AN COIMISIÚN EORPACH

An Bhruiséil,18.5.2022

COM(2022) 230 final

TEACHTAIREACHT ÓN gCOIMISIÚN CHUIG PARLAIMINT NA hEORPA, CHUIG AN gCOMHAIRLE EORPACH, CHUIG AN gCOMHAIRLE, CHUIG COISTE EACNAMAÍOCH AGUS SÓISIALTA NA hEORPA AGUS COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN

Plean REPowerEU

{SWD(2022) 230 final}

Réamhrá

Chuir ionsaí míleata na Rúise i gcoinne na hÚcráine, ionsaí nach raibh údar léi, isteach go mór ar chóras fuinnimh an domhain. Mar thoradh ar phraghsanna arda fuinnimh, chruthaigh sé cruatan agus tá níos mó imní ag baint le slándáil fuinnimh, rud a fhágann róspleáchas an Aontais ar allmhairí gáis, ola agus guail ón Rúis. Tá méideanna móra a íocadh as breoslaí iontaise na Rúise ag cabhrú leis an Rúis leanúint dá cogadh i gcoinne na hÚcráine.

I mí an Mhárta 2022, chomhaontaigh ceannairí an Aontais sa Chomhairle Eorpach 1 deireadh a chur, a luaithe is féidir, le spleáchas na hEorpa ar allmhairí fuinnimh na Rúise. Agus leas á bhaint as an teachtaireacht ón gCoimisiún 2 , d’iarr siad ar an gCoimisiún plean mionsonraithe REPowerEU a chur ar aghaidh go pras. Tá allmhairí guail agus ola cumhdaithe anois faoin gcóras smachtbhannaí. Léiríonn na hidirbhristeacha a tharla le déanaí sa Bhulgáir agus sa Pholainn sa soláthar gáis an phráinn a bhaineann le haghaidh a thabhairt ar an easpa iontaofachta sa soláthar fuinnimh ón Rúis.

Is éard atá i gceist le REPowerEU ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú go tapa trí dhlús a chur leis an aistriú glan agus trí oibriú as lámh a chéile chun córas fuinnimh níos athléimní agus fíor-Aontas Fuinnimh a bhaint amach.

Is féidir linn ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú go suntasach i mbliana, agus dlús a chur leis an aistriú fuinnimh. Ag cur leis an bpacáiste Oiriúnach do 55 agus na gníomhaíochtaí maidir le cinnteacht soláthair agus stórála fuinnimh a thabhairt chun críche, cuirtear sraith bhreise gníomhaíochtaí ar aghaidh leis an bplean REPowerEU seo chun an méid seo a leanas a dhéanamh 3 :

·déanfar fuinneamh a chaomhnú;

·soláthairtí a éagsúlú;

·breoslaí iontaise a ionadú go tapa trí dhlús a chur leis an aistriú chuig fuinneamh glan san Eoraip;

·infheistíochtaí agus athchóirithe a chomhcheangal go cliste.

I dteannta a chéile, déanfaidh na gníomhaíochtaí sin athrú ó bhonn ar chóras fuinnimh an Aontais. Tá gá le comhordú éifeachtach idir bearta rialála agus bonneagair na hEorpa, chomh maith le hinfheistíocht agus athchóirithe náisiúnta agus taidhleoireacht chomhtháite fuinnimh. Ina theannta sin, teastaíonn comhordú idir na gníomhaíochtaí ó thaobh an éilimh de chun tomhaltas fuinnimh a laghdú agus próisis thionsclaíocha a chlaochlú chun leictreachas in‑athnuaite agus hidrigin saor ó iontaise a chur in ionad gáis, ola agus guail, le gníomhaíocht ó thaobh an tsoláthair de chun an cumas agus an creat a chruthú chun a chur in úsáid agus fuinneamh in‑athnuaite a tháirgeadh.

Tá an pobal ag súil go leanfaidh an tAontas agus na Ballstáit leis na gealltanais a tugadh chun ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú. Creideann 85 % de dhaoine gur cheart don Aontas a spleáchas ar ghás agus ar ola na Rúise a laghdú a luaithe is féidir. Aontaíonn 84 % go ndéanann ionsaí na Rúise i gcoinne na hÚcráine é níos práinní do Bhallstáit an Aontais infheistíocht a dhéanamh i bhfuinneamh in‑athnuaite 4 .

Cé gur fhógair roinnt Ballstát cheana féin go bhfuil sé ar intinn acu deireadh a chur le hallmhairí breosla iontaise ón Rúis, ní féidir le haon Bhallstát dul i ngleic leis an dúshlán sin as a stuaim féin. Trí mheasúnuithe agus pleanáil chomhpháirteach a dhéanamh ar riachtanais, ceannach comhpháirteach agus comhordú níos fearr a dhéanamh, cinnteoimid go mbeifear in ann deireadh a chur de réir a chéile lenár spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise agus go mbeidh sé indéanta agus ar phraghas réasúnta do na Ballstáit uile. Cabhróidh reachtaíocht maidir le héifeachtúlacht fuinnimh agus in‑athnuaite spriocanna uaillmhianacha a bhaint amach. Le gréasán fuinnimh an Aontais atá fíor-idirnasctha agus athléimneach, beidh slándáil fuinnimh ann do chách. Is éard atá sna gníomhaíochtaí sin an plean atá againn chun an tAontas Eorpach a athchumhachtú.

1.Caomhnú fuinnimh

Is iad na coigiltis an bealach is tapúla agus is saoire chun aghaidh a thabhairt ar an ngéarchéim fuinnimh atá ann faoi láthair. Tríd an tomhaltas fuinnimh a laghdú, laghdaítear billí móra fuinnimh teaghlach agus cuideachtaí sa ghearrthéarma agus san fhadtéarma, agus laghdaítear allmhairí breoslaí iontaise na Rúise. Is gné ríthábhachtach den aistriú chuig fuinneamh glan é tomhaltas fuinnimh a laghdú trí éifeachtúlacht níos fearr, rud a mhéadaíonn athléimneacht gheilleagar an Aontais agus a chaomhnaíonn a iomaíochas i gcoinne praghsanna arda breoslaí iontaise.

Agus fuinneamh á shábháil, beifear in ann níos mó a dhéanamh sna míonna cinniúnacha amach romhainn, fad is atá infheistíochtaí á gcur i bhfeidhm. Tá cur chuige dhá ghné curtha i láthair sa Teachtaireacht ón Aontas maidir le Fuinnimh a Choigilt a ghabhann leis: an t‑athrú struchtúrach a neartú le bearta éifeachtúlachta fuinnimh idir an meántéarma agus an fadtéarma agus coigiltis fuinnimh a bhaint amach láithreach trí athruithe iompraíochta.

Dhéanfadh Oiriúnach do 55 ár dtomhaltas gáis a laghdú 30 % faoi 2030, agus thiocfadh breis agus aon trian de na coigiltis sin ó sprioc an Aontais maidir le héifeachtúlacht fuinnimh a bhaint amach. Déantar measúnú le samhaltú nuashonraithe ar thionchar chéimniú amach spleáchas ar bhreosla iontaise na Rúise 5 i dtéarmaí praghsanna fuinnimh níos airde agus úsáid gáis nádúrtha níos ísle. Dá ndéanfaí laghdú eile ar thomhaltas fuinnimh i gcomparáid leis an togra a bhí ann roimhe seo faoin Treoir maidir le hÉifeachtúlacht Fuinnimh 6 agus le spriocanna níos airde maidir le fuinneamh in‑athnuaite, bheadh an tAontas in ann cuspóirí REPowerEU a bhaint amach ina n‑iomláine, agus ní bheadh aon athrú ar chodanna eile den phacáiste Oiriúnach do 55.

·Dá bhrí sin, molann an Coimisiún an sprioc cheangailteach sa Treoir maidir le hÉifeachtúlacht Fuinnimh a mhéadú go 13 %.

Ina theannta sin, iarrann an Coimisiún ar an bParlaimint agus ar an gComhairle coigilteas breise agus gnóthachain éifeachtúlachta fuinnimh i bhfoirgnimh a chumasú tríd an Treoir maidir le Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh, agus seasamh le huaillmhian an togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialacháin maidir le hÉicidhearthóireacht le haghaidh Táirgí Inbhuanaithe 7 , rud a fhágfaidh go sábhálfar tuilleadh fuinnimh trí éifeachtúlacht fheabhsaithe fuinnimh agus acmhainní i réimse leathan táirgí mar thoradh ar cur in úsáid gasta.

Go dtí go dtiocfar ar chomhaontú maidir leis na bearta reachtacha, is féidir coigilteas fuinnimh a dhéanamh láithreach trínár n‑iompaíocht a athrú. Sheol an Coimisiún Eorpach, i gcomhar leis an nGníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh (IEA), plean naoi bpointe ‘Mo chuid a dhéanamh’ chun úsáid fuinnimh san Aontas a laghdú. Bunaithe ar ionchur ó pháirtithe leasmhara, measann an IEA go bhféadfadh na cineálacha seo beart coigiltis fuinnimh gearrthéarmach laghdú 5 % a bhaint amach ar an éileamh ar ghás (thart ar 13 bcm) agus ar ola (thart ar 16 mtoe).

Ba cheart do na Ballstáit lánúsáid a bhaint as bearta tacaíochta amhail rátaí laghdaithe CBL do chórais téimh ardéifeachtúlachta agus le haghaidh insliú i bhfoirgnimh agus bearta praghsála eile fuinnimh, lena spreagtar athrú go teaschaidéil agus ceannach fearas atá níos éifeachtúla. Leis na bearta sin, ba cheart tionchair shóisialta agus dáileacháin a mhaolú, e.g. ag díriú ar theaghlaigh leochaileacha atá ag streachailt chun a mbillí fuinnimh a íoc agus chun bainistiú a dhéanamh ar an tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag an aistriú luathaithe fuinnimh ar mhargadh an tsaothair, le riachtanais uas‑scilithe agus athoiliúna láithreach.

Tá cur chun feidhme treisithe agus nuashonrú uaillmhianach na bPleananna Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide (PNFAnna) ríthábhachtach chun cuspóirí REPowerEU a bhaint amach. Tá ról ríthábhachtach ag PNFAnna maidir le muinín infheisteoirí agus intuarthacht infheistíochta a fheabhsú. Cuireann siad creat maith ar fáil chun úsáid breoslaí iontaise a phleanáil agus a spreagadh.

·Tá sé ar intinn ag an gCoimisiún treoir a fhoilsiú níos déanaí i mbliana maidir leis an nuashonrú a dhéanann na Ballstáit ar a gcuid PNFAnna in 2024 agus tuairisceoidh sé dul chun cinn maidir le REPowerEU, i measc nithe eile, trí na tuarascálacha ar Staid an Aontais Fuinnimh ar Ghníomhú ar son na hAeráide.

Tá ról lárnach ag réigiúin agus ag cathracha maidir le bearta coigilte fuinnimh a fhorbairt atá saincheaptha dá gcomhthéacs áitiúil. Ba cheart dóibh scéimeanna feasachta agus faisnéise agus tacaíochta, iniúchtaí fuinnimh agus pleananna bainistíochta fuinnimh, spriocanna coigiltis gealltanais a sheoladh, agus rannpháirtíocht na saoránach a áirithiú, amhail tríd an Misean Eorpach maidir le cathracha cliste atá neodrach ó thaobh na haeráide de nó an Tionscnamh Uirbeach Eorpach faoin mbeartas comhtháthaithe.

2.Allmhairí fuinnimh a éagsúlú

Tá an tAontas ag obair go dian le comhpháirtithe idirnáisiúnta le roinnt míonna chun soláthairtí a éagsúlú 8 agus chun an t‑ardú i bpraghsanna fuinnimh a mhaolú.

Tar éis an tsainordaithe a thug an Chomhairle Eorpach i mí an Mhárta, bhunaigh an Coimisiún agus na Ballstáit Ardán Fuinnimh an Aontais le haghaidh ceannach comhchoiteann deonach gáis, GNL agus hidrigine. An 5 Bealtaine, bhunaigh an Coimisiún agus an Bhulgáir an chéad tascfhórsa réigiúnach, mar chuid d’Ardán an Aontais Eorpaigh um Cheannach Fuinnimh, i gcomhar le comharsana in oirdheisceart na hEorpa.

Comhlíonfaidh Ardán Fuinnimh an Aontais trí fheidhm a thacaíonn le comhcheannach gáis:

·Comhiomlánú agus struchtúrú éilimh: Sa linn éilimh, sainaithneofar na méideanna inchoimhlinte agus déanfar iad a chomhiomlánú bunaithe ar chonarthaí fadtéarmacha a dhul in éag chomh maith le méideanna solúbtha faoi chonarthaí fadtéarmacha gáis atá ann cheana a d’fhéadfadh a bheith ina gcúis le thart ar 30-70 bcm éilimh sa ghearrthéarma. Ina theannta sin, spreagfaidh an Coimisiún éagsúlú an tsoláthair agus déanfaidh sé machnamh ar bhearta reachtacha chun an t‑éagsúlú sin a éileamh le himeacht ama. Tacófar le comhthiomsú éilimh le huirlisí leictreonacha, rud a fhágfaidh go mbeidh an próiseas slán, uathoibrithe agus soláimhsithe don úsáideoir. 

