(1)

I gcomhréir le hAirteagal 3(2) den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE), cuimsíonn an tAontas limistéar saoirse, slándála agus ceartais, gan rialú ag teorainneacha inmheánacha, ina n-áirithítear saorghluaiseacht daoine i dteannta le bearta iomchuí maidir le rialú ag teorainneacha seachtracha, tearmann agus inimirce, maille leis an gcoireacht a chosc agus a chomhrac.

(2)

Ar cheann de na príomhnithe atá bainte amach ag an Aontas tá cruthú limistéir ina n-áirithítear saorghluaiseacht daoine thar theorainneacha inmheánacha. Is den tábhacht go mbeadh gnáthfheidhmiú agus neartú limistéir den sórt sin, atá bunaithe ar iontaoibh agus ar dhlúthpháirtíocht, ina chuspóir coiteann ag an Aontas agus ag na Ballstáit ar chomhaontaigh a bheith páirteach ann. I ndáil leis sin, ba cheart athbhunú sealadach rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a bheith eisceachtúil agus níor cheart é a úsáid ach amháin mar rogha dheiridh, i gcás inarb iomchuí, faoi réir comhairliúcháin agus comhar idir na Ballstáit lena mbaineann agus an Coimisiún mar chaomhnóir na gConarthaí.

(3)

Le Rialachán (AE) 2016/399 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (‘Cód Teorainneacha Schengen’) (4) leagtar síos rialacha lena rialaítear gluaiseacht daoine chuig an limistéar gan rialú ag teorainneacha inmheánacha (‘Limistéar Schengen’) agus ón limistéar sin, agus idir na Ballstát atá rannpháirteach i Limistéar Schengen freisin.

(4)

Le blianta beaga anuas, tá limistéar Schengen buailte ag dúshláin nach bhfacthas a leithéid cheana, arbh iad na cineálacha dúshlán iad nach raibh teoranta do chríoch aon Bhallstát amháin. Chuir na dúshláin sin in iúl gur freagracht chomhroinnte é caomhnú an bheartais phoiblí agus na slándála poiblí i limistéar Schengen, rud a éilíonn gníomhaíocht chomhpháirteach chomhordaithe idir na Ballstáit agus ar leibhéal an Aontais. Chuir siad i dtábhacht freisin na bearnaí sna rialacha atá ann faoi láthair lena rialaítear feidhmiú limistéar Schengen ag na teorainneacha seachtracha agus na teorainneacha inmheánacha araon, agus an gá atá ann le creat atá níos láidre agus níos tréine a chruthú trínar féidir freagairt níos éifeachtaí a dhéanamh ar na dúshláin atá roimh limistéar Schengen chun iontaoibh fhrithpháirteach agus dlúthpháirtíocht fhrithpháirteach a neartú agus chun a áirithiú nach ndéanfar aon rialuithe ar dhaoine, is cuma cén náisiúntacht atá acu, agus teorainneacha inmheánacha á dtrasnú acu agus, ag an am céanna, a chur ar chumas na mBallstát freagairt éifeachtach a thabhairt ar na dúshláin atá rompu.

(5)

Ní hamháin go dtéann rialú teorann ag teorainneacha seachtracha chun leasa an Bhallstáit a gcuirtear i gcrích ag a theorainneacha seachtracha é, ach téann sé chun leasa na mBallstát go léir a chuir deireadh le rialú ag teorainneacha inmheánacha, agus chun leasa an Aontais ina iomláine. Ceanglaítear ar na Ballstáit ardchaighdeáin a áirithiú maidir le bainistiú a dteorainneacha seachtracha, lena n-áirítear trí chomhar feabhsaithe idir gardaí teorann, póilíní, údaráis chustaim agus údaráis ábhartha eile. Soláthraíonn an tAontas tacaíocht ghníomhach trí thacaíocht mhaoiniúcháin a sholáthar ó ghníomhaireachtaí ábhartha an Aontais agus trí bhainistiú Shásra Meastóireachta agus Faireacháin Schengen a bunaíodh le Rialachán (AE) 2022/922 ón gComhairle (5). Na rialacha is infheidhme maidir leis na teorainneacha seachtracha, is gá iad a threisiú chun gur fearr is féidir freagairt ar dhúshláin nua atá tagtha chun cinn le déanaí ag na teorainneacha seachtracha.

(6)

Tá bainistiú comhtháite teorainneacha san Eoraip a leagtar amach i Rialachán (AE) 2019/1896 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6) bunaithe ar an tsamhail rialaithe rochtana ceithre chiseal. Is cuid lárnach den bhainistiú comhtháite teorainneacha san Eoraip é an rialú ag teorainneacha, lena n-áirítear bearta chun trasnuithe dlisteanacha teorann a éascú. Chun an choireacht trasteorann ag na teorainneacha seachtracha a chosc agus a bhrath, go háirithe smuigleáil imirceach, gáinneáil ar dhaoine, agus an sceimhlitheoireacht, ba cheart do na Ballstáit, in éineacht leis an nGníomhaireacht Eorpach um an nGarda Teorann agus Cósta, a bunaíodh le Rialachán (AE) 2019/1896, bainistiú comhtháite teorainneacha san Eoraip a chur chun feidhme, bunaithe ar an tsamhail rialaithe rochtana ceithre chiseal.

(7)

Tá sé léirithe ag paindéim COVID-19 gur féidir le baol don tsláinte phoiblí rialacha aonfhoirmeacha a éileamh maidir le srianta taistil ar náisiúnaigh tríú tír taisteal isteach san Aontas. Má ghlactar bearta neamhsheasmhacha éagsúla ag na teorainneacha seachtracha chun aghaidh a thabhairt ar bhaol den sórt sin, is rud é sin a bhfuil drochéifeacht aige ar fheidhmiú limistéar Schengen ina iomláine agus laghdaítear dá réir an intuarthacht le haghaidh taistealaithe tríú tír agus teagmhálacha pearsanta le tríú tíortha. Chun limistéar Schengen a ullmhú do dhúshláin a bheidh ann amach anseo ar scála atá inchomparáide le paindéim COVID-19, ba cheart sásra nua a bhunú lena bhféadfaí bearta comhordaithe a ghlacadh agus deireadh a chur leo, go tráthúil, ar leibhéal an Aontais. Ba cheart an sásra nua ag an teorainn sheachtrach a chur i bhfeidhm i gcás éigeandáil sláinte poiblí ar mórscála lena mbaineann baol tromchúiseach trasteorann don tsláinte, arna aithint ag an gCoimisiún ar leibhéal an Aontais gan dochar do Rialachán (AE) 2022/2371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), agus faisnéis ó údaráis náisiúnta inniúla á cur san áireamh.

(8)

I gcás éigeandáil sláinte poiblí ar mórscála, ba cheart foráil a dhéanamh leis an sásra maidir le glacadh rialacháin cur chun feidhme lena leagtar amach srianta sealadacha ar thaisteal, lena n-áirítear srianta ar dhul isteach agus íos-srianta sealadacha a bhaineann leis an tsláinte, agus na coinníollacha chun deireadh a chur leo. I bhfianaise íogaireacht pholaitiúil na srianta sin a bhaineann leis an gceart chun dul isteach ar chríoch na mBallstát, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Chomhairle chun rialachán cur chun feidhme den sórt sin (‘an Rialachán cur chun feidhme’) a ghlacadh, ag gníomhú di ar thogra ón gCoimisiún.

