin é an tAontas freisin, agus monaraíocht ábhartha aige go háirithe sa Ghearmáin agus san Iodáil agus sa tSeicia, sa Spáinn agus sa Pholainn le haghaidh comhpháirteanna ábhartha 37 .

Ghlac an tAontas an Gníomh um an Tionscal Glan-nialasachta chun a spleáchas ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta allmhairithe a laghdú, athléimneacht an tslabhra luacha a neartú agus bonn láidir monaraíochta baile a thógáil. Is é an cuspóir atá ann creat rialála a bhunú chun rochtain an Aontais ar sholáthar slán inbhuanaithe teicneolaíochtaí glan-nialasachta a áirithiú, lena n‑áirítear trí acmhainneacht mhonaraíochta teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus a slabhraí soláthair a uas-scálú.

Ina theannta sin, tá na Ballstáit ag glacadh beartais thiomnaithe níos mó agus níos mó lena gcuirtear táirgeadh teicneolaíochtaí glan-nialasachta chun cinn. Áirítear leis na creataí beartais agus dlíthiúla náisiúnta sin le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta meascán de scéimeanna dreasachta, cánachas, beartais fhioscacha, agus beartais scileanna agus oideachais. Díríonn go leor de na straitéisí náisiúnta sin ar theicneolaíochtaí sonracha seachas ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta i gcoitinne. Tagtar ar an gconclúid le staidéar a rinneadh le déanaí go ndíríonn tromlach na mbeartas sainaitheanta sna Ballstáit ar leictrealóirí agus ar bhreosla-chealla, agus ina dhiaidh sin ceallraí agus teicneolaíochtaí stórála, fuinneamh gaoithe, agus fótavoltachas gréine. Mar shampla, tá straitéisí tiomnaithe i bhfeidhm ag an nGearmáin agus ag an Spáinn le haghaidh teicneolaíochtaí hidrigine, agus tá straitéisí earnála i bhfeidhm ag Éirinn agus ag an bPolainn le haghaidh teicneolaíocht fuinnimh gaoithe 38 .

Ceann de na dúshláin a bhaineann le táirgeadh forleathan teicneolaíochtaí glan-nialasachta is ea láithreáin mhonaraíochta a cheadú, rud a dtugtar aghaidh air go forleathan sa Ghníomh um an Tionscal Glan-nialasachta. Tá na rialacha éagsúil ó thír go tír, rud a d’fhéadfadh difear a dhéanamh d’amlíne chur chun feidhme na dteicneolaíochtaí sin. Mar sin féin, tá na Ballstáit ag bogadh i dtreo réitigh amhail an digitiú, ionaid ilfhreastail a bhunú agus tús áite a thabhairt do thionscadail ghlasa. I measc na samplaí tá forbairt na hIodáile ar ionaid ilfhreastail le haghaidh gníomhaíochtaí gnó, tosaíocht shealadach na Fionlainne do thionscadail aistrithe ghlais, agus aicmiú na hUngáire de thionscadail áirithe ina n‑infheistíochtaí tosaíochta. Tá sé d’aidhm ag Dlí na Fraince maidir le Tionsclaíocht Ghlas freisin amanna ceadaithe a laghdú trí úsáid a bhaint as próiseáil chomhthreomhar agus nósanna imeachta meara le haghaidh tionscadail straitéiseacha 39 .

Cuirtear i dtábhacht leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa an gá atá le monaraíocht teicneolaíochta glaine a choinneáil ar bun agus a neartú san Aontas chun go mbeifear in ann na deiseanna fáis a chuirtear ar fáil le margadh atá ag fás laistigh agus lasmuigh den Aontas a bhaint amach, ag tógáil ar bhunphrionsabail láidre an Aontais sa nuálaíocht agus sa mhonaraíocht. Thairis sin, sainaithnítear leis an tuarascáil roinnt dúshlán atá roimh mhonaróirí an Aontais sna teicneolaíochtaí sin chun uas-scálú agus dul san iomaíocht, agus moltar roinnt beart léi chun tacú le hiomaíochas an Aontais sa réimse sin. I measc na dtograí atá inti, cuirtear i dtábhacht leis an tuarascáil an ról ríthábhachtach atá ag cur chun feidhme iomlán agus tapa an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta chun tacú le monaraíocht 40 .

Leis an gComhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan leagtar amach cur chuige faoi thionchar an iomaíochais i leith dícharbónú, arb é is aidhm dó an tAontas a dhaingniú mar shuíomh tarraingteach le haghaidh na monaraíochta, lena n‑áirítear le haghaidh tionscail dianfhuinnimh agus teicneolaíochtaí glana. Thairis sin, cuideoidh an Ciste Eorpach um Iomaíochas a bheidh ann amach anseo lena áirithiú go ndéanfar teicneolaíochtaí straitéiseacha, lena n‑áirítear teicneolaíochtaí glana, a fhorbairt agus a mhonarú san Aontas 41 .

2.2.2.Dícharbónú tionscal dianfhuinnimh 

Ó mhiotail amhail cruach, alúmanam go táirgí ceimiceacha, tá na hábhair a tháirgeann tionscail dianfhuinnimh straitéiseach do gheilleagar an Aontais, lena n‑áirítear mar bhonn chun teicneolaíochtaí glan-nialasachta a dhearadh agus a mhonarú. Éilíonn foirgniú túr tuirbín gaoithe cruach don túr agus dá fhotha, alúmanam don naoisil agus lanna, mar aon le bratuithe ceimiceacha speisialaithe dóibh. An tráth céanna, tá teicneolaíochtaí glan-nialasachta, ó fhoinsí fuinnimh in-athnuaite go táirgeadh hidrigine, éifeachtúlacht fuinnimh agus teicneolaíochtaí gabhála agus stórála carbóin ag cumasú dícharbónú na dtionscal dianfhuinnimh. Léiríonn sé sin a fhíor-riachtanaí atá táirgí tionsclaíocha dianfhuinnimh do shlabhraí luacha glan-nialasachta agus vice versa.

Dá bhrí sin, chun uathriail straitéiseach an Aontais a mhéadú, tá gá le cur chuige slabhra luacha, agus comhpháirteanna agus ábhair fhíor-riachtanacha uile na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta á gcur san áireamh. Aithnítear leis an nGníomh um an Tionscal Glan-nialasachta a thábhachtaí atá teicneolaíochtaí tionsclaíocha claochlaitheacha chun táirgeadh bunábhar a dhícharbónú, amhail cruach, alúmanam, miotail neamhfheiriúla, ceimiceáin agus stroighin. Áirítear leis tacaíocht do thionscadail dícharbónaithe tionscail dianfhuinnimh, atá mar chuid de shlabhra soláthair teicneolaíochta glan-nialasachta 42 . Tairbhíonn na tionscadail sin go háirithe de cheadú brostaithe. Ina theannta sin, tá an tAontas ag tacú leis an malartú ó bhreosla iontaise go foinsí fuinnimh in-athnuaite agus ísealcharbóin, go háirithe trí leictriú fuinneamhéifeachtúil, mar shampla trí theaschaidéil a úsáid chun teas a aisghabháil ó sceitheadh agus é a athúsáid.

Is iad tionscail dianfhuinnimh is cúis le níos mó ná leath de thomhaltas fuinnimh thionscal an Aontais 43 , agus is iad is mó atá thíos le praghsanna fuinnimh atá níos airde ó thaobh struchtúir de san Aontas i gcomparáid le mórgheilleagair eile. D’ainneoin na n‑iarrachtaí faoi REPowerEU, tá laghdú 10-15 % tagtha ar tháirgeadh thionscail dianfhuinnimh an Aontais ó bhí 2021 ann 44 . An tráth céanna, is iad tionscail dianfhuinnimh is cúis le sciar mór d’astaíochtaí gás ceaptha teasa an Aontais. Tá a ndícharbónú fíor-riachtanach chun aeráidneodracht a bhaint amach, ach tá gá le hinfheistíocht mhór, rud a chuireann tuilleadh brú ar chuideachtaí an Aontais. Ar an iomlán, cuireann sé sin brú láidir ar iomaíochas na dtionscal dianfhuinnimh san Aontas, i gcomparáid le tíortha a bhfuil praghsanna fuinnimh níos ísle acu agus clár oibre dícharbónaithe nach bhfuil chomh huaillmhianach céanna. Dá gcaillfí táirgeadh príomhtháirgí tionsclaíocha mar gheall ar an mbrú sin, lagófaí slabhraí soláthair an Aontais i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta, mhéadófaí spleáchais ar allmhairí agus laghdófaí rath.

Cuirtear i dtábhacht leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa a thábhachtaí atá tionscail dianfhuinnimh do gheilleagar an Aontais agus an dúshlán ollmhór atá rompu maidir leis an ngá infheistiú a dhéanamh i ndícharbónú agus aghaidh á tabhairt an tráth céanna ar phraghsanna méadaitheacha ar astaíochtaí carbóin agus ar dhul san iomaíocht ar mhargaí domhanda. I ndáil leis sin, dírítear leis an tuarascáil ar an easpa cothrom iomaíochta, go háirithe maidir le cuideachtaí a thairbhíonn d’fhóirdheontais arda i dtíortha amhail an tSín, atá ag leathnú a táirgeachta go tapa. Ag tógáil ar an anailís sin, moltar leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa tacaíocht chomhordaithe a sholáthar do thionscail dianfhuinnimh an Aontais agus iad ag aistriú, ó cheadú go tacaíocht airgeadais, lena n‑áirítear trí éileamh ar tháirgí glasa a chruthú chun cás soiléir gnó a sholáthar d’infheistíochtaí i dtáirgeadh glan. An tráth céanna, moltar leis an tuarascáil cothrom iomaíochta a dhéanamh le hiomaíocht idirnáisiúnta, ag tógáil, mar shampla, ar Shásra Coigeartaithe Carbóin ar Theorainneacha (SCCT) an Aontais 45 .

Leis an gComhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan, cuirtear i dtábhacht go láidir an tacaíocht do thionscal an Aontais agus dá iomaíochas ar an gconair i dtreo an dícharbónaithe. Go háirithe, molfaidh an Coimisiún Gníomh um Dhlús a Chur leis an Dícharbónú Tionsclaíoch chun tacú le tionscail atá ag aistriú, trí mhargaí tosaigh a chruthú le haghaidh táirgí glana, agus trí dhlús a chur le próisis phleanála, tairisceana agus cheadaithe chun monarchana monaraíochta a thógáil nó a chlaochlú, agus béim ar leith á leagan ar thionscail dianfhuinnimh. Leis an gCompás Iomaíochais nua, tá pleananna gníomhaíochta saincheaptha beartaithe d’earnálacha dianfhuinnimh, amhail earnálacha cruach, miotal agus ceimiceán, arb iad cnámh droma chóras monaraíochta na hEorpa iad. Ina theannta sin, moltar leis an gCompás Iomaíochais gníomhaíochtaí maidir le cumasóirí cothrománacha don iomaíochas, lena n‑áirítear gníomhaíochtaí maidir leis an timpeallacht rialála a shimpliú agus an t‑ualach rialála ar thionscal an Aontais a laghdú.

2.2.3.Caipiteal daonna agus scileanna

Tá lucht saothair oilte mar bhonn d’acmhainneacht an Aontais teicneolaíochtaí agus bonneagar fuinnimh ghlain a dhearadh, a mhonarú, a fhoirgniú, a nascadh agus a choinneáil ar bun. De réir na tuarascála is déanaí ó IRENA, shroich fostaíocht in earnáil an fhuinnimh in-athnuaite thart ar 1,8 milliún san Aontas in 2023 46 . Léiríonn sonraí ó chomhlachais tionscail go raibh thart ar 826 000 duine fostaithe in earnáil ghréine an Aontais ag deireadh 2023 (agus 362 000 post díreach), rud a léiríonn fás 27 % ar an líon post gréine ó bhí 2022 ann, agus 5 % de na poist ag teacht ón monaraíocht 47 . San earnáil teaschaidéal, tháinig an líon post díreach gar do 170 000 sa bhliain chéanna, agus 39 % sa mhonaraíocht 48 . Mar sin féin, d’fhéadfadh tionchar a bheith ag treochtaí diúltacha in 2024 agus ina dhiaidh sin ar an margadh fostaíochta san earnáil. I ndáil leis sin, is fiú a thabhairt faoi deara an ról atá ag teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain sa deighleog mhonaraíochta, ina bhfuil thart ar aon trian de na poist san earnáil fuinnimh ghlain i gcoitinne. Cuireann sé sin i dtábhacht go láidir an ról tábhachtach atá ag teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus a monarú freisin a mhéid a bhaineann le fostaíocht.

Cé gur tháinig feabhas beag ar an staid in 2024, is ábhar imní fós é ganntanais lucht saothair. Sa tríú ráithe de 2024, ba é 1,6 % an ráta folúntas san earnáil soláthair fuinnimh, agus ba é 2,3 % an ráta foriomlán i ngeilleagar an Aontais 49 . Tháinig laghdú ar ráta na gcuideachtaí a thuairiscigh ganntanas lucht saothair san earnáil monaraíochta trealaimh leictrigh ó 20 % sa ráithe dheireanach de 2023 go 15 % sa ráithe dheireanach de 2024 50 . I ndáil leis sin, príomhthoisc a d’fhéadfadh cur leis an nganntanas struchtúrach lucht saothair sna blianta amach romhainn is ea an lucht saothair atá ag aosú i roinnt mhaith Ballstát 51 .

Tá roinnt beartas agus tionscnamh ar leibhéil éagsúla ag cuidiú cheana féin le haghaidh a thabhairt ar ghanntanais lucht saothair agus scileanna, ach ní mór leanúint leis na hiarrachtaí. Cuireann na Ballstáit ardluach ar athsciliú agus athdháileadh oibrithe ar fud gairmeacha, earnálacha agus réigiún. A mhéid is féidir, tá cuspóirí agus bearta maidir le scileanna ina gcuid den bheartas taighde, nuálaíochta agus iomaíochais sna Pleananna Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide 52 . Ar leibhéal an Aontais, tar éis na Bliana Eorpaí um Scileanna in 2023, tá an clár oibre scileanna fós ina réimse tosaíochta. Leagtar amach le Plean Gníomhaíochta 2024 maidir le ganntanais lucht saothair agus scileanna san Aontas gníomhaíochtaí nua don Aontas, do na Ballstáit agus do chomhpháirtithe sóisialta chun tacú le huas-sciliú agus le hathsciliú, go háirithe in earnálacha a bhfuil tionchar ag an aistriú glas agus digiteach orthu 53 . Bunaíodh trí Chomhpháirtíocht Mhórscála faoin gComhshocrú um Scileanna (maidir le foinsí in-athnuaite fuinnimh amach ón gcósta, foinsí in-athnuaite fuinnimh ar talamh agus digitiú fuinnimh) agus trí Acadamh um Scileanna Glan-nialasachta (Acadamh Ceallraí in 2022, Acadamh Gréine i mí an Mheithimh 2024 agus Acadamh Amhábhar i mí na Nollag 2024) chun aghaidh a thabhairt ar ghanntanais scileanna sonracha i bpríomhearnálacha teicneolaíochta fuinnimh ghlain. Ina theannta sin, tá acadaimh eile beartaithe maidir le teicneolaíocht ghaoithe agus hidrigine.

Dá bhrí sin, chun tionscal iomaíoch fuinnimh ghlain agus an t‑aistriú fuinnimh a bhaint amach, tá gá le hiarrachtaí móra, treisithe agus spriocdhírithe comhordaithe poiblí agus príobháideacha chun oibrithe a mhealladh, a athsciliú agus a uas-sciliú chun go mbeidh lucht saothair leordhóthanach ar fáil. Beidh gá le hiarracht leanúnach chun sciar na mban atá ag obair i bhforbairt, monarú agus cur in úsáid teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain a mhéadú, chun daoine óga a mhealladh chuig gairmeacha fuinnimh agus chun linnte tallainne fuinnimh ghlain a fhorbairt. Leis an gCompás Iomaíochais, cuireann an Coimisiún i dtábhacht an gá atá le bearta breise agus leagann sé amach iad chun dul i ngleic le bearnaí scileanna agus lucht saothair chun tacú leis na tionscail a dtugtar aghaidh orthu leis an gCompás. Áireofar leis sin Aontas na Scileanna a bhunú mar aon le fócas athnuaite ar chistiú scileanna i mbuiséad an Aontais, agus aird á díriú ar earnálacha a bhfuil baint acu leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach. Beidh na bearta sin ábhartha go háirithe maidir le teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain agus maidir le rath an aistrithe fuinnimh.

2.3.Tírdhreach nuálaíochta na hearnála fuinnimh ghlain

2.3.1.Treochtaí T&N 

Go stairiúil, shaothraigh agus bhain an tAontas barr feabhais eolaíoch agus teicniúil amach i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain, rud a d’fhág go raibh rath ar an margadh freisin trí bhuntáiste an cheannródaí. Mar sin féin, tá an buntáiste iomaíoch sin ag sleamhnú le blianta beaga anuas. Cibé acu trí dhul chun cinn a dhéanamh in T&N, trí mhargaí faoi chuing a úsáid le haghaidh aistriú teicneolaíochta nó trí fhoghlaim trí ghníomhaíocht, tá geilleagair eile ag breith suas leis an Aontas nó á shárú san acmhainneacht nuálaíochta, agus tá éifeachtaí gaolmhaireachta aige sin ar an iomaíochas. Sin an fáth a bhfuil dúnadh na bearna nuálaíochta ar cheann de thrí shnáithe an Chompáis Iomaíochais, lena leagtar amach bearta chun feidhmíocht nuálaíochta an Aontais a neartú.

An tráth céanna, tá bonn láidir fós ag an Aontas i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain, ina bhfuil sé fós i riocht maith in go leor earnálacha. Mar sin féin, tá an tAontas ag titim chun deiridh ar na Stáit Aontaithe agus ar an tSín i réimsí digiteacha, ar an iomlán agus nuair a bhaineann siad le teicneolaíochtaí glana 54 . I bhfianaise ábharthacht chothrománach an digitithe ar fud na dteicneolaíochtaí, tá iarmhairtí aige sin freisin ar iomaíochas an Aontais.

Ag féachaint ar chaiteachas ar T&N i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain mar sciar de OTI ar fud na mórgheilleagar, léiríonn an tAontas ardleibhéal T&N poiblí, ach tá sé sin i gcodarsnacht le leibhéil chaiteachais níos ísle i gcomparáid le T&N príobháideach. Léiríonn na sonraí is déanaí atá ar fáil gur mhéadaigh leath de na Ballstáit a thuairiscigh figiúirí do 2023 55 cheana féin a gcaiteachas poiblí T&N. Dá mbeadh an tuairisciú páirteach sin ionadaíoch, mar thoradh air, bheadh – gach ní eile mar a chéile – EUR 0,7 billiún breise (méadú 9 %) mar thacaíocht do thosaíochtaí T&N an Aontais Fuinnimh 56 .

Tá méadú seasta ag teacht ar an infheistíocht phoiblí i dtaighde agus nuálaíocht i dtosaíochtaí T&N an Aontais Fuinnimh, agus na figiúirí a thuairiscigh na Ballstáit in 2022 23 % níos airde ná 2021 57 . Mhéadaigh thart ar leath de na Ballstáit a sholáthair sonraí 58 a n‑infheistíocht phoiblí T&N i dtosaíochtaí an Aontais Fuinnimh in 2022, i gcomparáid le 2021. Agus í breisithe le cistí an Aontais, bhí an infheistíocht phoiblí a dearbhaíodh in 2022 os cionn EUR 9 mbilliún. De réir na bhfigiúirí agus na meastachán sin don tSín agus do na Stáit Aontaithe, tá an tAontas ar thús cadhnaíochta i gcaiteachas poiblí T&N i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain i measc na mórgheilleagar, i ndearbhthéarmaí agus mar sciar de OTI araon (0,057 %, agus an tSeapáin 0,055 % ina dhiaidh sin).

Fíor 2: Infheistíochtaí poiblí / príobháideacha T&N i dtosaíochtaí T&N an Aontais Fuinnimh i mórgheilleagair mar sciar de OTI

Foinse: JRC bunaithe ar IEA 59 , Mission Innovation 60 , ár n‑anailís féin 61 .

Ciallaíonn na méaduithe is déanaí gur sháraigh infheistíocht na mBallstát, ó 2021 ar aghaidh, an bhuaic a chonacthas deacáid ó shin – roimh éifeachtaí an tsleabhctha eacnamaíoch – i dtéarmaí ainmniúla agus nuair a bhí boilsciú á chur san áireamh. Le linn na tréimhse céanna, tharla aistriú suntasach ar sciar na hinfheistíochta poiblí T&N ar thosaíochtaí T&N an Aontais Fuinnimh. Ba í an tsábháilteacht núicléach an réimse ba shuntasaí tráth, agus mheall sí beagnach an tríú cuid d’infheistíocht phoiblí T&N; le blianta beaga anuas, mheall iompar inbhuanaithe sciar comhchosúil, agus béim á leagan ar theicneolaíochtaí ceallraí agus hidrigine.

Comhlánaítear infheistíochtaí poiblí ó na Ballstáit le cistí an Aontais. Leanann Clár Réime an Aontais um Thaighde agus um Nuálaíocht, Fís Eorpach, de thacaíocht a thabhairt do theicneolaíochtaí fuinnimh ghlain agus dá n‑iomaíochas. Mar shampla, d’infheistigh Cnuasach 5 ‘Aeráid, Fuinneamh agus Soghluaisteacht’ de chuid Fís Eorpach thart ar EUR 320 milliún le haghaidh T&N i bhfótavoltachas gréine, EUR 70 milliún i bhfuinneamh geoiteirmeach agus níos mó ná EUR 230 milliún maidir le hardteicneolaíochtaí a chur chun cinn i réimse na mbreoslaí malartacha inbhuanaithe le haghaidh na heitlíochta agus iompar muirí ó 2021 go 2024. Áirítear le Fís Eorpach freisin iarrachtaí chun infheistíochtaí príobháideacha a ghiaráil trí chomhpháirtíochtaí Eorpacha, amhail an Chomhpháirtíocht don Hidrigin Ghlan, BATT4EU agus an Chomhpháirtíocht um Fhótavoltachas Gréine.