·Úsáid bharrfheabhsaithe thrédhearcach a bhaint as an mbonneagar allmhairithe, stórála agus gáis tarchurtha chun cinnteacht an tsoláthair agus athsholáthar stórála a uasmhéadú.

‑Cuirfear sásra agus uirlis TF ar bun chun feabhas a chur ar thrédhearcacht na náirithintí bonneagair, i.e. an infhaighteacht atá fós ann, margaí tánaisteacha, athródú agus scrogaill atá ann cheana. Beidh an malartú faisnéise i gcomhréir le rialacha in aghaidh trustaí.

·For-rochtain idirnáisiúnta: Díreoidh for-rochtain idirnáisiúnta chomhtháite ar chreataí comhair fadtéarmacha a thabhairt chun críche le comhpháirtithe iontaofa trí chomhaontuithe ceangailteacha nó neamhcheangailteacha a thacaíonn le ceannach tionscadail gáis agus hidrigine agus fuinnimh ghlain, agus leas iomlán á bhaint as neart comhchoiteann an Aontais ag an am céanna.

Mar chéad chéim eile, breithneoidh an Coimisiún ar ‘shásra comhcheannach’ deonach oibríochtúil a fhorbairt a bheidh freagrach as an éileamh comhiomlánaithe ar ghás agus as scaoileadh iomaíoch chuig an margadh a chaibidliú agus a chonrú thar ceann na mBallstát rannpháirteach. D’fhéadfadh an sásra sin a bheith i bhfoirm Comhfhiontair nó eintitis faoi úinéireacht ghnó, agus cumhacht an mhargaidh Eorpaigh á giaráil aige. Beidh comhstruchtúr den sórt sin faoi réir athbhreithniú ar a thionchar ar iomaíocht.

Oibreoidh an tArdán freisin trí Thascfhórsaí Réigiúnacha, lena sainaithneofar riachtanais agus lena ndéanfar roghanna soláthair a éagsúlú agus lena ndéanfar comhordú ar shaincheisteanna conarthacha 9 . Cuirfidh an tArdán sruth oibre tiomnaithe ar bun leis na Ballstáit maidir le comhcheannach hidrigine 10 .

Beidh saineolas tionscail ar an margadh fuinnimh domhanda tábhachtach le go n‑éireoidh leis an Ardán. Cuirfidh Grúpa Comhairleach an tArdán ar an eolas faoi shaincheisteanna amhail trádáil GNL, maoiniú, fálú agus gnéithe eile feadh an tslabhra luacha. Ní mór an malartú faisnéise a bheith i gcomhréir le rialacha in aghaidh trustaí.

I gcomhréir le conclúidí na Comhairle Eorpaí, tá Ardán Fuinnimh an Aontais Eorpaigh ar oscailt do Pháirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh (na Balcáin Thiar, an Úcráin, an Mholdóiv, an tSeoirsia). Ba cheart go rachadh an tArdán chun tairbhe freisin do chomhpháirtithe an Aontais ina chomharsanacht féin, do chomhpháirtithe atá tiomanta do rialacha mhargadh inmheánach an Aontais agus do shlándáil chomhpháirteach an tsoláthair. Oibreoidh an tArdán go dlúth le Rúnaíocht an Chomhphobail Fuinnimh chun cabhrú leis na Páirtithe Conarthacha an leas is fearr is féidir a bhaint as an Ardán.

Le sioncrónú éigeandála eangacha leictreachais na hÚcráine agus na Moldóive le heangach na hEorpa i lár mhí na Márta, léirítear an tiomantas go n‑áiritheofar idirnasc na hÚcráine agus na Moldóive le heangach chumhachta an Aontais. A luaithe a thabharfar na feabhsuithe teicniúla is gá chun críche, cuirfidh sé ar chumas na mBallstát sa réigiún farasbairr leictreachais a cheannach ón Úcráin, agus ar an gcaoi sin cuid de na hallmhairí gáis laghdaithe a chúiteamh.

Agus plean REPowerEU á chur chun feidhme ina iomláine, praghsanna arda, roghanna gáis (bithmheatán inbhuanaithe, hidrigin in‑athnuaite), úsáid bhreise foinsí in‑athnuaite fuinnimh, agus bearta um éileamh struchtúrach amhail éifeachtúlacht fuinnimh, táthar ag súil go dtiocfaidh laghdú ar éileamh gáis an Aontais ar ráta níos tapúla ná mar a tuaradh faoi Oiriúnach do 55. Cuirfidh an tAontas peirspictíochtaí fadtéarmacha ar fáil dá chomhpháirtithe idirnáisiúnta maidir le comhar a rachaidh chun tairbhe an dá thaobh trí fhorbairt agus trádáil hidrigine agus fuinnimh in‑athnuaite a chomhtháthú, chomh maith le comhar maidir le straitéisí chun astaíochtaí meatáin a laghdú sna hiarrachtaí maidir le héagsúlú gáis, mar a thuairiscítear sa Straitéis Rannpháirtíochta Fuinnimh Sheachtraigh an Aontais 11 .

Tá roghanna éagsúlaithe tábhachtach freisin do na Ballstáit atá ag brath ar an Rúis faoi láthair le haghaidh breosla núicléach dá n‑imoibreoirí a fhreastalaíonn ar ghiniúint cumhachta 12  nó ar úsáidí neamhchumhachta 13 . Chuige sin, ní mór oibriú laistigh den Aontas agus le comhpháirtithe idirnáisiúnta chun foinsí malartacha úráiniam a dhaingniú agus chun dlús a chur leis na hacmhainní comhshó, saibhrithe agus monaraithe breosla atá ar fáil san Eoraip nó i gcomhpháirtithe domhanda an Aontais. Chomh maith le soláthróirí seachtracha a éagsúlú, d’fhéadfadh táirgeadh gáis nádúrtha intíre do na Ballstáit, i gcás inar féidir sin, rannchuidiú le slándáil an tsoláthair a neartú.

3. Breoslaí iontaise a ionadú agus dlús a chur le haistriú fuinnimh ghlain na hEorpa

Cuirfidh dlús ollmhór agus méadú ollmhór ar fhuinneamh in‑athnuaite i nginiúint cumhachta, tionscal, foirgnimh agus iompar dlús le deireadh a chur le breoslaí iontaise na Rúise de réir a chéile. Le himeacht ama, tiocfaidh laghdú ar phraghsanna leictreachais agus laghdóidh sé allmhairí breosla iontaise.

An fuinneamh inathnuaite a threisiú

·Bunaithe ar shamhaltú na dtionchar agus na hindéantachta 14 , tá sé beartaithe ag an gCoimisiún an sprioc atá sa Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite a mhéadú go 45 % faoi 2030, suas ó 40 % i dtogra na bliana seo caite. Mhéadófaí leis seo acmhainneachtaí giniúna fuinnimh inathnuaite iomlána go 1236 GW faoi 2030, i gcomparáid le 1067 GW faoi 2030 mar atá beartaithe faoi ‘Oiriúnach do 55’ le haghaidh 2030.

·Tá an ghrianfhótavoltach (PV) ar cheann de na teicneolaíochtaí is tapúla atá le cur in úsáid. Is é sin an fáth go mbunaíonn an Coimisiún sprioc REPowerEU de os cionn 320 GW d’fhuinnimh gréine fótavoltach nuashuiteáilte a chur ar fáil faoi 2025, rud atá is mó na dhá oiread an leibhéil atá ann inniu, agus beagnach 600 GW faoi 2030. Mar chuid den uaillmhian mhéadaithe don ghrianfhuinneamh, déanann an Coimisiún an méid seo a leanas:

·cuireann sí straitéis an Aontais um an ngrianfhuinneamh 15 in iúl ;

·tugtar isteach an Tionscnamh um Dhíonta Gréine Eorpach atá bunaithe ar oibleagáid díonta gréine an Aontais atá ceangailteach ó thaobh dlí i gcás catagóirí áirithe foirgneamh.

Is deis shuntasach amach anseo é fuinneamh gaoithe, go háirithe gaoth amach ón gcósta: tá acmhainní cobhsaí, flúirseach agus tá glacadh níos airde ag an bpobal leo. Is í an Eoraip ceannródaí domhanda na gaoithe amach ón gcósta. Chun iomaíochas domhanda earnáil ghaoithe an Aontais a neartú tuilleadh, agus uaillmhian REPowerEU a bhaint amach trí cur in úsáid tapa fuinnimh gaoithe, ní mór slabhraí soláthair a neartú agus dlús mór a chur leo.

Ba cheart go mbeadh sé d’aidhm ag an Aontas Eorpach ráta curtha in úsáid reatha na dteaschaidéal aonair a dhúbailt, rud a fhágfaidh go mbeidh 10 milliún aonad carnach ann sna 5 bliana amach romhainn. Is féidir leis na Ballstáit dlús a chur le cur in úsáid agus comhtháthú teaschaidéal ar mhórscála, fuinneamh geoiteirmeach agus grianfhuinneamh ar bhealach costéifeachtach tríd an méid seo a leanas a dhéanamh:

·córais téimh ceantair a fhorbairt agus a nuachóiriú ar féidir iad a chur in ionad breoslaí iontaise i dtéamh aonair;

·téamh comhchoiteann glan, go háirithe i gceantair agus i gcathracha ina bhfuil daonra dlúth;

·leas a bhaint as teas tionsclaíoch nuair atá sé ar fáil.

Chun na slabhraí soláthair do theicneolaíochtaí gréine, gaoithe agus teaschaidéil a neartú agus chun iad a dhéanamh níos inbhuanaithe, déanfaidh an Coimisiún an méid seo a leanas:

·feabhas a chur ar an gcreat rialála agus inbhuanaitheacht saolré a áirithiú, trí cheanglais éicidhearthóireachta agus lipéadaithe fuinnimh a chur síos, sa chéad ráithe de 2023, le haghaidh fuinneamh fótavoltach gréine, agus trí athbhreithniú a dhéanamh ar na ceanglais atá ann cheana maidir le teaschaidéil.

·tacú le hiarrachtaí na mBallstát a n‑acmhainní poiblí a chomhthiomsú trí Tionscadal Tábhachtach ar mhaithe le Leas na hEorpa i gCoitinne (IPCEI), agus iad dírithe ar theicneolaíochtaí ceannródaíocha agus ar nuálaíocht feadh shlabhraí luacha an fhuinnimh ghréine agus na gaoithe agus na teaschaidéal.

Chun forbairt na n‑acmhainneachtaí stórála leictreachais a chur chun cinn, tá sé beartaithe ag an gCoimisiún a mheas go bhfuil sócmhainní stórála ar mhaithe leis an leas poiblí sáraitheach agus go bhféadfaí a gcur in úsáid a éascú.

Hidrigin a luathú

Beidh hidrigin in‑athnuaite ríthábhachtach le teacht in ionad gás nádúrtha, gual agus ola i dtionscail agus in iompar ar deacair iad a dhícharbónú. Shocraigh REPowerEU sprioc de 10 milliún tona de tháirgeadh hidrigine in‑athnuaite intíre agus 10 milliún tona d’allmhairí hidrigine in‑athnuaite faoi 2030. Maidir leis an gCoimisiún:

·iarrann sé ar Pharlaimint na hEorpa agus ar an gComhairle na fospriocanna do bhreoslaí in‑athnuaite de thionscnamh neamhbhitheolaíoch faoin Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite don tionsclaíocht agus don iompar a ailíniú le huaillmhian REPowerEU (75 % don tionsclaíocht agus 5 % don iompar) 16 agus an t‑athbhreithniú ar an bpacáiste maidir leis an Margadh Hidrigine agus Gáis a thabhairt chun críche go pras;

·cuirfidh sé le hinfheistíochtaí an Fhís Eorpaigh sa Chomhghnóthas Hidrigine (EUR 200 milliún) chun líon na nGleannta Hidrigine a dhúbailt;

·foilsíonn sí dhá Ghníomh Tarmligthe chun aiseolas a fháil ón bpobal maidir le sainiú agus táirgeadh hidrigine in‑athnuaite; 

·tá sé ar intinn aige an measúnú ar na chéad Tionscadail Thábhachtacha ar mhaithe le Leas na hEorpa i gCoitinne maidir le hidrigin a chur i gcrích faoin samhradh;

·iarrann sé ar an tionscal dlús a chur leis an obair maidir le caighdeáin hidrigine atá in easnamh, go háirithe maidir le táirgeadh hidrigine, bonneagar agus fearais úsáide deiridh;

·tuairisceoidh sé go tráthrialta, i ndlúthchomhar leis na Ballstáit, ag tosú in 2025, maidir le glacadh hidrigine, agus maidir le húsáid hidrigine in‑athnuaite i bhfearais i dtionscal ina bhfuil sé deacair astaíochtaí a mhaolú agus san iompar.

Tá gá le hiarrachtaí luathaithe chun bonneagar hidrigine a úsáid chun 20 milliún tona hidrigine a tháirgeadh, a allmhairiú agus a iompar faoi 2030. Tá an bonneagar hidrigine trasteorann fós ina thús, ach tá an bonn do phleanáil agus d’fhorbairt socraithe cheana féin trí bhonneagar hidrigine a áireamh sna gréasáin thras‑Eorpacha fuinnimh athbhreithnithe. Meastar go mbeidh infheistíocht iomlán de EUR 28-38 billiún de dhíth le haghaidh príomhchatagóirí bonneagair hidrigine le haghaidh píblínte inmheánacha an Aontais agus 6-11 billiún le haghaidh stórála.