(9)

Go tábhachtach, i gcomhréir leis na hoibleagáidí is infheidhme faoi dhlí an Aontais agus faoin dlí idirnáisiúnta, saoránaigh den Aontas, agus náisiúnaigh tríú tír a bhfuil cearta soghluaisteachta acu atá coibhéiseacha leis na cearta atá ag saoránaigh den Aontas, faoi chomhaontuithe idir an tAontas agus a Bhallstáit, ar thaobh amháin, agus na tríú tíortha sin, ar an taobh eile, ba cheart cead a bheith acu i gcónaí teacht isteach san Aontas. Ba cheart cead a bheith i gcónaí ag cónaitheoirí san Aontas filleadh ar an Aontas, agus go háirithe ar an mBallstát ina bhfuil cónaí orthu go dlíthiúil. Ba cheart a leagan síos leis an Rialachán cur chun feidhme íos-srianta sealadacha a bhaineann leis an tsláinte a bhféadfadh na daoine sin a bheith faoina réir. A mhéid a bhaineann le náisiúnaithe tríú tír a chónaíonn go dleathach in Éirinn, ba cheart do na Ballstáit, ar bhonn cómhalartach, ligean do na cónaitheoirí sin filleadh ar Éirinn trí idirthuras a dhéanamh trí chríoch na mBallstát. Iarrtar ar Éirinn a beartas náisiúnta a ailíniú leis na srianta ar thaisteal chuig an Aontas Eorpach. Na heilimintí uile is gá chun a áirithiú go mbeidh na srianta ar thaisteal éifeachtach, spriocdhírithe, neamh-idirdhealaitheach agus comhréireach leis an staid eipidéimeolaíoch atá ag athrú de réir a chéile, ba cheart na heilimintí sin uile a bheith sa Rialachán cur chun feidhme. Ba cheart a shainaithint leis, i gcás ina gceanglaítear sin le cineál na héigeandála sláinte poiblí ar mórscála, na catagóirí daoine a dhéanann taisteal riachtanach a liostaítear in Iarscríbhinn XI, Cuid B, atá le bheith díolmhaithe ó shrianta ar dhul isteach agus ba cheart a leagan síos leis na coinníollacha síos faoinar cheart é a bheith indéanta, ar bhonn eisceachtúil, srianta taistil a fhorchur ar na taistealaithe sin. Sa bhreis air sin, nó mar mhalairt air sin, ba cheart a chinneadh sa Rialachán cur chun feidhme aon limistéir gheografacha nó tríú tíortha ónar cheart é a bheith indéanta taisteal a chur faoi réir bearta sonracha agus ba cheart a bhunú leis nós imeachta chun athbhreithniú tréimhsiúil a dhéanamh ar an staid agus ar na srianta taistil, bunaithe ar mhodheolaíocht oibiachtúil agus ar chritéir oibiachtúla is infheidhme maidir leis an nós imeachta sin, lena n-áirítear, go háirithe, an staid eipidéimeolaíoch. D’fhéadfaí a shonrú sa Rialachán cur chun feidhme na coinníollacha faoina bhféadfaí an taisteal a cheadú, amhail tástáil, coraintín, féin-leithlisiú nó aon bheart iomchuí eile, amhail ceanglas foirm aimsithe paisinéirí a líonadh isteach nó uirlis rianaithe teagmhála eile a úsáid, agus ag féachaint, go háirithe, d’aon chóras de chuid an Aontais a forbraíodh chun taisteal faoi choinníollacha sábháilte a éascú, amhail córais deimhniúcháin dhigitigh. I gcás inarb iomchuí, d’fhéadfaí sásra a bhunú faoin Rialachán cur chun feidhme freisin lena gceadófaí bearta breise a dhéanamh i gcás ina rachadh an staid eipidéimeolaíoch chun donais go mór i limistéar geografach amháin nó níos mó.

(10)

Tá éifeachtacht na srianta ar thaisteal chuig an Aontas bunaithe ar rialacha aonfhoirmeacha a chur i bhfeidhm maidir le tríú tíortha agus náisiúnaigh tríú tíortha. Trí rialacha aonfhoirmeacha a chur i bhfeidhm trí bhíthin an Rialacháin cur chun feidhme, ba cheart cosaint na sláinte poiblí a áirithiú agus, ar an gcaoi sin, feidhmiú an limistéir gan rialú ag teorainneacha inmheánacha a chaomhnú. D’fhéadfadh na Ballstáit srianta sealadacha sláinte níos déine mar aon le srianta gaolmhara eile a ghlacadh seachas iad siúd a leagtar síos sa Rialachán cur chun feidhme ar choinníoll nach mbeadh tionchar díréireach diúltach ag srianta den sórt sin ar fheidhmiú an limistéir gan rialú ag teorainneacha inmheánacha. Ina theannta sin, d’fhéadfadh na Ballstáit srianta ar thaisteal a ghlacadh in éagmais Rialachán cur chun feidhme. Ba cheart a chur san áireamh sa Rialachán cur chun feidhme staid shonrach na dTíortha nó na gCríoch Thar Lear dá dtagraítear in Airteagal 355(2) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) agus atá liostaithe in Iarscríbhinn II a ghabhann leis.

(11)

Maidir le hidirthuras a dhéanamh laistigh den Aontas i gcás shaoránaigh an Aontais agus baill dá dteaghlaigh, agus i gcás catagóirí áirithe de thaistealaithe riachtanacha, níor cheart é a bheith faoi réir srianta sealadacha a bhaineann leis an tsláinte ar thaisteal chuig a gceann scríbe deiridh. Aon srianta sealadacha a bhaineann leis an tsláinte atá le cur i bhfeidhm, ba cheart iad a chur i bhfeidhm ar theacht go ceann scríbe deiridh dóibh.

(12)

Is gá freisin na rialacha agus na coimircí i ndlí an Aontais a threisiú ionas gur féidir leis na Ballstát gníomhú go tapa chun staideanna ina bhfuil ionstraimiú á dhéanamh a chomhrac. Ba cheart ionstraimiú den sórt sin a thuiscint de réir bhrí Airteagal 1(4), pointe (b), an chéad abairt, de Rialachán (AE) 2024/1359 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8) . Sna cásanna ina mbíonn gníomhaithe naimhdeacha nach gníomhaithe stáit iad páirteach sa choireacht eagraithe, go háirithe i smuigleáil imirceach, níor cheart a mheas gur ionstraimiú imirceach é sin nuair nach aidhm dó an tAontas nó Ballstát a dhíchobhsú. Thairis sin, níor cheart cabhair dhaonnúil a mheas mar ionstraimiú imirceach nuair nach aidhm dóibh an tAontas nó Ballstát a dhíchobhsú.

(13)

Maidir leis an gCipir, foráiltear le Rialachán (CE) Uimh. 866/2004 ón gComhairle (9) do rialacha sonracha a bhfuil feidhm acu maidir leis an líne idir na limistéir i bPoblacht na Cipire ina bhfeidhmíonn Rialtas Phoblacht na Cipire rialú éifeachtach agus na limistéir sin nach bhfeidhmíonn sé rialú éifeachtach iontu. Cé nach teorainn sheachtrach í an líne sin, meastar gurb ionann staid ina spreagann nó ina n-éascaíonn tríú tír nó gníomhaí naimhdeach nach gníomhaí stáit é gluaiseacht náisiúnach tríú tír leis an líne sin a thrasnú agus ionstraimiú.

(14)

Go háirithe, i gcás ionstraimithe, i gcás inar gá, ba cheart don Bhallstát lena mbaineann a bheith in ann trácht teorann a theorannú don íosmhéid trí phointí trasnaithe teorann áirithe a dhúnadh ar bhonn sealadach, agus fíor-rochtain éifeachtach ar nósanna imeachta cosanta idirnáisiúnta á ráthú san am céanna. Ba cheart a chur san áireamh in aon chinneadh den sórt sin an bhfuil sé aitheanta ag an gComhairle go bhfuil an tAontas nó ceann amháin nó níos mó dá Bhallstát ag déileáil le staid ina bhfuil ionstraimiú imirceach á dhéanamh. Thairis sin, ba cheart a chur san áireamh go hiomlán in aon srian den sórt sin, cearta shaoránaigh an Aontais, náisiúnaigh tríú tír ar tairbhithe iad den cheart chun saorghluaiseachta de bhun comhaontú idirnáisiúnta, agus náisiúnaigh tríú tír ar cónaithe fadtéarmacha iad faoin dlí náisiúnta nó faoi dhlí an Aontais nó a bhfuil víosaí fadtéarmacha ina seilbh acu, mar aon le baill teaghlaigh na ndaoine sin faoi seach. Ba cheart srianta den sórt sin a chur i bhfeidhm ar bhealach lena n-áirithítear go n-urramaítear oibleagáidí a bhaineann le rochtain ar chosaint idirnáisiúnta, go háirithe prionsabal an non-refoulement.

