52023AE1739

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 52023AE1739 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 52023AE1739

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Rialacháin (AE) 2019/943 agus (AE) 2019/942 mar aon le Treoracha (AE) 2018/2001 agus (AE) 2019/944 chun feabhas a chur ar dhearadh an mhargaidh leictreachais san Aontas (COM(2023) 148 final — 2023/0077(COD))

EESC 2023/01739

IO C 293, 18.8.2023, p. 112–126 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

HTML

PDF

Official Journal

18.8.2023

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

C 293/112

(COM(2023) 148 final — 2023/0077(COD))

(2023/C 293/17)

Rapóirtéir:	Jan DIRX
Comhrapóirtéir:	Christophe QUAREZ

Comhairliúchán	Comhairle an Aontais Eorpaigh, 31.3.2023 Parlaimint na hEorpa, 29.3.2023
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	An Rannóg um Iompar, Fuinneamh, Bonneagar agus an tSochaí Faisnéise
Dáta a glactha sa rannóg	16.5.2023
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	14.6.2023
Seisiún iomlánach Uimh.	579
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	209/11/9

1. Moltaí beartais

1.1.

Ní féidir caitheamh leis an bhfuinneamh, ná leis an mbonneagar le haghaidh a iompair agus a dháilte, ar an gcaoi chéanna agus a gcaitear le haon tráchtearra eile óir is bunchloch riachtanach an fuinneamh dár gcóras eacnamaíoch agus dár gcóras sóisialta agus, mar sin, is cuid lárnach den soláthar seirbhísí poiblí é. Dá bhrí sin, aicmítear an soláthar fuinnimh mar sheirbhís leasa ghinearálta. Ina fhianaise sin, is gá coinníollacha creata rialála a chruthú le haghaidh fhuinneamh na todhchaí lena ráthófar soláthar fuinnimh atá neamhdhíobhálach don chomhshaol, inacmhainne agus iontaofa chomh maith leis an gceart chun fuinnimh. Ciallaíonn sé sin freisin nach mór na ceanglais a bhaineann le dícharbónú a chur san áireamh i ndearadh an mhargaidh fuinnimh. Chun bunsoláthar inacmhainne fuinnimh a áirithiú, creideann Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) nach mór bunsoláthar fuinnimh ar phraghsanna rialáilte a ráthú i ndearadh nua an mhargaidh.

1.2.

Creideann CESE gur cheart don Choimisiún roinnt céimeanna eile a thabhairt sa togra uaidh maidir le hathchóiriú an mhargaidh leictreachais chun dearadh an mhargaidh a chur in oiriúint don réaltacht nua. I dtaobh na réaltachta nuaí sin, caithfear trí chuspóir a bhainistiú san am céanna, is iad sin an inbhuanaitheacht, an inacmhainneacht agus slándáil an tsoláthair. Anuas air sin, beidh an réaltacht sin bunaithe ar fhuinneamh in-athnuaite agus tiocfaidh méadú de réir a chéile inti ar ról táirgeoirí is tomhaltóirí agus rannpháirtithe beaga eile sa mhargadh, in éineacht le táirgeoirí móra.

1.3.

Ní fhéadfadh aon chóras a bhfuil na hathruithe sin curtha san áireamh ann feidhmiú ach amháin dá dtiocfadh samhail eile in áit chóras an oird fiúntais, samhail dá réir a socrófaí praghsanna fuinnimh bunaithe ar na costais táirgthe faoi seach. Ní mór na meánchostais phraghsála a chur san áireamh sa chóras sin.

1.4.

I gcomhthéacs athchóirithe ar an margadh leictreachais, ní mór mionscrúdú a dhéanamh ar an léirscaoileadh ó thaobh na hinbhuanaitheachta, na hinacmhainneachta agus shlándáil an tsoláthair de. Níor cheart é sin a ligean i ndearmad, óir is léir ón ngéarchéim atá ann faoi láthair nach bhfuil margaí fuinnimh léirscaoilte in ann na riachtanais sin a chomhlíonadh agus nach gcruthaíonn siad dreasachtaí ná slándáil infheistíochta leormhaith i ndáil le fuinneamh in-athnuaite. Thairis sin, beidh sé de fhreagracht ar na rialtais na trí chuspóir sin (i.e. an inbhuanaitheacht, an inacmhainneacht agus slándáil an tsoláthair) a bhaint amach thar thréimhse fhada, toisc nach ndéanfar iad sin a thabhairt le chéile agus a chur chun feidhme astu féin sa mhargadh.

1.5.

Ar an ábhar sin, tá CESE i bhfabhar samhail hibrideach ina gcinnteofaí feidhmiú ab fhearr an mhargaidh, ó thaobh na gcuspóirí atá leagtha síos de, a bhuíochas sin ar fhórsaí an mhargaidh agus bainistíocht spriocdhírithe. Bheadh an tsamhail sin bunaithe ar ‘fóntas leictreachais’ arna chur ar bun ag an rialtas. Cheannódh an fóntas sin leictreachas ó na táirgeoirí agus dhéanfadh sé an leictreachas sin a dhíol le soláthróirí na gcustaiméirí teaghlaigh, le FBManna, le pobail fuinnimh saoránach agus leis na tomhaltóirí móra, agus i gcás inarb iomchuí agus inar féidir le tíortha eile, agus úsáid á baint aige as na trí chuspóir mar chreat cinnteoireachta. Thabharfadh sé conarthaí fadtéarmacha i gcrích le táirgeoirí leictreachais ar bhonn tairiscintí. Bheadh roinnt cineálacha conarthaí i gceist leis sin, amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta (PPAnna), conarthaí le haghaidh difríochta agus conarthaí costais plus.

1.6.

Tacaíonn an Coiste go láidir leis an togra ón gCoimisiún chun tomhaltóirí a chumhachtú trí cheart a chruthú chun fuinneamh in-athnuaite a chomhroinnt go díreach. Chuige sin, is gá, i measc nithe eile, an fhaisnéis go léir atá ábhartha a bheith soiléir agus sothuigthe ionas gur féidir leis na tomhaltóirí ról neamhspleách a bheith acu sa mhargadh leictreachais, mar úsáideoirí agus mar tháirgeoirí araon. Measann CESE freisin nach mór an margadh a eagrú ar chaoi a bhfágfadh go mbeadh na tomhaltóirí a ghineann a gcuid leictreachais féin (‘táirgeoir is tomhaltóir’) nó na rannpháirtithe beaga eile sa mhargadh in ann an tairbhe is mó is féidir a bhaint as an leictreachas a ghineann siad féin, fiú má chuireann siad isteach san eangach é. D’fhéadfaí é a eagrú ar bhealach a bheadh níos macánta do na táirgeoirí beaga, cuir i gcás mar ‘banc leictreachais’.

1.7.

Agus é á iarraidh ag an gCoiste dlús a chur le forbairt gás glas, tá sé á iarraidh aige ar an gCoimisiún freisin rialachán maidir le dearadh mhargadh an gháis nádúrtha a chur san áireamh sa phacáiste maidir le hidrigin agus maidir le gáis ísealcharbóin. De bhun na reachtaíochta sin, bhunófaí margadh aonair comhtháite agus slán ar leibhéal an Aontais don ghás nádúrtha, rud a chuirfeadh dlús le leictriú an chórais fuinnimh trí chomhionannas praghsanna agus slándáil níos fearr a ráthú do na tomhaltóirí.