Chun allmhairiú suas le 10 milliún tona hidrigine in‑athnuaite a éascú, tacóidh an Coimisiún le forbairt trí mhórchonair allmhairithe hidrigine tríd an Meánmhuir, trí limistéar na Mara Thuaidh agus, a luaithe is féidir, leis an Úcráin. Éascóidh Comhpháirtíochtaí um Hidrigin Glas allmhairithe hidrigine glaise agus tacóidh siad leis an dícharbónú sna tíortha comhpháirtíochta. Foirmeacha eile hidrigine in‑athnuaite, go háirithe hidrigin núicléach‑bhunaithe, tá ról acu i gás nádúrtha a athsholáthar (féach léarscáil).

Chun cuidiú leis na spriocanna sin a bhaint amach, déanfaidh an Coimisiún an méid seo a leanas:

·riachtanais réamhbhonneagar hidrigine a mhapáil faoi mhí na Márta 2023, bunaithe ar Rialachán GTE-F, i bpróiseas lena mbaineann na Ballstáit, na húdaráis rialála náisiúnta, ACER, ENTSO-G, tionscnóirí tionscadail agus páirtí leasmhar eile;

·leas a bhaint as maoiniú an Aontais faoi SCE, faoin mBeartas Comhtháthaithe agus faoi RRF;

·sruth oibre tiomnaithe a chur ar bun maidir le comhcheannach hidrigine in‑athnuaite faoi Ardán Fuinnimh an Aontais.

An bithmheatán a mhéadú

Bealach costéifeachtach is ea táirgeadh inbhuanaithe bithmheatáin a mhéadú go 35 bcm faoi 2030 chun ár n‑uaillmhian a bhaint amach allmhairí gáis nádúrtha ón Rúis a laghdú. Chun cumas táirgthe bithgháis san Aontas a mhéadú agus chun tiontú go bithmheatán a chur chun cinn, is ionann na riachtanais infheistíochta measta agus EUR 37 billiún thar an tréimhse.

Mar a leagtar amach sa Phlean Gníomhaíochta um Bithmheatán sa doiciméad inmheánach oibre a ghabhann leis, tá sé beartaithe ag an gCoimisiún aghaidh a thabhairt ar na príomhbhacainní ar mhéadú ar tháirgeadh bithmheatáin inbhuanaithe agus ar úsáid agus éascú chomhtháthú an bhithmheatáin i margadh inmheánach gáis an Aontais trí na nithe seo a leanas a dhéanamh:

·comhpháirtíocht bhithgháis agus bhithmheatáin tionsclaíoch a bhunú chun luachshlabhra na ngás inathnuaite a spreagadh;

·bearta breise a dhéanamh chun táirgeoirí bithgháis a spreagadh chun pobail fuinnimh a chruthú;

·dreasachtaí a sholáthar chun bithghás a uasghrádú go bithmheatán;

·oiriúnú agus coigeartú an bhonneagair atá ann cheana agus úsáid an bhonneagair nua chun níos mó bithmheatáin a iompar a chur chun cinn trí eangach gáis an Aontais;

·aghaidh a thabhairt ar bhearnaí sa taighde, san fhorbairt agus sa nuálaíocht;

·rochtain ar mhaoiniú a éascú, agus maoiniú an Aontais a shlógadh faoi SCE, faoin mBeartas Comhtháthaithe, faoi RPF agus faoin gComhbheartas Talmhaíochta.

Ba cheart díriú ar tháirgeadh inbhuanaithe, lena n‑áirithítear go dtáirgtear bithmheatán ó dhramhaíl orgánach agus ó fhoraoisí agus ó iarmhair talmhaíochta, chun tionchair ar úsáid talún agus ar shlándáil bia a sheachaint.

Is ionann an bithfhuinneamh agus 60 % den fhuinneamh in‑athnuaite san Aontas. Is foinse fuinnimh chobhsaí í atá ar fáil ar bhonn intíre ach tá foinsiú inbhuanaithe ríthábhachtach. Léiríonn na meastacháin reatha méadú measartha ach seasta ar úsáid bhithmhaise go dtí 2030. Trí thús áite a thabhairt d’úsáid dramhaíola neamh‑in‑athchúrsáilte bithmhaise agus d’iarmhair talmhaíochta agus foraoise, áiritheofar táirgeadh fuinnimh inbhuanaithe a d’fhéadfadh cur le cuspóirí REPowerEU.

Tomhaltas iontaise a laghdú sna hearnálacha tionsclaíocha agus iompair ina bhfuil sé deacair astaíochtaí a mhaolú

Ní hamháin go laghdófar astaíochtaí carbóin trí ionadú gual, ola agus gás nádúrtha, ach neartóidh sé iomaíochas tionsclaíoch trí tháirgeadh tionsclaíoch a chosaint ó mhargaí luaineacha breoslaí iontaise agus tacóidh sé le ceannaireacht idirnáisiúnta sa teicneolaíocht.

Éifeachtúlacht fuinnimh, ionadú breosla, leictriú, agus glacadh feabhsaithe hidrigine in‑athnuaite, bithgháis agus bithmheatáin de réir tionscail, d’fhéadfaí suas le 35 bcm de ghás nádúrtha a shábháil faoi 2030 sa bhreis ar an méid dá bhforáiltear faoi thograí Oiriúnach do 55. Le táirgeadh mianraí neamh‑mhiotalacha, stroighne, gloine agus criadóireachta, táirgeadh ceimiceán agus scaglann is mó deiseanna chun an t‑éileamh ar ghás iontaise a laghdú – beagnach 22 bcm. 

Tá acmhainneacht mhór ann freisin chun tionscal a leictriú. Leis na teicneolaíochtaí atá ann faoi láthair, cuirtear ar chumas cuideachtaí tionsclaíocha a spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú. Leanfar de na deiseanna chun teicneolaíocht leictreach a ghlacadh a leathnú de réir mar a thagann feabhas ar theicneolaíochtaí agus de réir mar a chuirfear in úsáid foinsí in‑athnuaite.

Chun tacú le glacadh hidrigine agus leictriú in earnálacha tionsclaíocha, déanann an Coimisiún an méid seo a leanas:

·déanfaidh sé conarthaí carbóin le haghaidh difríochta agus fuinneoga tiomnaithe REPowerEU a chur in úsáid faoin gCiste Nuálaíochta chun tacú le haistriú iomlán ar an táirgeadh hidrigine atá ann cheana sna próisis thionsclaíocha ó ghás nádúrtha go fuinneamh in‑athnuaite agus an t‑aistriú chuig próisis táirgthe atá bunaithe ar hidrigin in earnálacha tionsclaíocha nua, amhail táirgeadh cruach 17 ;

·treoir a fhoilsiú do na Ballstáit maidir le fuinneamh in‑athnuaite agus comhaontuithe ceannaigh cumhachta 18 (PPAnna);

·déanfaidh sé, i gcomhar le BEI, saoráid chomhairleach theicniúil a fhorbairt faoi Mhol Comhairleach InvestEU chun tacú le tionscadail fuinnimh in‑athnuaite arna maoiniú ag PPA. Chun leas a bhaint as an infheistíocht thionsclaíoch, déanfaidh an Coimisiún an maoiniú atá ar fáil don Ghlao Mhórscála 2022 den Chiste Nuálaíochta a dhúbailt go tuairim is EUR 3 billiún an fómhar seo. Tacóidh fuinneog shonrach REPowerEU le (1) leictriúchán nuálach agus feidhmeanna hidrigine sa tionsclaíocht, (2) monarú nuálach teicneolaíochta glan (amhail leictrealóirí agus cealla breosla, trealamh nuálach in‑athnuaite, stóráil fuinnimh nó teaschaidéil le haghaidh úsáidí tionsclaíocha), agus (3) treoirthionscadail mheánmhéide chun réitigh nuálacha a bhailíochtú, a thástáil agus a bharrfheabhsú. 

San iompar, is féidir leictriú a chur le chéile le hidrigin saor ó iontaise a úsáid chun teacht in ionad breoslaí iontaise. Chun feabhas a chur ar choigilteas agus éifeachtúlacht fuinnimh in earnáil an iompair agus chun dlús a chur leis an aistriú chuig feithiclí atá saor ó astaíochtaí, déanann an Coimisiún an méid seo a leanas:

·breithneoidh sé tionscnamh reachtach chun an sciar d’fheithiclí atá saor ó astaíochtaí a mhéadú i bhflíteanna gluaisteán poiblí agus corparáideacha atá níos mó ná méid áirithe;

·iarrfaidh sé ar na comhreachtóirí na tograí atá ar feitheamh maidir le breoslaí malartacha agus comhaid iompair eile a thacaíonn le soghluaisteacht ghlas a ghlacadh go pras;

·glacfaidh sé pacáiste reachtach in 2023 maidir le hiompar lasta a ghlasú;

REPowerEU a sheachadadh – le daoine oilte, amhábhair agus creat rialála iomlán

Chun spriocanna REPowerEU a bhaint amach, beidh gá le héagsúlú a dhéanamh ar sholáthar trealaimh fuinnimh in‑athnuaite agus ar sholáthar amhábhar criticiúil, spleáchas earnála a laghdú, scrogaill sa slabhra soláthair a shárú agus acmhainn déantúsaíochta theicneolaíocht fuinnimh ghlain an Aontais a leathnú. Cé gur ceannródaí domhanda é an tAontas Eorpach i dteicneolaíochtaí leictrealóra, gaoithe agus teaschaidéil, tá méadú tagtha le blianta beaga anuas ar allmhairiú grianphainéal agus teaschaidéal an Aontais Eorpaigh ón Áise.

I gcás teaschaidéil, ba cheart dúbailt an ráta curtha in úsáid a mheaitseáil le dlús tapa a chur le táirgeadh an trealaimh is gá, lena n‑áirítear, i gcás inar gá, trí rochtain éascaithe ar mhaoiniú.

Anuas ar éagsúlú soláthróirí a áirithiú, ní mór tús áite a thabhairt do shamhlacha an gheilleagair chiorclaigh a neartú. Soláthrófar tacaíocht don taighde agus don nuálaíocht, lena n‑áirítear tríd an gclár Fís Eorpach, chun tomhaltas ábhar a laghdú, chun in‑athchúrsáilteacht trealaimh fuinnimh in‑athnuaite a fheabhsú agus chun amhábhair chriticiúla a ionadú.

Chun rannchuidiú an tionscail le REPowerEU a fheabhsú agus lena chumas iomaíochta a threisiú, déanann an Coimisiún an méid seo a leanas:

·bunóidh sé Comhaontas an Aontais maidir le Tionscal Gréine; 

·beidh sé ag obair leis an tionscal chun dlús a chur le hacmhainneachtaí déantúsaíochta leictrealóra, mar atá leagtha amach sa Dearbhú Leictrealóra 19 ;

·cuirfidh sé dlús leis an obair ar sholáthar amhábhar criticiúil agus ullmhóidh sé togra reachtach. Cuirfidh an Coimisiún dlús le beartais agus le gníomhaíochtaí leanúnacha an Aontais (e.g. Comhaontuithe Saorthrádála a chur chun feidhme agus a chaibidliú, comhar le comhpháirtithe atá ar aon intinn leo, etc.) agus treiseoidh sé cumas faireacháin an Aontais agus cuideoidh sé le soláthar amhábhar criticiúil ilchineálach a dhaingniú. Beidh sé d’aidhm ag an tionscnamh seo an slabhra luacha Eorpach a neartú trí acmhainní mianraí agus tionscadail chriticiúla amhábhar a shainaithint ar mhaithe le leas straitéiseach na hEorpa, agus ardleibhéal cosanta comhshaoil á áirithiú ag an am céanna, lena n‑áirítear tionscadail lena gcuirtear chun cinn geilleagar ciorclach agus éifeachtúlacht acmhainní

Is ag brath ar lucht saothair oilte agus ar shlabhraí láidre soláthair chun an t‑éileamh méadaithe ar theicneolaíocht ghlan agus ar fheidhmiú céimneach a bhaint amach in earnáil na tógála a bhíonn dlús a chur le cur in úsáid na bhfoinsí in‑athnuaite agus iad a mhéadú agus éifeachtúlacht fuinnimh a mhéadú. Cuireann an t‑aistriú chuig fuinneamh glan deiseanna éagsúla ar fáil don mhargadh fostaíochta agus cuidíonn sé chun poist athoilte a áirithiú do na hearnálacha aistrithe.

Chun aghaidh a thabhairt ar na ganntanais scileanna, déanann an Coimisiún an méid seo a leanas:

·Spreagann sé geallsealbhóirí i dtáirgeadh fuinnimh in‑athnuaite (gréine, gaoth, geoiteirmeach, bithmhais, teaschaidéil etc.) agus a chur ar chumas na n‑údarás comhpháirtíocht scileanna ar mhórscála a bhunú faoin gComhshocrú um Scileanna 20 ;

·tacóidh sé le scileanna trí ERASMUS + agus tríd an gComhghnóthas um Hidrigin Ghlan, trí thionscadal mór a sheoladh chun scileanna a fhorbairt don gheilleagar hidrigine.

