AN COIMISIÚN EORPACH

An Bhruiséil,19.9.2023

COM(2023) 545 final

TUARASCÁIL ÓN gCOIMISIÚN CHUIG PARLAIMINT NA hEORPA AGUS CHUIG AN gCOMHAIRLE

maidir le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta

Ábhar

Acrainmneacha    

1.    Achoimre Feidhmiúcháin    

2.    Staid na himeartha maidir le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta    

2.1. Staid na himeartha maidir le cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta    

2.2. Trédhearcacht mhéadaithe sa mheasúnú ar iarrataí ar íocaíocht    

2.3. Garspriocanna agus spriocanna faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a aisiompú    

2.4. Athbhreithniú ar phleananna téarnaimh agus athléimneachta    

2.5. Staid na himeartha maidir le maoiniú na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta    

2.6. Rialuithe agus iniúchadh i gcur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta    

2.7. For-rochtain ar chur chun feidhme agus ar thrédhearcacht na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta    

3.    Rannchuidiú na Saoráide le Cuspóirí na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta    

3.1. An méid a chuir an tSaoráid leis an aistriú glas (i.e. Colún 1)    

3.2. An méid atá crutha ag an tSaoráid leis an aistriú digiteach (i.e Colún 2)    

3.3. An méid a chuireann an tSaoráid le fás cliste, inbhuanaithe agus uilechuimsitheach (i.e. Colún 3)    

3.4. An méid a chuireann an tSaoráid le comhtháthú sóisialta agus críochach (i.e. Colún 4)    

3.5. Rannchuidiú na Saoráide leis an tsláinte, agus le hathléimneacht eacnamaíoch, shóisialta, agus institiúideach, d’fhonn, inter alia, ullmhacht i gcomhair géarchéimeanna agus cumas freagartha i gcomhair géarchéimeanna a mhéadú (i.e. Colún 5)    

3.6. Rannchuidiú na Saoráide le beartais don chéad ghlúin eile, do leanaí agus don óige, amhail oideachas agus scileanna (i.e. Colún 6)    

3.7. An méid a chuireann an tSaoráid le beartas sóisialta, lena n‑áirítear comhionannas inscne chomh maith le leanaí agus an óige    

3.8. Rannchuidiú le tionscadail trasteorann agus ilnáisiúnta    

3.9. Rannchuidiú le cur chun feidhme moltaí tírshonracha    

4.    REPowerEU    

4.1. Bearta a chuimsítear i gcaibidlí REPowerEU    

4.2. REPowerEU a mhaoiniú    

5.    Conclúid    

Fíoracha:

Fíor 1: Dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna a bhí le críochnú roimhe seo, le haghaidh R1 2020 go R1 2023    12

Fíor 2: Dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna atá le críochnú amach anseo, le haghaidh R2 2023 go R2 2024    12

Fíor 3: Dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna a bhaineann le hathchóirithe agus le hinfheistíocht    12

Fíor 4: Dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna in aghaidh an Cholúin RRF    13

Fíor 5: Cineál na ngarspriocanna agus na spriocanna moillithe    14

Fíor 6: Staid an dul chun cinn i dtreo na dtáscairí comhchoiteanna    16

Fíor 7: Teacht chun cinn an choigiltis maidir le hídiú fuinnimh phríomhúil bliantúil in MWh in aghaidh na bliana    16

Fíor 8: Teacht chun cinn líon na bhfiontar a fhaigheann tacaíocht    17

Fíor 9: Teacht chun cinn na rannpháirtithe san oideachas nó san oiliúint    17

Fíor 10: Próiseas chun íocaíocht a chur ar fionraí    19

Fíor 11: Leathadh na bhfaighteoirí deiridh is mó in aghaidh an Bhallstáit    32

Fíor 12: Ranníocaíocht na méideanna a fuarthas agus na mbeart gaolmhar a bhfaigheann na 100 faighteoir deiridh is mó tacaíocht ina leith i dtreo na sé cholún beartais    33

Fíor 13: An sciar de chistí RRF atá ag rannchuidiú le gach colún beartais    37

Fíor 14: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear leis an aistriú glas de réir an réimse beartais    38

Fíor 15: An sciar de leithdháileadh RRP atá sa rannchuidiú le cuspóirí aeráide    39

Fíor 16: Líon na mbeart i gcolún 1 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais    40

Fíor 17: Miondealú ar an gcaiteachas a thacaíonn leis an aistriú digiteach de réir an réimse beartais    43

Fíor 18: An sciar de leithdháileadh RRP atá sa rannchuidiú le cuspóirí aeráide    44

Fíor 19: Líon na mbeart i gcolún 2 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais    44

Fíor 20: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear le fás cliste, inbhuanaithe agus ionchuimsitheach de réir an réimse beartais    48

Fíor 21: Líon na mbeart i gcolún 3 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais    49

Fíor 22: Miondealú ar an gcaiteachas a thacaíonn le comhtháthú sóisialta agus críochach de réir an réimse beartais    52

Fíor 23: Líon na mbeart i gcolún 4 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais    53

Fíor 24: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear le sláinte agus le hathléimneacht de réir an réimse beartais    58

Fíor 25: Líon na mbeart i gcolún 5 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais    59

Fíor 26: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear le beartais don chéad ghlúin eile, de réir an réimse beartais    65

Fíor 27: Líon na mbeart i gcolún 6 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais    65

Fíor 28: An sciar de chaiteachas sóisialta RRF de réir príomhchatagóirí sóisialta    69

Fíor 29: An sciar (in %) de bhearta lena ndírítear ar chomhionannas inscne sna RRPanna a glacadh    70

Fíor 30: Leibhéal reatha de chur chun feidhme CSRanna 2019-2020    78

Fíor 31: Cur chun feidhme CSRanna 2019-2022: measúnú bliantúil i ngach bliain i ndiaidh a chéile i gcomparáid leis an gcur chun feidhme go dtí seo    78

Táblaí:

Tábla 1: Iarrataí ar íocaíocht a phróiseáil    9

Tábla 2: Staid na himeartha maidir le hiarrataí ar íocaíocht RRF a chur chun feidhme    10

Tábla 3: Líon agus tréimhse mheánach na G&Sanna a bhfuil spriocdháta cur chun feidhme moillithe nó luath tuairiscithe acu, le haghaidh athchóirithe agus infheistíochtaí    14

Tábla 4: Tábla forléargais ar na pleananna téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe agus caibidlí REPowerEU a cuireadh isteach    21

Tábla 5: Bunús dlí a úsáideann na Ballstáit chun a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a mhodhnú    22

Tábla 6: Athrú ar thacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha faoi Airteagal 18 de Rialachán RRF    22

Tábla 7: Iasachtaí arna n‑iarraidh ag na Ballstáit faoin 31 Lúnasa 2023    23

Tábla 8: Tionscadail ilnáisiúnta a bhaineann le bearta faoi cholún an Aistrithe Ghlais    75

Tábla 9. Tionscadail dhigiteacha ilnáisiúnta    76

Tábla 10: Forléargas ar ábhar na gcaibidlí REPowerEU arna nglacadh    80

Tábla 11: Tacaíocht neamh‑inaisíoctha bhreise a bhí ar fáil in aghaidh an Bhallstáit    84

Tábla 12: Aistriú an leithdháilte faoi BAR    85

Acrainmneacha

1.Achoimre Feidhmiúcháin 

Dhá bhliain go leith i ndiaidh a bunaithe, tá an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (‘RRF’) fós i gcroílár na freagartha Eorpaí maidir le hathléimneacht gheilleagair na mBallstát a mhéadú. Ó foilsíodh an tuarascáil bhliantúil dheireanach (Márta 2022), tá athrú suntasach tagtha ar an gcomhthéacs eacnamaíoch agus geopholaitiúil. Mar thoradh ar an bhfogha gan chúis a thug an Rúis faoin Úcráin, tháinig méadú mór ar na praghsanna fuinnimh in 2022, rud a léirigh an leochaileacht a bhaineann leis an spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise, agus rud a spreag boilsciú go leibhéil nach bhfacthas le blianta fada agus lenar cruthaíodh géarchéim ‘costas maireachtála’ do mhórán teaghlach.

Sa chomhthéacs sin, b’éigean an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a chur in oiriúint chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin nua sin agus an taithí a gnóthaíodh thar 2 bhliain a chorprú i gcur chun feidhme na hionstraime nuálaí seo atá bunaithe ar fheidhmíocht. Inniu, agus muid ag druidim le lárphointe shaolré ghairid na Saoráide, déantar machnamh sa tuarascáil seo ar an dul chun cinn atá déanta maidir le cur chun feidhme agus forbairt na Saoráide, ó ghlacadh Rialachán RRF 1 i mí Feabhra 2021, tríd an leasú ar Rialachán RRF i mí Feabhra 2023 lenar cuireadh caibidlí REPowerEU le Pleananna Téarnaimh agus Athléimneachta (‘RRPanna’) 2 , go dtí eisíoc na n‑íocaíochtaí is déanaí suas go dtí an 1 Meán Fómhair 2023.

Léirítear sa tuarascáil go bhfuil dul chun cinn mór déanta maidir le (i) cur chun feidhme leanúnach na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, (ii) an trédhearcacht maidir lena cur chun feidhme a mhéadú, agus (iii) leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí iarrachtaí rialaithe agus iniúchóireachta a mhéadú.

Tá cur chun feidhme an Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta faoi lánseol, laistigh de na srianta dochta mar gheall ar a saolré. Go dtí an 1 Meán Fómhair 2023, tá 31 iarraidh ar íocaíocht faighte ag an gCoimisiún ó 19 mBallstát agus tá méid iomlán de EUR 153.4 billiún eisíoctha aige. Ghlac an Chomhairle an measúnú dearfach ar phleananna tosaigh na mBallstát uile. Ina theannta sin, tá an measúnú dearfach ar cheithre phlean athbhreithnithe le caibidlí REPowerEU glactha cheana féin ag an gComhairle agus tá 16 phlean athbhreithnithe á measúnú ag an gCoimisiún faoi láthair. Tugtar sonraí sa tuarascáil faoi go leor samplaí d’athchóirithe nithiúla agus d’infheistíochtaí nithiúla arna maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, rud a chuireann leis na sé cholún beartais a shainítear i Rialachán RRF, lena n‑áirítear an t‑aistriú glas agus an t‑aistriú digiteach.

Ag an am céanna, tá an Coimisiún ag cuidiú leis na Ballstáit aghaidh a thabhairt ar dhúshláin cur chun feidhme, i gcás ina dtagann siad chun cinn. Tá dúshláin roimh roinnt Ballstát maidir le cistí a riar, go páirteach mar gheall ar shaincheisteanna acmhainneachta riaracháin nó baic infheistíochta. Tá deacrachtaí ag roinnt Ballstát eile maidir leis na pleananna téarnaimh agus athléimneachta a chur chun feidhme mar a ceapadh ar dtús mar gheall ar imthosca eacnamaíocha athraitheacha amhail boilsciú ard nó baic soláthair. Tá an Coimisiún ag tacú leis na Ballstáit uile dlús a chur le cur chun feidhme agus athbhreithniú a bpleananna, lena n‑áirítear tríd an Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil 3 .

In 2023, rinne an Coimisiún iarrachtaí suntasacha chun an tsoiléireacht agus an trédhearcacht maidir le cur chun feidhme na Saoráide a mhéadú. D’fhoilsigh an Coimisiún, an 21 Feabhra 2023, a mhodheolaíochtaí maidir le (i) measúnú a dhéanamh ar chomhlíonadh sásúil na ngarspriocanna agus na spriocanna agus (ii) na méideanna a cuireadh ar fionraí i gcás nach gcomhlíontar garsprioc nó sprioc a ríomh. Inniu, i gcomhar leis an tuarascáil seo, foilsíonn an Coimisiún a chreat chun déileáil le cásanna féideartha ina ndearna Ballstát na garspriocanna agus spriocanna ar mheas an Coimisiún go raibh siad comhlíonta go sásúil a aisiompú ina dhiaidh sin.

Ina theannta sin, ceanglaítear leis na leasuithe ar Rialachán RRF ar na Ballstáit faisnéis a fhoilsiú maidir leis an 100 faighteoir deiridh a fhaigheann na méideanna is mó de mhaoiniú RRF. Sholáthair an Coimisiún an treoir ba ghá go tapa, agus d’iarr sé ar na Ballstáit na sonraí sin a chur ar fáil a luaithe agus is féidir agus iad a nuashonrú dhá uair in aghaidh na bliana, agus chomhdhlúthaigh sé an fhaisnéis a foilsíodh maidir leis an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta. Úsáidfear an fhaisnéis sin freisin chun cur leis an léarscáil ar thionscadail arna maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, léarscáil a foilsíodh den chéad uair an 9 Márta 2023 agus ar a ndéantar nuashonrú go rialta ó shin. Cuireann na gnéithe sin go léir le chéile go mór le cuntasacht chinntí an Choimisiúin a bhaineann le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta.

In 2023, agus moltaí ó Pharlaimint na hEorpa, ón gComhairle agus ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa á gcur san áireamh freisin, neartaigh an Coimisiún stóinseacht a chreata rialaithe a thuilleadh chun dearbhú breise a thabhairt maidir le húsáid rialta cistí RRF agus maidir le cosaint éifeachtach leasanna airgeadais an Aontais. Go dtí an 1 Meán Fómhair 2023, rinne an Coimisiún 14 iniúchadh ex-post rioscabhunaithe ar gharspriocanna agus ar spriocanna chun dearbhú breise a fháil go bhfuil an fhaisnéis a sholáthraíonn an Ballstát maidir lena gcomhlíonadh sásúil ceart (7 gcinn in 2022 agus 7 gcinn in 2023). I ndiaidh don Choimisiún leordhóthanacht chórais rialaithe na mBallstát maidir le leasanna airgeadais an Aontais a chosaint a fhíorú tráth an mheasúnaithe ar an bplean téarnaimh agus athléimneachta, rinne sé 27 n‑iniúchadh ar chórais na mBallstát freisin (16 cinn in 2022 agus 11 cheann go dtí seo in 2023) agus beidh iniúchadh déanta aige ar na Ballstáit go léir uair amháin ar a laghad faoi dheireadh 2023. Ó 2023 i leith, díríodh go sonrach ar oibleagáidí na mBallstát maidir le comhlíonadh rialacha soláthair phoiblí agus státchabhrach de bhun Airteagal 22(2), pointe (a) de Rialachán RRF. Tá an dearbhú dearbhaithe maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, a eascraíonn as an gcreat rialaithe sin, ag teacht go hiomlán leis na cinn a d’eisigh Ard‑Stiúrthóireachtaí eile amhail ó 2022.

Beidh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ag dul isteach sa dara leath dá saolré gan mhoill, mar ionstraim lenar cruthaíodh an cumas atá aici athchóirithe struchtúracha a dhreasú, tionchar na n‑infheistíochtaí a mhéadú agus leibhéal leordhóthanach solúbthachta a choinneáil ar bun chun dul in oiriúint do chúinsí atá ag athrú. Tagann an méid sin atá bainte amach as príomhghné fheidhmíochtbhunaithe na Saoráide, rud a nascann eisíocaíochtaí le cur chun feidhme na n‑athchóirithe agus na n‑infheistíochtaí de réir a chéile trí gharspriocanna agus spriocanna comhaontaithe. Ní bheadh an méid atá bainte amach indéanta murach úinéireacht agus cinneadh na mBallstát a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a bhaint amach, agus murach ionchur institiúidí amhail Parlaimint na hEorpa agus Cúirt Iniúchóirí na hEorpa agus páirtithe leasmhara sóisialta agus áitiúla.

Tá an obair críochnaithe go fóill, áfach, agus tá tréimhse dhúshlánach cur chun feidhme os ár gcomhair. Baineann an t‑athbhreithniú leanúnach ar na pleananna náisiúnta leas as an taithí ollmhór a bailíodh go dtí seo agus cuirfidh sé leis dlús le cur chun feidhme na hionstraime. Le trédhearcacht mhéadaithe maidir leis an gcur chun feidhme, le hacmhainní breise REPowerEU, agus le fócas ar chumas riaracháin na mBallstát a scaoileadh, leagtar síos an chéim maidir le tuilleadh dlúis a chur leis an gcur chun feidhme in 2024, agus sna blianta ina dhiaidh sin, go dtí deireadh 2026.

2.Staid na himeartha maidir le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta

Cuirtear i láthair go mion sa tuarascáil seo staid na himeartha maidir le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta (roinn 2), rannchuidiú na saoráide le cuspóirí RRF (roinn 3) agus staid na himeartha maidir le caibidlí REPowerEU (roinn 4). In iarscríbhinn, tugtar breac-chuntas sna físeanna tíre ar an dul chun cinn maidir le gach plean téarnaimh agus athléimneachta.

Tá an fhaisnéis a sholáthraítear sa tuarascáil seo bunaithe ar ábhar na bpleananna arna nglacadh, arna measúnú ag an gCoimisiún, maidir leis na sonraí a thuairiscigh na Ballstáit go dtí mí Aibreáin 2023 mar chuid dá n‑oibleagáidí tuairiscithe leathbhliantúla, maidir le sonraí ón Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta 4 amhail an 1 Meán Fómhair 2023 agus maidir le forbairtí ar chur chun feidhme na Saoráide go dtí an 1 Meán Fómhair 2023 5 , mura sonraítear a mhalairt.

2.1. Staid na himeartha maidir le cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta

Glacadh na bPleananna Téarnaimh agus Athléimneachta

Ó foilsíodh an Tuarascáil Bhliantúil dheireanach an 1 Márta 2022, ghlac an Chomhairle na cúig Chinneadh Cur Chun Feidhme eile ón gComhairle maidir le pleananna téarnaimh agus athléimneachta na Bulgáire agus na Sualainne an 4 Bealtaine 2022, na Polainne an 17 Meitheamh 2022, na hÍsiltíre an 4 Deireadh Fómhair 2022 agus na hUngáire an 16 Nollaig 2022. Rinne an Coimisiún measúnú ar gach plean go caoithiúil ar bhealach comhsheasmhach, trédhearcach, de réir na 11 chritéar a leagtar amach in Airteagal 19(3) de Rialachán RRF. Le linn an phróisis measúnaithe, bhí an Coimisiún i ndlúth‑theagmháil leis na Ballstáit chun measúnú cuimsitheach a dhéanamh. Thug an Coimisiún tacaíocht do na Ballstáit pleananna uaillmhianacha a chur chun cinn ina mbeadh garspriocanna soiléire agus réalaíocha chun faireachán a dhéanamh ar an dul chun cinn a bheidh déanta acu le linn an chur chun feidhme. Agus na pleananna téarnaimh agus athléimneachta go léir formheasta agus glactha, dírítear an aird ar fad anois ar chur chun feidhme na bpleananna agus ar na hathbhreithnithe leanúnacha.

Socruithe oibríochtúla

Shínigh an Coimisiún socruithe oibríochtúla le 24 Bhallstát go dtí seo. I gcomhréir le Rialachán RRF, sonraítear leis na comhaontuithe déthaobhacha sin freisin na módúlachtaí maidir le faireachán, comhar agus gnéithe a bhaineann le cur chun feidhme. Ina theannta sin, leagtar amach ar bhealach níos mionsonraithe sna socruithe oibríochtúla an sásra fíorúcháin i dtaca le gach garsprioc agus sprioc, agus i gcás inar gá, áirítear leo céimeanna faireacháin breise chun obair leantach a dhéanamh ar chur chun feidhme an phlean. Chun trédhearcacht a chur chun cinn, cuireann an Coimisiún na socruithe oibríochtúla ar fáil ar a shuíomh gréasáin 6 .

Tá tabhairt i gcrích agus síniú na socruithe oibríochtúla ina bpríomhchéimeanna maidir le cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta. Cé nach bhfuil gá le socruithe oibríochtúla sínithe chun réamh‑mhaoiniú a fháil, is réamhchoinníoll iad don Bhallstát lena mbaineann maidir lena chéad iarraidh ar íocaíocht a chur isteach. Ag brath ar chreat náisiúnta an Bhallstáit, d’fhéadfadh an próiseas chun na socruithe oibríochtúla a thabhairt i gcrích a bheith níos faide ná mar atá i gcásanna eile. An 1 Meán Fómhair 2023, ní raibh ach trí Bhallstát fós i mbun a socruithe oibríochtúla a thabhairt chun críche nó ar tí iad a shíniú (DE, NL, HU) 7 .

Iarrataí ar íocaíocht

Faoin 1 Meán Fómhair 2023, bhí 31 iarraidh ar íocaíocht faighte ag an gCoimisiún ó 19 mBallstát agus tá méid iomlán de EUR 153.4 billiún eisíoctha aige. Áirítear leis sin an EUR 56.6 billiún i réamh‑mhaoiniú RRF a deonaíodh do 21 Bhallstát go dtí an 31 Nollaig 2021. Baineann EUR 106.3 billiún den mhéid iomlán a eisíocadh leis na Ballstáit le tacaíocht neamh‑inaisíoctha agus baineann EUR 47.1 billiún le hiasachtaí. I dTábla 1 agus Tábla 2 tugtar forléargas ar na hiarrataí ar íocaíocht arna gcur isteach ag na Ballstáit agus ar na heisíocaíochtaí comhfhreagracha arna ndéanamh ag an gCoimisiún, i ndiaidh measúnú dearfach ar na garspriocanna agus na spriocanna arna gcumhdach san iarraidh ar íocaíocht faoi seach.

Tábla 1: Iarrataí ar íocaíocht a phróiseáil 8

Nóta: Cuirtear sonraí i láthair in ord croineolaíoch dháta chur isteach na hiarrata ar íocaíocht agus tá na méideanna glan ó réamh‑mhaoiniú.

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Tábla 2: Staid na himeartha maidir le hiarrataí ar íocaíocht RRF a chur chun feidhme

Nóta: * Níor iarr Éire aon réamh‑mhaoiniú. ▲ Mar réamhriachtanas le haghaidh réamh‑mhaoiniú, b'éigean an Cinneadh Cur Chun Feidhme ón gComhairle a ghlacadh faoin 31 Nollaig 2021.

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Cé go bhfuil cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta ar an mbóthar ceart den chuid is mó, tá dúshláin roimh roinnt Ballstát maidir le cistí a riar, mar gheall go páirteach ar acmhainneacht theoranta riaracháin nó ar bhaic infheistíochta laistigh d’amlínte dochta na Saoráide. Bhí tionchar ag na hathbhreithnithe ar phleananna téarnaimh agus athléimneachta agus ar chaibidlí REPowerEU a chur leis freisin ar sceideal eisíocaíochta na gcistí RRF, toisc gur raibh lag trá ar chur isteach iarrataí ar íocaíocht sa chéad leath de 2023, agus na Ballstáit ag díriú a n‑iarrachtaí ar athbhreithniú a dhéanamh ar phleananna agus ar chaibidlí REPowerEU a chur leis. Tá tuilleadh faisnéise faoin dul chun cinn maidir le garspriocanna agus spriocanna a chur chun feidhme, bunaithe ar an tuairisciú débhliantúil, mionsonraithe sa chéad roinn eile.

Leanann an Coimisiún lena gcur i dtábhacht go bhfuil tús áite fós á thabhairt do chur chun feidhme tapa na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, mar a léirítear i moltaí tírshonracha 2023, agus go bhfuil sé réidh chun tacú leis na Ballstáit agus iad ag comhlíonadh a ngealltanas athchóirithe agus infheistíochta comhaontaithe. Deis is ea athbhreithniú rathúil na bpleananna in 2023 do na Ballstáit maidir le haghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna a bhaineann le hacmhainneacht riaracháin, acmhainneacht ionsúcháin na gcistí RRF a mhéadú agus teacht suas leis an sceideal eisíocaíochta. Is éard atá i gceist leis sin athchóirithe agus infheistíochtaí breise a thabhairt isteach i bpleananna téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe arb é is aidhm dóibh aghaidh a thabhairt ar bhaic shonracha rialála agus ar bhaic infheistíochta a sainaithníodh sa chur chun feidhme go dtí seo. Cuimsítear leis sin freisin bearta chun feabhas a chur ar eagrú, ar chumas agus ar mhodhanna na riarachán náisiúnta a bhfuil baint dhíreach acu le cur chun feidhme na bpleananna. Féadfaidh na bearta sin brath ar an gcúnamh teicniúil ón gCoimisiún a sholáthraítear tríd an Ionstraim um Thacaíocht Theicniúla (TSI). Fuair 23 Bhallstát tacaíocht ghinearálta, nó tá tacaíocht ghinearálta á fáil acu faoi láthair, i gcomhair ghnéithe cothrománacha chur chun feidhme an phlean, lena n‑áirítear an tacaíocht d’athbhreithniú ar na pleananna, agus tá leas á bhaint ag na 27 mBallstát uile as an tacaíocht théamach atá nasctha le cur chun feidhme bhearta na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta 9 .