1.8.

Má táthar chun ardleibhéal comhtháthaithe i measc chórais an fhuinnimh in-athnuaite a bhaint amach agus dlús a chur leis an aistriú chuig córas dícharbónaithe, níor leor iontu féin stóráil leictreachais agus táirgeadh leictreachais ag an tomhaltóir féin. Is éard a theastaíonn chuige sin ná margaí solúbthachta agus bheadh sé níos fearr fós dá léireofaí staid na heangaí sna margaí sin. Agus na margaí solúbthachta sin á mbunú, luífeadh sé le ciall idirdhealú a dhéanamh idir leibhéal na voltas.

1.9.

Ós rud é go mbeidh am ag teastáil go dtí go mbeidh an t-athchóiriú lánéifeachtach, molann CESE sásra na caidhpe cíosa infrimeallaí a choinneáil i bhfeidhm go dtí sin. Ba cheart an t-ioncam a dhíriú ar na daoine is leochailí, agus an rogha a bheith ann praghsanna a ísliú de réir mar a athraíonn na praghsanna mórdhíola.

1.10.

Áitíonn an Coiste ar an gCoimisiún faireachán a dhéanamh ar éifeachtaí an athchóirithe sin atá beartaithe ar an margadh leictreachais. Tá sé tábhachtach mar go bhfuil an margadh leictreachais i lár athrú ó bhonn, athrú atá i bhfad ó bheith críochnaithe, agus is cinnte go dteastóidh coigeartuithe breise chuige sin sna blianta amach romhainn. Tá tábhacht leis sin freisin toisc nár ullmhaíodh aon mheasúnú tionchair i ndáil leis an togra reatha ón gCoimisiún. Fágann sé sin gur mó fós an éiginnteacht atá ann maidir le héifeachtaí an athchóirithe sin.

2. Bunús na moltaí beartais

Gnéithe ginearálta

2.1.

Tá CESE ag iarraidh go ndéanfaí athchóiriú ar mhargadh leictreachais an Aontais le tamall anuas (1). Is é is cúis leis sin, sa chleachtas, go gcuirtear na rioscaí atá roimh mhargadh leictreachais an Aontais ar aghaidh chuig na tomhaltóirí den chuid is mó. Tháinig Cúirt Iniúchóirí na hEorpa ar an gconclúid sin freisin i dtuarascáil dá cuid, Tuarascáil speisialta: An margadh inmheánach leictreachais a chomhtháthú (2).

2.2.

Chuaigh na méaduithe ar phraghsanna fuinnimh ó smacht in 2021 agus 2022 tar éis don Rúis tús a chur lena cogadh foghach i gcoinne na hÚcráine; bhí tionchar ag an gcogadh ar phraghsanna breoslaí iontaise, go háirithe an gás, agus cuireadh na méaduithe a d’eascair as sin ar aghaidh chuig na tomhaltóirí deiridh de réir an oird fiúntais (3). Is léir ón méid sin nach féidir le struchtúr an mhargaidh leictreachais atá ann faoi láthair an leictreachas a choimeád ar phraghas atá d’acmhainn ag tomhaltóirí agus gnólachtaí a íoc.

2.3.

Tá sé tábhachtach a thuiscint chomh maith go bhfuil cúis bhunúsach amháin ann, ón taobh eacnamaíoch de, leis an margadh leictreachais a athdhearadh: ní bhaineann aon imeallchostais le córais fuinnimh in-athnuaite. Córas margaidh a bhfuil sásra praghais aige lena socraítear an praghas imréitigh de réir imeallchostais an ghléasra cumhachta dheireanaigh, is léir nach n-oibreoidh córas mar sin in earnáil leictreachais an lae amárach, earnáil inar líonmhaire ar fad iad córais fuinnimh in-athnuaite (nó córas eile a mbaineann caiteachas ard caipitiúil leis). Sin an fáth a dteastaíonn conradh le haghaidh difríochta mar scéim luacha saothair le haghaidh gach táirgeora fuinnimh in-athnuaite. Dá réir sin, úsáidtear na meánchostais táirgthe fuinnimh chun an praghas tagartha a shuí.

2.4.

Thar aon ní eile, is iad conarthaí le haghaidh difríochtaí an rogha cur chuige i bhfianaise chostais imeallacha na bhfoinsí fuinnimh in-athnuaite. D’ainneoin a bhfuil á thabhairt le fios ag an gCoimisiúin, ní bhainfear amach cobhsaíocht praghsanna ina hiomláine le conarthaí le haghaidh difríochtaí, nó ní bhainfear amach í in aon chor fiú. Fanfaidh an scéal sin amhlaidh a fhad agus nach gcumhdófar táirgí níos casta, sa bhreis ar an leictreachas a tháirgtear faoi láthair, sa chineál conarthaí sin, amhail meascáin idir giniúint in-athnuaite, stóráil agus bainistiú ar éileamh. Is é is cúis leis sin gur gá fuinneamh iarmharach a cheannach nuair nach bhfuil mórán giniúint in-athnuaite ar bun. D’fhéadfadh costais measartha mór a bheith i gceist i gcásanna mar sin. Tá neamhaird á tabhairt ag an gCoimisiún ar an méid sin, agus gealltanas á thabhairt aige do na tomhaltóirí deiridh nach mbeidh sé in ann a choinneáil sa deireadh.

2.5.

Cuireann CESE in iúl nach tráchtearra cosúil le haon cheann eile é an fuinneamh, lena n-áirítear an bonneagar le haghaidh a iompair agus a dháilte. Is bunchloch riachtanach é dár gcóras eacnamaíoch agus dár gcóras sóisialta agus, dá bhrí sin, is cuid lárnach den soláthar seirbhísí poiblí é. Fágann sé sin gur seirbhís leasa ghinearálta é an soláthar fuinnimh. Ina fhianaise sin, is gá coinníollacha creata rialála a chruthú le haghaidh fhuinneamh na todhchaí lena ráthófar soláthar fuinnimh atá neamhdhíobhálach don chomhshaol, inacmhainne agus iontaofa chomh maith leis an gceart chun fuinnimh. Ciallaíonn sé sin freisin nach mór na ceanglais a bhaineann le dícharbónú a chur san áireamh i ndearadh an mhargaidh fuinnimh. Le go mbeidh bunsoláthar inacmhainne fuinnimh ann, creideann CESE nach mór bunsoláthar ar phraghsanna rialáilte a ráthú le dearadh nua an mhargaidh. Ba cheart aisíoc costas le soláthróirí fuinnimh a bheith bunaithe ar fhianaise ar chostais. Mar chúiteamh air sin, ní mór ceangal buan a bheith ar sholáthróirí fuinnimh méid áirithe fuinnimh a sholáthar chun go mbeidh bunsoláthar ann.

2.6.