Leanann an infheistíocht phríobháideach de bheith ag soláthar tromlach an chistithe T&N (os cionn trí cheathrú) le haghaidh teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain san Aontas agus ar fud na mórgheilleagar uile, agus tá an infheistíocht mar sciar de OTI fós i bhfad níos airde i mórgheilleagair na hÁise ná mar atá san Aontas agus sna Stáit Aontaithe. Téann an chuid is mó den infheistíocht phríobháideach T&N i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain san Aontas chuig teicneolaíochtaí iompair inbhuanaithe. Is san earnáil mótarfheithiclí atá an sciar is mó d’infheistíocht thionsclaíoch T&N san Aontas. Tá sí chun tosaigh in infheistiú tionsclaíoch T&N mótarfheithiclí ar fud an domhain, agus ocht n‑uaire níos mó á infheistiú ná an tionscal fuinnimh (teicneolaíochtaí glana agus teicneolaíochtaí eile) 62 . Tá beagnach an ceathrú cuid de ghníomhaíochtaí nuálacha na hearnála dírithe ar theicneolaíochtaí níos inbhuanaithe, as ar thug, mar shampla, níos mó ná an tríú cuid díobh aghaidh ar leictrea-shoghluaisteacht (lena n‑áirítear ceallraí) 63 .

Cuireadh i dtábhacht leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa príomhról na nuálaíochta maidir le táirgiúlacht a mhéadú, agus cuireadh i dtábhacht an tráth céanna an gá atá le hiarracht chomhchoiteann chun bacainní ar an nuálaíocht a bhaint agus an bhearna leis an tSín agus leis na Stáit Aontaithe i bpríomhtheicneolaíochtaí a dhúnadh. I ndáil leis sin, cuirtear i dtábhacht go láidir leis an tuarascáil go bhfuil méadú ag teacht ar an mbrú atá ar bhuntáiste an Aontais i dteicneolaíochtaí glasa 64 . An tráth céanna, léirítear le hanailís ar infheisteoirí ceannasacha T&N an Aontais torthaí laghdaitheacha ar infheistíocht T&N, rud a thugann le fios go bhféadfadh sé nach beart leordhóthanach é níos mó infheistíochta a éileamh, gan aghaidh a thabhairt ar thosca eile amhail tallann a choinneáil 65 . In 2024, shainaithin an sainghrúpa neamhspleách faoi chathaoirleacht Manuel Heitor roinnt beart is féidir leis an Aontas a dhéanamh chun ceannaireacht T&N agus tacaíocht don iomaíochas a áirithiú i dtimpeallacht theicneolaíoch atá ag athrú go tapa. Áirítear leo sin cistiú a mhéadú agus comhar a athshainiú, agus beartais agus ionstraimí T&N a athstruchtúrú 66 . Cuideoidh faireachán leanúnach ar ár bhfeidhmíocht T&N agus ar ár gcor iomaíoch leis na hathruithe a chur i bhfeidhm agus an éifeacht a mheasúnú de réir mar is gá.

Cé go leanann an tAontas de bheith ag feidhmiú go maith, tá an tSín ar thús cadhnaíochta níos mó agus níos mó maidir le haschuir taighde ar theicneolaíochtaí glana. I dtéarmaí foilseachán eolaíoch, tá an tAontas níos speisialaithe ná na Stáit Aontaithe ach ag éirí marbhánta taobh thiar den tSín maidir le hiompar comhtháite cliste glas agus fuinneamh slán glan éifeachtúil. Mar sin féin, tá sé fós ar thús cadhnaíochta sa speisialtóireacht, nuair a dhéantar an t‑aschur eolaíoch a ghrúpáil faoi cheannlíne na Sprice Forbartha Inbhuanaithe maidir le fuinneamh inacmhainne agus glan 67 .

Bhain sciar na gcomhduithe paitinne chun teicneolaíochtaí um maolú ar an athrú aeráide a chosaint i ngach aireagán a bhuaic amach in 2011. I gcomhthreo leis an moilliú ar ghníomhaíocht phaitinnithe ‘ghlas’ ó shin, tá fás tagtha ar iarratais ar thrádmharcanna gaolmhara, rud a léiríonn aistriú béime chuig cur chun feidhme agus cur in úsáid seachas ar thaighde agus nuálaíocht 68 . Tá an tAontas fós ar thús cadhnaíochta maidir le haschur domhanda comhduithe paitinne ardluacha 69 i dtosaíochtaí T&N an Aontais Fuinnimh le haghaidh foinsí in-athnuaite fuinnimh (29 %) agus éifeachtúlacht fuinnimh (23 %). Tá sé sa dara háit taobh thiar den tSeapáin maidir le hiompar inbhuanaithe agus taobh thiar de na Stáit Aontaithe maidir le gabháil, úsáid agus stóráil carbóin (GÚSC) agus sábháilteacht núicléach, ach níl an bhris tugtha isteach aige maidir le córais chliste. Tar éis roinnt blianta a chaitheamh ag oiriúnú comhduithe dá margadh baile, tá an tSín ag díriú níos mó agus níos mó ar chosaint idirnáisiúnta do nuálaíochtaí fuinnimh ghlain. Tá sé chun tosaigh cheana féin i gcomhduithe paitinne ardluacha do chórais chliste (33 %) agus tá feabhas ag teacht air i ngach réimse eile. Mar sin féin, choinnigh an tAontas speisialtóireacht ar bun go comhsheasmhach os cionn an mheáin dhomhanda maidir le foinsí in-athnuaite fuinnimh, iompar inbhuanaithe agus GÚSC. Coinníonn an tAontas buntáiste speisialtóireachta freisin i roinnt teicneolaíochtaí amhail fuinneamh gaoithe, hidrigin le haghaidh iompair agus bithfhuinneamh.

Leis an bPlean Straitéiseach um Theicneolaíocht Fuinnimh (Plean SET), an phríomhionstraim chun snáithe taighde, nuálaíochta agus iomaíochais an Aontais Fuinnimh a chur chun feidhme, tá na Ballstáit agus an Coimisiún ag obair le chéile agus i ndlúth-chomhpháirtíocht le lucht tionscail agus le hinstitiúidí taighde chun cláir oibre chomhpháirteacha taighde agus nuálaíochta a bhunú maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta. Tar éis an athbhreithnithe ar Phlean SET in 2023 70 , neartaigh an Gníomh um an Tionscal Glan-nialasachta ról Phlean SET agus a ghrúpa stiúrtha a thuilleadh chun cuidiú le tacaíocht a thabhairt d’fhorbairt teicneolaíochtaí fuinnimh atá glan, éifeachtúil agus iomaíoch ó thaobh costais de trí chomhordú agus comhar 71 .

In 2023 agus 2024, léiríodh dul chun cinn seasta leis an obair faoi Phlean SET. Mar léiriú ar na naisc láidre ábharbhunaithe i measc meithleacha Phlean SET, tá dlús curtha leis an obair chomhoibríoch faoi Phlean SET, agus chonacthas in 2024 an méid is mó comhair idir meithleacha ó bhí tionscnamh Phlean SET ann. Mar shampla, bunaíodh comhar láidir idir an grúpa maidir le córais fuinnimh agus an grúpa maidir le húsáid fuinnimh inbhuanaithe agus éifeachtúil sa tionscal. Leanann meithleacha Phlean SET dá bpleananna cur chun feidhme teicneolaíocht-sonracha a thabhairt cothrom le dáta agus a athbhreithniú. Mar shampla, i réimse na dteicneolaíochtaí srutha dhírigh (DC), eisíodh plean nua cur chun feidhme DC ísealvoltais in 2024, arb é is aidhm dó micreangacha DC ísealvoltais a fhorbairt agus a léiriú i bhfoirgnimh agus i ngléasraí tionsclaíocha. I dTuarascáil 2024 ar Dhul Chun Cinn Phlean SET 72 , cuirtear forbairtí le déanaí i dtábhacht ar bhealach níos mionsonraithe, lena n‑áirítear, mar shampla, an fhís a forbraíodh faoin bplean don earnáil gheoiteirmeach faoi 2050.

Ina Chompás Iomaíochais nua, chuir an Coimisiún i dtábhacht an gá atá le taighde agus nuálaíocht a chur i gcroílár gheilleagar an Aontais, mar phríomhspreagadh don iomaíochas. I measc na mbeart chun an bhearna nuálaíochta a dhúnadh, cuirfidh an Coimisiún Gníomh um an Limistéar Eorpach Taighde i láthair chun infheistíocht T&N a neartú agus é a thabhairt suas leis an sprioc 3 % OTI. Thairis sin, forbrófar an Chomhairle Eorpach um Thaighde agus an Chomhairle Nuálaíochta Eorpach 73 .

2.3.2.Treochtaí infheistíochta caipitil fiontair 

Tá maoiniú cuideachtaí fuinnimh ghlain ríthábhachtach chun athléimneacht fuinnimh agus ceannasacht theicneolaíoch an Aontais a chothú. Tá ról fíor-riachtanach ag caipiteal fiontair, atá i gcroílár an éiceachórais a mhaoiníonn gnólachtaí nuathionscanta agus gnólachtaí atá ag méadú, chun a áirithiú go dtapóidh an tAontas na deiseanna tionsclaíocha a chuireann teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain atá ag teacht chun cinn ar fáil.

Deimhnítear le forbairt na hinfheistíochta caipitil fiontair in earnáil fuinnimh ghlain an Aontais an obair atá déanta ag an Aontas chun a thionscal caipitil fiontair a fhorbairt, infheisteoirí poiblí a shlógadh chun bearnaí móra maoiniúcháin a dhúnadh agus airgeadaithe eile, amhail infheisteoirí corparáideacha agus institiúideacha, a phlódú isteach. Is ag an Aontas Eorpach atá an scair choibhneasta is airde den chaipiteal fiontair arna sholáthar ag rialtas (i gcomparáid leis an gcaipiteal fiontair iomlán) 74 , rud a léiríonn an ról láidir atá ag infheistíochtaí poiblí i gcomparáid le hinfheistíochtaí príobháideacha.

Tá léargas measctha ag teacht chun cinn le haghaidh 2023 agus 2024, ina léirítear deiseanna agus dúshláin araon don Aontas. In 2023, le linn crapadh domhanda ar chistiú caipitil fiontair, léirigh an tAontas go raibh sé in ann idirbhearta straitéiseacha fáis a mhealladh le haghaidh saoráidí monaraíochta ceallraí agus cruach hidriginbhunaithe ar mórscála. Spreag na hidirbhearta eisceachtúla sin fás na hinfheistíochta caipitil fiontair i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain san Aontas, a shroich EUR 9,2 billiún in 2023 (+ 20 % i gcomparáid le 2022) 75 .

In 2024, mar thoradh ar thimpeallacht mhaicreacnamaíoch atá díobhálach i gcónaí, tháinig laghdú ar ghníomhaíocht idirbheart agus tháinig laghdú mór ar iomlán infheistíocht caipitil fiontair an Aontais. Léirigh an titim ghéar sin (- 34 % i gcomparáid le 2023) go rabhthas ag brath go substaintiúil ar fhíorbheagán idirbheart mórscála (os cionn EUR 1 bhilliún i gcistiú fiontair). In 2023, thiomsaigh trí chuideachta méideanna den sórt sin, arbh fhiú iad le chéile 43 % d’iomlán na hinfheistíochta caipitil fiontair i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain san Aontas. Ina measc, cuirtear i dtábhacht i gcás an mhonaróra ceallraí Sualannaigh Northvolt, a rinne iarratas ar chosaint féimheachta i mí na Samhna 2024, an dúshlán a bhaineann le monaraíocht a uas-scálú go tapa. Bhí an spleáchas sin ar idirbhearta móra níos géire fós in 2024 agus gan ach idirbheart amháin den chineál sin ann, arbh ionann é agus EUR 2,4 billiún agus 39 % den infheistíocht caipitil fiontair i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain san Aontas 76 .

Mar gheall ar na hidirbhearta móra sin, ba í 2023 an bhearna infheistíochta ba chúinge idir an tAontas, áit ar tháinig méadú ar sciar na dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain in infheistíocht caipitil fiontair iomlán an Aontais, agus na Stáit Aontaithe agus an tSín, áit ar tháinig laghdú ar an infheistíocht caipitil fiontair. Dá bhrí sin, bhí 28 % – sciar atá ag fás – den infheistíocht caipitil fiontair dhomhanda i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain in 2023 ag an Aontas agus rangaíodh é idir na Stáit Aontaithe (30 %) agus an tSín (24 %). D’fhan an sciar sin réasúnta cobhsaí in 2024.

Ar an iomlán, tá rochtain ar mhaoiniú fós ina príomhbhacainn d’fhormhór ghnólachtaí an Aontais a fhorbraíonn agus a mhonaraíonn teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain. Beidh gá ann scéalta ratha a mhacasamhlú, lena n‑áirítear ar fud teicneolaíochtaí breise i gcásanna ina bhfuil an tAontas fós á shárú faoi láthair.

An tráth céanna, tháinig fás ar infheistíocht caipitil fiontair i dteicneolaíochtaí fótavoltacha gréine san Aontas, agus ghabh sí 20 % den infheistíocht dhomhanda iomlán idir 2021 agus 2023. Mar sin féin, thairbhigh comhtháiteoirí réiteach gréine den chuid is mó den infheistíocht sin agus níor chuir sí le táirgeadh grianmhodúl baile a fhorbairt. Chruinnigh gnólachtaí na Síne 2,7 uair níos mó infheistíochta caipitil fiontair ná mar a chruinnigh a macasamhlacha san Aontas, infheistíocht a chuaigh chun tairbhe do ghnólachtaí atá ag méadú a fhorbraíonn agus a mhonaraíonn cineálacha nua griancheall agus grianmhodúl den chuid is mó.

Fuair an Eoraip 15 % den infheistíocht caipitil fiontair dhomhanda i dteicneolaíochtaí hidrigine idir 2021 agus 2023. Mar sin féin, lagaíodh a seasamh trí laghdú in infheistíocht caipitil fiontair in 2023, agus trí shraith idirbheart níos mó a raibh baint ag monaróirí breosla-chille na Síne leo in 2021 agus 2022, agus ag monaróirí leictrealóirí na Stát Aontaithe in 2023. In 2023, bhrúigh gnólachtaí nuathionscanta sna Stáit Aontaithe a fhorbraíonn teicneolaíochtaí leictrealóra chun cinn, agus ocht n‑uaire níos mó cistiú caipitil fiontair á chruinniú acu ná a n‑iomaitheoirí san Aontas, agus é d’aidhm acu a n‑acmhainneachtaí monaraíochta a uas-scálú, costais táirgthe a laghdú agus aghaidh a thabhairt ar mhargaí thar lear.

Bíonn gnólachtaí nuathionscanta Mheiriceá Thuaidh i réim go traidisiúnta i ngach teicneolaíocht ghlan-nialasachta eile agus mheall siad an chuid is mó den infheistíocht caipitil fiontair ghaolmhar. Is amhlaidh atá i gcás teicneolaíochtaí GÚSC, dírithe grianteasa, geoiteirmeacha, hidreachumhachta, núicléacha, breoslaí in-athnuaite ó thionscnamh neamhbhitheolaíoch agus breoslaí malartacha inbhuanaithe, agus sciartha ísle den infheistíocht caipitil fiontair iomlán a rinneadh ar fud an domhain sna réimsí sin á bhfáil go comhsheasmhach ag an Aontas.

Mar sin féin, tá bonn ábhartha forbartha ag an Aontas d’fhiontair maidir le teicneolaíochtaí bithfhuinnimh, luchtaithe feithiclí leictreacha, teaschaidéal, stórála fuinnimh núíosaí, aigéin, teirmeacha gréine agus gaoithe. I dteannta a chéile, ba 18,5 % iad sin (agus is luchtú feithiclí leictreacha leath de sin) den infheistíocht caipitil fiontair i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta san Aontas idir 2021 agus 2023. In 2023, bhí an sciar ba mhó ag an Aontas de na hinfheistíochtaí iomlána ar fud an domhain i ngach ceann de na teicneolaíochtaí sin, ar aon dul leis na Stáit Aontaithe. D’ainneoin leibhéil infheistíochta mhéadaithe ó bhí 2021 ann, níl na hidirbhearta níos mó ag gnólachtaí an Aontais go fóill, ar idirbhearta iad lena bhforbraítear teicneolaíochtaí agus comhpháirteanna den sórt sin a chuireann é ar a gcumas dóibh buntáiste iomaíoch a fháil agus tacú le cur i bhfeidhm céimneach na dteicneolaíochtaí sin ar scála.

Tá roinnt ionstraimí cistiúcháin de chuid an Aontais ann lena gcothaítear infheistíocht sa teicneolaíocht ghlan nuálach, amhail an Ciste don Nuálaíocht, InvestEU agus rannóg infheistíochta fiontair na Comhairle Nuálaíochta Eorpaí (CNE), Ciste CNE. Tar éis dó teacht i bhfeidhm in 2024, tacaíonn an tArdán um Theicneolaíochtaí Straitéiseacha don Eoraip (STEP) le hinfheistíochtaí i ngnólachtaí nuathionscanta, FBManna agus cuideachtaí meánchaipitlithe beaga an Aontais a fhorbraíonn agus a mhonaraíonn teicneolaíochtaí criticiúla fuinnimh ghlain 77 .

Chun lánacmhainneacht éiceachóras fiontraíochta fuinnimh ghlain an Aontais a scaoileadh, is gá bacainní infheistíochta a bhaint agus idirghabháil phoiblí spriocdhírithe a bhaint amach 78 . Sainaithnítear leis an Tuarascáil maidir le todhchaí iomaíochas na hEorpa go bhfuil margadh caipitil fiontair tearcfhorbartha ar cheann de na bacainní ar theicneolaíochtaí glana san Aontas agus iarrtar léi go spreagfaí infheistíochtaí príobháideacha 79 . Mar a thugtar le fios leis an tuarascáil, is éard atá i gceist le hinfheistíocht i dteicneolaíocht fuinnimh ghlain a uas-scálú borradh a chur faoi bhuiséad ar leibhéal an Aontais agus é a chuíchóiriú agus scéimeanna cistithe a chur i bhfeidhm chun tacú le hinfheistíochtaí príobháideacha agus ardriosca i gcuideachtaí nuálacha, ionas go bhféadfar cuideachtaí straitéiseacha an Aontais nó tionscadail aistrithe fhadtéarmacha a uas-scálú.

Aithnítear le treoirlínte polaitiúla an Choimisiúin an gá atá le tuilleadh gníomhaíochta maidir le hinfheistíocht phoiblí agus an riosca a bhaineann le caipiteal príobháideach a laghdú. Tá sé tábhachtach go háirithe maoiniú na mbanc, na n‑infheisteoirí agus an chaipitil fiontair a éascú do chuideachtaí atá ag fás go tapa. Ar bhonn thuarascáil Letta 80 , molfaidh an Coimisiún Aontas Coigiltis agus Infheistíochta Eorpach, lena n‑áirítear baincéireacht agus margaí caipitil 81 . Is réamhriachtanas fíor-riachtanach é baincéireacht agus margaí caipitil an Aontais a dhoimhniú chun foinsí breise cistiúcháin a scaoileadh, infheistíocht trasteorann a chothú agus gnólachtaí atá ag méadú a dhéanamh níos tarraingtí d’infheisteoirí trí fheabhas a chur ar a roghanna scoir.

Chun a áirithiú go mbeidh sreabha airgeadais ar an scála is gá chun aghaidh a thabhairt ar bhearna infheistíochta an Aontais, ní mór teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain a mheas mar thosaíocht straitéiseach. I ndáil leis sin, d’fhógair an Coimisiún Ciste Eorpach um Iomaíochas laistigh den chéad chreat airgeadais ilbhliantúil eile, arb é is aidhm dó infheistíochtaí i dteicneolaíochtaí glana agus straitéiseacha a scaoileadh. Le Straitéis thiomnaithe an Aontais um ghnólachtaí nuathionscanta agus um ghnólachtaí atá ag méadú, tabharfar aghaidh ar bhacainní atá ag cur cosc ar chuideachtaí nua teacht chun cinn agus uas-scálú 82 .

3.Measúnú ar iomaíochas an Aontais maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta

3.1.Fótavoltachas gréine

Is é fótavoltachas gréine an teicneolaíocht táirgthe leictreachais is mó fás ó fhoinsí in-athnuaite. In 2024, bhí an tAontas ar an mbóthar ceart chun sprioc Straitéis an Aontais um an nGrianfhuinneamh a bhaint amach, is é sin 600 GWac (~ 720 GWp) de thoilleadh fótavoltachais suiteáilte faoi 2030 83 . Ar bhonn réamhshonraí le haghaidh 2024, tá moill tagtha ar fhás bliantúil, ach tá fás substaintiúil fós tagtha ar shuiteálacha ó níos mó ná 56 GWp in 2023 go 63 GWp in 2024. Sa dá bhliain, rangaíodh an tAontas sa dara háit taobh thiar den tSín (374 GWp in 2024) maidir le cur in úsáid, agus na Stáit Aontaithe ina dhiaidh sin (45 GWp in 2024) 84 . Tá costais giniúna leictreachais fótavoltachais níos ísle anois ná roghanna malartacha atá bunaithe ar bhreosla iontaise i bhformhór na dtíortha 85 .   