(15)

Tugann an Ghníomhaireacht Eorpach um an nGarda Teorann agus Cósta cúnamh do na Ballstáit ó thaobh gnéithe oibríochtúla de bhainistiú na dteorainneacha seachtracha de a chur chun feidhme, lena n-áirítear malartú faisnéise, trealamh, fothú acmhainneachta agus oiliúint a sholáthar do ghardaí teorann náisiúnta, faisnéis spriocdhírithe agus anailís riosca, imscaradh bhuanchór an Gharda Teorann agus Cósta Eorpaigh, chomh maith le cúnamh in oibríochtaí cuardaigh agus tarrthála do dhaoine atá i nguais ar muir, ar oibríochtaí iad a sheoltar agus a dhéantar i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 656/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10). Le sainordú nua na Gníomhaireachta Eorpaí um an nGarda Teorann agus Cósta, cuirtear roinnt mhaith deiseanna ar fáil do na Ballstáit cúnamh a fháil ina gcuid cúraimí rialaithe ag teorainneacha, lena n-áirítear, inter alia, maidir le scagadh agus in oibríochtaí um fhilleadh.

(16)

D’fhéadfaí teicneolaíochtaí nua-aimseartha amhail ladrainn agus braiteoirí gluaisne, chomh maith le haonaid shoghluaiste, agus, i gcás inarb iomchuí, gach cineál bonneagair dho-aistrithe agus shoghluaiste, a áireamh ar mhodhanna teicniúla chun cosc a chur ar thrasnuithe neamhúdaraithe na teorann. Ní mór úsáid modhanna teicniúla den sórt sin, go háirithe teicneolaíochtaí atá in ann sonraí pearsanta a bhailiú, a bheith bunaithe ar an dlí náisiúnta agus ní mór í a fheidhmiú i gcomhréir le forálacha sa dlí náisiúnta atá sainithe go soiléir.

(17)

Ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún chun Rialachán (AE) 2016/399 a fhorlíonadh i ndáil le catagóirí breise daoine a dhéanann taisteal riachtanach a chur le hIarscríbhinn XI, Cuid B, agus i dtaca le bearta breise i ndáil le faireachas a rialú, lena n-áirítear íoschaighdeáin choiteanna a fhorbairt don fhaireachas ar theorainneacha. Leis na híoschaighdeáin choiteanna sin, ba cheart a chur san áireamh na cineálacha teorainneacha, i.e. teorainneacha talún, mara nó aeir, na leibhéil tionchair a shanntar do gach cuid den teorainn sheachtrach i gcomhréir le hAirteagal 34 de Rialachán (AE) 2019/1896 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus tosca ábhartha eile, amhail saintréithe geografacha. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (11). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(18)

I limistéar gan rialú ag teorainneacha inmheánacha, ba cheart daoine a bheith in ann, is Cuma cén náisiúntacht atá acu, gluaiseacht faoi shaoirse agus faoi shlándáil idir na Ballstáit. I dtaca leis sin, ba cheart a shoiléiriú nach ndéanann an toirmeasc ar rialuithe teorann ag teorainneacha inmheánacha difear d’inniúlacht na mBallstát seiceálacha a dhéanamh ar a gcríoch lena n-áirítear ina limistéir teorann chun críoch eile seachas rialú ag teorainneacha. Ba cheart a shoiléiriú, go háirithe, go leanfaidh údaráis náisiúnta inniúla, lena n-áirítear údaráis sláinte nó údaráis forfheidhmithe dlí, de bheith i dteideal, i bprionsabal, cumhachtaí poiblí a fheidhmiú faoin dlí náisiúnta ar choinníoll nach bhfuil éifeacht na gcumhachtaí sin coibhéiseach le seiceálacha teorann.

(19)

Cé go mbaineann seiceálacha a bhfuil éifeacht choibhéiseach leo freisin leis an toirmeasc ar rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha, d’fhéadfadh sé nach measfaí seiceálacha a dhéanann údaráis inniúla na mBallstát a bheith coibhéiseach le seiceálacha teorann i gcás nach bhfuil rialú ag teorainneacha mar chuspóir acu, i gcás ina bhfuil siad bunaithe ar fhaisnéis ghinearálta phóilíneachta agus ar thaithí nó ar fhaisnéis sláinte poiblí maidir le baol a d’fhéadfadh a bheith ann don tslándáil phoiblí nó don bheartas poiblí, i gcás ina bhfuil sé mar aidhm leo go háirithe coireacht trasteorann a chomhrac, an inimirce neamhdhleathach a laghdú nó leathadh galair thógálaigh a mbaineann baol eipidéime leis a shrianadh, arna shainaithint ag an Lárionad Eorpach um Rialú Galar, i gcás ina ndéantar iad a cheapadh agus a fhorghníomhú ar bhealach atá éagsúil go soiléir ó sheiceálacha córasacha ar dhaoine ag na teorainneacha, agus i gcás ina ndéantar iad ag moil iompair, amhail calafoirt, stáisiúin traenach nó bus agus aerfoirt mar aon le críochfoirt lasta nó go díreach ar bord seirbhísí iompair paisinéirí, agus i gcás ina bhfuil siad bunaithe ar mheasúnú riosca.

(20)

Maidir le hinimirce neamhdhleathach agus coireacht trasteorann a bhaineann leis a laghdú, amhail gáinneáil ar dhaoine, smuigleáil imirceach agus calaois doiciméad agus cineálacha eile coireachta trasteorann, d’fhéadfaí a chuimsiú sna bearta sin lena bhféadfar céannacht, náisiúntacht agus stádas cónaithe daoine a fhíorú ar choinníoll gur fíoruithe neamhchórasacha iad na fíoruithe sin agus go ndéantar iad ar bhonn measúnú riosca.

(21)

D’fhéadfadh úsáid na dteicneolaíochtaí nua-aimseartha chun faireachán a dhéanamh ar shreabha tráchta, go háirithe ar mhótarbhealaí agus ar bhóithre tábhachtacha eile arna gcinneadh ag na Ballstáit, a bheith ríthábhachtach chun aghaidh a thabhairt ar bhaol don bheartas poiblí nó don tslándáil inmheánach. Níor cheart a thuiscint leis an toirmeasc ar rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha go gcuirtear cosc ar fheidhmiú dleathach na bpóilíní nó cumhachtaí poiblí eile maidir le seiceálacha a dhéanamh i limistéir teorann inmheánaí. Áirítear leis sin seiceálacha arb é atá i gceist leo úsáid a bhaint as teicneolaíochtaí faireacháin agus faireachais a úsáidtear go ginearálta sa chríoch nó atá bunaithe ar mheasúnú riosca chun an tslándáil inmheánach a chosaint.

(22)

Ionas go mbeidh na teicneolaíochtaí sin éifeachtach, ba cheart é a bheith indéanta luasteorainneacha comhréireacha a chur i bhfeidhm ag pointí trasnaithe bóthair.