I bhfianaise na bhforbairtí a tháinig chun cinn le déanaí sa mhargadh leictreachais, is léir go bhfuil sé tábhachtach cothromaíocht nua iomchuí a aimsiú idir an earnáil phoiblí agus an earnáil phríobháideach sa mhargadh sin. Rinne an Coiste an tsaincheist sin a scrúdú go mion i dtuairim TEN/771 Infheistíocht phoiblí sa bhonneagar fuinnimh mar chuid den réiteach ar shaincheisteanna aeráide (féach fonóta 1). Ag an am céanna, creideann CESE go láidir go bhfuil géarghá le hathchóirithe ar an margadh leictreachais chun na cuspóirí thuasluaite maidir leis an inbhuanaitheacht, an inacmhainneacht agus slándáil an tsoláthair a bhaint amach.

2.7.

An 14 Márta 2023, d’fhoilsigh an Coimisiún an togra reachtach chun ‘athchóiriú a dhéanamh ar dhearadh mhargadh leictreachais an Aontais chun dlús a chur leis an dul chun cinn maidir le foinsí fuinnimh in-athnuaite agus le húsáid gáis a thabhairt chun deiridh de réir a chéile, chun a chinntiú nach mbeidh billí na dtomhaltóirí ag brath a oiread ar phraghsanna breoslaí iontaise gona luaineacht, chun cosaint níos fearr a thabhairt do na tomhaltóirí ar arduithe tobanna ar phraghsanna agus ar chúbláil mhargaidh sa todhchaí, agus chun tionscal an Aontais a dhéanamh níos glaine agus níos iomaíche’ (4).

2.8.

Is díol sásaimh do CESE an togra sin, agus é den tuairim gur céad chéim sa treo ceart é, is é sin le rá gur céim i dtreo chóras fuinnimh an lae amárach é. Ba cheart go mbeadh an córas sin dícharbónaithe, bunaithe ar fhoinsí in-athnuaite fuinnimh atá saor ó charbón agus atá dírithe ar thomhaltóirí. Chuige sin, is gá, i measc nithe eile, an fhaisnéis go léir atá ábhartha a bheith soiléir agus sothuigthe ionas gur féidir leis na tomhaltóirí ról neamhspleách a bheith acu sa mhargadh leictreachais, mar úsáideoirí agus mar tháirgeoirí araon.

2.9.

2.10.

Leis an togra sin, tá sé beartaithe seirbhís agus táirgí buaicscafa a thabhairt isteach. Is éard atá i gceist leis sin cumas na rannpháirtithe sa mhargadh níos lú leictreachais a úsáid ag na buaicuaireanta arna gcinneadh ag an oibreoir córais tarchurtha. De réir Airteagal 7a, ní fhéadfar conarthaí le haghaidh táirgí buaicscafa a thabhairt i gcrích tráth níos luaithe ná dhá lá sula ngníomhachtófar iad agus ní fhéadfaidh an tréimhse chonarthach a bheith níos faide ná lá amháin. Is maith iad tréimhsí gearra mar sin ó thaobh cosc ar mhí-úsáid de, ach san am céanna d’fhéadfadh sé go gcuirfí cosc ar roinnt mhaith tomhaltóirí (agus comhbhailitheoirí neamhspleácha) na táirgí sin a sholáthar dá mbarr. Ina fhianaise sin, iarrann CESE ar an gCoimisiún a fhiosrú cé na coinníollacha faoina bhféadfaí síneadh a chur leis an tréimhse chonarthach.

2.11.

Ina theannta sin, creideann an Coiste go bhfuil roinnt tograí maithe curtha i dtoll a chéile ag an gCoimisiún chun an margadh leictreachais a choigeartú. Mar sin féin, measann sé gur cheart don Choimisiún céimeanna eile a thabhairt chun dearadh an mhargaidh a chur in oiriúint don réaltacht nua, réaltacht a fhágann gur gá trí chuspóir a bhainistiú san am céanna: an inbhuanaitheacht, an inacmhainneacht agus slándáil an tsoláthair. Anuas air sin, beidh an réaltacht sin bunaithe ar fhuinneamh in-athnuaite agus, de réir ghealltanas an Choimisiúin, tiocfaidh méadú de réir a chéile inti ar ról táirgeoirí is tomhaltóirí agus rannpháirtithe beaga eile sa mhargadh, in éineacht le táirgeoirí móra (5). Ní léirítear é sin a dhóthain sa togra ón gCoimisiún, áfach. Ar an gcúis sin, anuas ar an togra sin, tá an Coiste ag cur dhá thogra eile chun cinn a bheadh oiriúnach sa togra reachtach.

2.12.

Fóntas rialtais

2.13.

Ó 1996 i leith, tá an tAontas Eorpach tiomanta don mhargadh leictreachais a léirscaoileadh. Mar sin féin, i gcomhthéacs athchóirithe ar an margadh leictreachais, ní mór scrúdú géar a dhéanamh ar an léirscaoileadh ó thaobh na hinbhuanaitheachta, na hinacmhainneachta agus shlándáil an tsoláthair de. Ní mór forbairtí a tharla roimhe seo sa mhargadh leictreachais agus na forbairtí atá le teacht a chur san áireamh, lena n-áirítear athruithe móra ar fhóntais táirgthe a mbaineann bunphraghsanna an-difriúil leo. Thairis sin, beidh na rialtais freagrach as na trí chuspóir sin a bhaint amach thar thréimhse fhada, mar ní dhéanfar iad a thabhairt le chéile agus a chur chun feidhme astu féin sa mhargadh.

2.14.

Creideann CESE gurbh é an rogha ab fhearr meascán éifeachtach a bheith ann idir cur chuige atá léirscaoilte agus cur chuige atá rialáilte ionas go bhféadfaí leas a bhaint as buanna an mhargaidh léirscaoilte agus, san am céanna, an dul chun cinn a theastaíonn ó na rialtais a bhaint amach. Ar an gcaoi sin, chinnteofaí cosaint na gcuspóirí.

2.15.

Faoi mar a chuir CESE in iúl cheana i dtuairim TEN/771, tá an Coiste lánchinnte gur cheart aird ar leith a thabhairt ar an sainmhíniú ar fhorbairt na heangaí mar leas poiblí sáraitheach, ar chosaint na haeráide a áireamh mar chuspóir rialála agus, ar bhonn níos ginearálta, ar shioncronú níos fearr i bpleanáil an fhuinnimh in-athnuaite agus na heangaí leictreachais. Tá géarghá le forálacha sonracha faoi dhlí an Aontais.

2.16.

Ina fhianaise sin, an tsamhail atá leagtha amach anseo ag CESE don mhargadh athchóirithe leictreachais, tá sí bunaithe ar an bprionsabal seo: léirscaoilte más féidir, rialáilte más gá. Samhail hibrideach a bheadh inti, ina gcinnteofaí feidhmiú ab fhearr an mhargaidh, ó thaobh na gcuspóirí atá leagtha síos de, a bhuíochas sin ar fhórsaí an mhargaidh agus bainistíocht spriocdhírithe.

2.17.