Dul chun cinn maidir le garspriocanna agus spriocanna a chur chun feidhme

I gcomhréir le hAirteagal 27 den Rialachán RRF, ní mór do na Ballstáit tuairisciú a dhéanamh dhá uair sa bhliain i gcomhthéacs an tSeimeastair Eorpaigh ar an dul chun cinn arna dhéanamh maidir le cur chun feidhme a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta. Sonraítear an oibleagáid sin a thuilleadh i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2106 ón gCoimisiún, lena leagtar síos na spriocdhátaí don tuairisciú débhliantúil tráth nach déanaí ná an 30 Aibreán agus an 15 Deireadh Fómhair. Tuairiscíonn na Ballstáit a ndul chun cinn maidir le baint amach a ngarspriocanna agus a spriocanna a bhí le críochnú le 12 mhí anuas agus atá le críochnú amach anseo. Cé go ndéanann na Ballstáit féintuairisciú ar na sonraí agus nach ndéanann an Coimisiún iad a fhíorú, soláthraíonn sé athbhreithniú cuimsitheach ar chúrsaí maidir le cur chun feidhme na bpleananna uile agus éascaíonn sé faireachán ar an dul chun cinn i gcur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta.

Leanann na Ballstáit dul chun cinn maith maidir le cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a thuairisciú, agus tuairiscíodh nach bhfuil mionlach na ngarspriocanna agus na spriocanna críochnaithe go fóill nó gur cuireadh moill orthu. Léirítear leis an mbabhta tuairiscithe dhébhliantúil go bhfuil formhór na ngarspriocanna agus na spriocanna a bhí le críochnú faoi mí Aibreáin 2023 comhlíonta 10 nó tuairiscítear go bhfuil siad críochnaithe 11 (Fíor 1). Is ábhar misnigh é dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna atá le teacht freisin, agus tuairiscíodh go bhfuil líon suntasach garspriocanna 12 agus spriocanna ar an mbóthar ceart nó críochnaithe cheana féin (Fíor 2).

Tá méadú ag teacht ar an gcothromaíocht idir líon na n‑athchóirithe agus na n‑infheistíochtaí a tuairiscíodh a bheith comhlíonta nó críochnaithe. Bhí dul chun cinn na n‑athchóirithe – go háirithe glacadh téacsanna dlí agus ullmhúchán beartas ábhartha – níos feiceálaí i mbabhtaí tuairiscithe roimhe sin, toisc go raibh na hathchóirithe i bpleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát a dtús‑ualú go minic chun creat ina mbeidh tionchar níos airde ag tionscadail infheistíochta ina dhiaidh sin a chruthú. Thairis sin, teastaíonn tamall maith chun spriocanna a bhaineann le hinfheistíocht a chur i gcrích amhail, mar shampla, bonneagar a thógáil, agus is gnách nach mbíonn spriocanna den sórt sin sna chéad sceidil d’iarrataí ar íocaíocht fiú dá mbeadh a gcur chun feidhme iarbhír tosaithe cheana féin. Tá an dul chun cinn ar infheistíocht níos feiceálaí anois, áfach, agus níos mó garspriocanna agus spriocanna a bhaineann le hathchóiriú ar an mbóthar ceart lena gcríochnú sna 12 mhí amach romhainn (Fíor 3). Is forbairt í sin a rabhthas ag súil leis sa tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, toisc go dtéann an cur chun feidhme ar aghaidh de réir a chéile ó gharspriocanna agus ó spriocanna a dhírítear níos mó ar athchóiriú go cinn a dhírítear níos mó ar infheistíocht.

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Fíor 3: Dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna a bhaineann le hathchóirithe agus le hinfheistíocht

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Is cosúil go gcuirtear garspriocanna agus spriocanna chun feidhme mar an gcéanna sna sé cholún beartais RRF ar fad 13 , de réir na sonraí tuairiscithe débhliantúla. Tuairiscíodh an dul chun cinn is mó maidir le bearta a chuireann le colún 3 maidir le ‘fás cliste, inbhuanaithe agus uilechuimsitheach’, colún 5 maidir le ‘sláinte, agus athléimneacht eacnamaíoch, shóisialta agus institiúideach’ agus colún 4 maidir le ‘comhtháthú sóisialta agus críochach’ (Fíor 4). Tacaítear leis na colúin sin – mar aon le colún 1 ar ‘aistriú glas’ – leis an líon is mó beart, mar sin ní haon ionadh gurb iad is mó a ndéantar dul chun cinn maidir leo. 

Fíor 4: Dul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna in aghaidh an Cholúin RRF 

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Cé nach bhfuil i gceist le líon na G&Sanna a thuairiscítear mar a bheith moillithe ach líon beag ar an iomlán, is cosúil 14 go bhfuil níos mó moilleanna ar chur chun feidhme (Fíor 5) ag baint leis na réimsí a bhaineann le hullmhú beartais, seirbhísí agus próisis phoiblí nua, chomh maith le huasghráduithe bonneagair, bunaithe ar an tuairisciú débhliantúil. Ós rud é go gcumhdaítear leis na trí limistéar sin líon mór garspriocanna agus spriocanna sa tréimhse tuairiscithe sin, d’fhéadfadh sé nach bhfuil na moilleanna suntasach nó go bhfuil siad neamh‑chomhréireach i gcomparáid leis na réimsí eile.

Agus míniú á thabhairt acu ar na moilleanna, thuairiscigh na Ballstáit deacrachtaí maidir leis an spriocdháta le haghaidh sínithe conarthaí agus agaí moille gan choinne in oibreacha foirgníochta a chomhlíonadh. Go ginearálta, níor chuir na Ballstáit mínithe mionsonraithe ar fáil go comhsheasmhach maidir le moilleanna agus cheap siad nach raibh siad suntasach den chuid ba mhó.

Cé gur cuireadh moill ar spriocdhátaí táscacha roinnt garspriocanna agus spriocanna, tugadh cinn eile chun cinn. De réir an bhabhta is déanaí de shonraí tuairiscithe dhébhliantúil, is mó an tionchar a bhíonn ag na moilleanna ar an spriocdháta le haghaidh cur chun feidhme arna dtuairisciú ag na Ballstáit ar na garspriocanna agus na spriocanna a bhí le cur chun feidhme ar dtús in 2022 (Tábla 3), le tréimhse mheánach 181 lá de mhoilleanna tuairiscithe. Is cosúil, faoi láthair, nach bhfuil a oiread moille ag baint le garspriocanna agus spriocanna a raibh sé beartaithe iad a chur chun feidhme ar dtús in 2023. Is fiú a thabhairt faoi deara freisin, i gcás roinnt garspriocanna agus spriocanna, gur tugadh spriocdháta an chur chun feidhme chun tosaigh 15 .

Fíor 5: Cineál na ngarspriocanna agus na spriocanna moillithe

Nóta: D’fhorbair an Coimisiún Eorpach aicmiú na ngarspriocanna agus na spriocanna san fhíor thuas agus ní thuairiscíonn na Ballstáit amhlaidh sa chleachtadh tuairiscithe dhébhliantúil.

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Tábla 3: Líon agus tréimhse mheánach na G&Sanna a bhfuil spriocdháta cur chun feidhme moillithe nó luath tuairiscithe acu, le haghaidh athchóirithe agus infheistíochtaí

Nóta: Tá an tábla seo bunaithe ar shonraí féintuairiscithe a sholáthraítear i gcomhthéacs an tuairiscithe dhébhliantúil, ina ndéanann na Ballstáit tuairisciú ar dhul chun cinn na ngarspriocanna agus na spriocanna réamhbhreathnaitheacha suas go dtí R2 2024. Mar thoradh air sin, níl aon sonraí ar fáil maidir le moilleanna féideartha le haghaidh garspriocanna agus spriocanna atá le cur chun feidhme in 2025 agus 2026. Meastar go gcuirtear garspriocanna agus spriocanna chun feidhme roimh ré nuair a chuirtear chun feidhme iad sa ráithe roimh an ráithe a bhí ina sprioc ar dtús.

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Feidhmíocht na Saoráide bunaithe ar na táscairí comhchoiteanna

Taispeántar leis na táscairí comhchoiteanna an dul chun cinn atá déanta maidir le cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta i dtreo chomhchuspóirí agus fheidhmíocht fhoriomlán na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta. Cé go bhfuil comhlíonadh na ngarspriocanna agus na spriocanna ina phríomhmhéadrach maidir le cur chun feidhme gach plean téarnaimh agus athléimneachta faoi chuimsiú an na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, sraith de 14 tháscaire is ea na táscairí comhchoiteanna a bunaíodh le Rialachán Tarmligthe 2021/2106 16 ón gCoimisiún an 28 Meán Fómhair 2021 chun feidhmíocht fhoriomlán agus dul chun cinn na Saoráide i dtreo a cuspóirí a thaispeáint 17 .

Tuairiscíonn na Ballstáit go débhliantúil maidir lena ndul chun cinn i dtreo na dtáscairí comhchoiteanna. De réir Rialachán tarmligthe 2021/2106, tuairiscíonn na Ballstáit faoin 28 Feabhra (lena gcumhdaítear an tréimhse tuairiscithe ó mhí Iúil go mí na Nollag sa bhliain roimhe sin) agus faoin 31 Lúnasa (lena gcumhdaítear tréimhse tuairiscithe ó mhí Eanáir go mí an Mheithimh sa bhliain chéanna). Foilsíonn an Coimisiún na sonraí na dtáscairí comhchoiteanna maidir leis an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta 18 , i ndiaidh dó cúpla seiceáil sonraí a dhéanamh chun inchomparáideacht na sonraí a áirithiú 19 . I gcomhréir le ceanglais an Rialacháin Tarmligthe ón gCoimisiún, i gcás ina bhfoilsítear sonraí ar leibhéal gach Ballstáit, cuirtear na sonraí sin i láthair i dtéarmaí coibhneasta.

Léirítear leis na sonraí a thuairiscigh na Ballstáit go dtí seo go bhfuil dul chun cinn suntasach déanta cheana féin maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta i dtreo na dtáscairí comhchoiteanna agus sna colúin bheartais go léir. Go dtí seo, rinneadh athbhreithniú agus foilsiú ar shonraí trí bhabhta tuairiscithe ar an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta, lena gcumhdaítear an dul chun cinn a baineadh amach sa tréimhse ó mhí Feabhra 2020 go mí na Nollag 2022. Ós rud é go bhfuil na táscairí comhchoiteanna ceaptha chun an dul chun cinn a rinneadh ar an talamh a ghabháil, is minic nach léirítear sna sonraí céimeanna níos luaithe cur chun feidhme na mbeart sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta. I bhFíor 6 léirítear staid reatha an dul chun cinn i dtreo na dtáscairí comhchoiteanna, rud a léiríonn rudaí tábhachtacha atá bainte amach i dtreo chuspóirí na Saoráide agus phríomhthosaíochtaí an Aontais.

Mar shampla, tá thart ar 22 mhilliún Megawatt (‘MWh’) de choigilteas maidir le hídiú fuinnimh bliantúil bainte amach cheana féin faoi mhí na Nollag 2022 a bhuí le tacaíocht ó tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (Fíor 7). Tá ár n‑ídiú fuinnimh a laghdú agus éifeachtúlacht fuinnimh a mhéadú i measc phríomhthosaíochtaí de chuid an Aontais agus is réamhchoinníoll iad maidir leis an aistriú chuig fuinneamh glan agus gabhtar le táscaire comhchoiteann (1) an laghdú ar ídiú fuinnimh phríomhúil bliantúil a baineadh amach le tacaíocht RRF. Chun comhthéacs a thabhairt, comhfhreagraíonn an coigilteas fuinnimh a baineadh amach go dtí seo, a bheag nó a mhór, don acmhainneacht leictreachais suiteáilte sa Bheilg. Samplaí is ea laghduithe ar ídiú fuinnimh i bhfoirgnimh, i scoileanna, in ospidéil nó i bhfiontair.

Go dtí mí na Nollag 2022, chuidigh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta le 1.43 milliún fiontar trí thacaíocht airgeadaíochta nó chomhchineáil (Fíor 8). Bhí tionchar trom ag géarchéim COVID-19 ar gheilleagar iomlán an Aontais agus bhí fiontair bheaga agus mheánmhéide (‘FBManna’) thíos go háirithe leis an ngéarchéim. Ag féachaint ar an tacaíocht a thugtar chun borradh a chur faoi gheilleagair an Aontais agus chun cuidiú le fiontair, léirítear i dtáscaire comhchoiteann (9) líon na bhfiontar a dtugtar tacaíocht ina leith ó bhearta faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta.

Fíor 6: Staid an dul chun cinn i dtreo na dtáscairí comhchoiteanna 20

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Fíor 7: Teacht chun cinn an choigiltis maidir le hídiú fuinnimh phríomhúil bliantúil in MWh in aghaidh na bliana

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Fíor 8: Teacht chun cinn líon na bhfiontar a fhaigheann tacaíocht

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Sa dara leath de 2022, cuireadh oiliúint ar bhreis agus 4 mhilliún duine le tacaíocht RRF (Fíor 9). Cuireadh isteach go mór mar gheall ar ghéarchéim COVID -19 freisin ar chórais oideachais agus oiliúna an Aontais, agus léirítear táscaire comhchoiteann (10) rannchuidiú an Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta leis an oideachas agus leis an oiliúint agus le forbairt scileanna, trí líon na rannpháirtithe san oideachas agus san oiliúint a thaispeáint de dheasca tacaíocht a fuarthas trí bhearta RRF. Tá athchóirithe agus infheistíochtaí san oideachas agus san oiliúint ríthábhachtach chun saoránaigh a ullmhú do dhúshláin an lae inniu, go háirithe an t‑aistriú digiteach agus an t‑aistriú glas, agus lena áirithiú go mbeidh an deis acu na scileanna a theastaíonn uathu a fhorbairt. Dírítear go háirithe ar oiliúint chun feabhas a chur ar scileanna digiteacha, i bhfianaise a thábhachtaí is atá siad ag éirí ar an margadh saothair agus sa tsochaí.

Fíor 9: Teacht chun cinn na rannpháirtithe san oideachas nó san oiliúint

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

2.2. Trédhearcacht mhéadaithe sa mheasúnú ar iarrataí ar íocaíocht

Ní féidir cistí RRF a eisíoc ach ar choinníoll go gcomhlíonfar go sásúil na garspriocanna agus na spriocanna ábhartha a chumhdaítear leis an iarraidh ar íocaíocht, faoi Airteagal 24 de Rialachán RRF. Is gné lárnach den tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta é measúnú an Choimisiúin ar na garspriocanna agus na spriocanna agus teastaíonn anailís mhionsonraithe lena shuí ar chomhlíon na Ballstáit a n‑oibleagáidí ar bhealach sásúil.

Ina Theachtaireacht maidir le comóradh dhá bhliain na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta a foilsíodh an 21 Feabhra 2023 21 , mhéadaigh an Coimisiún an intuarthacht agus an trédhearcacht trí na huirlisí cur chun feidhme a úsáideadh le linn an mheasúnaithe ar iarrataí ar íocaíocht a chur i láthair. Tugtar cur síos mionsonraithe sa Teachtaireacht agus sna hiarscríbhinní a ghabhann léi ar an gcreat a úsáidtear chun garspriocanna agus spriocanna a mheasúnú agus ar an modheolaíocht maidir le híocaíochtaí a chur ar fionraí.

Creat chun garspriocanna agus spriocanna a mheasúnú faoi Rialachán RRF

D’fhoilsigh an Coimisiún a chreat i mí Feabhra 2023 chun measúnú a dhéanamh ar chomhlíonadh sásúil na ngarspriocanna agus na spriocanna, chun tacú leis na húdaráis náisiúnta, le páirtithe leasmhara agus leis an bpobal i gcoitinne maidir lena dtuiscint ar an dóigh a ndéantar meastóireacht ar chur chun feidhme na mbeart a bhfaightear tacaíocht ina leith ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta roimh gach eisíocaíocht.

Déantar comhlíonadh sásúil na ngarspriocanna agus na spriocanna a mheasúnú ar bhonn na gCinntí Cur Chun Feidhme ón gComhairle lena bhformheastar na pleananna téarnaimh agus athléimneachta. Braitheann an Coimisiún ar an tuairisc ar gach garsprioc agus sprioc i bhfianaise a comhthéacs agus a cuspóra chun na ceanglais a chaithfidh na Ballstáit a chomhlíonadh a chinneadh. Suíonn sé ansin, bunaithe ar na fírinní cuí arna soláthar ag na Ballstáit, ar comhlíonadh garsprioc shonrach nó sprioc shonrach go sásúil. I líon teoranta cúinsí agus i gcomhréir le cur i bhfeidhm an phrionsabail de minimis , féadfar glacadh le híosdialltaí a bhaineann leis na méideanna, leis na ceanglais fhoirmiúla, leis an uainiú nó leis an tsubstaint. An mhodheolaíocht iomlán lena léirítear an creat a bhfuil an Coimisiún ag brath air chun an measúnú ar an iarraidh ar íocaíocht a dhéanamh, cuirtear i láthair í in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an Teachtaireacht a foilsíodh an 21 Feabhra 2023 22 .

Próiseas um íocaíochtaí a chur ar fionraí

I mí Feabhra 2023, d’fhoilsigh an Coimisiún freisin a mhodheolaíocht chun an méid a chuirfear ar fionraí mura gcomhlíontar garsprioc nó sprioc go sásúil a chinneadh, agus prionsabail na córa comhionainne agus na comhréireachta á n‑urramú go hiomlán. Freastalaítear leis an Rialachán RRF ar imthosca eisceachtúla ina bhféadfadh sé go mbeadh moilleanna ar chur chun feidhme beart sna Ballstáit, rud a rachadh i gcion ar chomhlíonadh tráthúil roinnt garspriocanna agus spriocanna. Níor cheart go gcuirfí cosc leis na cásanna ar íocaíochtaí a dhéanamh le haghaidh na ngarspriocanna agus na spriocanna a comhlíonadh go sásúil 23 . Déantar foráil sa Rialachán dá bhrí sin maidir le sásra chun am breise a thabhairt do na Ballstáit (suas le 6 mhí) chun an gharsprioc nó an sprioc ábhartha a chur chun feidhme. I gcás den sórt sin, foráiltear deis don Choimisiún leis an Rialachán RRF íocaíochtaí a chur ar fionraí go páirteach nó go hiomlán, agus ar an dóigh sin comhlíonadh phrionsabal na bainistíochta fónta airgeadais a áirithiú freisin.

Leis an bhfionraí íocaíochta, is féidir leis na Ballstáit iarraidh ar íocaíocht a chur isteach fiú mura bhfuil na garspriocanna agus na spriocanna go léir comhlíonta go fóill. Leis an nós imeachta fionraí (Fíor 10) tugtar am do na Ballstáit chun na garspriocanna agus na spriocanna ábhartha a chomhlíonadh a mheastar nach bhfuil siad comhlíonta fós laistigh de 6 mhí i ndiaidh cinneadh fionraí a ghlacadh. Ar deireadh, mura mbeidh an Ballstát ábalta an garsprioc nó an sprioc ábhartha a chomhlíonadh laistigh den tréimhse 6 mhí sin, laghdófar a ranníocaíocht airgeadais nó a thacaíocht iasachta go buan, i gcomhréir le hAirteagal 24(6) den Rialachán RRF. An mhodheolaíocht iomlán lena sonraítear ríomh an mhéid atá le cur ar fionraí, cuirtear i láthair í in Iarscríbhinn II a ghabhann leis an Teachtaireacht a foilsíodh an 21 Feabhra 2023.

In 2023, tháinig an Coimisiún ar na chéad chásanna i ndáil le comhlíonadh neamhshásúil 24 . I ngach cás, thug an Coimisiún breac-chuntas i litir chuig an mBallstát lenar bhain ar an gcúis gur measadh nach raibh na garspriocanna nó na spriocanna comhlíonta agus ar an méid gaolmhar a bhí le cur ar fionraí i gcomhréir leis na nósanna imeachta dá bhforáiltear i Rialachán RRF. Is é saincheart an Bhallstáit lena mbaineann an fhaisnéis sin a roinnt leis an gCoiste Eacnamaíoch agus Airgeadais (CEA). Go dtí seo, roinn na Ballstáit lena mbaineann a litir le CEA.

Fíor 10: Próiseas chun íocaíocht a chur ar fionraí

Foinse: An Coimisiún Eorpach

2.3. Garspriocanna agus spriocanna faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a aisiompú

I gcomhréir leis an dara habairt d’Airteagal 24(3) de Rialachán RRF,‘[t]uigfear, ar chomhlíonadh sásúil na ngarspriocanna agus na spriocanna, nár aisiompaigh an Ballstát lena mbaineann bearta a bhaineann le garspriocanna agus spriocanna a comhlíonadh go sásúil roimhe sin’.

Inniu, mar aon leis an tuarascáil seo, foilsíonn an Coimisiún a chreat chun an fhoráil sin a chur i bhfeidhm (féach Iarscríbhinn II). Tugtar aghaidh leis an gcreat ar mholadh ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa 25 agus soláthraítear ann soiléireacht dhlíthiúil agus trédhearcacht maidir leis an bpróiseas atá le leanúint i gcás aisiompaithe, lena n‑áirithítear cur chun feidhme leanúnach na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta agus cosaint leasanna airgeadais an Aontais. Is féidir leis an gCoimisiún an mhodheolaíocht sin a athbhreithniú agus a leasú de réir mar a ghnóthaíonn sé níos mó taithí ar a cur i bhfeidhm. 

2.4. Athbhreithniú ar phleananna téarnaimh agus athléimneachta

Aithnítear sa phlean REPowerEU go bhféadfadh ról tábhachtach a bheith ag an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta maidir le fuinneamh slán, inacmhainne agus glan a bhaint amach agus tháinig an Rialachán leasaithe RRF i bhfeidhm i mí Feabhra 2023, mar chuid de fhreagairt an Choimisiúin ar na forbairtí fuinnimh agus geopholaitiúla a rinneadh le déanaí. Dá bhrí sin, leasaíodh Rialachán RRF chun tacú le hathchóirithe agus infheistíochtaí nua nó méadaithe a dhírítear ar sholáthairtí fuinnimh a éagsúlú (go háirithe breoslaí iontaise), coigilteas fuinnimh a mhéadú, dlús a chur leis an aistriú chuig fuinneamh glan agus, ar deireadh, athléimneacht, slándáil agus inbhuanaitheacht chóras fuinnimh an Aontais a mhéadú. Chun go mbeidh siad ábalta úsáid a bhaint as na cistí breise, iarrtar le Rialachán leasaithe RRF ar na Ballstáit athbhreithniú a dhéanamh ar a bpleananna téarnaimh agus athchóirithe agus infheistíochtaí nua nó ‘méadaithe’ a bhaineann le fuinneamh a chur leis trí ‘chaibidil thiomnaithe REPowerEU’. Tugtar isteach leis an Rialachán leasaithe freisin sraith cuspóirí REPowerEU ba cheart a bhaint amach leis na bearta breise sin (féach Airteagal 21(c) den Rialachán leasaithe RRF).

Tá tús áite á thabhairt fós do chur chun feidhme tapa na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta agus níor cheart go gcuirfí bac le ar na Ballstáit le cur isteach chaibidlí REPowerEU na hamlínte dá bhforáiltear i gCinntí Cur Chun Feidhme ón gComhairle a urramú. Ba cheart do na Ballstáit leanúint le gach iarracht is féidir a dhéanamh chun iarrataí ar íocaíocht a chur isteach in am agus chun dul chun cinn maidir le hathchóirithe agus infheistíochtaí a áirithiú, rud a éascóidh eisíoc tráthúil na gcistí.

Ó tháinig Rialachán leasaithe RRF i bhfeidhm i mí Feabhra 2023, chuir 20 Ballstát a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe isteach in éineacht le caibidlí REPowerEU, rud a chuirfear le haistriú na mBallstát i dtreo foinsí fuinnimh in‑athnuaite, lena méadófar éifeachtúlacht fuinnimh agus lena laghdófar spleáchas na hEorpa ar bhreoslaí iontaise na Rúise.