Dlús a chur le ceadú agus le nuálaíocht

Tá próisis cheadaithe atá mall agus casta ina gconstaic ar leas a bhaint as réabhlóid na bhfoinsí in‑athnuaite agus ar iomaíochas thionscal an fhuinnimh in‑athnuaite. D’fhéadfadh suas le 9 mbliana a bheith i gceist chun cead a fháil le haghaidh tionscadail gaoithe, agus suas le 4.5 bliain le haghaidh tionscadail gréine talamh‑suite. Léiríonn tréimhsí éagsúla ceadaithe idir na Ballstáit go gcuireann rialacha náisiúnta agus acmhainní riaracháin an próiseas cheadaithe chun castachta agus go gcuireann siad moill leis.

·Chun cabhrú leis na Ballstáit leas a bhaint as gach deis luathaithe atá ann laistigh den chreat reachtach, cuireann an Coimisiún Moladh i láthair maidir le ceadú 21 .

Moltar leis bearta chun nósanna imeachta a chuíchóiriú ar an leibhéal náisiúnta, tugann sé aghaidh ar dhébhríochtaí i gcur i bhfeidhm reachtaíocht an Aontais agus leagtar amach ann dea-chleachtais sna Ballstáit. Molann sé cur chuige rannpháirteach ina mbeidh údaráis áitiúla agus réigiúnacha rannpháirteach agus ina gcuirfear na hacmhainní is gá ar fáil do na húdaráis d’fhonn éascú a dhéanamh ar infheistíochtaí atá oiriúnaithe go háitiúil a bhaint amach go tráthúil.

·Chun tús a chur le cur chun feidhme an Mholta, tionólfaidh an Coimisiún saineolaithe ar fhuinneamh in‑athnuaite le saineolaithe measúnaithe comhshaoil ó na Ballstáit an 13 Meitheamh.

Le Cruinnithe Mullaigh Ardleibhéil a bheidh á n‑óstáil ag na Ballstáit, amhail Cruinniú Mullaigh na Mara Thuaidh sa Danmhairg, cuirfear feabhas ar an gcás le haghaidh infheistíochta i bpáirceanna gaoithe trasteorann agus i dtionscadail in‑athnuaite.

Ba cheart do na Ballstáit, mar ábhar tosaíochta, na Moltaí tír-shonracha a bhaineann le ceadú sa Seimeastar Eorpach a chur chun feidhme agus ba cheart dóibh pleananna téarnaimh agus athléimneachta atá glactha cheana féin a chur chun feidhme. Ar an gcuma chéanna, tá sé práinneach go ndéanfaidh na Ballstáit go léir an Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite 22 a thrasuí go hiomlán agus go pras chun na nósanna imeachta ceada a shimpliú.

·D’fhonn tacú le dlús a chur le cead a thabhairt do thionscadail fuinnimh in‑athnuaite agus don bhonneagar a bhaineann leo, tá an Coimisiún ag leasú a thogra maidir leis an Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite 23 agus iarrann sé ar Pharlaimint na hEorpa agus ar an gComhairle a áirithiú go mbeidh comhaontú tapa ann mar chuid den phacáiste Fit for 55. 

Cuireann an togra leasaithe prionsabal an fhuinnimh in‑athnuaite i bhfeidhm mar leas poiblí sáraitheach, tugtar isteach ainmniú limistéir ‘is fearr’ 24 agus bealaí eile chun an ceadú a ghiorrú agus a shimpliú agus ag an am céanna rioscaí féideartha agus tionchair dhiúltacha ar an gcomhshaol a íoslaghdú. Foráiltear leis freisin go bhféadfaí boscaí gainimh rialála a chruthú chun nuálaíocht san earnáil a chothú.

Iarrann an Coimisiún freisin ar na Ballstáit dlús a chur le trasuí na Treorach maidir le Leictreachas ionas go mbeidh tomhaltóirí in ann a bheith rannpháirteach go héifeachtach i margaí fuinnimh (ar bhonn aonair nó trí phobail fuinnimh nó trí scéimeanna comhchoiteanna féintomhaltais) chun fuinneamh inathnuaite a tháirgeadh, a fhéintoiliú, a dhíol nó a roinnt.

4. Infheistíocht chliste

Léiríonn anailís an Choimisiúin go bhfuil infheistíocht bhreise is EUR 210 billiún idir seo agus 2027 i gceist le REPowerEU, sa bhreis ar an méid is gá chun cuspóirí thogra Fit for 55 a bhaint amach. Bainfear leas as an infheistíocht sin. Má chuirtear creat Fit do 55 chun feidhme agus má chuirtear plean REPowerEU chun cinn, sábhálfar EUR 80 billiún ón Aontas i gcaiteachas ar allmhairí gáis, EUR 12 bhilliún i gcaiteachas ar allmhairí ola agus EUR 1.7 billiún i gcaiteachais ar allmhairí guail in aghaidh na bliana faoi 2030.

Le linn an aistrithe, is féidir praghsanna fuinnimh níos airde agus níos luanaí a bheith mar thoradh ar dhíchúpláil thapa ó allmhairí fuinnimh na Rúise. Tá gá le bearta spriocdhírithe chun luaineacht a íoslaghdú, praghsanna a choimeád faoi smacht agus daoine aonair atá i mbaol bochtaineachta (fuinnimh) nó daoine atá i mbaol bochtaineachta (fuinnimh) a chosaint chun aistriú cothrom a áirithiú do chách 25 . Iarrann an Coimisiún ar Pharlaimint na hEorpa agus ar an gComhairle a thogra maidir le Ciste Sóisialta don Aeráid a ghlacadh chun tacú le teaghlaigh leochaileacha agus le gnólachtaí beaga atá ag athrú.

4.1 Riachtanais maidir le hidirnascadh agus bonneagar Eorpach

Leis an bplean REPowerEU, déantar athrú suntasach ar an gcóras fuinnimh ó thaobh cainníochtaí agus treonna na sreafaí fuinnimh de. Is é seo an t‑am chun go leor tionscadal fada atá ar feitheamh a chur chun feidhme, agus béim ar leith á leagan ar naisc trasteorann chun margadh fuinnimh comhtháite a thógáil a chinntíonn soláthar de mheon dlúthpháirtíochta.

Chuidigh an creat um Gréasáin Thras‑Eorpacha Fuinnimh (GTE-F) le bonneagar gáis Eorpach níos athléimní a bhunú a bheidh bunaithe a chumasaíonn soláthairtí níos éagsúlaithe. A luaithe a chuirfear na Tionscadail Leasa Choitinn agus Tionscadail Leasa Choitinn chun feidhme, beidh rochtain ag na Ballstáit uile agus ag na tíortha comharsanachta ar thrí fhoinse gáis ar a laghad nó ar mhargadh domhanda an gháis nádúrtha leachtaithe (GNL). In 2022 amháin, rinneadh nó déanfar coimisiúnú ar PCInna gáis a bhfuil cumas tarchurtha gáis breise iomlán de 20 bcm/bliain acu 26 . Le fíordhéanaí, seoladh nó cuireadh i gcrích roinnt príomhthionscadal cómhaoinithe ag an Aontas, mar shampla an Idirnasc Gáis idir an Pholainn agus an Liotuáin (GIPL) 27  atá ríthábhachtach do réigiún Baltach agus críochfort nua gáis nádúrtha leachtaithe i dTuaisceart na Gréige a chuideoidh leis an Eoraip agus leis na Balcáin gan a bheith chomh spleách ar sholáthairtí Rúiseacha 28  .

Is iad na léarscáileanna agus na liostaí tionscadal a thaispeántar anseo toradh na hanailíse a rinne na grúpaí réigiúnacha ar na riachtanais bhreise a bhfuil dlúthbhaint acu le REPowerEU. Comhlánaíonn siad liosta na dtionscadal leasa choitinn atá ann cheana, a bhfuil cuid acu, amhail na hidirnascairí agus na naisc Ibéaracha do Bhallstáit oileánacha, á n‑ullmhú le blianta fada. Ba cheart dlús a chur anois leis na tionscadail sin chun an bonneagar Eorpach a thabhairt chun críche. Na tionscadail gáis atá le cur san áireamh i gcaibidlí REPowerEU de na Pleananna don Téarnamh agus don Athléimneacht, ba cheart tógáil ar an anailís ar na riachtanais atá sna léarscáileanna thíos faoi láthair.

Léirítear sa mheasúnú réigiúnach ar riachtanais bhreise an bhonneagair gáis le haghaidh REPowerEU go mbeifear in ann coibhéis allmhairí gáis na Rúise a chúiteamh trí mheascán de laghdú ar éileamh, trí bhíthin táirgeadh intíre bithgháis/bithmheatáin agus hidrigine a mhéadú, agus trí líon teoranta breise a chur leis an mbonneagar gáis. Tá nasc idir na riachtanais is tábhachtaí agus an t‑éileamh i Lár agus in Oirthear na hEorpa 29 , agus i dtuaisceart na Gearmáine 30 , chomh maith le neartú chonair gáis an Deiscirt. Leis an mbonneagar teoranta breise sin, mar a thuairiscítear in Iarscríbhinn 3, ba cheart go réiteofaí na riachtanais a bheidh ann do na deich mbliana atá le teacht, gan breoslaí iontaise ná sócmhainní tréigthe a chuirfeadh bac ar an aistriú fadtéarmach chuig geilleagar a bheadh neodrach ó thaobh aeráide de a bheith mar thoradh air.

Tá stóráil ríthábhachtach chun cinnteacht an tsoláthair a fheabhsú. Ba cheart tacaíocht iomchuí, lena n‑áirítear tacaíocht airgeadais, a chur ar fáil do na tionscadail sin a bhfuil sé d’aidhm acu na hacmhainneachtaí stórála agus tarraingthe siar a mhéadú d’fhonn leibhéal méadaithe ullmhachta agus freagartha do rioscaí i slándáil an tsoláthair gáis a áirithiú. Chun dóthain gáis GNL agus gáis phíblíne a allmhairiú ó sholáthróirí eile, beidh infheistíochtaí measta ag EUR 10 mbilliún faoi 2030 ag teastáil ar mhaithe le leibhéal leordhóthanach bonneagair gáis, lena n‑áirítear críochfoirt allmhairithe GNL, píblínte, chun críochfoirt allmhairithe GNL tearcúsáidte agus gréasán an AE a nascadh, agus ar acmhainní sreafa cúlaithe. D’fhéadfadh infheistíochtaí breise chun críochfoirt allmhairithe GNL a nascadh i Leithinis na hIbéire agus i ngréasán an AE trí bhonneagar atá réidh le hidrigin cur tuilleadh le héagsúlú an tsoláthair gáis sa mhargadh inmheánach agus le leas a bhaint as acmhainneacht fhadtéarmach na hidrigine in‑athnuaite. Ina theannta sin, beidh gá le hinfheistíocht an‑teoranta chun cinnteacht an tsoláthair a áirithiú sna Ballstáit atá ag brath beagnach go hiomlán ar ola phíblíne ón Rúis.

Baineann an spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise le hamhola agus le táirgí peitriliam freisin. Cé go gceadaíonn an margadh domhanda ionadú tapa éifeachtach i bhformhór na gcásanna, tá roinnt Ballstát ag brath níos mó ar ola phíobáin na Rúise. Má stoptar an soláthar ó phíblíne Druzhba, a thugann amhola chun na hEorpa go díreach ón Rúis láir, méadófar an brú ar bhealaí soláthair malartacha, eadhon calafoirt (amhail Gdansk, Rostock, Trieste nó Omisalj) agus bonneagar píblíne malartach, nach bhfuil sásta faoi láthair brú breise den sórt sin a láimhseáil, a fhreastalaíonn ar na réigiúin chéanna.

Sa chomhthéacs sin, tá gá le hinfheistíochtaí an‑teoranta spriocdhírithe chun slándáil na hola a áirithiú. Tá tionscadail lena bhforbraítear agus lena méadaítear acmhainn an bhonneagair atá ann cheana agus lena dtéitear i ngleic le scrogaill atá ann cheana (mar atá sa Trasalpach (TAL), Adria nó i bpíblínte ola SPSE) ríthábhachtach chun a áirithiú go mbeidh roghanna malartacha inmharthana ar na Ballstáit is mó atá thíos leis. In éineacht le bealaí soláthair malartacha a bhunú, ní mór infheistíochtaí spriocdhírithe a dhéanamh in athchumrú agus in uasghrádú scaglann táirgí peitriliam, mar go bhfuil athruithe teicneolaíocha ag baint le gráidí ola malartacha in ionad amhola na nÚraile. Táthar ag súil go mbeidh suas le EUR 1.5 go EUR 2 bhilliún i gceist leis an infheistíocht iomlán chun cinnteacht an tsoláthair ola a chinntiú.