Ar bhonn na samhla sin, ceann ab fhéidir a chur ar bun cheana féin de réir na rialachán atá ann faoi láthair, ba cheart go mbunódh na rialtais ‘fóntas leictreachais’ a cheannódh leictreachas ó na táirgeoirí agus a dhéanfadh an leictreachas sin a dhíol le soláthróirí na gcustaiméirí teaghlaigh, le FBManna, le pobail fuinnimh saoránach, leis na tomhaltóirí móra, agus, i gcás inarb iomchuí agus inar féidir, le tíortha eile, agus úsáid á baint aige as na trí chuspóir mar chreat cinnteoireachta. Thabharfadh an tsamhail sin conarthaí fadtéarmacha i gcrích le táirgeoirí leictreachais ar bhonn tairiscintí. Bheadh roinnt cineálacha conarthaí i gceist leis sin, amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta (PPAnna), conarthaí le haghaidh difríochta agus conarthaí costais plus. Ós rud é go bhfuil sé beartaithe go mbeidh conarthaí le haghaidh difríochta ina n-ionstraim chun infheistíochtaí nua a chur chun cinn i nginiúint leictreachais i gcórais fuinnimh in-athnuaite, ní mór a áirithiú nach gcuirfí as do na táirgeoirí, i ngeall ar an uirlis sin, a ndícheall a dhéanamh a nginiúint cumhachta a bharrfheabhsú. I gceant na gconarthaí le haghaidh difríochta, is gá praghas tairsí (an praghas íosta) agus buaicphraghas (an t-uasphraghas) a shainiú ar bhonn tagarmharc dinimiciúil arna bhunú ar mheánchostais iomlána táirgthe fuinnimh na dteicneolaíochtaí atá san áireamh (an grianfhuinneamh, an fuinneamh gaoithe, et al.). Dá bhrí sin, ní mór a cheangal ar na Ballstáit luach saothair íosta agus luach saothair uasta a shocrú ionas go mbeidh dreasacht ag táirgeoirí cumhachta a dtáirgeadh a bharrfheabhsú. Ba cheart forálacha speisialta a chur i bhfeidhm maidir le soláthar na cumhachta imeallaí (mar shampla, cumhacht ó gháis in-athnuaite nó ó cheallraí).

2.18.

I bhfianaise na ndeiseanna táirgthe atá ar fáil agus i gcomhréir leis na trí chuspóir, d’fhéadfadh an fóntas conarthaí a dhéanamh le cuideachtaí táirgthe ar de chineálacha éagsúla iad. Leis na conarthaí fadtéarmacha arna dtabhairt i gcrích ag an bhfóntas, d’áiritheofaí praghas inghlactha arna ráthú ag an stát d’úsáideoirí deiridh agus slándáil infheistíochta do tháirgeoirí araon.

2.19.

Dhéanfadh an fóntas an leictreachas ceannaithe a dhíol ansin le cuideachtaí dáileacháin, le húsáideoirí móra agus le rannpháirtithe eile sa mhargadh. D’fhéadfaí cineálacha éagsúla conarthaí a thabhairt i gcrích chuige sin freisin, conarthaí arna gcinneadh go pointe áirithe de réir mhianta na rannpháirtithe. Shocrófaí caidhpeanna praghais athdhíola chun róbhrabúis a chosc.

Banc leictreachais

2.20.

Tacaíonn CESE go mór leis an gcur chuige a ndéantar cur síos air sa straitéis ón gCoimisiún maidir le hAontas Fuinnimh Eorpach. De réir an chur chuige sin, dhéanfaí na tomhaltóirí a chumhachtú agus chuirfí i gcroílár na polaitíochta iad, i measc nithe eile, trí cheart a chruthú chun fuinneamh inathnuaite a chomhroinnt go díreach. Leis sin, is díol sásaimh don Choiste gur shonraigh an Coimisiún sa togra uaidh go mbeidh na tomhaltóirí in ann aon fharasbarr leictreachas gréine dín a dhíol lena gcomharsana. Measann CESE freisin nach mór an margadh a eagrú ionas go mbeidh na tomhaltóirí a ghineann a gcuid leictreachais féin (‘táirgeoirí is tomhaltóirí’ agus comhphobail fuinnimh in-athnuaite) nó na rannpháirtithe nó táirgeoirí beaga eile sa mhargadh in ann an tairbhe is mó is féidir a bhaint as an leictreachas a ghineann siad féin, fiú má chuireann siad isteach san eangach é. Bealach amháin leis sin a eagrú ar chaoi níos macánta do na táirgeoirí beaga ná ‘banc leictreachais’ a bhunú. Bheadh coincheap an bhainc leictreachais le forbairt tuilleadh agus le hoibriú amach de réir a chéile.

2.21.

D’fhéadfadh banc leictreachais oibriú mar seo: shuiteálfaí painéil ghréine ar dhíon úinéir na bpainéal agus, lá breá grianmhar, tháirgfí níos mó leictreachais ná mar a d’úsáidfeadh an t-úinéir an lá sin. Chuirfí an farasbarr leictreachais sin ar aghaidh tríd an eangach chuig an gcuideachta dháileacháin a bhfuil conradh ag an úinéir léi. Bheadh an chuideachta in ann an méid leictreachais a cuireadh ar aghaidh chuici a léamh trí mhéadar cliste an úinéara agus dhéanfadh sí sciar den mhéid sin a chur do shochar chuntas kWh an úinéara ansin. Bheadh sochar idir 70 % agus 90 % den mhéid iomlán leictreachais i gceist leis sin, ag brath ar an méid a soláthraíodh. Gheobhadh soláthróirí beaga sciar níos mó. Ní dhéanfaí an méid iomlán a chur do shochar an úinéara ar thrí chúis: (1) ionas go bhféadfaí seirbhísí na cuideachta a mhaoiniú, (2) mar go mbeadh ar an gcuideachta aon athrú ar phraghsanna idir tráth soláthartha an leictreachais agus tráth ceannaithe an leictreachais a chur san áireamh, i gcás a mbeadh athrú ar phraghas ann, agus (3) mar ba cheart dreasachtaí a chur isteach sa chóras chun go mbeadh acmhainn stórála aige, bíodh sé sin trí ghineadóir beag fiú, le go mbeadh an gréasán leictreachais ina iomláine níos athléimní. Cuir i gcás, mar shampla, gur sholáthair tú 100 kWh de leictreachas. Mar chúiteamh air sin, rinne an banc 80 kWh a chur do shochar do chuntais. Bíonn ort ansin dul chuig an soláthróir atá agat féin chun do chuid leictreachais a fháil, lena úsáid i do theach féin nó le ceallra do chairr a luchtú ag stáisiún athluchtaithe le cárta athluchtaithe a fuair tú ó do sholáthróir leictreachais. Abair go dteastaíonn 200 kWh uait chuige sin ar fad. Is éard a tharlódh ná go gcuirfí an chéad 80 kWh den mhéid sin do dhochar do chuntais, gan gá duit íoc as. Maidir leis an 120 kWh eile a bheadh le ceannach, d’íocfá as sin ar an bpraghas atá leagtha síos i do chonradh leis an gcuideachta leictreachais.

2.22.

Mar sin, seachas íoc as seirbhísí an bhainc leictreachais in euro, d’íocfaí astu in kWh. Ar ndóigh, bheadh na gnáthchostais sheachtracha, amhail táillí gréasáin, formhuirir, tobhaigh agus cánacha, i gceist leis an bpraghas a d’íocfaí as an leictreachas a gheofaí ón eangach.

An gá atá leis an ngás glas, an tsolúbthacht agus slándáil an tsoláthair

2.23.