Staid na himeartha maidir le modhnú na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta agus caibidlí REPowerEU a chur isteach

Féadfaidh na Ballstáit iarraidh réasúnaithe a chur faoi bhráid an Choimisiúin chun togra a dhéanamh maidir leis na pleananna téarnaimh agus athsholáthair atá acu cheana a leasú nó a athsholáthar faoi cheithre fhoras um athbhreithniú 26 . Ar an gcéad dul síos, ba cheart do na Ballstáit athchóirithe agus infheistíochtaí nua nó ‘méadaithe’ a bhaineann le fuinneamh a mholadh trí ‘chaibidil thiomnaithe REPowerEU’. Ar an dara dul síos, féadfaidh na Ballstáit, faoi Airteagal 18(2), a mholadh a mbearta a choigeartú suas nó síos chun an ranníocaíocht uasta airgeadais nuashonraithe a foilsíodh an 30 Meitheamh 2022 a chur san áireamh. Ar an tríú dul síos, tá an deis ag na Ballstáit leasú ar a bplean a iarraidh mura féidir garsprioc nó sprioc amháin nó níos mó ina bplean a bhaint amach a thuilleadh mar gheall ar imthosca oibiachtúla, i gcomhréir le hAirteagal 21 de Rialachán RRF. Ar deireadh, bhí go dtí an 31 Lúnasa 2023 ag na Ballstáit chun tacaíocht a iarraidh faoi chomhpháirt iasachta na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta agus chun athbhreithniú a dhéanamh ar a bpleananna dá réir sin, agus iad á gcur isteach lena measúnú ag an gCoimisiún. Tugtar tuilleadh faisnéise faoin gcomhpháirt iasachta sa chéad roinn eile.

Faoin 1 Meán Fómhair 2023, tá 25 phlean téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe agus 20 caibidil REPowerEU faighte ag an gCoimisiún (Tábla 4). Ghlac an Chomhairle ocht bplean téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe (an Ghearmáin, an Eastóin, Éire, an Fhrainc, Lucsamburg, Málta, an tSlóvaic agus an Fhionlainn), lena n‑áirítear caibidlí REPowerEU (an Eastóin, an Fhrainc, Málta agus an tSlóvaic). Tráth ullmhaithe na tuarascála bliantúla seo, bhí measúnú á dhéanamh ag an gCoimisiún ar na modhnuithe a bhí molta ag 16 Bhallstát. I dTábla 5 tugtar breac-chuntas ar na bunúis dlí a úsáideann na Ballstáit chun a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a leasú, i gcomhréir le Rialachán RRF.

Tábla 4: Tábla forléargais ar na pleananna téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe agus caibidlí REPowerEU a cuireadh isteach 27

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Tábla 5: Bunús dlí a úsáideann na Ballstáit chun a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a mhodhnú

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Tacaíocht neamh‑inaisíoctha athbhreithnithe faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta

Faoi Airteagal 18(2) de Rialachán RRF, féadfaidh na Ballstáit a bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a nuashonrú chun an ranníocaíocht uasta airgeadais nuashonraithe a foilsíodh an 30 Meitheamh 2022 a chur san áireamh. Féadfaidh na Ballstáit a bhfuil ranníocaíocht uasta airgeadais laghdaithe acu athbhreithniú a dhéanamh ar a bpleananna dá réir sin. Na Ballstáit a bhfuil ranníocaíocht airgeadais uasta mhéadaithe acu, féadfaidh siad na hacmhainní breise sin a úsáid chun infheistíochtaí agus athchóirithe a áirítear ina bpleananna athbhreithnithe nó ina gcaibidil REPowerEU a mhaoiniú. I dTábla 6 thíos tugtar forbhreathnú ar athrú na mBallstát ar thacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha faoi Airteagal 18.

Tábla 6: Athrú ar thacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha faoi Airteagal 18 de Rialachán RRF

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Iasachtaí faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta

Chun infheistíochtaí agus athchóirithe nua a áirítear i gcaibidil REPowerEU a mhaoiniú, féadfaidh na Ballstáit tairbhe a bhaint freisin as coinníollacha maoinithe an‑fhabhrach maidir le hiasachtaí RRF, a bhí le hiarraidh acu faoin 31 Lúnasa 2023. I dTábla 7 thíos tugtar forléargas ar na hiarrataí (lena n‑áirítear méid na n‑iasachtaí) a chuir an Ballstát isteach faoin spriocdháta dlíthiúil. Roinneadh an fhaisnéis sin freisin le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle an 1 Meán Fómhair 2023.

Tábla 7: Iasachtaí arna n‑iarraidh ag na Ballstáit faoin 31 Lúnasa 2023 

Nóta: *Tá na hiarrataí ar iasacht a cuireadh isteach faoin 31 Lúnasa 2023 fós le measúnú ag an gCoimisiún i gcomhréir le hAirteagal 19 de Rialachán RRF agus tá na pleananna athbhreithnithe le formheas ag an gComhairle. Dá bhrí sin, ní thugtar sa tábla seo ach réamhléargas ar mhéid iomlán na n‑iasachtaí a gealladh faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta.

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Faoi REPowerEU, beidh na Ballstáit ábalta réamh‑mhaoiniú a fháil in dhá thráinse, idir 2023 agus 2024. Beifear ábalta é sin a dhéanamh i ndiaidh caibidil REPowerEU a chur isteach, ar choinníoll go nglacfaidh an Chomhairle na Cinntí ábhartha Cur Chun Feidhme ón gComhairle faoin 31 Nollaig 2023. Maidir le bearta a áirítear i gcaibidlí REPowerEU, beidh na Ballstáit ábalta réamh‑mhaoiniú suas le 20 % de na foinsí maoiniúcháin breise REPowerEU a iarraidh ó lamháltais an Chórais Trádála Astaíochtaí (‘CTA’) agus na haistrithe ó Chúlchiste Coigeartaithe Brexit (‘BAR’), an leithdháileadh méadaithe faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta arna nuashonrú faoi mhí an Mheithimh 2022, agus faoin gcomhpháirt iasachta RRF atá fágtha.

2.5. Staid na himeartha maidir le maoiniú na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta

Staid imeartha Mhaoiniú NextGenerationEU

Faoi NextGenerationEU, féadfaidh an Coimisiún suas le EUR 806.9 billiún a thiomsú idir lár 2021 agus 2026 trí Bhannaí an Aontais a eisiúint. Fágann sé sin go bhfuil an tAontas ar cheann de na heisitheoirí fiachais is mó atá ainmnithe in euro sa tréimhse seo. In ainneoin luaineacht an mhargaidh le bliain anuas, bhí an Coimisiún ábalta a ghealltanais eisíocaíochta go léir a chomhlíonadh go tráthúil faoi NextGenerationEU agus leanúint lena chuspóirí maidir le cistí a thiomsú sna margaí ar bhealach éifeachtach éifeachtúil.

I mí an Mheithimh 2022, d’fhógair an Coimisiún a phlean maoiniúcháin don tréimhse ó mhí an Mheithimh go deireadh mhí na Nollag 2022. De réir an phlean maoiniúcháin sin, thiomsaigh an Coimisiún EUR 50 billiún sa bhreis i maoiniú fadtéarmach de NextGenerationEU, arna chomhlánú le heisiúintí gearrthéarmacha Bhillí an Aontais. Meascán de bhannaí traidisiúnta agus de bhannaí glasa a bhí sna bannaí a eisíodh, agus lánurraim á tabhairt do chreat bhannaí glasa NextGenerationEU. Leis na hidirbhearta sin, is é EUR 171 bhilliún méid iomlán bhannaí NextGenerationEU gan íoc, ar tiomsaíodh EUR 36.5 billiún de trí bhannaí glasa a eisiúint. Ba é EUR 17 mbilliún méid iomlán Bhillí an Aontais gan íoc ag deireadh mhí na Nollag 28 . 

I mí na Nollag 2022, d’fhógair an Coimisiún a phlean maoiniúcháin don tréimhse ó mhí Eanáir go dtí deireadh mhí an Mheithimh 2023, plean ina raibh oibríochtaí maoiniúcháin fadtéarmacha suas le EUR 80 billiún. Faoi dheireadh, eisíodh EUR 78 mbilliún mar Bhannaí an Aontais, lena raibh aibíocht thart ar 14 bliana ar an meán. Sa chéad leath de 2023, d’eisigh an Coimisiún Billí 3 mhí an Aontais agus Billí 6 mhí an Aontais trí cheantanna démhíosúla chun riachtanais mhaoiniúcháin ghearrthéarmacha a chomhlíonadh, agus bhí EUR 17.9 billiún i mbillí an Aontais gan íoc ag deireadh mhí an Mheithimh 2023. Úsáideadh dhá cheant déag chun 24 cinn de Bhillí an Aontais a eisiúint lenar bhain meánmhéid thart ar EUR 1 bhilliún an ceann.

De thoradh na n‑eisiúintí rathúla sin, d'éirigh leis an Aontas leanúint le pleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát a mhaoiniú gan stró trí eisíocaíochtaí tráthúil na bhfáltas. Rinne an Coimisiún na heisíocaíochtaí ar fad leis na Ballstáit faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a luaithe a bhí siad dlite, taobh istigh de shé lá oibre tar éis údarú na heisíocaíochta, ar an meán. Ní raibh aon mhoill ann.

Creat Bannaí Glasa

In 2020 d’fhógair an Coimisiún go n‑eiseofaí 30 % de bhannaí NextGenerationEU (NGEU) mar bhannaí glasa. Léirítear leis sin tiomantas an Choimisiúin do mhaoiniú inbhuanaithe, rud a thugann sócmhainn ghlas leachtach ardmholta nua don mhargadh, a thugann rochtain ar infheistíochtaí glasa do réimse leathan infheisteoirí, agus a neartaíonn ról an Aontais Eorpaigh agus an euro sna margaí airgeadais inbhuanaithe.

Le fáltais bhanna glas NextGenerationEU maoinítear an sciar den chaiteachas atá ábhartha ó thaobh na haeráide de sa tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Ní mór do gach Ballstát 37 % ar a laghad de luach iomlán a bplean téarnaimh agus athléimneachta náisiúnta a thabhairt i gcomhair infheistíochtaí agus athchóirithe atá ábhartha ó thaobh na haeráide de. Sháraigh na Ballstáit an sprioc sin, agus tá thart ar 40 % i gceist le caiteachas measta na haeráide anois.

D’eisigh an Coimisiún a chéad bhanna glas de chuid NextGenerationEU i mí Dheireadh Fómhair 2021. Tríd an mbanna 15 bliana sin, bhailigh an Coimisiún EUR 12 bhilliún, rud a fhágann gurb é an t‑idirbheart banna ghlais is mó ar domhan é go dtí seo.

Baineann caiteachas ar bhannaí glasa NextGenerationEU den chuid is mó go dtí seo le héifeachtúlacht fuinnimh (47.6 % den chaiteachas leithdháilte) agus le hiompar agus bonneagar glan (42 %). Is é oiriúnú don athrú aeráide an tríú catagóir caiteachais is mó (le 5.6 % den chaiteachas) i measc naoi gcatagóir caiteachais ar féidir fáltais ó bhannaí glasa NextGenerationEU a leithdháileadh orthu.

2.6. Rialuithe agus iniúchadh i gcur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta

Ionstraim atá bunaithe ar fheidhmíocht is ea an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Tá íocaíochtaí ón gCoimisiún leis na Ballstáit bunaithe ar chomhlíonadh sásúil na ngarspriocanna agus na spriocanna réamhshainithe a leagtar amach sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta. I gcás gach RRP, leagtar síos leis an gCinneadh Cur Chun Feidhme ón gComhairle an tacar gaolmhar de gharspriocanna agus de spriocanna agus an méid ábhartha le haghaidh gach tráthchoda. Mar thoradh air sin, tá dlíthiúlacht agus rialtacht na n‑íocaíochtaí faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta bunaithe ar chomhlíonadh sásúil na ngarspriocanna agus na spriocanna agus orthu sin amháin. Is iad na Ballstáit tairbhithe chistí RRF, agus nuair a íoctar amach na cistí téann siad sa bhuiséad náisiúnta.

Tá creat rialaithe na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta curtha in oiriúint do chineál uathúil na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta mar chlár caiteachais an Aontais agus tá sé bunaithe ar dhá phríomhcholún: ar lámh amháin, dlíthiúlacht agus rialtacht na n‑idirbheart, a bhfuil an príomhfhreagracht ar an gCoimisiún astu, agus ar an lámh eile cosaint leasanna airgeadais an Aontais, arb iad na Ballstáit is mó atá freagrach astu ach ar a ndéanann an Coimisiún seiceálacha sonracha freisin.

Tá stóinseacht chreat rialaithe na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta neartaithe a thuilleadh ag an gCoimisiún, lena n‑áirítear a chuid oibre iniúchóireachta. Ní shainaithnítear i dtorthaí ná i mbarúlacha na hiniúchóireachta rioscaí criticiúla ná ardrioscaí lena gcáileofaí an Dearbhú Dearbhaithe arna sholáthar ag Ard‑Stiúrthóireacht ECFIN ina Tuarascáil Bhliantúil ar Ghníomhaíochtaí 29 , lena gcumhdaítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta.

Rialuithe ar dhlíthiúlacht agus ar rialtacht na ngealltanas agus na n‑íocaíochtaí

Tá dhá shraith i dtimpeallacht rialaithe an Choimisiúin: rialuithe ex-ante sula ndéantar an íocaíocht agus iniúchtaí ex-post ina dhiaidh sin.

Nuair a chuireann Ballstát iarraidh ar íocaíocht isteach, déanann an Coimisiún measúnú i rialú ex-ante chomhlíonadh sásúil gach garsprice agus gach sprice ar thug an Ballstát le fios ina leith go bhfuil sé comhlíonta go sásúil. Lena fhíorú ar comhlíonadh nó nár comhlíonadh na garspriocanna agus na spriocanna go sásúil, déanann foirne tíre tiomnaithe ar fud an Choimisiúin an fhianaise a sholáthraíonn an Ballstát a mheasúnú. Féadfaidh an Coimisiún faisnéis bhreise a iarraidh agus féadfaidh sé a chinneadh rialuithe breise a dhéanamh chun an dearbhú comhlántach is gá a fháil maidir leis na garspriocanna agus na spriocanna a bhaint amach sula ndéanfar an íocaíocht. Mura bhfuil cuid de na garspriocanna agus na spriocanna comhlíonta go sásúil, is féidir an íocaíocht a chur ar fionraí i bpáirt.

In 2022, rinne an Coimisiún measúnú ar 13 iarraidh ar íocaíocht lena n‑áirítear 366 gharsprioc agus sprioc agus tháinig sé ar an gconclúid go raibh na garspriocanna agus na spriocanna go léir comhlíonta go sásúil. Dá bhrí sin, ní raibh aon fhionraí ná laghdú ar íocaíochtaí ag teastáil in 2022.

Ina theannta sin, déanann an Coimisiún iniúchtaí ex-post rioscabhunaithe ar gharspriocanna agus ar spriocanna chun dearbhú breise a fháil go raibh an fhaisnéis a sholáthraíonn an Ballstát ceart. I gcomhréir lena straitéis iniúchóireachta, le haghaidh 2022 rinne an Coimisiún seacht n‑iniúchadh ex-post ar gharspriocanna agus ar spriocanna maidir leis na chéad iarrataí ar íocaíocht a chuir an Fhrainc, an Iodáil, an Phortaingéil, an Chróit agus an Rómáin isteach chomh maith leis an dara hiarraidh ar íocaíocht a chuir an Chróit agus an Spáinn isteach. Bunaithe ar mheasúnú riosca, cumhdaíodh leis an obair iniúchóireachta gach ceann de na 15 gharsprioc agus sprioc a sainaithníodh mar ‘ardriosca’ agus 12 ceann a sainaithníodh mar ‘mheánriosca’ . In 2023, tá seacht n‑iniúchadh eile á ndéanamh ar iarrataí ar íocaíocht ón Ostair, ón tSeicia, ón Danmhairg, ón nGréig, ó Lucsamburg, ón tSlóvaic agus ón Spáinn. Bunaithe ar na tuarascálacha deiridh um iniúchóireacht a eisíodh go dtí seo, chinn an Coimisiún go bhfuil na garspriocanna agus na spriocanna a ndearnadh iniúchóireacht orthu comhlíonta go sásúil. Dá measfadh an Coimisiún ex-post nach bhfuil garsprioc nó sprioc comhlíonta go sásúil, bheadh ceartuithe airgeadais tionscanta aige chun an chuid mhíchuí den íocaíocht a rinneadh a aisghabháil.

Rialuithe chun cosaint leordhóthanach leasanna airgeadais an Aontais a áirithiú, ar an modh arna leagan síos le hAirteagal 22 de Rialachán RRF

Ní mór do gach Ballstát córais rialúcháin éifeachtacha agus éifeachtúla a chur ar bun agus a choinneáil ar bun agus gníomhaíocht iomchuí a ghlacadh chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint. Bhí ar gach Ballstát sonraí maidir lena chóras rialúcháin náisiúnta a thabhairt ina bplean náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta, agus d’fhéadfadh an Coimisiún measúnú a dhéanamh ar na córais sin mar chórais ‘leordhóthanacha’ nó ‘neamhleora’. Dá measfaí nach leor na socruithe a mhol an Ballstát, ní dhéanfaí an plean a fhormheas. Agus measúnú á dhéanamh ag an gCoimisiún ar na cúig phlean téarnaimh agus athléimneachta a formheasadh in 2022, i ndiaidh dó an tuarascáil bhliantúil roimhe sin a ghlacadh, tháinig sé ar an gconclúid go raibh córas rialaithe leordhóthanach acu, amhail córas na 22 phlean téarnaimh agus athléimneachta eile. Mar a tharla i measúnuithe roimhe seo, shainaithin an Coimisiún roinnt easnamh i ngach ceann de na cúig phlean téarnaimh agus athléimneachta a ndearnadh measúnú dearfach orthu in 2022. Mar sin, chuir sé de cheangal ar na Ballstáit lena mbaineann bearta feabhais breise a dhéanamh trí gharspriocanna sonracha a chur le hiniúchóireacht agus rialú ina bpleananna téarnaimh agus athléimneachta faoi seach. Áirítear na garspriocanna agus na spriocanna comhfhreagracha san Iarscríbhinn a ghabhann leis an gCinneadh Cur Chun Feidhme ón gComhairle agus ní mór iad a chomhlíonadh sula bhféadfar aon íocaíocht rialta a dhéanamh. I ndiaidh dó an iarraidh chomhfhreagrach ar íocaíocht a fháil, déanann an Coimisiún measúnú ar chomhlíonadh sásúil na ngarspriocanna sonracha sin maidir le hiniúchóireacht agus rialú agus déanann sé anailís ar na dearbhuithe bainistíochta agus na hachoimrí iniúchóireachta a cuireadh isteach.

Ina theannta sin, agus i gcomhréir lena straitéis iniúchóireachta, déanann an Coimisiún iniúchtaí córais lena mbaintear leas as faisnéis atá ar fáil laistigh den Choimisiún agus as achoimrí iniúchóireachta agus as dearbhuithe bainistíochta arna gcur isteach ag na Ballstáit, in éineacht lena n‑iarrataí ar íocaíocht. I gcomhthéacs na n‑iniúchtaí ar an gcóras, seiceálann an Coimisiún na nósanna imeachta atá i bhfeidhm sna Ballstáit chun calaois, éilliú agus coinbhleacht leasa a chosc, a bhrath agus a cheartú, chomh maith le maoiniú dúbailte. Áirítear leis sin freisin seiceálacha rioscabhunaithe ar na córais chun sonraí maidir le tairbhithe, conraitheoirí, fochonraitheoirí agus úinéirí tairbhiúla a bhailiú agus a stóráil. Cumhachtaítear an Coimisiún chun cistí a aisghabháil nó ceartuithe airgeadais a sheoladh má tá calaois, éilliú nó coinbhleacht leasa sainaitheanta ag na Ballstáit nó i gcás ina ndéanann na Ballstáit sáruithe tromchúiseacha ar na hoibleagáidí a áirítear sna comhaontuithe maoiniúcháin agus iasachta.

Rinne an Coimisiún 16 iniúchadh ar an gcóras in 2022 30 agus 11 cheann eile in 2023 go dtí seo 31 , agus d’eisigh sé moltaí ábhartha maidir le spriocdhátaí dochta cur chun feidhme, agus beidh iniúchadh déanta aige ar na Ballstáit go léir uair amháin ar a laghad faoi dheireadh 2023. I gcomhthéacs na n‑iniúchtaí sin, seiceálann an Coimisiún freisin go ndéantar soláthar i gcórais na mBallstát le haghaidh comhlíonadh rialacha an Aontais agus rialacha náisiúnta, lena n‑áirítear gnéithe sonracha den nós imeachta soláthair phoiblí agus rialacha maidir le státchabhair, agus go seiceáiltear an comhlíonadh sin leo. Agus obair leantach á déanamh maidir le moltaí ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa, chuir an Coimisiún dlús lena chuid oibre iniúchóireachta chun, mar shampla, iniúchtaí córais níos spriocdhírithe an tráth agus an áit a mbraitear laigí nó rioscaí.

Ina theannta sin, tá an Coimisiún ag déanamh iniúchtaí freisin ar an obair a dhéanann na húdaráis náisiúnta iniúchóireachta sna Ballstáit. Is é is cuspóir do na hiniúchtaí um chomhlíonadh sin measúnú a dhéanamh ar iontaofacht na hoibre a dhéantar ar an leibhéal náisiúnta, maidir le hiniúchtaí ar gharspriocanna agus ar spriocanna agus ar iniúchtaí a dhéantar ar na córais rialaithe náisiúnta chun comhlíonadh rialacha an Aontais agus rialacha náisiúnta agus cosaint leasanna airgeadais an Aontais a áirithiú.

2.7. For-rochtain ar chur chun feidhme agus ar thrédhearcacht na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta

Idirphlé agus malartuithe idirinstitiúideacha

Tá an Coimisiún i ndlúthchaidreamh le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle ó thús chur chun feidhme RRF. Leanann an Coimisiún ag roinnt, gan mhoill, gach plean téarnaimh agus athléimneachta agus gach plean modhnaithe arna gcur isteach ag na Ballstáit, chomh maith le gach réamh‑ mheasúnú ar iarrataí ar íocaíocht, le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle ar théarmaí comhionanna. Áirithítear leis sin sreabhadh trédhearcach faisnéise ina bhfuil leibhéal ard rannpháirtíochta idir na hinstitiúidí le linn chéim an cur chun feidhme.

Maidir le Parlaimint na hEorpa, tá plé rialta á dhéanamh ag an gCoimisiún léi chun ábhair chothrománacha a bhaineann leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a phlé. Ó bunaíodh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, tugadh cuireadh don Choimisiún páirt a ghlacadh in aon déag Chomhphlé Téarnaimh agus Athléimneachta ardleibhéil agus rinne sé amhlaidh. Thairis sin, téann an Coimisiún i dteagmháil go rialta le Feisirí Pharlaimint na hEorpa i mBuanmheitheal Chomhchoistí ECON-BUDG agus ghlac sé páirt i 32 chruinniú ar an iomlán. Ina theannta sin, tugtar cuireadh don Choimisiún ar bhonn rialta páirt a ghlacadh i gcoistí éagsúla eile chun tuairimí a mhalartú maidir le hábhair a bhaineann leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, lena n‑áirítear coistí REGI, CONT agus ENVI. Foilsíonn an Coimisiún gach cur i láthair a thugtar i gcomhthéacs an Bhuanghrúpa Oibre, ar shuíomh gréasáin tiomnaithe 32 .