Tagraíonn an Gníomh um an Tionscal Glan-nialasachta don sprioc atá ag an gComhghuaillíocht Eorpach um an Tionscal Fótavoltachais Gréine 30 GWp d’acmhainneacht bhliantúil mhonaraíochta fótavoltachais gréine a bhaint amach ar fud an tslabhra luacha faoi 2025 86 . Sáraíodh an cuspóir sin cheana féin le haghaidh inbhéartóirí (82 GWp in 2023 87 ) agus tá sé gar do bheith bainte amach le haghaidh silicean polaichriostalach (29 GWp in 2024). Mar sin féin, tá an cás difriúil ó thaobh codanna eile den slabhra luacha de. Tá an acmhainneacht mhonaraíochta fhótavoltachais atá ann faoi láthair san Aontas le haghaidh tinní agus sliseog faoi bhun 1 GWp, agus i gcás ceall agus modúl tá an figiúr faoi bhun 3 GWp 88 , agus tugtar le fios go raibh an táirgeadh iarbhír in 2023 thart ar 2 GWp do mhodúil 89 . Ar an iomlán, tá an tAontas ag brath go mór ar allmhairí fótavoltachais ón tSín, áit a bhfuil 91 % de na saoráidí monaraíochta coimisiúnaithe lonnaithe. Os a choinne sin, tá sciar 1 % faoi seach san Aontas, sna Stáit Aontaithe agus san India 90 .

Meastar go bhfuil an costas a bhaineann le modúl fótavoltach a tháirgeadh thart ar 60 % níos airde san Aontas ná mar atá sa tSín 91 . Eascraíonn na difríochtaí sin as costais infheistíochta, lucht saothair agus fuinnimh níos airde, mar aon le scálaí táirgeachta níos ísle agus easpa comhtháthú ingearach. Is dúshláin bhreise do mhonaróirí Eorpacha iad leibhéil arda fardail agus rósholáthar ón tSín, rud a spreagann laghdú géar ar phraghsanna modúl spotmhargaidh, ar tháinig laghdú os cionn 25 % orthu i gcomparáid leis an mbliain roimhe go EUR 0,105/Wp i mí Eanáir 2025 92 . Cé go dtiomáineann sé sin cur in úsáid, cuireann sé brú ard ar mhonaróirí. Tá meánrátaí úsáide ísle de thart ar 50 % ar fud an domhain ag saoráidí a tháirgeann cealla agus modúil 93 .

Ar an iomlán, tá monaróirí fótavoltachais an Aontais ag streachailt chun dul san iomaíocht ar fud an domhain, go háirithe ó thaobh praghais de. Cruthaíonn comhchruinniú na hacmhainneachta monaraíochta fótavoltachais in aon tír amháin, an tSín, rioscaí d’athléimneacht an tslabhra luacha agus do chobhsaíocht praghsanna 94 . Tá ról láidir fós ag an Aontas sa taighde agus sa nuálaíocht maidir le fótavoltachas gréine, go háirithe maidir le feidhmeanna sonracha amhail fótavoltachas atá comhtháite i bhfoirgnimh, i dtalmhaíocht, i mbonneagar nó i bhfeithiclí 95 .

Chun go mbeadh an tAontas in ann iomaíochas a bhaint amach sa mhonaraíocht fhótavoltachais, bheadh air teicneolaíochtaí nuálacha a uas-scálú i monarchana móra ar scála gigeavata a bheadh comhtháite ar fud an tslabhra luacha. Leis an gCairt Eorpach um an nGrianfhuinneamh 96 , a síníodh i mí Aibreán 2024, gheall an Coimisiún, 23 Bhallstát agus ionadaithe tionscail go ndéanfaidís sraith gníomhaíochtaí deonacha chun tacú le hearnáil monaraíochta fótavoltachais an Aontais.

3.2.Breoslaí grianfhuinnimh theirmigh

Le Straitéis an Aontais um an nGrianfhuinneamh 97 , socraíodh sprioc chun an t‑éileamh ar ghrianteas a mhéadú faoi thrí ó 2022 go 2030. Mar sin féin, tá dul chun cinn teoranta déanta ag an earnáil go dtí seo agus bhí roinnt dúshlán roimpi in 2023 agus 2024. Tháinig moill ar infheistíochtaí mar gheall ar iomaíocht ó fhótavoltachas agus ó theaschaidéil mar réiteach in-athnuaite malartach agus éifeacht gáis níos saoire agus athruithe ar dhreasachtaí cur in úsáid 98 . Chuir an tAontas 1,3 GWth le toilleadh grianteasa theirmigh in 2023, síos 24 % i gcomparáid le 2022. Tá an glanmhéadú 1,3 % ar thoilleadh a eascraíonn as sin (lena n‑áirítear díchoimisiúnú seanchóras) i bhfad faoi bhun an ráta is gá chun toilleadh a mhéadú faoi thrí faoi 2030 99 .

Tharla sleabhcadh sa mhargadh domhanda freisin, agus 21 GWth de shuiteálacha nua in 2023, i gcomparáid le 23 GWth in 2022 100 . Údar níos mó misnigh is ea gur fhás deighleog teasa an phróisis thionsclaíoch faoi thrí ar fud an domhain i gcomparáid leis an mbliain roimhe chun toilleadh iomlán 0,95 GWth a bhaint amach in 2023. Áiríodh leis sin an gléasra grianteasa comhchruinnithe nua is mó san Aontas (30 MWth le stóráil 68 MWh) sa Spáinn. Maidir le díriú grianteasa (CSP), níor tháinig aon mhéadú ar thoilleadh giniúna an Aontais, atá fós beagnach gan athrú ó 2013 (2,30 GW, beagnach ar fad sa Spáinn) 101 . Idir an dá linn, tá an tSín tagtha chun cinn mar phríomhfhorbróir CSP ar fud an domhain, agus 1 GW toilleadh nua i bhfeidhm agus 2 GW eile i bhforbairt aici 102 .

Tá earnáil láidir monaraíochta ag an Aontas le haghaidh téitheoirí uisce teirmeacha gréine agus measadh roimhe seo go gcumhdaíonn sí suas le 90 % den éileamh baile, i bhfad os cionn thagarmharc monaraíochta an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta. D’ainneoin go bhfuil comhdhlúthú san earnáil le deacáid anuas, go háirithe sa Ghearmáin agus sa Spáinn, tá raon éagsúil gníomhaithe ann fós a thairgeann táirgí éagsúla. D’éirigh le monaróirí na Gréige i gcórais teirmishiofóin leas a bhaint as fás láidir an mhargaidh, agus onnmhairí móra acu freisin 103 . Tá roinnt cuideachtaí de chuid an Aontais ag teacht isteach sa mhargadh le haghaidh gléasraí mórscála le haghaidh téamh ceantair agus grianteas teirmeach tionsclaíoch, agus meastar go dtiocfaidh méadú mór air sin sa deacáid amach romhainn. Léiríonn sonraí trádála le haghaidh griantéitheoirí agus téitheoirí uisce neamhleictreacha fás mór ar allmhairí, cé gur choimeád an tAontas comhardú trádála dearfach foriomlán EUR 27 milliún in 2023 104 .

Is rogha dícharbónaithe aibí í an teicneolaíocht theirmeach ghréine, ach feicfimid linn an féidir léi sciar mór den mhargadh a bhunú. Faoi láthair, ní chumhdaíonn grianfhuinneamh teirmeach ach 0,9 % den éileamh domhanda ar thomhaltas fuinnimh teasa 105 . Féadfaidh meánchostas an ghrianteasa a bheith iomaíoch le foinsí traidisiúnta, go háirithe i limistéir ina bhfuil grianacmhainní maithe. Mar sin féin, is minic a shuiteáiltear teicneolaíocht theirmeach ghréine i gcóras ag a bhfuil foinse theasa eile, ach is féidir le teaschaidéil réitigh neamhspleácha a thairiscint le haghaidh go leor feidhmeanna. Thairbheodh grianfhuinneamh teirmeach d’iarrachtaí comhordaithe agus de threochláir shoiléire chun fás a chur ar an mbóthar ceart chun sprioc 2030 a bhaint amach.

Tá seasamh maith ag cuideachtaí an Aontais mar sholáthróirí teicneolaíochta, ach tá gá le hiarrachtaí leanúnacha maidir le caighdeánú agus maidir le líonra suiteálaithe a fhorbairt a bhfuil saineolas acu ar réitigh chostéifeachtacha, lena n‑áirítear hibridiú le teicneolaíochtaí in-athnuaite eile. Maidir le díriú grianteasa, beidh aon athbheochan ar mhargadh an Aontais ag brath go mór ar thogra na Spáinne chun 2,5 GW a chur leis faoi 2030 106 . Sa chás sin freisin, bheadh caighdeánú sa dearadh agus sa mhonarú fíor-riachtanach chun leibhéil costais iomaíocha a bhaint amach.

3.3.Fuinneamh gaoithe ar talamh agus amach ón gcósta 

Tá an tAontas ar thús cadhnaíochta sa tionscal gaoithe domhanda agus coinníonn sé seasamh láidir go dtí seo. Mar sin féin, tá a iomaíochas faoi bhrú níos mó agus níos mó ón tSín. Tá ról lárnach ag gaoth in aistriú fuinnimh an Aontais, agus 219 GW de thoilleadh iomlán cumhachta gaoithe suiteáilte faoi 2023, 91 % ar talamh agus 9 % amach ón gcósta 107 . In 2023, suiteáladh 16,8 GW de thoilleadh nua, agus 83 % de sin i suiteálacha gaoithe ar talamh agus 17 % amach ón gcósta 108 . Léiríonn na forbairtí sin luas níos tapúla suiteála (ba é 15,5 GW suiteáil chomhcheangailte le haghaidh 2022) agus go raibh níos mó suiteáil bhliantúil in 2023 ná mar a bhí riamh. Léiríonn réamhfhigiúirí le haghaidh 2024 gur shuiteáil an tAontas 13,6 GW breise de thoilleadh cumhachta gaoithe suiteáilte, lena gcuimsítear 10,7 GW ar talamh agus 2,9 GW amach ón gcósta 109 .

Leis an nGníomh um an Tionscal Glan-nialasachta, tá 36 GW d’acmhainneacht mhonaraíochta gaoithe ar a laghad mar sprioc ag an Aontas faoi 2030 110 . In 2024, bhain 12,6 % de mhonarú domhanda lann (~ 25 GW), 12,5 % de chóimeáil dhomhanda naoisile (~ 35 GW) agus 21,8 % de mhonarú túr (~ 38 GW) leis an Aontas 111 . In 2023, sholáthair cuideachtaí an Aontais níos mó ná 27 GW de thuirbíní gaoithe ar fud an domhain 112 . Mar sin féin, tháinig laghdú ar an sciar den mhargadh domhanda atá ag monaróirí an Aontais in 2023 go 23 % ó 30 % sa bhliain roimhe sin, agus mhéadaigh monaróirí na Síne a sciar ó 46 % go 55 %. Sa mhargadh Eorpach, tá an lámh in uachtar fós ag cuideachtaí an Aontais agus sciar 89 % den mhargadh acu in 2023. Ní mór acmhainneacht mhonaraíochta an Aontais a mhéadú chun freastal ar an éileamh a bheidh ann amach anseo bunaithe ar an ráta méadaithe suiteálacha ionchasach. Tá sé sin ríthábhachtach chun caiteachas caipitil ar shuiteálacha nua a laghdú, chun a áirithiú go bhfreastalaíonn an soláthar ar an éileamh ar phraghsanna iomaíocha agus chun scrogaill soláthair nó méaduithe ar chostais a sheachaint.

Baineann na príomhdhúshláin atá roimh chuideachtaí an Aontais go háirithe le dianiomaíocht ón tSín. Tá monaróirí na Síne in ann praghsanna i bhfad níos ísle a thairiscint ná a n‑iomaitheoirí Eorpacha, agus tuirbíní onnmhairithe ón tSín thart ar 32 % níos saoire ná a n‑iomaitheoirí 113 , i gcomhthéacs inar tháinig méadú thart ar 26 % ar fud an domhain ar phraghas na dtuirbíní gaoithe agus a gcomhpháirteanna i gcomparáid leis na leibhéil a bhí ann roimh an bpaindéim 114 . D’fhéadfadh sé sin éagothroime iomaíochta a chruthú do chuideachtaí an Aontais agus bac a chur ar a n‑iomaíochas amach anseo sa mhargadh domhanda.

De réir mar a tháinig feabhas ar an timpeallacht mhaicreacnamaíoch, thosaigh athbhorradh faoi infheistíochtaí i gcumhacht ghaoithe 115 , agus infheistíocht EUR 48 mbilliún, an infheistíocht ba mhó riamh, in 2023 san Aontas (i gcomparáid le hinfheistíocht níos lú ná EUR 20 billiún in 2022). In 2023, bhí an ghaoth ar talamh fós ar leibhéal infheistíochta inchomparáide le leibhéal 2022 ag thart ar EUR 18 mbilliún, agus tháinig méadú ar an bhfuinneamh amach ón gcósta ó EUR 0,4 billiún a infheistíodh in 2022 go EUR 30 billiún in 2023.

Braitheann an tionscal gaoithe domhanda go mór ar shlabhraí soláthair casta, ar féidir leo a bheith leochaileach do shuaitheadh, do theannas trádála, agus do ghanntanais amhábhar criticiúil. Tá gá mór le hábhair amhail copar agus cruach, toisc go n‑úsáidtear iad sin i gcomhpháirteanna tuirbíní éagsúla amhail gineadóirí, túir, lanna agus giarbhoscaí. Is cúis imní ar leith é an spleáchas láidir ar dhúile tearc-chré Síneacha 116 , atá ríthábhachtach chun buanmhaighnéid a tháirgeadh le haghaidh tuirbíní gaoithe. Tá leochaileachtaí ann freisin i gcomhpháirteanna agus i bhfo-chomhpháirteanna, amhail gineadóirí, rud a mhéadaíonn riosca suaití sa slabhra soláthair. Féadtar foinsiú na n‑ábhar agus na gcomhpháirteanna araon a bheith comhchruinnithe i roinnt tíortha, rud a d’fhéadfadh rioscaí a chruthú don slabhra soláthair mar gheall ar spleáchais gheopholaitiúla, rud a chuireann i dtábhacht an gá atá le slabhraí soláthair éagsúlaithe athléimneacha chun tacú le fás an tionscail ghaoithe.

Leis an bPlean Gníomhaíochta Eorpach um Chumhacht Gaoithe, mhol an Coimisiún bearta chun tacú le hiomaíochas thionscal monaraíochta gaoithe an Aontais 117 . Síníodh ceann de na tionscnaimh nasctha, An Chairt Eorpach um an nGaothfhuinneamh 118 , i mí na Nollag 2023. Tugtar le chéile sa Chairt 26 Bhallstát a gheall tacú le hearnáil gaoithe an Aontais trí chumais mhonaraíochta san Aontas a uas-scálú agus tríd an bpróiseas ceantála agus ceadaithe a fheabhsú agus a shimpliú, i measc nithe eile. Ní mór leanúint de na hiarrachtaí atá ann cheana chun tacú le cur in úsáid, lena n‑áirítear ceadú níos tapúla, infheictheacht píblíne tionscadal agus infheistíochtaí eangaí chun a áirithiú go mbeidh infheistíochtaí i bhfeirmeacha gaoithe amach anseo fós tarraingteach agus go mbeidh tionscal gaoithe an Aontais in ann tairbhe a bhaint as na deiseanna a chuirtear ar fáil leis an bhforleathnú domhanda ar fhuinneamh gaoithe.

3.4.Fuinneamh muirí

Áirítear roinnt teicneolaíochtaí leis an bhfuinneamh aigéin, agus is iad fuinneamh srutha taoide agus tonnta na cinn is forbartha. Cé go bhfuil ardleibhéil ullmhachta teicneolaí bainte amach ag cuid de na teicneolaíochtaí sin, ní chuirtear teicneolaíochtaí fuinnimh aigéin in úsáid ar scála tionsclaíoch go fóill.

Tá an tAontas ar thús cadhnaíochta i bhforbairt teicneolaíochtaí fuinnimh aigéin, go háirithe i bhfuinneamh taoide agus tonnta. Mar sin féin, tá iomaíocht mhéadaitheach roimhe ó mhórgheilleagair eile, amhail na Stáit Aontaithe agus an tSín. D’infheistigh na Stáit Aontaithe EUR 546 mhilliún 119 i bhfuinneamh aigéin le cúig bliana anuas. In 2023 agus 2024, bhí cistiú agus spéis gan fasach sa mhargadh. Léiríonn sonraí sealadacha le haghaidh 2024 gur suiteáladh 1 230 kW ar a laghad de thoilleadh nua fuinnimh aigéin san Eoraip in 2024 120 . San Aontas, suiteáladh 878 kW in 2022 agus 250 kW in 2023 121 . Ba iad tacaíocht ioncaim náisiúnta (e.g. conarthaí difríochta nó taraifí ar sholáthar leictreachais) agus cistiú ón Aontas agus cistiú náisiúnta na príomhspreagthaí le linn 2023/2024 a bhí le hinfheistíochtaí príobháideacha a mhealladh agus le borradh a chur faoi fhorbairt na dtionscadal sin san Eoraip. Tá coinne ag ionadaithe tionscail le píblíne de 165 MW ar fud 15 fheirm phíolótacha agus réamhthráchtála 122 . I measc na mBallstát, is ag an bhFrainc, an Danmhairg agus an Ísiltír atá tromlach an toillte suiteáilte charnaigh i dtéarmaí fuinneamh srutha taoide, agus tá an Phortaingéil agus an Spáinn chun tosaigh maidir le gairis fuinnimh tonnta a chur in úsáid. 

Tá ról ceannasach ag tionscal an Aontais maidir le forbairt na hearnála agus tá 41 % d’fhorbróirí srutha taoide agus 52 % d’fhorbróirí tonnfhuinnimh lonnaithe san Aontas 123 . Tá monarú giarbhoscaí, gineadóirí agus córas rialaithe Eorpach den chuid is mó, agus meastar go soláthróidh tionscadail 415 post Cóibhéiseach Lánaimseartha ar a laghad san Aontas. Ar fud an domhain, tá 20 % d’aireagáin ardluacha ag an Aontas, agus sa dara háit tá an tSín (32 %) 124 .

Is é an príomhdhúshlán atá ann fós costas ard an chaipitil a chuireann moill ar infheistíocht agus ar chur in úsáid, agus a bhfuil tionchar iarmhartach aige sin ar an tionsclaíocht. Leis an bPlean Straitéiseach um Theicneolaíocht Fuinnimh (Plean SET), soláthraítear spriocanna i ndáil leis sin, arb é is aidhm dóibh costais táirgthe a laghdú go EUR 0,10/kWh faoi 2030 le haghaidh sruth taoide agus go EUR 0,15/kWh faoi 2030 le haghaidh fuinneamh tonnta 125 . Bainfear é sin amach go háirithe trí cheantanna teicneolaíocht-sonracha le haghaidh feirmeacha píolótacha agus réamhthráchtála, atá fós in easnamh i roinnt Ballstát. Chun píblíne tionscadal a chur i ngníomh agus chun an sprioc sin a bhaint amach, tá gá le hionstraimí chun riosca na n‑infheistíochtaí a laghdú. D’fhéadfaí a áireamh leis na hionstraimí dí-rioscaithe sin ráthaíochtaí iasachta do na chéad fheirmeacha réamhthráchtála chun costas an chaipitil a laghdú, infheisteoirí a mhealladh agus dlús a chur leis an gcur in úsáid. Leis sin, scaoilfear barainneachtaí scála agus laghdófar costais a thuilleadh, mar a chonacthas cheana féin le foinsí in-athnuaite fuinnimh seanbhunaithe.

3.5.Ceallraí agus stóráil fuinnimh

Tá uaillmhian na hEorpa a bheith ar thús cadhnaíochta san aistriú domhanda i dtreo fuinneamh glan ag brath ar a hacmhainneacht ardteicneolaíochtaí ceallraí a fhorbairt, a tháirgeadh agus a chomhtháthú go tapa agus ar scála. Tagraíonn an Gníomh um an Tionscal Glan-nialasachta don chuspóir acmhainneacht mhonaraíochta ceallraí 550 GWh ar a laghad a bhaint amach san Aontas faoi 2030 126 .

Ag tús 2024, ba chosúil go raibh an tAontas ar an mbóthar ceart chun a spriocanna do 2030 a chomhlíonadh. Idir an dá linn, áfach, rinne cuideachta Sualannach Northvolt iarratas ar chosaint féimheachta i mí na Samhna 2024. Tugtar le fios le meastacháin go dtuairiscítear go bhfuil thart ar 616 GWh d’acmhainneacht mhonaraíochta bheartaithe san Eoraip curtha ar ceal, go bhfuil moill uirthi nó go bhfuil sí laghdaithe, rud a d’fhéadfadh spriocanna 2030 a chur i mbaol 127 . Mar thoradh air sin, tá sciar an Aontais de tháirgeadh ceallraí oibriúcháin domhanda 7 % in 2024 níos ísle ná na meastacháin roimhe seo. An tráth céanna, tá coinne leis go dtiocfaidh méadú beagnach cúig huaire ar an táirgeadh domhanda foriomlán sna cúig bliana amach romhainn agus chumhdódh an sciar réamh-mheasta de 10 % den táirgeadh domhanda san Aontas riachtanais réamh-mheasta an Aontais go hiomlán in 2030, dá mbainfí amach é 128 .

Tá rioscaí criticiúla sa slabhra soláthair roimh tháirgeadh ceall san Aontas, go háirithe mar gheall ar spleáchas ard ar an tSín le haghaidh catóidí agus anóidí, agus costais táirgthe níos airde – 70 % go 130 % níos mó de ghnáth in aghaidh an aonaid toillte aschuir ná mar atá sa tSín 129 . Mar thoradh ar rótháirgeadh domhanda ceall agus éileamh feithiclí leictreacha atá ag titim, bhí láithreáin táirgthe Eorpacha ag rith faoi bhun toillte nó ag stopadh/ag cur siar línte táirgthe, amhail gléasra Volkswagen Salzgitter (gan ach 20 GWh in ionad 40 GWh) 130 . I gcás 2030, tuartar sna réamhaisnéisí go mbeidh rósholáthar ceall ceallraí ann ar fud an domhain. Ina theannta sin, tá méadú ag teacht ar bhearta cosanta trádála, lena n‑áirítear, mar shampla, taraifí na Stát Aontaithe ar fheithiclí leictreacha na Síne. D’fhéadfadh géarú breise ar an teannas trádála costais a bhoilsciú agus tionchar a imirt ar chinntí maidir le soláthar slabhra soláthair ceallraí 131 . San Aontas, thug an Coimisiún imscrúdú frith-fhóirdheontais i gcrích ar allmhairí feithiclí ceallra-leictreacha ón tSín in 2024, rud a d’fhág go raibh dleachtanna frithchúitimh ar fheithiclí allmhairithe 132 .