Go dtí seo, tá an tAontas ag brath ar ghás nádúrtha leachtaithe (GNL) chun an gás ón Rúis a ionadú. Mar sin féin, níl in GNL ach réiteach gearrthéarmach toisc go bhfuil tionchar aige ar an gcomhshaol (mar shampla tá gás scealla ó na Stáit Aontaithe á sheoladh ar long chuig an Eoraip), ar an ngeilleagar (tá an móilín níos costasaí ná mar a bhí sé i gcás ghás na Rúise) agus ar chúrsaí geopholaitiúla (d’fhéadfadh sé go mbeadh ar an Aontas a bheith spleách ar chomhpháirtithe eile nach bhfuil daonlathach agus/a dhéanann dochar do chearta an duine). Dá bhrí sin, tá an dhá bheart seo a leanas thar a bheith tábhachtach: (1) an ról atá ag an ngás a mhéadú, le nach mbeadh sé chomh himeallach céanna, agus (2) aistriú tapa a dhéanamh chuig an ngás glas, amhail cineálacha áirithe bithgháis agus hidrigin a tháirgtear ar bhealach glas, ina fhianaise go mbeidh gléasraí gáis riachtanach sa mheántéarma lena n-úsáid mar chóras cúltaca solúbtha. Leis an athchóiriú, ba cheart iarracht a dhéanamh bealaí agus modhanna a shainaithint chun é sin a dhéanamh, le cuspóirí éigeantacha ag buaicamanna.

2.24.

De réir na bhfíseanna éagsúla atá ag an gCoimisiún i dtaobh an gháis nádúrtha, beidh ról tábhachtach ag an ngás sin sa ghearrthéarma maidir le soláthar fuinnimh theirmigh a ráthú do chóras táirgthe an Aontais. Ní mór dlús a chur leis an acmhainneacht táirgeachta i dtaobh an bhithgháis agus ní mór laghdú a dhéanamh ar chostas na hidrigine glaise ar mhaithe leis an ngás nádúrtha a ionadú a luaithe is féidir. Agus é á iarraidh ag an gCoiste dlús a chur le forbairt gás glas, tá sé á iarraidh aige ar an gCoimisiún freisin rialachán maidir le dearadh mhargadh an gháis nádúrtha a chur san áireamh sa phacáiste maidir le hidrigin agus maidir le gáis ísealcharbóin. De bhun na reachtaíochta sin, bhunófaí margadh aonair comhtháite agus slán ar leibhéal an Aontais don ghás nádúrtha. Ar an gcaoi sin, chuirfí dlús le leictriú an chórais fuinnimh trí chomhionannas praghsanna agus slándáil níos fearr a ráthú do mhuintir na hEorpa agus chuirfí feabhas ar an gcomhordú chun tacú le deireadh de réir a chéile a chur leis an ngás nádúrtha a luaithe is féidir.

2.25.

In 2030, más fíor do chás samhaltaithe an Choimisiúin Eorpaigh, leictreachas in-athnuaite is ea a bheidh i dtuairim agus 70 % den chumhacht arna giniúint san Aontas. Le go mbeidh na córais fuinnimh in-athnuaite a chomhtháthaithe sin agus d’fhonn dlús a chur leis an aistriú chuig córas dícharbónaithe, beidh sé riachtanach a áirithiú go mbeidh an margadh gearrthéarmach níos éifeachtúla, go bhfeabhsófar an stóráil trí bhíthin rochtain éascaithe ar mhaoiniú agus ar cheadanna, agus go spreagfar na tomhaltóirí le húsáid a bhaint as an leictreachas a ghin siad iad féin. Mar sin féin, beidh gá le níos mó ná stóráil agus giniúint leictreachais ag an tomhaltóir féin chuige sin agus ní dócha go mbeadh an margadh gearrthéarmach ina réiteach éifeachtach. Is éard a theastaíonn chuige sin ná margaí solúbthachta agus bheadh sé níos fearr fós dá léireofaí staid na heangaí sna margaí sin. Leis an athchóiriú, ba cheart aon bhaol go mbeadh ilroinnt ann a sheachaint freisin trí fhaireachán cúramach a dhéanamh ar chur chun feidhme na mbeart a glacadh le déanaí.

2.26.

Agus na margaí solúbthachta sin á mbunú, luífeadh sé le ciall idirdhealú a dhéanamh idir leibhéal na voltas. Ar ardleibhéal agus meánleibhéal voltais, theastódh roghanna mórscála solúbthachta amhail stórais mhóra agus d’fhéadfaí rogha a dhéanamh freisin ceart a thabhairt d’oibreoirí eangaí nó oibleagáid a chur orthu iad sin a chur isteach ina n-oibriú féin mar acmhainní dílse. Ar leibhéal íseal voltais, b’fhearr roghanna beaga solúbthachta arna gcur ar fáil ag táirgeoirí is tomhaltóirí a thabhairt le chéile, e.g. teaghlaigh a bhfuil a suiteáil fótavoltachais (PV) féin acu, agus stóráil bheag agus teaschaidéal. D’fhéadfadh ardáin dhigiteacha arna n-oibriú ag oibreoir eangaí nó ag gníomhaithe eile sa mhargadh, agus iad ina soláthróir seirbhíse, a bheith ina n-uirlis thábhachtach chun an tsolúbthacht a chur chun cinn agus le hiad a thabhairt isteach sa chóras leictreachais.

2.27.

D’fhéadfadh taraifí dinimiciúla, lena n-áirítear táillí dinimiciúla eangaí, a bheith ina ndreasachtaí láidre do na tomhaltóirí deiridh gníomhú ar bhealach atá neamhdhíobhálach don chóras. Mar sin féin, teastaíonn bonneagar digiteach chuige sin óir ba cheart stádas na heangaí a léiriú sna taraifí dinimiciúla. I ndáil leis sin, ba cheart na táillí eangaí a úsáid le giniúint atá nach mór ar aon leibhéal leis an tomhaltas a dhreasú mar go bhféadfadh sé sin gur bhealach é sin le teorainn a chur le leathnú na heangaí.

An bhochtaineacht fuinnimh

2.28.

Ós rud é gurbh é cuspóir an athchóirithe na tomhaltóirí a chosaint ar luaineacht an mhargaidh mórdhíola, is díol sásaimh do CESE an togra lena gcosnaítear an tomhaltóir deiridh, mar shampla trí sholáthróir na rogha deiridh a chur ar bun nó trí iarracht a dhéanamh chun na ngearrfar leictreachas na dtomhaltóirí atá i ngátar. Mar sin féin, tugann CESE dá aire nár cuireadh síneadh leis an gcaidhp chíosa infrimeallach. Ós rud é go mbeidh am ag teastáil go dtí go mbeidh an t-athchóiriú lánéifeachtach, molann CESE an chaidhp a choinneáil i bhfeidhm go dtí sin. Ba cheart an t-ioncam a dhíriú ar na daoine is leochailí (amhail daoine atá thíos leis an mbochtaineacht fuinnimh agus FBManna), agus an rogha a bheith ann praghsanna a ísliú de réir mar a athraíonn na praghsanna mórdhíola.

2.29.