(23)

Agus a gcumhachtaí póilíneachta nó cumhachtaí poiblí eile á bhfeidhmiú ag údaráis inniúla na mBallstát ar a gcríoch, go háirithe ina limistéir teorann, tá sé tábhachtach nach mbíonn tionchar díréireach ag feidhmiú na gcumhachtaí sin ar an sreabhadh tráchta rianúil ag pointí trasnaithe bóthair ag teorainneacha inmheánacha, go háirithe, tionchar as a dtiocfaidh tréimhsí feithimh iomarcacha. De mheon an idirphlé agus an chomhair, tá sé tábhachtach go gcuirfeadh na Ballstáit an Ballstát comharsanach ar an eolas faoina gcuid gníomhaíochtaí, go háirithe nuair a mheastar go mbeidh tionchar níos suntasaí ag an ngníomhaíocht ar an trácht trasteorann.

(24)

Leis an toirmeasc ar rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha, níor cheart srian a chur le seiceálacha a dhéanamh, seiceálacha dá bhforáiltear faoi dhlí an Aontais. Dá bhrí sin, na rialacha dá bhforáiltear sa Rialachán seo, ní dhéanann siad difear do na rialacha is infheidhme maidir le seiceálacha a dhéanamh ar shonraí paisinéirí i mbunachair sonraí ábhartha roimh a dteacht.

(25)

Na seiceálacha a dhéanfaidh na Ballstáit agus iad ag feidhmiú a n-inniúlachtaí náisiúnta, is gá a áirithiú go mbeidh na seiceálacha sin comhsheasmhach go hiomlán le limistéar atá saor ó rialú ag teorainneacha inmheánacha. I gcomhréir le cásdlí Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh, na seiceálacha a dhéanann na Ballstáit ag a limistéir teorann, dá mhéad atá na léirithe go bhfuil éifeacht choibhéiseach ag na seiceálacha sin leis an rialú ag teorainneacha, ag féachaint do chuspóir na seiceálacha sin, a raon feidhme críochach agus na difríochtaí a d’fhéadfadh a bheith eatarthu agus na seiceálacha a dhéantar ar an gcuid eile de chríoch an Bhallstáit lena mbaineann, is ea is mó an gá atá ann le rialacha agus teorannacha dochta mionsonraithe lena leagtar síos na coinníollacha faoina bhféadfaidh na Ballstáit a gcumhachtaí póilíneachta a fheidhmiú i limistéar teorann.

(26)

Chun feidhmiú limistéar Schengen a neartú, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann bearta breise a ghlacadh chun dul i ngleic le gluaiseachtaí neamhrialta idir na Ballstáit. I gcás ina ngabhann údaráis forfheidhmithe dlí de chuid Ballstáit náisiúnaigh tríú tír nach bhfuil aon cheart fanachta acu i limistéir teorann le linn seiceálacha arna ndéanamh ag na húdaráis inniúla faoi chuimsiú creat comhair dhéthaobhaigh, lena bhféadfaí a áireamh, go háirithe, patróil chomhpháirteacha póilíní, ba cheart na húdaráis sin a bheith in ann na náisiúnaigh tríú tír a aistriú chuig an mBallstát ónar tháinig siad isteach sa Bhallstát aistritheach. Ba cheart a cheangal ar an mBallstát as ar tháinig na náisiúnaigh tríú tír go díreach glacadh leis na náisiúnaigh tríú tír a gabhadh.

(27)

Níor cheart feidhm a bheith ag an nós imeachta aistrithe maidir le náisiúnaigh tríú tír a bhfuil ceadanna cónaithe fadtéarmacha de chuid an Aontais ina seilbh acu agus baill dá dteaghlaigh i gcomhréir le Treoir 2003/109/CE ón gComhairle (12), náisiúnaigh tríú tír ar baill teaghlaigh de shaoránaigh an Aontais iad a bhfuil an ceart chun saorghluaiseachta acu i gcomhréir le Treoir 2004/38/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13), náisiúnaigh tríú tír a bhfuil víosaí fadfhanachta bailí ina seilbh acu agus a mbaill teaghlaigh i gcomhréir leis an dlí náisiúnta, náisiúnaigh tríú tír a bhfuil víosa gearrfhanachta bailí acu, náisiúnaigh tríú tíortha atá i dteideal taisteal gan víosa laistigh de limistéar Schengen ar feadh tréimhse 90 lá in aon tréimhse 180 lá, a mhéid nach ndeachaigh siad thar an tréimhse 90 lá sin, iarratasóirí, mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (13), de Rialachán (AE) 2024/1348 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14) agus maidir le tairbhithe de chosaint idirnáisiúnta, mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (4), de Rialachán (AE) 2024/1347 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15). Maidir le hiarratasóirí a ghabhtar faoi chuimsiú an chomhair dhéthaobhaigh, ba cheart feidhm a bheith ag forálacha ábhartha Rialachán (AE) 2024/1351 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16) .

(28)

An nós imeachta trínar cheart Ballstát a bheith in ann náisiúnaigh tríú tír a gabhadh nach bhfuil aon cheart fanachta acu a aistriú go tapa chuig Ballstát as ar tháinig an duine go díreach, ba cheart é a bheith faoi réir coimircí agus é á dhéanamh agus lánurraim á tabhairt do chearta bunúsacha agus do phrionsabal an neamh-idirdhealaithe a chumhdaítear in Airteagal 21 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (‘an Chairt’), chun próifíliú ciníoch a chosc. Ba cheart é a bheith indéanta ag na húdaráis fíorú a dhéanamh ar fhaisnéis ábhartha atá ar fáil láithreach do na húdaráis maidir le gluaiseachtaí na ndaoine lena mbaineann. D’fhéadfaí a áireamh ar fhaisnéis den sórt sin eilimintí oibiachtúla lena gceadófaí do na húdaráis a chinneadh gur thaistil an duine ó Bhallstát eile le déanaí, amhail seilbh doiciméad, lena n-áirítear admhálacha nó sonraisc, lena bhfianaítear taisteal ó Bhallstát eile le déanaí. Ba cheart cinneadh réasúnaithe i scríbhinn a thabhairt do náisiúnaigh tríú tír atá faoi réir an nós imeachta aistrithe. Cé gur cheart an cinneadh a bheith in-fhorghníomhaithe láithreach, ba cheart leigheas éifeachtach a chur ar fáil don náisiúnach tríú tír chun achomharc a dhéanamh i gcoinne an chinnidh aistrithe nó athbhreithniú air a lorg. Níor cheart éifeacht fionraíochta a bheith ag an leigheas sin.

(29)

Tá an nós imeachta aistrithe dá bhforáiltear faoin Rialachán seo roghnach agus ní dhéanann sé difear don fhéidearthacht atá ag na Ballstáit náisiúnaigh tríú tír atá ag fanacht go neamhdhleathach a fhilleadh i gcomhréir le comhaontuithe déthaobhacha nó socruithe déthaobhacha dá dtagraítear in Airteagal 6(3) de Threoir 2008/115/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (17) (‘an Treoir um Fhilleadh’), i gcás ina mbraitear na daoine sin lasmuigh de limistéir teorann.

(30)

Agus úsáid á baint acu as an nós imeachta aistrithe dá bhforáiltear faoin Rialachán seo, ba cheart do na Ballstáit socruithe praiticiúla a bhunú faoina gcreataí comhair dhéthaobhaigh, lena n-áirítear d’fhonn, mar riail ghinearálta, úsáid an nós imeachta aistrithe sin a sheachaint, go háirithe maidir leis na codanna de na teorainneacha inmheánacha ina ndearnadh rialú a athbhunú ar bhonn sealadach nó a fhadú ar bhonn sealadach.

(31)

I gcás ina dtugann iompróir chuig an teorainn náisiúnach tríú tír atá faoi réir cinneadh aistrithe, tá an t-údarás inniúil in ann, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta, socruithe a dhéanamh leis an iompróir ionas go n-aistreofar an náisiúnach tríú tír gan mhoill chuig an mBallstát is faighteoir.

(32)

I gcomhthéacs cuairteanna gan réamhfhógra de bhun Airteagal 4(3) de Rialachán (AE) 2022/922, is den tábhacht go dtabharfadh an Coimisiún aird ar leith ar chur chun feidhme an nós imeachta aistrithe.