Shroich toilleadh domhanda an chórais stórála fuinnimh i gceallraí ar scála eangaí 168 GWh in 2024, méadú substaintiúil ó 96,1 GWh a cuireadh in úsáid in 2023 133 . Ba í an tSín ba chúis le 67 % de chur in úsáid córas stórála fuinnimh i gceallraí ar fud an domhain, agus na Stáit Aontaithe agus Ceanada ina dhiaidh sin, agus an Eoraip chun deiridh faoi láthair maidir le cur in úsáid córas stórála fuinnimh i gceallraí. Shroich stóráil fuinnimh ‘taobh thiar den mhéadar’ 40 GWh ar fud an domhain in 2024. Faoi 2035, meastar go mbeidh 16 % de cheallraí a chuirtear in úsáid ar fud an domhain ina bhfeidhmeanna suite, méadú ó 6 % in 2020 134 . Tá ceanncheathrú fhormhór na bpríomhsholáthraithe ceallraí córas stórála fuinnimh i gceallraí san Áise.

Chun coimeád suas lena iomaitheoirí, ní mór don Aontas acmhainneacht táirgeachta a chur in úsáid níos tapúla agus slabhraí luacha iontaofa a thógáil, níos mó infheistíochta a dhéanamh in T&N le haghaidh teicneolaíochtaí nua ceallraí agus aghaidh a thabhairt ar bhearnaí criticiúla ina shlabhra luacha trí réitigh mhalartacha.

3.6.Teicneolaíochtaí teaschaidéal

Tá monaróirí cóimeála deiridh teaschaidéil atá lonnaithe san Aontas Eorpach i measc na gceannairí domhanda maidir le réitigh hidreanacha ardleibhéil le haghaidh úsáid chónaithe, agus tá an lámh in uachtar ag cuideachtaí na Síne ar an margadh le haghaidh oiriúntóirí aer go haer inchúlaithe 135 . D’fhógair monaróirí an Aontais níos mó ná 30 GWth d’fhorleathnuithe toillte cóimeála deiridh le linn na deacáide seo, i gcomparáid le toilleadh atá ann cheana de thart ar 24 GWth in 2023. Leis na forleathnuithe sin atá beartaithe, tá tionscal an Aontais gar do riachtanais cur in úsáid 2030 an Aontais de thart ar 60 GWth a shainaithin an Ghníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh a chomhlíonadh 136 . Cé go bhfuil an tAontas ar an mbóthar ceart chun sprioc an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta a chomhlíonadh, is é sin 31 GWth ar a laghad d’acmhainneacht mhonaraíochta le haghaidh cóimeáil deiridh teaschaidéil, níl seasamh chomh láidir céanna ag cuideachtaí an Aontais faoi láthair maidir le monarú comhpháirteanna áirithe.

Tháinig laghdú aon trian ar easnamh i gcomhardú trádála an Aontais i dteaschaidéil hidreanacha in 2023, mar gheall ar laghdú 13 % ar allmhairí agus méadú 14 % ar onnmhairí 137 . An tráth céanna, tháinig laghdú 7,2 % ar dhíolacháin teaschaidéal san Aontas in 2023 i gcomparáid le 2022 tar éis deacáid d’fhás seasta 138 . Lean an treocht sin ar aghaidh in 2024 toisc gur tháinig laghdú 31 % ar dhíolacháin san Eoraip i gcomparáid le 2023 139 . Mar thoradh air sin bhí obair ghearr-ama agus ciorruithe poist san earnáil agus éiginnteachtaí maidir le cinntí infheistíochta monaraíochta. Tháinig moill freisin ar fhás acmhainneacht mhonaraíochta an Aontais in 2023 140 . Chun an treocht sin a aisiompú, tá an tionscal ag iarraidh go mbeadh spriocanna uaillmhianacha ag an Aontas maidir le dícharbónú an téimh spáis, creataí beartais náisiúnta fadtéarmacha cobhsaí agus cóimheas fabhrach praghsanna idir leictreachas agus gás 141 .

Meastar go gcosnaíonn an chéim chóimeála deiridh teaschaidéil thart ar EUR 184-230/kW 142 san Eoraip agus sna Stáit Aontaithe inniu, thart ar dhá oiread an chostais a mheastar don tSín. Ós rud é gur 75 % den chostas deiridh iad comhpháirteanna, tá monaróirí atá comhtháite go hingearach níos iomaíche 143 . Tá tionscal an Aontais fós ag brath den chuid is mó ar allmhairí le haghaidh comhpháirteanna, amhail comhbhrúiteoirí, malartóir teasa, comhlaí, agus cuisneán. Chun iomaíochas agus athléimneacht maidir le monarú teaschaidéal cónaithe a neartú, bheadh gá le tuilleadh éagsúlaithe soláthair agus slabhraí luacha níos láidre san Aontas chun na spleáchais sin a laghdú.

A mhéid a bhaineann le teaschaidéil thionsclaíocha, tá ról ceannasach domhanda glactha ag monaróirí an Aontais agus tá siad ag cumhdach an tslabhra soláthair ina iomláine 144 . De réir na Gníomhaireachta Idirnáisiúnta Fuinnimh, ba cheart thart ar 30 % den éileamh teasa tionsclaíoch suas le 400 °C a chumhdach le teaschaidéil thionsclaíocha go dtí 2050, agus a leath sin cheana féin faoi 2030 145 . Tá sé d’acmhainn ag teaschaidéil thionsclaíocha freisin riachtanais teasa faoi bhun 200 °C a chumhdach, ar 37 % de riachtanais teasa thionsclaíocha iad 146 , agus tá feidhmeanna acu cheana sna hearnálacha bia agus deochanna laín agus páipéir.

Chun teaschaidéil thionsclaíocha a fhorbairt a thuilleadh, tá gá le tionscadail T&N chun raon na bhfeidhmeanna a fhorbairt agus chun teicneolaíochtaí a chur i bhfeidhm agus a chaighdeánú a luaithe is féidir 147 . Ina theannta sin, tá gá le hinfheistíochtaí i slabhra soláthair an Aontais, chun acmhainneachtaí táirgeachta a fhorbairt agus chun costais táirgí a laghdú. Feictear don tionscal go bhfuil sé d’acmhainn ag teaschaidéil thionsclaíocha dul ó neart go neart san Eoraip.

3.7.Fuinneamh geoiteirmeach

In 2024, fuair an fuinneamh geoiteirmeach aird an phobail agus móiminteam polaitiúil. Áiríodh leis an móiminteam polaitiúil sin an Rún ó Pharlaimint na hEorpa maidir le fuinneamh geoiteirmeach 148 agus na Conclúidí ón gComhairle maidir le fuinneamh geoiteirmeach 149 . In 2023, bhí glantoilleadh cumhachta geoiteirmí suiteáilte san Aontas thart ar 0,9 GWe 150 (14,8 GWe ar fud an domhain 151 ). Tháinig fás seasta ar úsáid teasa dhírigh gheoiteirmigh agus 298 gcóras téimh agus fuaraithe ceantair i bhfeidhm in 2023 152 .

Tá ról láidir ag cuideachtaí an Aontais sa Mhargadh Aonair ó imscrúdú láithreáin go díchoimisiúnú, ós rud é gur slabhraí luacha baile go hiomlán a bhíonn i slabhraí luacha cur in úsáid de ghnáth 153 . A mhéid a bhaineann le monarú táirgí deiridh, meastar go bhfuil an sprioc sa Ghníomh um an Tionscal Glan-nialasachta maidir le 40 % de riachtanais cur in úsáid atá le cumhdach le táirgeadh baile á comhlíonadh ag an earnáil 154 . Os a choinne sin, tá an lámh in uachtar ag cuideachtaí neamh-AE ar an margadh domhanda le haghaidh comhpháirteanna amhail tuirbíní, tuirbíní borrthóra, caidéil, comhlaí agus córais rialaithe. Táirgeann an tSeapáin 82 % de ghaltuirbíní scalchiogail agus Iosrael 74 % d’fhorbróirí timthrialla dénártha. Tá monaróirí Eorpacha na dteicneolaíochtaí sin lonnaithe san Iodáil den chuid is mó agus, ar bhonn níos lú, sa Ghearmáin agus sa Fhrainc 155 . Maidir le taighde agus nuálaíocht, ba é an tAontas Eorpach a bhí ar thús cadhnaíochta ar fud an domhain maidir le haireagáin ardluacha sular ghlac an tSín an lámh in uachtar air in 2019 156 .

Is féidir le comhtháirgeadh litiam agus amhábhar eile inbhuanaitheacht eacnamaíoch gléasraí geoiteirmeacha a mhéadú. I dtéarmaí spleáchais ar ábhar, tá an teicneolaíocht féin ag brath go mór ar chruach, agus allmhairítear cuid mhaith di ón Áise. Ar bhonn níos lú, tá amhábhair chriticiúla amhail alúmanam 157 , copar agus tíotáiniam 158 ag teastáil ón earnáil gheoiteirmeach freisin. Moltar an méid seo a leanas, i measc nithe eile, leis an tuarascáil féintionscnaimh ó Pharlaimint na hEorpa 159 agus le conclúidí ón gComhairle 160 le déanaí: (i) infheictheacht pholaitiúil agus feasacht fhoriomlán a mhéadú maidir le hacmhainneacht agus dúshláin an fhuinnimh gheoiteirmigh; (ii) dul i ngleic leis an tsaincheist maidir le hinfhaighteacht sonraí; (iii) na rioscaí infheistíochta a laghdú trí scéimeanna ráthaíochta a chur chun feidhme; (iv) nósanna imeachta ceadaithe a chuíchóiriú agus a luathú; (v) dea-chleachtais a chur chun cinn; (vi) dul i ngleic leis an nganntanas lucht saothair oilte; agus (vi) glacadh an phobail a fheabhsú.

3.8.Teicneolaíochtaí hidrigine: leictrealóirí agus breosla-chealla

Is próiseas é leictrealú uisce lena dtáirgtear hidrigin ó uisce trí úsáid a bhaint as leictreachas. Má thagann an leictreachas ó fhoinsí in-athnuaite agus ísealcharbóin, d’fhéadfadh príomhról a bheith ag an teicneolaíocht sin maidir le hearnálacha tionsclaíocha ar deacair iad a mhaolú a dhícharbónú, go háirithe táirgeadh ábhar dianfhuinnimh (e.g. cruach, stroighin), leasacháin agus na hearnálacha muirí agus eitlíochta. Tá méadú ag teacht ar acmhainneacht mhonaraíochta leictrealóirí san Eoraip, agus í á tacú le creataí rialála agus cistiúcháin 161 . Le céad cheant an Bhainc Eorpaigh Hidrigine in 2024, soláthraíodh EUR 720 milliún do sheacht dtionscadal. Cé go bhfágann sé sin go bhféadann níos mó tionscadal cinntí infheistíochta deiridh a dhéanamh, tá bacainní maoiniúcháin agus oibríochtúla fós le sárú ag cuideachtaí na hEorpa.

Tháinig fás ar thoilleadh leictrealóirí suiteáilte san Eoraip ó 228 MWe in 2023 go 663 MWe in 2024 (tionscadail atá i bhfeidhm nó a bhfuil cinneadh infheistíochta i bhfeidhm ina leith), agus 517 MWe i dtíortha an Aontais 162 . Tháinig fás ar an toilleadh suiteáilte ar fud an domhain ó 1,4-1,7 GWe in 2023 go dtí suas le 5 GWe in 2024 163 . As sin, tá 2,7 GWe sa tSín agus thart ar 300 MWe sna Stáit Aontaithe.

Meastar gurb é 10-15,7 GWe in aghaidh na bliana acmhainneacht mhonaraíochta chruach leictrealóirí na hEorpa in 2024 164 , agus réamh-mheastar gurb é 40-54 GWe in aghaidh na bliana an acmhainneacht dhomhanda 165 . Tá an acmhainneacht mhonaraíochta is airde ag an tSín, a réamh-mheastar ag thart ar 20 GWe in 2024 166 .

D’ainneoin acmhainneacht mhonaraíochta forbartha agus méaduithe ar mhéid an chórais, níor baineadh amach na laghduithe costais a bhfuil coinne leo go fóill. Is é is cúis leis sin boilsciú agus costais eile amhail comhpháirteanna cúnta, nasc cumhachta agus costais indíreacha. Léirítear leis na staidéir is déanaí costais a bhaineann le caiteachas caipitiúil le haghaidh córais alcaileacha 100 MW de EUR 3 050 in aghaidh an kW agus EUR 2 630 in aghaidh an kW le haghaidh córais 200 MW 167 , ceithre huaire níos mó ar a laghad ná san Áise. Tugann roinnt monaróirí Eorpacha le fios go bhfuil easpa ceannaitheoirí acu dá dtáirgeadh, rud a dhéanann difear dá gcumas costais chaipitil in aghaidh an kW a laghdú agus d’inmharthanacht go leor cásanna gnó le haghaidh hidrigin in-athnuaite agus ísealcharbóin. 

Tá moilliú ag teacht ar fhás an tsoláthair san Eoraip. Is é is cúis leis sin ganntanais réamhtheachtacha sa slabhra soláthair, easpa méideanna éilimh oiriúnacha agus spleáchais ar amhábhair chriticiúla (e.g. miotail de chuid an ghrúpa platanaim) 168 agus ar chomhpháirteanna 169 . Tá na tosca sin ag cur le costais mhonaraíochta níos airde freisin. Dá bhrí sin, tá iomaíochas cuideachtaí leictrealóirí na hEorpa measartha. Ar thaobh amháin, tá táirgí ar fáil ar bhonn tráchtála do na príomhghrúpaí leictrealóirí 170 , agus tá gníomhaithe an Aontais i riocht maith a mhéid a bhaineann le paitinní ardluacha 171 . Ar an taobh eile, tá agaí seachadta fada ann maidir le cóimeáil cruach, laigí réamhtheachtacha sa slabhra luacha, agus córais níos costasaí a mbíonn tionchar acu ar iomaíochas monaróirí Eorpacha. D’fhéadfadh gnéithe eile difear a dhéanamh don chás gnó freisin, amhail ráthaíochtaí iarmhonaraíochta agus costais arda oibriúcháin chun hidrigin in-athnuaite a tháirgeadh.

Tá ról tábhachtach ag costais leictreachais maidir le meánchostas hidrigine. Is amhlaidh atá toisc go mbaineann sciar mór de na costais iomlána le leictreachas, agus go bhfuil a sciar coibhneasta éagsúil thar shuíomhanna agus sonraíochtaí leictrealóirí 172 . Mar shampla, sna tionscadail a rinneadh le déanaí san Ísiltír 173 ba é EUR 12-14/kg hidrigin an meánchostas hidrigine le haghaidh leictreachas amach ón gcósta le haghaidh córais leictrealóra de 100-200 MWe. Beidh an meánchostas hidrigine ag brath go mór ar dhearadh, ar oibriú agus ar logánú tionscadal.

Is iad na dúshláin taighde agus nuálaíochta atá fós ann ionadú a dhéanamh ar cheimiceáin sárfhluarailcile agus polafluarailcile a úsáidtear i scannáin, costais chórais a laghdú, feabhas a chur ar a bhfeidhmíocht agus ar a saolré, tomhaltas fionnuisce a laghdú agus glacadh in earnálacha na húsáide deiridh ar phraghsanna iomaíocha.

Is córais iad breosla-chealla chun leictreachas a tháirgeadh ó hidrigin ghlan go héifeachtúil. Tá breisluach ag baint leo agus réitigh dhícharbónaithe á soláthar acu le haghaidh iompair, téimh nó cumhacht eis-eangach. Úsáidtear iad go príomha i bhfeithiclí breosla-chille leictreacha, i mbusanna, i dtraenacha réigiúnacha agus, ar bhonn níos lú, i dtéamh, in innealra agus i gcumhacht eis-eangach suite. San Aontas Eorpach, cruthaíonn caighdeáin astaíochta agus praghsanna carbóin dreasachtaí breise le haghaidh infheistíochtaí. In 2023, ba é 7,8 GW an toilleadh suiteáilte measta ar fud an domhain, agus an Áise (72 %), na Stáit Aontaithe agus Ceanada (18 %) agus an Eoraip le 0,6 GW (8 %) chun tosaigh 174 , agus bhí an chuid is mó den mhargadh sa tsoghluaisteacht 175 . 

Tairgeann monaróirí Eorpacha busanna breosla-chealla ach, i bhformhór na gcásanna, ceannaítear na breosla-chealla ó sholáthróirí eile, go háirithe ó Cheanada agus ón tSeapáin. Forbraítear fréamhshamhlacha breosla-chille san Aontas d’fheithiclí tromshaothair de réir mar a théann an spéis in iompar glan i méid agus d’fhéadfadh sé go dtiocfaidh paireacht costais ar chostas iomlán na húinéireachta le trucailí díosail tar éis 2035. Meastar go bhfanfaidh feithiclí tromshaothair breosla-chille níos costasaí ná feithiclí leictreacha ceallraí. Is dócha nach mbeidh ach ról nideoige ag breosla-chealla i dtéamh san Aontas.

Ní mór athléimneacht slabhraí luacha le haghaidh leictrealóirí agus breosla-chealla araon a neartú, ó fhoinsiú amhábhar go monarú agus soláthar comhpháirteanna chun agaí seachadta córas iomlán san Eoraip a ghiorrú ar chostais iomaíocha. Is tosaíocht bheartais fós é cainníochtaí móra hidrigine in-athnuaite agus ísealcharbóin atá iomaíoch ó thaobh costais de a bheith ar fáil.

3.9.Teicneolaíochtaí maidir le bithghás/bithmheatán inbhuanaithe 

Tá tionscal aibí ag an Eoraip go príomha chun leictreachas a ghiniúint le bithghás, agus tá margaí méadaitheacha teasa agus iompair á dtiomáint ag instealladh san eangach le bithmheatán. Tá beagnach 50 % den táirgeadh san Eoraip, agus tá an Ghearmáin amháin ag comhlíonadh 20 % den éileamh domhanda 176 . Is é an díleá anaeróbach fós an phríomhtheicneolaíocht tráchtála a úsáidtear chun bithghás a tháirgeadh agus déantar é a uasghrádú ansin go bithmheatán. Is príomhtháirgeoir bithgháis agus bithmheatáin é an tAontas, agus táirgeadh comhcheangailte aige de thart ar 22,1 billiún méadar ciúbach in 2023 177 . Tá sé ar thús cadhnaíochta freisin maidir le monaraíocht trealaimh. Ba é 3,8 billiún m³ acmhainneacht táirgeachta bithmheatáin an Aontais ó dhíleá anaeróbach in 2023 agus meastar gurb é 3,5 billiún m3 an táirgeacht bhliantúil iarbhír, ach réamh-mheastar go dtiocfaidh méadú faoi fhachtóir 5 ar an bhfás ar an acmhainneacht táirgeachta faoi 2030 178 . Cloíonn an ráta fáis bithmheatáin atá ann faoi láthair san Aontas go dlúth le spriocanna 2030 sna Pleananna Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide, agus é ag teacht le sprioc REPowerEU.

Tá cuideachtaí ceannródaíocha domhanda sna comhpháirteanna táirgthe agus monaraíochta bithgháis agus bithmheatáin (e.g. díleáiteoirí, trealamh glantacháin bithgháis, gásdéantóirí) lonnaithe san Aontas 179 . Tá conairí núíosacha á bhforbairt, agus an tAontas Eorpach ar thús cadhnaíochta 180 . D’infheistigh clár Fís an Aontais níos mó ná EUR 120 milliún in 20 tionscadal nuálach, rud a chuireann an teicneolaíocht chun cinn sa réimse sin. Níl teicneolaíochtaí nuálacha chun bithmheatán a tháirgeadh go díreach, amhail gású iarmhar bithmhaise agus dramhaíola bithmhaise, léirithe go forleathan fós san Aontas (2 000 t/y d’acmhainneacht táirgeachta suiteáilte agus oibríochtúil in 2023, cé go meastar go bhfásfaidh táirgeadh bithmheatáin go 0,7 billiún m3 in 2030 181 ). Is rogha luachmhar iad gléasraí táirgthe bith-GNL san Aontas, agus meastar go n‑ardóidh toilleadh de thart ar 7,3 TWh in 2023 go 15,4 TWh faoi 2025 182 .

Tá cuid mhór d’infheistíochtaí bithgháis ag an Aontas agus tá sé ar thús cadhnaíochta maidir le paitinní ardluacha 183 . Ní léiríonn teicneolaíochtaí bithgháis (díleá anaeróbach agus uasghrádú gáis) spleáchais chriticiúla d’ábhair, do chomhpháirteanna ná do sholáthróirí agus níl aon spleáchas ar threalamh, ar ábhair ná ar sholáthróirí teicneolaíochtaí a bhaineann go sonrach le gásdéantóir 184 . Níl aon spleáchas ar allmhairiú ag an Aontas ach oiread le haghaidh bunábhair bhitheolaíocha 185 . Mar sin féin, tá spleáchais ar sholáthróirí neamh-AE ann d’innill gháis agus do ghástuirbíní chun leictreachas a ghiniúint mar atá i ngach breosla gásach.

Cuireann costais arda bac ar chur in úsáid breise bithmheatáin faoi láthair, ós rud é go bhfuil an costas caipitil do ghléasra bithgháis díleá anaeróbaigh thart ar EUR 1 500-2 000/kW 186 agus meastar go mbeidh costas iomlán táirgthe agus uasghrádaithe bithgháis thart ar EUR 100/MWh 187 . Ar an gcuma chéanna, i gcás gléasra bithmheatáin gásúcháin, is é EUR 2 000-3 600/kW an costas caipitil agus is é EUR 89-112/MWh an costas táirgthe 188 .