Chun bunsoláthar inacmhainne fuinnimh a ráthú, creideann CESE nach mór buntomhaltas fuinnimh a ráthú ar phraghsanna rialáilte leis an dearadh nua margaidh. Ba cheart na costais atá ag soláthróirí fuinnimh a aisíoc ar bhonn fianaise ar chostais. Mar chúiteamh air sin, ní mór ceangal buan a bheith ar sholáthróirí fuinnimh sciar áirithe fuinnimh a sholáthar chun go mbeidh bunsoláthar ann.

3. Leasuithe ar an togra reachtach

3.1. Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6)

Leasú 1

Aithris nua 21a le cur isteach tar éis aithris 21:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

(21a)

Ó 1996 i leith, tá an tAontas Eorpach tiomanta don mhargadh leictreachais a léirscaoileadh, próiseas ar cuireadh tús leis le Treoir 96/92/CE ón 19 Nollaig 1996 maidir le rialacha comhchoiteanna don mhargadh inmheánach don leictreachas. I gcomhthéacs athchóirithe ar an margadh leictreachais, áfach, ní mór breithniú a dhéanamh ar an léirscaoileadh sin ó thaobh inbhuanaitheachta, inacmhainneachta agus shlándáil an tsoláthair de. Ní mór forbairtí roimhe seo sa mhargadh leictreachais agus na forbairtí atá le teacht a chur san áireamh, lena n-áirítear athruithe móra ar fhóntais táirgthe a mbaineann bunphraghsanna an-difriúil leo. Ar mhaithe leis na spriocanna sin a bhaint amach, beidh ar na Ballstáit creat iomchuí rialála a chur ar fáil. Áirítear leis sin ceanglais dhlíthiúla i ndáil le cuideachtaí san earnáil fuinnimh. Beidh na ceanglais sin neamh-idirdhealaitheach. Bealach amháin leis sin a bhaint amach ba ea ‘fóntas leictreachais’ faoi stiúir an rialtais a chur ar bun a cheannódh leictreachas ó na táirgeoirí agus a dhéanfadh an leictreachas sin a dhíol leis na dáileoirí agus leis na tomhaltóirí móra. Sa chaoi sin, d’úsáidfí na trí chuspóir mar chreat cinnteoireachta. Thabharfadh an fóntas sin conarthaí fadtéarmacha i gcrích le táirgeoirí leictreachais bunaithe ar thairiscintí, amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta agus conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta. D’fhéadfaí samhail mar seo a chur ar bun cheana féin de réir na reachtaíochta reatha.

Cúis

Féach pointe 2, míreanna 2.18–2.21.

Leasú 2

Aithris nua 50a le cur isteach tar éis aithris 50:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

(50a)

An ceart chun leictreachas a chomhroinnt, is dreasacht thábhachtach é sin do na tomhaltóirí agus do pháirtithe beaga eile sa mhargadh infheistíocht a dhéanamh chun a gcuid leictreachais féin a ghiniúint. Dreasacht eile ba ea é an margadh a eagrú ar bhealach a d’fhágfadh go mbeadh na tomhaltóirí a ghineann a gcuid leictreachais féin (táirgeoirí is tomhaltóirí) nó rannpháirtithe beaga eile sa mhargadh in ann an tairbhe ba mhó ab fhéidir a bhaint as an leictreachas a ghineann siad féin, fiú dá gcuirfidís isteach san eangach ar dtús é. I roinnt Ballstát, tá cuideachtaí leictreachais a bhfuil scéimeanna acu leis sin a dhéanamh cheana féin.

Cúis

Féach pointe 2, míreanna 2.22-2.24.

Leasú 3

Airteagal 1 – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

(a)

a áirithiú gur bonn riachtanach dár gcóras eacnamaíoch agus dár gcóras sóisialta é an fuinneamh, seachas gnáth-thráchtearra eile. Fágann sé sin go n-aicmítear an soláthar fuinnimh mar sheirbhís leasa ghinearálta. Is é príomhchúram na hearnála fuinnimh soláthar fuinnimh atá slán, inacmhainne agus inbhuanaithe a áirithiú.

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.5 ar aghaidh.

Leasú 4

Airteagal 1 – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

(b)

córas a chruthú inar gá na costais iarbhír táirgthe a léiriú i bpraghsanna leictreachais na dtomhaltóirí (i dteannta corrlach iomchuí brabúis). Ciallaíonn sé sin gur gá go mbeadh an praghas mórdhíola i gcomhréir le meánchostais gach cineáil táirgthe leictreachais in áit an uasphraghais, faoi mar atá an cás anois. D’fhonn luach saothair iomchuí do tháirgeoirí leictreachais a áirithiú, mar aon leis an tslándáil infheistíochta agus leathnú an fhuinnimh in-athnuaite, tá praghsanna atá spleách ar an teicneolaíocht riachtanach.

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.13.

Leasú 5

Airteagal 19b – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

3. […]

(c)

Maidir leis na ‘conarthaí dhá threo le haghaidh difríochtaí’, socrófar i ngach Ballstát uasphraghas i ndáil le gach píosa teicneolaíochta ar leith. Beidh na huasphraghsanna sin bunaithe ar na costais atá i gceist chun gléasra costéifeachtach úrscothach a fheidhmiú. Ar na costais, áireofar dímheas agus ráta iomchuí toraidh ar chothromas mar aon le caipiteal iomchuí fiachais le haghaidh na hinfheistíochta.

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.19.

Leasú 6

Airteagal 7a, pointe 2(c) – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

(c)	déanfar soláthar an táirge buaicscafa trí úsáid a bhaint as próiseas tairisceana iomaíoch, agus beidh an roghnú bunaithe ar an gcostas is ísle chun critéir theicniúla agus chomhshaoil réamhshainithe a chomhlíonadh;

(c)

déanfar soláthar an táirge buaicscafa trí úsáid a bhaint as próiseas tairisceana iomaíoch, agus beidh an roghnú bunaithe ar an gcostas is ísle chun critéir theicniúla agus chomhshaoil réamhshainithe a chomhlíonadh . Is féidir idir phraghsanna seasta agus phraghsanna athraitheacha a úsáid i gcomhair tairisceana iomaíocha ;

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.11.

Leasú 7

Airteagal 19b (3) – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

(c)

déanfaidh na Ballstáit luach saothair íosta agus luach saothair uasta a shainiú i dtaca leis na conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta inar gá na costais iarbhír táirgthe a bhaineann leis an teicneolaíocht ar leith a léiriú ionas go spreagfar na táirgeoirí cumhachta a dtáirgeadh a bharrfheabhsú. Déanfaidh na Ballstáit praghas ceangail na gconarthaí dhá threo a chinneadh i bhfianaise mheánchostais an fhuinnimh a tháirgtear de bhíthin na teicneolaíochta sonraí úrscothaí atá mar ábhar an chonartha. Ar na costais, áireofar dímheas agus ráta iomchuí toraidh ar chothromas mar aon le caipiteal iomchuí fiachais le haghaidh na hinfheistíochta.

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.19.

3.2. Treoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7)

Leasú 8

Airteagal 4 – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

Áiritheoidh na Ballstáit go mbeidh na custaiméirí uile in ann leictreachas a cheannach óna rogha soláthróra. Áiritheoidh na Ballstáit go mbeidh gach custaiméir saor chun níos mó ná conradh soláthair leictreachais amháin a bheith acu ag an am céanna, agus chun na críche sin go mbeidh custaiméirí i dteideal níos mó ná pointe méadraithe agus billeála amháin a bheith cumhdaithe ag an bpointe nasctha aonair dá n-áitreabh.’