Tá sainghrúpa neamhfhoirmiúil bunaithe ag an gCoimisiún freisin chun malartú a dhéanamh leis na Ballstáit maidir le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta agus eagraíonn sé malartuithe tuairimí agus dea-chleachtas go minic. Is fóram tábhachtach é an grúpa sin le plé a dhéanamh i measc na saineolaithe ó na Ballstáit chomh maith le gnéithe leathana an Choimisiúin maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Leis na hábhair a phléitear san fhormáid sin taispeántar a lán cúrsaí éagsúla, idir chúrsaí airgeadais agus rialachas agus iniúchadh agus rialú, chomh maith le saincheisteanna a bhaineann le réimsí beartais ar leith. Mar shampla, díríodh an 19ù cruinniú i mí an Mhárta 2023 ar chuidiú leis na Ballstáit breithnithe comhionannais a áireamh agus a phríomhshruthú i gcaibidil REPowerEU agus sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta athbhreithnithe. Tugadh aghaidh freisin ar shaincheisteanna maidir le hacmhainneacht riaracháin ag an 20ú cruinniú i mí na Bealtaine 2023 agus déanfar tuilleadh plé orthu ag cruinniú eile atá sceidealaithe d’fhómhar 2023. Déanann an sainghrúpa malartú dea-chleachtas a éascú agus a chur chun cinn maidir le go leor gnéithe de chur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta. Foilsíonn an Coimisiún gach doiciméad ábhartha, amhail cláir oibre, miontuairiscí, tuarascálacha, tuairimí, moltaí agus eile, ar shuíomh gréasáin tiomnaithe 33 .

Go dtí seo, tá 21 chruinniú de shainghrúpa neamhfhoirmiúil na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta eagraithe ag an gCoimisiún. I mí na Nollag 2022, d’eagraigh an Coimisiún an chéad chruinniú fisiciúil ar feadh lá iomlán leis na saineolaithe go léir ó na Ballstáit. Sa 16ú cruinniú sin den ghrúpa, chuir na Ballstáit a ndea-chleachtais i láthair maidir le trí ábhar: (1) ról an údaráis chomhordúcháin agus rialachas chur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, (2) rannpháirtíocht na bpáirtithe leasmhara in ullmhú agus i gcur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, agus (3) gnéithe cumarsáide agus infheictheachta na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta. Táthar ag súil le cruinniú fisiciúil eile den sainghrúpa i bhFómhar 2023.

Ceanglais chumarsáide agus infheictheachta

Maidir le cistí eile de chuid an Aontais, tá oibleagáid ar na Ballstáit a áirithiú go n‑admhóidh faighteoirí mhaoiniú an Aontais faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta bunús an mhaoiniúcháin agus go n‑áiritheoidh siad infheictheacht an mhaoiniúcháin. Chuige sin, leagtar síos le hAirteagal 34(2) de Rialachán RRF, arna oibríochtú le hAirteagal 10 de na Comhaontuithe Maoiniúcháin idir an Coimisiún agus na Ballstáit, roinnt ceanglas maidir le cumarsáid agus infheictheacht. Áirítear orthu sin straitéis cumarsáide a chur ar bun, suaitheantas an Aontais a thaispeáint, más infheidhme, lena mbeidh ráiteas maoiniúcháin iomchuí agus spás gréasáin aonair a bhunú agus a choinneáil ar bun. In ainneoin na n‑oibleagáidí cumarsáide agus infheictheachta sin, léirítear le suirbhé Eorabharaiméadair 2022 34 , cé go bhfuil eolas maith i measc shaoránaigh an Aontais go bhfuil na pleananna téarnaimh agus athléimneachta ann dá dtíortha (le difríochtaí ar fud na mBallstát), nó dóthain feasachta ann go bhfuil na pleananna téarnaimh agus athléimneachta á maoiniú (go hiomlán nó go páirteach) ag an Aontas. Léirítear leis sin gur gá do na Ballstáit dlús a chur lena n‑iarrachtaí. Leanann an Coimisiún le plé a dhéanamh leis na Ballstáit lena áirithiú go gcomhlíonfaidh siad a n‑oibleagáidí. Tá comhlíonadh na gceanglas cumarsáide ina chuid chórasach freisin de na hiniúchtaí ex-post ar na garspriocanna agus ar na spriocanna arna ndéanamh ag an gCoimisiún. Tugann an Coimisiún treoir do na Ballstáit trí mhalartuithe déthaobhacha agus trí líonra INFORM an Aontais Eorpaigh ina dtugtar cumarsáidithe ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún le chéile ar fud chistí an Aontais, lena n‑áirítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Sa chomhthéacs sin, leanann an Coimisiún de thacaíocht a thabhairt do na Ballstáit maidir le cur chun feidhme na straitéisí cumarsáide a áirítear sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta. Tá ocht mBallstát rannpháirteach faoi láthair i dtionscadal ilnáisiúnta a bhfaightear tacaíocht ina leith ón Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil maidir le hacmhainneachtaí a fhorbairt chun tairbhí na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta a chur in iúl go héifeachtach.

Léarscáil idirghníomhach de thionscadail a bhfaightear tacaíocht ina leith ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta

Éilítear le cur chun feidhme luathaithe na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta agus baint amach éifeachtúil a chuspóirí leibhéal trédhearcachta atá ag éirí níos airde i gcónaí maidir lena feidhmiú agus maidir le húsáid nithiúil an mhaoiniúcháin ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ag na Ballstáit. Chun na críche sin, foilsíonn an Coimisiún faisnéis go rialta ar an suíomh gréasáin atá tiomnaithe don tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta 35 (lena n‑áirítear ar na pleananna téarnaimh agus athléimneachta aonair sna leathanaigh tíre tiomnaithe 36 ) agus tá an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta curtha ar bun aige 37 , lena soláthraítear faisnéis fíor-ama maidir leis na heisíocaíochtaí agus an dul chun cinn a dhéanann na Ballstáit, chomh maith le sonraí, táscairí agus anailísí téamacha breise.

Chun infheictheacht agus trédhearcacht na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta a mhéadú a thuilleadh, sheol an Coimisiún léarscáil idirghníomhach de thionscadail a 38  bhfaightear tacaíocht ina leith ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta i ngach Ballstát. Tugtar forléargas sa léarscáil ar athchóirithe agus ar infheistíochtaí áirithe, léirítear a suíomh geografach inti agus cuirtear faisnéis ar fáil inti maidir lena staid imeartha. Tá naisc ar an léarscáil freisin le hacmhainní ar líne lena soláthraítear faisnéis níos mionsonraithe, amhail suíomhanna gréasáin náisiúnta RRF agus, i gcás ina bhfuil siad ar fáil, suíomhanna gréasáin na dtionscadal sonrach arna maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Seoladh an léarscáil go hoifigiúil an 31 Márta 2023. Déanfar í a nuashonrú go rialta agus cuirfear faisnéis bhreise inti go rialta maidir le cur chun feidhme. Rinneadh an chéad nuashonrú an 24 Bealtaine 2023, rud a fhágann go raibh os cionn 430 tionscadal ar an iomlán curtha ar taispeáint ag an bpointe sin ar fud na mBallstát uile.

Léarscáil de thionscadail a bhfaightear tacaíocht ina leith ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta

Faighteoirí deiridh faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta

Neartaíodh an trédhearcacht le Rialachán REPowerEU maidir le cistí RRF a úsáid trí oibleagáid nua a chur ar na Ballstáit sonraí a fhoilsiú maidir leis na faighteoirí deiridh. I gcomhthéacs na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, tuigtear gurb é an faighteoir deiridh an t‑eintiteas deireanach a fhaigheann cistí faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta nach conraitheoir ná fochonraitheoir é, mar shampla, saoránaigh, údaráis réigiúnacha nó áitiúla, nó FBManna, agus dá réir sin d’fhéadfadh sé a bheith ina dhuine dlítheanach nó ina dhuine nádúrtha. Ceanglaítear le hAirteagal 25a nua de Rialachán leasaithe RRF ar na Ballstáit tairseach a bheidh ar fáil go poiblí agus a bheidh éasca le húsáid a chruthú ina bhfoilseoidh siad sonraí maidir leis an 100 faighteoir deiridh a fhaigheann an méid is mó maoiniúcháin chun bearta a chur chun feidhme faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, agus na sonraí sin a nuashonrú dhá uair sa bhliain 39 . Cuirtear de chúram ar an gCoimisiún ansin na sonraí a lárú agus a fhoilsiú in éineacht leis na naisc le tairseacha náisiúnta na mBallstát ar an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Chun na críche sin, sholáthair Coimisiún treoir do na Ballstáit chun foilsiú sonraí maidir leis an 100 faighteoir deiridh is mó a éascú agus chun inchomparáideacht, comhsheasmhacht agus cóir chomhionann a áirithiú, lena n‑áirítear i gcomhthéacs an 20ú agus an 21ú cruinnithe de chuid an tsainghrúpa neamhfhoirmiúil maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a chur chun feidhme. Ba cheart do na Ballstáit tuairisciú a dhéanamh ar aon bheart a áirítear sa phlean téarnaimh agus athléimneachta i gcás inar eisíocadh faighteoir deiridh cheana féin, is cuma ar chuir an Ballstát iarraidh ar íocaíocht isteach cheana féin agus go bhfuair sé maoiniú faoin tSaoráid, ós rud é go bhfaigheann na Ballstáit íocaíochtaí tráthrialta ex-post a luaithe a bheidh sé measta ag an gCoimisiún go bhfuil na garspriocanna agus na spriocanna ábhartha comhlíonta go sásúil. Chun comhsheasmhacht agus comhleanúnachas a áirithiú i gcur i láthair na sonraí maidir leis an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta, d’iarr an Coimisiún ar na Ballstáit freisin sonraí struchtúrtha a sholáthar trína uirlis TF don tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, Fenix, agus teimpléad tiomnaithe.

Sholáthair 15 Bhallstát sonraí go dtí seo maidir leis an 100 faighteoir deiridh a fhaigheann an méid is mó maoiniúcháin chun bearta a chur chun feidhme ina bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, agus foilsíodh na sonraí sin freisin ar an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta 40 . Ina threoir maidir le pleananna téarnaimh agus athléimneachta i gcomhthéacs REPowerEU a foilsíodh i mí Feabhra 2023, mhol an Coimisiún go ndéanfaí an chéad chleachtadh tuairiscithe faisnéise i gcomhthráth le tuairisciú débhliantúil Aibreán 2023. Lean go leor Ballstát an treoir sin agus tá sonraí foilsithe cheana féin maidir leis an 100 faighteoir deiridh is mó ar a dtairseacha náisiúnta. As na 16 Bhallstát a sholáthair sonraí, d’fhoilsigh an chuid is mó acu (12 Bhallstát, is iad an Ostair, an Chróit, an Chipir, an tSeicia, an Ghearmáin, an Ungáir, an Iodáil, an Laitvia, an Liotuáin, an Phortaingéil, an tSlóvaic, an tSlóivéin, an tSualainn) na sonraí ar a dtairseacha náisiúnta agus chuir siad sonraí struchtúrtha faoi bhráid an Choimisiúin, agus tá na sonraí foilsithe ag trí Bhallstát (an Eastóin, an Fhionlainn agus an Pholainn) ar a dtairseach náisiúnta. Ós rud é go bhfuil sé d’oibleagáid ar gach Ballstát na sonraí a fhoilsiú agus a nuashonrú dhá uair sa bhliain, ag tosú ó theacht i bhfeidhm Rialachán REPowerEU an 1 Márta 2023, táthar ag súil go leanfaidh agus go bhfoilseoidh na Ballstáit eile sonraí maidir leis an 100 faighteoir deiridh is mó faoina bplean téarnaimh agus athléimneachta in 2023.

Molann an Coimisiún do na Ballstáit nach bhfuil na sonraí maidir leis an 100 faighteoir deiridh is mó curtha isteach acu fós é sin a dhéanamh gan mhoill chun ceanglais dhlíthiúla an Rialacháin a chomhlíonadh agus chun an trédhearcacht is gá a áirithiú maidir le faighteoirí chistí na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta.

Leis an anailís ar na sonraí maidir leis na faighteoirí deiridh is mó i ngach Ballstát is féidir léargais agus ceachtanna luachmhara a sholáthar chun an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a chur chun feidhme. Éascaítear leis na sonraí trédhearcacht fheabhsaithe maidir le cá háit a sheoltar an maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta agus tionchar na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta ar an talamh, agus comhlánaítear leo tuilleadh na sonraí atá ar fáil cheana maidir le cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, mar shampla, maidir le garspriocanna agus spriocanna comhlíonta agus maidir leis na heisíocaíochtaí in aghaidh an cholúin.

Tá difríochtaí suntasacha ag baint le méid na n‑íocaíochtaí leis an 100 faighteoir deiridh is mó ar fud na mBallstát sin ina bhfuil sonraí ar fáil. Mínítear é sin le leithdháileadh na mBallstát éagsúil agus le cineál ilchineálach na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta. Is é EUR 20 billiún an méid is mó a fhaigheann faighteoir deiridh liostaithe agus is é EUR 2,450 an méid is lú. Tá beagnach EUR 49 milliún i gceist leis meánluach na méideanna uile a fuarthas agus tá an luach meánach i bhfad níos ísle ag thart ag EUR 3 mhilliún. Laistigh de gach Ballstát, is féidir difríocht chomhchosúil a fheiceáil maidir leis an dóigh a scaiptear an maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ar fud an 100 faighteoir deiridh is mó agus maidir leis na méideanna is airde agus is ísle faoi seach a fhaightear (féach Fíor 11).

Fíor 11: Fíor Leathadh na bhfaighteoirí deiridh is mó in aghaidh an Bhallstáit 41 42

Foinse: Ríomh an Choimisiúin Eorpaigh féin bunaithe ar shonraí na bhfaighteoirí deiridh arna soláthar ag na Ballstáit

Is eintitis phoiblí iad an chuid is mó de na deich bhfaighteoir deiridh is mó, agus tá na bearta a bhfuair siad maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ina leith scaipthe go réasúnta cothrom ar fud cholúin bheartais na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta. De réir mheastacháin an Choimisiúin, is eintitis phoiblí iad beagnach dhá thrian de na deich bhfaighteoir deiridh is mó ar an meán agus tá thart ar 27 % díobh ina n‑eintitis phríobháideacha (tá cineál na bhfaighteoirí deiridh eile measctha) 43 . Ar an iomlán, is ionann sciar na gcistí a fhaigheann na deich bhfaighteoir deiridh is mó i ngach Ballstát (sna 16 Bhallstát ina bhfuil sonraí ar fáil) agus 12.7 % de chistí uile na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta a fhaigheann na 16 Bhallstát sin. Ag féachaint go sonrach ar eintitis phríobháideacha i measc na ndeich bhfaighteoir is mó, is ionann sciar na gcistí a fuair siad agus thart ar 1.9 % de chistí uile na RRF na 16 Bhallstát sin. Chomh maith leis na faighteoirí sin, tá i bhfad níos mó infheistíochtaí agus scéimeanna ann a dhírítear go sonrach ar FBManna sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta go léir. Le hanailís ar na bearta gaolmhara a bhfuil maoiniú faighte ag na faighteoirí deiridh ina leith is féidir léiriú soiléir a thabhairt freisin maidir le cad iad na spriocanna beartais agus na hearnálacha leathana a bhfuil tacaíocht faighte ina leith ó mhaoiniú faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta leo. Léirítear sna sonraí atá 44 ar fáil don 100 faighteoir deiridh is mó go bhfuil na bearta gaolmhara scaipthe ar fud na sé cholún beartais ar bhealach atá cothromaithe den chuid is mó (féach Fíor 12), lena neartaítear an coincheap go soláthraítear tacaíocht ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta do na Ballstáit a léiríonn freagairt chuimsitheach agus chothromaithe ar an staid eacnamaíoch agus shóisialta. Léirítear leis na sonraí atá ar fáil go dtí seo freisin go raibh baint ag na faighteoirí deiridh is mó faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta den chuid is mó le bearta cur chun feidhme a chuireann leis an aistriú digiteach, agus díreach ina dhiaidh sin infheistíochtaí i bhfás cliste, inbhuanaithe agus cuimsitheach, i gcomhtháthú sóisialta agus críochach agus in infheistíochtaí glasa, lena léirítear an tábhacht a chuir na Ballstáit i leith spreagadh an téarnaimh eacnamaíoch agus shóisialta i ndiaidh ghéarchéim COVID-19 chomh maith le geilleagair, sochaithe agus riaracháin phoiblí an Aontais a ullmhú don aistriú glas agus don aistriú digiteach, i gcomhlántacht le cistí an bheartais chomhtháthaithe 45 .

Fíor 12: Fíor Ranníocaíocht na méideanna a fuarthas agus na mbeart gaolmhar a bhfaigheann na 100 faighteoir deiridh is mó tacaíocht ina leith i dtreo na sé cholún beartais 46

Foinse: Ríomh an Choimisiúin Eorpaigh féin bunaithe ar shonraí na bhfaighteoirí deiridh arna soláthar ag na Ballstáit

Baineann na híocaíochtaí is mó le tionscadail bhonneagair, digitiú agus soghluaisteacht, agus is iad na faighteoirí deiridh is minice a fuair tacaíocht airgeadais i leith beart san oideachas agus i leith infheistíochtaí eile i gcaipiteal daonna. Baineann na suimeanna maoiniucháin is mó a fuair na faighteoirí deiridh sna Ballstáit sin ina bhfuil sonraí ar fáil le hinfheistíochtaí i mbonneagar críochach agus i seirbhísí críochacha, i ríomhsheirbhísí rialtais agus i seirbhísí poiblí digiteacha, agus i soghluaisteacht inbhuanaithe, arb iad sin réimsí beartais ina mbíonn na hinfheistíochtaí mór agus níos costasaí de ghnáth. Agus líon na mbeart gaolmhar á mheas in ionad na suimeanna a fuarthas, tagann sé chun cinn gur minic a fuair an 100 faighteoir deiridh is mó maoiniú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta chun bearta a chur chun feidhme i réimsí an oideachais ghinearálta, an ghairmoideachais agus an ardoideachais, na ríomhsheirbhísí rialtais agus seirbhísí poiblí digiteacha, an chaipitil dhaonna sa digitiú, agus na héifeachtúlachta fuinnimh. Tagann sé sin leis an mbéim a chuir go leor Ballstát ina bpleananna ar bhearta oideachais agus oiliúna agus ar uas‑sciliú agus athsciliú a chur ar fhostaithe, ar dhaoine dífhostaithe agus ar an daonra i gcoitinne don aistriú digiteach, chomh maith leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach a chur chun cinn.

Ag féachaint chun cinn, leanfaidh an Coimisiún le hathbhreithniú a dhéanamh ar na sonraí atá ar fáil chun go mbeidh sé ábalta foghlaim ó cheachtanna maidir leis chur chun feidhme na Saoráide. Úsáidfear na sonraí ón 100 faighteoir is mó freisin chun an léarscáil idirghníomhach thuasluaite ar thionscadail RRF a chothú.

Imeachtaí Bliantúla RRF

Is iad Imeachtaí Bliantúla an phríomhthréimhse chumarsáide ar chur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta ar an leibhéal náisiúnta. Tá an ceanglas ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit gníomhaíochtaí comhpháirteacha cumarsáide a reáchtáil maidir le maoiniú RRF arna chumhdach in Airteagal 34 de Rialachán RRF agus in Airteagal 10 de na Comhaontuithe Maoiniúcháin. Tugtar le chéile sna himeachtaí sin príomhinstitiúidí, príomhpháirithe leasmhara (lena n‑áirítear comhpháirtithe sóisialta agus ionadaithe na sochaí sibhialta) agus príomhfhaighteoirí tacaíochta RRF, i measc dreamanna eile, chun an dul chun cinn maidir le cur chun feidhme na dtionscadal éagsúla arna moladh ag na Ballstáit ina bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta a phlé. Tugtar cuireadh freisin d’oifigí Idirchaidrimh Pharlaimint na hEorpa sna Ballstáit, d’ionadaithe náisiúnta Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus do Choiste na Réigiún páirt a ghlacadh sna himeachtaí sin.

Faoin 1 Meán Fómhair 2023, bhí 22 Imeacht Bhliantúil tionólta i 22 Bhallstát. Tá comhar maidir le cumarsáid RRF dea-bhunaithe idir Oifigigh an tSeimeastair Eorpaigh in Ionadaíochtaí an Choimisiúin agus sna riaracháin náisiúnta. Le comhiarrachtaí maidir leis na hImeachtaí Bliantúla a eagrú le hionadaithe ardleibhéil ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún méadaítear infheictheacht na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta. Soláthraítear deiseanna den scoth leis na himeachtaí sin l le haghaidh rannpháirtíocht an phreasa, rud a leathnaíonn an lucht spéise lasmuigh de na páirtithe leasmhara rialta agus a chuireann for-rochtain i bhfad níos leithne ar fáil. Go deimhin, rinneadh formhór na n‑imeachtaí a bheoshruthú freisin agus rinneadh taifeadtaí de na himeachtaí, chomh maith le hábhar cumarsáide eile, atá ar fáil sna leathanaigh tíre aonair ar an suíomh gréasáin atá dírithe ar an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta agus ar an Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta. Tá sé beartaithe tuilleadh imeachtaí a reáchtáil níos déanaí in 2023 agus an bhliain seo chugainn de réir mar a chuirfear cur chun feidhme na pleananna téarnaimh agus athléimneachta, lena n‑áirítear caibidlí nua-ghlactha REPowerEU, ar aghaidh.

Comhairliúchán le páirtithe leasmhara

Tá cuir chuige éagsúla glactha ag na Ballstáit maidir le comhairliúchán le páirtithe leasmhara i gcomhthéacs na pleananna téarnaimh agus athléimneachta dá gcuid féin a ullmhú agus a chur chun feidhme. Ceanglaítear leis an Rialachán RRP ar na Ballstáit achoimre a chur ar fáil, mar chuid dá bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, ar chomhairliúcháin na bpáirtithe leasmhara a rinneadh, lena n‑áirítear comhpháirtithe sóisialta, eagraíochtaí sochaí sibhialta chomh maith le húdaráis áitiúla agus réigiúnacha. Leis an Rialachán RRF athbhreithnithe, ceanglaítear ar na Ballstáit achoimre bhreise a sholáthar maidir le toradh an phróisis comhairliúcháin a rinneadh le páirtithe leasmhara, lena n‑áirítear údaráis áitiúla agus réigiúnacha, ar na bearta a áirítear i gcaibidil REPowerEU. Ba cheart go n‑áireofaí san achoimre freisin tuairisc ar an dóigh ar cuireadh an t‑aiseolas a fuarthas san áireamh i ndearadh bhearta an phlean REPowerEU agus léiriú ar an dóigh a leanfar lena chur san áireamh le linn an chur chun feidhme. Ar an iomlán, thug na páirtithe leasmhara aiseolas ilchineálach don Choimisiún maidir leis na próisis chomhairliúcháin ar an leibhéal náisiúnta, idir chomhairliúcháin rialta agus chomhairliúcháin ghráinneacha agus chomhairliúcháin níos teoranta. Cheap na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha go minic go raibh a rannpháirtíocht sna bearta beartais iomadúla sna cláir míchothrom. Is é is cúis leis sin go páirteach difríocht i luas chur chun feidhme na n‑athchóirithe agus na n‑infheistíochtaí agus castacht agus éagsúlacht na mbeart sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta i roinnt Ballstát. I ndáil leis sin, is deis é go deimhin caibidil REPowerEU a chur san áireamh chun an bealach a réiteach do rannpháirtíocht níos mó na bpáirtithe leasmhara uile, lena n‑áirítear comhpháirtithe sóisialta, eagraíochtaí sochaí sibhialta chomh maith le húdaráis áitiúla agus réigiúnacha.

Le linn chéim an chur chun feidhme, d’iarr an Coimisiún, agus tá sé á iarraidh fós, ar na Ballstáit uile oibriú go gníomhach agus go héifeachtach le comhpháirtithe sóisialta, le húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus le páirtithe leasmhara eile, go háirithe ionadaithe eagraíochtaí sochaí sibhialta, trí mhalartuithe rialta. Is deis é cur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta chun páirt a ghlacadh freisin sa chlár oibre níos leithne maidir leis an mbeartas eacnamaíoch, fostaíochta, sóisialta agus inbhuanaitheachta a chomhordú agus cuideoidh sé le dúshláin a shainaithint agus réitigh a shainiú go rialta. Is cinnte go bhfuil rannpháirtíocht éifeachtach ríthábhachtach mar go gcuideoidh ionchur agus rannpháirtíocht na bpáirtithe leasmhara le fóntacht, rath agus tráthúlacht na n‑athchóirithe agus na n‑infheistíochtaí atá beartaithe a áirithiú. Ina theannta sin, tá na gníomhaithe ábhartha lena mbaineann ag feidhmiú mar ardán cothrománach chun tuairimí a mhalartú maidir leis an gcur chun feidhme agus chun dlúthchomhar a áirithiú. I mí Eanáir 2023, d’fhoilsigh an Coimisiún Teachtaireacht chun an t‑idirphlé sóisialta san Aontas 47 a neartú, chomh maith le togra le haghaidh moladh ón gComhairle maidir le ról an idirphlé shóisialta a ghlac an Chomhairle an 12 Meitheamh 2023. Iarrtar sa mholadh ar na Ballstáit páirt a thabhairt do chomhpháirtithe sóisialta ar bhealach córasach, fiúntach agus tráthúil, comhpháirithe sóisialta a bhfuil baint acu le ceapadh agus cur chun feidhme beartas fostaíochta agus sóisialta agus, más ábhartha, ceapadh agus cur chun feidhme beartas eacnamaíoch agus beartas poiblí eile, lena n‑áirítear i gcomhthéacs an tSeimeastair Eorpaigh.