Chun iomaíochas an Aontais san earnáil sin a choinneáil ar bun, ní mór tuilleadh tacaíochta a thabhairt don nuálaíocht i dteicneolaíochtaí le haghaidh táirgeadh inbhuanaithe bithmheatáin ó ghású agus ó uasghrádú bithgháis díleá anaeróbaigh chun an acmhainneacht táirgeachta a mhéadú agus chun costais táirgthe a laghdú. Ina theannta sin, ba cheart rochtain ar an eangach do ghléasraí bithgháis agus bithmheatáin a éascú.

3.10.Teicneolaíochtaí gabhála agus stórála carbóin (GSC)

Lena Straitéis um Bainistiú Carbóin Thionsclaíoch 189 a glacadh i mí Feabhra 2024, leagann an tAontas amach fís do chreat láidir rialála agus infheistíochta le haghaidh teicneolaíochtaí chun carbón a ghabháil, a iompar, a úsáid agus a stóráil agus le haghaidh teicneolaíochtaí lena mbaintear carbón an atmaisféir. Le tacaíocht ón nGníomh um an Tionscal Glan-nialasachta, lena socraítear sprioc bhliantúil acmhainneachta insteallta 50 milliún tona ar a laghad i láithreáin stórála san Aontas faoi 2030 190 , leagtar amach leis an straitéis gníomhaíochtaí coincréiteacha chun tacú le teicneolaíochtaí GSC.

Tá seasamh maith ag an Aontas maidir le teicneolaíochtaí gabhála CO2, agus is cuideachtaí de chuid an Aontais iad cúig cinn de na 16 mhórsholáthraí teicneolaíochta gabhála CO2 atá liostaithe 191 . Mar sin féin, maidir le hiompar, stóráil agus slabhra luacha iomlán CO2, tá an Eoraip chun deiridh ar na Stáit Aontaithe agus ar Cheanada agus is beag cuideachta a sholáthraíonn na teicneolaíochtaí sin 192 . Tá an tAontas beirthe suas le caiteachas poiblí T&N le blianta beaga anuas. In 2022, bhí thart ar 22 % den chaiteachas domhanda ag an Aontas, rud beag chun tosaigh ar Cheanada agus ar an tSeapáin 193 , agus rinneadh tromlach na n‑infheistíochtaí i leith stóráil CO2.

In 2023, tháinig méadú faoi dhó ar an líon tionscadal GSC ag céimeanna éagsúla forbartha i gcomparáid leis an mbliain roimhe sin agus shroich sé 392 shaoráid ar fud an domhain (119 dtionscadal san Eoraip), arb ionann é agus 361 mhilliún tona sa bhliain CO2 194 . San Eoraip, tacaíonn tionscadail GSC ag céimeanna difriúla forbartha le tionscail amhail táirgeadh hidrigine, amóinia agus leasacháin (20 saoráid), giniúint cumhachta agus teasa (19 saoráid), stroighin (17 saoráid), agus bithmhais chun cumhachta/teasa (15 shaoráid) 195 .

San Eoraip, as 35 thionscadal iompair agus líonra CO2 atá á bhforbairt, is Príomhthionscadail Leasa Choitinn iad roinnt acu atá mar bhonn agus mar thaca faoi líonra dé-ocsaíde carbóin trasteorann de chuid an Aontais 196 . Cé go bhfuil toilltí stórála sainaitheanta fós comhchruinnithe sa Mhuir Thuaidh, rinneadh suíomhanna nua le haghaidh tionscadail GSC ar talamh agus amach ón gcósta a mhapáil i mBallstáit amhail an Bhulgáir, an Chróit, an Ghréig agus an Iodáil. In 2024 deonaíodh na chéad cheadúnais taiscéalaíochta le haghaidh stóráil CO2 ar talamh sa Danmhairg, rud a mhéadaigh faoi dhó méid iomlán na gceadúnas taiscéalaíochta le haghaidh stóráil CO2 197 . I mí Eanáir 2025, dhámh an Coimisiún cistiú dar luach EUR 250 milliún faoin tSaoráid um Chónascadh na hEorpa don Fhuinneamh chun tacú le trí thionscadal a thógáil agus naoi staidéar ullmhúcháin a mhaoiniú le haghaidh Tionscadail Leasa Choitinn bhonneagair CO2 198 .

Tá seasamh maith ag an Aontas i bpríomhearnálacha monaraíochta comhpháirteanna GSC le haghaidh teicneolaíochtaí gabhála, amhail tuaslagóirí aimín a úsáidtear le haghaidh ionsúcháin (an teicneolaíocht is aibí). Mar sin féin, ní oibríonn sé ar scála ná níl slabhraí luacha speisialaithe aige go fóill. Tar éis tréimhse marbhántachta le deacáid anuas, shroich táirgeadh tuaslagóirí aimín san Aontas EUR 260 milliún in 2023, méadú 8 % ar an mbliain roimhe sin. Tá seasamh maith ag an Aontas chun modhanna nuálacha a fhorbairt, lena n‑áirítear maidir le scannáin (polaiméireach, ceirmeach) agus asúiteoirí, agus tá an tSín ar thús cadhnaíochta ar fud an domhain i dtéarmaí ailt phiarmheasúnaithe de. Táthar ag súil go gcuirfidh tionscadail faoi chlár Fís 2020 an Aontais feabhas mór ar phróisis agus go mbrúfaidh siad na modhanna sin go dtí an chéim tráchtála 199 .

D’ainneoin móiminteam a bheith á mhéadú le haghaidh GSC san Aontas le bliain anuas, beidh gá le méadú as cuimse a dhéanamh ar luas cur in úsáid stórála CO2 chun na méideanna móra gabhála CO2 is gá a bhaint amach chun spriocanna 2030, 2040 agus 2050 a chomhlíonadh. Tá bearta á gcur i bhfeidhm ag an Aontas chun feabhas a chur ar infheictheacht an éilimh agus an tsoláthair stórála agus chun an creat is gá a leagan síos le haghaidh rochtain neamh-idirdhealaitheach oscailte agus bonneagar ilmhódach CO2. Tabharfaidh na bearta sin aghaidh ar na príomhdhúshláin a bhaineann le réitigh bainistíochta carbóin thionsclaíoch a chur in úsáid, le hintuarthacht a mhéadú d’infheisteoirí agus le hinfheistíochtaí a dhí-rioscú. Molfaidh an Coimisiún bearta breise chun glacadh na dteicneolaíochtaí gabhála, úsáide, agus stórála carbóin (GÚSC) a dhreasú agus a mhéadú 200 .

3.11.Teicneolaíochtaí eangaí leictreachais: línte cumhachta agus claochladáin

Le Plean Gníomhaíochta an Aontais Eorpaigh um Eangacha 201 , sainaithnítear treochtaí domhanda (e.g. tomhaltas leictreachais atá ag dul i méid, digitiú, agus comhtháthú foinsí in-athnuaite fuinnimh), treochtaí atá ag cur leis an éileamh domhanda ar chomhpháirteanna eangaí, lena n‑áirítear línte cumhachta agus claochladáin 202 . Tugtar le fios in anailís Europacable ar Phleananna Forbartha Gréasáin Deich mBliana 2024 203 go leagfar síos beagnach 100 000 km de línte agus cáblaí tarchuir nua san Eoraip idir 2024 agus 2033 (athbhreithniú aníos 10 % ar fhigiúr 2022). Maidir leis an gcóras dáileacháin, tá coinne ag Eurelectric go gcaithfear meán bliantúil de 262 000 km de sheoltóirí a shuiteáil idir 2025 agus 2050, lena n‑áirítear línte nua agus athsholáthar 204 . Ina theannta sin, d’fhéadfadh suas le 172 000 aonad claochladán, a chuirtear leis gach bliain idir 2025 agus 2050, a bheith ag teastáil chun an eangach dáileacháin a fhorbairt san Aontas agus san Iorua amháin, rud a mhéadódh a líon ó 4,5 milliún go 9 milliún faoi lár an chéid 205 . Ar an iomlán, d’fhéadfadh infheistíochtaí suas le EUR 730 billiún a bheith ag teastáil chun bonneagar tarchurtha agus dáileacháin cumhachta na hEorpa a uasghrádú go dtí 2040 206 .

Tá roinnt ceannairí margaidh agus teicneolaíochta seanbhunaithe ag an Aontas le haghaidh línte cumhachta agus claochladán araon. Is cuideachtaí Eorpacha den chuid is mó a sholáthraíonn margadh sreang agus cábla an Aontais, cé go bhféadfadh méadú teacht ar an mbrú iomaíoch ó ghníomhaithe idirnáisiúnta sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma. Maidir le margadh na gclaochladán Eorpach, tá an léiriú beagán difriúil: cé go bhfuil an lámh in uachtar ag roinnt cuideachtaí móra ilnáisiúnta maidir le deighleog na gclaochladán mór tarchurtha, áirítear le deighleog na gclaochladán meánmhéide agus le monaróirí na gclaochladán dáileacháin monaróirí stairiúla náisiúnta agus cuideachtaí teaghlaigh ón Eoraip, mar aon le hiomaitheoirí idirnáisiúnta.

Tá slabhraí soláthair copair agus alúmanaim criticiúil don mhonaraíocht. Cé go meastar go gcoimeádfaidh siad sin suas leis an éileamh atá ag fás go seasta sa ghearrthéarma, tá riosca suaití ann san fhadtéarma mar gheall ar éileamh ard agus comhchruinniú an táirgthe copair mhínghlanta 207 . Déantar an príomh-chomhpháirt ardluacha do chlaochladáin, an croíleacán, as cruach leictreach dírithe ar ghráinní. Meastar go dtiocfaidh méadú faoi dhó ar luach mhargadh cruach leictrí dírithe ar ghráinní faoi 2032 208 , arna thiomáint ag an éileamh ó mhonarú claochladáin. Cé gur mórtháirgeoir é an tAontas, braitheann go leor monaróirí claochladán san Aontas ar allmhairí cruach croíleacáin 209 .

Mar thoradh ar an éileamh méadaitheach ar chomhpháirteanna eangaí amhail línte cumhachta agus claochladáin, tá moill ar sheachadtaí, agaí tionscanta fada agus borradh breise ar phraghsanna. Mar fhreagairt air sin, tuairiscíodh gur thosaigh roinnt de na príomh-mhonaróirí cáblaí Eorpacha ag cur cinntí infheistíochta ar fiú EUR 4 bhilliún iad chun feidhme, rud a chuir le hacmhainneachtaí táirgeachta cáblaí ardvoltais agus fíor-ardvoltais a dhúbailt san Eoraip 210 . Tugtar le fios le suirbhé ar mhonaróirí claochladán AE agus neamh-AE gur féidir coinne a bheith le méadú 10 % ar acmhainneacht táirgeachta sa ghearrthéarma (go dtí 2026), agus suas le 30 % go dtí 2030, má dheimhnítear treocht aníos an éilimh 211 . Mar sin féin, meastar go leanfaidh an t‑éileamh de bheith ag fás níos tapúla ná an soláthar sna blianta amach romhainn agus sna 2030idí.

Ceann de na dúshláin is mó atá roimh an tionscal is ea ganntanas lucht saothair oilte. Thuairiscigh beagnach leath de na monaróirí claochladáin a ndearnadh suirbhé orthu gur baineadh tearcúsáid as acmhainneachtaí mar gheall ar easpa oibrithe cáilithe 212 . Ina Phlean Gníomhaíochta um Eangacha, shainaithin an Coimisiún bearta chun a áirithiú go n‑oibreoidh eangacha leictreachais an Aontais ar bhealach níos éifeachtúla agus go gcuirfear i bhfeidhm ar bhealach níos tapúla iad 213 . Beidh comhar feabhsaithe i measc údaráis phoiblí, oibreoirí eangaí agus soláthraithe teicneolaíochta ríthábhachtach chun sonraíochtaí coiteanna teicneolaíochta a fhorbairt, infheictheacht píblínte tionscadal eangaí a fheabhsú, infheistíochtaí in acmhainneacht mhonaraíochta agus slabhraí soláthair slána a éascú. Le linn an téarma oifige reatha, breithneoidh an Coimisiún an creat dlíthiúil le haghaidh eangacha Eorpacha chun tacú leis an leictriú agus chun dlús a chur le ceadú 214 . Cuirfidh an Coimisiún Plean Gníomhaíochta um Leictriú i láthair chun tacú leis an leictriú ar fud na n‑earnálacha úsáide deiridh uile agus molfaidh sé Pacáiste Eorpach um Eangacha chun a líonra bonneagair tarchurtha agus dáileacháin fuinnimh a nuachóiriú agus a fhorbairt.

3.12.Teicneolaíochtaí fuinnimh eamhnaithe núicléach

Tá gléasraí cumhachta núicléiche ar cheann de na teicneolaíochtaí lena soláthraítear leictreachas ísealcharbóin inseolta 215 . Is iondúil go mbíonn costas aonaid an leictreachais ó ghléasraí cumhachta núicléiche idir costas aonaid na bhfoinsí in-athnuaite fuinnimh agus costas aonaid na dteicneolaíochtaí iontaise. Ghin gléasraí cumhachta núicléiche 22,8 % den leictreachas san Aontas in 2023, méadú beag ó 21,9 % in 2022 216 , agus bhain trí luamhán an méid sin amach: síntí saolré, gléasraí cumhachta núicléiche móra nua a thógáil, agus mion-imoibreoirí modúlacha a chur in úsáid.

Tá an chuid is mó de na himoibreoirí nua atá á dtógáil lonnaithe san Áise. Ag tús 2024, bhí thart ar 61 GW de thoilleadh imoibreora á tógáil ar fud an domhain, agus bhí níos mó ná leath de sin lonnaithe sa tSín agus san India. Coinníonn an tAontas díoltóir imoibritheora ghníomhaigh amháin 217 , atá ag tógáil 5.3 % den toilleadh thuasluaite 218 . Léiríonn sé sin gur gá do thionscal an Aontais feabhas a chur ar a iomaíochas i gcomhréir le cuspóirí an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta.

In 2024, sheol an Coimisiún an Chomhghuaillíocht Thionsclaíoch Eorpach um Mion-imoibreoirí Modúlacha chun a gcur in úsáid a éascú go luath sna 2030idí agus chun tacú le héiceachóras Eorpach iomaíoch 219 . Tá dearaí nuálacha ag mion-imoibreoirí modúlacha agus tógtar iad timpeall ar chomhpháirteanna modúlacha a d’fhéadfaí a tháirgeadh i sraitheanna. Níor cuireadh in úsáid iad san Aontas go fóill, cé go bhfuil na chéad mhion-imoibreoirí modúlacha ag feidhmiú sa tSín agus sa Rúis cheana féin 220 .

Chun an toilleadh réamh-mheasta a bhaint amach san Aontas, is gá acmhainneachtaí monaraíochta a fhorbairt 221 . Ina theannta sin, ní mór aghaidh a thabhairt ar aosú an lucht saothair san earnáil trí dhaoine a thabhairt isteach sa lucht saothair agus trí ghairmithe ó thionscail eile a athsciliú. Ní mór cláir forbartha scileanna núicléach-shonracha a chothú. Ní mór d’éagsúlú an tslabhra soláthair le haghaidh breosla núicléach, seirbhísí timthrialla breosla, agus páirteanna spártha leanúint d’aghaidh a thabhairt ar spleáchais ar aon chomhpháirtí neamhiontaofa aonair, go háirithe ar an Rúis 222 . Ní mór béim leanúnach a leagan ar shábháilteacht núicléach a choinneáil ar bun, soláthairtí éagsúlaithe a dhaingniú, dramhaíl a bhainistiú go sábháilte, agus teicneolaíochtaí nua a chur chun cinn 223 . Ní mór aon úsáid a bhainfear as fuinneamh núicléach amach anseo a bheith coinníollach ar chloí leis na caighdeáin sábháilteachta núicléiche is déine, mar aon le diúscairt shábháilte gach cineáil dramhaíola núicléiche agus breosla núicléach spíonta.

3.13.Hidreachumhacht 

Ba é 1 416 GW an toilleadh hidreachumhachta domhanda in 2023 224 , agus tá coinne le toilleadh breise de thart ar 160 GW (dá mbeidh thart ar 15-16 GW san Eoraip) thart ar 2030 225 . Is é hidreachumhacht taisce pumpála fós an teicneolaíocht stórála fuinnimh is coitianta agus níos mó ná 90 % den stóráil ar scála eangaí ar fud an domhain aici agus 46 GW de thoilleadh pumpála suiteáilte san Aontas 226 . Cé go bhfuil cuideachtaí an Aontais gníomhach ar thionscadail núíosacha hidreachumhachta ar fud an domhain, dírítear go mór san Aontas ar shuiteálacha atá ann cheana a uasghrádú agus a athchóiriú, ar thart ar 153 GW de thoilleadh suiteáilte iad 227 .

Tá tionscal monaraíochta comhpháirteanna hidreachumhachta an Aontais fós láidir in 2024, rud a léiríonn ionchas dearfach i dtéarmaí dul chun cinn i dtreo thagarmharcanna an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta. Cé go bhfuil slabhra soláthair an Aontais forbartha go maith, tá riosca ann go mbeidh spleáchas amach anseo ar bhuanmhaighnéid mar chomhpháirt 228 . B’ionann luach na bpáirteanna agus na dtuirbíní a monaraíodh san Aontas agus EUR 605 mhilliún in 2023, ach tá laghdú substaintiúil tagtha ar an mbarrachas trádála le blianta beaga anuas go EUR 213 mhilliún in 2023, i gcomparáid leis an mbuaicphointe ag EUR 466 mhilliún in 2015. Léirítear é sin freisin i sciar an Aontais d’onnmhairí domhanda, sciar a bhí fós ard, áfach, ag 44 % in 2021-2023 229 . Cuirtear i dtábhacht leis an gcaillteanas i luach táirgeachta le blianta beaga anuas, cé go bhfuil tionscal an Aontais fós iomaíoch, go bhfuil iomaíocht dhomhanda mhéadaithe roimhe, go háirithe toisc go bhfuil a seasamh i dteicneolaíocht hidreachumhachta á fhorbairt ag an tSín 230 .

Cé go bhfuil ról ceannasach fós ag tionscal hidreachumhachta an Aontais ar fud an domhain, is féidir coinne a bheith leis go dtabharfar dúshlán breise dó sin sa mheántéarma agus san fhadtéarma. I ndáil leis sin, saincheist ar leith do thionscal an Aontais is ea an acmhainneacht níos ísle atá ann do thionscadail nua hidreachumhachta san Eoraip, áit a bhfuil sé fós ina dhúshlán mór suíomhanna nua hidreachumhachta inbhuanaithe a shainaithint. Dúshlán eile do mhonarú hidreachumhachta an Aontais is ea scileanna a choinneáil ar bun san earnáil.

Ní mór don Aontas seasamh ceannasach a choinneáil fós ar fud an domhain maidir le hidreachumhacht trí níos mó infheistíochta a dhéanamh sa taighde agus sa nuálaíocht ná mar a dhéanann iomaitheoirí domhanda agus trína mhargadh baile a choinneáil ar bun le hinfheistíochtaí nua. Go háirithe, tá acmhainneacht neamhshaothraithe ann hidreachumhacht taisce pumpála a leathnú chun cuidiú le solúbthacht eangaí a mhéadú, lena n‑áirítear trí shaoráidí hidreachumhachta atá ann cheana a iarfheistiú.

3.14.Breoslaí malartacha inbhuanaithe

231 Is breoslaí inbhuanaithe agus ísealcharbóin iad breoslaí malartacha inbhuanaithe, mar a shainmhínítear sa Ghníomh um an Tionscal Glan-nialasachta, atá beartaithe chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú sna hearnálacha eitlíochta agus muirí. Tá seasamh maith ag an Aontas maidir leis na teicneolaíochtaí sin, ach beidh gá le tuilleadh iarrachtaí chun táirgeadh iomaíoch ar mórscála a fhorbairt san Aontas. Ar an iomlán, tá buntáiste teicneolaíoch ag an Aontas i dtáirgeadh faoi láthair: tá an chuid is mó de shaoráidí tráchtála an domhain aige agus tá ról láidir aige maidir le teicneolaíochtaí núíosacha agus nuálacha a fhorbairt.

‑ 232 233 234 Faoi láthair, is é breosla eistear agus aigéad sailleach hidreaphróiseáilte an taon teicneolaíocht lántráchtála amháin le haghaidh breoslaí eitlíochta. Cé nach bhfuil aon táirgeadh riachtanach breoslaí eitlíochta inbhuanaithe san Aontas faoi láthair, d’fhéadfaí gléasraí ola phlandúil hidreachóireáilte atá ann cheana a uasghrádú chun thart ar 1,07 Mtoe de bhreoslaí ardfhorbartha eistear agus aigéad sailleach hidreaphróiseáilte a tháirgeadh in aghaidh na bliana. Bheadh sé sin níos mó ná dhá oiread tháirgeadh iomlán na mbreoslaí eitlíochta inbhuanaithe ar domhan in 2023 agus níos lú ná leath éileamh an Aontais atá bunaithe ar bheartas. Réamh-mheastar go dtiocfaidh méadú ar tháirgeacht an Aontais ó bhunábhair bhithmhaise incháilithe go 1,5 Mtoe in aghaidh na bliana faoi 2030. Maidir le húsáid mhuirí, táirgeann an tAontas faoi láthair 0,1 Mtoe in aghaidh na bliana ó bhunábhair atá bunaithe ar dhramhaíl. Réamh-mheastar forleathnú go 2,1 Mtoe in aghaidh na bliana do 2030, ar thart ar leath é d’éileamh an Aontais a ghintear le beartas. Meastar sna pleananna tionscail a fógraíodh go sroichfidh táirgeadh leictricheirisín 1 129 Mtoe in aghaidh na bliana faoi 2023, agus go sroichfidh táirgeadh leictrimheatánóil agus leictreamóinia 1 464 Mtoe in aghaidh na bliana. Is ionann é sin agus thart ar 3 % agus 4 % d’éileamh réamh-mheasta an Aontais, faoi seach.