Áiritheoidh na Ballstáit go léireoidh na praghsanna leictreachais na dtomhaltóirí na costais iarbhír táirgthe (i dteannta corrlach iomchuí brabúis) agus go mbeidh na custaiméirí uile in ann leictreachas a cheannach óna rogha soláthróra. Áiritheoidh na Ballstáit go mbeidh gach custaiméir saor chun níos mó ná conradh soláthair leictreachais amháin a bheith acu ag an am céanna, agus chun na críche sin go mbeidh custaiméirí i dteideal níos mó ná pointe méadraithe agus billeála amháin a bheith cumhdaithe ag an bpointe nasctha aonair dá n-áitreabh.’

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.9.

Leasú 9

Airteagal 4b (1) – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

Áiritheoidh na Ballstáit go bhfágfaidh an creat rialála náisiúnta go mbeidh sé ar chumas soláthróirí conarthaí ar théarma seastaagus ar phraghas seasta agus conarthaí leictreachais praghsála dinimiciúla a thairiscint. Áiritheoidh na Ballstáit gur féidir le custaiméirí deiridh a bhfuil méadar cliste suiteáilte acu iarraidh a dhéanamh chun conradh leictreachais praghsála dinimiciúla a thabhairt i gcrích agus gur féidir le gach custaiméir deiridh iarraidh a dhéanamh chun conradh leictreachais praghsála ar théarma seasta agus ar phraghas socraithe a thabhairt i gcrích, ar conradh é a mhairfidh bliain amháin ar a laghad le soláthróir amháin ar a laghad agus le gach soláthróir a bhfuil níos mó ná 200 000 custaiméir deiridh aige.

Áiritheoidh na Ballstáit go bhfágfaidh an creat rialála náisiúnta go mbeidh sé ar chumas soláthróirí conarthaí ar théarma seastaagus ar phraghas seasta agus conarthaí leictreachais praghsála dinimiciúla a thairiscint. Áiritheoidh na Ballstáit gur féidir le custaiméirí deiridh a bhfuil méadar cliste suiteáilte acu iarraidh a dhéanamh chun conradh leictreachais praghsála dinimiciúla a thabhairt i gcrích agus gur féidir le gach custaiméir deiridh iarraidh a dhéanamh chun conradh leictreachais praghsála inacmhainne ar théarma seasta agus ar phraghas socraithe a thabhairt i gcrích, ar conradh é a mhairfidh bliain amháin ar a laghad le soláthróir amháin ar a laghad agus le gach soláthróir a bhfuil níos mó ná 200 000 custaiméir deiridh aige.

Cúis

Féach pointe 2, mír 2.9.

Leasú 10

Airteagal 27a (1) – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún	Leasú
Ceapfaidh na Ballstáit soláthróirí na rogha deiridh do chustaiméirí teaghlaigh ar a laghad. Ceapfar soláthróirí na rogha deiridh trí nós imeachta cothrom, oscailte, trédhearcach agus neamh-idirdhealaitheach.	Ceapfaidh na Ballstáit soláthróirí na rogha deiridh do chustaiméirí teaghlaigh ar a laghad. Ceapfar soláthróirí na rogha deiridh trí nós imeachta cothrom, oscailte, trédhearcach agus neamh-idirdhealaitheach. Ní mór gach soláthróir fuinnimh a bheith ar fáil mar sholáthróir na rogha deiridh i gcomhréir lena sciar den mhargadh.

Cúis

Is den cheart é gur féidir gach soláthróir fuinnimh a cheapadh mar sholáthróir na rogha deiridh.

Leasú 11

Airteagal 27a, pointe 2 – le leasú mar seo a leanas:

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

Na custaiméirí deiridh a aistrítear chuig soláthraithe na dála deiridh, ní chaillfidh siad a gcearta mar chustaiméirí, go háirithe na cearta sin a leagtar síos in Airteagail 4, 10, 11, 12, 14, 18 agus 26.

Ní mór coinníollacha conarthacha sholáthróir na rogha deiridh a bheith de chineál nach bhfuil idirdhealaitheach ná coisctheach. Ní mór na costais iarbhír táirgthe (i dteannta corrlach iomchuí) sna costais iarbhír táirgthe.

Cúis

Tá sé seo riachtanach chun an chóir chothrom a áirithiú do na custaiméirí.

Leasú 12

Airteagal 66a – le leasú mar seo a leanas:

Le teacht in áit míreanna 1–4

An téacs a mhol an Coimisiún

Leasú

1. Féadfaidh an Coimisiún, le cinneadh, a dhearbhú go bhfuil géarchéim praghsanna leictreachais réigiúnach nó uile-Aontais ann, má chomhlíontar na coinníollacha seo a leanas:

(a)	praghsanna an-ard i margaí mórdhíola leictreachais dhá uair go leith ar a laghad an meánphraghas sna 5 bliana roimhe sin, praghas a mheastar a bheidh ann fós ar feadh 6 mhí ar a laghad;

(b)	méaduithe géara 70 % ar a laghad ar phraghsanna miondíola leictreachais, praghsanna a mheastar a bheidh ann fós ar feadh 6 mhí ar a laghad; agus

(c)	tá tionchar diúltach ag na méaduithe ar phraghsanna leictreachais ar an ngeilleagar i gcoitinne.

1. Má chomhlíontar na coinníollacha seo a leanas:

praghsanna an-ard i margaí mórdhíola leictreachais: meánphraghas EUR 100 ar a laghad in aghaidh an mheigeavata ar feadh thréimhse dhá mhí as a chéile.

2. Sonróidh an Coimisiún ina chinneadh lena ndearbhaítear géarchéim praghsanna leictreachais réigiúnach nó uile-Aontais tréimhse bhailíochta an chinnidh sin, ar tréimhse í a d’fhéadfadh a bheith ann ar feadh tréimhse suas le bliain amháin.

2. Féadfaidh na Ballstáit, a fhad agus a chomhlíontar coinníoll phointe 1 thuas, praghas atá faoi bhun an chostais a shocrú go heisceachtúil agus go sealadach do sholáthar an leictreachais ar choinníoll go gcomhlíontar na coinníollacha seo a leanas:

(a)	ní bhaineann an praghas atá socraithe do theaghlaigh ach le 80 % ar a mhéad de thomhaltas airmheánach teaghlach agus coinníonn sé dreasacht chun an t-éileamh a laghdú;

(b)	níl cead an praghas a bheith níos mó ná 10 cent in aghaidh na cileavatuaire;

(c)	ní dhéantar aon idirdhealú idir soláthróirí;

(d)	más féidir le soláthróirí fianaise a thabhairt go bhfuil praghas a soláthair faoi bhun na gcostas a bhaineann leis, cúitítear iad as sin;

(e)	tá gach soláthróir i dteideal tairiscintí a sholáthar ar phraghas an tsoláthair leictreachais atá faoi bhun an chostais ar an mbonn céanna.