For-rochtain ar an bpreas

Ó bunaíodh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, tá cumarsáid fhorleathan á déanamh ag an gCoimisiún leis an bpreas maidir le cur chun feidhme na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta. Rinne an Coimisiún cinnte de go ndéanfadh sé teagmháil le comhfhreagraithe náisiúnta agus le hiriseoirí speisialaithe chun cumhdach leathan a áirithiú agus tuiscint leathan ag an bpobal i gcoitinne ar na príomhcheisteanna a bhaineann leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta agus a chur chun feidhme ar an talamh a áirithiú, agus d’eisigh sé os cionn 200 preaseisiúint agus ábhar preasa agus d’eagraigh sé go leor preasagallamh agus seisiúin faisnéise teicniúla sa Bhruiséil agus sna Ballstáit araon, agus tacaíocht á fáil aige ó Ionadaíochtaí an Choimisiúin. Ina theannta sin, thug an Coimisiún aiseolas fairsing agus tráthúil i scríbhinn agus ó bhéal d’iriseoirí náisiúnta agus idirnáisiúnta araon, ag tabhairt aghaidh ar a n‑ardspéis leanúnach san ionstraim.

Gníomhaíochtaí cumarsáide breise RRF ag Ionadaíochtaí an Choimisiúin Eorpaigh sna Ballstáit

Ina theannta sin, is príomhthasc cumarsáide de chuid Ionadaíochtaí uile an Choimisiúin Eorpaigh sna Ballstáit é cumarsáid a dhéanamh maidir le tairbhí na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta. Seachas na ‘himeachtaí bliantúla’, cuirtear go leor gníomhaíochtaí for-rochtana eile chun feidhme i ndlúthchomhar le hOifigigh an tSeimeastair Eorpaigh agus le foirne eile laistigh de na hIonadaíochtaí. Ina lán cásanna freisin, tá páirtithe leasmhara, údaráis náisiúnta agus réigiúnacha agus comhpháirtithe seachtracha eile páirteach sna hiarrachtaí cumarsáide. Ag plé poiblí agus imeachtaí na meán, déantar tionchar na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta ar an ngeilleagar agus ar chaighdeán saoil na saoránach a phlé go forleathan.

3.Rannchuidiú na Saoráide le Cuspóirí na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta

De bhun Airteagal 3 de Rialachán RRF, ba cheart do na hathchóirithe agus na hinfheistíochtaí a áirítear sna RRPanna rannchuidiú leis na sé cholún beartais 48 lena sainítear raon feidhme na Saoráide agus cás sonrach agus dúshláin shonracha an Bhallstáit á gcur san áireamh ag an am céanna. Le Rialachán RRF cuirtear de cheangal freisin ar gach Ballstát 37 % ar a laghad de leithdháileadh iomlán a phlean téarnaimh agus athléimneachta a chur i dtreo bearta a chuireann le cuspóirí aeráide agus 20 % ar a laghad den leithdháileadh iomlán a chur i dtreo cuspóirí digiteacha, bunaithe ar mheastachán costála ex-ante na mbeart sin.

D’fhorbair an Coimisiún modheolaíocht chun tuairisciú a dhéanamh ar an méid a chuireann gach plean le sé cholún na Saoráide, i gcás inar clibeáladh gach beart (fobheart) de réir réimse beartais phríomhúil amháin agus réimse beartais thánaistigh amháin (de réir liosta de réimsí beartais arna bhunú ag an gCoimisiún) a bhaineann le ceann amháin de na sé cholún, rud a léiríonn gur féidir athchóiriú nó infheistíocht a nascadh le roinnt colún. A mhéid is féidir, tá an beart tuairiscithe comhsheasmhach le bearta clibeála eile (aeráid, digiteach agus caiteachas sóisialta). An sciar de chistí RRF a chuireann le gach colún beartais i bhFíor 13.

Fíor 13: An sciar de chistí RRF atá ag rannchuidiú le gach colún beartais

Nóta: Cuireann gach beart le dhá cheann de na sé cholún beartais, dá bhrí sin, is ionann an ranníocaíocht iomlán le gach colún atá léirithe ar an gcairt seo agus 200 % de na cistí RRF arna leithdháileadh ar na Ballstáit. Ní hionann na céatadáin a thaispeántar don méid atá curtha le cholún an aistrithe ghlais agus an aistrithe dhigitigh agus na céatadáin a thaispeántar don mhéid atá curtha leis na cuspóirí aeráide agus digiteacha; déantar na modheolaíochtaí sin a ríomh de réir modheolaíochta éagsúla (atá sonraithe in Iarscríbhinn VI agus in Iarscríbhinn VII den Rialachán RRF). Is ionann na codanna a bhfuil dath gorm (ag bun) agus na bearta sin atá clibeáilte agus a sannadh don cholún mar réimse beartais phríomhúil, agus is ionann na codanna ar a bhfuil dath dearg (ag barr) agus bearta atá clibeáilte mar réimse beartais thánaistigh.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta

3.1. An méid a chuir an tSaoráid leis an aistriú glas (i.e. Colún 1)

Cabhróidh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta le baint amach spriocanna an Aontais maidir le glanastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú 55 % ar a laghad faoi 2030 agus aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050. Leis na bearta a bhfaightear tacaíocht ón Saoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ina leith, táthar ag cur le huaillmhian aeráide an Aontais a chomhlíonadh, trí shoghluaisteacht inbhuanaithe a chur chun cinn, trí éifeachtúlacht fuinnimh a mhéadú agus trí úsáid níos airde foinsí in‑athnuaite fuinnimh a chur chun cinn. Áiritheoidh siad freisin go ndéanfar dul chun cinn i dtreo oiriúnú don athrú aeráide agus cuspóirí eile comhshaoil amhail aerthruailliú a laghdú, an geilleagar ciorclach a chur chun cinn nó an bhithéagsúlacht a athbhunú agus a chosaint. Tá EUR 254 bhilliún 49 ar an iomlán – nó 50 faoin gcéad de leithdháileadh iomlán na mBallstát go dtí seo – tiomnaithe do bhearta a chuireann le colún an aistrithe ghlais. Is féidir é sin a mhiondealú in 11 réimse beartais (féach Fíor 14) 50 .

Fíor 14: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear leis an aistriú glas de réir an réimse beartais

Nóta: Léirítear sa chairt seo miondealú ar an rannchuidiú measta leis an gcolún beartais de réir liosta de réimsí beartais a bhunaigh an Coimisiún Eorpach. Baineann an céatadán le cion foriomlán an phlean atá clibeáilte faoin gcolún beartais seo.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Sháraigh na hathchóirithe agus na hinfheistíochtaí lena dtacaítear le cuspóirí aeráide i bpleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát an sprioc de 37 % den leithdháileadh iomlán a leagtar amach i Rialachán RRF (Fíor 15). Is ionann an caiteachas iomlán measta ar an aeráid sna pleananna glactha agus EUR 204 bhilliún, arb ionann é sin agus thart ar 40 % de leithdháileadh iomlán na bpleananna arna ríomh de réir na modheolaíochta clibeála aeráide 51 .

Fíor 15: An sciar de leithdháileadh RRP atá sa rannchuidiú le cuspóirí aeráide

Nóta: Bhí sé de cheangal a shonrú sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta a mhéid a chuireann gach beart go hiomlán (100 %), go páirteach (40 %) nó nach bhfuil aon tionchar aige (0 %) ar na cuspóirí aeráide agus údar a thabhairt leis. Ríomhadh an méid a cuireadh leis na cuspóirí aeráide trí úsáid a bhaint as Iarscríbhinn VI agus Iarscríbhinn VII den Rialachán RFF, faoi seach. Trí na comhéifeachtaí a chomhcheangal leis na meastacháin ar chostais a bhaineann le gach beart, is féidir an méid a chuireann na pleananna leis na spriocanna aeráide a ríomh.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

As na 705 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh go sásúil 52 go dtí seo, cuireann 261 le colún 1, lena n‑áirítear 246 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh go sásúil ón 1 Márta 2022, i.e. ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF. Ó bhí an 1 Márta 2022 ann, tá an dul chun cinn is mó déanta i réimsí beartais na héifeachtúlachta fuinnimh (63 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh i 52 bheart ó bhí an 1 Márta 2022 ann), soghluaisteacht inbhuanaithe (60 G&S i 47 mbeart), agus fuinneamh agus líonraí in‑athnuaite (40 G&S i 30 beart) agus réimsí beartais phríomhúil agus thánaistigh á gcur san áireamh (Fíor 16). Is iad formhór na ngarspriocanna agus na spriocanna an chéad chéim i gcur chun feidhme na mbeart a chuireann leis an aistriú glas. Cuirtear roinnt samplaí de bhearta i gcolún an aistrithe ghlais a cuireadh i bhfeidhm ón 1 Márta 2022 i láthair sa bhosca thíos.

Fíor 16: Líon na mbeart i gcolún 1 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Soghluaisteacht Inbhuanaithe

Baineann na bearta lena dtacaítear le soghluaisteacht inbhuanaithe le thart ar thrian den chaiteachas aeráide arna mhaoiniú ón tSaoráid, agus mar sin is é colún an aistrithe ghlais is mó a dtacaítear leis é (31 % den leithdháileadh nó EUR 79.4 billiún). Cuimsítear leis na bearta sin, i measc nithe eile, infheistíochtaí i bhfeithiclí astaíochtaí nialasacha nó ísle, infheistíochtaí i bhforbairt iompair phoiblí uirbigh, agus infheistíochtaí i mbonneagar le haghaidh athluchtaithe. Tá tromlach an mhaoinithe dar luach EUR 42 bhilliún comhdhéanta d’infheistíochtaí i nuachóiriú an bhonneagair iarnróid, lena n‑áirítear rothstoc iarnróid nua-aimseartha a cheannach. Áirítear i roinnt pleananna téarnaimh agus athléimneachta freisin athchóirithe uaillmhianacha a dhírítear ar chórais chánachais a bhunú nó ar an timpeallacht rialála a athrú d’fhonn cur i bhfeidhm soghluaisteacht astaíochtaí nialasacha a éascú. Leis na hathchóirithe téitear i ngleic leis an gcreat rialála foriomlán agus áirítear orthu straitéisí chun tacú le soghluaisteacht inbhuanaithe uirbeach agus iompar comhchoiteann. Áirítear ar na pleananna freisin athchóirithe lena dtugtar isteach iomaíocht i seirbhísí calafoirt agus athchóiriú ar an earnáil mhuirí agus ar uiscebhealaí intíre.

Éifeachtúlacht Fuinnimh

Baineann éifeachtúlacht fuinnimh le 29 % den chaiteachas iomlán faoi cholún an aistrithe ghlais (costas iomlán EUR 72.8 billiún). Chuimsigh na Ballstáit ina bpleananna infheistíochtaí móra in athchóirithe fuinnimh ar fhoirgnimh phríobháideacha agus phoiblí agus infheistíochtaí i bhfoirgnimh nua atá an‑éifeachtúil ó thaobh fuinnimh de a thógáil. Baineann formhór na n‑infheistíochtaí le héifeachtúlacht fuinnimh foirgneamh cónaithe (ag EUR 31 bhilliún), a dhírítear de ghnáth ar laghdú 30 % nó níos mó ar ídiú fuinnimh phríomhúil. Seachas foirgnimh, beidh infheistíochtaí in earnálacha eile, ina gcuidiú leis na próisis táirgthe in FBManna, i bhfiontair mhóra agus i gcórais téimh cheantair a dhícharbónú, mar shampla trí chomhtháthú teicneolaíochtaí níos glaine agus níos éifeachtúla a chur chun cinn le haghaidh próisis mhonaraíochta agus le haghaidh táirgeadh teasa láraithe (EUR 7 mbilliún). Chuige sin, áirítear i roinnt pleananna téarnaimh agus athléimneachta freisin athchóirithe chun dul i ngleic le bacainní ar éifeachtúlacht fuinnimh, amhail leasuithe ar an gcreat rialála nó comhchuibhiú sásraí tacaíochta trí ionaid ilfhreastail.

Fuinneamh In‑athnuaite agus Gréasáin

Ar an iomlán, is ionann an caiteachas measta iomlán ar chumhacht ghlan – fuinneamh in‑athnuaite agus gréasáin – agus 14 % den chaiteachas iomlán faoi cholún an aistrithe ghlais (costas iomlán EUR 35.3 billiún). Áirítear ar go leor pleananna téarnaimh agus athléimneachta bearta a dhírítear ar fhuinneamh glan, amhail infheistíochtaí i nginiúint fuinnimh in‑athnuaite, i dteicneolaíochtaí in‑athnuaite atá aibí cheana féin chomh maith le réitigh nuálacha. Caithfear thart ar dhá thrian den infheistíocht fhoriomlán sa réimse seo ar theicneolaíochtaí an fhuinnimh in‑athnuaite (EUR 24 bhilliún), agus leithdháilfear an méid atá fágtha ar infheistíochtaí i ngréasáin agus i mbonneagar fuinnimh (EUR 11 bhilliún). Teastaíonn clár oibre uaillmhianach um athchóiriú chun cion na bhfoinsí in‑athnuaite fuinnimh a mhéadú. Chuige sin, is é is aidhm do na hathchóirithe sna pleananna timpeallacht rialála chobhsaí a chruthú agus sineirgí iomchuí a chruthú idir infheistíocht phoiblí agus phríobháideach, nósanna imeachta riaracháin a shimpliú agus scéimeanna tacaíochta nua a ghlacadh nó síneadh a chur le cinn atá ann cheana.

3.2. An méid atá crutha ag an tSaoráid leis an aistriú digiteach (i.e Colún 2)

Cuireann an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta go mór leis an aistriú digiteach san Aontas. Cumhdaítear raon beart leis na pleananna, lena n‑áirítear bonneagair dhigiteacha agus ardteicneolaíochtaí den chéad ghlúin eile a chur in úsáid, forbairt scileanna digiteacha don daonra agus don lucht saothair, agus tacaíocht do dhigitiú fiontar chomh maith le seirbhísí poiblí. Cuirfidh EUR 144 bhilliún ar an iomlán le colún an aistrithe dhigitigh, arna dháileadh ar fud réimsí beartais dhigitigh mar a thaispeántar i bhFíor 17 53 .

Fíor 17: Miondealú ar an gcaiteachas a thacaíonn leis an aistriú digiteach de réir an réimse beartais

Nóta: Léirítear sa chairt seo miondealú ar an rannchuidiú measta leis an gcolún beartais de réir liosta de réimsí beartais a bhunaigh an Coimisiún Eorpach. Baineann an céatadán le cion foriomlán an phlean atá clibeáilte faoin gcolún beartais seo.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Sháraigh na hathchóirithe agus na hinfheistíochtaí lena dtacaítear le cuspóirí digiteacha i bpleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát an sprioc de 20 % den leithdháileadh iomlán a leagtar amach in RFF (Fíor 18). Go dtí seo, is é EUR 130 billiún suim iomlán an chaiteachais mheasta ar dhigitiú sna pleananna, thart ar 26 % de leithdháileadh iomlán na bpleananna, arna ríomh de réir na modheolaíochta clibeála digití 54 .

I measc na 705 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh go sásúil go dtí seo, cuireann 184 gharsprioc agus sprioc le colún 2, lena n‑áirítear 178 ngarsprioc agus sprioc atá comhlíonta go sásúil ó bhí an 1 Márta 2022 ann). Tá an dul chun cinn is mó déanta i réimsí beartais na ríomhsheirbhísí rialtais, na seirbhísí poiblí digiteacha agus na n‑éiceachóras digiteach áitiúil (85 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh i 72 bheart ó bhí an 1 Márta 2022 ann), i gcaipiteal daonna sa digitiú (40 G&S i 30 beart), agus i ndigitiú gnó (29 G&S i 20 beart) (Fíor 19). Cuirtear roinnt samplaí a bhaintear as iarrataí ar íocaíocht a ndearnadh measúnú dearfach orthu i láthair sa bhosca thíos. Dírítear iad ar phríomhréimsí atá nasctha leis an mbeartas digiteach ach tá tábhacht ag baint le réimsí eile amhail nascacht freisin.

Fíor 18: An sciar de leithdháileadh RRP atá sa rannchuidiú le cuspóirí aeráide

Nóta: Bhí sé de cheangal a shonrú sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta a mhéid a chuireann gach beart go hiomlán (100 %), go páirteach (40 %) nó nach bhfuil aon tionchar aige (0 %) ar na cuspóirí digiteacha agus údar a thabhairt leis. Ríomhadh an méid a cuireadh leis na cuspóirí digiteacha trí úsáid a bhaint as Iarscríbhinn VI agus Iarscríbhinn VII den Rialachán RFF, faoi seach. Trí na comhéifeachtaí a chomhcheangal leis na meastacháin ar chostais a bhaineann le gach beart, is féidir an méid a chuireann na pleananna leis na spriocanna digiteacha a ríomh.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Fíor 19: Líon na mbeart i gcolún 2 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Ríomhsheirbhísí rialtais agus seirbhísí poiblí digiteacha

Baineann aon trian den chaiteachas digiteach arna mhaoiniú ón tSaoráid leis na bearta lena dtacaítear le digitiú seirbhísí poiblí agus ríomhsheirbhísí rialtais agus breis, agus is é sin an réimse beartais dhigitigh is mó a dtacaítear leis (37 % de cholún an aistrithe dhigitigh nó EUR 53 bhilliún). Leis na bearta sin, féachtar le próisis riaracháin phoiblí a nuachóiriú agus a fheabhsú, chun iad a dhéanamh níos soláimhsithe, níos dírithe ar an saoránach agus níos idir-inoibrithí agus chun borradh a chur faoi rochtain ar sheirbhísí poiblí digiteacha agus le glacadh na seirbhísí sin ag daoine aonair agus ag gnólachtaí. Áirítear ar roinnt RRPanna athchóirithe arb é is aidhm dóibh réitigh ríomhsheirbhísí rialtais a thabhairt isteach nó a fheabhsú, amhail ríomh‑shainaitheantas Eorpach a imscaradh, idir-inoibritheacht na n‑ardán poiblí digiteach a áirithiú, mar aon le feabhas a chur ar bhailiú agus ar bhainistiú sonraí. Áirítear ar roinnt RRPanna freisin infheistíochtaí atá dírithe ar ardteicneolaíochtaí (amhail néal rialtais) a chomhtháthú i bpróisis rialtais, agus acmhainneacht chibearshlándála na hearnála poiblí a neartú. Tá bearta ann freisin a dhírítear ar chórais náisiúnta cúraim sláinte agus ceartais a dhigitiú in go leor pleananna téarnaimh agus athléimneachta. 

Baineann digitiú na seirbhísí poiblí le roinnt réimsí beartais agus soláthraítear sineirgí leis na cúig cholún eile lena dtacaíonn an tSaoráid. Mar shampla, ag tacú leis an gcolún glas, léirítear le roinnt infheistíochtaí an ról lárnach atá ag an digitiú maidir le córais iompair an Aontais a dhéanamh níos inbhuanaithe agus níos athléimní, mar shampla trí theicneolaíochtaí na gcóras cliste iompair (ITS), trí uirlisí bainistithe soghluaisteachta uirbí, trí thicéadú ilmhódach agus trí chórais faisnéise do phaisinéirí ilmhódacha agus trí síneadh a chur le cumhdach an Chórais Eorpaigh um Bainistiú Iompair Iarnróid.

Digitiú gnólachtaí

Sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta uile, áirítear bearta lena dtacaítear le gnóthais a dhigitiú, le haghaidh EUR 27 mbilliún ar an iomlán nó 19 % de cholún an aistrithe dhigitigh. Áirítear leis na bearta sa réimse sin na hathchóirithe tábhachtacha, na cinn is tábhachtaí arb é is aidhm dóibh na nósanna imeachta riaracháin a shimpliú do ghnólachtaí agus bunús na timpeallachta digití gnó a chruthú, agus gníomhaíochtaí i réimse an chruthaithe agus an chláraithe ghnó dhigitigh, na muiníne agus na cibearshlándála. Táthar ag súil go méadófar leis na bearta sin an leibhéal muiníne maidir le teicneolaíochtaí digiteacha a ghlacadh, agus tionchar dearfach aige sin ar ghlacadh na dteicneolaíochtaí sin agus ar dhéine a n‑úsáide. Táthar ag súil freisin go mbeidh tionchar dearfach ag athchóirithe a bhaineann le digitiú an tsonraisc ar dhigitiú na ngnólachtaí agus an trédhearcacht a mhéadú. Áirítear i roinnt pleananna freisin infheistíochtaí chun tacú le comhtháthú ardteicneolaíochtaí digiteacha i bpróisis táirgthe gnólachtaí (e.g., uathoibriú, intleacht shaorga).

Caipiteal daonna

Áirítear leis na pleananna téarnaimh agus athléimneachta réimse leathan beart chun tacú le forbairt scileanna digiteacha, ar chostas measta iomlán de EUR 29 mbilliún, arb ionann é agus 20 % de cholún an aistrithe dhigitigh. Áirítear ar a gcuid is mó de na pleananna bearta chun na leibhéil scileanna digiteacha a mhéadú sa phobal i gcoitinne agus sa lucht saothair. Áirítear i roinnt pleananna freisin bearta chun ardscileanna digiteacha a chothú agus chun oiliúint a chur ar ghairmithe TFC, trí mhodúil oiliúna a fhorbairt in ardteicneolaíochtaí digiteacha don ardoideachas agus don ghairmoiliúint. Leag paindéim COVID-19 béim ar an ngá atá le digitiú an oideachais, agus áirítear bearta ábhartha i roinnt RRPanna.

3.3. An méid a chuireann an tSaoráid le fás cliste, inbhuanaithe agus uilechuimsitheach (i.e. Colún 3)

Cuireann na 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta le fás cliste, cuimsitheach agus inbhuanaithe (i.e. Colún 3) agus níos mó ná 1500 beart le haghaidh thart ar EUR 214.6 billiún ag baint leis. Baineann na bearta sin le réimsí éagsúla: idir athchóirithe chun tacú leis an timpeallacht ghnó nó le hiomaíochas, tacaíocht do FBManna, taighde, forbairt agus nuálaíocht, nó don earnáil chultúrtha (Fíor 20).

Fíor 20: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear le fás cliste, inbhuanaithe agus ionchuimsitheach de réir an réimse beartais

Nóta: Léirítear sa chairt seo miondealú ar an rannchuidiú measta leis an gcolún beartais de réir liosta de réimsí beartais a bhunaigh an Coimisiún Eorpach. Baineann an céatadán le cion foriomlán an phlean atá clibeáilte faoin gcolún beartais seo.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta

Go dtí seo, comhlíonadh 350 garsprioc agus sprioc a chuireann le colún 3, agus baineadh 321 gharsprioc agus sprioc amach ó bhí an 1 Márta 2022 ann. Tá dul chun cinn déanta go háirithe i réimsí beartais na n‑athruithe rialála maidir le fás cliste, inbhuanaithe agus cuimsitheach (85 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh i 67 mbeart ó bhí an 1 Márta 2022 ann), taighde, forbairt agus nuálaíocht (49 G&S i 42 bheart), agus timpeallacht/fiontraíocht ghnó (52 G&S i 37 mbeart) (Fíor 21).