235 As na 28 saoráid tráchtála (LUT 9) a tháirgeann breoslaí eitlíochta inbhuanaithe ar fud an domhain, tá 15 díobh san Aontas (ar saoráidí eistear agus aigéad sailleach hidreaphróiseáilte iad 14 díobh) agus tá 6 cinn díobh sna Stáit Aontaithe. Tá 6 ghléasra réamhthráchtála (LUT 8) ann freisin le haghaidh eistear agus aigéad sailleach hidreaphróiseáilte agus ardteicneolaíochtaí san Aontas, i gcomparáid le 4 ghléasra sna Stáit Aontaithe. I gcás úsáid mhuirí, níl ach 3 ghléasra bithmheatáin nuálacha oibríochtúla (LUT 8) ann (1 san Aontas). Léiríonn sé sin iomaíochas an Aontais faoi láthair san earnáil atá ag teacht chun cinn agus an gá atá le dlús a chur le tráchtálú ardteicneolaíochtaí chun é a choinneáil ar bun.

236 Níl aon spleáchas criticiúil ann le haghaidh teicneolaíochtaí ós rud é go bhfuil go leor de na forbróirí teicneolaíochta agus de na monaróirí trealaimh san Aontas, agus go bhfuil an riosca go mbeifí ag brath ar ábhair chriticiúla íseal. I gcás ardteicneolaíochtaí bithbhreosla, níl aon spleáchas criticiúil ar allmhairí bunábhair. Os a choinne sin, i gcás breoslaí in-athnuaite de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch, tá spleáchas criticiúil ar thíortha nach Ballstáit den Aontas iad a tháirgeann ábhair chatalaíoch (cóbalt, cróimiam, vanaidiam agus tungstan), agus ar infhaighteacht leictreachais in-athnuaite, hidrigine in-athnuaite (féach roinn 3.8 maidir le teicneolaíochtaí hidrigine), agus bunábhair CO2.

237 238 Athraíonn costais táirgthe de réir na teicneolaíochta agus is dúshlán fós iad toisc gur gá na teicneolaíochtaí sin a uas-scálú go leibhéil tráchtála fós. Tá an costas le haghaidh eistear agus aigéad sailleach hidreaphróiseáilte ó bhunábhar ardfhorbartha idir EUR 15 agus EUR 32 in aghaidh gach MWh, agus le haghaidh bithmheatánóil trí ghású idir EUR 89 agus EUR 112 in aghaidh gach MWh. Braitheann costas breoslaí in-athnuaite de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch den chuid is mó ar chostas hidrigine in-athnuaite, leictreachais agus CO2 agus tá sé idir EUR 90 agus EUR 180 in aghaidh an MWh le haghaidh úsáid mhuirí, ach i bhfad níos airde le haghaidh leictricheirisín a tháirgtear ó leictrimhheatánól. 

‑ 239 ‑Tá praghsanna breoslaí eitlíochta inbhuanaithe idir trí agus deich nuaire níos costasaí faoi láthair ná gnáthbhreosla, cé go meastar go dtiocfaidh laghdú substaintiúil orthu de réir mar a uas-scálaítear teicneolaíochtaí táirgthe. D’fhéadfadh tuilleadh taighde agus nuálaíochta costais a laghdú go mór. In éineacht le cur chun feidhme gléasraí taispeána agus luaththráchtála chun costais chaipitil agus oibriúcháin a laghdú, d’fhéadfaí laghdú 5-27 % ar chostais fhoriomlána táirgthe a bhaint amach. Ina theannta sin, d’fhéadfaí margaí agus saoráidí táirgthe le haghaidh breoslaí in-athnuaite bóthair, eitlíochta agus loingseoireachta a fhorbairt le cois a chéile chun sineirgí a chruthú ar fud na nearnálacha iompair uile. Mar shampla, le táirgeadh breoslaí eitlíochta trí go leor conairí ardfhorbartha bithbhreosla, cruthaítear margadh fotháirgí le haghaidh díosail ghlais (le haghaidh trucailí) agus nafta (le haghaidh long). D’fhéadfadh laghdú ar chostas an phríomhbhreosla a bheith mar thoradh ar shaothrú luach eacnamaíoch fotháirgí. Tá sineirgí idir bithbhreoslaí ardfhorbartha agus breoslaí in-athnuaite de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch ríthábhachtach freisin chun hidrigin ghlas, CO2 bithghineach agus teicneolaíochtaí gaolmhara a úsáid.

3.15.Teicneolaíochtaí aisghabhála teasa iomarcaigh thionsclaíoch

Tá teicneolaíochtaí chun teas iomarcach a aisghabháil ó phróisis thionsclaíocha ríthábhachtach chun éifeachtúlacht fuinnimh a mhéadú sa tionscal 240 . Tá roinnt teicnící ann. Go ginearálta, eastósctar an teas ar dtús (e.g. ó na gáis sceite) trí bhíthin teasmhalartóirí. Is féidir é a aistriú go háitiúil ansin chuig próiseas eile (e.g. réamhthéamh amhábhar), go díreach nó trí shreabhán, nó é a onnmhairiú chuig líonra téimh ceantair. Is féidir an teas aisghafa a uasghrádú (e.g. le teaschaidéil, féach Roinn 3.6) lena úsáid ag teocht níos airde nó lena thiontú lena chuisniú. De rogha air sin, is féidir an teas a thiontú go cumhacht mheicniúil nó leictreach.

Díríonn an roinn seo ar aisghabháil teasa agus tiontú go cumhacht leictreach trí theicneolaíocht timthrialla Rankine, a úsáideann teas chun sreabhán a fhorbairt chun tuirbín agus gineadóir leictreach a thiomáint. Tá timthriallta orgánacha agus gaile araon den chineál Rankine ar fáil ar bhonn tráchtála, agus tá taighde agus nuálaíocht ag leanúint d’fheabhas a chur ar thimthriall orgánach de chineál Rankine. D’fhéadfadh teicneolaíocht timthrialla forchriticiúla CO2 a bheith níos éifeachtúla agus níos dlúithe ach níl sí aibí fós.

San Aontas Eorpach, meastar gur 920 TWh in aghaidh na bliana atá san acmhainneacht teasa iomarcaigh thionsclaíoch theoiriciúil, rud a chomhfhreagraíonn d’acmhainneacht Carnot de 279 TWh 241 . Meastar go bhféadfadh gléasraí cumhachta timthrialla orgánaigh de chineál Rankine an fuinneamh iomarcach ó phróisis thionsclaíocha san Aontas a thiontú ina 150 TWh leictreachais gach bliain 242 .

Measadh gur EUR 750 milliún a bhí sa mhargadh domhanda timthrialla orgánaigh de chineál Rankine in 2023 agus réamh-mheastar go dtiocfaidh fás air 243 . Cuirtear an teicneolaíocht i bhfeidhm go príomha maidir le fuinneamh geoiteirmeach (77 %), aisghabháil teasa iomarcaigh thionsclaíoch (11 %) agus bithmhais (10 %) 244 . Is iad na príomh-chomhpháirteanna de chórais timthrialla orgánaigh agus gaile de chineál Rankine malartóirí teasa, comhdhlúthadáin, caidéil fotha, agus tuirbíní a bhfuil gineadóirí acu. Is iad cruach, alúmanam agus sreabháin (orgánacha) na hábhair a úsáidtear, mar aon le copar agus maighnéid don ghineadóir, agus comhpháirteanna eile le haghaidh leictreonaic rialúcháin.

Tá líon mór monaróirí córais timthrialla orgánaigh de chineál Rankine agus nuálaíocht sa réimse san Eoraip. Tá cuideachta amháin de chuid na Stát Aontaithe agus dhá chuideachta de chuid an Aontais ar thús cadhnaíochta sa mhargadh domhanda timthrialla orgánaigh de chineál Rankine agus tá tromlach an mhargaidh á ghabháil acu (78 % in 2016-2020) 245 . Tá an Eoraip ar thús cadhnaíochta i ngníomhaíochtaí gaolmhara T&N maidir le timthriall orgánach de chineál Rankine 246 , ach tá méadú tagtha ar an spéis ar fud an domhain agus tá méadú faoi dhó tagtha ar an líon doiciméad eolaíoch ar ábhar an timthrialla orgánaigh de chineál Rankine i gcomparáid le 2014-2018, ag sroicheadh 3 329 in 2019-2023. As na foilseacháin sin, eisíodh 523 díobh san Aontas, taobh thiar den tSín (860) agus chun tosaigh ar an Iaráin (368), an Ríocht Aontaithe (176) agus na Stáit Aontaithe (165) 247 .

Tá bacainní áirithe fós ann maidir le cur in úsáid timthrialla Rankine agus teicneolaíochtaí aisghabhála teasa eile, rud a chuireann bac ar fhorbairt bhreise an tionscail. D’fhéadfadh na costais tosaigh agus chothabhála a bhaineann le haisghabháil teasa, mar aon le praghas an leictreachais a tháirgtear, a bheith an-difriúil, rud a fhágann go mbíonn tréimhsí aisíoca éagsúla ann 248 , agus d’fhéadfadh infhaighteacht an tsoláthair teasa amach anseo a bheith éiginnte mar gheall ar athruithe féideartha ar an bpróiseas tionsclaíoch faoi seach (e.g. leictriú).

Méadaíonn coinníollacha a bhaineann go sonrach le próiseas agus le suíomh an iarracht is gá chun córais aisghabhála teasa a phleanáil, a dhearadh agus a shuiteáil. Thairbheodh cur in úsáid agus slabhra soláthair na haisghabhála teasa iomarcaigh de chomhpháirteanna níos caighdeánaithe, a cheaptar chun riachtanais fhormhór na ngléasraí i bhfo-earnáil thionsclaíoch ar leith a chomhlíonadh. Ar leibhéal an Aontais, d’fhéadfadh malartuithe breise idir soláthraithe teicneolaíochta agus earnálacha na n‑úsáideoirí deiridh, faoin bPlean Straitéiseach um Theicneolaíocht Fuinnimh b’fhéidir, cuidiú le dlús a chur le cur in úsáid agus iomaíochas an Aontais a neartú.

4.Conclúidí

Is deis mhór eacnamaíoch don Aontas í earnáil na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus tá sí fíor-riachtanach don aistriú fuinnimh. D’fhéadfadh an margadh domhanda le haghaidh príomhtheicneolaíochtaí fuinnimh ghlain méadú faoi thrí beagnach agus thart ar EUR 1,9 trilliún a bhaint amach faoi 2035 249 . Tá sé d’acmhainn ag tionscal an Aontais príomhról a bheith aige maidir leis na teicneolaíochtaí sin a sholáthar, bunaithe ar bhonn tionsclaíoch atá fós láidir agus ar fheidhmíocht taighde agus nuálaíochta (T&N). D’fhéadfadh sé nach bhfuil aon réimse teicneolaíochta eile ag fás ar luas chomh hard sin ina bhfuil an tAontas i riocht chomh maith céanna.

Tá an tAontas fós ar cheann de na margaí domhanda is mó le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta. Tá foinsí fuinnimh in-athnuaite an-iomaíoch ó thaobh costais de san Aontas agus tá cur in úsáid níos airde ná riamh bainte amach acu, agus 48 % den leictreachas san Aontas á soláthar leo in 2024. An tráth céanna, tá praghsanna fuinnimh san Aontas fós i bhfad níos airde ná mar atá in go leor geilleagair mhóra eile, go háirithe sna Stáit Aontaithe agus sa tSín. Is míbhuntáiste struchtúrach é sin do thionscal an Aontais, agus go háirithe dá thionscail dianfhuinnimh, ach d’iomaíochas go leor monaróirí in earnáil teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais freisin. De réir mar a leanann an tAontas dá aistriú fuinnimh, de réir mar a mhéadaíonn sé an leictriú agus de réir mar a imíonn sé óna spleáchas ar bhreoslaí iontaise, éireoidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta níos ábhartha fós. Cinnfidh iomaíochas mhonaróirí an Aontais an ndéanfar cuid fhíor-riachtanach den aistriú sin san Aontas nó an ndéanfar í a allmhairiú. Ní slándáil an tsoláthair amháin atá i gceist leis sin, ach rath agus fostaíocht freisin.

Tá an tAontas fós i riocht maith maidir le taighde ar theicneolaíochtaí fuinnimh ghlain ach tá sé fós chun deiridh maidir le hinfheistíochtaí príobháideacha T&N. Leanann Fís Eorpach de thacaíocht a thabhairt do T&N maidir le teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain agus dá n‑iomaíochas, lena n‑áirítear iarrachtaí chun infheistíochtaí príobháideacha a ghiaráil trí chomhpháirtíochtaí Eorpacha. An tráth céanna, tá an tAontas á choinneáil siar fós ag dúshláin atá aitheanta le fada a bhaineann le hinfheistíochtaí príobháideacha in T&N agus le huas-scálú cuideachtaí. In 2023, d’éirigh níos fearr leis an Aontas i dtéarmaí caipiteal fiontair a mhealladh chuig an earnáil teicneolaíochta fuinnimh ghlain, ach bhí líon teoranta comhaontuithe móra i gceist leis sin. Is príomhthoisc é sin lena mínítear an titim sa chaipiteal fiontair san earnáil, mar a léirítear sna réamhshonraí le haghaidh 2024. Cuireann sé sin i dtábhacht go láidir freisin gur gá leanúint d’iarrachtaí an Aontais chun maoiniú príobháideach a shlógadh ionas go mbeidh cuideachtaí in ann uas-scálú.

I bhfianaise iomaíocht atá ag éirí níos iomaíche ó thaobh costais de, tá an riosca ann go dtitfidh an tAontas siar a thuilleadh i dtéarmaí iomaíochais agus monaraíochta. Tá an tSín ar thús cadhnaíochta cheana féin maidir le monarú domhanda fótavoltachas gréine agus ceallraí agus meastar go bhforleathnóidh sí go mór a hacmhainneachtaí monaraíochta i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain breise sna blianta amach romhainn. Léiríonn na saincheisteanna reatha atá ag tionscal ceallraí an Aontais atá ag teacht chun cinn maidir le borradh a chur faoin táirgeadh na dúshláin ollmhóra a bhaineann le hacmhainneacht mhonaraíochta ar mórscála a fhorbairt le haghaidh teicneolaíochtaí nach bhfuil a mol agus a bhfios gnó monaraíochta san Eoraip a thuilleadh, d’ainneoin infheistíocht shubstaintiúil phoiblí agus phríobháideach. Beidh na blianta amach romhainn ríthábhachtach chun a fháil amach an féidir le saineolas T&N an Aontais atá ann cheana maidir le grianfhuinneamh agus ceallraí cuidiú leis na hearnálacha sin san Aontas a athbheochan, mar shampla, trí réitigh a éilíonn níos lú amhábhair chriticiúla a fhiosrú.

Tá seasamh láidir fós ag an Aontas maidir le monarú roinnt teicneolaíochtaí glan-nialasachta, lena n‑áirítear fuinneamh gaoithe agus teaschaidéil. Leanfaidh an dá theicneolaíocht de bheith ag méadú ó thaobh ábharthacht dhomhanda de, agus léiríonn meastacháin tearcacmhainneacht mhonaraíochta fhéideartha i gcomparáid leis an éileamh domhanda a bhfuil coinne leis. Cé go bhfuil seasamh maith fós ag tionscal gaoithe an Aontais, tá iomaitheoirí na Síne tosaithe ag dul chun cinn i margaí domhanda, áit a bhfuil sciar den mhargadh caillte cheana féin ag cuideachtaí an Aontais le blianta beaga anuas. Beidh príomhról ag réitigh teaschaidéil maidir le haghaidh a thabhairt ar riachtanais téimh tí agus thionsclaíocha araon amach anseo. Tá seasamh láidir ag an Aontas fós, ach tá móiminteam nua de dhíth ar an earnáil. Beidh gá le tuilleadh tacaíochta do na tionscail straitéiseacha sin chun slabhraí luacha an Aontais a neartú.

Tá teicneolaíochtaí bunaithe eile ann ina léiríonn tionscail iomaíocha an Aontais acmhainneacht fáis. Tá tionscal bithgháis agus bithmheatáin aibí ag an Aontas. Tá seasamh láidir ag cuideachtaí atá bunaithe san Aontas freisin maidir le soláthar comhpháirteanna eangaí leictreachais, dá bhfuil éileamh domhanda ag méadú de réir mar a mhéadaíonn an leictriú. Mar sin féin, is dócha go mbeidh tuilleadh brú iomaíochta ar an earnáil amach anseo. Mar an gcéanna le go leor teicneolaíochtaí glan-nialasachta eile, taispeánann monaraíocht comhpháirteanna eangaí spleáchais láidre ar ábhair, amhail copar agus cruach speisialta. Tá traidisiún fada ag tionscal an Aontais maidir le hidreachumhacht ach tá sciar den mhargadh domhanda á chailleadh aige le blianta beaga anuas. Tá acmhainneacht neamhshaothraithe maidir le hidreachumhacht san Aontas freisin. D’fhéadfadh forbairt hidreachumhachta taisce pumpála, lena n‑áirítear trí shaoráidí atá ann cheana a iarfheistiú, cuidiú le solúbthacht eangaí a mhéadú.

Ina theannta sin, tá roinnt teicneolaíochtaí fós ag teacht chun cinn agus tá tuilleadh tacaíochta de dhíth orthu chun a n‑acmhainneacht tráchtála a léiriú. Baineann sé sin le teicneolaíochtaí amhail teicneolaíochtaí fuinnimh aigéin, mion-imoibreoirí modúlacha, breoslaí malartacha inbhuanaithe, agus gabháil agus stóráil carbóin. Tá tacaíocht spriocdhírithe de dhíth ar na teicneolaíochtaí sin chun a n‑inmharthanacht tráchtála a mhéadú agus chun iad a chur in úsáid ar scála níos mó.

Tá ról lárnach ag an nuálaíocht maidir le borradh a chur faoi iomaíochas an Aontais, chun teicneolaíochtaí nua a chur ar an margadh agus chun réitigh atá ann cheana a fheabhsú. Tá gá le T&N chun borradh a chur faoin éifeachtúlacht agus d’fhéadfadh sé teorainn a chur leis an spleáchas ar amhábhair chriticiúla, amhail litiam i dteicneolaíocht ceallraí. Tá gá le tuilleadh iarrachtaí freisin chun ciorclaíocht agus inbhuanaitheacht a mhéadú, mar shampla, trí aghaidh a thabhairt ar úsáid ceimiceán sárfhluarailcile agus polafluarailcile i leictrealóirí. De réir mar a thiocfaidh méadú ar infheistíochtaí domhanda i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta, beidh gá le hiarrachtaí breise chun go gcoinneoidh an tAontas suas in T&N. Léirítear é sin i bhfócas an Chompáis Iomaíochais le déanaí ar an mbearna nuálaíochta a dhúnadh. Tá príomhról le himirt ag an bPlean Straitéiseach um Theicneolaíocht Fuinnimh a neartaíodh le déanaí chun tosaíochtaí taighde a chomhordú agus a ailíniú, agus páirtithe leasmhara poiblí agus príobháideacha á dtabhairt le chéile, agus chun éifeachtúlacht chaiteachas T&N a mhéadú i measc na mBallstát, lena n‑áirítear tríd an gComhpháirtíocht um an Aistriú chuig Fuinneamh Glan 250 .

Chun tairbhe iomlán a bhaint as na leasanna eacnamaíocha a bhaineann leis an aistriú fuinnimh domhanda, tá sé fíor-riachtanach don Aontas a acmhainneacht mhonaraíochta a mhéadú. Tá cur chuige slabhra luacha ríthábhachtach fós, agus an slabhra iomlán ó amhábhair, trí thionscail dianfhuinnimh le haghaidh ábhar, go monaraíocht agus suiteáil deiridh á chur san áireamh. Dúshlán mór eile a bheidh i nganntanas scileanna sna blianta amach romhainn nach mór aghaidh a thabhairt air chun a áirithiú go mbeidh rath ar an earnáil.

Féadfaidh príomhról a bheith ag cur chun feidhme an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta maidir le tacaíocht chomhordaithe a sholáthar do mhonarú teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais. Chuige sin, beidh gá le húsáid a bhaint as na huirlisí uile a sholáthraíonn sé, ó cheadú go húsáid critéar neamhphraghais i nósanna imeachta soláthair phoiblí agus i gceantanna. Tá ról tábhachtach ag an Ardán um Ghlan-nialasacht na hEorpa chun beartas san Aontas a chomhordú agus chun oibriú i gcomhar leis an tionscal. Le teacht i bhfeidhm an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta, ainmníodh an Tuarascáil seo ar Dhul Chun Cinn maidir le hIomaíochas mar a phríomhuirlis faireacháin. Sna blianta amach romhainn, leanfaidh an tuarascáil de shúil ghéar a choinneáil ar fhorbairtí a bhaineann le hiomaíochas an Aontais i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus de shaincheisteanna a fhiosrú maidir le cur chun feidhme an Ghnímh um an Tionscal Glan-nialasachta.

Leis an gCompás Iomaíochais, an Comhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan agus an Plean Gníomhaíochta um Fhuinneamh Inacmhainne, chuir an Coimisiún neartú iomaíochais an Aontais i gcroílár a phleananna do na blianta amach romhainn. Leagtar amach go comhpháirteach leis na trí dhoiciméad sin príomhghníomhaíochtaí lena gcuirtear le hearnáil na teicneolaíochta glan-nialasachta agus lena neartaítear an earnáil sin. Áirítear leis sin an treochlár comhpháirteach maidir le dícharbónú agus iomaíochas thionscal an Aontais a sholáthraítear leis an gComhaontú maidir le Tionsclaíocht Ghlan, agus na gníomhaíochtaí chun feabhas a chur ar rochtain ar fhuinneamh inacmhainne a leagtar amach leis an bPlean Gníomhaíochta um Fhuinneamh Inacmhainne.