3. I gcás ina mbeidh cinneadh glactha ag an gCoimisiún de bhun mhír 1, féadfaidh na Ballstáit, ar feadh ré bhailíocht an chinnidh sin, idirghabhálacha poiblí spriocdhírithe i socrú praghsanna a chur i bhfeidhm chun leictreachas a sholáthar d’fhiontair bheaga agus mheánmhéide. Maidir le hidirghabhálacha poiblí den sórt sin:

(a)	beidh sé teoranta do 70 % ar a mhéid de thomhaltas an tairbhí le linn thréimhse chéanna na bliana roimhe sin agus coinneoidh sé dreasacht chun an t-éileamh a laghdú;

(b)	na coinníollacha a leagtar amach in Airteagal 5(4) agus (7) a chomhlíonadh;

(c)	i gcás inarb ábhartha, na coinníollacha a leagtar amach i mír 4 a chomhlíonadh.

4. I gcás ina bhfuil cinneadh glactha ag an gCoimisiún de bhun mhír 1, féadfaidh na Ballstáit, ar feadh thréimhse bhailíocht an chinnidh sin, de mhaolú ar Airteagal 5(7), pointe (c), agus idirghabhálacha poiblí spriocdhírithe á gcur i bhfeidhm acu i socrú na bpraghsanna do sholáthar an leictreachais de bhun Airteagal 5(6) nó mhír 3 den Airteagal seo, praghas don soláthar leictreachais atá faoi bhun an chostais a shocrú go heisceachtúil agus go sealadach ar choinníoll go gcomhlíontar na coinníollacha seo a leanas:

(a)	ní bhaineann an praghas atá socraithe do theaghlaigh ach le 80 % ar a mhéad de thomhaltas airmheánach teaghlach agus coinníonn sé dreasacht chun an t-éileamh a laghdú;

(b)	ní dhéantar aon idirdhealú idir soláthróirí;

(c)	tugtar cúiteamh do sholáthróirí as soláthar a dhéanamh faoi bhun costais; agus

(d)	tá gach soláthróir i dteideal tairiscintí a sholáthar ar phraghas an tsoláthair leictreachais atá faoi bhun an chostais ar an mbonn céanna.

3. Ní mór an cúiteamh dá dtagraítear i bpointe 2. (d) a mhaoiniú le hioncam na caidhpe ar ioncam an mhargaidh le haghaidh giniúint leictreachais ó theicneolaíochtaí infrimeallacha.

Cúis

I bhfianaise na bpraghsanna fuinnimh atá ann faoi láthair, is léir go dteastóidh bearta i gcás a bhfuil saobhadh margaidh den chineál céanna ann chun a áirithiú go mbeidh bunsoláthar fuinnimh ag teaghlaigh phríobháideacha agus ag gnólachtaí chomh maith. Tá an sásra a mhol an Coimisiún faoi Airteagal 66a chuige sin casta agus neamhéifeachtach, áfach. San am céanna, fágtar cómhaoiniú an bhirt ar lár ina iomláine.

Moltar leis seo sásra atá simplí ach éifeachtach, atá bunaithe ar ‘Stromkostenzuschussgesetz’ na hOstaire (acht um fhóirdheontas leictreachais). D’fhéadfadh an sásra teacht i bhfeidhm go huathoibríoch. Ba cheart é a mhaoiniú trí bhrabúis amhantair a scimeáil.

—	Ní féidir praghas an leictreachais chun bunsoláthar a cheannach a bheith níos mó ná 10c glan in aghaidh kWh.

—	Má tá meánphraghas malairte leictreachais níos mó ná EUR 100/Mwh ar feadh tréimhse dhá mhí as a chéile, tá an ceart chun cúiteamh a fháil as na costais dhifreálacha ag soláthróirí a mbíonn orthu soláthar a chur ar fáil ar phraghas níos lú ná costais an tsoláthair sin.

—	Ní mór do na soláthróirí fuinnimh fianaise ar na costais a thabhairt.

—	Maoinítear an ‘moill ar phraghsanna’ sin tríd an mbarrachas ioncaim ón nginiúint infrimeallach a scimeáil.

An Bhruiséil, an 14 Meitheamh 2023.

Uachtarán Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa

Oliver RÖPKE

(1) Tuairim Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le hInfheistíocht phoiblí sa bhonneagar fuinnimh mar chuid den réiteach ar shaincheisteanna aeráide (tuairim féintionscnaimh) (IO C 486, 21.12.2022, lch. 67) agus Tuairim Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — Idirghabhálacha gearrthéarmacha sa mhargadh fuinnimh agus feabhsuithe fadtéarmacha ar dhearadh an mhargaidh leictreachais — plean gníomhaíochta (COM/2022/236 final) (IO C 75, 28.02.2023, lch. 185).

(2) https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/INSR23_03/INSR_Energy_Union_GA.pdf

(3) Ord fiúntais: ord na ngléasraí cumhachta de réir leibhéal a n-imeallchostas, ó na himeallchostais is ísle go dtí na himeallchostais is airde. Fágann sin go leantar de ghléasraí cumhachta a bhfuil na himeallchostais is airde acu a chur leis an ord fiúntais go dtí go gcomhlíontar an t-éileamh. Is é an t-ord atá ann: an fuinneamh in-athnuaite, an fuinneamh núicléach, an gual, an ola agus an gás. De réir an dearaidh atá ar an margadh leictreachais faoi láthair, is é an gléasra cumhachta deiridh san ord fiúntais (an gás de ghnáth) a shocraíonn an praghas bunaithe ar na himeallchostais a bhaineann leis.

(4) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/ga/IP_23_1591

(5) Is rannpháirtí beag sa mhargadh iad, mar shampla, bardas, comharchumann fuinnimh nó réigiún a úsáideann an ghaoth agus/an ghrian le leictreachas a ghiniúint agus a sholáthraíonn cuid den leictreachas sin don eangach seachas an méid iomlán leictreachais sin a úsáid go díreach.

(6) Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir leis an margadh inmheánach don leictreachas (IO L 158, 14.6.2019, lch. 54).

(7) Treoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir le rialacha comhchoiteanna don mhargadh inmheánach don leictreachas agus lena leasaítear Treoir 2012/27/AE (IO L 158, 14.6.2019, lch. 125).

IARSCRÍBHINN

Na buntáistí a bhaineann le fóntas leictreachais láir an rialtais

—

Ceannaíonn sé ag praghsanna éagsúla, ag brath ar fhoinsiú

—	Le cur ar chumas páirtithe sa mhargadh tairiscint a dhéanamh agus le cinnteacht a áirithiú sa mhargadh

—

Díolann sé ag praghsanna seasta fadtéarmacha

—	Rud atá go maith don mhargadh agus do na tomhaltóirí

—

Cinntíonn sé slándáil an tsoláthair, bunaithe ar mheascán cuí leictreachais

—	Le foinsiú breosla idirnáisiúnta a mheas agus a stiúradh

—	Le cinntiú gur féidir freastal ar an éileamh ar leictreachas, ina fhianaise go dtuartar go méadóidh an t-éileamh faoina dhó nó faoina trí (leictriú)

—	Le teicneolaíochtaí nua a thabhairt isteach, a mhaoiniú agus a bhainistiú, i gcomhthéacs an fháis atá ann cheana agus an fháis a bheidh le déanamh i dtreo na hinbhuanaitheachta

—	Fágann sé go mbeidh an rialtas i gceannas agus cinntíonn sé saoirse an mhargaidh.

Top

Choose the experimental features you want to try