Tá gá le EUR 29 billiún breise d’infheistíochtaí breise san eangach chumhachta faoi 2030, chun go mbeidh sé oiriúnach d’úsáid agus do tháirgeadh leictreachais. Áirítear gach tionscadal ábhartha cheana féin sa 5ú liosta PCI 31 . Tá cur chun feidhme brostaithe PCInna leictreachais ríthábhachtach le haghaidh córas idirnasctha a bhfuil sciar níos mó d’fhoinsí fuinnimh in‑athnuaite aige. Léiríonn praghsanna arda leictreachais reatha Leithinis na hIbéire a thábhachtaí atá sé idirnaisc leictreachais trasteorann a fheabhsú mar bhealach costéifeachtach chun soláthairtí leictreachais slána agus inacmhainne a áirithiú. Leanfaidh an Coimisiún de thacaíocht agus de spreagadh a thabhairt d’údaráis na Spáinne agus na Fraince chun dlús a chur le cur chun feidhme na dtrí thionscadal leasa choitinn atá ann cheana tríd an nGrúpa Ardleibhéil Thiar Theas san Eoraip agus é mar aidhm an acmhainn idirnaisc idir Leithinis na hIbéire agus an Fhrainc a mhéadú. Tá beart déanta ag an AE cheana féin chun líonraí leictreachais na Stát Baltach a shioncrónú le gréasán ilchríochach na hEorpa. A luaithe a bheidh siad críochnaithe, tráth nach déanaí ná 2025, ní féidir an trádáil leictreachais ná an oibríocht córais a úsáid chun slándáil fuinnimh an réigiúin a chur i mbaol. 

Tá ról suntasach ag stóráil fuinnimh maidir le solúbthacht agus cinnteacht an tsoláthair sa chóras fuinnimh a áirithiú trí chomhtháthú na giniúna in‑athnuaite a éascú, trí thacú leis an eangach, agus tríd an bhfuinneamh a aistriú go dtí an t‑am is mó a bhfuil gá leis. I ndeireadh na dála, laghdaíonn stóráil fuinnimh úsáid na stáisiún gáis sa chóras fuinnimh.

Spreagfaidh an Coimisiún freisin eangacha ríthábhachtacha amach ón gcósta agus bonneagar trasteorann hidrigine a fhorbairt go tapa.

Léarscáil Eorpach de bhonneagar gáis – PCInna agus tionscadail bhreise arna sainaithint trí REPowerEU, lena n‑áirítear conairí hidrigine

Léarscáil bonneagair Eorpaigh don leictreachas

4.2 Athchóirithe agus infheistíochtaí náisiúnta

Cé gur spriocanna Eorpacha iad formhór na spriocanna agus na gcuspóirí, agus go bhfuil gá le comhordú láidir ina leith, fanann cur chun feidhme cuid mhaith de na bearta leis na Ballstáit agus tá gá le hathchóirithe agus infheistíochtaí spriocdhírithe ina leith. 

Léiríodh go bhfuil na Pleananna maidir le Téarnamh agus Athléimneacht (RRPanna) an‑oiriúnach chun tosaíochtaí práinneacha a chur chun feidhme i gcreat comhpháirteach AE, bunaithe ar riachtanais na mBallstát agus ar threoshuíomh láidir torthaí. Tá sraith d’athchóirithe uaillmhianacha agus d’infheistíochtaí á gcur ar fáil acu cheana féin chun an t‑aistriú dhá uair amháin a bhaint amach. Tá na garspriocanna agus na spriocanna atá acu níos bailí ná riamh.

Iarrann an Coimisiún ar na Ballstáit caibidil thiomnaithe a chur leis na RRPanna atá ann cheana ina mbeidh gníomhaíochtaí nua chun cuspóirí REPowerEU a bhaint amach, eadhon soláthairtí fuinnimh a éagsúlú agus spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú. Tá tacaíocht theicniúil do na Ballstáit ar fáil faoin Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil 32 chun na críche sin. Tá infheistíochtaí trasteorann ríthábhachtach chun an t‑idirnascadh a neartú agus chun slándáil an tsoláthair fuinnimh don Mhargadh Aonair a áirithiú. Agus measúnú á dhéanamh aige ar chaibidlí tiomnaithe RepowerEU, cuirfidh an Coimisiún a rannchuidiú i dtreo chinnteacht an tsoláthair don Aontas ina iomláine san áireamh. Beidh moltaí 2022 a bhaineann go sonrach le tíortha faoi leith ina dtreoir do chaibidlí nua RRP. D’eisigh an Coimisiún in éineacht leis an teachtaireacht seo moltaí saincheaptha do na Ballstáit uile maidir le beartas fuinnimh i gcomhréir le cuspóirí REPowerEU.

Ba cheart go n‑áiritheofaí leis na RRPanna comhlántacht idir bearta arna gcistiú faoin RRF agus gníomhaíochtaí a dtacaítear leo trí chistí eile náisiúnta nó cistí eile ón Aontais. Go háirithe, ní mór sineirgí a mhéadú idir an beartas comhtháthaithe, go háirithe Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE), Ciste Sóisialta na hEorpa+ (CSE+), an dara colún den Chomhbheartas Talmhaíochta (CBT), an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa (CEF) agus na caibidlí REPowerEU sna RRPanna. Mar shampla i gcás gáis, is féidir tionscadail aibí le haghaidh eangacha, stórála nó GNL atá lonnaithe i mBallstát amháin ach a bhfuil tábhacht Eorpach acu a áireamh i gcaibidil RRF REPowerEU. D’fhéadfadh RRPanna, mar shampla, tacú le tionscadail bonneagair fuinnimh a roghnaítear i ngrúpaí réigiúnacha GTE-F ar mhaithe lena leas coiteann toisc go nasctar gréasáin fuinnimh na mBallstát leo, réigiúin atá scoite amach faoi láthair ó mhargaí fuinnimh na hEorpa a nascadh, idirnaisc trasteorann atá ann cheana a neartú, fuinneamh in‑athnuaite a chomhtháthú, agus freagairt do chomhtháthú an mhargaidh, d’iomaíochas agus do chuspóirí chinnteacht an tsoláthair. Fágann sin gur féidir cistí fuinnimh SCE a shaoradh le haghaidh idirnascairí i leictreachas, tionscadail amach ón gcósta, tionscadail hidrigine agus tionscadail bhonneagair eile ar mhaithe leis an leas coiteann lena n‑éilítear pleanáil trasteorann agus comhar réigiúnach chun iad a chur chun feidhme de réir mar a fhoráiltear faoin mbeartas GTE-F.

Foráiltear leis na RRPanna do bhealach tapa agus éifeachtach chun tús áite a thabhairt d’infheistíochtaí atá dírithe ar riachtanais REPowerEU, mar aon le hathchóirithe a ghabhann leo chun a dtionchar a uasmhéadú. Ós rud é go dtacaíonn an chaibidil maidir le Cumhacht REEU agus cistí an bheartais chomhtháthaithe araon leis an aistriú chuig fuinneamh glas, is féidir tacú le hinfheistíochtaí éifeachtúlachta fuinnimh agus fuinnimh in‑athnuaite faoin dá rud. D’fhonn sineirgí idir na beartais sin a fheabhsú, féadfaidh na Ballstáit a gcuid infheistíochtaí a phleanáil ar bhealach comhordaithe thar shaolré na clárthréimhse, agus na hamlínte cistiúcháin agus cur chun feidhme atá ar fáil á gcur san áireamh.

4.3 Maoiniú

Chun maoiniú a chur ar fáil chun riachtanais infheistíochta chumhachtaí an Aontais sa ghearrthéarma a chumhdach, molann an Coimisiún leasú spriocdhírithe agus tapa a dhéanamh ar an Rialachán maidir le Téarnamh agus Saoráid. Déantar foráil leis an leasú maidir le méid teoranta maoinithe a leithdháileadh ó cheantáil lamháltas an Chórais Trádála Astaíochtaí (‘ETS’). Moltar freisin go mbainfeadh na Ballstáit tairbhe as solúbthacht níos airde chun acmhainní a leithdháiltear orthu faoi Rialachán na bhForálacha Coiteanna (AE) 2021/1060) agus faoin Rialachán maidir le pleananna straitéiseacha CBT (AE) 2021/2115 araon a aistriú. Beidh na deontais sin ina gcomhlánú ar an EUR 225 bhilliún d’iasachtaí atá fágtha faoin RRF, rud a mbeidh méid iomlán beagnach EUR 300 billiún mar thoradh air. Mura n‑iarrfaidh na Ballstáit a mbeidh teidlíocht acu ina leith faoi RRF cuid den EUR 225 bhilliún atá fágtha d’iasachtaí faoin RRF laistigh de 30 lá tar éis theacht i bhfeidhm Rialachán leasaithe RRF, moltar go gcuirfear na hacmhainní sin ar fáil do Bhallstáit eile.

Beidh an deis ag na Ballstáit suas le 12.5 % dá leithdháileadh faoin mbeartas comhtháthaithe a aistriú chuig an RRF trí fhéidearthacht aistrithe 7.5 % a chur leis le haghaidh chuspóirí REPowerEU bunaithe ar riachtanais inléirithe agus ar choinníoll gur bhain na Ballstáit úsáid as an bhféidearthacht aistrithe 5 % atá ar fáil cheana féin. Leis an bhféidearthacht aistrithe nua sin, beidh na Ballstáit in ann infheistíochtaí agus athchóirithe nua a áireamh ina gcuid RRPanna, infheistíochtaí agus athchóirithe a chuirfidh le laghdú tapa ar allmhairí breoslaí iontaise ón Rúis. Tá bonn cirt leis an bhféidearthacht sin aistriú a dhéanamh i ngeall ar amlíne phráinneach agus nádúr roinnt de na hinfheistíochtaí atá ag teastáil.

Ina theannta sin, beidh na Ballstáit in ann suas le 12.5 % dá leithdháileadh faoin gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe a aistriú chuig an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Cuid de mhaoiniú an Chomhbheartais Talmhaíochta a chur ar fáil faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, dlús a chur le cur chun feidhme na dtionscadal ábhartha, rud a chuirfidh ar chumas feirmeoirí an tacaíocht airgeadais is gá a fháil chun úsáid leasachán sintéiseach a laghdú agus táirgeadh bithmheatáin inbhuanaithe nó fuinnimh in‑athnuaite a mhéadú.

Ceapadh an próiseas maidir le cistí beartais chomhtháthaithe agus cistí CBT a bheith á n‑aistriú ar bhonn deonach ag na Ballstáit chuig caibidlí REPowerEU de na pleananna téarnaimh agus athléimneachta chun a áirithiú go nglacfar próiseas mear, agus níor cheart go gcuirfí moill ar ghlacadh agus ar chur chun feidhme na bpleananna agus na gclár straitéiseach.

Thar aon ní eile, tá sé tábhachtach go rachadh na Ballstáit i mbun próiseas comhairliúcháin leathan le linn ullmhú a gcaibidlí maidir le Cumhacht an Aontais, go háirithe le húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, le comhpháirtithe sóisialta agus le páirtithe leasmhara ó earnáil na talmhaíochta, chun úinéireacht leathan a áirithiú, rud a bheidh ríthábhachtach chun na bearta a chur chun feidhme go rathúil.

Leanfaidh cistí an bheartais chomhtháthaithe, leis an gcuntas teiste láidir atá acu maidir le tacú le hinfheistíochtaí a bhaineann le fuinneamh, ag comhlánú agus ag neartú chuspóirí REPowerEU agus an Mhargaidh Ghlais Eorpaigh. Faoin gcreat airgeadais ilbhliantúil atá ann faoi láthair, tacóidh an beartas comhtháthaithe le dícharbónú agus le tionscadail aistrithe ghlasa a bhfuil suas le EUR 100 billiún ag gabháil leo. Chun eisíocaíocht ghasta a áirithiú, cuirfidh an Coimisiún ionstraim sholúbtha ar aghaidh chun cabhrú leis na Ballstáit acmhainní príobháideacha a shlógadh agus tá sé beartaithe aige gníomh tarmligthe a ghlacadh faoi dheireadh 2022 chun dlús a chur le dearadh agus le haisíocaíochtaí tionscadal éifeachtúlachta fuinnimh agus tionscadal inathnuaite trí bhíthin scéimeanna caighdeánacha aisíocaíochta sa bheartas comhtháthaithe. Oibreoidh an Coimisiún freisin leis na Ballstáit chun forbairt gníomhaireachtaí fuinnimh réigiúnacha agus áitiúla a chur chun cinn mar phointe iontrála aonair le haghaidh tionscadail fuinnimh.

Tá feidhm iomlán ag na rialacha maidir le státchabhair maidir leis na hathchóirithe agus na hinfheistíochtaí atá i gcaibidlí REPowerEU. Tá sé de fhreagracht ar gach Ballstát a áirithiú go gcomhlíonann na bearta sin rialacha an Aontais maidir le Státchabhair agus go leanfaidh siad na nósanna imeachta is infheidhme maidir le státchabhair. I bhfianaise na práinne nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe maidir le spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú, breathnóidh an Coimisiún ar bhealaí chun rialú ar Státchabhair a éascú le haghaidh bhearta REPowerEU agus san am céanna an saobhadh ar an iomaíocht a theorannú. Go háirithe, cuirfidh an Coimisiún treoir ar fáil maidir le conas is féidir bearta a cheapadh i gcomhréir le rialacha maidir le státchabhair agus cinntí meara a luaithe a bheidh an fhaisnéis iomlán aige. Tabharfaidh an Coimisiún cúnamh freisin do na Ballstáit bearta a cheapadh ar féidir iad a dhíolmhú ó fhógra a thabhairt faoin Rialachán Ginearálta na Blocdhíolúine. Ar deireadh, déanfaidh sé athbhreithniú leanúnach ar an gCreat Sealadach Géarchéime um Státchabhair chun a áirithiú go gcuirfear ar chumas na mBallstát aghaidh a thabhairt ar éifeachtaí na staide geopholaitiúla atá ann faoi láthair, lena n‑áirítear i réimse an fhuinnimh, agus leanfaidh sé ag áirithiú go bhfuil an creat státchabhrach oiriúnach don fheidhm i gcoitinne.