(33)

I limistéar inar féidir le daoine gluaiseacht faoi shaoirse, gan teorainneacha inmheánacha, atá ar cheann de phríomhéachtaí an Aontais, i gcomhréir le hAirteagal 3(2) CAE, ba cheart gur eisceacht i gcónaí rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú agus níor cheart é a úsáid ach amháin mar rogha dheiridh. Tá eisceachtaí ar phrionsabal na saorghluaiseachta daoine agus maoluithe uaidh le léirmhíniú go docht. Ionas nach ndéanfar dochar don phrionsabal féin nach mbeidh aon rialú ag teorainneacha inmheánacha, mar atá chumhdaítear in Airteagal 3(2) CAE agus arna athdhearbhú in Airteagal 67(2) CFAE, ba cheart gur ar feadh tréimhsí atá sainithe go soiléir a dhéanfaí rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú i ngeall ar an mbaol céanna i gcomhréir leis an Rialachán seo.

(34)

I gcásanna eisceachtúla, d’fhéadfadh sé gur ghá go nglacfadh na Ballstáit bearta ag na teorainneacha inmheánacha, mar rogha dheiridh, chun aghaidh a thabhairt ar bhaol do limistéar Schengen. Toisc go dtéann athbhunú sealadach rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha i bhfeidhm ar shaorghluaiseacht daoine, ba cheart aon chinneadh chun rialú teorann den sórt sin a athbhunú a dhéanamh i gcomhréir le critéir arna gcomhaontú go comhchoiteann agus ba cheart an cinneadh sin a chur in iúl don Choimisiún, don Pharlaimint agus don Chomhairle nó a bheith molta ag institiúid de chuid an Aontais. Tá inniúlacht i gcónaí ag na Ballstáit chun a chinneadh an bhfuil gá le rialú ag teorainneacha a athbhunú nó a fhadú ar bhonn sealadach. Faoi na rialacha atá ann faoi láthair, déantar foráil maidir le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú i gcás ina dtagann baol tromchúiseach don tslándáil inmheánach nó don bheartas poiblí chun cinn in aon Bhallstát amháin ar feadh tréimhse teoranta ama. Go háirithe, d’fhéadfadh sceimhlitheoireacht agus coireacht eagraithe, éigeandálaí sláinte poiblí ar mórscála nó imeachtaí idirnáisiúnta ar mórscála nó ardphróifíle amhail imeachtaí spóirt, trádála nó polaitiúla a bheith ina mbaol tromchúiseach don bheartas poiblí nó don tslándáil inmheánach.

(35)

Thairis sin, d’fhéadfadh baol tromchúiseach don bheartas poiblí nó don tslándáil inmheánach a bheith mar thoradh ar ghluaiseachtaí neamhúdaraithe tobanna ar mórscála náisiúnach tríú tír idir na Ballstáit, i gcás ina gcruthaítear leis sin staid ina gcuirtear brú suntasach ar acmhainní foriomlána agus ar acmhainneachtaí na n-údarás inniúil dea-ullmhaithe agus ar dócha go gcuirfidh sé feidhmiú foriomlán an limistéir gan rialú ag teorainneacha inmheánacha i mbaol, agus i gcás ina meastar nach leor na modhanna eile dá bhforáiltear faoin Rialachán seo chun aghaidh a thabhairt ar na hinsreafaí agus ar na gluaiseachtaí sin. Sa chomhthéacs sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann brath ar thuarascálacha oibiachtúla cainníochtaithe maidir le gluaiseachtaí neamhúdaraithe nuair a bhíonn siad ar fáil, go háirithe, nuair a tháirgeann gníomhaireachtaí ábhartha an Aontais iad ar bhonn rialta i gcomhréir lena sainorduithe féin.

(36)

Le paindéim COVID-19 léiríodh an gá le sásra uile-Aontais a mbeadh feidhm aige maidir le cásanna, laistigh de limistéar Schengen, ina ndéanann éigeandáil sláinte poiblí ar mórscála difear do roinnt Ballstát ag an am céanna, rud a chuireann dea-fheidhmiú limistéar Schengen i mbaol. Leis an sásra cosanta nua le haghaidh limistéar Schengen, ba cheart réitigh chomhordaithe a cheadú chun cosaint a thabhairt do leasanna na ndaoine atá i dteideal leas a bhaint as an limistéar gan rialú ag teorainneacha inmheánacha, trí éifeachtacht na mbeart a dhéantar a uasmhéadú agus a bhfo-éifeachtaí diúltacha a íoslaghdú san am céanna.

(37)

Leis an sásra cosanta nua do limistéar Schengen, ba cheart don Chomhairle a bheith in ann cinneadh a ghlacadh, ar thogra ón gCoimisiún, lena n-údaraítear rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú ar bhonn sealadach nó a fhadú ar bhonn sealadach, i gcás ina bhfuil éigeandáil sláinte poiblí ar mórscála aitheanta ar leibhéal an Aontais. Ós rud é go bhfuil cinneadh den sórt sin íogair ó thaobh na polaitíochta de, cinneadh lena rialaítear an fhéidearthacht atá ag na Ballstáit rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú nó a fhadú i gcúinsí áirithe, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Chomhairle chun cinneadh a ghlacadh, ag gníomhú di ar bhonn togra ón gCoimisiún. Ba cheart aon bhearta maolaitheacha iomchuí a áireamh sa chinneadh sin.

(38)

Bunú sásra cosanta nua le haghaidh limistéar Schengen, níor cheart don mhéid sin difear a dhéanamh do cheart na mBallstát dul i muinín beart aontaobhach roimh ré i gcomhréir leis an Rialachán seo, má éilíonn an staid sin. Mar sin féin, nuair a ghlacfar é, ba cheart beart an Aontais a bheith ina bhunús aonair chun freagairt chomhordaithe a thabhairt ar an mbaol sainaitheanta.

(39)

Chun comhlíonadh phrionsabal na comhréireachta a áirithiú, ba cheart cinneadh na Comhairle a ghlacadh ar feadh tréimhse teoranta suas le sé mhí, tréimhse a fhéadfar a fhadú faoi réir athbhreithniú rialta ar bhonn togra ón gCoimisiún, fad a mhairfidh an éigeandáil sláinte poiblí ar mórscála. Ba cheart a áireamh sa chinneadh tosaigh measúnú ar an tionchar a mheastar a bheidh ag na bearta a glacadh, lena n-áirítear na fo-éifeachtaí díobhálacha a bhaineann leo, d’fhonn a chinneadh an bhfuil bonn cirt le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha nó an bhféadfaí bearta nach bhfuil chomh sriantach a chur i bhfeidhm ar bhealach éifeachtach ina n-áit. I gcinntí a dhéanfar ina dhiaidh sin, ba cheart éabhlóid an bhaoil don tsláinte phoiblí a chur san áireamh. Ba cheart do na Ballstáit Parlaimint na hEorpa, an Coimisiún agus na Ballstáit eile a chur ar an eolas láithreach maidir le hathbhunú rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha i gcomhréir leis an gcinneadh ón gComhairle.

(40)

Má athbhunaítear rialú teorann ag na teorainneacha inmheánacha, bíodh sin ar bhonn cinntí aontaobhacha de chuid na mBallstát nó ar leibhéal an Aontais, tá impleachtaí tromchúiseacha aige sin d’fheidhmiú limistéar Schengen agus don cheart chun saorghluaiseachta. Chun a áirithiú nach ndéanfar aon chinneadh rialú teorann a athbhunú ach amháin nuair is gá, mar rogha dheiridh, ba cheart an cinneadh maidir le rialú ag teorainneacha a athbhunú nó a fhadú ar bhonn sealadach a bheith bunaithe ar chritéir choiteanna, agus ba cheart é a bheith fíor-riachtanach agus comhréireach.