Sa chomhthéacs sin, leanfaidh an Coimisiún de thacaíocht a thabhairt do theicneolaíochtaí glan-nialasachta, mar earnáil thionsclaíoch thábhachtach agus mar theicneolaíochtaí cumasúcháin chun an geilleagar i gcoitinne a dhícharbónú. Chuige sin, beidh gá le hiarrachtaí comhordaithe leanúnacha ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal náisiúnta.

(1)

   An Chomhairle Eorpach (2024), Conclúidí ón gcruinniú urghnách den Chomhairle Eorpach (17 agus 18 Aibreán 2024); An Chomhairle Eorpach (2024), Dearbhú Bhúdaipeist i ndáil leis an gComhaontú Nua maidir le hIomaíochas na hEorpa (7-8 Samhain 2024).

(2)

     COM(2025) 30 final agus COM(2025) 26 final.

(3)

   Mario Draghi, Todhchaí iomaíochas na hEorpa , 2024.

(4)

   Enrico Letta, Margadh thar an gcoitiantacht , 2024.

(5)

    [IONADCHOINNEÁLAÍ LE hAGHAIDH TAGAIRT DON CHOMHAONTÚ MAIDIR LE TIONSCLAÍOCHT GHLAN].

(6)

      [IONADCHOINNEÁLAÍ LE hAGHAIDH TAGAIRT DON PHLEAN GNÍOMHAÍOCHTA UM FHUINNEAMH INACMHAINNE].

(7)

     IO L  2024/1735, 28.6.2024, Airteagal 5.

(8)

     Chun tuilleadh faisnéise agus tuarascálacha na Faireachlainne um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain a fháil: An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain .

(9)

     Eurostat ( nrg_pc_204 ), arna rochtain an 12/02/2025.

(10)

     Eurostat ( nrg_pc_205 ), arna rochtain an 12/02/2025.

(11)

     Eurostat, Staidreamh ar phraghsanna leictreachais . Tabhair faoi deara: Tagraíonn praghsanna don bhanda tomhaltais ID, agus asbhaintear tobhaigh inghnóthaithe.

(12)

     Sonraí 2022 bunaithe ar Eurostat .

(13)

     Tá na sonraí le haghaidh 2023 agus 2024 sa mhír seo bunaithe ar Ardán Trédhearcachta ENTSO-E .

(14)

     COM(2025) 26 final.

(15)

   Modh atá sna meánchostais iomlána táirgthe fuinnimh (LCOE) chun comparáid a dhéanamh idir an meánchostas a bhaineann le haonad leictreachais amháin a ghiniúint (arna thomhas de ghnáth i meigeavatuaireanta, MWh) thar shaolré iomlán sócmhainne nó tionscadail giniúna cumhachta, agus na costais uile a bhaineann le tógáil agus oibriú an ghléasra cumhachta á gcur san áireamh (caiteachais chaipitiúla, costais oibriúcháin agus chothabhála, costais bhreosla (más infheidhme), costais mhaoiniúcháin, agus costais um dhíchoimisiúnú (más infheidhme)).

(16)

     De réir: Gasparella, A., Koolen, D. agus Zucker, A., The Merit Order and Price Setting Dynamics in European Electricity Markets [An tOrdú Fiúntais agus Dinimic Shocraithe Praghsanna i Margaí Leictreachais na hEorpa], Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, 2023. Ríomh bunaithe ar chostais bhliantúlaithe le haghaidh na bliana 2023. Caiteachas caipitiúil agus costais oibriúcháin bunaithe ar chás tagartha PRIMES sprioc aeráide 2040, arna mbliantúlú le saolréanna teicniúla agus meánchostas ualaithe caipitil. Déantar costais bhliantúlaithe a mheánú agus úsáid á baint as fachtóirí toillte arna ndíorthú ó shamhail METIS. Tá costais athraitheacha bunaithe ar phraghsanna tráchtearraí in 2023, ar Opex athraitheach agus ar an seoladh in ionsamhlú METIS.

(17)

     Mario Draghi, Todhchaí iomaíochas na hEorpa , 2024.

(18)

     IEA, Energy Technology Perspectives, 2024. Meastacháin mhargaidh dhomhanda maidir le fótavoltachas gréine, gaoth, feithiclí leictreacha, ceallraí, leictrealóirí agus teaschaidéil. Tagraíonn an tuarascáil do USD 2 thrilliún, arna thiontú go EUR ag deireadh 2024.

(19)

     An Coimisiún Eorpach, Tuarascáil Bhliantúil 2025 ar an Margadh Aonair agus ar Iomaíochas , féach KPI 18 maidir le leictriú.

(20)

→Agus úsáid á baint as an meánráta malairte EUR 0,9239 le haghaidh USD 1 feadh na bliana 2024, bunaithe ar BCE .

(21)

    Strategic perspectives, Competing in the new zero-carbon industrial era , 2023.

(22)

   Chun tuilleadh faisnéise a fháil, féach an roinn ina dhiaidh seo maidir le fótavoltachas gréine.

(23)

     BloombergNEF, Trade & Supply Chains: 10 Things to Watch in 2025, 2025.

(24)

   Kiel Institute for the World Economy, Foul Play? On the Scale and Scope of Industrial Subsidies in China, 2024.

(25)

   IO L, 2024/2754, 29.10.2024.

(26)

     Chun tuilleadh eolais a fháil: https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway_en .  

(27)

     COM(2025) 30 final.

(28)

     Chun tuilleadh faisnéise a fháil: Iniúchadh a dhéanamh ar infheistíochtaí 2021-2027 — Tacaíocht an bheartais chomhtháthaithe don ghníomhú ar son na haeráide .

(29)

   Féach an roinn maidir le teicneolaíochtaí teaschaidéil i gcaibidil 3 den tuarascáil seo.

(30)

     BloombergNEF, Energy Transition Investment Trends 2025, 2025. Cumhdaítear leis na sonraí monaraíocht le haghaidh phríomhpháirteanna na gceallraí (lena n‑áirítear mianaigh agus scaglanna), fótavoltachas gréine, gaoth agus an slabhra soláthair hidrigine. Comhshó ina n‑úsáidtear an meánráta malairte EUR 0,9239 le haghaidh USD 1 feadh na bliana 2024, bunaithe ar BCE .

(31)

   An Ghníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh (IEA), Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(32)

     BloombergNEF, Energy Transition Investment Trends 2025, 2025. Cumhdaítear leis na sonraí monaraíocht le haghaidh phríomhpháirteanna na gceallraí (lena n‑áirítear mianaigh agus scaglanna), fótavoltachas gréine, gaoth agus an slabhra soláthair hidrigine.

(33)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(34)

   Agus úsáid á baint as an meánráta malairte EUR 0,9239 le haghaidh USD 1 feadh na bliana 2024, bunaithe ar BCE .

(35)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(36)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(37)

     Ecorys, The Net-Zero manufacturing industry landscape across Member States - Final Report, 2025. Liosta neamh-uileghabhálach de shamplaí.

(38)

     Ibid.

(39)

     Ibid.

(40)

   Mario Draghi, Todhchaí iomaíochas na hEorpa , 2024.

(41)

→ Treoirlínte Polaitiúla don chéad Choimisiún Eorpach eile 2024−2029 .

(42)

     IO L  2024/1735, 28.6.2024, Airteagal 2(3).

(43)

     Féach: https://single-market-economy.ec.europa.eu/industry/strategy/energy-intensive-industries_ga .

(44)

     Mario Draghi, Todhchaí iomaíochas na hEorpa , 2024.

(45)

     Ibid.

(46)

     IRENA agus EIS, Renewable energy and jobs: Annual review 2024, 2024.

(47)

→SolarPower Europe: EU Solar Jobs Report 2024 — a solar workforce ready for stronger growth, 2024.

(48)

     Comhlachas Teaschaidéal na hEorpa, European Heat Pump Market and Statistics Report 2024 , 2024.

(49)

     Eurostat  (jvs_q_nace2) , arna rochtain an 13/02/2025.

(50)

     An Coimisiún Eorpach, AS ECFIN, Bunachar sonraí na suirbhéanna ar ghnólachtaí agus ar thomhaltóirí, sonraí fo-earnála . Úsáidtear ‘NACE 27: Monarú trealaimh leictrigh’ mar athróg ionadach le haghaidh an tionscail monaraíochta fuinnimh ghlain ós rud é go dtagann roinnt mhaith teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain faoin gcatagóir sin.

(51)

     IEA, World Energy Employment, 2024; Cedefop, Electroengineering workers: skills opportunities and challenges, 2023.

(52)

     Tuarascálacha ar Phleananna Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide na mBallstát, i gcás inar soláthraíodh faisnéis.

(53)

     COM(2024) 131 final.

(54)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht , Science, research and innovation performance of the EU 2024 [Feidhmíocht eolaíochta, taighde agus nuálaíochta an Aontais Eorpaigh 2024], 2024,

(55)

     Níl faisnéis thráthúil, láidir agus inchomparáide maidir le treochtaí T&N teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain ar fáil go héasca. Tá sé sin, i bpáirt, mar gheall ar an aga moille bunúsach i staidreamh áirithe, ach freisin toisc nach bhfuil sainmhíniú soiléir ann i gcónaí ar na réimsí teicneolaíochta lena mbaineann, agus is minic a scaiptear iad sin ar fud réimsí ábhair níos leithne, amhail fuinneamh, iompar nó an timpeallacht thógtha. Mar gheall ar an ilroinnt sa tuairisciú, tá sé deacair léargas comhleanúnach a fháil agus tá sé ar cheann de na réimsí nach mór aird a thabhairt air, chun feabhas a chur ar fhaireachán agus ar chomhordú in T&N. Féach freisin SWD/2023/646 final.

(56)

     COM(2015) 80 final.

(57)

     Tharla sciar mór den mhéadú in 2021 agus 2022 mar gheall ar athrú ar thuairisciú ón Spáinn, agus athbhreithnithe ón bhFrainc. Chaith an dá Bhallstát sin EUR 1 bhilliún breise ar infheistíocht T&N in 2022 agus ba sa Fhrainc a tharla cuid mhór de mhéadú 2023. Foinse: An Ghníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh (IEA), Energy Technology RD&D Budgets - Database documentation, 2024 .

(58)

     Tá 22 Bhallstát ina gcomhaltaí de IEA: AT, BE, CZ, DE, DK, EL, ES, FI, FR, HU, IE, IT, LT, LU, NL, PL, PT, SE, SK (ní thuairiscíonn EL ná LU, tá IT fós ar iarraidh). Le haghaidh 2022, thuairiscigh BE, DE, EE, ES, FR, LT, IE, PL, PT, FI méadú do IEA le haghaidh 2022. Go dtí seo, thuairiscigh AT, BE, FR, LT, IE, SK méadú le haghaidh 2023.

(59)

     Arna oiriúnú ó: An Ghníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh (IEA) IEA energy technology RD&D budgets database , 2024. Meastacháin sonraí T&N poiblí do SAM, bunaithe ar IEA agus Myslikova, Z., Gallagher, K. S., Zhang, F., Narassimhan, E., Oh S., & Chi, K., Global Public Energy RD&D Expenditures Database , 2024.

(60)

     Mission Innovation, Country Highlights , 2020. T&N poiblí measta don tSín, bunaithe ar thaiscí do bhlianta roimhe seo agus ar fhoinsí breise.

(61)

     An Coimisiún Eorpach, An tAirmheán Comhpháirteach Taighde, Sonraí Taighde agus Nuálaíochta chóras faisnéise Phlean SET ; is meastachán ar threocht 5 bliana é T&N príobháideach.

(62)

     An Coimisiún Eorpach, An tAirmheán Comhpháirteach Taighde, Scórchlár 2024 an Aontais um infheistíocht thionsclaíoch in T&N , 2024.

(63)

     An Coimisiún Eorpach, An tAirmheán Comhpháirteach Taighde, Scórchlár 2023 an Aontais um infheistíocht thionsclaíoch in T&N , 2023.

(64)

     Mario Draghi, Todhchaí iomaíochas na hEorpa , 2024.

(65)

     An Coimisiún Eorpach, an tAirmheán Comhpháirteach Taighde, Scórchlár 2024 an Aontais um infheistíocht thionsclaíoch in T&N , 2024.

(66)

     an Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht,  Align, act, accelerate — Research, technology and innovation to boost European competitiveness [Ailínigh, gníomhaigh, luathaigh — Taighde, teicneolaíocht agus nuálaíocht chun borradh a chur faoi iomaíochas na hEorpa], 2024.

(67)

     Ibid.

(68)

   Cervantes, M. et al., Driving low-carbon innovations for climate neutrality, Páipéir Bheartais Eolaíochta, Teicneolaíochta agus Tionscail ECFE, Uimh. 143, 2023.

(69)

     JRC bunaithe ar gach comhdú a áirítear le heagrán earraigh 2024 Patstat OEP. Torthaí a tuairiscíodh do na trí bliana is déanaí le staidreamh iomlán (2018-2020) chun saobhadh treochtaí mar gheall ar mhoill sonraí a sheachaint. Chun tuilleadh eolais a fháil: Patent-Based Indicators: Main Concepts and Data Availability [Táscairí Paitinnbhunaithe: Príomhchoincheapa agus Infhaighteacht Sonraí].

(70)

     COM(2023) 634 final.

(71)

     IO L, 2024/1735, 28.6.2024.

(72)

     An Coimisiún Eorpach, an tAirmheán Comhpháirteach Taighde, Kuzov, T., Letout, S., Georgakaki, A., Volt, S., Tumara, D., Martinez Castilla, G., Lauritzen, A., Sobczak, A., Paunescu, G., Fromentin, M., Degiorgis, E., Volkanovski, A., Tzimas, E., SET Plan Progress Report [Tuarascáil ar Dhul Chun Cinn Phlean SET], 2024.

(73)

→ Treoirlínte Polaitiúla don chéad Choimisiún Eorpach eile 2024−2029 ; COM(2025) 30 final .

(74)

     An Coimisiún Eorpach, Science, research and innovation performance of the EU — A competitive Europe for a sustainable future [Feidhmíocht eolaíochta, taighde agus nuálaíochta an Aontais — Eoraip iomaíoch do thodhchaí inbhuanaithe], 2024.

(75)

     Roghnú JRC bunaithe ar ingearacha agus anailís mhion agus dhomhain PitchBook a rinneadh le haghaidh na Faireachlainne um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain agus European Climate Neutral Industry Competitiveness Scoreboard [Scórchlár Iomaíochais Thionscal Aeráidneodrach na hEorpa]. Chun tuilleadh mionsonraí a fháil, féach an Coimisiún Eorpach: JRC, Georgakaki, A., Taylor, N., Ince, E., Koukoufikis, G., Kuokkanen, A., Kuzov, T., Letout, S., Mountraki, A., Murauskaite-Bull, I., Mancini, L., Miletic, M., Pennington, D., Ozdemir, E. agus Terça, G., Faireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Overall Strategic Analysis of Clean Energy Technology in the European Union [Anailís Straitéiseach Foriomlán ar Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain san Aontas Eorpach], 2024.

(76)

     Ar bhonn ar PitchBook, sonraí páirteacha 2024 a tógadh 1/2025, bunaithe ar roghnú JRC le haghaidh na Faireachlainne um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain.

(77)

     IO L, 2024/795, 29.2.2024. Chun tuilleadh eolais a fháil: https://strategic-technologies.europa.eu .

(78)

     An Banc Eorpach Infheistíochta, The scale-up gap [An bhearna uas-scálaithe], 2024.

(79)

     Mario Draghi, Todhchaí iomaíochas na hEorpa , 2024.

(80)

     Enrico Letta, Margadh Thar an gCoitiantacht , 2024.

(81)

     Chun tuilleadh faisnéise a fháil: Glao ar fhianaise maidir leis an Aontas Coigiltis agus Infheistíochta Eorpach.

(82)

     COM(2025) 30 final.

(83)

     COM/2022/221 final. 

(84)

     Jaeger-Waldau, A., Snapshot of Photovoltaics, 2025 (le foilsiú).

(85)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(86)

     IO L, 2024/1735, 28.6.2024, Aithris 16.

(87)

     Solar Power Europe, Inverter Explained 2.0, Meitheamh 2024.

(88)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Chatzipanagi, A., Jaeger-Waldau, A., Letout, S., Mountraki, A., Gea Bermudez, J., Georgakaki, A., Ince, E. agus Schmitz, A., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Photovoltaics in the European Union [Fótavoltachas san Aontas Eorpach], 2024.

(89)

     ESMC, Litir chuig an gCoimisiún Eorpach , Eanáir 2024.

(90)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Photovoltaics in the European Union [Fótavoltachas san Aontas Eorpach], 2024.

(91)

     IEA, Renewables 2023 — Analysis and forecast to 2028, 2024.

(92)

     PVXchange, Solar Market Analysis January 2025 — PV module prices at crossroads , 2025.

(93)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(94)

      An Chairt Eorpach um an nGrianfhuinneamh , 2024.

(95)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Photovoltaics in the European Union [Fótavoltachas san Aontas Eorpach], 2024.

(96)

      An Chairt Eorpach um an nGrianfhuinneamh , 2024.

(97)

     COM(2022) 221.

(98)

     EurObserv’ER, Solar thermal and concentrated solar power barometer, 2024.

(99)

     Ibid

(100)

     Weiss, W., Spörk-Dür, M., Solar Heat Worldwide , 2024.

(101)

     Eurostat ( nrg_inf_epcrw ), arna rochtain an 12/02/2025 agus an Coimisiún Eorpach, JRC, Carlsson, J., Taylor, N., Georgakaki, A., Letout, S., Mountraki, A., Ince, E., Schmitz, A. agus Gea Bermudez, J., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain,  Solar Thermal Energy in the European Union [Grianfhuinneamh Teirmeach san Aontas Eorpach], 2024.

(102)

     REN21, Renewables 2024 Global Status Report Collection: Energy Supply, 2024.

(103)

     EurObserv’ER, Solar Thermal and Concentrated Solar Power Barometer 2023.

(104)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain,  Solar Thermal Energy in the European Union [Grianfhuinneamh Teirmeach san Aontas Eorpach], 2024.

(105)

     IEA, Renewables 2023 , 2024.

(106)

     Rialtas na Spáinne, Plean Comhtháite Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide, Nuashonrú 2023-2030, 2024.

(107)

     Eurostat ( nrg_inf_epcrw ), arna rochtain an 12/02/2025.

(108)

     Eurostat ( nrg_inf_epc ), arna rochtain an 12/02/2025.

(109)

     JRC bunaithe ar GWEC agus Rystad, 2025.

(110)

     IO L, 2024/1735, 28.6.2024, Aithris 16.

(111)

     JRC bunaithe ar BloombergNEF agus Rystad.

(112)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Mc Govern, L., Tapoglou, E., Georgakaki, A., Mountraki, A., Letout, S., Ince, E., Gea Bermudez, J., Schmitz, A. agus Grabowska, M., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Wind Energy in the European Union [Fuinneamh Gaoithe san Aontas Eorpach], 2024.

(113)

     BloombergNEF, Wind Turbine Price Index 2H 2024, 27 Nollaig 2024.

(114)

     BloombergNEF, Rising costs dampen the outlook for offshore wind, 3 Iúil 2024.

(115)

     Rystad agus WindEurope, Tuarascáil : Rebound in wind energy financing in 2023 shows that the right policies attract investors , an 21 Márta 2024.

(116)

     An Coimisiún Eorpach, an Ard-Stiúrthóireacht um an Margadh Inmheánach, Tionsclaíocht, Fiontraíocht agus FBManna, Study on the Critical Raw Materials for the EU 2023: Final Report [Staidéar ar Amhábhair Chriticiúla don Aontas Eorpach: Tuarascáil Chríochnaitheach], 2023.

(117)

     COM/2023/669 final.

(118)

      Cairt an Aontais Eorpaigh um an nGaothfhuinneamh , 2023.

(119)

→Agus úsáid á baint as an meánráta malairte EUR 0,9239 le haghaidh USD 1 feadh na bliana 2024, bunaithe ar BCE .

(120)

     Réamhshonraí ó Ocean Energy Europe.

(121)

     Eurostat ( nrg_inf_epc ), arna rochtain an 12/02/2025.

(122)

     ETIP Ocean, Strategic Research and Innovation Agenda for Ocean Energy , 2024.

(123)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Tapoglou, E., Mc Govern, L., Georgakaki, A., Mountraki, A., Letout, S., Ince, E., Gea Bermudez, J., Schmitz, A. agus Grabowska, M., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain,  Ocean Energy san Aontas Eorpach, [Fuinneamh Aigéin san Aontas Eorpach], 2024.

(124)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain,  Ocean Energy in the European Union [Fuinneamh Aigéin san Aontas Eorpach], 2024.

(125)

     Plean SET, Ocean energy implementation plan [Plean cur chun feidhme fuinnimh aigéin], 2021; An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain,  Ocean Energy in the European Union [Fuinneamh Aigéin san Aontas Eorpach], 2024.

(126)

     IO L, 2024/1735, 28.6.2024, Aithris 16.

(127)

     BloombergNEF, Northvolt Collapse Underscores Importance of Supply Chains, 2024.

(128)

     237 GWh d’acmhainneacht táirgeachta san Aontas i gcomparáid le hacmhainneacht táirgeachta dhomhanda de 3 347 GWh in 2024 agus 1 510 GWh d’acmhainneacht táirgeachta measta san Aontas i gcomparáid le hacmhainneacht táirgeachta dhomhanda de 14 903 GWh in 2030, bunaithe ar BloombergNEF, arna rochtain an 20/02/2025.

(129)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing Report, 2024.

(130)

     Reuters, Volkswagen’s German battery plant to stay at half capacity amid cost pressures, 2024.

(131)

     BloombergNEF, Energy Storage:10 Things to Watch in 2025, 2025.

(132)

     IO L, 2024/2754, 29.10.2024.

(133)

     Energy Storage News, Global BESS deployments soared 53 % in 2024 , 2025.