Tacóidh an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa – Fuinneamh (CEF-E) le tionscadail leasa choitinn nach gcuirtear chun feidhme sa mhargadh nó nach gcuirtear chun feidhme ar bhealach eile laistigh den tréimhse ama is gá chun cuspóirí REPowerEU a bhaint amach. Seolann an Coimisiún i dteannta na teachtaireachta seo glao nua fuinnimh SCE ar thograí le haghaidh tionscadal leasa choitinn (TLCanna) ina bhfuil buiséad measta de thart ar EUR 800 milliún. Roghnófar tionscadail rathúla sa dara leath de 2022 chun tacú leis na tionscadail bhonneagair is práinní is gá chun tosaíochtaí REPowerEU a bhaint amach. Go luath in 2023, seolfaidh an Coimisiún glao fuinnimh eile le haghaidh SCEanna ar thograí le haghaidh TLCanna le haghaidh tionscadal chun iarratas a dhéanamh ar thionscadail arbh fhéidir nach bhfuil siad réidh le haghaidh ghlao na bliana seo.

Is féidir leis na Ballstáit breithniú a dhéanamh ar bhearta cánachais chun tacú le cuspóirí REPowerEU chun coigiltis fuinnimh a dhreasú agus tomhaltas breoslaí iontaise a laghdú. Moltar do na Ballstáit machnamh ar dhéanamh ar bhearta breise cánach amhail laghduithe agus díolúintí ó chánachas feithiclí maidir le ceannach agus úsáid feithiclí leictreacha agus hidrigine araon, asbhaintí cánach a bhaineann le coigilteas fuinnimh agus deireadh a chur de réir a chéile le fóirdheontais atá díobhálach don chomhshaol. Leis an togra atá ar feitheamh ón gCoimisiún maidir le hathbhreithniú a dhéanamh ar an Treoir maidir le Cánachas ar Fhuinneamh (ETD), cuirtear le cuspóirí REPowerEU trí chomharthaí praghais a shocrú chun tomhaltas breoslaí iontaise a laghdú agus fuinneamh a spáráil agus iarrann an Coimisiún ar na Ballstáit teacht ar chomhaontú go pras.

Cuirfidh Clár InvestEU maoiniú príobháideach ar fáil chun tacú le raon leathan infheistíochtaí a rannchuidíonn le spriocanna beartais REPowerEU a bhaint amach, trí rioscaí a chomhroinnt le comhpháirtithe cur chun feidhme. Oibreoidh an Coimisiún go dlúth agus i gcur chuige Fhoireann na hEorpa i gcomhar le Grúpa BEI, le comhpháirtithe cur chun feidhme eile de chuid Chlár InvestEU agus le Ballstáit an Aontais chun dlús a chur le hiasachtú, cumasc agus táirgí comhairleacha le haghaidh foinsí in‑athnuaite, éifeachtúlacht fuinnimh agus gréasáin leictreachais.

Chun a chur ar chumas an Chiste don Nuálaíocht 100 % de na costais ábhartha a chumhdach i gcás tairiscint iomaíoch, ba cheart do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle scrúdú a dhéanamh go pras ar an leasú atá beartaithe ar an Treoir maidir le Scéim Trádála Astaíochtaí don Chiste Nuálaíochta, agus ina dhiaidh sin glacfaidh an Coimisiún an leasú is gá ar an nGníomh Tarmligthe lena mbunaítear an Ciste don Nuálaíocht.

5. Ullmhacht a threisiú

Ní mór don Eoraip a bheith réidh agus ullamh le haghaidh suaitheadh géar soláthair. Cé gur riosca teoranta é go mbeidh éileamh ar ghás nár seachadadh an samhradh seo, d’fhéadfadh an riosca a bheith ann, mura ndéantar gníomh eile sna míonna amach romhainn, nach líonfar go leor stórála le haghaidh an gheimhridh seo chugainn.

In éineacht leis an rialachán maidir le stóráil a ghlacadh go pras d’fhonn tús a chur le cur chun feidhme athlíonadh na leibhéal stórála an samhradh seo, iarrann an Coimisiún ar na Ballstáit an méid seo a leanas a dhéanamh:

· teachtaireacht ón Aontas maidir le Fuinneamh a Choigilt a chur chun feidhme roimh ré. Is féidir an gás a shábhálfar sa ghearrthéarma a úsáid go háirithe chun stóráil faoi thalamh a athlíonadh roimh an ngeimhreadh seo chugainn;

· a bpleananna teagmhasacha a thabhairt cothrom le dáta, agus na moltaí atá in athbhreithniú ullmhachta an Choimisiúin á gcur san áireamh. Ba cheart na custaiméirí riachtanacha a bhfuil ról lárnach acu do shlabhraí ríthábhachtacha soláthair san Aontas a shainaithint sna pleananna teagmhais nuashonraithe;

·iarraidh ar oibreoirí na gcóras tarchurtha dlús a chur leis na bearta teicniúla, rud a d’fhéadfadh an acmhainn sreafa cúltreo a mhéadú ón iarthar go dtí an t‑oirthear faoin ngeimhreadh atá romhainn, lena n‑áirítear maidir leis an gceanglas teicniúil a bhaineann le comhdhéanamh gáis;

·na socruithe déthaobhacha dlúthpháirtíochta atá fós gan réiteach idir tíortha comharsanachta a thabhairt chun críche.

Foráiltear cheana i gcreat dlíthiúil an Aontais atá ann cheana gur féidir le Ballstáit bearta dlúthpháirtíochta a iarraidh ar a mBallstáit chomharsanachta i gcás géarchéim thromchúiseach. Tá bearta dlúthpháirtíochta ceaptha mar rogha dheireanach i gcás fíorghanntanas gáis chun soláthar do theaghlaigh, do chórais téimh ceantair agus do shaoráidí sóisialta bunúsacha sa tír atá buailte a áirithiú.

Eiseoidh an Coimisiún treoir maidir le critéir tosaíochta custaiméirí nach bhfuil faoi chosaint, go háirithe maidir le tionscal. Díreofar sa treoir, ar thaobh amháin, ar shainaithint slabhraí luacha náisiúnta agus trasteorann atá ríthábhachtach, rud a d’fhéadfadh tionchar diúltach a imirt ar shlándáil, ar bhia, ar shláinte agus ar shábháilteacht ar an leibhéal Eorpach agus ar an leibhéal domhanda, dá gcuirfí isteach uirthi. Ba cheart measúnú a dhéanamh ann freisin ar an tionchar ar iomaíochas na gcríoch éagsúil. Ina theannta sin, cabhróidh an Coimisiún le plean comhordaithe de chuid an Aontais a bhunú chun an t‑éileamh a laghdú ina mbeidh bearta maidir le ciorrú deonach réamhghabhálach ar cheart iad a bheith réidh le haghaidh gníomhachtúcháin sula dtiocfaidh éigeandáil iarbhír chun cinn. D’áireofaí sa phlean sin bearta deonacha margadhbhunaithe chun tomhaltas gnóthas a laghdú agus, ar an gcaoi sin, ráthaíocht a thabhairt go dtabharfar tosaíocht do sholáthairtí do chustaiméirí faoi chosaint. Ina theannta sin, tá athbhreithniú á dhéanamh ag an gCoimisiún ar Phleananna na mBallstát maidir le hUllmhachta i gcomhair Rioscaí in earnáil an leictreachais chun an tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag suaitheadh gáis ar ghiniúint leictreachais a íoslaghdú.

Conclúidí

Is mithid anois spleáchas straitéiseach fuinnimh na hEorpa a laghdú. Cuireann REPowerEU dlús le héagsúlú agus le níos mó gáis in‑athnuaite, déanann sé coigilteas fuinnimh agus leictriú lena bhféadfaí coibhéis na mbreoslaí iontaise a iompórtálann an Eoraip faoi láthair ón Rúis gach bliain a bhaint amach chomh luath agus is féidir. Déanann sé sin le pleanáil chomhordaithe, ar mhaithe leis an leas comhpháirteach agus le dlúthpháirtíocht láidir Eorpach.

Tá práinn dhúbailte ann spleáchas fuinnimh na hEorpa a laghdú: an ghéarchéim aeráide, ar measa fós í mar gheall ar ionsaithe na Rúise i gcoinne na hÚcráine, agus spleáchas an Aontais ar bhreoslaí iontaise, rud a úsáideann an Rúis mar arm eacnamaíoch agus polaitiúil.

Le claochlú glas chóras fuinnimh na hEorpa, neartófar an fás eacnamaíoch, neartófar a cheannaireacht thionsclaíoch, agus cuirfear an Eoraip ar an gconair i dtreo neodracht aeráide faoi 2050.

Iarrann an Coimisiún Eorpach ar cheannairí, ar na Ballstáit, ar údaráis réigiúnacha agus áitiúla, agus go deimhin ar gach saoránach agus gnó, spleáchas fuinnimh na hEorpa ar an Rúis a laghdú tríd an bplean REPowerEU seo a chur chun feidhme.

(1)      Conclúidí ón gComhairle Eorpach (an 24 agus 25 Márta 2022)

(2)      Teachtaireacht maidir le REPowerEU: Gníomhaíocht chomhpháirteach Eorpach ar mhaithe le fuinneamh níos inacmhainne, níos sláine agus níos inbhuanaithe, COM(2022) 108 final, (8.3.2022)

(3)     Féach an liosta iomlán gníomhaíochtaí in Iarscríbhinn 1

(4)      Flais‑Eorabharaiméadar 506 Freagairt an Aontais ar an gcogadh san Úcráin, 5 Bealtaine 2022.

(5)      Cás REPowerEU sa doiciméad inmheánach oibre lena gCuirtear chun Feidhme Plean Gníomhaíochta REPowerEU: Riachtanais Infheistíochta, Luasaire Hidrigine agus na Spriocanna Bithmheatáin a bhaint amach, a ghabhann leis an teachtaireacht seo.

(6)      COM(2021) 558 final, 14.7.2021

(7)      COM(2022) 142 final, 30.03.2022

(8)       EU-US_LNG_2022_2.pdf (europa.eu)

(9)      An 5 Bealtaine, bhunaigh an Coimisiún agus an Bhulgáir an chéad tascfhórsa réigiúnach, mar chuid d’Ardán Fuinnimh an Aontais, i gcomhar le comharsana in Oirdheisceart na hEorpa. Déanfar tuilleadh Tascfhórsaí Réigiúnacha a mholadh go luath i Lár na hEorpa, san Iarthuaisceart agus sna Baltaigh. Sa chomhthéacs sin, tá sé tábhachtach go mbeidh na margaí fuinnimh is mó san Aontas, ina bhfuil rochtain ar bhonneagar éagsúlaithe amhail críochfoirt GNL, ina rannpháirtithe gníomhacha in iarrachtaí éagsúlaithe agus cinnteacht soláthair an Ardáin.

(10)      Leis an sruth tiomnaithe seo um cheannach hidrigine cuirfear an tSaoráid Dhomhanda um Hidriginí i bhfeidhm, agus leas á bhaint as an taithí a fuarthas ó H2Global agus ó Ghníomhaireacht Soláthair Euratom, a bhunófar faoi Ardán Fuinnimh an Aontais.

(11)      Rannpháirtíocht an Aontais i réimse an fhuinnimh sheachtraigh i ndomhan atá ag athrú, JOIN(2022) 23, (18.05.2022)

(12)      Faoi láthair tá imoibreoirí VVER á n‑oibriú ar a gcríoch ag cúig Bhallstát (an Bhulgáir, an tSeicia, an Fhionlainn, an Ungáir, an tSlóvaic), agus bíonn siad ag brath go hiomlán ar bhreosla a sholáthraíonn soláthraí Rúiseach faoi láthair.

(13)      Imoibreoirí Taighde Meánchumhachta (MPRRanna), lena n‑áirítear imoibreoirí sa tSeicia, san Ungáir, sa Pholainn, is sainairíonna iad ag a ndearadh bunaidh Sóivéadach agus tá siad fós ag brath ar bhreosla ón monaróir monaplacht Rúiseach.

(14)    Doiciméad Inmheánach Oibre de chuid an Choimisiúin lena gcuirtear chun feidhme Plean Gníomhaíochta REPowerEU: Riachtanais infheistíochta, Luasaire Hidrigine agus Spriocanna Bithmheatáin, a ghabhann leis an teachtaireacht seo.

(15)      Straitéis an Aontais um an nGrianfhuinneamh, COM(2022) 221, (18.05.2022)

(16)      Doiciméad Inmheánach Oibre de chuid an Choimisiúin lena gcuirtear chun feidhme Plean Gníomhaíochta REPowerEU: Riachtanais infheistíochta, Luasaire Hidrigine agus na Spriocanna Bithmheatáin a bhaint amach, a ghabhann leis an teachtaireacht seo.