(41)

I gcomhréir le cásdlí Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh, is gá go ndéanfaí aon mhaolú ó phrionsabal bunúsach shaorghluaiseacht daoine a léiriú go docht agus glactar leis, le coincheap an bheartais phoiblí, gurb ann d’fhíorbhaol láithreach atá tromchúiseach go leor lena ndéantar difear do leasanna bunúsacha na sochaí.

(42)

Ar an gcéad dul síos, ba cheart do na Ballstáit measúnú a dhéanamh ar a oiriúnaí atá rialú teorann sealadach ag teorainneacha inmheánacha, ag féachaint do chineál an bhaoil thromchúisigh a sainaithníodh, agus a oiriúnaí atá na bearta malartacha chun na cuspóirí céanna a shaothrú le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha, amhail seiceálacha comhréireacha a dhéantar i bhfeidhmiú cumhachtaí póilíneachta nó cumhachtaí poiblí eile nó trí chineálacha comhair póilíneachta dá bhforáiltear faoi dhlí an Aontais, lena n-áirítear an fhéidearthacht an nós imeachta aistrithe nó comhbhearta maidir le srianta sealadacha ar thaisteal a úsáid. Sa chomhthéacs sin, ba cheart do na Ballstáit aird ar leith a thabhairt ar an tionchar is dócha a bheidh ag rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha ar ghluaiseacht daoine laistigh den limistéar gan rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha agus ar fheidhmiú na réigiún trasteorann, agus measúnú a dhéanamh ar an tionchar sin. Ba cheart an measúnú sin a bheith mar chuid den fhógra a cheanglaítear ar na Ballstáit a tharchur chuig an gCoimisiún, chuig an bParlaimint agus chuig an gComhairle. I gcás ina ndéantar rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a fhadú le haghaidh imeachtaí intuartha thar thréimhse thosaigh 6 mhí, ba cheart don Bhallstát measúnú riosca a dhéanamh freisin. Ba cheart a áireamh sa mheasúnú riosca sin mionsonraí maidir le scála agus éabhlóid réamh-mheasta an bhaoil thromchúisigh arna shainaithint, faisnéis maidir leis an bhfad a mheastar a mhairfidh an baol tromchúiseach sin agus cé na codanna de na teorainneacha inmheánacha a ndéantar difear dóibh, faisnéis maidir le bearta comhordúcháin le Ballstáit eile a mbeidh tionchar ag na bearta sin orthu agus na bearta atá glactha ag an mBallstát lena mbaineann agus a bhfuil sé ar intinn aige an baol tromchúiseach arna shainaithint a mhaolú, d’fhonn deireadh a chur le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha chun prionsabal na saorghluaiseachta a choinneáil.

(43)

Chun iarmhairtí díobhálacha a thagann as athbhunú rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha a theorannú, ba cheart bearta maolaitheacha a bheith ag gabháil le haon chinneadh maidir le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú. Ba cheart a chuimsiú leis na bearta sin, bearta a áiritheoidh oibriú rianúil idirthurais earraí agus pearsanra iompair agus maraithe trí ‘lánaí glasa’ a bhunú. Sa bhreis air sin, agus chun aird a thabhairt ar an ngá atá ann gluaiseacht daoine a áirithiú a bhféadfadh a ngníomhaíochtaí a bheith riachtanach chun an slabhra soláthair a chaomhnú nó chun seirbhísí riachtanacha a sholáthar, féadfaidh na Ballstáit na treoirlínte atá ann cheana maidir le hoibrithe trasteorann a chur i bhfeidhm freisin, treoirlínte a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 30 Márta 2020 dar teideal Guidelines concerning the exercise of the free movement of workers during COVID-19 outbreak [Treoirlínte maidir le saorghluaiseacht oibrithe a fheidhmiú le linn ráig COVID-19]. Ba cheart a chur san áireamh sna rialacha maidir le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú, dá bhrí sin, na treoirlínte agus na moltaí a glacadh le linn phaindéim COVID-19 mar líontán sábhála láidir don Mhargadh Aonair, chun a áirithiú go gcuirfidh na Ballstáit i bhfeidhm iad mar bhearta maolaithe le linn athbhunú rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha. Ba cheart, go háirithe, bearta a shainaithint d’fhonn feidhmiú leanúnach an Mhargaidh Aonair a áirithiú agus d’fhonn leasanna na réigiún trasteorann agus ‘na gcomhchathracha’ a chosaint, lena n-áirítear, mar shampla, údaruithe nó maoluithe do chónaitheoirí na réigiún trasteorann.

(44)

An fógra atá le tabhairt ag na Ballstáit, ba cheart é a bheith cinntitheach agus measúnú á dhéanamh ar chomhlíonadh na gcritéar agus na gcoinníollacha a bhaineann le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú ar bhonn sealadach. Chun a áirithiú go ndéantar faireachán cuí ar rialú teorann a athbhunaíodh ag teorainneacha inmheánacha, agus chun cáilíocht na faisnéise a fhaigheann sé a fheabhsú, ba cheart don Choimisiún gníomh cur chun feidhme a ghlacadh chun teimpléad a bhunú chun fógra a thabhairt faoi rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú. Níor cheart a cheangal ar na Ballstáit an fhaisnéis ar fad a sholáthar i gcásanna a bhfuil bonn cirt leo ar fhorais slándála poiblí, á tabhairt san áireamh rúndacht imscrúduithe leanúnacha. Ba cheart do na Ballstáit a bheith i dteideal rúnaicmiú a dhéanamh ar an bhfaisnéis uile nó ar chodanna den fhaisnéis a chuirtear ar fáil san fhógra, gan dochar d’fheidhmiú na mbealaí iomchuí slána.

(45)

Chun a áirithiú nach mbeidh rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha ina rogha dheiridh ach amháin a fhad is gá agus ionas gur féidir measúnú a dhéanamh ar riachtanas agus comhréireacht an rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha chun aghaidh a thabhairt ar bhaol intuartha agus chun a chur ar chumas an Choimisiúin a mheas gur beart eisceachtúil é an rialú sin, ba cheart do na Ballstáit measúnú riosca a ullmhú a bheidh le cur faoi bhráid an Choimisiúin i gcás ina ndéantar rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a fhadú thar thréimhse thosaigh 6 mhí, mar fhreagairt ar bhaol intuartha. Ní mór do na Ballstáit a mhíniú, go háirithe, scála agus éabhlóid an bhaoil thromchúisigh arna shainaithint, lena n-áirítear a fhad a mheastar a mhairfidh an baol tromchúiseach sainaitheanta agus cé na codanna de na teorainneacha inmheánacha a bhféadfaí difear a dhéanamh dóibh, cén fáth nach réiteoidh bearta malartacha an bhaoil arna shainaithint, chomh maith lena mbearta comhordúcháin leis na Ballstáit eile a bhfuil tionchar ag na bearta sin orthu nó ar dócha go mbeidh tionchar ag rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha orthu.

(46)

Ba cheart don Choimisiún a bheith i dteideal faisnéis bhreise a iarraidh ar bhonn an fhógra a fhaightear, lena n-áirítear faisnéis maidir leis an measúnú riosca nó na bearta comhair agus comhordúcháin leis na Ballstáit a ndéanann an fadú atá beartaithe ar rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha difear dóibh. I gcás nach gcomhlíonann an fógra na híoscheanglais, ba cheart don Choimisiún an fógra a phlé leis an mBallstát lena mbaineann agus faisnéis bhreise a iarraidh air, sin nó a iarraidh ar an mBallstát sin a fhógra tosaigh a chomhlánú.