Fíor 21: Líon na mbeart i gcolún 3 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais

Foinse: An Coimisiún Eorpach

T&F&I faoi cholún 3

Áirítear le 25 phlean téarnaimh agus athléimneachta bearta a bhaineann le réimse beartais ‘taighde, forbartha agus nuálaíochta’ faoi cholún 3, ar EUR 38.1 billiún ar an iomlán. Is ionann méid na n‑infheistíochtaí T&N faoi cholún 3 de ghnáth agus idir 4 % agus 18 % de thacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha RRF i mBallstát, le roinnt asluiteach faoin raon sin nó os a chionn agus thart ar 8 % ar an meán.

Tá réimse leathan cuspóirí leis na bearta T&N faoi cholún 3. Is é is aidhm do na hathchóirithe T&N faoi cholún 3 ilroinnt na gcóras taighde eolaíoch a laghdú, an t‑ualach riaracháin a laghdú chun rochtain a fháil ar mhaoiniú poiblí do ghníomhaíochtaí T&N, tacú le heolas agus aistriú teicneolaíochta, fáil réidh le bacainní ar chomhoibriú idir an lucht acadúil agus an lucht gnó, agus feabhas a chur ar an gcomhordú idir na leibhéil éagsúla rialachais do T&N agus don oideachas. Cuimsítear i líon mór pleananna téarnaimh agus athléimneachta infheistíochtaí téamacha T&N faoi Cholún 3 a fhágfaidh go mbeifear in ann leas a bhaint as cumais T&N d’fhonn dlús a chur leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach agus feabhas a chur ar athléimneacht, i gcomhréir le cláir oibre ar leibhéal an Aontais (clibeáladh thart ar 27 % agus 23 % de chostas measta na mbeart a bhaineann le T&N mar chinn a chuireann leis na cuspóirí glasa agus digiteacha, faoi seach).

Go dtí seo, comhlíonadh 53 gharsprioc agus sprioc a bhaineann le réimse beartais ‘taighde, forbartha agus nuálaíochta’ (as 705 G&S a comhlíonadh ar an iomlán), lena n‑áirítear 49 gcinn a comhlíonadh go sásúil ó bhí an 1 Márta 2022 ann.

Tá sé tábhachtach a thabhairt chun suntais go gcuireann roinnt beart i gcolún 1 agus i gcolún 2 le taighde agus forbairt freisin 55 . Cuireann infheistíochtaí T&F&I ina n‑iomláine (i.e. lena n‑áirítear na bearta ábhartha sin atá clibeáilte faoi cholún 1, colún 2, agus colún 3) le hiomlán measta EUR 48 mbilliún, arb ionann é sin ar an meán agus thart ar 10 % de thacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha RRF i mBallstát.

Tacaíocht d’fhiontair (lena n‑áirítear FBManna, rochtain ar mhaoiniú agus ionstraimí airgeadais)

Áirítear i bhformhór na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta bearta lena dtugtar tacaíocht dhíreach do FBManna, ar EUR 45 bhilliún ar an iomlán a sheasann do thuairim is 22 % den chaiteachas measta iomlán do cholún 3. Ar an iomlán, soláthraítear tacaíocht le 159 beart do FBManna, lena mbaineann 332 gharsprioc agus sprioc.

Ar an iomlán, clúdaíonn raon feidhme na mbeart FBM atá san áireamh sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta réimse leathan réimsí, idir fheabhas a chur ar an timpeallacht ghnó agus rochtain ar sholáthar poiblí, FBManna a dhigitiú agus a n‑inbhuanaitheacht chomhshaoil a fheabhsú. Tá roinnt beart dírithe freisin ar fhás agus athléimneacht FBManna a fheabhsú trí rochtain níos fearr ar mhaoiniú, athsciliú agus uas‑sciliú a gcuid fostaithe nó a gcumas taighde agus forbartha a neartú.

Go dtí seo, comhlíonadh 51 de na garspriocanna agus na spriocanna a bhaineann leis na bearta a thacaíonn le FBManna (as 705 G&S a comhlíonadh ar an iomlán), lena n‑áirítear 49 gcinn a comhlíonadh go sásúil ó bhí an 1 Márta 2022 ann.

3.4. An méid a chuireann an tSaoráid le comhtháthú sóisialta agus críochach (i.e. Colún 4)

Tá líon suntasach beart curtha san áireamh ag na Ballstáit chun tacú le comhtháthú sóisialta agus críochach, a chuireann go háirithe le cur chun feidhme Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta, lena chaibidlí tiomnaithe maidir le comhdheiseanna agus rochtain ar mhargadh an tsaothair, dálaí cothroma oibre agus cosaint shóisialta agus cuimsiú. Ar bhonn níos beaichte, leis na 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta arna nglacadh ag an gComhairle tabharfar tacaíocht dar luach thart ar EUR 220.6 billiún i gcomhair cholún 4. Léirítear miondealú an chaiteachais laistigh den cholún i bhFíor 22.

I measc na 705 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh go dtí seo, cuireann 253 cinn le colún 4, lena n‑áirítear 237 gcinn a comhlíonadh ón tuarascáil bhliantúil dheireanach i mí an Mhárta 2022. Tá an dul chun cinn is mó déanta i réimsí beartais an bhonneagair chríochaigh agus na seirbhíse críochaí (106 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh i 84 bheart ó bhí an 1 Márta 2022 ann), i gcosaint shóisialta (58 G&S i 52 bheart), agus i bhfoghlaim aosach (41 G&S i 27 mbeart) (Fíor 23). Is fiú a chur i dtábhacht go dtacaíonn 149 gcinn de na garspriocanna agus na spriocanna atá comhlíonta faoi cholún 4 ó bunaíodh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta le cuspóirí sóisialta sa chiall is leithne 56 , rud a léiríonn tiomantas láidir ó na Ballstáit an ghné shóisialta a bhaint amach ó chéimeanna tosaigh chur chun feidhme na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta. Cuirfidh bearta den sórt sin freisin le príomhspriocanna 2030 an Aontais maidir le fostaíocht, scileanna agus laghdú na bochtaineachta a bhaint amach.

Fíor 22: Miondealú ar an gcaiteachas a thacaíonn le comhtháthú sóisialta agus críochach de réir an réimse beartais

Nóta: Léirítear sa chairt seo miondealú ar an rannchuidiú measta leis an gcolún beartais de réir liosta de réimsí beartais a bhunaigh an Coimisiún Eorpach. Baineann an céatadán le cion foriomlán an phlean atá clibeáilte faoin gcolún beartais seo. Tá an mhodheolaíocht chun caiteachas sóisialta a thuairisciú, mar a shainmhínítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2105, ailínithe go hiomlán agus comhtháite sa mhodheolaíocht chun caiteachas a thuairisciú faoi na sé cholún. Faoin gcolún sin, úsáidtear na réimsí beartais a bhfuil réiltín (*) ag baint leo chun tuairisciú a dhéanamh ar mhodheolaíocht an chaiteachais shóisialta.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Fíor 23: Líon na mbeart i gcolún 4 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais

Nóta: Tá an mhodheolaíocht chun caiteachas sóisialta a thuairisciú, mar a shainmhínítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2105, ailínithe go hiomlán agus comhtháite sa mhodheolaíocht chun caiteachas a thuairisciú faoi na sé cholún. Faoin gcolún sin, úsáidtear na réimsí beartais a bhfuil réiltín (*) ag baint leo chun tuairisciú a dhéanamh ar mhodheolaíocht an chaiteachais shóisialta.

Foinse: An Coimisiún Eorpach

Cosaint shóisialta, cuimsiú, tithíocht shóisialta agus bonneagar sóisialta

Áirítear ar na pleananna téarnaimh agus athléimneachta go léir athchóirithe nó infheistíochtaí a chuireann le córais chosanta sóisialta na mBallstát a neartú. Tugtar aghaidh i níos mó ná 300 beart ar réimse leathan dúshlán, go háirithe na cinn a leagtar béim orthu sna moltaí tírshonracha ábhartha. Is ionann na bearta a thacaíonn le cosaint shóisialta agus tithíocht shóisialta agus tuairim is EUR 28.8 billiún. Dírítear go háirithe leis na bearta ar éifeachtacht, ar cháilíocht agus ar athléimneacht na gcóras cosanta sóisialta. Baineann formhór na n‑infheistíochtaí cosanta sóisialta faoin RRF le gréasán na seirbhísí sóisialta agus na saoráidí arna gcur ar fáil ag institiúidí sóisialta poiblí agus príobháideacha a uasghrádú, a leathnú nó a fheabhsú. Áirítear iontu freisin bearta sonracha lena dtugtar aghaidh, mar shampla, ar chuimsiú daoine faoi mhíchumas, ar leordhóthanacht agus inbhuanaitheacht sochar sóisialta a mhéadú, agus ar fheabhas a chur ar dhálaí maireachtála na ndaoine scothaosta a dteastaíonn cúram uathu. Cuireann roinnt Ballstát san áireamh freisin infheistíochtaí tábhachtacha chun an soláthar tithíochta sóisialta agus bonneagair shóisialta do ghrúpaí faoi mhíbhuntáiste a mhéadú, ag baint úsáid as iasachtaí den chuid is mó. Chomh maith leis sin, chuir roinnt Ballstát céimeanna san áireamh ina gcuid pleananna téarnaimh agus athléimneachta freisin chun athchóiriú a dhéanamh ar chórais ioncaim agus pinsin íosta chun a leordhóthanacht agus a n‑inbhuanaitheacht a mhéadú.

Go dtí seo, comhlíonadh 72 gharsprioc agus sprioc a bhaineann le réimsí beartais na cosanta sóisialta agus na tithíochta sóisialta (as 705 G&S ar an iomlán), lena n‑áirítear 67 gcinn ó bhí an 1 Márta 2022 ann.

Tacaíocht fostaíochta, nuachóiriú institiúidí mhargadh an tsaothair agus oideachas agus oiliúint aosach le haghaidh spriocghrúpaí seachas an óige

Chuir formhór na mBallstát réimse cuimsitheach athchóirithe agus infheistíochtaí san áireamh ina gcuid pleananna téarnaimh agus athléimneachta chun cruthú post, agus nuachóiriú a margaí saothair a chur chun cinn. Baineann suim thart ar EUR 11.2 billiún, ar an iomlán, leis na bearta lena dtacaítear leis na réimsí beartais maidir le ‘fostaíocht nach mbaineann leis an óige’ agus maidir le ‘nuachóiriú institiúidí mhargadh an tsaothair’. Tugtar aghaidh sna bearta sin go díreach ar mholtaí tírshonracha a bhaineann le tacaíocht fostaíochta agus le feabhas ar mhargadh an tsaothair. Tá beartais fostaíochta agus beartais ghníomhacha maidir le margadh an tsaothair le feiceáil go suntasach i mbeagnach gach plean téarnaimh agus athléimneachta. Cuimsítear sna pleananna infheistíochtaí agus athchóirithe arb é is aidhm dóibh rannpháirtíocht ban, daoine óga, agus grúpaí faoi mhíbhuntáiste i margadh an tsaothair a mhéadú, tacú le cruthú post agus leis an aistriú chuig earnálacha agus gairmeacha atá ag teacht chun cinn. Tá na bearta sin deartha freisin chun fostaíocht a spreagadh agus chun feabhas a chur ar fheidhmíocht, ar fheidhmiú agus ar athléimneacht mhargaí an tsaothair.

Áirítear i ngach plean náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta bearta maidir le scileanna agus foghlaim aosach, a bhíonn nasctha go minic le beartais ghníomhacha maidir le margadh an tsaothair. Áirítear orthu sin, mar shampla, straitéisí scileanna náisiúnta, athchóirithe chun feabhas a chur ar fhaisnéis agus rialachas scileanna, lena n‑áirítear scileanna a aithint agus a bhailíochtú, chomh maith le hinfheistíochtaí spriocdhírithe in uas‑sciliú agus in athsciliú d’fhostaithe, do dhaoine dífhostaithe agus don daonra i gcoitinne. Is ionann athchóirithe agus infheistíochtaí a bhaineann le foghlaim aosach, lena n‑áirítear gairmoideachas agus gairmoiliúint leanúnach, agus aitheantas agus bailíochtú scileanna, a chuimsítear sna pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta agus thart ar EUR 17.7 billiún.

Go dtí seo, comhlíonadh 83 gharsprioc agus sprioc a bhaineann leis na réimsí beartais maidir le ‘fostaíocht nach mbaineann leis an óige’, ‘nuachóiriú institiúidí mhargadh an tsaothair’ agus ‘foghlaim aosach’, lena n‑áirítear 73 cinn ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF i mí an Mhárta 2022. Baineann garspriocanna agus spriocanna comhlíonta, mar shampla, le córas dearbhán a thabhairt isteach le haghaidh cláir um uas‑sciliú agus athsciliú, cláir forbartha scileanna spriocdhírithe do dhaoine dífhostaithe, nuashonruithe ar churaclaim oiliúna chomh maith le straitéisí scileanna náisiúnta agus pleananna gníomhaíochta a ghlacadh.

Bonneagar agus seirbhísí críochacha, forbairt limistéar tuaithe agus iargúlta (lena n‑áirítear oileáin)

Dírítear líon suntasach athchóirithe agus infheistíochtaí ar fheabhas a chur ar an mbonneagar críochach agus ar na seirbhísí ar an leibhéal áitiúil agus an deighilt idir limistéir uirbeacha, limistéir thuaithe agus limistéir iargúlta a dhúnadh. Cuirtear borradh faoin ngeilleagar áitiúil leo, méadaítear siad an t‑iomaíochas réigiúnach agus náisiúnta leo, agus bíonn tionchar dearfach díreach acu ar cháilíocht an ghnáthshaoil. Baineann go leor de na hathchóirithe agus de na hinfheistíochtaí le cur chun cinn agus feabhsú na soghluaisteachta inbhuanaithe agus an iompair inbhuanaithe, go príomha, nua-chóiriú a dhéanamh ar iarnróid agus ar chalafoirt, agus ar thionscadail soghluaisteachta inbhuanaithe eile, amhail chun seirbhísí iompair phoiblí a fhorbairt agus lánaí rothaíochta a thógáil. Áirítear sna pleananna téarnaimh agus athléimneachta freisin roinnt beart chun úsáid acmhainní nádúrtha a fheabhsú agus an comhshaol a chaomhnú ar an leibhéal áitiúil. Cumhdaítear leis sin athchóirithe agus infheistíochtaí chun feabhas a chur ar bhainistiú dramhaíola agus fuíolluisce, lena n‑áirítear ar oileáin, chun córais chóireála uisce agus gréasáin uiscithe a leathnú, chun inbhuanaitheacht na hearnála talmhaíochta a mhéadú agus chun tacú le cuibhreannais a chruthú i limistéir thuaithe fheidhmiúla. Dírítear na bearta freisin ar chineálacha eile bonneagair chríochaigh agus seirbhísí críochacha, amhail cur in úsáid bonneagair leathanbhanda agus seirbhísí sóisialta agus bonneagair i limistéir iargúlta. Ina theannta sin, cuidíonn na hathchóirithe agus na hinfheistíochtaí le feidhmíocht an riaracháin phoiblí a fheabhsú ar an leibhéal áitiúil trí chumas na mbardas seirbhísí d’ardchaighdeán a sholáthar a neartú.

Baineann suim de thart ar EUR 151.2 billiún leis na bearta lena dtacaítear le bonneagar críochach agus seirbhísí críochacha, agus tá suim de thart ar EUR 16.0 billiún i gceist le bearta sonracha lena dtacaítear le limistéir thuaithe agus limistéir iargúlta a fhorbairt. Go dtí seo, comhlíonadh 124 gharsprioc agus sprioc a bhaineann leis an dá réimse beartais sin, lena n‑áirítear 121 cheann ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF i mí an Mhárta 2022

3.5. Rannchuidiú na Saoráide leis an tsláinte, agus le hathléimneacht eacnamaíoch, shóisialta, agus institiúideach, d’fhonn, inter alia, ullmhacht i gcomhair géarchéimeanna agus cumas freagartha i gcomhair géarchéimeanna a mhéadú (i.e. Colún 5)

Cuireann pleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát go mór leis an tsláinte, agus le hathléimneacht eacnamaíoch, shóisialta, agus institiúideach, d’fhonn, inter alia, ullmhacht i gcomhair géarchéimeanna agus cumas freagartha i gcomhair géarchéimeanna a mhéadú. Cuireann níos mó ná 1100 beart agus fobheart dar luach ar thart ar EUR 84.1 billiún, a áirítear sna 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta, le colún beartais na sláinte, agus na hathléimneachta eacnamaíche, sóisialta agus institiúidí. Cumhdaítear leis na bearta sin réimsí beartais idir chúram sláinte agus cúram fadtéarmach agus éifeachtacht na gcóras breithiúnach agus mhaoirseacht frithsciúrtha airgid. Léirítear an miondealú ar an gcaiteachas ar fud na réimsí beartais éagsúla laistigh den cholún i bhFíor 24. 57 . 

As na 705 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh go sásúil go dtí seo, cuireann 296 cinn le colún 5, lena n‑áirítear 274 gharsprioc agus sprioc atá comhlíonta go sásúil ó bhí an 1 Márta 2022 ann. Tá an dul chun cinn is mó déanta i réimsí beartais éifeachtacht an riaracháin phoiblí agus na gcóras náisiúnta (141 gharsprioc agus sprioc atá comhlíonta i 95 bheart ó bhí an 1 Márta 2022 ann), i gcúram sláinte (40 G&S i 35 bheart), agus i gcosc ar chalaois (36 G&S i 22 bheart) (Fíor 25).

Fíor 24: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear le sláinte agus le hathléimneacht de réir an réimse beartais

Nóta: Léirítear sa chairt seo miondealú ar an rannchuidiú measta leis an gcolún beartais de réir liosta de réimsí beartais a bhunaigh an Coimisiún Eorpach. Baineann an céatadán le cion foriomlán an phlean atá clibeáilte faoin gcolún beartais seo. Tá an mhodheolaíocht chun caiteachas sóisialta a thuairisciú, mar a shainmhínítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2105, ailínithe go hiomlán agus comhtháite sa mhodheolaíocht chun caiteachas a thuairisciú faoi na sé cholún. Faoin gcolún sin, úsáidtear na réimsí beartais a bhfuil réiltín (*) ag baint leo chun tuairisciú a dhéanamh ar mhodheolaíocht an chaiteachais shóisialta.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Cúram sláinte agus cúram fadtéarmach

Tá réimse leathan tionscadal infheistíochta agus athchóirithe i réimse na sláinte faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta á gcur chun feidhme, lena n‑áirítear sa réimse cúraim phríomhúil, cúraim othar seachtrach, sláinte digití mar aon le bearta a dhírítear ar éifeachtúlacht chun rialachas, éifeachtacht costais, rochtain agus cáilíocht seirbhísí sláinte a fheabhsú. Le hathchóirithe sláinte le déanaí tugtar aghaidh ar dhúshláin a cruthaíodh de dheasca na paindéime, amhail feabhas a chur ar chumais sláinte poiblí. Aistríodh beartas i dtreo coisc freisin mar gheall ar an bpaindéim. Tá athchóirithe agus infheistíochtaí atá curtha in oiriúint go sonrach do chúram meabhairshláinte agus d’athchóiriú cuimsitheach ar straitéisí sláinte náisiúnta á ndéanamh ag roinnt Ballstát. Mar shampla, tá a gcórais sláinte á n‑atheagrú ag an Iodáil, ag an Liotuáin agus ag an bPortaingéil chun feabhas a chur ar an rochtain ar chúram sláinte ar an leibhéal áitiúil agus tá an Laitvia, Lucsamburg, an Pholainn, Málta agus an Ísiltír ag féachaint leis an lucht saothair sláinte a neartú. Ar an iomlán, ar fud na 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta náisiúnta, tá níos mó ná EUR 43.0 billiún (nó 8.7 % den tacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha iomlán agus d’iasachtaí faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta) curtha ar leataobh do bhearta a bhaineann leis an gcúram sláinte. Tá thart ar aon trian den mhéid sin tiomnaithe d’infheistíochtaí agus d’athchóirithe chun digitiú na gcóras sláinte a spreagadh, rud a chuidíonn le hathléimneacht na gcóras sláinte a neartú.

Fíor 25: Líon na mbeart i gcolún 5 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais

Nóta: Tá an mhodheolaíocht chun caiteachas sóisialta a thuairisciú, mar a shainmhínítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2105, ailínithe go hiomlán agus comhtháite sa mhodheolaíocht chun caiteachas a thuairisciú faoi na sé cholún. Faoin gcolún sin, úsáidtear na réimsí beartais a bhfuil réiltín (*) ag baint leo chun tuairisciú a dhéanamh ar mhodheolaíocht an chaiteachais shóisialta.

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Maoiníonn roinnt Ballstát athchóirithe agus infheistíochtaí cúraim fhadtéarmaigh faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Tá rochtain ar sheirbhísí cúraim fhadtéarmaigh ar ardchaighdeán atá inacmhainne tábhachtach maidir le haghaidh a thabhairt ar riachtanais chúraim an daonra atá ag dul in aois chomh maith le riachtanais chúraim daoine faoi mhíchumas. Tá an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta i gcomhréir leis na forbairtí leanúnacha maidir le beartas cúraim fhadtéarmaigh sa réimse, go háirithe an Straitéis Eorpach um Chúram, Colún Eorpach na gCeart Sóisialta, agus an Moladh ón gComhairle maidir le cúram fadtéarmach 58 . Baineann na hathchóirithe le feabhas a chur ar dhreasachtaí le haghaidh cúram baile agus cúram pobalbhunaithe, lena n‑áirítear trí sholáthar cúraim a dhí-institiúidiú. Ar an iomlán, leithdháiltear EUR 7.3 billiún ar an iomlán ar 18 mBallstát le haghaidh 52 bheart (nó fobheart) ar an iomlán (22 athchóiriú agus 30 infheistíocht).

Go dtí seo, comhlíonadh 50 garsprioc agus sprioc a bhaineann le réimsí beartais an chúraim sláinte agus an chúraim fhadtéarmaigh ó bhí an 1 Márta 2022 ann.

Athléimneacht institiúideach

Tá cur chun feidhme na mbeart lena bhfeabhsaítear athléimneacht institiúideach ar siúl freisin. Ghlac roinnt Ballstát athchóirithe suntasacha ar an smacht reachta, mar shampla, feabhas a chur ar cháilíocht an phróisis reachtaigh nó neamhspleáchas na mbreithiúna a neartú. Tá dul chun cinn suntasach déanta freisin maidir le héifeachtúlacht córas breithiúnach a threisiú, le bearta tiomnaithe idir athruithe eagraíochtúla ar imeachtaí agus athchóiriú struchtúr na gcúirteanna. Mar gheall ar iarrachtaí na mBallstát freisin bhíothas ábalta dlús a chur leis an gcomhrac i gcoinne an éillithe agus an mhaoirseacht frithsciúrtha airgid a fheabhsú, go háirithe trí dhoiciméid bheartais náisiúnta a ghlacadh amhail pleananna gníomhaíochta agus straitéisí.

Tá go leor beart curtha chun feidhme cheana féin arb é is aidhm dóibh riaracháin phoiblí nua-aimseartha agus lúfara a bhaint amach a fhreastalaíonn ar shaoránaigh agus ar ghnólachtaí an Aontais. Tá na bearta sin ó infheistíochtaí a dhírítear ar an bhfaireachán ar chur chun feidhme, iniúchadh agus rialú na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta agus na hathchóirithe atá ceaptha chun riarachán poiblí a shimpliú agus chun fáil réidh le bacainní riaracháin. Tá roinnt beart um dhigitiú riaracháin phoiblí á ndéanamh, mar shampla i Lucsamburg agus sa Chróit. Dhírigh roinnt Ballstát ar chumais na státseirbhíse, agus níos beaichte, ar chórais earcaíochta níos trédhearcaí agus ar an bhfostaíocht shealadach sa riarachán poiblí a laghdú.

Tá formhór na mbeart ullmhachta agus freagartha i gcomhair géarchéimeanna a cuireadh chun feidhme cheana féin faoi sprioc na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta dírithe ar an oiriúnú don athrú aeráide, ar an gcúram sláinte agus ar an teicneolaíocht dhigiteach. Tá bearta á ndéanamh atá dírithe ar bhonneagair chriticiúla dhigiteacha a bheidh éifeachtúil, slán agus comhroinnte, lena n‑áirítear córas cumarsáide soghluaiste slán d’fhostaithe an rialtais. Tá iarrachtaí suntasacha déanta i mbainistíocht na bhforaoisí agus i ndóiteáin foraoise a chosc agus a dtionchar a laghdú. Maidir leis an gcúram sláinte, cé go bhfuil cur chun feidhme na mbeart gaolmhar ar siúl i gcónaí, tá méadú tagtha ar ghlacadh teilileighis, rud a chuidíonn leis an gcur isteach ar sholáthar na seirbhíse sláinte de bharr ghéarchéim COVID-19 a mhaolú.