(17)      Bunaithe ar REPowerEu, measann an Coimisiún go ndéanfar thart ar 30 % de tháirgeadh príomhúil cruach an Aontais a dhícharbónú le teacht hidrigine inathnuaite faoi 2030, [rud a éilíonn 1.4 milliún tona hidrigine inathnuaite agus infheistíochtaí de EUR [18-20] billiún chun próisis iarann atá laghdaithe go díreach a bhreoslaítear le hidrigin inathnuaite a chur in ionad foirnéisí soinneáin.] 

(18)      Moladh ón gCoimisiún maidir le nósanna imeachta deonaithe ceadanna do thionscadail fuinnimh in‑athnuaite a bhrostú agus Comhaontuithe Ceannaigh Cumhachta a éascú, C(2022) 3219, SWD(2022) 149, (18.05.2022).

(19)       Dearbhú Comhpháirteach Leictrealóra ón gCruinniú Mullaigh . Monaróirí leictrealóirí san Eoraip tiomanta do mhéadú faoi dheich ar a gcumas leictrealóirí a mhonarú go 17.5 GW faoi 2025.

(20)      Tacaíonn an Comhshocrú um Scileanna le comhpháirtíochtaí scileanna ar mhórscála in éiceachórais thionsclaíocha éagsúla, lena n‑áirítear Tionscail Dianfhuinnimh, Tógáil agus Fuinneamh In‑athnuaite. Bailíonn agus spreagann an Comhshocrú gealltanais ó chuideachtaí aonair, ó sholáthróirí oiliúna agus ó chomhpháirtithe sóisialta chun uas‑sciliú nó athoiliúint a chur ar dhaoine atá in aois oibre, amhail gairmithe oilte a fhorbairt agus athoiliúint a dhéanamh ar shuiteálaithe coirí gáis i dteicneolaíochtaí nua amhail teaschaidéil, painéil ghréine, etc. 

(21)      Moladh ón gCoimisiún maidir le dlús a chur le nósanna imeachta deonaithe ceadanna le haghaidh tionscadail fuinnimh in‑athnuaite agus le Comhaontuithe Ceannaigh Cumhachta a éascú, C(2022) 3219, SWD(2022) 149, (18.05.2022).

(22)      Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí in‑athnuaite a chur chun cinn (athmhúnlú).

(23)      Togra le haghaidh Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le fuinneamh ó fhoinsí in‑athnuaite a chur chun cinn, COM (2022)222, (18.5.2022)

(24) Ciallaíonn ‘limistéar athnuachna is fearr’ suíomh ar leith, bíodh sé ar tír nó ar muir, atá ainmnithe ag Ballstát mar shuíomh atá oiriúnach go háirithe do shuiteáil gléasraí chun fuinneamh a tháirgeadh ó fhoinsí inathnuaite, seachas gléasraí dócháin bithmhaise.

(25)      Féach mar shampla an togra le haghaidh Moladh ón gComhairle maidir le haistriú cothrom i dtreo neodracht aeráide a áirithiú (COM(2021) 801 final).

(26)      In 2022 amháin, coimisiúnaíodh nó déanfar coimisiúnú ar PCInna a bhfuil acmhainn tarchurtha gáis breise iomlán 20 bcm/bliain acu, e.g. an t‑idirnascaire gáis idir an Pholainn agus an Liotuáin (píblíne GIPL), idirnascaire idir an Pholainn agus an tSlóvaic, an Píobán Baltach idir an Pholainn agus an Danmhairg, píblíne na Gréige-na Bulgáire (IGB). Beidh críochfoirt GNL sa Chipir (2 bcm/bliain) agus Alexandroupolis sa Ghréig (5 bcm/bliain) ag feidhmiú in 2023. Thairis sin, táthar ag súil go dtabharfar roinnt PCInna gáis chun críche sna blianta amach romhainn lena n‑áirítear roinnt tionscadal stórála in Oirdheisceart na hEorpa (an Ghréig, an Rómáin, an Bhulgáir) chomh maith le Gdansk LNG sa Pholainn (6 bcm/bliain ar a laghad). Thairis sin, beidh ról tábhachtach ag an tacaíocht a thabharfar do Chonair Gáis an Deiscirt a leathnú go 20 bcm in aghaidh na bliana chun soláthar gáis a áirithiú d’Oirdheisceart na hEorpa (an Ghréig agus an Iodáil ag an tús) agus do na Balcáin Thiar.

(27)      Osclaíodh GIPL an 5 Bealtaine agus is mórthionscadal de chuid an Aontais é a forbraíodh faoin bPlean Idirnasctha don Mhargadh Fuinnimh Baltach (BEMIP). Leis an bpíblíne 508-km, nasc an Eastóin, an Fhionlainn, an Laitvia agus an Liotuáin le margadh gáis an Aontais Eorpaigh. As an iomlán de EUR 500 milliún a caitheadh ar an tionscadal, thug an tAontas thart ar EUR 300 milliún.

(28)      Tá saoráid GNL i Alexandropoulis (aonad stórála agus athghásúcháin ar snámh) le críochnú i ndeireadh 2023 agus beidh toilleadh 153,500 méadar ciúbach inti, agus acmhainneacht bhliantúil 5.5 billiún ann; tá buiséad thart ar EUR 364 milliún ann le EUR 167 milliún ó bheartas comhtháthaithe 2014-2020.

(29)      Tá dhá chonair gáis ann atá an‑tábhachtach do chinnteacht an tsoláthair i Lár agus in Oirthear na hEorpa: an Chonair Tras‑Balcáin (an Tuirc-an Bhulgáir-an Rómáin) agus an Chonair Ingearach (idirnascaire na Gréige-na Bulgáire, an t‑idirnascaire idir an Rómáin agus an Bhulgáir agus BRUA) lena n‑éascófar an soláthar gáis ó thríú tíortha sa réigiún.

(30)      Féach tionscadail tháscacha in Iarscríbhinn 3.

(31)       https://ec.europa.eu/energy/sites/default/files/fifth_pci_list_19_november_2021_annex.pdf  

(32)       Ionstraim Tacaíochta Teicniúla: 2022 bileoga eolais de réir tíre | An Coimisiún Eorpach (europa.eu)  

AN COIMISIÚN EORPACH

An Bhruiséil,18.5.2022

COM(2022) 230 final

IARSCRÍBHINNÍ

a ghabhann leis an

TEACHTAIREACHT CHUIG PARLAIMINT NA hEORPA, CHUIG AN gCOMHAIRLE EORPACH, CHUIG AN gCOMHAIRLE, CHUIG COISTE EACNAMAÍOCH AGUS SÓISIALTA NA hEORPA AGUS COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN

Plean REPowerEU

{SWD(2022) 230 final}

IARSCRÍBHINN 1

IARSCRÍBHINN 2 – léarscáileanna     IARSCRÍBHINN 3

Riachtanais bhonneagair le haghaidh gáis

An méid atá bainte amach ag creat GTE‑F chun gréasáin leictreachais agus gáis Eorpacha athléimneacha a bhunú

Le Rialachán GTE‑F bunaíodh cur chuige nua maidir le pleanáil bonneagair ar fud an Aontais bunaithe ar chomhar réigiúnach leis na Ballstáit agus le páirtithe leasmhara ábhartha chun tionscadail leasa choitinn (TLCanna) a shainaithint a chuidíonn le forbairt conairí tosaíochta bonneagair fuinnimh agus réimsí téamacha. Ceanglaítear leis freisin ar na Ballstáit nósanna imeachta um ceadanna a dheonú le haghaidh TLCanna a chuíchóiriú agus rochtain ar mhaoiniú ón tSaoráid um Chónascadh na hEorpa (SCE) a sholáthar chun gur féidir iad a chur chun feidhme go tráthúil.

Ó bunaíodh Rialachán GTE‑F in 2013, chuidigh TLCanna gáis le bonneagar gáis Eorpach níos athléimní a bhunú bunaithe ar sholáthairtí níos éagsúlaithe. Chuidigh TLCanna Gáis le scrogaill i mbonneagar gáis na hEorpa a laghdú, le foinsí soláthair a éagsúlú, mar aon le contrapháirteanna agus bealaí. Nuair a bheidh na tionscail TLC leanúnacha á gcur chun feidhme, beidh rochtain ag na Ballstáit uile ar thrí fhoinse gáis ar a laghad nó ar mhargadh domhanda an gháis nádúrtha leachtaithe (GNL).

In 2022 amháin, coimisiúnaíodh nó coimisiúnófar TLCanna a bhfuil acmhainn tarchurtha gáis bhreise iomlán 20 bcm/bliain acu, e.g. an t‑idirnascaire gáis idir an Pholainn agus an Liotuáin (píblíne GIPL), an t‑idirnascaire idir an Pholainn agus an tSlóvaic, an Píobán Baltach idir an Pholainn agus an Danmhairg, an t‑idirnascaire idir an Ghréig agus an Bhulgáir (IGB). Meastar go mbeidh críochfoirt GNL sa Chipir (2 bcm/bliain) agus Alexandroupolis sa Ghréig (5 bcm/bliain) ag feidhmiú in 2023. Thairis sin, táthar ag súil go dtabharfar roinnt TLCanna gáis chun críche sna blianta amach romhainn lena n‑áirítear roinnt tionscadal stórála in Oirdheisceart na hEorpa (an Ghréig, an Rómáin, an Bhulgáir) chomh maith leis an teirminéal GNL in Gdansk na Polainne (6 bcm/bliain ar a laghad).

Is a bhuí leis na tionscadail sin, ar bhain go leor acu tairbhe as tacaíocht airgeadais tríd an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa, go bhfuil na Ballstáit in ann freagairt do chiorruithe soláthair a rinneadh le déanaí de mheon dlúthpháirtíochta.

Chomh maith le feabhas suntasach ar bhonneagar gáis na hEorpa, cuireadh tús freisin le príomh‑idirnascairí leictreachais trí dheontas SCE d’oibreacha, e.g. idirnascaire leictreachais Bh na Bioscáine idir an Fhrainc agus an Spáinn chun an acmhainn idirnascachta a mhéadú le Leithinis na hIbéire, an t‑idirnascaire Ceilteach idir an Fhrainc agus Éire agus idirnascaire EuroAsia idir an Ghréig agus an Chipir, ar idirnascairí iad a chuirfidh deireadh leis an leithlisiú Éireann agus na Cipire faoi seach ó eangach leictreachais an Aontais chun tacú le comhtháthú foinsí fuinnimh inathnuaite agus chun slándáil an tsoláthair a fheabhsú. Thairis sin, tá sioncrónú eangacha leictreachais na Stát Baltach, na Ballstáit dheireanacha a bhfuil a gcórais leictreachais fós ag brath ar thríú tíortha, faoi lán seoil lena dtabhairt chun críche faoi 2025 ar a dhéanaí. Tacaíocht faoin mbeartas GTE‑F agus tacaíocht airgeadais faoi SCE, is é sin breis agus EUR 1.2 billiún, bhí sin ríthábhachtach chun an tionscadal a chur ar an mbóthar ceart.

Beidh cur chun feidhme brostaithe TLCanna leictreachais 2 ríthábhachtach le go mbeidh córas idirnasctha níos fearr ann lena bhféadfar sciar na bhfoinsí inathnuaite fuinnimh a mhéadú agus ciorrú an fhuinnimh inathnuaite a laghdú i gcomhréir le cuspóirí REPowerEU.

Measúnú ENTSOG ar riachtanais bhreise bonneagair gáis

Fógraíodh i dteachtaireacht REPowerEU go ndéanfadh an Coimisiún measúnú, mar ábhar tosaíochta, an bhfuil gá le bearta agus le hinfheistíochtaí i mbonneagar gáis atá ullmhaithe don hidrigin agus in idirnaisc chun dul i ngleic le scrogaill in úsáid iomlán acmhainneacht GNL an Aontais. D’iarr an Coimisiún ar ENTSOG tacú leis an measúnú sin chun aon bhearna sa bhonneagar gáis is gá a mhaolú láithreach faoi phlean REPowerEU a shainaithint.

Rinneadh anailís sa mheasúnú ENTSOG 3 ar a mhéid atá scrogaill bhonneagair ann i ngréasán gáis na hEorpa i gcás ina dtagann deireadh le sreabhadh gáis ón Rúis chun na hEorpa trí dhá chás éilimh éagsúla a úsáid (éileamh reatha agus éileamh 2030 ag glacadh leis go gcuirfear chun feidhme go hiomlán tograí ‘oiriúnach do 55’ le héileamh gáis 27 % níos ísle i gcomparáid leis an éileamh atá ann faoi láthair, rud a mheastar a bheidh níos ísle fós le cur chun feidhme REPowerEU) agus glacadh leis go bhfuil leibhéil éagsúla forbartha bonneagair ann 4 .

Léirítear sa mheasúnú go mbeifear in ann an deireadh a chuirtear le hallmhairí gáis Rúiseacha a chúiteamh go hiomlán le meascán de laghduithe ar éileamh mar atá beartaithe i bpacáiste an Choimisiúin ‘oiriúnach do 55’ 5 , mar aon le borradh faoi tháirgeadh intíre bithgháis agus hidrigine saor ó iontaise go háirithe, agus le bonneagar gáis breise teoranta atá thar an méid atá ar áireamh cheana féin sa 5ú liosta TLCanna atá ann faoi láthair. Trí chuid de na scrogaill atá fós ann a mhaolú, méadófar athléimneacht agus solúbthacht chóras gáis na hEorpa.