(134)

   Ar bhonn BloombergNEF, Eanáir 2025.

(135)

     Sonraí COMEXT/COMTRADE le haghaidh cód CC 841861 – teaschaidéil; seachas meaisíní aerchóirithe: onnmhairiú an Aontais chuig an domhan: EUR 3 837 milliún, lena n‑áirítear EUR 603 mhilliún lasmuigh den Aontas; onnmhairíonn an tSín EUR 971 milliún chuig an domhan. Agus sonraí COMEXT/COMTRADE le haghaidh cód CC 841581 – meaisíní aerchóirithe: onnmhairiú an Aontais chuig an domhan: EUR 782 mhilliún, lena n‑áirítear EUR 177 milliún lasmuigh den Aontas; onnmhairíonn an tSín EUR 549 milliún chuig an domhan.

(136)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024. Cás na n‑astaíochtaí glan-nialasacha faoi 2050; raon feidhme: teaschaidéil le haghaidh téamh spáis agus uisce the i bhfoirgnimh chónaithe agus tráchtála, lena n‑áirítear aerchóiritheoirí inchúlaithe i gcás ina n‑úsáidtear iad mar threalamh téimh phríomhúil.

(137)

     CC 841861 — Teaschaidéil (seachas aerchóiritheoirí). Tá tuilleadh mionsonraí le fáil in: An Coimisiún Eorpach, JRC, Toleikyte, A., Lecomte, E., Volt, J., Lyons, L., Roca Reina, J.C., Georgakaki, A., Letout, S., Mountraki, A., Wegener, M., Schmitz, A., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Heat Pumps in the European Union [Teaschaidéil san Aontas Eorpach], 2024.

(138)

     Comhlachas Teaschaidéal na hEorpa (EHPA), Tuarascáil Mhargaidh 2024, teoranta do AT, BE, CZ, DE, DK, EE, ES, FI, FR, HU, IE, IT, LT, NL, PL, PT, SE, SK. Agus teaschaidéil téimh spáis agus uisce the shláintíoch san áireamh go príomha.

(139)

     BloombergNEF, Europe’s Heat Pump Market Collapse Triggers Spending Dip, 2025.

(140)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(141)

     EHPA, EU Heat Pump Accelerator , 2023.

(142)

→Agus úsáid á baint as an meánráta malairte EUR 0,9239 le haghaidh USD 1 feadh na bliana 2024, bunaithe ar BCE .

(143)

     IEA, Advancing Clean Technology Manufacturing, 2024.

(144)

     IEA HPT TCP, Annex 58 High-Temperature Heat Pumps , 2023. 20 san Aontas agus 7 san Iorua; 24 sa tSeapáin, as a bhfuil 9 dteicneolaíocht um Athchomhbhrú Meicniúil Gaile; mar aon le suiteálacha Athchomhbhrú Meicniúil Gaile sa tSín.

(145)

     IEA, Net Zero by 2050, 2021.

(146)

     TNO, Strengthening Industrial Heat Pump Innovation , 2020.

(147)

     Clár Comhair Teicneolaíochta IEA maidir le Teicneolaíochtaí Teaschaidéalaithe (HPT TCP), Annex 58 High-Temperature Heat Pumps , 2023.

(148)

     Parlaimint na hEorpa, Rún an 18 Eanáir 2024 ar an bhfuinneamh geoiteirmeach (2023/2111(INI)).

(149)

     Comhairle an Aontais Eorpaigh, Conclúidí maidir le fuinneamh geoiteirmeach a chur chun cinn, an 16 Nollaig 2024.

(150)

     Eurostat ( nrg_inf_epcrw ), arna rochtain an 12/02/2025.

(151)

     Renewable Energy Policy Network for the 21st Century (REN21), Renewables Global Status Report, 2024.

(152)

     An Chomhairle Eorpach um Fhuinneamh Geoiteirmeach, Geothermal Market Report 2023, 2024.

(153)

     An Chomhairle Eorpach um Fhuinneamh Geoiteirmeach, Geothermal Market Report 2023, 2024.

(154)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Taylor, N., Georgakaki, A., Ince, E., Letout, S. Mountraki, Gea Bermudez, J. agus Schmitz, A., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Geothermal Energy in the European Union [Fuinneamh Geoiteirmeach san Aontas Eorpach], 2024.

(155)

     An Chomhairle Eorpach um Fhuinneamh Geoiteirmeach, Geothermal Market Report 2023 , 2024.

(156)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Geothermal Energy in the European Union [Fuinneamh Geoiteirmeach san Aontas Eorpach], 2024.

(157)

     An Chomhairle Eorpach um Fhuinneamh Geoiteirmeach, Geothermal Market Report 2023 , 2024.

(158)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Schleker, T., Hicks, M., Cressida Howard, I., Ohrvik-Stott, J. et al., Study on clean energy R&I opportunities to ensure European energy security by targeting challenges of distinct energy value chains for 2030 and beyond [Staidéar ar dheiseanna T&N fuinnimh ghlain chun slándáil fuinnimh na hEorpa a áirithiú trí dhíriú ar dhúshláin a bhaineann le slabhraí luacha fuinnimh ar leith le haghaidh 2030 agus ina dhiaidh sin], 2024.

(159)

     Parlaimint na hEorpa, Rún an 18 Eanáir 2024 ar an bhfuinneamh geoiteirmeach (2023/2111(INI)).

(160)

     Comhairle an Aontais Eorpaigh, Conclúidí maidir le fuinneamh geoiteirmeach a chur chun cinn, an 16 Nollaig 2024.

(161)

     Lena n‑áirítear spriocanna tomhaltais sa Treoir maidir le Fuinneamh In-athnuaite (AE) 2023/2413, sprioc na Comhpháirtíochta maidir le Leictrealóirí 25 GWe in aghaidh na bliana a bhaint amach faoi 2025, agus 4 IPCEI maidir le hidrigin agus breosla-chealla, féach: https://competition-policy.ec.europa.eu/state-aid/ipcei/approved-ipceis_ga .

(162)

     Ar bhonn tacar sonraí thionscadail hidrigine IEA, arna rochtain i mí Eanáir 2025 do AE, NO, UK agus CH.

(163)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Bolard, J., Dolci, F., Gryc, K., Eynard, U., Georgakaki, A., Letout, S., Mountraki, A., Ince, E., Shtjefni, D., Rózsai, M. agus Wegener, M., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Water Electrolysis and Hydrogen in the European Union [Leictrealú Uisce agus Hidrigin san Aontas Eorpach], 2024; IEA, Athbhreithniú Hidrigine Domhanda, 2024. Tuairiscíonn IEA in 2024 toilleadh suiteáilte i bhfad níos ísle do na Stáit Aontaithe, ná i mbunachar sonraí na dtionscadal in 2023, arbh ionann é agus 717 MWe.

(164)

     IEA, Global Hydrogen Review, 2024; An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Water Electrolysis and Hydrogen in the European Union [Leictrealú Uisce agus Hidrigin san Aontas Eorpach], 2024. Tagraíonn an raon is airde do Rystadt Energy agus áirítear leis acmhainneacht mhonaraíochta atá á tógáil (Deireadh Fómhair 2024).

(165)

     IEA, Global Hydrogen Review, 2024. Sonraí raoin níos airde arna réamh-mheas in BloombergNEF, Electrolysers, too many fish in the Pond, 2024.

(166)

     IEA, Global Hydrogen Review, 2024. Tagraíonn an raon is airde do shuíomhanna cheanncheathrú déantúsóra buntrealaimh sa tSín.

(167)

     Ar bhonn BloombergNEF, Electrolyser Price Survey, 2024; TNO, Evaluation of the levelised cost of hydrogen based on proposed electrolyser projects in the Netherlands, 2024.

(168)

     Ar bhonn JRC, Supply chain analysis and material demand forecast in strategic technologies and sectors in the EU [Anailís ar an slabhra soláthair agus réamhaisnéis éilimh ar ábhar i dteicneolaíochtaí straitéiseacha agus in earnálacha straitéiseacha san Aontas], 2023. Foinsítear 1-5 % d’amhábhair chriticiúla le haghaidh leictrealóirí san Eoraip.

(169)

     Ar bhonn BloombergNEF, Electrolyser Overcapacity, 2024.

(170)

     Is iad seo a leanas na ceithre phríomhtheicneolaíocht a ndéantar tráchtálú orthu: alcaileach, scannán prótónmhalartúcháin, ocsaíd soladach, scannán ainianmhalartúcháin. Teicneolaíocht bhreise atá á forbairt is ea leictrealú ceirmeach prótónseolta.

(171)

     Scórchlár Iomaíochais Thionscal Aeráidneodrach na hEorpa. 31 % d’aireagáin ardluacha san Aontas.

(172)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Water Electrolysis and Hydrogen in the European Union [Leicreatlú Uisce agus Hidrigin san Aontas Eorpach], 2024.

(173)

     TNO, Evaluation of the levelised cost of hydrogen based on proposed electrolyser projects in the Netherlands , 2024.

(174)

     Ar bhonn Rystad Energy, Tacar Sonraí maidir le Toilleadh Suiteáilte Breosla-Chille, 2024.

(175)

     An Fhaireachlann Eorpach um Hidrigin, Tacar Sonraí an Mhargaidh Breosla-Chille , 2021.

(176)

     IEA, Renewables 2023, Special section: Biogas and biomethane , 2024. 

(177)

     Ar bhonn an Chomhlachais Eorpaigh um Bithgháis (EBA ), Statistical report , 2024.

(178)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook or the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 3) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024. 

(179)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Study on energy technology dependence [Staidéar ar spleáchas ar theicneolaíocht fuinnimh], 2020.

(180)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Motola, V., Scarlat, N, Buffi, M., Hurtig, O., Rejtharova, J., Georgakaki, A., Mountraki, A., Letout, S., Salvucci, R., Rózsai, M. agus Schade, B., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Bioenergy in the European Union [Bithfhuinneamh san Aontas Eorpach], 2024.

(181)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook for the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 3) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(182)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Bioenergy in the European Union [Bithfhuinneamh san Aontas Eorpach], 2024.

(183)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Bioenergy in the European Union [Bithfhuinneamh san Aontas Eorpach], 2024.

(184)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Study on energy technology dependence [Staidéar ar spleáchas ar theicneolaíocht fuinnimh], 2020.

(185)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Bioenergy in the European Union [Bithfhuinneamh san Aontas Eorpach], 2024.

(186)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook for the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(187)

     IEA, Outlook for Biogas and Biomethane, 2020; An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook or the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 3) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024. 

(188)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook for the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 3) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(189)

     COM/2024/62

(190)

     IO L, 2024/1735, 28.6.2024, Aithris 36.

(191)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Martinez Castilla, G., Tumara, D., Mountraki, A., Letout, S., Jaxa-Rozen, M., Schmitz, A., Ince, E. agus Georgakaki, A., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Carbon Capture, Utilisation and Storage in the European Union [Gabháil, Úsáid agus Stóráil Carbóin san Aontas Eorpach], 2024.

(192)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Carbon Capture, Utilisation and Storage in the European Union [Gabháil, Úsáid agus Stóráil Carbóin san Aontas Eorpach], 2024.

(193)

     Ibid.

(194)

     Saoráidí sa phíblíne cur in úsáid, atá á dtógáil nó atá oibríochtúil; gan acmhainneacht tionscadal iompair agus/nó stórála CO2 a áireamh (chun comhaireamh dúbailte a sheachaint) seachas na saoráidí iompair agus/nó stórála CO2 sin nach bhfuil a bhfoinse gabhála CO2 féin acu.

(195)

     Global CCS Institute, Global Status of CCS 2023, Scaling up through 2030.

(196)

     Amhail na tionscadail PORTHOS agus ARAMIS san Ísiltír agus Antwerp@C sa Bheilg. Áirítear 14 thionscadal líonra CO2 leis an liosta nua de Thionscadail Fuinnimh Leasa Choitinn agus Leasa Fhrithpháirtigh an Aontais (europa.eu) .

(197)

     Aireacht Aeráide, Fuinnimh agus Fóntas na Danmhairge,  The first exploration licenses for land-based storage of CO2 in Denmark have been granted,  an 20 Meitheamh 2024.

(198)

     Féach https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/ga/ip_25_377 .

(199)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Carbon Capture, Utilisation and Storage in the European Union [Gabháil, Úsáid agus Stóráil Carbóin san Aontas Eorpach], 2024.

(200)

     Litir Mhisin chuig Dan Jørgensen, an Coimisinéir um Fhuinneamh agus Tithíocht, an 17 Meán Fómhair 2024.

(201)

     COM(2023) 757 final.

(202)

     Cé go ndíríonn an t‑eagrán seo ar línte cumhachta agus ar chlaochladáin, dhírigh an t‑eagrán deireanach ar chórais agus stáisiúin tiontaire srutha dhírigh ardvoltais (SDAV), féach COM(2023) 652 final.

(203)

     Entsog agus Entsoe, Ten-Year Network Development Plans (TYNDP),  Bealtaine 2024.

(204)

     Meastar go ndéanfar glansíneadh ar líonra an Aontais agus na hIorua ó 10 go 16,8 milliún km ó 2025 go 2050 mar thoradh air sin.

(205)

     Eurelectric, Grids for speed , 2024.

(206)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Fhuinneamh, Finesso, A., Kralli, A., Bene, C., Goodall, F. et al., Investment needs of European energy infrastructure to enable a decarbonised economy [Riachtanais infheistíochta bhonneagar fuinnimh na hEorpa chun geilleagar dícharbónaithe a chumasú], 2025.

(207)

     IEA, Critical Minerals Market Review, 2023.

(208)

     Fortune Business Insights , Grain Oriented Electrical Steel Market Size, Share & Industry Analysis , 2024 .

(209)

     T&D Europe, Transformer Commodities Indices , April 2024.

(210)

      Europacable, Litir chuig Leas-Uachtarán Feidhmiúcháin an Choimisiúin Eorpaigh, Maroš Šefčovič , an 5 Márta 2024.

(211)

     Transformers Magazine’s Industry Navigator, Investments 2024 — Outlook to 2033 , 2024.

(212)

     Ibid.

(213)

     COM(2023) 757 final.

(214)

     Litir Mhisin chuig Dan Jørgensen, an Coimisinéir um Fhuinneamh agus Tithíocht, an 17 Meán Fómhair 2024.

(215)

     Tá an tsaoirse ag na Ballstáit a meascán fuinnimh a roghnú i gcomhréir leis na Conarthaí.

(216)

   Anailís an Choimisiúin bunaithe ar Eurostat, Glanghiniúint leictreachais de réir cineál breosla — sonraí míosúla, Cód sonraí ar líne: nrg_cb_pem , a nuashonraíodh go deireanach an 28/01/2025; ENTSO-E, Statistical Factsheet 2023, 2024; Seirbhís Taighde Pharlaimint na hEorpa, Strategic autonomy and the future of nuclear energy in the EU [Uathriail straitéiseach agus todhchaí an fhuinnimh núicléach san Aontas], 2024; SWD(2024) 63 final, Cuid 1/5.

(217)

   Sna 1980idí, bhí ceithre mhonaróir imoibreoirí Eorpacha ann: ABB (an tSualainn/an Eilvéis), Framatome (an Fhrainc), Kraftwerk Union/Siemens (an Ghearmáin), agus National Nuclear Corp. (an Ríocht Aontaithe). Níl ach Framatome gníomhach inniu. An Ghníomhaireacht um Fhuinneamh Núicléach, Nuclear New build: Insights into Financing and Project Management, 2015.

(218)

   Anailís ón gCoimisiún bunaithe ar shonraí PRIS na Gníomhaireachta Idirnáisiúnta do Fhuinneamh Adamhach (31 Nollaig 2023). Chríochnaigh Framatome tógáil Olkiluoto 3 (an Fhionlainn), agus cuireadh tús le hoibríocht tráchtála i mí na Bealtaine 2023.

(219)

    Comhghuaillíocht Thionsclaíoch Eorpach um Mion-imoibreoirí Modúlacha , 2024.

(220)

     Sonraí PRIS na Gníomhaireachta Idirnáisiúnta do Fhuinneamh Adamhach (31 Nollaig 2023).

(221)

   Ina theannta sin, de réir anailísí ó Ghníomhaireacht Soláthair Euratom (GSE), tá toilleadh saibhriúcháin suas le 2 500 tonaAOD ar iarraidh san Iarthar domhanda faoi 2030, agus, sa chás maidir le héileamh cobhsaí, thart ar 6 000 tU de thoilleadh tiontaithe ar iarraidh ó imoibreoirí an Iarthair in aghaidh na bliana. GSE, Tuarascáil Bhliantúil Ghníomhaireacht Soláthair Euratom, 2022.

(222)

   Oibríonn cúig Bhallstát imoibreoirí de chineál VVER. Go stairiúil, ní raibh ach soláthróir amháin seirbhísí breosla ón Rúis ann do na himoibreoirí sin, rud a léiríonn leochaileacht i slándáil an tsoláthair. In 2022, sheol an Coimisiún comhairliúcháin leis na Ballstáit a oibríonn imoibreoirí VVER chun dlús a chur leis an bpróiseas chun soláthairtí breosla a éagsúlú i gcomhréir le cuspóirí REPowerEU.

(223)

   Litir Mhisin chuig Dan Jørgensen, an Coimisinéir um Fhuinneamh agus Tithíocht, an 17 Meán Fómhair 2024.

(224)

     An Coimisiún Eorpach, JRC, Quaranta, E., Georgakaki, A., Letout, S., Mountraki, A., Ince, E. agus Gea Bermudez, J., an Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Hydropower and Pumped Storage Hydropower in the European Union [Hidreachumhacht agus Hidreachumhacht Taisce Pumpála], 2024.

(225)

     IRENA, The changing role of hydropower: Challenges and opportunities , 2023; IEA, Hydropower Special Market Report Analysis and forecast to 2030, 2021.

(226)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Hydropower and Pumped Storage Hydropower in the European Union [Hidreachumhacht agus Hidreachumhacht Taisce Pumpála], 2024.

(227)

     Eurostat ( nrg_inf_epc ), arna rochtain an 12/02/2025.

(228)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Schleker, T., Hicks, M., Cressida Howard, I., Ohrvik-Stott, J. et al.,  Study on clean energy R&I opportunities to ensure European energy security by targeting challenges of distinct energy value chains for 2030 and beyond [Staidéar ar dheiseanna T&N fuinnimh ghlain chun slándáil fuinnimh na hEorpa a áirithiú trí dhíriú ar dhúshláin a bhaineann le slabhraí luacha fuinnimh ar leith le haghaidh 2030 agus ina dhiaidh sin], 2024.

(229)

     An Fhaireachlann um Theicneolaíocht Fuinnimh Ghlain, Hydropower and Pumped Storage Hydropower in the European Union [Hidreachumhacht agus Hidreachumhacht Taisce Pumpála], 2024.

(230)

     IEA, Hydropower Special Market Report Analysis and forecast to 2030, 2021.

(231)

     IO L  2024/1735, 28.6.2024, Airteagal 3, i gcomhréir leis na sainmhínithe sa Rialachán ‘ReFuelEU Aviation’ agus sa Rialachán ‘FuelEU Maritime’. Ní chumhdaítear leis an roinn seo ach bithbhreoslaí agus breoslaí in-athnuaite sintéiseacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch. 

(232)

     IATA, Annual Review , 2024.

(233)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook or the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 3) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(234)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook or the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 4) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(235)

     Féach an bunachar sonraí maidir le Tasc 39, Bithbhreoslaí chun iompar a dhícharbónú .

(236)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Study on energy technology dependence [Staidéar ar spleáchas ar theicneolaíocht fuinnimh], 2020.

(237)

      An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, , (Iarscríbhinn 3) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(238)

     An Coimisiún Eorpach, Ard-Stiúrthóireacht um Thaighde agus Nuálaíocht, Development of outlook or the necessary means to build industrial capacity for drop-in advanced biofuels , (Iarscríbhinn 4) [Forbairt ionchais le haghaidh na modhanna is gá chun acmhainneacht thionsclaíoch a fhorbairt maidir le bithbhreoslaí forbartha inionadaithe], 2024.

(239)

     Clár Comhair IEA um Theicneolaíocht Bhithfhuinnimh, Advanced Biofuels — Potential for Cost Reduction , 2020.

(240)

     Cé gur thagair an litríocht go traidisiúnta d’aisghabháil ‘dramhtheasa’ thionsclaíoch, is fearr anois an téarma ‘teas iomarcach’ mar, nuair a aisghabhtar an teas, ní chuirtear amú é a thuilleadh.

(241)

     Bianchi, G., Panayiotou, G.P., Aresti, L. et al., Estimating the waste heat recovery in the European Union Industry . Energy, Ecology and Environment, 2019.

(242)

     KCORC, Thermal Energy Harvesting , 2025 .

(243)

     Grand View Research, Organic Rankine Cycle Market Size & Trends , 2024. Agus úsáid á baint as an meánráta malairte EUR 0,9239 le haghaidh USD 1 feadh na bliana 2024, bunaithe ar BCE .

(244)

     Wieland, C., Schifflechner, C., Dawo, F., Astolfi, M., The organic Rankine cycle power systems market: Recent developments and future perspectives , Applied Thermal Engineering, 2023.

(245)

     Ibid.

(246)

     KCORC, Thermal Energy Harvesting , 2025 .

(247)

     Elsevier, bunachar sonraí Scopus, agus an teaghrán cuardaigh ‘Organic AND Rankine AND Cycle AND Power’ á úsáid, an 31.1.2025.

(248)

CE-Delft, ORC Plants for Thermal Energy Harvesting , 2023.

(249)

     IEA, Energy Technology Perspectives, 2024. Meastacháin mhargaidh dhomhanda maidir le fótavoltachas gréine, gaoth, feithiclí leictreacha, ceallraí, leictrealóirí agus teaschaidéil. Tagraíonn an tuarascáil do USD 2 thrilliún, arna thiontú go EUR ag deireadh 2024.

(250)

Chun tuilleadh faisnéise a fháil: Clean Energy Technology Partnership .