(47)

Uair sa bhliain ar a laghad, ba cheart don Choimisiún tuarascáil a chur faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle i gcomhpháirt maidir le feidhmiú an limistéir gan rialú ag teorainneacha inmheánacha (‘tuarascáil ar Staid Schengen’). Ba cheart an Coimisiún a bheith in ann an tuarascáil sin a phlé ar leithligh freisin le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle. Ba cheart a áireamh sa tuarascáil liosta de na cinntí go léir a rinneadh chun rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú le linn na bliana ábhartha chomh maith leis na gníomhaíochtaí a rinne an Coimisiún maidir le rialú teorann a athbhunaíodh ag teorainneacha inmheánacha. Ba cheart aird ar leith a thabhairt sa tuarascáil ar an rialú teorann ag teorainneacha a bhí i bhfeidhm ar feadh tréimhse níos faide ná 12 mhí. Ba cheart a áireamh ann freisin measúnú ar riachtanas agus comhréireacht athbhunú agus fhadú an rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha sa tréimhse arna cumhdach leis an tuarascáil sin, chomh maith le faisnéis faoi na treochtaí laistigh den limistéar gan rialú ag teorainneacha inmheánacha maidir le gluaiseachtaí neamhúdaraithe náisiúnach tríú tír, agus faisnéis atá ar fáil ó ghníomhaireachtaí ábhartha an Aontais agus anailís sonraí ó chórais faisnéise ábhartha á gcur san áireamh. Ba cheart a chumhdach freisin sa tuarascáil ar staid Schengen na hoibleagáidí tuairiscithe a eascraíonn as Airteagal 20 de Shásra Meastóireachta agus Faireacháin Schengen.

(48)

Ba cheart an tuarascáil atá le soláthar de bhun Airteagal 25 de Rialachán (AE) 2022/922 a bheith ag gabháil leis an tuarascáil ar Staid Schengen.

(49)

Leis an sásra um rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú ar bhonn sealadach i gcásanna práinneacha nó chun aghaidh a thabhairt ar bhaol intuartha, ba cheart a fhoráil sa sásra sin maidir leis an bhféidearthacht a thabhairt don Choimisiún comhairliúcháin a eagrú idir na Ballstáit. Ba cheart don Choimisiún comhairliúchán a eagrú i gcás ina n-iarrann Ballstát a ndéantar difear dó go díreach amhlaidh. Ba cheart do ghníomhaireachtaí ábhartha an Aontais a bheith rannpháirteach sa phróiseas sin chun a gcuid saineolais a roinnt, i gcás inarb iomchuí. Ba cheart breathnú i gcomhairliúcháin den sórt sin ar an bhféidearthacht bearta malartacha a chur i bhfeidhm, agus, más gá, ar shocruithe praiticiúla chun rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a dhéanamh agus fad na socruithe sin. I gcás inar eisigh an Coimisiún nó Ballstát tuairim a léiríonn imní maidir le hathbhunú rialaithe ag teorainneacha, ba cheart comhairliúcháin den sórt sin a bheith éigeantach.

(50)

Ba cheart an fhéidearthacht a bheith ag an gCoimisiún agus na Ballstáit fós aon údar imní a chur in iúl a mhéid a bhaineann le riachtanas agus comhréireacht cinnidh ó Bhallstát chun rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú ar chúis práinne nó chun aghaidh a thabhairt ar bhaol intuartha. I gcás ina ndéantar rialú ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú agus a fhadú i gcás baol intuartha le haghaidh tréimhsí níos faide ná 12 mhí le chéile, ba cheart don Choimisiún tuairim a eisiúint lena ndéantar measúnú ar riachtanas agus comhréireacht rialaithe teorann den sórt sin ag teorainneacha inmheánacha. I gcás ina measann Ballstát go bhfuil mórchás eisceachtúil ann a thugann údar leis an ngá leanúnach atá le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha ar feadh tréimhse is faide ná 2 bhliain, ba cheart coimircí breise a leagan síos ó thaobh measúnú riosca de. Ba cheart a bheith ar áireamh san fhógra a thugann an Ballstát lena mbaineann na bearta atá beartaithe aige a ghlacadh, i gcomhar le Ballstáit eile i gcás inarb iomchuí, rud a fhágann gur féidir aghaidh a thabhairt ar an mbaol agus gur féidir na modhanna, na gníomhaíochtaí, na coinníollacha agus an amlíne a mheastar a chur i láthair d’fhonn deireadh a chur leis an rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a luaithe agus is féidir chun prionsabal na saorghluaiseachta a choinneáil. I gcás den sórt sin, ba cheart don Choimisiún tuairim nua a eisiúint. Ní dochar tuairim den sórt sin do na bearta forfheidhmiúcháin, lena n-áirítear gníomhaíochtaí um shárú, ar cheart go mbeadh an Coimisiún ina ról mar chaomhnóir na gConarthaí, in ann iad a dhéanamh tráth ar bith in aghaidh aon Bhallstáit toisc nach gcomhlíonann sé a chuid oibleagáidí faoi dhlí an Aontais. I gcás ina n-eisítear tuairim, ba cheart don Choimisiún comhairliúcháin a thionscnamh leis na Ballstáit lena mbaineann. Cé nach gá go mbeadh baol tromchúiseach don bheartas poiblí nó don tslándáil inmheánach i mBallstát sa limistéar gan rialú ag teorainneacha inmheánacha teoranta ó thaobh ama de, chun prionsabal na saorghluaiseachta a choinneáil, is gá teorainn a chur le huastréimhse an rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha bunaithe ar an mbaol tromchúiseach céanna, teorainn nár cheart di dul thar 2 bhliain. I gcúinsí eisceachtúla agus faoi choinníollacha áirithe, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann cinneadh a dhéanamh rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a fhadú ar feadh dhá thréimhse eile 6 mhí. In aon chás, níor cheart rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha atá bunaithe ar an mbaol tromchúiseach céanna dul thar 3 bliana san iomlán.

(51)

Chun go bhféadfar an anailís ex post a dhéanamh ar an gcinneadh maidir le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha a athbhunú ar bhonn sealadach, ba cheart é a bheith mar oibleagáid ar na Ballstáit fós tuarascáil maidir le hathbhunú an rialaithe teorann ag teorainneacha inmheánacha a chur faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa, na Comhairle agus an Choimisiúin a luaithe a chuireann siad deireadh leis an rialú teorann sin. I gcás ina gcoinnítear na rialuithe ar feadh tréimhsí fada ama, ba cheart tuarascáil eile den sórt sin a thíolacadh tar éis 12 mhí, agus 12 mhí ina dhiaidh sin arís má choimeádtar rialuithe ar bun ar bhonn eisceachtúil. Ba cheart a leagan amach sa tuarascáil, go háirithe, an measúnú tosaigh agus an measúnú leantach ar an ngá atá le rialú teorann ag teorainneacha inmheánacha agus ar urramú na gcritéar maidir leis an rialú teorann sin a athbhunú. Ba cheart don Choimisiún gníomh cur chun feidhme a ghlacadh chun teimpléad a bhunú le haghaidh tuarascálacha den sórt sin agus ba cheart dó an teimpleád a chur ar fáil ar líne.

(52)

Agus an Rialachán seo á chur chun feidhme, níl na Ballstáit le hidirdhealú a dhéanamh in aghaidh daoine ar fhorais a bhaineann le gnéas, cine, dath, tionscnamh eitneach nó sóisialta, airíonna géiniteacha, teanga, reiligiún nó creideamh, tuairim pholaitiúil nó eile, ballraíocht i mionlach náisiúnta, maoin, breith, míchumas, aois nó gnéaschlaonadh.

(53)

Ba cheart do na húdaráis inniúla dá dtagraítear sa Rialachán seo na rialacha maidir le cosaint sonraí faoi dhlí an Aontais a urramú go hiomlán sna gníomhaíochtaí uile a dhéanann siad faoin Rialachán seo, lena n-áirítear agus úsáid á baint acu as a gcumhachtaí chun seiceálacha a dhéanamh. Tá feidhm ag Rialachán (AE) 2016/679 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18) nó ag Treoir (AE) 2016/680 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19) maidir le próiseáil sonraí pearsanta ag údaráis náisiúnta inniúla chun críocha an Rialacháin seo, de réir a raon feidhme faoi seach.