Athléimneacht fhioscach agus cánachas fioscach

Tá bearta tábhachtacha curtha chun feidhme cheana féin ag roinnt Ballstát faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta chun feabhas a chur ar an mbainistíocht airgeadais phoiblí, ar thaobh an ioncaim agus ar thaobh an chaiteachais araon. Is é is aidhm do go leor beart feabhas a chur ar bhailiú cánach agus imghabháil cánach a dhíspreagadh, lena n‑áirítear trí dhigitiú idirbheart, bailiú cánach agus roghnú le haghaidh iniúchtaí a chothú. Táthar ag súil go dtacóidh na bearta sin le hioncam náisiúnta, go rachfar i ngleic leis an scáthgheilleagar leo agus go laghdófar na costais um chomhlíonadh do cháiníocóirí leo. Sheol roinnt Ballstát athchóirithe cuimsitheacha ar a gcórais chánach freisin, arb é is aidhm dóibh tacú le fás eacnamaíoch agus cothroime a fheabhsú. Maidir le caiteachas poiblí, glacadh roinnt céimeanna i roinnt Ballstát chun athbhreithnithe caiteachais a sheoladh, iad a chomhtháthú sa phróiseas buiséadach náisiúnta, nó, i gcás ina ndearnadh é sin cheana féin, feabhas a chur ar a ndearadh agus a rialachas a neartú. Tá bearta déanta ag roinnt Ballstát freisin arb é is aidhm dóibh feabhas a chur ar bhainistíocht fiontar faoi úinéireacht an stáit, feabhas a chur ar uirlisí réamhaisnéise buiséid agus an creat cuntasaíochta a bheachtú.

3.6. Rannchuidiú na Saoráide le beartais don chéad ghlúin eile, do leanaí agus don óige, amhail oideachas agus scileanna (i.e. Colún 6)

Dírítear bearta faoi na beartais don chéad ghlúin eile, do leanaí agus don óige go príomha ar oideachas, oiliúint, oideachas agus cúram na luathóige chomh maith le bearta chun tacú le fostaíocht don aos óg. Tacaíonn na 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta arna nglacadh ag an gComhairle le colún 6 le thart ar EUR 54.9 billiún. Cuireann thart ar thrí cheathrú den chaiteachas iomlán a bhaineann le colún a sé leis an oideachas ginearálta, leis an ngairmoideachas agus leis an ardoideachas. Tá an 25 % eile roinnte beagnach go cothrom idir oideachas agus cúram na luathóige, agus tacaíocht fostaíochta don aos óg. Léirítear miondealú an chaiteachais laistigh den cholún i bhFíor 26.

As na 705 gharsprioc agus sprioc a comhlíonadh go sásúil go dtí seo, cuireann 64 cinn le colún 6, lena n‑áirítear 61 gharsprioc agus sprioc atá comhlíonta go sásúil ó bhí an 1 Márta 2022 ann. Comhlíonadh 56 gharsprioc agus sprioc i 45 bheart i réimse beartais an oideachais ghinearálta, na gairmoideachais agus an ardoideachais ó bhí an 1 Márta 2022 ann (Fíor 27). Baineann na garspriocanna agus na spriocanna i gcolún 6 le bearta lena gcothaítear cáilíocht, lena bhfeabhsaítear rochtain agus cuimsitheacht na gcóras oideachais, lena neartaítear beartais ghníomhacha mhargadh an tsaothair, lena dtacaítear leis an aistriú digiteach san oideachas, lena gcuirtear oiliúint agus tacaíocht ar fáil do mhúinteoirí, lena gcuirtear nuachóiriú na gairmoiliúna chun cinn, chomh maith le tacaíocht a sholáthar don ardoideachas agus don chomhar leis an riarachán poiblí agus le gnólachtaí.

Fíor 26: Miondealú ar an gcaiteachas lena dtacaítear le beartais don chéad ghlúin eile, de réir an réimse beartais

Nóta: Léirítear sa chairt seo miondealú ar an rannchuidiú measta leis an gcolún beartais de réir liosta de réimsí beartais a bhunaigh an Coimisiún Eorpach. Baineann an céatadán le cion foriomlán an phlean atá clibeáilte faoin gcolún beartais seo. Tá an mhodheolaíocht chun caiteachas sóisialta a thuairisciú, mar a shainmhínítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2105, ailínithe go hiomlán agus comhtháite sa mhodheolaíocht chun caiteachas a thuairisciú faoi na sé cholún. Faoin gcolún sin, úsáidtear na réimsí beartais a bhfuil réiltín (*) ag baint leo chun tuairisciú a dhéanamh ar mhodheolaíocht an chaiteachais shóisialta.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta.

Fíor 27: Líon na mbeart i gcolún 6 a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta go sásúil ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF, de réir an réimse beartais

Nóta: Tá an mhodheolaíocht chun caiteachas sóisialta a thuairisciú, mar a shainmhínítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2021/2105, ailínithe go hiomlán agus comhtháite sa mhodheolaíocht chun caiteachas a thuairisciú faoi na sé cholún. Faoin gcolún sin, úsáidtear na réimsí beartais a bhfuil réiltín (*) ag baint leo chun tuairisciú a dhéanamh ar mhodheolaíocht an chaiteachais shóisialta.

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Oideachas Ginearálta, Gairmoideachais, Agus Ardoideachais: Inrochtaineacht, Inacmhainneacht, Cáilíocht agus Cuimsitheacht, lena n‑áirítear Digitiú agus Bonneagar

Le hinfheistíochtaí agus athchóirithe ar mó san iomlán iad ná EUR 43.2 billiún in oideachas ginearálta scoile tacófar le feabhsuithe ar cháilíocht agus ar chuimsitheacht. Tairgfidh roinnt Ballstát tacaíocht shaincheaptha aonair do scoileanna agus do scoláirí atá faoi mhíbhuntáiste, lena n‑áirítear meantóireacht, lena n‑áirítear d’fhonn dul i ngleic le bearnaí foghlama agus luathfhágáil scoile a chosc. Áirítear le bearta eile infheistíochtaí eile chun líon na n‑uaireanta teagaisc a mhéadú agus scolaíocht lae a éascú. Tugtar aghaidh i roinnt beart ar shaincheisteanna amhail athchóirithe curaclaim a chur chun feidhme, sásraí earcaíochta múinteoirí a athchóiriú, feabhas a chur ar oideachas leanaí ag a bhfuil riachtanais speisialta, tacú le scoláirí lagchumasacha, feabhas a chur ar mheastóireacht sheachtrach ar scoileanna nó tacú le bearta dídheighilte.

Tá sé beartaithe ag formhór na dtíortha infheistíocht a dhéanamh i mbonneagar digiteach agus nascacht scoileanna, agus béim á leagan go minic ar scoileanna faoi mhíbhuntáiste agus scoileanna tuaithe. I measc na n‑infheistíochtaí sin, déanfar timpeallachtaí foghlama solúbtha nasctha de sheomraí ranga agus cuirfear gléasanna digiteacha ar fáil d‘fhoghlaimeoirí agus do mhúinteoirí chun an bhearna dhigiteach a laghdú. Feabhsófar inniúlachtaí digiteacha na ndaltaí trí churaclaim scoile a oiriúnú agus acmhainní digiteacha agus inneachar digiteach a fhorbairt. Cuireann go leor de na Ballstáit oiliúint múinteoirí maidir leis an oideachas digiteach san áireamh ina bpleananna.

Bainfidh roinnt Ballstát úsáid as an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta chun tacú le haistriú a n‑ardoideachais le réimse leathan beart. I measc na mbeart tá cláir staidéir a nuachóiriú, áiteanna staidéir a leathnú, cúrsaí staidéir nua a sheoladh, samhlacha um maoiniú san ardoideachas a athbhreithniú, sásraí maidir le dearbhú cáilíochta agus rialachas a fhorbairt, córais maidir le rianú céimithe a thabhairt isteach, agus an t‑ardoideachas a idirnáisiúnú. Ina theannta sin, maoineoidh roinnt Ballstát, amhail an Bheilg, an Bhulgáir, an Chróit, an Spáinn, an Fhrainc, Éire, an Pholainn, an Phortaingéil, an Rómáin, an Fhionlainn agus an tSualainn, feabhas ar an rochtain ar an ardoideachas.

Oideachas agus Cúram na Luathóige: Inrochtaineacht, Inacmhainneacht, Cáilíocht agus Cuimsitheacht, lena n‑áirítear Digitiú agus Bonneagar

Maidir le hinfheistíochtaí agus athchóirithe a bhfuil níos mó ná EUR 8 mbilliún i gceist leo maidir le hoideachas agus cúram luath‑óige cuimsitheach ardchaighdeáin, táthar ag súil go méadófar na rátaí rannpháirtíochta, go háirithe i measc grúpaí faoi mhíbhuntáiste, agus ar an dóigh sin go laghdófar neamhionannais agus go gcuirfear le cur chun feidhme na Ráthaíochta Eorpaí do Leanaí 59 . I measc níos mó ná leath de na Ballstáit bhí bearta chun feabhas a chur ar rochtain ar oideachas agus ar chúram na luath‑óige (ECEC) trína acmhainní, a chuimsitheacht agus/nó a cháilíocht a mhéadú. Éascaítear le soláthar ardchaighdeáin, inacmhainne oideachas agus chúram na luath‑óige, ar an lámh amháin, comhdheiseanna do gach leanbh beag beann ar a gcúlra socheacnamaíoch, agus, ar an lámh eile, comhtháthú cúramóirí sa mhargadh saothair, mná den chuid is mó, rud a laghdaíonn an riosca bochtaineachta nó eisiaimh shóisialta. Baineann athchóirithe le hinfheistíochtaí i dtógáil agus in athchóiriú bonneagair go minic. Mar shampla, tá sé beartaithe ag tíortha aois an oideachais éigeantaigh réamhscoile a ísliú, teidlíocht dhlíthiúil i gcomhair áite a thabhairt isteach, athbhreithniú a dhéanamh ar an tsamhail um maoiniú, táillí oideachas agus chúram na luath‑óige a laghdú, feabhas a chur ar dhiagnóis luath agus ar thacaíocht do leanaí faoi mhíchumas, athbhreithniú a dhéanamh ar an gcóras earcaíochta d’fhoireann oideachas agus chúram na luath‑óige, agus an creat dlíthiúil a ghlacadh maidir le rochtain ar oiliúint agus ar dheiseanna chun baill foirne a ghairmiú a thuilleadh a éascú.

Tacaíocht Fostaíochta don Óige agus Cruthú Post don Óige, lena n‑áirítear Dreasachtaí Fostaithe agus Aistrithe Poist agus Tacaíocht d’fhéinfhostaíocht

Cuimsítear i mbearta chun tacú leis an bhfostaíocht don aos óg fóirdheontais i gcomhair cúrsaí oiliúna, infheistíochtaí chun seirbhísí fostaíochta poiblí a chur in oiriúint do dhaoine óga, cóitseáil don aos óg agus treoir aonair i dtreo fostaíochta agus neamhspleáchais a threisiú, agus scéimeanna chun an earnáil phríobháideach a dhreasú chun daoine óga a fhostú, arb ionann é sin agus thart ar EUR 6.1 billiún.

3.7. An méid a chuireann an tSaoráid le beartas sóisialta, lena n‑áirítear comhionannas inscne chomh maith le leanaí agus an óige

Beartas sóisialta

Tá líon suntasach beart curtha san áireamh ag na Ballstáit ina bpleananna téarnaimh agus athléimneachta lena gcothaítear beartas sóisialta, lena n‑áirítear beartas a bhaineann le comhionannas inscne chomh maith le leanaí agus an óige, rud a thacaíonn le cur chun feidhme Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta. As na 2042 gharsprioc agus na sprioc lena gcothaítear beartas sóisialta, comhlíonadh 213 gharsprioc nó sprioc, lena n‑áirítear 199 atá comhlíonta ó bhí 1 Márta 2022 ann (féach roinn 3.4, 3.5 agus 3.6 le haghaidh anailís spriocdhírithe ar bhearta a chuireann le fostaíocht agus le scileanna, le hoideachas agus le hoideachas agus cúram na luath‑óige, le cúram sláinte agus cúram fadtéarmach chomh maith le beartais shóisialta).

Cuireann thart ar EUR 139.8 billiún san iomlán arna leithdháileadh ag na Ballstáit le caiteachas sóisialta 60 , arb ionann é agus thart ar 28 % den chaiteachas measta iomlán. Tá thart ar aon trian den mhéid sin tiomnaithe do chaiteachas ar oideachas agus ar oideachas agus cúram na luath‑óige, aon trian eile ar chúram sláinte agus cúram fadtéarmach, agus tá an chuid eile roinnte idir caiteachas ar fhostaíocht agus ar scileanna, agus beartais shóisialta (Fíor 28).

Fíor 28: An sciar de chaiteachas sóisialta RRF de réir príomhchatagóirí sóisialta

Nóta: Léirítear san fhíor seo an miondealú ar chaiteachas sóisialta measta i ngach plean téarnaimh agus athléimneachta formhuinithe. Déantar catagóirí sóisialta a shainiú agus a chur i bhfeidhm bunaithe ar an modheolaíocht a ghlac an Coimisiún i gcomhairle le Parlaimint na hEorpa agus leis na Ballstáit i Rialachán Tarmligthe 2021/2105.

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta

Comhionannas inscne

Cuireann pleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát le comhionannas inscne ar bhealaí éagsúla. Cuimsítear 134 beart (nó fobheart) sna 27 bplean a glacadh lena ndírítear ar chomhionannas inscne, agus tá go leor athchóirithe agus infheistíochtaí dírithe go sainráite ar rannchuidiú le comhdheiseanna i gcoitinne. Tá an miondealú ar bhearta atá ábhartha maidir le comhionannas inscne in aghaidh an Bhallstáit le fáil i bhFíor 29 61 62 .

Fíor 29: An sciar (in %) de bhearta lena ndírítear ar chomhionannas inscne sna RRPanna a glacadh 

Foinse: Scórchlár Téarnaimh agus Athléimneachta

Chomh maith le bearta a chuireann go sainráite le comhdheiseanna, chuir na Ballstáit athchóirithe agus infheistíochtaí eile san áireamh ina bpleananna lena ndéantar breithnithe comhionannais a phríomhshruthú. Bíonn fo-spriocanna sainráite nó forálacha eile i gceist leis sin uaireanta, lena n‑áirithítear go gcuirfear riachtanais grúpaí ar leith san áireamh i réimsí beartais eile. Ag an am céanna, fiú mura bhféadfar bearta i réimsí mhargadh an tsaothair, na tithíochta, an fhuinnimh, an iompair agus an digitithe a mheas ar dtús mar bheartais a chuireann le comhionannas, d’fhéadfadh cur chun feidhme éifeachtach na mbeart sin cur go mór le comhdheiseanna a chothú. Mar shampla, d’fhéadfadh sé nár dearadh athchóirithe agus infheistíochtaí i mbonneagar, in iompar poiblí nó i nascacht dhigiteach chun críche comhdheiseanna ach d’fhéadfadh tionchar dearfach a bheith acu i dtéarmaí rochtana ar chianoideachas, ar sheirbhísí riachtanacha (sláinte) agus ar fhóntais, nó trína chur ar chumas daoine a bhfuil a soghluaisteacht teoranta nó a bhfuil cónaí orthu i gceantair iargúlta páirt a ghlacadh i ngníomhaíochtaí eacnamaíocha agus sa saol sóisialta.

Tá dul chun cinn á dhéanamh ag na Ballstáit maidir le bearta a chur chun feidhme agus béim á leagan ar chomhionannas inscne. As na 134 bheart (nó fobheart) ina gcuirtear béim ar chomhionannas inscne sna 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta, tá garspriocanna nó spriocanna iontu atá comhlíonta i 25 bheart (nó fobheart), lena n‑áirítear 20 ó bhí an 1 Márta 2023 ann). Cuirtear samplaí de bhearta ina gcuirtear béim ar chomhionannas inscne a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta i láthair sa bhosca thíos.

Leanaí agus an óige

Tá na 425 beart (nó fobheart) ina gcuirtear béim ar leanaí agus ar an óige scaipthe thar roinnt réimsí beartais, i réimse an oideachais agus na hoiliúna go príomha. Tá anailís thiomnaithe ar bheartais don chéad ghlúin eile, do leanaí agus don óige, mar shampla i réimse an oideachais agus na hoiliúna, le fáil i roinn 3.6. 

As na bearta lena gcuirtear béim ar an óige agus ar leanaí sna 27 bplean téarnaimh agus athléimneachta, tá garspriocanna nó spriocanna iontu atá comhlíonta i 83 bheart (nó fobheart), lena n‑áirítear 79 mbeart (nó fobheart) ina bhfuil G&S comhlíonta ó bhí an 1 Márta 2022 ann. Thosaigh líon mór Ballstát le hathchóirithe agus infheistíochtaí a thacaíonn le leanaí agus leis an óige. Cuirtear samplaí de bhearta a thacaíonn le leanaí agus leis an óige a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta i láthair sa bhosca thíos.

Grúpaí faoi mhíbhuntáiste

Áirítear i roinnt pleananna téarnaimh agus athléimneachta na mBallstát freisin bearta chun aghaidh a thabhairt ar lánpháirtiú eacnamaíoch agus sóisialta daoine faoi mhíchumas chomh maith le cosaint agus lánpháirtiú grúpaí eile faoi mhíbhuntáiste, amhail daoine a bhfuil cúlra imirceach nó Romach acu. Chomh maith le roinnt beart a dhírítear ar an óige agus a dhírítear ar ghrúpaí faoi mhíbhuntáiste mar a thuairiscítear thuas, tugann na Ballstáit dreasachtaí isteach, mar shampla, d’fhostóirí chun daoine faoi mhíchumas a fhostú agus chun tacú lena lánpháirtiú i margadh an tsaothair nó chun iarrachtaí spriocdhírithe a dhéanamh chun fáil réidh le bacainní i bhfoirgnimh phoiblí agus chun rannpháirtíocht daoine faoi mhíchumas san oideachas agus a gcuimsiú sa tsochaí a éascú.

Ó bhí an 1 Márta 2022 ann, rinne roinnt Ballstát (e.g. an Ostair, an Chróit, an Iodáil, an Phortaingéil, an tSlóvaic, agus an Spáinn) athchóirithe agus/nó infheistíochtaí tábhachtacha a chur i gcrích nó a thionscnamh, cinn lena gcuirtear cuimsiú grúpaí faoi mhíbhuntáiste chun cinn, amhail daoine faoi mhíchumas, daoine a bhfuil cúlra imirceach nó mionlaigh eitneach acu. Tugtar aghaidh leis na bearta sin go sainráite ar dhaonra na Romach uaireanta. Ina theannta sin, rinne roinnt Ballstát athchóirithe agus infheistíochtaí chun an córas glactha d’imircigh agus do dhídeanaithe a fheabhsú agus/nó a dhigitiú. Cuirtear samplaí de bhearta a thacaíonn le cuimsiú grúpaí faoi mhíbhuntáiste a bhfuil a ngarspriocanna agus a spriocanna comhlíonta i láthair sa bhosca thíos.

3.8. Rannchuidiú le tionscadail trasteorann agus ilnáisiúnta

Tacaíonn an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta le rannpháirtíocht na mBallstát i dtionscadail trasteorann, agus tá pleanáil na n‑athchóirithe agus na n‑infheistíochtaí a bheidh ar siúl ag an am céanna ar bhealach comhordaithe. Cé go léirítear i ngach plean téarnaimh agus athléimneachta cás sonrach gach Ballstáit, tá gá le hathchóirithe agus le hinfheistíochtaí comhordaithe mar gheall ar roinnt dúshláin choiteanna. Trí chomhar ilnáisiúnta, is féidir tacaíocht a thabhairt do thionscadail mhóra nach bhféadfadh Ballstát a fhorbairt as féin agus is féidir acmhainní a chomhthiomsú, agus mar sin tionchar a mhéadú agus barainneachtaí scála agus sineirgí a bhaint amach.

Agus na pleananna á n‑ullmhú, spreag an Coimisiún na Ballstáit páirt a ghlacadh i bpríomhthionscadail ilnáisiúnta, lena bhfeabhsófaí comhordú le haghaidh infheistíochtaí criticiúla in earnálacha straitéiseacha – agus lena gcuirfí sochair inbhraite ar fáil don Mhargadh Aonair. Rinneadh a thábhachtaí atá tionscadail ilnáisiúnta a neartú a thuilleadh agus Rialachán RRF á leasú, lena gceanglaítear trí chritéar measúnaithe breise ina gcuirtear béim láidir ar gach beart a thugtar isteach faoi chaibidil REPowerEU chun cur le tionscadail trasteorann nó le tionscadail ilnáisiúnta.

An t‑aistriú glas

Áirítear i mbreis agus leath de na pleananna téarnaimh agus athléimneachta bearta a chuireann le tionscadail ilnáisiúnta nó le tionscnaimh trasteorann a bhaineann le bearta faoin gcolún aistrithe ghlais (féach Tábla 8 thíos): Ar an iomlán, tá níos mó ná 38 mbeart ábhartha do thionscadail ghlasa ilnáisiúnta nó trasteorann.

·Is iad na tionscadail ilnáisiúnta a bhfuil an ráta rannpháirtíochta is airde acu i bpleananna téarnaimh agus athléimneachta na bearta ‘Tionscadail Thábhachtacha ar Mhaithe le Leas na hEorpa i gCoitinne’ (IPCEI) maidir le hidrigin (san áireamh i naoi mbeart de chuid sé Bhallstát). Ar na tionscadail ilnáisiúnta a bhaineann leis an aistriú glas tá dhá idirnascaire leictreacha (EUR 0.3 billiún) agus an t‑idirnascaire iarnróid idir Verona agus Brenner (EUR 0.9 billiún).

·Cothóidh roinnt tionscadail trasteorann idir-inoibritheacht an Aontais maidir le hiarnróid, agus beidh gné thrasteorann shuntasach ann. Baineann cuid de na tionscadail sin le húsáid a bhaint as an gCóras Eorpach um Bainistiú Tráchta Iarnróid (ERTMS) (cúig phlean téarnaimh agus athléimneachta, ocht dtionscadal, EUR 3.4 billiún). Baineann ERTMS le hidir-inoibritheacht, digitiú agus sábháilteacht seirbhísí traenach agus tá sé ríthábhachtach chun trácht a aistriú ó bhóthar go hiarnród i gcás lasta iarnróid ar bhealaí trasteorann. Is suntasach iad riachtanais infheistíochta ó thaobh comharthaíochta iarnróid de ar fud an Aontais, ós rud é nach bhfuil ach 11 % de chonairí an Ghréasáin tras‑Eorpaigh Iompair (TEN-T) feistithe go leordhóthanach. Ina theannta sin, maoineofar leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta úsáid chonairí iarnróid TEN-T (e.g., conairí iarnróid RailBaltica, na Meánmhara (an Spáinn‑an Fhrainc), Lochlannacha-na Meánmhara (cuid na hIodáile), na Mara Thuaidh‑na Meánmhara (an Bheilg-Lucsamburg) ar fiú níos mó ná EUR 24.9 billiún é (arb ionann é agus 11 RRP, 17 mbeart agus níos mó ná 40 garsprioc agus sprioc). 

Ón tuarascáil bhliantúil dheireanach RRF i mí an Mhárta 2022, comhlíonadh go sásúil cúig gharsprioc agus sprioc a bhaineann le tionscadail ghlasa trasteorann agus/nó ilnáisiúnta, ó 10 gcinn ar an iomlán. Ina theannta sin, mar gheall ar athbhreithniú na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, baineadh beart amháin maidir le conairí TEN-T ar bhonn Airteagal 18 de Rialachán RRF, agus cuireadh beart eile isteach maidir le hidirnascadh iarnróid ar bhonn Airteagal 21. Ina theannta sin, d’fhormheas an Coimisiún caibidlí REPowerEU ina gcuimsítear bearta de chineál trasteorann ó na Ballstáit seo a leanas: An Eastóin, an Fhrainc, an tSlóvaic agus Málta (chun tuilleadh faisnéise a fháil, féach roinn .4.2: REPowerEU).