A mhéid a bhaineann le dáileadh geografach na riachtanas, is léir gurb é an dúshlán is mó a bheadh ann freastal ar an éileamh i Lár agus in Oirthear na hEorpa, ach freisin i dtuaisceart na Gearmáine, má chuirtear deireadh le hallmhairí gáis RU. Léiríodh sa mheasúnú, measúnú a pléadh ina dhiaidh sin leis na Ballstáit i gcomhthéacs réigiúnach, go bhfuil réitigh éagsúla fhéideartha ann chun aghaidh a thabhairt ar an spleáchas ar sholáthar na Rúise, i ngaireacht gheografach den chuid is mó do na riachtanais agus lena n‑gceanglaítear comhar idir dhá Bhallstát nó níos mó.

Riachtanais bhreise bhonneagair gáis in aghaidh an réigiúin

Réigiún Mhuir Bhailt

Tá na trí Stát Bhaltacha agus an Fhionlainn ag brath go mór ar ghás ón Rúis, ach is lú an spleáchas atá ag an bPolainn ar allmhairí den sórt sin.

Le tionscadail amhail Idirnascaire Mhuir Bhailt (Balticconnector) idir an Eastóin agus an Fhionlainn, an feabhsú ar an idirnasc idir an Laitvia agus an Eastóin, Críochfort Klaipeda GNL, agus an Críochfort GNL, tá comhtháthú an mhargaidh áirithithe cheana féin agus laghdaíodh leo an spleáchas ar ghás ón Rúis i réigiún atá ag brath go stairiúil ar sholáthróir aonair. Tá coinne leis go dtiocfaidh tuilleadh feabhais ar an scéal mar gheall gur seoladh le déanaí an t‑idirnascaire idir an Pholainn agus an Liotuáin (GIPL), go gcuirfear an leathnú ar chríochfort GNL Świnoujście, Píb Mhuir Bhailt, i gcrích go luath, rud a thabharfar gás ó na Mara Thuaidh den chéad uair go dtí an réigiún tríd an bPolainn, mar gheall ar an bhfeabhsú ar an idirnasc idir an Liotuáin agus an Laitvia agus an feabhsú ar chóras stórála gáis faoi thalamh Inčukalns. Cuirfear an nasc idir réigiún Mhuir Bhailt agus Lár‑Oirthear na hEorpa i gcrích sa 2ú leath de 2022 leis an idirnasc idir an Pholainn agus an tSlóvaic. Bhain an réigiún an tairbhe is mó as deontais ón tSaoráid um Chónascadh na hEorpa don Fhuinneamh.

Sa ghearrthéarma, léiríodh sa mheasúnú gur féidir leis an aonad sealadach ar cíos um athghásúchán agus stóráil ar barr uisce (FSRU) atá le suiteáil san Eastóin nó san Fhionlainn níos déanaí in 2022 an spleáchas ar ghás ón Rúis a laghdú go suntasach. Tugadh cuireadh don Laitvia freisin páirt a ghlacadh i bhforbairt an tionscadail.

Sa mheántéarma agus san fhadtéarma, tá sé leagtha síos go soiléir sa mheasúnú go mbainfeadh an réigiún timpeall Mhuir Bhailt tairbhe as dá bhforbrófaí críochfort GNL eile sa Pholainn in Gdansk (rud a thiocfaí chun críche in 2026 ach d’fhéadfaí dlús a chur leis go dtí 2025) ar tionscadal é ar an 5ú liosta TLC. D’fhéadfadh an tionscadal aon riachtanas breise a bheadh ag na Stáit Bhaltacha a mhaolú freisin, tríd an acmhainn a scaoileadh i gcríochfort GNL Klaipeda sa Liotuáin chun freastal ar aon riachtanas eile a bheadh fágtha sna Stáit Bhaltacha agus san Fhionlainn.

Iarthar na hEorpa

Ní léiríonn formhór na dtíortha in Iarthar na hEorpa aon spleáchas ar ghás ón Rúis, nó níl ann ach spleáchas beag. Mar sin féin, braitheann an Ghearmáin go mór ar ghás ón Rúis, go háirithe an limistéar margaidh ó thuaidh ina bhfuil níos mó éilimh. In éagmais allmhairí gáis ón Rúis, baineann na scrogaill bhonneagair le hacmhainn neamhleor phíblíne ón Iarthar go dtí an tOirthear chomh maith le hacmhainn allmhairithe neamhleor, lena n‑áirítear bonneagar GNL.

Murab ionann agus formhór thíortha na hEorpa, déanann an Spáinn agus an Fhrainc gás a bholú sa chóras tarchurtha. Dá bhrí sin, cuireann teorainneacha bonneagair agus rialála cosc ar thíortha an Iardheiscirt oibriú i gcomhar le tíortha in Iarthuaisceart agus i Lár agus in Oirthear na hEorpa; níl aon acmhainn shuntasach gáis ar fáil ón bhFrainc go dtí an Ghearmáin.

Sa ghearrthéarma, léiríodh go soiléir sa mheasúnú go maolóidh an FSRU breise in Eemshaven (NL), FSRU Wilhelmshaven (DE) agus críochfort GNL breise sa Ghearmáin (Brunsbüttel) na teorainneacha bonneagair in Iarthuaisceart na hEorpa. Go ginearálta, beidh sé tábhachtach ró‑acmhainn a sheachaint i mbonneagar allmhairiúcháin GNL a d’fhéadfadh a bheith ina sócmhainn thréigthe amach anseo.

Sa mheántéarma, thángthas ar an gconclúid sa mheasúnú agus sa phlé go mbainfí príomhscrogaill chun an spleáchas ar ghás na Rúise i Lár na hEorpa a laghdú dá bhforbróidh aonad díbholúcháin lena gcumasaítear sreafaí gáis ón Iarthar go dtí an tOirthear idir an Fhrainc agus an Ghearmáin. I gcomhar le treisiú ar an mbonneagar gáis chun an cumas onnmhairiúcháin ón mBeilg go dtí an Ghearmáin a mhéadú, d’fhágfadh sin go bhféadfaí lánúsáid a bhaint as acmhainní GNL in Iarthar na hEorpa chun aghaidh a thabhairt ar an spleáchas ar ghás ón Rúis i réigiúin Lár agus Oirthear na hEorpa freisin.

Ba cheart tuilleadh measúnaithe a dhéanamh ar thionscadal bonneagair trasteorann breise ar Leithinis na hIbéire i bhfianaise a poitéinsil fhadtéarmaigh leas a bhaint as poitéinseal tábhachtach hidrigine inathnuaite Leithinis na hIbéire, chomh maith le Tuaisceart na hAfraice, agus féachaint an bhféadfadh sé a bheith ar an gcéad ghné de chnámh droma hidrigine i bhfianaise an Luasaire Hidrigin.

Lár agus Oirdheisceart na hEorpa

I Lár agus in Oirdheisceart na hEorpa, lena n‑áirítear an Comhphobal Fuinnimh, tá formhór na dtíortha spleách go mór ar ghás ón Rúis, agus éileamh an lae inniu ar ghás á chur san áireamh.

In Oirdheisceart na hEorpa, cuireadh príomhthionscadail bonneagair tosaíochta gáis i bhfeidhm le linn 2020‑2021, go háirithe an Phíblíne Thras‑Aidriadach, an 1ú chéim de chonair phíblíne BRUA agus críochfort GNL Krk. Is iad na hinfheistíochtaí bonneagair tosaíochta atá fós sa réigiún agus atá le tabhairt chun críche in 2022 athshlánú, nuachóiriú agus leathnú chóras tarchurtha na Bulgáire, an t‑idirnascaire nua idir an Ghréig agus an Bhulgáir (IGB) a chuirfidh acmhainn dhéthreoch 3 bcm in aghaidh na bliana ar fáil ina chéad chéim oibríochtúil. An t‑idirnascaire idir an tSeirbia agus an Bhulgáir (IBS) a bhfuil sé d’aidhm aici idirnasc déthreoch de 1,8 bcm in aghaidh na bliana a chruthú, chomh maith le FSRU a thógáil in Alexandroupolis a chuirfidh cumas allmhairiúcháin ar fáil ar leibhéal 5.5 bcm in aghaidh na bliana, meastar go dtabharfar chun críche iad sa dara leath de 2023. Thairis sin, tá sé beartaithe an tsaoráid stórála gáis faoi thalamh in Chiren na Bulgáire a chur ar fáil don bhliain 2025.

Léiríodh sa mheasúnú, sa mheántéarma, go mbainfeadh Oirdheisceart na hEorpa tairbhe, go pointe áirithe, as críochfort FSRU sa Pholainn (tionscadal TLC ar an 5ú liosta TLC) agus go mbeidh na príomhthairbhí i réigiún Mhuir Bhailt. Bheadh gá leis an gConair Gháis Thuaidh‑Theas a thógáil ar bhealach níos tapúla in Oirthear na Polainne chun gás nádúrtha a iompar ó Gdansk go dtí réigiún Oirdheisceart na hEorpa agus an Úcráin. Léiríodh sa mheasúnú a rinne ENTSOG freisin go gcuideoidh méadú ar acmhainn an chríochfoirt GNL i Krk tuilleadh le spleáchas ar sholáthair na Rúise a mhaolú, ach chun leas a bhaint as na tairbhí sin, go mbeadh sé riachtanach feabhas a chur ar eangach tharchuir na Cróite chuig an tSlóivéin agus chuig an Ungáir. . D’fhéadfadh sé go dtiocfadh tuilleadh soláthairtí chuig an réigiún trí leathnú iomlán TAP, ach chun TAP a uasghrádú bheadh gá le hinfheistíochtaí bonneagair breise luathaithe in eangach tharchurtha na hIodáile (Adriatica Line agus píblíne Mattagiola – Massafra, ar tionscadail TLC iad ar an 5ú liosta TLC). Dá n‑athneartófaí gréasán tarchurtha na hIodáile, d’fhágfadh sé go dtiocfadh méadú ar an sreabhadh ó Dheisceart na hIodáile go Tuaisceart na hIodáile, rud a bheadh ábhartha do shreafaí breise ó TAP, EastMed, agus Tuaisceart na hAfraice. Ina theannta sin, dá leathnófaí an t‑idirnascaire idir an Ghréig agus an Bhulgáir (IGB céim II), d’fhéadfaí an spleáchas a mhaolú tuilleadh, go háirithe sa Bhulgáir agus i réigiún iomlán Oirdheisceart na hEorpa, trí chead a thabhairt an sreabhadh ó chríochfoirt TAP agus ó chríochfoirt GNL sa Ghréig a mhéadú.

Thairis sin, léirigh measúnú ENTSOG go gcuirfeadh tionscadail leasa choitinn agus tionscadail bhreise a aithnítear i bplean REPowerEU, dá gcuirfí chun feidhme iad, buntáistí breise ar fáil freisin do Pháirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh, ar páirtithe iad a sásófaí a riachtanais go hiomlán. Ar chríochnú na dTionscadal arna n‑aithint faoi Thionscnamh Suaitheanta 5 den Phlean Infheistíochta Eacnamaíche do na Balcáin Thiar, beidh rochtain ag Páirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh ar fhoinsí agus bealaí eile éagsúla. Bheadh gá le measúnú a dhéanamh ar chur chun feidhme na dtionscadail sa Phlean Infheistíochta Eacnamaíche do na Balcáin Thiar de réir an cháis chun an riosca maidir le sócmhainní sáinneacha a sheachaint.

Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear na tionscadail arna sainaithint chun feidhme a luaithe is féidir i gcomhréir le riachtanais agus le hamlíne Phlean REPowerEU. Go háirithe, ba cheart an stádas tábhachta agus tosaíochta náisiúnta is airde a dheonú do thionscadail arna sainaithint, mar aon le TLCanna. lena n‑áirithítear cur chun feidhme tapa. Beidh an Coimisiún réidh chun é sin a éascú.

(1)      Sa chás seo, baintear amach thart ar 12 bcm trí 4 Mt de tháirgeacht bhreise hidrigine intíre agus 9 bcm trí ionadú breise gáis sa chóras cumhachta. Dáiltear an coigilteas bcm sin sa tábla in earnálacha eile.

(2)      Sa 5ú liosta TLC reatha tá 67 TLC.

(3)      Lena gcumhdaítear Ballstáit uile an Aontais Eorpaigh agus roinnt tríú tíortha, i.e. an Mhacadóin Thuaidh, an Bhoisnia agus an Heirseagaivéin, an tSeirbia, an Ríocht Aontaithe.

(4)      Leibhéal 0 = an bonneagar reatha, leibhéal 1 = ardtionscadail (FIDs+ TLCanna ardleibhéal), leibhéal 2= leibhéal 1+ GNLanna breise agus leathnú TAP.

(5)      Fiú leis an éileamh atá ann faoi láthair agus leis na leibhéil soláthair intíre, mhaolódh na tionscadail a sainaithníodh an spleáchas ar an Rúis beagnach go hiomlán, agus d’fhanfaí spleáchas 5 % in CZ, SK, HU, RO agus BG.