(54)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon feidhmiú limistéar Schengen a neartú, a ghnóthú go leordhóthanach agus iad ag gníomhú ina n-aonar, toisc gur gá leasú a dhéanamh ar na comhrialacha arna mbunú ar leibhéal an Aontais, agus gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 CAE. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(55)

I gcomhréir le hAirteagail 1 agus 2 de Phrótacal Uimh. 22 maidir le seasamh na Danmhairge, atá i gceangal le CAE agus le CFAE, níl an Danmhairg rannpháirteach i nglacadh an Rialacháin seo agus níl sí faoi cheangal aige ná faoi réir a chur i bhfeidhm. Ós rud é go gcuireann an Rialachán seo le acquis Schengen, cinnfidh an Danmhairg, i gcomhréir le hAirteagal 4 den Phrótacal sin, laistigh de thréimhse 6 mhí tar éis don Chomhairle cinneadh a dhéanamh ar an Rialachán seo, an gcuirfidh sí chun feidhme ina dlí náisiúnta é.

(56)

Is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen nach bhfuil Éire rannpháirteach iontu, i gcomhréir le Cinneadh 2002/192/CE ón gComhairle (20); dá bhrí sin, níl Éire rannpháirteach i nglacadh an Rialacháin seo agus níl sí faoi cheangal aige ná faoi réir a chur i bhfeidhm.

(57)

Maidir leis an Íoslainn agus leis an Iorua, is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen de réir bhrí an Chomhaontaithe arna thabhairt i gcrích ag Comhairle an Aontais Eorpaigh agus Poblacht na hÍoslainne agus Ríocht na hIorua maidir le comhlachas an dá thír sin le acquis Schengen a chur chun feidhme, a chur i bhfeidhm agus a fhorbairt (21), ar forálacha iad a thagann faoi réim an réimse dá dtagraítear in Airteagal 1, pointe A, de Chinneadh 1999/437/CE ón gComhairle (22).

(58)

Maidir leis an Eilvéis, is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen de réir bhrí an Chomhaontaithe arna thabhairt i gcrích idir an tAontas Eorpach, an Comhphobal Eorpach agus Cónaidhm na hEilvéise maidir le comhlachas Chónaidhm na hEilvéise le acquis Schengen a chur chun feidhme, a chur i bhfeidhm agus a fhorbairt (23), ar forálacha iad a thagann faoi réim an réimse dá dtagraítear in Airteagal 1, pointe A, de Chinneadh 1999/437/CE, arna léamh i gcomhar le hAirteagal 3 de Chinneadh 2008/146/CE ón gComhairle (24).

(59)

Maidir le Lichtinstéin, is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen de réir bhrí an Phrótacail idir an tAontas Eorpach, an Comhphobal Eorpach, Cónaidhm na hEilvéise agus Prionsacht Lichtinstéin i ndáil le haontachas Phrionsacht Lichtinstéin leis an gComhaontú idir an tAontas Eorpach, an Comhphobal Eorpach agus Cónaidhm na hEilvéise maidir le comhlachas Chónaidhm na hEilvéise le acquis Schengen a chur chun feidhme, a chur i bhfeidhm agus a fhorbairt (25), ar forálacha iad a thagann faoi réim an réimse dá dtagraítear in Airteagal 1, pointe A, de Chinneadh 1999/437/CE arna léamh i gcomhar le hAirteagal 3 de Chinneadh 2011/350/AE ón gComhairle (26).

(60)

Ní dochar an Rialachán seo do chur i bhfeidhm Threoir 2004/38/CE.

(61)

Leis an Rialachán seo, urramaítear cearta bunúsacha agus comhlíontar na prionsabail a aithnítear go háirithe leis an gCairt.

(62)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialachán (AE) 2016/399 a leasú dá réir sin,

(1)

leasaítear Airteagal 2 mar a leanas:

(2)

in Airteagal 5, cuirtear an fhomhír seo a leanas le mír 3:

‘Féadfaidh na Ballstáit, i gcás ina ndéanann líon mór imirceach iarracht a dteorainneacha seachtracha a thrasnú ar bhealach neamhúdaraithe, en masse agus forneart á úsáid, na bearta is gá a dhéanamh chun an tslándáil, an dlí agus an t-ord a chaomhnú.’

(3)

in Airteagal 5, cuirtear an mhír seo a leanas leis:

(*1)  Rialachán (AE) 2024/1359 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Bealtaine 2024 lena dtugtar aghaidh ar ghéarchéimeanna agus force majeure i réimse na himirce agus an tearmainn agus lena leasaítear Rialachán (AE) 2021/1147 (IO L, 2024/1359, 22.5.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/1359/oj.)."

(*2)  Treoir 2003/109/CE ón gComhairle an 25 Samhain 2003 maidir le stádas náisiúnach tríú tír ar cónaitheoirí fadtéarmacha iad (IO L 16, 23.1.2004, lch. 44.).’;"

(4)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 13:

(*3)  Rialachán (AE) 2019/1896 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Samhain 2019 maidir leis an nGarda Teorann agus Cósta Eorpach agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 1052/2013 agus (AE) 2016/1624 (IO L 295, 14.11.2019, lch. 1).’;"

(5)

athainmnítear Caibidil V mar a leanas: ‘Bearta sonracha a bhaineann leis na teorainneacha seachtracha’;

(6)

cuirtear an t-airteagal seo a leanas isteach:

(7)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 23:

(8)

cuirtear an t-airteagal seo a leanas isteach:

(*4)  Rialachán (AE) 2024/1348 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Bealtaine 2024 lena mbunaítear nós imeachta coiteann le haghaidh cosaint idirnáisiúnta san Aontas agus lena n-aisghairtear Treoir 2013/32/AE (IO L, 2024/1348, 22.5.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/1348/oj)."

(*5)  Rialachán (AE) 2024/1374 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Bealtaine 2024 maidir le caighdeáin i dtaca le cáilitheacht náisiúnach tríú tír nó daoine gan stát mar thairbhithe de chosaint idirnáisiúnta, i dtaca le stádas aonfhoirmeach do dhídeanaithe nó do dhaoine atá incháilithe le haghaidh cosaint choimhdeach agus i dtaca lena bhfuil sa chosaint a dheonaítear, lena leasaítear Treoir 2003/109/CE ón gComhairle agus lena n-aisghairtear Treoir 2011/95/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L, 2024/1347, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/1348/oj).’;"

(9)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad na chéad mhíre d’Airteagal 24:

‘Bainfidh na Ballstáit na bacainní ar fad atá ar shreabhadh éasca tráchta ag pointí trasnaithe bóthair ag teorainneacha inmheánacha, go háirithe aon luasteorainn nach bhfuil bunaithe go heisiach ar cheisteanna slándála bóthair nó nach bhfuil gá leo chun na teicneolaíochtaí dá dtagraítear in Airteagal 23, pointe (a), a úsáid.’

(10)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 25:

(11)

cuirtear an t-airteagal seo a leanas isteach:

(12)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 26:

(13)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 27:

(14)

cuirtear an t-airteagal seo a leanas isteach:

(15)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 28:

(16)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 33:

(17)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 36:

(18)

cuirtear an t-airteagal seo a leanas isteach:

(19)

in Airteagal 39(1), cuirtear an pointe seo a leanas leis:

;

(20)

cuirtear an t-airteagal seo a leanas isteach:

(21)

cuirtear an téacs a leagtar amach san Iarscríbhinn a ghabhann leis an Rialachán seo isteach mar Iarscríbhinní XI agus XII a ghabhann le Rialachán (AE) 2016/399.