Tábla 8: Tionscadail ilnáisiúnta a bhaineann le bearta faoi cholún an Aistrithe Ghlais

Foinse: Pleananna Téarnaimh agus Athléimneachta na 27 mBallstát go léir

An t‑aistriú digiteach

I bhformhór na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta tá bearta a chuireann le tionscadail ilnáisiúnta nó le tionscnaimh trasteorann a bhaineann leis an aistriú digiteach, agus tá 21 phlean as na 27 bplean ann ina gcuimsítear tionscadail den sórt sin. Ar an iomlán, cuireann níos mó ná 50 beart (nó fobheart) le tionscadail ilnáisiúnta nó trasteorann.

Cuirfidh na pleananna téarnaimh agus athléimneachta, trí na tionscadail dhigiteacha ilnáisiúnta, le tosaíochtaí an Aontais. Áirítear le 12 phlean téarnaimh agus athléimneachta rannchuidiú leis an tionscadal ilnáisiúnta maidir le micrileictreonaic, arb é is aidhm dó iomaíochas an Aontais i dteicneolaíochtaí leathsheoltóirí a neartú. Áirítear ar ocht mBallstát ina pleananna téarnaimh agus athléimneachta tacaíocht do Líonra Eorpach na Moil Nuálaíochta Digití, rud a chuideoidh le digitiú i FBManna a chothú. Áirítear freisin in go leor pleananna téarnaimh agus athléimneachta tacaíocht do thionscadail ilnáisiúnta a thacaíonn le forbairt agus cur in úsáid conairí trasteorann 5G, le bonneagar agus seirbhísí néalríomhaireachta, le hacmhainneachtaí i réimse na micrileictreonaice, an bhonneagair cumarsáide candamaí, agus na ríomhaireachta ardfheidhmíochta, i measc nithe eile. I dTábla 9 déantar achoimre ar rannpháirtíocht sna tionscadail dhigiteacha ilnáisiúnta sna 27 RRP.

Ó thús na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, comhlíonadh go sásúil 13 gharsprioc agus sprioc a bhaineann le tionscadail dhigiteacha trasteorann agus/nó ilnáisiúnta. (Ina theannta sin, mar gheall ar athbhreithniú na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta, tá bearta áirithe bainte, bunaithe ar Airteagal 18 nó ar Airteagal 21 de Rialachán RRF).

Tábla 9. Tionscadail dhigiteacha ilnáisiúnta

Foinse: Pleananna Téarnaimh agus Athléimneachta na 27 mBallstát go léir

3.9. Rannchuidiú le cur chun feidhme moltaí tírshonracha

Taifeadadh dul chun cinn maidir le moltaí tírshonracha a chur chun feidhme, agus rinneadh dul chun cinn éigin ar a laghad maidir le 68 % de mholtaí tírshonracha 2019-2020 (Fíor 30). Léirítear leis an measúnú um moltaí tírshonracha a foilsíodh mar chuid de phacáiste Earrach an tSeimeastair Eorpaigh 2023 méadú seasta ar chur chun feidhme mholtaí tírshonracha 2019 de chineál struchtúrach agus mholtaí tírshonracha 2020 ina ndíríodh níos mó ar ghéarchéimeanna. Léirítear go soiléir leis sin na dreasachtaí arna soláthar leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ó bhí 2021 ann, a bhfuiltear ag súil go leanfaidh a gcur chuige bunaithe ar fheidhmíocht agus a bhéim ar athchóirithe le cur chun feidhme moltaí tírshonracha a threisiú sna blianta amach romhainn. Tá an chuid is mó den dul chun cinn déanta ag na Ballstáit ó bhí 2019 ann maidir le rochtain ar mhaoiniú agus ar sheirbhísí airgeadais, agus ina dhiaidh sin feidhmiú mhargadh an tsaothair, frithsciúradh airgid agus timpeallacht ghnó. Ag an am céanna, ní raibh an dul chun cinn chomh feiceálach céanna i réimsí an mhargaidh aonair, na hiomaíochta agus na státchabhrach, na tithíochta, an chúraim fhadtéarmaigh agus na gcóras pinsin.

Bhí an dul chun cinn i gcur chun feidhme na moltaí a glacadh in 2022 suntasach freisin, agus rinneadh dul chun cinn éigin ar a laghad i mbeagnach 52 % de na moltaí a díríodh chuig na Ballstáit i mí Iúil 2022 (Fíor 31). Baineadh an chuid is mó den dul chun cinn ar an iomlán amach maidir le creat buiséadach agus rialachas fioscach, agus iompar, timpeallacht ghnó agus éifeachtúlacht fuinnimh ina dhiaidh sin. I gcodarsnacht leis sin, tá níos lú dul chun cinn déanta maidir le haghaidh a thabhairt ar mholtaí maidir le beartas cánachais.

4.REPowerEU

Ó bunaíodh Rialachán RRF i mí Feabhra 2021, tharla cur isteach gan fasach ar gheilleagair agus ar mhargaí fuinnimh Eorpacha agus domhanda mar gheall ar theagmhais gheopholaitiúla gan fasach . Tá roinnt dúshláin nua roimh na Ballstáit mar gheall ar phraghsanna arda fuinnimh, acmhainneacht riaracháin faoi mhaoirseacht, suaitheadh slabhraí soláthair, nó iarmhairtí socheacnamaíocha fhogha na Rúise faoin Úcráin. Mar fhreagra ar na teagmhais is déanaí sin, bhunaigh an Coimisiún plean REPowerEU, agus é mar aidhm leis an tAontas a dhéanamh neamhspleách ar bhreosla iontaise na Rúise roimh 2030. Le plean REPowerEU dírítear ar allmhairí gáis a éagsúlú agus déantar coigeartuithe gaolmhara ar an mbonneagar fuinnimh, agus dlús á chur le dul i bhfód an leictreachais in‑athnuaite agus coigilteas fuinnimh a éascú ar fud an gheilleagair.

Le Plean REPowerEU, a moladh i mí na Bealtaine 2022 mar fhreagairt an Aontais ar an ngéarchéim dhomhanda fuinnimh, aithníodh ról na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, mar aon le hionstraimí eile de chuid an Aontais lena n‑áirítear cistí an bheartais chomhtháthaithe 63 , chun fuinneamh slán, inacmhainne agus glas a bhaint amach. Faoin bplean REPowerEU, tacóidh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta leis na Ballstáit athchóirithe agus infheistíochtaí breise a chur chun cinn chun cuspóirí REPowerEU a bhaint amach, lena n‑áirítear deireadh a chur go tapa le spleáchas an Aontais ar bhreoslaí iontaise na Rúise, dlús a chur leis an aistriú chuig fuinneamh glan, ídiú fuinnimh a laghdú, tacú le hathsciliú an lucht saothair, aghaidh a thabhairt ar bhochtaineacht fuinnimh agus tacú leis na slabhraí luacha in amhábhair chriticiúla agus teicneolaíochtaí criticiúla atá nasctha leis an aistriú glas. Tiocfaidh na bearta nua nó méadaithe sin, atá le cur san áireamh i gcaibidlí tiomnaithe REPowerEU, sa bhreis ar chlár oibre glas uaillmhianach na bpleananna téarnaimh agus athléimneachta atá ann cheana. Féadfaidh siad sin brath ar an gcúnamh teicniúil ón gCoimisiún a sholáthraítear tríd an Ionstraim um Thacaíocht Theicniúla (TSI). Fuair 17 mBallstát tacaíocht atá ábhartha do REPowerEU nó tá sí á fáil acu faoi láthair 64 . Beidh gné dhigiteach ag baint le cuid de na bearta sin freisin (amhail digitiú an fhuinnimh).

Mar a pléadh i roinn 2.3., tá 25 phlean téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe agus 20 caibidil REPowerEU modhnaithe faighte ag an gCoimisiún. Sa chuid seo a leanas pléitear níos mó sonraí ar ábhar chaibidlí REPowerEU a ghlac Comhairle an Aontais tráth ullmhaithe na tuarascála seo.

4.1. Bearta a chuimsítear i gcaibidlí REPowerEU

Tugtar aghaidh go díreach i gcaibidlí REPowerEU arna nglacadh ar chuspóirí Rialachán leasaithe RRF. Áirítear leis na caibidlí a glacadh bearta lena dtugtar aghaidh go díreach ar chuspóirí an Ghnímh um Thionscal Glan‑nialasachta agus an Ghnímh um Amhábhair Chriticiúla faoi scáth Phlean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais. Áirítear orthu sin bearta chun feabhas a chur ar na próisis um cheadú don fhuinneamh in‑athnuaite, chun feabhas a chur ar sciliú glas an lucht saothair, agus chun tacú leis na slabhraí luacha in amhábhair chriticiúla agus teicneolaíochtaí criticiúla atá nasctha leis an aistriú glas. Tugtar forléargas ar chaibidlí REPowerEU a ndearna an Coimisiún measúnú dearfach orthu agus a d’fhormheas an Chomhairle i dTábla 10.

Tábla 10: Forléargas ar ábhar na gcaibidlí REPowerEU arna nglacadh

Foinse: An Coimisiún Eorpach.

Caibidil REPowerEU: an Eastóin 

Is éard atá i gcaibidil REPowerEU na hEastóine ná athchóiriú méadaithe amháin agus dhá infheistíocht nua i réimse na bhfoinsí fuinnimh in‑athnuaite agus táirgeadh bithmheatáin inbhuanaithe chomh maith le glacadh le bithmheatán inbhuanaithe, lena mbaineann costas measta EUR 90 milliún. Tá gné thrasteorann ag baint le hinfheistíochtaí agus leis an athchóiriú araon agus tá 100 faoin gcéad de na costais mheasta clibeáilte leis an aeráid. Déantar achoimre sa liosta seo a leanas ar athchóiriú agus ar infheistíochtaí na caibidle:

·Athchóiriú ar úsáid foinsí in‑athnuaite fuinnimh. I gcomhlántacht le hathchóiriú atá ann cheana i bplean téarnaimh agus athléimneachta na hEastóine, cuirtear leis an mbeart sin le cur i bhfeidhm tionscadal gaoithe trí bhaic reachtacha d’fhorbróirí fuinnimh gaoithe a laghdú. Ina theannta sin, neartaítear leis an athchóiriú acmhainneacht na n‑údarás áitiúil i nósanna imeachta riaracháin atá riachtanach d’fhorbairt fuinnimh gaoithe.

·Infheistíocht chun an rochtain ar tháirgeadh fuinnimh in‑athnuaite ar an ngréasán dáileacháin leictreachais a mhéadú. Leis an infheistíocht sin, cuirfear feabhas le 160 MW sa bhreis ar acmhainneacht na ngréasán dáileacháin agus, ar an dóigh sin, éascófar rochtain bhreise ar an ngréasán do tháirgeoirí in‑athnuaite.

·Infheistíocht maidir le táirgeadh agus glacadh bithgháis inbhuanaithe agus bithmheatáin a mhéadú. Is é is cuspóir don bheart seo borradh a chur faoi ghlacadh bithgháis inbhuanaithe agus bithmheatáin inbhuanaithe i gcomhréir leis an Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite (‘RED II’) 65 agus dlús a chur le comhtháthú foinsí fuinnimh in‑athnuaite. Is éard atá san infheistíocht ná fo-infheistíochtaí maidir le coinníollacha rialála, eagrúcháin agus airgeadais riachtanacha a chruthú chun úsáid bithgháis inbhuanaithe agus bithmheatáin inbhuanaithe agus baineann an dara fo-infheistíocht le saoráidí táirgthe foirgníochta a mhéadú.

Caibidil REPowerEU: an Fhrainc

Is éard atá i gcaibidil REPowerEU na Fraince ná trí athchóiriú nua, trí infheistíocht nua, agus infheistíocht mhéadaithe amháin lena mbaineann costas measta EUR 2.82 billiún. Leithdháiltear 91.2 faoin gcéad de chostais mheasta na caibidle ar infheistíochtaí trasteorann agus tá 91.6 faoin gcéad de na costais mheasta clibeáilte leis an aeráid. Déantar achoimre sa liosta seo a leanas ar na hathchóirithe agus ar na hinfheistíochtaí sa chaibidil:

·Mar chuid de chaibidil REPowerEU na Fraince, cuirfear athchóiriú chun feidhme maidir le dlús a chur le táirgeadh fuinnimh in‑athnuaite, chun nósanna imeachta um cheadú a shimpliú agus chun dlús a chur le pleanáil tionscadal fuinnimh in‑athnuaite. Déantar é sin trí aghaidh a thabhairt ar bhaic lena gcuirtear cosc faoi láthair ar úsáid fuinnimh in‑athnuaite.

·Athchóiriú ar ‘mheasarthacht fuinnimh’: arb é is aidhm dó laghdú 10 ar ídiú fuinnimh a bhaint amach ar fud na n‑earnálacha go léir faoin mbliain 2024, i gcomparáid le tréimhse an gheimhridh in 2018-2019. Is éard atá san athchóiriú ná tograí le haghaidh gníomhaíochtaí chun laghduithe fuinnimh a chur chun cinn ar fud earnálacha éagsúla, lena n‑áirítear tithíocht, iompar agus tionscal.

·Athchóiriú ar bhunú Ard‑Rúnaíochta um Pleanáil Éiceolaíoch: Is é príomhchuspóir na hArdrúnaíochta comhordú straitéisí náisiúnta a bhaineann le haistriú éiceolaíoch a éascú. Is éard a bheidh i gceist leis sin ná Aireachtaí agus páirtithe leasmhara éagsúla a shlógadh, chomh maith le héifeachtacht na ngníomhaíochtaí arna gcur chun feidhme sna réimsí sin a mheas.

·Infheistíocht i ndícharbónú tionscail. Is é is aidhm don bheart tacú le hinfheistíochtaí chun téamh tionsclaíoch, éifeachtúlacht fuinnimh a dhícharbónú agus infheistíochtaí i dtionscal a athrú chun laghdú a dhéanamh ar an ídiú fuinnimh iontaise agus, dá bhrí sin, maolú a dhéanamh ar astaíochtaí gás ceaptha teasa.

·Infheistíocht i dtáirgeadh agus i nglacadh hidrigine in‑athnuaite atá saor ó iontaise trí cheithre thionscadal IPCEI maidir le hidrigin a mhaoiniú. Is é is cuspóir don bheart sin feabhas a chur ar earnáil na tionsclaíochta trí ghnéithe éiceolaíocha, teicneolaíocha agus eacnamaíocha a bhreithniú, agus ag an am céanna astaíochtaí a íoslaghdú agus cumais stórála fuinnimh do thionscail a fheabhsú.

·Infheistíocht in athchóirithe fuinnimh ar fhoirgnimh phoiblí agus beart méadaithe maidir le hathchóiriú fuinnimh na tithíochta príobháidí. Is é an príomhchuspóir cúnamh airgeadais a sholáthar le haghaidh athchóirithe fuinnimh ar fhoirgnimh phoiblí agus phríobháideacha, rud a mbeidh sé de thoradh air go laghdófar an t‑ídiú fuinnimh laistigh den earnáil tógála sa ghearrthréimhse, agus go laghdófar an spleáchas ar bhreoslaí iontaise.

Caibidil REPowerEU: Málta

Is éard atá i gcaibidil REPowerEU Mhálta ná athchóiriú amháin agus infheistíocht amháin lena mbaineann costas measta EUR 70 milliún. Leithdháiltear 100 faoin gcéad de chostais mheasta na caibidle ar infheistíochtaí trasteorann agus tá 100 faoin gcéad de na costais mheasta clibeáilte leis an aeráid.

·Athchóiriú ar chórais cheada atá ann cheana. Is é is aidhm dó dlús a chur le nósanna imeachta um dheonú ceadanna le haghaidh tionscadail fuinnimh in‑athnuaite agus oibleagáid a thabhairt isteach chun grianphainéil dín a shuiteáil ar fhoirgnimh nua. Comhlánaítear leis an athchóiriú nua comhpháirt a haon agus comhpháirt a dó de phlean téarnaimh agus athléimneachta Mhálta a dhírítear ar fheabhas a chur ar an éifeachtúlacht fuinnimh i bhfoirgnimh agus in iompar agus a dhírítear go páirteach ar tháirgeadh méadaithe fuinnimh in‑athnuaite.

·Infheistíocht san eangach leictreachais. Is é an príomhchuspóir an líonra dáileacháin leictreachais a neartú agus a leathnú trí infheistíochtaí san eangach, sna seirbhísí dáileacháin agus i stóráil ceallraí.

Caibidil REPowerEU: an tSlóvaic 

Is éard atá i gcaibidil REPowerEU na Slóvaice ná sé athchóiriú nua, sé infheistíocht nua, agus dhá infheistíocht mhéadaithe lena mbaineann costas measta EUR 402.7 milliún. Leithdháiltear 91.2 faoin gcéad de chostais mheasta na caibidle ar infheistíochtaí trasteorann agus tá 64.1 faoin gcéad de na costais mheasta clibeáilte leis an aeráid. Déantar achoimre sa liosta seo a leanas ar na hathchóirithe agus ar na hinfheistíochtaí faoi na 4 réimse théamacha den chaibidil a bhfuil infheistíocht ag gabháil leo lena soláthraítear cumarsáid agus comhordú spriocdhírithe don chur chun feidhme:

·Foinsí in‑athnuaite fuinnimh, eangacha agus próisis cheada: Dírítear fobhearta sa réimse seo ar nósanna imeachta a bharrfheabhsú chun ceadú comhshaoil a eisiúint, chun feabhas a chur ar úsáid fuinnimh gheoiteirmigh, agus chun tacú le húsáid teaschaidéal. Thairis sin, tacaítear leis an measúnú ar na conairí le haghaidh úsáid inbhuanaithe agus soláthar bithmhaise agus le táirgeadh bithmheatáin a fhorbairt agus a chur chun cinn. Bunófar limistéir ‘le haghaidh fuinneamh gaoithe’, mar aon le plean gníomhaíochta don straitéis náisiúnta hidrigine agus bearta lena gcothaítear comhtháthú foinsí in‑athnuaite fuinnimh san eangach leictreachais. Dírítear infheistíochtaí ar nuachóiriú agus ar dhigitiú na gcóras dáileacháin leictreachais, lena n‑áirítear rolladh amach Lárionaid Sonraí Fuinnimh.

·Éifeachtúlacht fuinnimh i bhfoirgnimh: Áirítear leis sin ardán aonair sonraí digiteacha a chruthú chun faisnéis a bhailiú maidir le feidhmíocht fuinnimh gach foirgnimh phoiblí agus phríobháidigh agus athchóiriú chun feabhas a chur ar bhainistíocht fuinnimh foirgneamh rialtais stáit. Beidh coigilteas fuinnimh foirgneamh poiblí agus teaghlach atá i mbaol na bochtaineachta fuinnimh mar thoradh ar na hinfheistíochtaí agus áireofar leo cúnamh do ghrúpaí leochaileacha chun an tsraith cheart beart a shainiú agus chun iarratas ar dheontas a phróiseáil.

·Iompar inbhuanaithe: Sa réimse sin, méadaítear bearta atá ann cheana maidir le plean téarnaimh agus athléimneachta na Slóvaice chun bonneagar iompair astaíochtaí nialasacha a fhorbairt a thuilleadh agus chun iompar paisinéirí atá neamhdhíobhálach don chomhshaol a chur chun cinn.

·Scileanna Glasa: Tacaíonn an t‑athchóiriú agus an infheistíocht bhunúsach le forbairt curaclaim nuashonraithe do scoileanna gairmoideachais agus clár oiliúna nua don fhoireann teagaisc. Tacaíonn na bearta tuilleadh le clár oideachais creidiúnaithe d’oideachas aosach ina ndírítear ar scileanna glasa agus ar sholáthar trealaimh fhisicigh agus theicniúil.

4.2. REPowerEU a mhaoiniú

Cé gur maoiníodh na pleananna téarnaimh agus athléimneachta tosaigh ó iasachtaí faoi Ionstraim Théarnaimh an Aontais Eorpaigh amháin, is féidir caibidlí REPowerEU a mhaoiniú ó fhoinsí éagsúla. Le teacht i bhfeidhm Rialachán leasaithe RRF (AE) 2021/241, is féidir le haon phlean téarnaimh agus athléimneachta modhnaithe lena bhfuil caibidil REPowerEU tacaíocht airgeadais bhreise a iarraidh i bhfoirm acmhainní ón gCóras Trádála Astaíochtaí (‘CTA’), aistrithe ó Chúlchiste Coigeartaithe Brexit (‘BAR’) agus ó chistí struchtúracha, agus/nó iasachtaí. Thairis sin, i ndiaidh athríomh a dhéanamh ar leithdháiltí na mBallstát de bhun Airteagal 18, tháinig méadú ar a dtacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha i roinnt Ballstát agus is féidir leo sin cur le maoiniú a gcaibidlí REPowerEU freisin. Déanfar an tacaíocht airgeadais bhreise a bhaineann le caibidil REPowerEU a eisíoc in éineacht leis an gcuid eile de ranníocaíocht airgeadais RRF agus, i gcás inarb infheidhme, leis an tacaíocht iasachta de réir sceideal comhchoiteann tráthchodanna.

Ar an iomlán, maoineofar caibidlí REPowerEU le EUR 20 billiún ó lamháltais CTA a chur ar ceant agus EUR 2.1 billiún ó aistrithe ó BAR. Thairis sin, mar a luaitear i roinn 2.3., le tacaíocht bhreise RRF neamh‑inaisíoctha faoi Airteagal 18 de Rialachán RRF agus iasachtaí breise RRF faoi Airteagal 14, féadfar bearta a mhaoiniú i gcaibidlí REPowerEU freisin.

Ioncam ó liúntais CTA a chur ar ceant

I gcomhréir le hAirteagal 21a den Rialachán leasaithe RRF, tá EUR 20 billiún á chur ar fáil mar thacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha bhreise faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Leis an ioncam sin a shanntar go seachtrach, cuirtear le hathléimneacht chóras fuinnimh an Aontais a mhéadú tríd an spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú agus trí chuidiú le soláthairtí fuinnimh a éagsúlú ar leibhéal an Aontais. Is féidir é a úsáid go heisiach chun bearta a áirítear i gcaibidlí REPowerEU a mhaoiniú agus cé is moite d’athchóirithe agus d’infheistíochtaí a dhírítear ar fheabhas a chur ar bhonneagar agus ar shaoráidí fuinnimh chun freastal ar riachtanais láithreacha soláthair maidir le gás agus ola.

Déanfar an EUR 20 billiún breise a chruinniú trí lamháltais a chur ar ceant faoin gCóras Trádála Astaíochtaí (CTA), de réir an dáileacháin seo a leanas:

·Tiocfaidh 60 % (i.e. EUR 12 bhilliún) ó lamháltais a chur ar ceant faoin gCiste don Nuálaíocht; agus

·Tiocfaidh 40 % (i.e. EUR 8 mbilliún) ó dhíolachán tús‑ualaithe lamháltais CTA na mBallstát.

Cuireadh tús le ceantáil na lamháltas CTA Dé Luain an 3 Iúil 2023. Faoin 1 Meán Fómhair 2023, bhí EUR 931 mhilliún bailithe, trí 5.88 milliún lamháltas a chur ar ceant ón gCiste don Nuálaíocht agus 4.98 lamháltas ó lamháltais CTA na mBallstát. Léirítear le rath na n‑eisiúintí sin arís agus arís eile go dtacaíonn na margaí airgeadais le cuspóirí REPowerEU agus go bhfuil siad sásta infheistíocht a dhéanamh i dtionscadail REPowerEU. Tá luas agus ioncam na ceantála ar an mbóthar ceart chun cur chun feidhme agus maoiniú rianúil chaibidlí REPowerEU a éascú.

Déantar an tacaíocht airgeadais neamh‑inaisíoctha bhreise a dháileadh i measc na mBallstát ar bhonn eochair leithdháilte nuashonraithe (Tábla 11). Cuirtear san áireamh san eochair spleáchas na mBallstát ar bhreosla iontaise agus an méadú praghais ar earraí infheistíochta. De dheasca sin féadfar iarmhairtí fhogha míleata na Rúise faoin Úcráin a ghabháil ar bhealach níos fearr agus leis sin is féidir níos mó cistí a leithdháileadh ar na Ballstáit is mó a ndéantar difear dóibh.

Tábla 11: Tacaíocht neamh‑inaisíoctha bhreise a bhí ar fáil in aghaidh an Bhallstáit